មាតិកា ឧទ្ទិសកថា....................................................................................................... 4 សេចក្តថ្លែ ី ងអំណរគុ ណ ................................................................................. 5
អារម្ភកថា ........................................................................................................ 7 ស
ៀន ......................................................................................................... 12
អបាយមុ ខ................................................................................................... 13
សសចកតីស្តើម្ ................................................................................................... 14 ធម្មទាន......................................................................................................... 20 អាម្ិសទាន ................................................................................................... 27 បាដប ......................................................................................... 29 គ ក្ទាន ិ ុ គល ិ េងឃ
.................................................................................................... 30 ............................................................................................... 32 .................................................................................................. 38 .................................................................................... 39
ទានក្នុងេបបុរេបញ្ញ ត្ធម៌ .......................................................................... 42 តិ ិ េបបុរេទាន ............................................................................................... 45 ិ េងគហធម៌ ................................................................................................... 48 ហ ហ
មាតាបតា ិ ........................................................................... 49 ............................................................................. 50
ហ
.................................................................................. 53
ហ
................................................................................. 54 1
ហ
................................................................... 55
ហ
......................................................................... 56
ទានប្បសេទ្ .................................................................................................. 59 ទានក្នុងព្រះវន័ ិ យ ........................................................................................ 59 ទានក្នុងព្រះេូ ព្ត្ ........................................................................................ 59 ទានក្នុងព្រះអភធមម ..................................................................................... 60 ិ ក្រុណាទាន ................................................................................................. 60 បូ ជាទាន ឬ បដកា ិ រទាន .............................................................................. 61 ហ
ឬ
ហ
......................................................................... 61
កាលទាន .................................................................................................... 61 អេមមត្ទាន ................................................................................................ 62 អភ័យទាន................................................................................................... 63 ទក្ខណានុ បបទាន ......................................................................................... 65 ិ .................................................................................................... 68 ................................................................................................. 77 ទានមាន្លលអ ............................................................................................ 86 ទក្ខណាទាន ................................................................................................ 87 ិ
ឆឡង្គទាន .................................................................................................... 91 ទានានិសង្ស.................................................................................................. 96 អានិេងសននធមមទាន.................................................................................... 98
អានិេងសននចត្ុ បបចច័យទាន ...................................................................... 100 អានិេងសននចវរទាន ................................................................................. 100 ី 2
អានិេងសននបណ ិ ឌ បាត្ទាន........................................................................ 101 អានិេងសននសេនាេនទាន ....................................................................... 103 អានិេងសននគលានសភេជ្ជ ទាន ................................................................. 105 ិ
ទានវិចារណកថា ...................................................................................... 108 សធវើទានបានក្ក ឬ ? .................................................................................... 116 េ័ព្វសក្ព្ង្សំណាង្ ....................................................................................... 123 ទានូ បនិេស ័យ ........................................................................................... 127 េីលូ បនិេស ័យ .......................................................................................... 129 ភាវនូ បនិេស ័យ .......................................................................................... 134
សរឿង្សោសទ្យ្យក្ាហ្មណ៍............................................................................. 149 ក្ព្ះសបាឋិលសតេរ ........................................................................................... 155 អវសានកថា .............................................................................................. 159 ........................................................................................... 167 សសចកតីជូនដំណឹង្....................................................................................... 168 ......................................................................... 169
3
ឧទ្ទស ិ កថា េូមឧទិ េប ទ ុ ណយក្ុេល
ថ្ដលសក្ត្ស ើ
់ ដក្ព្េងព្បម ូ លសរៀបសរៀងជាសេៀវសៅសនះ
ំ ី ការរាយាមអត្់ធន់ ើងអរ
ជ្ូនចសំ
ះមាតាបតា ិ
ព្គូ
ំ ៧ េនាតន ថ្ដលមានជ្វី ត្រេ ់សៅេរវនលក្ ឧបជ្ាយាចារយ ញាត្កាទា ង ៃ ីត ិ ិ ថ្ដលបានថ្ចក្ឋានសៅស ធមទា ម នសនះ សោយ
ើ យក្ីត
េូមអនុសមាទនាក្ុេលផលបុណយ
ព្ជ្ះថ្លែ ស
នន
ំ ើ យេូមឲ្យបានេសព្មចនូវេមបត្ិតទាង
ឡាយ ៣ ព្បការ គឺេមបត្ិតមនុេស េមបត្ិសទវតា និង េមបត្ិព្រះន ត ត ិ វ ន ។
េូមអេ់សលាក្មត្ ត ក្ ន អានបានជ្ួបព្បទះ នូវរុទរ ធ រ ៤ ព្បការ គឺ ិ អ
អាយុ វណណៈ េុខៈ រលៈ ។
េូមសាេនាព្រះេមណសោត្មព្រះបរមព្គូ
មានអាយុយឺនយូរ
ំ ល់េត្វ ំ ព្គប់ក្ណ ត្់ ៥០០០ ព្រះវេា សដើមបជាម ប ែ ់សាខាដ៏ព្ត្ជាក្់ព្ត្ជ្ដ ី ំ ទាងឡាយក្ ។ ន ុ ងនព្ត្ភរ
េូមសេចក្ីតបរេ ថ ន ត នចត្ ត ត្ន ត ិ ក្រជានិចន ច ិ រនរត ៍ ។ ិ ុ ទិ ធ េិត្សៅក្ ិ េ ុ ងេនា សសព្វ សោត សុខី សោនតុ
សូ មសព្វសត្វទង ាំ ឡាយ បានសុ ខសប្បាយ ។ May all beings be happy.
4
សសចកតថ្ី លែង្អំណរគុណ ំ េូមថ្លង រព្រះគុណ និង អរគុណយា៉ាងព្ជាលសព្ៅចសំ ែ អណ
ះ៖
ភក្ មហា យ្ិន សនឿន ព្បធានរុទិ ក្េមាគមថ្ខ រម សៅទី ធ ិ ិ ុ វខ នយធសោ
ព្ក្ុងសាន់តាអាណា (Santa Ana, California) ថ្ដលព្រះអងបា គ នជ្ួយថ្ក្
ំ េព្មួលវាក្យេ័រទ ភាសាបាលី និង អត្ន ល ថ ័យ ព្រមទាងបានផ ត ់ ក្បួនចាប់ សផសងៗ េព្មាប់ដក្ព្េង់មក្បញ្ូ ច លក្ុ ងសេៀវសៅសនះ ។ ន
ភក្ សម ត្សថ ោ មហា សុខ សសឿន ថ្ដលព្រះអងបា ខ គ នជ្ួយវាយអក្សរ ិ ុ ធម
ំ យូទរ័ (computer) និងជ្ួយរិនិត្យ អត្ន ក្ុរ ថ ័យ ឃ្លែលបះ អក្ោ ខ វរិ ុ ទសធ ោយអេ់ រីេមត្ភា ថ រមនខា ែ ចសនឿយព្រះកាយ ។ ិ
សលាក្ អុច ណាត ព្បធានវត្សត ខមររុទិ កាោម ព្ក្ុង ធ
Beach
California)
ិ (Long ងបច
ថ្ដលសលាក្បានជ្ួយសផៀទ ងផ្ទទត្់ថ្ក្េព្មួលឃ្លែលបះ
ំ ិ ត្ដល ៏ ៗ អក្ោ រថ ូ ប អត្រថ េ និង ខ វរិ ុ ទ ធ និង ផល ត ់ គន អ សធឲ្យសេៀវសៅសនះមានអត្ ើវ អត្ន ថ ័យអាចទទួលយក្បាន ។
ំ ៏ ន សលាក្ គុជ សុជាតិ ថ្ដលសលាក្បានចណា យសរលសវលាដមា
ត្នមែ ជ្ួយរចនាព្ក្បសេៀវសៅសនះ ឲ្យមានសសាភ័ណភារគួរជាទីព្ជ្ះថ្លែក្ុ ង ន ព្រះរុទសា ធ េនា ។
ឯក្ឧត្ម ត ហ្ុង្ ទ្ូោយ្ េមាជ្ក្ ធ ភា ននព្រះោជាណាចព្ក្ ិ ព្រឹទេ
ក្មុ ជាអាណត្ ព ត ី ិទ
២
ថ្ដលសលាក្មានចត្ ិ ព្ត ជ្ះថ្លែ
ំ ិ ត្ និង េណ ំ ូ មររ ឲ្យខុ ំ្ ផួ ចសផ ត ត គន ើម
ក្ុ ងព្រះរ ន ុ ទសា ធ េនា
សេៀវសៅសនះផាយជាធមទា ម ន។
5
ព្បេិនសបើោមនការឧបត្ម ថ ជ្ ភ ួ យសព្ជាមថ្ព្ជ្ង
ំ រីេណា ក្់ព្រះេងឃ
និង អេ់សលាក្ដូចបានជ្ព្មាបខាងសលើសនះសទ សេៀវសៅ អាម្ិសទាន និង ំ នសលចសច ធម្មទាន សនះ ព្បាក្ដជារុបា េព្មាប់ព្រះរុទសា ធ េនាស
ើយ ។
ជារូបោង ជាេមទ នម លថ្ល ធ ែ ែ ិ ិ ក្ម
២ នៅ
ឡងប្បច ៊ិ រដ្ឋ លីហ្័រវ ញ៉ា ស (Long Beach, California, USA) ថ្ងៃ ១៥
ខខ
ព្.ស. ២៥៥៦
ត្ត្ូវនឹងថ្ងៃទី ២៨ ខខ គ.ស. ២០១២ November 28, 2012
ឈ
គឹ
6
ៀត
អារម្ភកថា សេៀវសៅ អាម្ិសទាន
ធម្មទាន សនះជាសាននដទី ៣ របេ់ខុ ំ្
់ ី សេៀវសៅ ក្ទ្ឹសក បនាទបរ ី ត ម្ម្ល និង សេៀវសៅ ក្ព្ះព្ុទ្ធដីកា ថ្ដលបាន
ំ ៉ា ងសព្ចនបង ំ ទទួលការោព្ទយា ក្់េបបុរេជ្ន សលាក្អក្ ន អានរី ើ ួ រគ រីេណា ព្គប់មជ្ឈោាន
ជាស
ំ ូ បខុ ឲ្ ំ្ យកាន់ថ្ត្មានទឹក្ ត្ុញា ុ ងរ
កាែហាន
មាន
វរី យភារ និង សមាទនភារក្ុ ងក្ ច ន ច រព្បមូល ចងព្ក្ងជាសេៀវសៅ ថ្ផក្ ន ិ ិ កា រុទសា ធ េនាត្សៅសទៀត្ ។ វណណក្មល ម សីម នះ
ឯក្ឧត្ម ត
អាណត្ទ ិត ី
២
ំ្ ងព្ក្ងសរៀបសរៀងស ខុ ច
ើង
ំ ូ មរររបេ់ តាមេណ
េមាជ្ិក្ព្រឹទេ ធ ភាននព្រះោជាណាចព្ក្ក្មុ ជា ព
ថ្ដលជារុទមា ធ មក្ជ្នមាន
ព្ជ្ះថ្លែ
សចត្នាមុត្ព្េួច
ំ្ ទផងថ្ដរ ។ ព្បាថ្លនបណ ន ន លរុទសា ធ េនា ដូចខុ បា ុ ត ះឧបនិេស ័យទុក្ក្ុ ងថ្ល ោនសទ ស
ក្ុ ងសលាក្េន មនុេសមានក្់ៗមានទេសនៈ ជ្សំ នឿ ទិដិា មិនដូច ន ន ិ វាេ
ើ យព្ត្ូវបានសគចាត្់ជា ២ ព្បសភទ ។ ព្បសភទទី ១ ជាមនុេសសជ្ឿក្មម
ផល បុណយបាប ចូល
សធើទាន រក្ាេីល ចសំ រនភាវនា ។ ចថ្ំ ណក្ វ ើ
ព្បសភទទី ២ ជាមនុេសមនសជ្ឿក្ម ផ ម ល ក្ុេលាក្ុេល មនច ូល ិ ិ
សធើវ
ំ ះគន ់ទាយក្ទាយិកា ថ្លជាមនុេសលង បុណយេុនរទ ទាន ថ្លមទាងរ ៃ ់សលែ ិ យក្ព្ទរយេមបត្ិខ សទៀត្ផង ។ ត ួ នឯងសៅថ្ចក្ចាយឲ្យសគទសទៗ ែ 7
ំ្ រសេរសេៀវសៅសនះ ខុ េ (Theravada
សោយថ្ផក្ អ សៅសលើគមីរព្រះរ ព ុ ទសា ធ េនា ថ្ផក្ អ សៅសលើ
Buddhism)
ំ ំ ឺេបប ក្ុ ងសោលប ណ ងជ្ួយបភ ន ែ ុ រេជ្ន
ទេសនវជា ិ ជ (Philosophy)
ព្បសភទទី ១ ឲ្យបានយល់ចាេ់ រីព្បសភទននទានលក្ណ ៈននទាន និង ខ េិលបៈបសចក្ ច សទេ សាេនា ។ (giving
up)
ននការសធើទានឲ្យបានព្ត្ វ ឹមព្ត្ូវ
មិនមានឆនៈទ បញ្ុ ច ះបញ្ូ ច លមនុេសព្បសភទទី ២ ឲ្យបរចា ិ ចគ
ទានស
ើយ
់សចក្ចាក្េ ់ រក នថ្មនសដ ើមបចាក្ ើ យក្៏រត្ថ្ត្ម ិ ិ ី
ស
ទាយក្ទាយកាថ្ដលមានេទា ធ ិ អានិេងស
តាមគនង ែ ព្រះរុទ ធ
ព្ជ្ះថ្លែមក្ស
(faith)
ផ្ទកប់មុខ
(advantage)
រ
ើ យសនាះ
ូ ត្ោច់
ឲ្យសជ្ឿ
ហានលក្់
ំ រ សោព្ក្បី សេះដរំ ី យក្មក្សធើទានក្ ៏សទថ្ដរ ។ ព្ទរយេមបត្ិត ថ្ព្េចកា វ លីសវ បើព្រះ
បានរក្ស
ធមវម ន គ ង ិ ័យសោយព្រះអងឯ
ើ
័ បានយក្រុទភា ធ រសៅព្គបេងត្ ក ់រួក្សាវក្ ំ ទាងងងឹ ត្ងងល់ ខះ វ ការរិចារណារក្ស
ក្ព្៏ ទង់រុំ
ឲ្យសជ្ឿរុទវធ ចនៈរបេ់ព្រះអងគ
ោេ់សត្ឿនរុទ ធ
ត្ុផល ។ ព្រះ
សាេនិក្ជ្នឲ្យសព្បើវចារណញ្ញ ញ ណ (reason) ឬ េមាមទិដិា (ការយល់ព្ត្ឹម ិ សជ្ឿអីម វ ួ យ ។ ព្ទង់សទេនាទុក្ក្ុ ង ន
ព្ត្ូវ) មុននឹង
ថ្ល ៖
ក្ុព្ំ បកាន់
១.
1
ឮតាមោន,
ក្ុព្ំ បកាន់
២. ១
លាមេូព្ត្
ឬ
២១៨
8
1
),
៣.
ក្ុព្ំ បកាន់
ត ),
ក្ុព្ំ បកាន់
៤. គមរីព
៥.
),
ត
សាមនយក្),
ត ក្ុព្ំ បកាន់
៦.
ឬ
ត្ព្មូវ),
៧.
សោយការនឹក្សៅ ឬ (កាត្់
ហ
ក្ុព្ំ បកាន់
ត
,
ក្ុព្ំ បកាន់
១០. ព្គូសយើង ព្រះ
រុទវធ ចនៈសនះ
,
ក្ុព្ំ បកាន់
៩.
ើយ
ហ
ត ក្ុព្ំ បកាន់សោយ
៨.
ស
ឬ
,
គ ត ក្ុព្ំ បកាន់
ថ្ល េមណៈ
ជា
។
ព្ទង់សទេនា
ក្យ
សនះទុក្ យូរ
េិត្សៅតាមេ សំ ៅសដើមដថ្ដល ថ បញ្ញ ជ ក្់ចាេ់ថ្ល
ណាេ់មក្
ហាក្់ដូចជាសៅលីៗ ម
។
ព្រះរុទសា ធ េនាជាសាេនាព្បគល់
សេរភារឲ្យប ការនិយាយ ការសធើវ ការគត្ ុ គល គ មានក្់ៗក្ុ ងការសជ្ឿ ន ី ិ ស
ត្ុផលសទ េូមបថ្ត្ក្ ន ើវទាន ដូច ី ុ ងការសធ
9
មានរុទភា ធ េិត្មួយថ្ល រិចារណាស
“វិសចយ្យ
ទានំ
សុគតប្បសតេំ”2
3 ់ ើ យឲ្យ ជាអសំ រើថ្ដលព្រះេុគត្ ព្ទងេរសេ ើរ ” ។
ំ្ ងឃមថ្ល ខុ េ ឹ
សាននដសនះគង់អាចបានជាព្បទីបត្ូចមួយ
“កាល
ំ ឺែ ជ្ួយបភ
មត្ ត ក្ ន អានឲ្យយល់ រីទានូបនិេស ័យ ទានានិេងស ិ អ
េបបុរេជ្ន
េិលបៈបសចក្ ទានឲ្យបានផលល ច សទេក្ុ ងការសធ ន អ តាមព្រះរុសទាធវាទ ។ ើវ ំ្ ូ មអភ័យសទាេទុក្ជាមុន ខុ េ
ំ ់ ក្ រីេណា ក្អ ន ព្បាជ្្
និង
ោជ្បណិ ឌ ត្
អត្សថ កាវទ ធ េនា ព្បេិនសបើអេ់សលាក្ជ្ួប ព្បទះស ិ ខាងព្រះរុទសា មានក្ ំ
ុ េ ឆង គ ថ្ផក្ ន និយមន័យ
ក្យសរចន៍ ឃ្លែព្បសយាគ
ើ
ឬ អក្ោ ខ វរិ ុ ទ ធ
ំ សោយេនាតនចត្ ំ្ ទ រង់ ដូចសមច ត ក្ីត េូមសមតាតថ្ក្លអ ត នុសព្ោះផង ។ ខុ បា ិ អ ំ ួ លការរះគន ់សាថបនា សោយចិត្សត សាមះេ រក្ោយជាទ ំ ុ ត្ ។ ចាទទ ិ ី ី បផ
ំ្ ូ មសរៀបោប់អរ ំ ី ជ្ីវព្បវត្ិេសង សឆៀែ ត្ក្ុ ងឱកាេសនះ ខុ េ ប ន ត ខ របេ់ខុ ំ្ ។
ំ្ ទសក្ត្សៅឆ្ ខុ បា សៅភូមិនព្ជ្ ន ំ ១៩៤៦ (នលៃថ្ខមនព្បាក្ដ) ើ ិ
ុ នំ ព្ជ្ ព្េុក្
ំ ង ។ សលាក្ឪរុក្ស្មះ ឈុន ហ្ូយ្ អក្ សមាងឫេស ី សខត្តបាត្់ដប ន មាតយ ំ្ ទមានបងបូ ន ស្មះ សា លន់ ។ ខុ បា អ ៥ នាក្់ ព្បុេ ២ នាក្់ និង ព្េី ៣ នាក្់ ស
ំ្ ក្ូនព្បុេចបង ។ ើ យខុ ជា
័ ខបា ជ្ីវត្សៅមាត្ ុ ភូមិក្ុ ងយ ន ុ វវយ ិ ុ ំ្ ន
ំ្ ទ មធយម ។ ខុ បា
បានលាចាក្ការេិក្ាសៅ ឆ្ន ំ ១៩៦៦ មក្រក្ទទួលទានជាជ្នសាមញ្ញ ។ ២
2
៥៥ (“
, 3
,
ឥធ
;
” ។)
(sugata): the Well-Gone one
(Siddhattha Gotama)
10
ំ្ នសភៀេ សព្កាយរបបព្បល័យរូជ្សាេន៍បុ ៉ាល រត្ នាចុងឆ្ន ំ ១៩៧៩ ខុ បា ខួ នច ែ ូ លមក្រេ់សៅជ្រំ ំ ខាវអុោងសៅក្ ន ឹ ក្ដីននព្បសទេនល ី ុ ងទ ំ េីហា ឆ្ន១៩៨១ ព្ត្ូវបានរោាភបាល ិ រេ់សៅក្ុ ងទ ន ឹ ក្ដេ ី
រដាអាសមរក្ ិ
ិ (Long Beach) រដា ងបច
ទីព្ក្ុង
ជ្ីវត្ក្ ន ឹ ក្ដីលីសម នះ ិ ុ ងទ
លី
ហ
។
សៅថ្ខ
អាសមរក្អន ុ ញ្ញញត្ឲ្យចូលមក្ ិ
ក្ុ ងនាមជាជ្នសភៀេខ ន ែ ួន
័ រវ ញា៉ា (California) ។
ខុ សំ្ ឆៀែ ត្ឱកាេបនវត ជា ិ ជ
សៅព្ក្ុង
័យ សៅមហាវទាល ិ
ិ អេ់រយៈសរល ៣ ឆ្ន ំ ។ សៅនលទ ងបច ៃ ី ៨ ថ្ខមល ិ ុ នា ១៩៨៤
ំ្ នទទួលអនុបរញ្ញ (June 8, 1984) ខុ បា ន សអ ិ ញ ប័ព្ត្ថ្ផក្ Art in Science, majoring Electronic Technology) ។
ចព្ត្ូនិច (Associate of
ំ្ ុ ំបានេិក្ាខង លីសវ បើខុ រ ព ់ខេ ព ់ ថ្វងឆ្ៃយ
់ខុ ំ្ ក្ុ ងឆ្ក្ជ្ ន ិ ីវត្របេ
បុ ថ្៉ា នត
ំ្ នជ្សំ នឿជាក្់សលើព្រះរុទសា សោយខុ មា ធ េនា សដើរតាមព្រះរុសទាធវាទ ព្បកាន់
(Noble Eightfold Path) គឺ ព្បកាន់េមាមវាយាមៈ
យក្មាោ៌ខះ ែ នន
(ការព្បងថ្ព្បងរាយាមព្ត្ូ វ) ឹ
េមាមក្មន ម ៈត
(ការងារព្ត្មព្ត្ូ វ) ឹ
និង
េមាមអាជ្ីវៈ (ការចិញ្ឹច មជ្ីវត្ព្ត្ ិ ិ ុ ំ្ បានជ្ួបព្បទះសេចក្ីត ឹមព្ត្ូវ) ថ្ខសជ្ីវត្ខ េុខចសំ រន ន ឹ ក្ដីលីម ។ ើ មានជ្ីវភារេមរមយក្ុ ងទ “ ត
ត
”4
“
4
”
២
១៥
11
ស ស ស ស ស
ៀនក្នុងសលាក្យ៍ ី ៀនជ្ក្់បារ ី
ៀនថ្លបងេុ ីេង
ៀន
រុំអាចសដម ើ បី ស ស ស
ៀនជាប់េុីសាែ ៀននព្ក្ក្នែង
តាមព្ចក្តាមសក្ៀន
ស
ៀនសលងចព្ត្ងគ
ស
ស
ៀនជ្ក្់ក្ញ្ញ ា
និងស
ៀនទា ំងព្គប់
ៀនអេ់ទា ំងសនះ
មានស
ៀនខែះសចះ
ឲ្យមានចំសណះ
ជ្ក្់សមលមសហាព្េរ ។ ើ ៀនថ្ត្ងរូបអងគ
េុ ទថ្ធ ត្សៅស
ៀនសធវការងារ ើ
សនះព្ត្ូវស
ៀនចុ ះ
(
ៀនផក្ ឹ េុ ោ
ស
ៀនខំេូធយសរៀន
មួ យយា៉ាងសៅស ស
រណ៌នារុំចប់
ៀន ។ បំសរ
ការសរៀន
ថ្បបសនះសៅស
សធវថ្ព្េចំ ការ ើ
មនឲ្យខវ ះសហាច ិ
សព្
ក្ុំបសី
ៀន
ព្បសយាជ្ន៍ ។
ះមានព្បសយាជ្ន៍ ៀនស
ើយ ។
សបមានការសហាច ើ
សនមេចត្ព្ះសងឃរាជ ជួន ណាត្ នោត្ញ្ញានណា)
12
ៀន
ៀនលាបទឹក្អប់
វជា ិ ជ រសបៀន បំសរ
ស
ស
ៀនជ្ក្់អាសភៀន ។
ៀនសដរើ សលងយប់
ស
ព្េដរ ី ណ៌នា
អបាយ្ម្ុខ អបាយមុ ខជ្ព្ងុក្
ិន
ំអក្ សព្ចននា ន សលងឲ្យេននធ ើ ក្ំរុងព្បព្រឹត្តងងឹត្ឈង ឹ
សទើបបានយល់ ចាេ់ថ្លខែួនសធាែយ សដ
សជ្ង ើ ព្តាថ្ត្ស
អនក្ខែះមែងស ឹ
់ លចលង ិ
ើ
ើ យសៅថ្ត្សឆែៀត្
ទំោ ំភា្ក្់ខួ នជ្ួ នអេ់ ព្ទរយ ែ
សក្ត្សោគឈ ចាប់ សាែប់បសណា ត យ ើ ឺ ស
័ ត្ុ សនាះយុវនយុវត្ ី
ឲ្យស
ើ យរីសក្មងទាន់មានេុ ខ
នាងអនក្ចូ រសរៀនក្ុំធុ
ព្ទាន់
ព្េូ ត្សរៀនឲ្យទាល់ ថ្ត្រ វទាជាព្ទរយដ៏ ចមបង ិ
ូ ត្
ជាព្ទរយព្សាលផងមនលំ បាក្ ិ សៅមក្យក្ជាប់សៅជាមួ យ ចង់បានអវៗវ ិ ី ទាថ្ព្េក្ (
េងកន ិ ឲ្យសតតដួ ង
ឫទ័យ
យប់នលៃសដក្ព្រួយនឹក្សាតយសព្កាយ។ លុ ះដល់ រ ំរឹងស
ើ
ជ្ួ នក្៏បសណា ត យសដ
ឹ ក្
យ
សជ្ង ើ សទៀត្ ។
រត្ថ្ត្លៃ ង់ព្ទូងចសងអៀត្ ឹ
អសព្ងៀត្នឹងសាែប់សទើបលយសព្កាយ ។ ជ្ួ នកាលធាែក្់ជាប់ដល់ រូបសខាយ គួ រឲ្យព្រឺខាែចអបាយមុ ខ ។
នាងអនក្ព្បុេព្េីគួ រខាែចទុក្ខ
ព្ត្ូវខំេព្មុក្ព្បងសរៀនេូ ព្ត្ ។ ឹ ័ ទាន់វយសៅសក្ម ងព្ត្ូវខំព្េូ ត្
បានដល់ សកាះសព្ត្យេ ើ ឹមេព្មាក្។ ក្នែងសលើេថ្លងឥត្ព្ទរយសាក្ សវចជាបសងវចសាពយរុនថ្រក្ ។ វទាអាចជ្ួ យស ិ
ើ
ទាន់ថ្ភនក្
សៅព្ទរយថ្បែក្ៗឲ្យមូ លមក្ ។
សនមេចត្ព្ះសងឃរាជ ជួន ណាត្ នោត្ញ្ញានណា)
13
ើ សសចកតសី ្តម្ ក្យថ្ល ទាន ជាភាសាបាលី ឬ េស្កំ េឹ ត្ ជានាមេ័រទផង ជា ក
័រទផង ។ ទាន ជានាមេ័រទ ថ្ព្បថ្ល អសំ ណាយ (ការឲ្យ) អៗថ្ដលគ ក្ិរយាេ ួរ ិ ីវ ័រទ ថ្ព្បថ្ល ឲ្យ ជ្ូន ព្បសគន ថ្លវយ (តាម ជាក្ិរយាេ ិ
។ រឯ ី
ឋានានុព្ក្ម) ។ ក្៏បុ ថ្៉ា នត
បរចា ិ ច គទាន ថ្ចក្ទាន េូមទាន
ថ្ខរម និយមនិយាយថ្ល ឲ្យទាន សធើទាន វ ទួលទាន ។
សត្ើទានមានព្បវត្ិរ ? តាមការព្សាវព្ជាវននអក្ ត ី ព្ត្មណា ន ព្បាជ្្ខាង ឹ
ព្បវត្ិវត ទា សាេនវទា េងម និង ទេសនវជា គ វទា ិ ិ ិ ិ ជ សគបានព្រមសព្រៀងោន ថ្ល ទាន ជាគុណធម៌មួយមាន ឬ
សក្ត្ស ើ
ើងននមនុេសជាត្ិ ។
់ព្ក្ថ្ េក្ីភារចាេ ខ
ំ ី ការក្សក្ត្ស តាងរ ើ
ើង ននរិភរសលាក្
ំ ត្គឺេមទ ង់ ថ្ដលេសព្មចរូបោងបាន ធ ណ ិ ិេ
ំ ុ ងប ំ ំ ូ លសនះ ដូច ទាងក្ កា ន ុ ោណកាល ទាងបច ច ន ល ក្ុ ងរ ន ិ ភរសលាក្ទាងម ុ បបន ជាទួរថ្អថ្
ំ ព្បាសាទរីោ៉ាមីត្ (the វល (the Eiffel Tower) សៅព្បសទេបាោង,
Pyramid) សៅព្បសទេសអ
សប ី (Egypt), មហាក្ថ្ំ ផង (the Great Wall) សៅ
ព្បសទេចន, អងរគ វត្ត (Angkor Wat) សៅព្បសទេថ្ខរម ជាសដម ធ ឹងថ្ត្ ើ េុទេ ិ សក្ើត្ស
ើងរីអសំ ណាយ
មនុេស 14
។
៉ា សទៀត្ មនុេសព្គប់ជាត្ិសាេន៍ សលើរិភរសលាក្ជាេមិទិ នន មាង ធ
័យបូោណត្ោនតាមលោ ំ ប់សរៀងមក្ដល់េរវនលៃ ។ ចណ ំ ុ ច មនុេសក្ុ ងេម ន សនះេបញ្ញ ជ ក្់ថ្ល
់សៅ មនុេសសក្ត្មក្រេ ើ
រក្ច ី សំ រន ើ
សព្
ះថ្ត្មាន
អសំ ណាយននមនុេស គឺ មាតាបតា ចញ្ បុរវជ្នចញ្ ិ ិ ឹច មបុព្ត្ធតា ី ិ ឹច មអនុជ្ន ត្ៗោនមក្ ។ ការចិញ្ឹច មសនះ សគនិយមយក្មក្សព្បើជា
ំ ុ ក្បរំ ុ ង ក្យថ្ល ទន
ថ្លផុ ងសផ ច ត ថ្លថ្លរក្ា ។ លុះព្រះរុទប ធ រមព្គូបានព្តាេ់ដឹង ព្ទង់បានយក្ ើម ក្យសនះ មក្សព្បើជា
៉ា ងគួរឲ្យក្ត្់េោ ំ ល់ ។ ថ្ដលមានន័យសព្ចនយា ើ
ក្ុ ងគម រមង ល ន គ ត្ទ ថ ី បនី ីព
ំ ី ទាន ព្រះេរវញ្ញរុទព្ធ ទង់ព្តាេ់អរ ូ
មាន
ំ ន័យ ៣ យា៉ាងសោយអណា ចនន ចាគសចត្នា វរត្ ិ ិ (abstinence) និង សទយយធម៌ ។ ន័យ ៣ យា៉ាងសនាះ គឺ ៖ ១.
សចត្នា (intention) ថ្ដលលះសទយយវត្ុ ឲ្យ ថ
ត
ដល់បុគល គ ដនទ ស្មះថ្ល ទាន ។ ២.
វិរតិ
ទានំ
សចត្នាថ្ដលសវៀរចាក្អក្ុេលក្មម
មាន
បាណាត្ិបាត្ ជាសដើម ស្មះថ្ល ទាន ។ ៣.
បុគល គ ដនទ ស្មះថ្ល ទាន ។
សទយយធម៌គឺវត្ុ ថ្ដលសគព្ត្ូ វលះឲ្យដល់ ថ
ទនឹ មោ ទ ន សនះផងថ្ដរ ព្រះេមាមេមុ ទ ព ធ ព្រះអងព្គ ទង់េថ្មង ត រនយល់
ំ ី ន័យខុេោន រវាង ជាសរឿយៗ អរ រុទប ធ រេ ិ ័ទយល់ចាេ់ ស
(giving) និង
ើ យមានេទាធព្ជ្ះថ្លែ បសំ រ 15
គ (generosity) ឲ្យ
ឧបនិេស ័យ (basis)
ក្ុ ងការសធ ។ ព្រះទេរល ព្ទង់អធិបាយ រីន័យ ៤ យា៉ាងសផសង ន វ ើទាន សទៀត្ ននទាន និង ន័យ ៤ យា៉ាង
ចាគៈ (relinquishment) ។
ន័យ្ ៤ យ៉ាង្រប្ស់ទាន
ំ (ក្ណា
១.
អសំ ណាយណាមួយ
ថ្ដលសៅជាប់ជ្ ំ
់ ) ឬ ឲ្យសោយសាទក្់សេើរទ មិនព្ជ្ះព្េ
អសំ ណាយតាមទសំ នៀមទមាែប់ននវងសព្ត្ក្ូល ។
ក្់
សោយមចរា យៈ ិ
៏ ះចាក្មចរា យៈ ឬ ក្ជា ិ
២. អសំ ណាយថ្ដលជាប់សោយត្ណា ក្ ា គឺ ទាយក្ទាយកាអ ន ឲ្យទាន ិ
ព្បាថ្លនយក្សេរេ ែ ិ ី ួ េី ត និង ផលព្បសយាជ្ន៍មក្ខួ នវ
ចសំ
ក្ុ ងភរសនះ ឬ ភរខាងមុខ ។ ន
ះអាមេេ ុខ ិ
៣. អសំ ណាយមនេមគ ួ រ គឺ បុគល គ ណា មានព្ទរយេមបត្ិតសព្ចន ិ ើ
មានវត្ុ នល ថ ថ្ល ែ ែ សព្ចន ើ
លុះព្ត្ូវការចាត្់ថ្ចងទាន
បុគល គ សនាះ
ក្៏ចាត្់ថ្ចង
សោយរលីបរលាបេួ ចសេ តា មនេមតាមេក្ ត ត សោយវត្ុ សថ្លក្ទាបធម ថ ម ើង ិ ិត ំ ននព្ទរយេមបត្ិរបេ ់ ខួ ន តាមក្មាែង ត ែ ។ ៤. អសំ ណាយចសំ
ះមុខបដិោគ
ក្ៈ (អក្ ន ទទួល) ផ្ទទល់ថ្ដលជា
បុគល គ ខសត្់សោយគុណធម៌ និង ព្ទរយេមបត្ិត ឬ មានគុណធម៌ខេ ព ់។
ន័យ្៤ យ៉ាង្រប្ស់ចាគៈ
១. លះ
គ (cāga) ការ
វត្ុ ណាម ថ ួ យចសំ
ះបដិោគ
ក្ៈសដើមប ី
សលាភៈ (greed) និង មចរា យៈ (stinginess) ឲ្យព្សាលសេើងរ ត ិ ី
ំ េនាតន គឺចណា យព្ទរយធន សដម ើ បទ ី ុ ក្ជាអលងាករ 16
ឬ ជាក្លាណវត្ុ នន ថ
ចិត្ត មិនបសណា ត យឲ្យចិត្ព្ត ជ្លក្់ជាប់សៅក្ុ ងក្ ន ិសលេ (defilement) ។ ២.
ំ បណ ងចសំ
់ ំ សោយមនជាប ជ្ ិ
គ ការឲ្យ
់ ណា ក្ត្ ា គឺ
ឲ្យសោយ
ះនិោមេេ ុ ខ សដើមបសធ វ ត្ ត យបរេ ែ ិ ិ ឲ្ ិ ុ ទ ធ ឲ្យបញ្ញញរបេ់ខួ នមាន ី ើច
ំ មាែងល ូ ត្លាេ់ស
លុ សក ំ លង ើក ជាត្ព្មាប់
៍ និង ើ បជាព្បសយាជ្ន ើងផង សដម ី
ំ ន់សព្កាយផង ដូចយា៉ាង ការចណា ំ ដល់បចាាជ្នជ្នា យព្ទរយេមបត្ិត ជ្ួយ ឧបត្ម ថ ព្ភ រះរុទសា ធ េនា សាលាសរៀន
មនី រសរទយ ទ
សាធារណព្បសយាជ្ន៍ ។ ៣.
គ
លល ន ់ សាពន
ក្សាងសេនាេនៈ
មជ្ឈមណឌលវបេសនា ិ
ការឲ្យវត្ុ ដ ថ ៏សព្ចននព្ក្ថ្លង ើ
អណ ូ ត ងទឹក្
េព្មាប់
ជា
សលើេវេ ិ ័យននមនុេស
ំ ុ ត្ ក្ព្មអក្ សាមញ្ក្ ថ្ដលោប់ថ្លជាការបរចា ញ ុ ងសលាក្ ន ព ់ខេ ព ់ បផ ន ិ ច គយា៉ាងខង ផងលះបាន ដូចជាមហាបរចា ិ ច គននព្រះស
ធិេត្វ ។
គ ការលះកាត្់អាល័យក្ុ ងជ្ វី ត្ ន ត ុ ខក្ុ ងព្ទរយ ន ិ និង សេចក្ីេ
៤.
េមបត្ិផ្ទ សដម ត ទ ល់ខួ ន ែ វ ថ្េង វ រក្ឧបាយ ជ្ួយសព្ជាមថ្ព្ជ្ង មនុេសក្ុ ង ន ើ បេ ី ះ សលាក្ ឬ លះបង់ព្ទរយេមបត្ិត ថ្ចក្ចាយជាព្បសយាជ្ន៍ ផល ត ់ សេចក្ីេ ត ុខ ិ៍ ត ថ្ំ ណល ។ ចសំ រនរ ើ ុ ងសរឿង ដល់មហាជ្នទុក្ជាសក្រដ តាមរយៈន័យសផសងោន
េសងត្ ក សមលស ើ
ើ
ចាេ់ថ្ល
ដូចថ្ដលបានរិរណ៌នាមក្សនះ
ំ គ មានក្មាែងជាង
ំ ូ លាយលជា ខេ ព ់ ផាយរេីរម ុ ងសរឿងទូលទ អ ង សនះ សបើស
។ បុ ថ្៉ា នត
សគអាច
ឬ ថ្លជាធម៌ខង ព ់ និង
ំ លតាមលក្ណ ៈរួបរួមមានន័យថ្លអសំ ណាយ ការថ្ចក្រថ្លក្ ខ 17
ព្ទរយេមបត្ិច ត សំ ស
ត្ុផលវ ិ
ះេត្វ
ឬ
បុគល គ ដនទបុ ៉ាណាណះ
។
ថ្ត្សបើនិយាយតាម
ជាស្មះ បរកា ិ ខ រវត្ុ ថ ថ្ដលសគព្ត្ូវឲ្យ ។
ជាស្មះ សចត្នា (volition) ថ្ដលជា សចត្េិក្ (mental factors)
េព្មាប់លះ ។
ចាត្់ជា ផល ។
ចាគសចត្នា ខះ វ សទយយវត្ុ ថ ឬ ទាន
ចាត្់
ចាគៈ
មនសក្ ត្ស ិ ើ
ជា ស
អាព្េ័យោនសៅវ ិ
មាន
ត្ុ រឯ ី
ទាន
សៅមក្ គឺថ្លសបមាន ើ
សទយយវត្ុ ថ ខះ វ ចាគសចត្នា
ើង ឬ ព្បព្រឹត្សត ៅបានស
ំ ន ទុក្ជាលអា
ើយ ។
រុទភា ធ េិត្ថ្ល
“សទ្វមានិ
េិកសខ វ ទានានិ ។ កតមានិ សទ្វ ។ អាម្ិសទានញ្ច ធម្មទានញ្ច ។ ឯតទ្គគំ េិកសខ វ ឥសម្សំ ទ្វិននំ
ំ ទានានំ យ្ទ្ិទ្ំ ធម្មទានតិ” ។(5) “មានលភក្ ទាន ខ ងឡាយ ិ ុ ទា មាន ២
។ ទាន ២
សត្ើដូចសមច ត ។
ំ ំ ។ មានលភក្ ទានទាង ខ ងឡាយ ិ ុ ទា ២
២
១
១
។
ធមទា ម ន
ំ ត្អ ំ ី ទាន តាមរយៈការេិក្ាថ្េង រ វ យល់លអ ិ
”។ សគបានដង ឹ ថ្ល
អាម្ិសទាន (Amisa-dana)6 និង ធម្មទាន (Dhamma-dana)7 ព្ត្ូវបាន ់ ទានចមបង បុោណាចារយចាត្ជា សាេនា
សព្
២
ក្ុ ងបណា ន ត ទាន
ះថ្លព្បសភទទានសផសងសទៀត្
០ ២០៥ giving material things 7 giving the Dhamma; giving the Truth; giving the Buddha’s teachings 5 6
18
ព្ត្ូវ
ក្ុ ងរ ន ុ ទធ
ចូល
ក្ុ ង ន
៉ា វ ិ អាមិេទាន ឬ ក្ុ ងធម ទា ន ម ន សោយសចៀេមិនរួច ។ មាង
សទៀត្ ព្រះរុទ ធ
បរមព្គូ មុននឹងព្រះអងបា គ នព្តាេ់ដឹងេមាមេសមាពធញ្ញ ិ ញ ណ ព្រះអងព្គ ទង់ បានបសំ រ ជាត្ិ ។
ំ ទានបារមី ទានឧបបារមី និង ទានបរត្បា នត្ ណ ថ រមជាសព្ច ី ើ
ធ ធ
។
“What we do for ourselves dies with us. What we do for others and the world remains and is immortal.” --Albert Pine
19
ធម្មទាន មក្រី
ក្យថ្ល
ថ្ព្បថ្ល
៌ ឲ្យធមជា
ំ ា ត្់ ទាន ។ ការឲ្យធម៌ជាទានដល់អក្ ន ដនទ ដូចជាការរនយល់ថ្ណនាបងា បសព្ងៀនធម៌ េថ្មង ត ធម៌ សាតប់ធម៌ ការជាវគមីរព ថ្ដលជាព្រះរុទដ ធ ីកា និង ការឲ្យសេៀវសៅក្បួនចាប់ េព្មាប់អាន ទសនទ
សរៀនេូព្ត្ សចះចា ំ យល់
ដង ម ន ។ ធមទា ម ន ថ្ចក្សច ឹ រីព្រះធម៌ សៅថ្ល ធមទា ១. សោកិយ្ធម្មទាន
២. សោកុតតរធម្មទាន សោកិយ្ធម្មទាន ន័យថ្ល
ថ្ព្បថ្ល
ជា ២ ព្បសភទ គឺ ៖
ឲ្យធម៌ដល់មនុេសសលាក្
សោយ
ចសំ ណះវជា សំ រន ក្ុ ង វ ន ិ ជ េព្មាប់សធើឲ្យបានច ើ
ឲ្យបញ្ញញ
ឥធសលាក្ (សលាក្បចុ បបន )ន និង បរសលាក្ (សលាក្ខាងមុខ) បានដល់ វជា ច ិ ជ 8 រុទសា ធ េនា
8
វោ ធ សនា ៊ិ ា ព្ុទសា
ំ ូង ថ្លនក្់ដប
ថ្លនក្់ក្ណា ត ល
វជា ិ ជ អក្សរសាស្កេ ត
ោ ៣ ថ្នាក់គឺ ថ្នាក់ដ្ាំប្បង ូ (ថ្នាក់ទី១), ថ្នាក់កណា េ ល (ថ្នាក់ទី២)
ថ្នាក់ប្បាំផុត្ (ថ្នាក់ទ៣ ី )។
ថ្នាក់ដ្ាំប្បង ូ បានដ្ល់ ទ៊ិដ្ឋធមម៊ិកត្ថត្ប្បនោជន៍ (ត្ប្បនោជន៍ប្បចចុប្បបនា) មាន ៤ ោ៉ាងគឺ ១) ឧដ្ឋឋនសមបទ, ២)
អារកខសមបទ, ៣) កលាណមត្ ៊ិ េតា,
) សមជីវតា ៊ិ ។
ថ្នាក់កណា េ លបានដ្ល់ សមបរាយ៊ិកត្ថត្ប្បនោជន៏
(ត្ប្បនោជន៍ប្បរនោក) មាន ៤ ោ៉ាងគឺ ១) សទធសមបទ, ២) សីលសមបទ, ៣) ចាគសមបទ, ប្បញ្ញាសមបទ ។
ថ្នាក់ប្បាំផុត្បានដ្ល់ ប្បរមត្ថត្ប្បនោជន៍
ន៊ិព្វវន) មាន ៣ ោ៉ាងគឺ ធសីល, ធសមាធ៊ិ,
ត្ប្បនោជន៍ល៊ិ ត្ អ សុ ខុម ឯកនេប្បរមសុ ខ (សុ ខកាុងត្ព្ះ
ធប្បញ្ញា ។ ទាំង ៣ ននះនៅថ្ន ថ្ត្ត្ស៊ិក្ខខ ។
20
)
គណិត្វទា ភូមវិ ទា ព្បវត្វិត ទា ិ ិ ិ
សោកុតតរធម្មទាន ថ្ព្បថ្ល
បញ្ញញ
ឬ
វបេសនាញាណ) ិ
វទាសាស្កេ សត េដក្ ា ិច។ ច ិ ឲ្យវជា ិ ជ
េព្មាប់ថ្វក្ថ្
ក្
ឲ្យបញ្ញញ (វបេសនា ិ
ំ នព្ត្លក្ណ ធម៌ េចធ ខ ច ម៌ េព្មាប់រសោះមន ុ េស េត្វ សច បានដល់វជា ធ េនា ិ ជ រុទសា
ំ ុ ត្ ថ្លនក្់ទីបផ
ឬ
ំ ី អរ
េងាខរធម៌
ចាក្នព្ត្សលាក្
ថ្លនក្់បរមត្វថ ជា ិ ជ
។
សោកុតតរធម្មទាន សនះជ្ួនកាលសលាក្សៅថ្ល សិប្បតតធម្មទាន ។
ំ ី ការបរចា សដើមបឲ្យេបប ិ ច គផសរវផាយ ី ុ រេជ្ន បានយល់ចាេ់ អរ
ំ ចណា យធមទា រីរសបៀប សធើធម ទា ម ន បុោណាចារយបានេថ្មង ត វ ម ន សោយ ថ្ចក្សច
ជា ៣ ព្បការ
១. កលនំ ស ២.
ក្យរនយល់
ល បសព្ងៀន
៣. ធម្មសទ្សនំ េថ្មង ត ធមសម ទេនា ។ ថ្ល ស
កលនំ
ល
ក្យរនយល់ថ្ណនា ំ សធអតា ថ ធបាយ ើវ ិ
ំ ិត្ឲ្ ព្រះធមស៌ ោយតាងច ត យអក្ ន សាតប់សចះដឹង យល់អត្ន ថ ័យ និង ជ្សព្ៅរបេ់ ព្រះធម៌ ដូចជា ក្ុេល ព្ត្ូវ មចា ិ ា ទិដិា
អក្ុេល បាប
បុណយ គុណ
សទាេ ខុេ
៌ េមាមទិដិា ធម៌ណាគួរព្បត្បត្ គួរសវៀរចាក្ ធម៌ ិ ិត ធមណា
ំ ត្់បង់ក្សលេ ំ ប់ មាន ណាអាចជ្ួយក្ចា (kilesa) ក្ុ ងេនា ន ត ន បានជាលោ ិ ៌ ន ជាអាទិ សធើទាន រក្ាេីល ចសំ រនភាវនា ជាសដម ។ អក្ុេលធមមា វ ើ ើ សលាភៈ សទាេៈ សមា
ៈ អ
អសនាត្តបបៈ ថ្ដលជាធម៌ ិ រក្ៈ ិ 21
ទុក្ខ
សៅ ។ល។
មងចិត្ត
ំ ំ ប់ នាមក្ន ូ វក្ីវត បបរ ត ព្ក្ហាយព្ត្ូវលះបង់សចាលជាលោ ិ ត្សត ិ ថ្ល បសព្ងៀនធម៌ ដល់អក្ ន ថ្ដលមានចត្ ិ ព្ត បាថ្លន ចង់
សចះ ចង់ដង សោយវធ ិ ីសផសងៗ ដូចជាការបសព្ងៀនផ្ទទល់មាត្់ េរសេរជា ឹ សេៀវសៅ អាត្់ជាថ្ខសអាត្់ អក្ ន ទទួលបានអាន
សាតប់
អត្ន ថ ័យរបេ់ព្រះធម៌ ។
ជា េុីឌី (CD) ជា ឌីវឌ ី ី (DVD) ឲ្យដល់
សរៀនទសនទ
េូព្ត្
រ
ថ្ល ធមាមចារយ ថ្ដលជារ
ធម្មសទ្សនំ
ំ ់ ូ ត្បានសចះចាយល ុ េសូត្ មានព្បាជា្
បានេិក្ាគមរព្រះនព្ត្ប ដក្ សចះចា ំ ដង ថ ័យព្រះធម៌ ឹ យល់ ជ្សព្ៅអត្ន ីព ិ ំ ួ នសវាហាេ័រទ លបលា មានេន ី ស
មានលីមា វ ត្់ អាចេថ្មង ត សលើធមាមេនៈក្ីត
ំ ី រេ របេ់ព្រះ លេថ្មង ក្ ត ជាទូសៅក្ីត សធើឲ្យអ វ ន សាតប់ចាប់អារមណ ម ៍ អរ
ំ ី ទាន (generosity), េីល (ethics) ធម៌ ដូចជា េថ្មង ត អរ (development)
ជាសលាក្ិយធមទា ម នក្ីត
េិបបត្ធ ត មទា ម នក្ីត ។
េថ្មង រី ត
អរយេច ច ិ
ភាវនា
៤
ជា
គួរព្ជ្ួត្ព្ជាប និង ក្ត្់េមាគល់ផងថ្ដរថ្ល ការេថ្មង ត ធមសម ទេនា
ដល់ជ្នដនទ មនថ្មនសចះថ្ត្សធ ។ ជាការរិត្ ធមាមចារយ វ ិ ើសៅបានងាយៗសទ ឬ្ ធមក្ ម លក្ ិ
េថ្មង ។ ត ធម៌ គបបដម ក ់ ធម៌ ៥ យា៉ាងទុក្ក្ុ ងខ ន ួ នឲ្យបាន ែ ី ល
េមដូចព្រះដ៏មានព្រះភាគ ព្ទង់ព្តាេ់ទុក្9ថ្ល៖
9
ប្ប៊ិដ្ក
(
)
៤៥ ទាំព្រ័ ១១១
22
មានលអាននទ ការេថ្មង សោយ ត ធម៌ដល់ជ្នដនទ មិនអាចសធើបាន វ
ងាយសទ
។ មានលអាននទ កាលភក្ ង ខ ត ធម៌ដល់ជ្នដនទគបបត្ម ក ់ ធម៌ ិ ុ េថ្ម ី ល
៥ យា៉ាង ឲ្យមានក្ុ ងខ ន ួ នេ ែ ិន សទើបគួរេថ្មតងធម៌ដល់ជ្នដនទ
។ ធម៌ ៥
ំ ត្ យា៉ាងសនាះដូចសមច ត ខះ ែ ? គភ ខ វេថ្មង ត ធម៌ដល់ជ្នដនទ សោយតាងច ឺ ក្ ិ ុ ព្ត្ូ ិ ត ថ្ល៖
“អាតាមអ
នឹងេថ្មង ត នូវអនុបុរីវ ក្ថ្ល ១”
“អាតាមអ
នឹងេថ្មង ត នូវ
“អាតាមអ
នឹងេថ្មង ត
ក្យ សលើក្អាងស
(ដល់អក្ ន សាតប់) ១”
ក្យ សោយអាព្េ័យនូវការអាណិត្
នឹងមិនអាព្េ័យអាមិេជាស
“អាតាមអ
នឹងេថ្មង ត ធម៌
“អាតាមអ
និង បុគល គ ដនទ ១” ។
ត្ុេថ្មង ត ធម៌ ១”
សោយមនបានសបៀត្សបៀនខ ែ ិ ួ នឯង
ធមទា ម នជាអាយុននព្រះរុទសា ធ េនា
ឲ្យមានរនឺ រេ ែ ីរម ុ ងសរឿង
ត្ុផល ១”
អាចសលើក្េួ យរ ទ ុ ទសា ធ េនា
េិត្សេ រថ ដោបដល់ព្គប់ ថ
៥០០០
ព្រះវេា
។
ំ ួ ង រថ្មងបានផលាែនិេងសទាងអ ំ ក្ ធមទា ម នជាព្បធានននទានទាងរ ន េថ្មង ត ំ ក្ ទាងអ ន សាតប់
។
េរសេើរ អក្ ន បសំ រ
ក្ុ ងគម រអដ ក្ ន ា ថ្លធមប ម ទ ីព
ព្រះរុទប ធ រមព្គូព្ទង់ព្តាេ់
ធមទា ម នដូចសនះថ្ល ទាយក្ទាយកាមានេទា ធ ព្ជ្ះថ្លែ ិ
ំ ត្់ចវរ បានថ្លវយព្បសគនេរ ី
ថ្ដលមានសាច់ម៉ាដរា សលើបរសលាង
់ នរេជាត្ិដ៏ឆ្ៃ បិណឌបាត្ថ្ដលមានក្ិនព្ក្អ ប ែ ូ បឈុ យឈ ៃ ៃ មា 23
ចងាាន់
់ រិសា ព្រម
ំ ទាងសេនាេនៈ បសចក្ ច រុទ ធ ព្រះអរ សនះ រ
ូ ត្ដល់ព្រ
យា៉ាងព្បណីត្ចសំ
គិលានសភេជ្ៈជ
ះព្រះេមុ ទ ព ធ ព្រះ
នាតខីណាព្េរ ថ្ដលគង់សៅមរសដរោេ ក្ុ ងចព្ក្វា ន ី
់ ការអនុសមាទនាសោយោថ្ល មសលាក្ ក្៏រុព្ំ បសេើរសេើ ដល ម
ំ ៤ បាទរបេ់សលាក្ទាងសនាះក្ ។ ក្រិ យាអន ន ុ សមាទនា ិ ុ ងេមាគមសនាះសទ ់ ថ្ដលព្រះរុទជា ធ សដើម ព្ទងបានសធ ើ វស
ើ យ សោយព្រះោថ្លព្បក្បសោយ ៤
ំ ុ ត្ ។ សព្ បាទ ក្ុ ងេមាគមសនាះឯង ព្បសេើរ បផ ន
ះថ្ល ទានសនាះ (ចីវរ
់ ត្នមន បណ ទា ជ ន) រថ្មងមនដល ែ ូវ ិ ឌ បាត្ សេនាេនៈ និង គលានសភេជ្ ិ ិ ចថ្ំ ណក្ទី ១៦ ននព្រះោថ្លសនាះសទ ។
ទានក្ុ ងព្រះរ ន ុ ទសា ធ េនា រថ្មងមានធមទា ម នជា បទោាន សព្
បុគល គ ថ្ដលបសំ រ
ទាននានា
ះថ្ល
ឲ្យបានព្ត្ឹមព្ត្ូវតាមគនង ែ ព្រះរុទសា ធ េនា
ំ លុះព្តាថ្ត្បុគល ក្់ ធមក្ គ សនាះ រាយាមព្ត្ងព្តាប់សាតប់ សរៀន រីេណា ម លិក្ ឬ ធមាមចារយ ថ្ដលមានសទរសកាេលយ ក្ុ ងការ ន
សនាះសសាត្សទ
សគនឹងបរចា ិ ច គទានព្បក្បសោយ
និង សទាមនេសេ
រនយល់ថ្ណនា ំ សបើរុំ
សសាមនេសេ
គត្ចត្ ិ ត
គត្ចិត្ត បានន័យថ្ល ចិត្ព្ត បក្បសោយសសាមនេស និង
៉ា សទៀត្ ថ្ដល សទាមនេស គឺ ជាចិត្មា ត នក្សំ ណើត្រីធមជា ម ត្ិ ។ មានចិត្ម ត ាង ព្រះេមាមេមុ ទ ព ព្ធ ទង់េរសេើរ គឺ ឧសបកាខេ ព្បក្បព្រមសោយភារក្ណា ត ល មនស ិ
ចត្ ិ សត
ើ
គត្ចត្ ិ ត បានន័យថ្ល ចត្ ិ ត
យល់ចាេ់តាមការរិត្ថ្ដល
ង ែ សឃ្លែងតាមសសាមនេស និង សទាមនេសចត្ ិ ត ។ ឧសបកាខចត្ ិ តសនះ មន ិ
ថ្មនជាចិត្សត ក្ើត្រីធមជា ម ត្ិសទ
គឺជាចិត្ថ្ត ដលសក្ើត្ស 24
ើងរីការអប់រ ំ សោយ
ចសំ រន ោ ម ា ន វបេសនាក្ម ម ា ន ឬ េត្ិបោាន ។ ិ ើ េមលក្មោ
អក្ ន ថ្ដលបានសាតបព្់ រះធម៌ យល់ន័យព្រះធម៌រិត្ ស
ព្បត្បត្ ិ ិត ថ្ដល
រ
ូ រសច
១. បដិោគ
ូ ត្ដល់សក្ត្មានឧសបកា ខេ ើ
មក្រីព្បភរ ៣ យា៉ាងគឺ ៖
ប្សាសទា
ើ យរាយាម
ថ្ត្ងថ្ត្បសំ រ
គត្ចត្ ិ ត
មានចិត្ព្ត ជ្ះថ្លែសាអត្បរេ ិ ុ ទធ
ចសំ
ទាន
ះគុណធមន៌ ន
ក្ៈ (អក្ ន ទទួល) មានសមតាតចិត្អា ត ណិត្ ដល់អក្ ន ទទួល ជ្ួយឲ្យរួច
ំ ផុត្រីទុក្ក្ ។ ខ ងល វ ់ និង ក្ងះ វ ខាត្ទាងឡាយ
២. សសង្វសោ មានចត្ រីរូប និង េងាខរ ត្ក្់េុ ត្ រីបញ្ញ ត សងគ វ ែ ា ិ េ
ំ ទុក្សខ ទាេក្ុ ងសលាក្ ខិត្ខសំ ធើទាន សដម ន វ ែ ើ បរី សោះខ ួន
រីេងារវដត ។
៣. សតសុចរ ិោ រាយាមជ្រំ ះកាយ វាចា ចិត្ត របេ់ខួ នឲ្យ បាន ែ
សាអត្បរេ ធ ូ រផង់ ិ ុ ទផ បដោ ិ គ
ក្ៈអក្ ន ទទួល
សោយោក្់កាយ
ឱនលសំ ទាន
សទាះបីអក្ ន ទទួលសនាះ
ំ សោយ ព្រមទាងសោររច សំ
ះ
ជាបុគល គ ព្បសភទណាក្៏
ះសទយយវត្ុ ថ ថ្ដលខួ នព្ត្ូ វលះបង់ សោយការ ែ
ំ ិត្េអា ំ ងតាមបសចក្ េអ ច សទេ េិលបៈ ជាមុនសទើបលះឲ្យ ។ សនាះ
សោររចសំ
បុគល ម គ ថ្ដលមានសភាគេមបត្ិេ ត ុ ក្េ ត ត ភ
ទទួល
ដថ្ំ ណងឋាននរត េក្ិត ព្គប់ជាន់ថ្លនក្់ ក្ុ ងសា ន ថ ប័នននរដា ឬ ព្បសទេនីមួយៗក្ីត ំ បុគល គ ថ្ដលបានរសោះខ ែ ជ (ordinary man) ឆង ែ សៅកាន់អរយជ្ន ី បុលុជ្ន ិ ួ នរ (noble person)មានសសាតាបនន (the stream-winner) េក្ទាោមី (the oncereturner) អនាោមី (the non-returner) និង អរ 25
នត (the Worthy One) ជាសដើម
ំ ់ និយាយ ក្ីត េុទថ្ធ ត្បានមក្រីការសរៀនេូព្ត្ ការសាតប់ ការព្បត្ិបត្ិទា ត ងអេ រួមសៅ បានមក្រីធមទា ម ន ។ អាព្េ័យស
ត្ុសនះ សទើបព្រះសលាក្នាល
10 រុទភា ធ េិត្ថ្ល “សព្វទានំ ធម្មទានំ ជិនាតិ” “ធមទា ម ន
ំ ួ ង” ។ រថ្មងឈះ ន អេ់ទានទាងរ ការបសំ រ
ធមទា ម ន ឲ្យមានផលាែនិេងសសព្ចើន ដូចថ្ដលព្រះភគវា
ំ ់សចះេថ្មង មានរុទដ ធ ីកាសនាះ រុទប ធ រេ ត ធម៌អាល៌ េរសេរ ចារ ិ ័ទមិនចាបាច ជាសេៀវសៅធម៌ រនយល់បសព្ងៀនអក្ ន ដនទឲ្យយល់ចូលចត្ ិ សត ថ្ចក្ចាយផាយព្រះធម៌
មានេទាធព្ជ្ះថ្លែ
ើយ ។ ព្ោនថ្់ ត្
តាមរយៈការ
គមររ ីព ុ ទ ធ
សាេនា សបាះរុមសព េៀវសៅធម៌ លត្េសមង ែ ព្រះធម៌សទេនាននសលាក្អក្ ន ព្បាជ្្ រ
ំ ល ុ េសូត្ ធមក្ ម លិក្ ធមាមចារយ ថ្ដលមានសវាហាេដ វ ត្់ ក្ុ ងការ ន ី ីមា
ឬ ឌវី ឌ ន ី ី (DVD) ថ្ចក្ចាយដល់អក្
េថ្មង ះ ត បញ្ូ ច លក្ុ ងបន ន ទ េុីឌី (CD) យក្សៅសរៀន សាតប់ អាន រ ធម៌
ូ ត្ដល់ សចះចា ំ ដង ថ ័យរបេ់ព្រះ ឹ យល់រីអត្ន
រាយាមព្បត្បត្ ត ុ ណព្បសយាជ្ន៍ក្ុ ងបច ន ច ន ិ ិឲ្យបានសៅជាគ ុ បបន
បរសលាក្ ស្មះថ្លជាអក្ ន បានបសំ រ
ត
“
( ធ
ត”
ធ
“
10
ធមទា ម នសោយរិត្ព្បាក្ដ ។
)
”
៥២
៦( ។)
26
ធ
ធ
និង
អាម្ិសទាន អាម្ិសទាន មក្រី
ក្យ អាមិេ + ទាន = អាមិេទាន ថ្ព្បថ្ល ឲ្យ
អាមេជាទាន ។ អាម្ិស ថ្ព្បថ្ល នុយសព្គឿងបសញ្ញ ា ត្ចត្ ិ ិ ត ឬ អនាទក្់ននចត្ ិ ត ឬ ក្៏ ថ្លជារបេ់ថ្ដលសគគបបប ី ៉ាះ
ល់ព្ត្ូវ សោយក្សលេមានត្ណា ា ជា ិ
័យសនះ អាម្ិស បានដល់បច័យ សដម ៤ យា៉ាង (ចត្ុបបច័យ ត ុ ងន ន ច ច ) ើ ។ បុ ថ្៉ា នក្ និង ទានវត្ុ ថ ១០ យា៉ាង ។
ក្យ ប្ចច័យ្ (necessities; requisites) ថ្ព្បថ្ល សព្គឿងអាព្េ័យនន
េត្សវ លាក្ ឬ សព្គឿងព្ទព្ទង់ជ្វី ត្េរ ។ វ េត្ឲ្ វ យព្បព្រឹត្សត ៅបានក្ុ ងសលាក្ ន ិ
ប្ចច័យ្ ៤ យ៉ាង្
១. ចីវរប្បចច័យ្ បានដល់នព្ត្ចវរ ី សដើម ី េបង់ េងាដជា
២. ប្ិណឌបាតប្បចច័យ្ បានដល់ចងាាន់បណ ិ ឌ បាត្ និងសភាជ្នាហារជាសដើម
៣. សសនាសនប្បចច័យ្ បានដល់ទីេព្មាប់សដក្ អងុ យមានក្ គ ុ ដិ សាលា ព្រះវហារជាសដ ិ ើម
ំ ់រាបាលសោគសផសងៗ មាន ៤ គិោនសេសជជប្បចច័យ្ បានដល់ថ្លនេព្មាប ំ ំ ំ ឹក្ជាសដើម ។ ថ្លនលាប ថ្លនសលប ថ្លនផ ក្យថ្ល បច័យ ច
ក្យេព្មាប់សព្បើចសំ
ដូចរិរណ៌នាមក្សនះ
ះថ្ត្ព្រះេងឃ
27
សាតប់សៅហាក្់បីដូចជា
បុ ថ្៉ា នរ ត ុ ំថ្មនដូសចានះសទ
ក្យសនះ
េព្មាប់សព្បើទូសៅ
សព្
ំ ះមនុេសេត្រវ ថ្មងព្ត្ូវការបច័យ ច ទាង
ណាមួយ មនអាចខ ះ វ បានស ិ
េព្មាប់
ដូចជា
ើយ ព្ោន់ថ្ត្សព្បើ ដណតប់
៤
សនះ
ំ ីសផសងរីព្រះេងឃ ក្យេដ
ំ បទបា ងោងកាយ ិ
ទីជ្ព្មក្
ំ ណ ំ ី ព្ត្សាច ់េព្មាប់បរសភាគ េព្មាប់ព្ជ្ក្អាព្េ័យសៅ បាយទឹក្ នច និង ី ិ ឱេលេព្មាប់រាបាលសោគសផសងៗជាសដើម ។
វតេុ១០ យ៉ាង្
ំ ប ព្គប់មុខ បថ្ងម អ ចអា
១. អននំ សព្គឿងបរសភាគ មាន ិ
២. បានំ ទឹក្អដបា ា ន ៨ យា៉ាង មានទឹក្ថ្ដលសគសធរ ែ វ យ ព្ក្ឳ ើវ ី ថ្ផសា
ឈូក្ជាសដើម (
បិដក្
៦៦ ទំរ័រ ៦១)
ំ ត្់សេៀែ ក្ដណតប់ បទបា ំ ៣. វតេំ េរ ងោងកាយ ិ ៤.
យនំ
ំ ិះ យានជ្ន
ំ សំ ណើរឲ្យេសព្មច ថ្ដលញា ុ ងដ
ំ ុ ត្ សទាចព្ក្យានយនត ជាសដម ើ មានថ្េបក្សជ្ង ើ ជាទីបផ
មាន
៥. មាោ ផ្ទកសឈើព្គប់យា៉ាងថ្ដលសគសោត្ព្ក្ង ចងជាភួងមាល័យ
ឬ មិនទាន់ព្ក្ងចងជាភួងមាល័យ
៦. គនធំ សព្គឿងព្ក្អូបថ្ដលជាគនជា ធ ត្ិមានក្ន ិែ និង សព្គឿង ថ្ផសផស ំ
់ក្នក្ ដល់សព្គឿងព្ក្អូប ថ្ដលសគក្នក្ ិ ីត ឬ មនទាន ិ ិ ីត
់លាបថ្េបក្ខាងសព្ត ឲ្យ ៧. វិសលប្នំ សព្គឿងលាប គឺវត្ុ េព្មាប ថ
គួរជាទីសព្ត្ក្អរសរ
ចិត្ត
ំ វាងនន ំ ៨. សយ្នំ ទីសដក្ក្ថ្នង មានថ្ព្គតាង ែ េព្មាប់សដក្ អងុ យ គ 28
ំ សដើម សចៀមព្រជា ការ
់ ៩. អាវសលំ ទីលសំ ៅ មានផះ ទ េថ្មបង ភូមព្គ ិ ិ ះ ឹ វមានេព្មាប
ររយុះ សភៀែ ង ខយល់ ក្សំ ៅនលជា ៃ សដើម
១០. ប្ទ្ីសប្យ្យ ំ ព្បទីបជាវលា មានសព្បង ចសងៀក ងសោមជាសដម ើ ។ អាមិេទាន
េថ្មង ត ថ្
ដូចបានស
លមក្សនះ
ក្ស្មះតាមលក្ណ ៈ ខ
ឬ
ព្រះេមាមេមុ ទ ព ព្ធ ទង់ព្តាេ់
តាមក្ិចនច នទានសនាះមានសព្ចើន
ព្បការ បុ ថ្៉ា នតេូមសលើក្យក្ព្ត្មថ្ត្ទាន ២ ព្បសភទ គឺ ឹ និង
មក្អធបាយម ុ ន សព្ ិ
ំ សាេនិក្ទាងឡាយ ព្ត្ូវការសធើជា វ សផសងៗ សទៀត្
នឹងរិរណ៌នាក្ុ ង ន
ំ ២ ព្បសភទសនះ រុទ ធ ះទានទាង
ឹ ក្ញាប់ជាងទានឯសទៀត្ៗ ។ រឯទាន ី ំ ័រខាងសព្កាយ ។ សៅទរ
ិ គ បាដប្ ុ ល គ ក ិ ទាន
បាដិប្ុគគលក ិ ទាន ថ្ព្បថ្ល ទានថ្ដលសគឲ្យចសំ
ំ ិត្ថ្ល សោយតាងច ត សាសលា
គ
សលាក្សនះ
ះរូបបុគល គ មួយៗ
អក្ ន សនះជាញាត្ម ត ច់ ិ ិត្សា
ជាព្គូអាចារយ
ជ្នសនះជាទីព្េឡា ិ ត្ ជាមាតាបិតា ជាសាវមី ភរយា ិ
ជ្នសនាះមនថ្មនជាទ ិ ីោប់អាន ស
ត សំ រ ើ យក្៏មានចត្ ិ ប
ទានចសំ
់ ោប់អាន ះថ្ត្ជ្ន
់ សាររបេ់ខន សនាះៗ ឬ ការសាងេង់ អម ង ឬ ន វ ព្គួ ីវ ួ យេព្មាប់ថ្ត្ក្ុ ងរង ួែ ឧទិ េជ្ ទ ូ នចសំ
ះថ្ត្បុគល គ ជាទីោប់អានព្េឡា
បាដិប្ុគគលក ិ ទាន ឬ
គ
ឬ
់
សរ
ចត្ ិ ត ។
បាដិប្ុគគលក ិ ទាន មានបុគល គ អក្ ន ទទួល ១៤ ថ្បប គ៖ ឺ 29
សៅថ្ល
១. ព្រះេរវញ្ញរុទ ធ (one who has already understood) ូ ២. ព្រះបសចក្ ច រុទ ធ (a private Buddha) ៣. អរ ៤. អរ
ត្ផ ត លបុគល គ (the fruition of arahantship)
ត្ម ត គប គ ុ គល គ (the path to arahantship)
៥. អនាោមិផលបុគល គ (the fruition of non-returning) ៦. អនាោមិមគគបុគល គ (the path to non-returning)
៧. េក្ទាោមិផលបុគល គ (the fruition of once-returning) ៨. េក្ទាោមិមគគបុគល គ (the path to once-returning)
៩. សសាតាបត្ិផលប ត ុ គល គ (the fruition of stream-entry) ១០. សសាតាបត្ិមគ ត គបុគល គ (the path to stream-entry)
១១. បគល គ សព្តសាេនា ថ្ត្មានការសនឿយណាយចាក្កាម ១២. មនុេសមានេីល
១៣. មនុេសព្ទុេេ ត ីល ១៤. េត្វត្ិរចាាន សង្ឃ ព្បសគនចសំ
សង្ឃ
ថ្ព្បថ្ល “ព្បសគនេងឃ” ។ ទានថ្ដលទាយក្ទាយកា ិ
ំ ត្ ះព្រះេងឃសោយសោររ និង សោយតាងច ត្ ិ ព្ត ជ្ះថ្លែ មនគ ិ ិ
់ ំ ព្បកានថ្ល ភិក្ុ ខថ្ដលសគនិមនរ ក្់ភិក្ុ េងឃ ជាភិក្ុ ព្បសភទណាមាន ត ី េណា ខ ខ េីល ឬ ព្ទុេេ ត ីលសៅថ្ល
ឬ
30
គោទ្កខិណាទាន ឬ
សង្ឃគោទាន ។ ថ្ចក្តាមព្បសភទបុគល គ អក្ ន ទទួលមាន៧ គ៖ ឺ
សង្ឃ
១. ភក្ ខ ុ ទជា ធ ព្បធាន ិ ុ េងឃមានព្រះរ
២. ភក្ ខ ី េងឃមានព្រះរុទជា ធ ព្បធាន ិ ុន
៣. ភិក្ុ េងឃ និង ភិក្ុ ន ខ ខ ី េងឃមានព្រះរុទជា ធ ព្បធាន ៤. ភិក្ុ េងឃ និង ភិក្ុ ន ខ ខ ី េងឃ ៥. ភក្ ខ ិ ុ េងឃ
៦. ភក្ ខ ី េងឃ ិ ុន
៧. សាមសណរ ។ ក្ុ ង ន
៌ និង េងឃ ក្យថ្ល សង្ឃ មានន័យ ២ យា៉ាង គឺ េងឃក្ុ ងព្រះធម ន
វន ិ ័យ ។
១.
សង្ឃកនង្ក្ព្ះធម្៌ បានដល់េងឃរត្នៈេសំ ៅយក្ព្រះអរយ ិ ុ
បុគល ៤ រួក្ ថ្ដលបានេសព្មច ១ សសាតាបត្ិមគ គ ត គ ២)
េក្ទាោមិមគគ
អនាោមផល, ៤) អរ ិ
េក្ទាោមិផល,
ត្ម ត គគ
អរ
៣)
សសាតាបត្ិផល, ត
អនាោមិមគគ
័ ់ ត្ផ ត ល ថ្ដលជាសាវក្របេ
់ អក្ ព្រះេមាមេមុ ទ ព ប ធ រមនាល អក្ ន ព្បត្បត្ ត អ អក្ ន ព្បត្បត្ ត ន ព្បត្បត្ ិ ិល ិ ិព្ត្ង ិ ិត សោយព្បនរ
ព្បត្បត្ ធ ត ម ច ម៌ ើ បដ ឹ ចាេ់នូវអរយេច ិ ិសដ ិ ី ង
ដល់ការថ្លវយបងគ ំ ការបូជាជាសដម ើ ។ ២) សង្ឃកនង្ ុ
ព្បត្បត្ ត ម ើ បគ ិ ិសដ ី ួរ
ំ ី វិន័យ្ េសំ ៅយក្រួក្ននបរវជ្ិត្ គឺ ភិក្ុ ខ តាងរ 31
៤ រូបស ចសំ ៀ
ើងសៅ ។
ក្ុ ងវចនាន ន ុ ព្ក្មថ្ខរម
ំ ី ៤ ះភក្ ខ ងរ ិ ុ តា
ស
ក្យថ្ល សង្ឃ តាមលទិ រ ធ ុ ទសា ធ េនា េសំ ៅ
បា ខ ម សលា ើងសៅ ។ តាមការរនយល់ របេ់ភក្ ិ ុ ធម
ំ ំ ថ្លភក្ ឬ ភក្ ខ ខ ី េងឃ ឬ សាមសណរទាងសៅប ុ លុជ្ន ជ ទាងបាន ិ ុ េងឃ ិ ុន
េសព្មចអរយមគ គ អរយផលស ិ ិ
ំ ួ នយា៉ាងត្ិច ៤ អងគស ើ យ ព្ត្ូវមានចន
ក្យថ្ល សង្ឃ ក្ុ ងវ ន ន ិ ័យ សៅបានថ្ត្ចសំ
សៅ សទើបសៅថ្លេងឃ ។
សង្ឃ និង េិកនី ខុ សង្ឃ ចថ្ំ ណក្សាមសណរ មនស ិ សទ សព្
ះសាមសណរសព្បើព្បាេ់បានចសំ
ើ
ើង
ះ េិក ខុ
មាន សៅថ្ល
ះថ្ត្េងឃចត្ុវគគ
េព្មាប់ទាយក្ទាយកាសធ វ ុ ណយេងឃទាន ។ ឯេងឃបញ្ចវគគ េព្មាប់សធើវ ិ ើប ំ ន ក្ងេ េងឃក្មម (ក្ិចកា ច ររបេ់េងឃថ្ដលព្បជ្ុោ ីមា) នានា មិនស ុន សាមសណរស
ើយ ។
ំ ុ ះសនះ មក្ដល់ចណ
បញ្ញ ា មួយសចាទស
ើង
ំ េងឃទានចាបាច ព្់ ត្ូវថ្ត្មានភក្ ចាប់រី ៤ អងសគ ខ ិ ុ េងឃ ំ ់ ន ំ ួ នភិក្ុ េងឃសនះ ក្ណ ត្ច ជារុទប ខ ធ ញ្ញត្ិត ឬ អីវ ? ំ្ ូ មមិនសឆើយត្បេ ំ ខុ េ ែ
ំ ទាងសនះសទ
់ព្រះសត្ជ្ៈព្រះគុណបណិ ឌ ត្ អត្ប ថ ទវភាគរបេ ិ
ហ្ុក
មាន
ថ្លសដម ើ បប ី សំ រ
ើងសៅ ឬ ? សត្ើការ
ំ្ ូ មសលើក្យក្ បុ ថ្៉ា នតខុ េ
ំ ់ ោន ។ ព្បធានបទ “ការសវរចងាាន់” មក្រិចារណាទាងអេ
ង្ហា ់
ើ
សាវណណ
សព្កាម
ការសវរចងាាន់ជារិធក្ម ម ម ួ យដ៏លថ្អ ដរ ។ ោល់សរលសធើប វ ុ ណយក្ុេល ី 32
សៅសវលានលៃជ្ិត្ព្ត្ង់ រុទប ធ រេ ា ន់ ។ ការសវរចងាាន់ទុក្ ិ ័ទថ្ត្ងសធការសវរចងា ើវ
ំ ត្ ដូចជាេុនរទ ក្ថ្ល ទូល ព្រះេងឃឲ្យបានព្ជាប និង តាងច ែ ុង ន ិ រត បេ់ខួ នក្ ការបសំ រ
ទានសនះ ។ ក្ុ ងការសវរសនាះ មាន ន
បានមក្សោយធម៌ សក្ត្ស ើ
ើងសោយធម៌ ។ បាន
ក្យថ្ល ព្បក្បសោយធម៌ ថ្ល
ថ្ដលបានយក្
មក្សធទានសនះរ ុ ំថ្មនបានរីការលួចបន ែ ់ ឬ េមាែប់េត្យ វ ក្មក្សធើប វ ុ ណយ ើវ ៌ ។ ការស សទ គបានមក្ព្បក្បសោយធម ឺ
ំ យព្រះេងឃមាន លដូសចះ ន សដើមបក្ ី ុ ឲ្
ំ ី ចងាាន់ថ្ដលយក្មក្ព្បសគនសនះ សព្ ការេងស ័យ អរ សាច់បានមនព្ត្ូ វអាបត្ិត សោយការបរេ ធ ិ ិ ុ ទិ សោយស ស
ើ
ះព្រះេងឃអាចឆ្ន់
ត្ុ ៣ យា៉ាង គឺ មន ិ
សគេមាែប់ មនបានឮេត្ ថ្វ ព្េក្សរលថ្ដលសគេមាែប់ និង មនបាន ិ ិ
៌សវរសនាះ បានបនត សទៀត្ថ្ល ខុ ព្ំ្ រះ េងស ័យថ្លសគេមាែប់សដើមបខ ែ ។ ក្ុ ងធម ន ី ួន ក្រុណាេូមឧទិ េក្ ទ ុ េលជ្ូនព្ក្ុមព្គួសារ បតាជាសដ ម ើ ិ
។
ថ្ដលថ្ចក្សាថនសៅមានមាតា
សនះចាត្់ជាការព្បសគនសោយវាចា
និង
ំ ី បញ្ញ ជ ក្់អរ
ំ ៏ ម នទាេ់ សោលបណ ងននការសធើក្ នសវរក្ ោ វ ុ េលសនះ ។ បុ ថ្៉ា នតសបសគព្បសគនម ើ ិ អីថ្ដរ សព្ វ
ះបុណយក្ុេលសក្ើត្ស
់ រា យៈក្ ន ូ វច ែ ិត្ត ។ ើងរីសចត្នាលះបងមច ិ ុ ងផ
ការសវរសនះ មានបញ្ញ ា មួយថ្ដលរុទប ធ រេ ត ៗ ោនមក្សោយ ិ ័ទអនុវត្ត្
សារសេៀវសៅ “គិ
ខ អងសគ វរជាបុគល គ ិ ព្បត្បត្ ិ ិ”ត េរសេរថ្លភក្ ិ ុ១
សនះជាការភាន់ព្ច
ំ
អងសគ ៅ ៣ អងគ សវរជាគណៈ បញ្ញត្ក្ម សម ទ ។ ិត
សព្
រី ៤ អងសគ
ះការសធើទានសនះ វ
ក្យថ្លសធើទានច សំ វ
33
រី ២
ើងសៅសទើប សវរជាេងឃ ។
សក្ត្រ ើ ី
សចត្នាក្មរ ម ុ ថ្ំ មន
ះព្រះេងឃមានន័យថ្ល ព្កាលចិត្ត
ទូសៅមិនចសំ
ះអងណា មួយ ។ ដូចជាការោក្់បាព្ត្ចសំ គ
អងថ្គ ដលនិមនម ត ក្បណ ិ ឌ បាត្
ចត្ ត ូ សៅ ិ ទ
ំ ី ទិេទាង ំ ៤ ។ ការ េងឃថ្ដលនិមនម ត ក្អរ ចសំ
ះព្រះេងឃ ស
មនច សំ ិ
ះព្រះេងឃ ១ ះអងណា ជាព្រះ គ
ចត្ ិ ថ្ត បបសនះ ជាការសធទាន ើវ
ំ ួ នព្រះេងឃស ត្រ ើ យមនគ ិ ិ ី ចន
ើយ ។ ព្ត្ង់សចត្នាថ្បប
សនះ ភិក្ុ ប ខ ុ ៉ានាមនអងក្ គ ៏ចាត្់ថ្លជាេងឃថ្ដរ ។ អក្ ន ខះ ែ និមនច ត សំ សព្ចើនវត្ត
មានចត្ ត សំ ិ ច ចសំ
ផុ ោ គ ំ ន សធជាេងឃ ើវ
ះបុគល គ រួចសៅស
ំ ចសៅជាេងឃសក្ើត្សទ សព្ រុអា
ើយ ។
ះព្រះេងឃ ៤ អងគ ឬ ៤ អងសគ
រុទបា ធ នបញ្ត្ ញ ិតចសំ
ះព្រះេងឃ
ះភិក្ុ ខ ១ អងៗ គ ះ
ត ម ថ្ដលព្រះ ើងសៅ ជាបញ្ញត្ិក្ម
េព្មាប់បសំ រ
ក្ច ច ររបេ់េងឃថ្ដល ិ កា
រណ៍ ព្រះេងឃ ៤ អងអា ង គ ចសធើឧសបាេលេថ្ម វ ត
សៅថ្ល េងឃក្មម ។ ឧទា
បាត្សមាក្ ខបាន។ ព្រះេងឃ ៥ អងគអាចសធើក្ឋ វ ម ន ។ ព្រះេងឃ ២០ ិនក្មបា ិ អងគ
ំ ូ រព្រះេងឃ ក្ុ ងមជ្ឈ មព្បសទេថ្ដលេ ប ន ិ
បានជាសដម ើ ។ ស
សយាលសៅតាមទំ
ំ ួ េក្ុលបុព្ត្ជាភក្ អាចបប ិ ុខ
ំ ួ នព្រះេងឃត្ចជាងោ ត្ុថ្ដលេងឃក្មមា ម នចន ន សនះ គឺ ិ ំការងារ ។ សបើការងារសនាះមានទំ
ំត្ូច ព្ត្ូវការព្រះ
ំ ួ នត្ិច ដូចជាការសធើឧសបាេលក្ម េងឃក្៏មានចន វ ម ការេថ្មង ត បាត្ិសមាក្ខ ជា
ំ ន់ខាែង ំ ក្៏ព្ត្ូវការព្រះភក្ សដើម ។ សបើការងារសនាះេខា ខ ិក្អងគ ិ ុ េងឃជាេមាជ្ ំ នចន ំ ួ នសព្ចនអង ព្បជ្ុមា គ ើ
ស
ើ យព្ត្ូវរិសព្ោះ
ំ ួ េក្ុលបុព្ត្ជាសដម ដូចជាការបប ើ ។
34
រិភាក្ាោនឲ្យបានលិ ត្ល ន អ អ ់
បញ្ញ ជ ក្់ថ្ល
ំ ួ នព្រះេងឃចាប់រី ចន
េព្មាប់សធើជាអង ព្គ បជ្ុ ំ សដើមបប វ ី សំ រ េងឃទានសនាះស
ះព្រះេងឃសនាះ
ចិត្ទ ត ូ សៅមិនចសំ
ើងសៅសនាះ
គឺ
ក្ច ច ររបេ់េងឃ ។ ចថ្ំ ណក្េងឃទាន ិ កា
សចត្នាក្មម
ជាសចត្នារបេ់អក្ ន សធើទាន វ
ះភិក្ុ អង ណា មួយ ។ ព្រះរុទម ខ គ ធ ិនបានេថ្មង ត ថ្ល សធើវ
ំ
យក្បញ្ញត្ក្ម រម បេ់េងឃក្មម ិត
េងឃទានសនះ បានជាសេៀវសៅ “គិ ស
ស
ក្ច ច ររបេ់ព្រះេងឃ រុំថ្មនេព្មាប់ ិ កា
ំ ួ នបុ ណា ៉ា ទានឲ្យសក្ត្ជាេងឃទាន ព្ត្ូវថ្ត្មានភក្ ខ ន ណ ស ើ ិ ុច ការភ័នព្ត ច
អងគ
ម ថ្ដលព្រះរុទបា ធ នបញ្ញត្ិត សដើមប ី ើយ ។ សនះជាបញ្ញត្ក្ម ិត
ឲ្យព្រះេងឃអនុវត្េ ត ព្មាប់បសំ រ គឺទានចសំ
៤
ើយ ។ សោយសារ
មក្សធើវជាសចត្នាក្មមរបេ់
ិ ព្បត្បត្ ិ ិ”ត េរសេរដូចបានស
លមក្
ភារ សទាះបីអក្ សោយការ ធ េនាសបើក្េិទិ សេរ ធ ន សធើទាន វ ើ យ ។ រុទសា ី
ព្េឡា
់ សរ
ចត្ ត ីត សោយ ិ ក្
ចត្ ត ូ សៅ ថ្ដលសៅថ្ល េងឃទានក្ីត ក្៏ ិ ទ
សព្េចថ្ត្ទឹក្ចត្ ត ុ ទប ធ រេ វ ធ ។ ិ រ ិ ័ទ សធើសៅតាមេទា
វភាគក្ថ្ល ថ្ដលបានដក្ព្េង់មក្រិរណ៌នាស ិ
ើ យសនះចាត្់ទុក្ជា
ំ េព្មាប់ទាយក្ទាយិកា រិចារណា ថ្េង ំ ី ភារ ព្បទីបឆុ ះបញ្ញ ែ ច ង វ យល់អរ ំ ខុេោន រវាងបាដិបុគល គ ិ ក្ទាន និង េងឃទាន ព្រមទាងអាន ិ េងសននទាន ំ ទាង ២ សនះផង ។ ព្រះបរមសាសាតេថ្មង ត ថ្ល សុគតប្បសតេំ ថ្ព្បថ្ល កាលរិចារណាស ព្ទង់េរសេើរ” ។
35
“វិសចយ្យ
ទានំ
ើ យឲ្យ ជាអសំ រើថ្ដលព្រះេុគត្
ំ ២ ព្បសភទសនះគឺ បាដិបុគល រវាងទានទាង គ ិ ក្ទាន និងេងឃទាន
បុោណាចារយសលាក្ស
លថ្ល
េងឃទាន
មានផលាែនិេងស
បាដិបុគល គ ិ ក្ទាន ។ បុ ថ្៉ា នសត បើទាយក្ទាយិកាសធើវ ំ ី ៤ តាងរ
ស
េងឃទានបុ ៉ានាមនសទ េមបត្ិជាត្ ត ិ
ដល់
សព្ចនជាង ើ
សព្ចន ើ ចាប់
នចា ើងសៅ ទានរបេ់សគក្៏មានផលាែនិេងសសព្ចនម ើ ិ
សាេនា
់
ំ ដូចជាចណា យធនធានថ្ដលខួ នមានសដ ែ ើមបក្សាង ី ព្បសយាជ្ន៍
ជាសាធារ
ឬ
បសងើត្ ក ជាអងកា គ រ
េមាគមអម អត្់ឃ្លែនខះ វ ីវ ួ យ នរអងាគេ សដើមបជ្ ី ី ួ យេសស្កងាគះ ដល់ជ្នព្ក្ព្ក្ ខាត្ ឬ ជ្នរិការ ក្ុមារក្ព្ំ
រ
់ ូ ត្ដល់ សធើផ វ ូ វែ ជ្ក្ ី ព្េះ អណ ូ ត ងទឹក្ េង
សាពន សាលាសរៀន មនី រសរទយ ផារ ក្សាងវត្អា ទ ត ោម មានក្ុដិ សាលា ព្រះ វហារ េួនចារឧទិ េ ទ ជ្ូនចសំ ិ ំ ់ សនះ ទានទាងអេ
ះសាេនាជាសដើម ។
សង្ឃទាន
សាធារណទាន បាន សព្
វន ិ ័យ
ះ
ក្យ េងឃ
បុ ថ្៉ា នសត គអាចសៅ
ថ្ល ហ ៤
ក្យ សាធារណៈ មានន័យថ្ល
ទូសៅ ៗ។
៏ ន េរុបសេចក្ីតមក្ ទានមានសព្ចនព្បសភទ ឯការបរចា ើ ិ ច គទាន ក្មា
សព្ចនថ្បបបទតាមលក្ ណ ៈរបេ់ទាន ខ ើ
។
ស
ត្ុសនះ
ំ ី ទានណាមួយ រិចារណាយល់ដង ន អ អ ់អរ ឹ ឲ្យបានលិ ត្ល សធើវ
សដើមបបសង ើន ក េ ី
ំ ែ ក្ុ ងេនា ឲ្យសក្ើត្ខាែងកា ន តន 36
រួចស
រុទប ធ រេ ិ ័ទ
ថ្ដលខួ នប រំ ុ ងនឹង ែ ើ យលះមចរា យៈ ិ
េរំ ួ ចចិត្ព្ត ជ្ះថ្លែ
បសំ រ
ទានសនាះ
សោយសោររ
តាមគនង ែ ព្រះរុទ ធ
សាេនា សទើបរុទប ធ រេ ិ ័ទបានទទួលផលាែនិេងសសព្ចនជាទ ើ ីសរ ជាឧបនិេស ័យសព្រងវាេនាេព្មាប់អនាគត្ជាត្ិ ។ ទក្ិណាទាន ថ្ដលនឹង ខ
ចត្ ិ ត ថ្ដល
ផលបរប ិ ូ ណ៌សៅបាន ព្ត្ូវអាព្េ័យសលើ
ចិត្េ ត ទាធព្ជ្ះថ្លែ សចត្នា (will) មុត្ព្េួចននទាយក្ទាយិកាសនាះ ។ សបើចិត្ត ំ ផលក្៏បានសព្ចើន សបើចិត្ត ព្ជ្ះថ្លែខាែង
ព្ជ្ះថ្លែ ផលថ្ដលព្ត្ូវបានក្៏
ត្ចថ្ដរ ។ ដូចសនះ ជ្នអក្ ន បរចា ិ ិ ច គទាននានា ថ្ដលព្បាថ្លនឲ្យបានអានិេងស
ំ ត្ ំ ុ ងសធើវ និង សព្ចនសនាះ គួរតាងច ើ ិ ព្ត ជ្ះថ្លែបរេ ិ ុ ទ ធ សាអត្សៅសរលមុនសធើវ ក្រ សព្កាយសរលសធើរវ ួ ច ។
37
សេចក្ីសច ត
មក្រី
មានព្បភរ
ក្យ
រីទានយក្មក្សោយេសងប ខ ធម៌សព្ចើនរួក្
ស
ថ្ព្បថ្ល ការដក្ព្េង់
ត្ុសនះស
។
ទានក្ុ ងព្រះរ ន ុ ទសា ធ េនា
ើ យ សទើបសលាក្
ំ ធម៌ទាងឡាយ ថ្ដលព្រះរុទប ធ រមព្គូព្ទង់េថ្មង ត
ចូលក្ុ ង ន
ដូចត្សៅសនះ ៖
ក្. ប្ុញ្ញកិរ ិយ ១០ សៅថ្ល ទានម្យ្ៈ បានន័យថ្លបុណយ
ំ ី សធទាន េសព្មចអរ ។ ើវ
ខ. អរ ិយ្ក្ទ្ព្យ ៧
ទានជាព្ទរយដ៏ព្បសេើរ ។
11
ថ្ល ចាគធនំ បានន័យថ្លព្ទរយ គការឲ្យ ឺ
គ. ទ្សព្ិធរាជធម្៌ ១០ សៅថ្ល ទាន បានន័យថ្ល ការចញ្ ិ ឹច ម
ំ ុ ក្បរំ ុ ងឲ្យអភ័យ ។ ទន
. ក្ប្សយជន៍ប្រសោក ៤ សៅថ្ល ចាគៈ បានន័យថ្លលះបង់
ព្ទរយេមបត្ិក្សាង ។ ត
ំ ង. បារម្ីធម្៌១០ សៅថ្ល ទាន បានន័យថ្លការក្សាងក្មាែង
11
អរយត្ទព្យ ៊ិ
៧ ោ៉ាង គឺ ១) សទធធនាំ, ២) សីលធនាំ, ៣) ហ្៊ិរធនាំ ៊ិ ,
៧) ប្បញ្ញាធនាំ ។
38
) ឱត្ប្បបធនាំ, ៥) សុ ត្ធនាំ, ៦) ចាគធនាំ
ព្តាេ់ដឹងសោយព្ទរយ ។
ច. ម្ង្គល ៣៨ សៅថ្ល ទាន បានន័យថ្ល ការបសំ រ
ំ គុណធម៌នាឲ្យច សំ រន ើ ។
ទានជា
ឆ. សង្គហ្ធម្៌ ៤ សៅថ្ល ទាន បានន័យថ្ល ការបរចា ិ ច គទានជា
៌។ គុណធម៌សធើឲ្យេង ម វ គ មនុេសមានសាមគីធម គ ជ្. អនុប្ុព្វីកថា ៥
12
សៅថ្ល ទានកថា បានន័យថ្លធម៌ថ្ដលព្រះ
ំ ៃ។ េមាមេមុ ទ ព ព្ធ ទង់េថ្មង ត ព្បចានល ឈ.
សៅថ្ល
សប្បរុ ិសប្ញ្ញ តតិ
ទាន
ំ េបបុរេទាងឡាយបញ្ ត្ ញ ិតេព្មាប់សលាក្ ។
បានន័យថ្ល
ធម៌ថ្ដល
. សប្បរុ ិសធម្៌ សៅថ្ល សកកចចំ ទានំ សទ្តិ បានន័យថ្ល
េបបុរេឲ្យទានសោយសោររ ។
ទានក្ុ ងរ ន ុ ទសា ធ េនា មានព្បភរ
ធមស៌ ព្ចន ើ
។ សត្ើ
៉ា ងណា ? មានសារព្បសយាជ្ន៍ខុេោនដូចសមច សេចក្ីអធ បាយយា ត ត ? ិ សទ
ចសំ
សព្
ំ្ ូ មមិនអធិបាយអរ ំ ី ទានទាងអេ ំ ់ ក្ុ ងសេៀវសៅដ ៏ ូ ច សេើងសនះ ខុ េ ត្ ន ត ៌ខះ ះក្ុ ងធម សលាក្អក្ ន ែ ន អានបានសចះចារំ ួ ចស
ះថ្ត្សរឿងរិបាក្យល់បុ ស៉ា ណាណះ ។
ន
រុទប ធ រេ ិ ័ទធាែប់បានដឹងរួចមក្ស 12
អនុ ព្វ៊ិកថ្ន
៥
គឺ ៖ ទនៈ សីលៈ សគគៈ ក្ខមាទីនវៈ
39
ថា ន ើ យថ្ល ក្ុ ងស
ំ្ ធិបាយខះ ែ ើ យខុ អ
ធិេម័យ ៤៥ ព្រះ
ននកខមាមន៊ិសាំសៈ ។
់ សំ រ វេា ព្រះរុទព្ធ ទងប
រុទក្ ធ ិចច ៥ យា៉ាង សោយោមនសនឿយណាយព្រះ
កាយរល ។ ក្ុ ងរ ន ុ ទក្ ធ ច ិ ច ៥ យា៉ាងសនាះបានស
លថ្ល សរលនលរៃ សេៀលព្រះ
េមាមេមុ ទ ព្រះអងព្គ ទង់ចាប់សផើម ព ព្ធ ទង់េថ្មង ត ព្រះធម៌ ។ ក្ុ ងសរលសនាះ ន ត ំ ី ទានទុក្ជាមុន េថ្មង ត អរ
ំ ី េីល ត អរ ើ យព្ទង់េថ្មង
ស
ំ ប់ កាមាទីនវៈ និង សនក្ម ខ ៈ តាមលោ ទានជាមុន ? សព្
ះព្ទង់ទត្ស
ើ
។
ហ
ឋានេួគ៌
់ ំ ី ព្ទងេថ្ម ង ត អរ
និេស ័យេនាតនននមនុេស ថ្ដលចាប់
អារមណ ម ៍ សលើព្ទរយេមបត្ិត េុខចត្ ព ់ ិ ង ិ រត េ់សៅជាមួយព្ទរយ នឹក្ថ្លជ្ីវត្ខ ំ ខេ ះ ព ់ សោយសារព្ទរយ សព្បក្មា ែ ងព្ទរយជ្ ន ដនទ គត្ថ្ត្រ ិ ជាន់អក្ ើ ិ ី រេ់យក្រួច
៌ ខួ នថ្ត្មា ែ ន ក្់ឯង មនសអ ន ដនទ ។ល។ ក្ុ ងធម ន ិ ើសរើដល់ការរេ់សៅ របេ់អក្ សទេនាសនាះ
ំ ព្រះអងព្គ ទង់ថ្ណនាឲ្យ
អសំ ណាយដល់មនុេសថ្ដលព្ត្ូវសធើវ
មនុេសលះបង់ព្ទរយេមបត្ិត
អសំ ណាយ
សធើវ
ំ ត្់ អក្ ន ទីទាល់ព្ក្ក្េ
ទុគ៌ត្ និង អក្ ម ចញ្ ន រងសព្ោះសោយសព្ោះថ្លនក្់ធមជា ម ត្ជាសដ ើ ិ ិ ឹច មមនុេស ថ្ដលព្ត្ូវចញ្ ម វ មី បុព្ត្ធតាជាសដ ើ ។ ិ ឹច ម មាន មាតាបតា ិ ភរយាសា ិ ី
់ ់ ថ្ល ព្ទរយេមបត្ិត សគ រិសេេជាងសនះសៅសទៀត្ ព្រះអងព្គ ទងរនយល
មិនព្ត្ូវព្េឡា
់ ជាប់ចិត្ទា ត ល់ថ្ត្ចាយមិនសក្ើត្សទ ។ សគមិនព្ត្ូវេនស ំព្ទរយ
អក្ ន ដនទ
។ ក្ុ ងនាមជាមន វសធខ ន ុ េសមនព្ត្ូ ែ ែ ក្់ដុនោបសៅជា ិ ើវ ួ នឲ្យធា
េមបត្ិត
ឬ
់ ជាក្មាែងជ្ ំ ិះជាន់ សព្បព្បាេ ើ
អក្ ។ ជាមនុេសព្ត្ូវថ្ត្ជាសៅហាវយរបេ់ព្ទរយ ន សោររបូជាព្ទរយេមបត្ិសទ ត េមបត្ិត ស
ើ យព្ត្ូវបសំ រ
មុខងាររបេ់ខួ នសោយព្ទរយេមបត្ ែ ិត សព្ 40
ះបុគល គ
ំ ព្គប់រូប មិនអាចនាយក្ព្ទរយេមបត្ សរលអត្ភា ែ ត រ ិតសៅជាមួយខួ នបានសទ ថ្បក្ធាែយចាក្សលាក្សនះសៅ
។
សនះេបញ្ញ ជ ក្់ឲ្យស
ើ
ំ ូង ់ ជ្ីវភារននមនុេសជាដប ព្រះរុទប ធ រមព្គូព្ទង់បានគត្ដល ិ ំ ី ទានមុនអនុរីវ ក្ថ្លដនទៗ ។ េថ្មង ត អរ
អាព្េ័យសោយញាណទេសនៈថ្បបសនះស
ព្ទង់ព្បទានភាេិត្
យា៉ាងចាេ់ថ្ល សទើបព្រះអងគ
ើ យ សទើបព្រះសាសាត
៤១
១៣៥ ថ្ល៖
អាទ្ិតតសឹ ម អោរសមឹ យ្ំ នីហ្រតិ ភាជនំ តំ តសស សោតិ អោេយ្ សនា ច យ្ំ តតេ ឌយ្ហតិ ឯវមាទ្ិតត
សោសកា
ជរាយ្ ម្រសណន ច និហ្សរសលវ ទាសនន ទ្ិននំ សោតិ សុនិ តំ ។ កាល សច
13
ភាជ្ន៍ណា
ផះ ទ
ឬ
ហ
ហ 13
។ (
)
២
៧
41
ឬ(
)
១
១៣៥
ំ ឺថ្ល សេចក្ីតសនះបភ រូបកាយមនុេសសព្បៀបដូចផះ ែ ទ ចិត្ម ត នុេសសព្បៀប
ដូចបុគល ះ ះ គ ថ្ដលសៅក្ុ ងផ ន ទ ព្ទរយេមបត្សព្បៀបដ ូ ចជាភាជ្នៈសៅក្ុ ងផ ន ទ ។ ិត មាចេ់ផះ ទ ជ្ញ្ូ ជ នសច
កាលសភងសឆះផ ះ ទ ើែ
ព្បសយាជ្ន៍របេ់សគ ។ ចថ្ំ ណក្ សភើង យា៉ាងណាមិ ែ
ជ្ោ និង មរណៈ
នូវ
សឆះ
ហ
ព្ទរយេមបត្ិត
សោយការឲ្យទាន
។
សនាះក្៏
ជា
ំ ី មនបាន ក្៏ព្ត្ូវជាចណ ិ
ថ្ដលយក្
រូបកាយ
សច
ណាបាន
ព្ត្ូវសភើង ែ នា ំ
។ សយង ើ
ព្ទរយេមបត្ិត
ក្៏មិនមានព្បសយាជ្ន៍ ដល់សយើងក្ុ ងជាត្ ន ិខាងមុខ
សនាះ ដូចជា
់ មនមានព្បសយាជ្ន ៍ដល់មាចេ់ផះ ភាជ្នៈថ្ដលព្ត្ូវសភងសឆះអេ ទ ។ ចថ្ំ ណក្ ើែ ិ ព្ទរយេមបត្ិត
ថ្ដលសយងបានសធ ទានជាសព្េចស ើ ើវ
ព្បសយាជ្ន៍ ដល់សយងសៅអនាគត្ ើ សច
រីផះ ទ
សភើងសឆះបានដ ែ ូ សចានះ ។
ើ យសនាះ
រថ្មងជា
ដូចជាភាជ្នៈថ្ដលមាចេ់ផះ ទ យក្
ទានកនង្សប្ប រុ ិសប្ញ្ញ តធ តិ ម្៌ ុ
សប្បរុ ិសប្ញ្ញ តតិធម្៌
មានន័យថ្ល
ធម៌ថ្ដលេបបុរេព្បកាេឲ្យ
មនុេសសលាក្ដង ។ ន ឹ ឬ ធម៌ថ្ដលេបបុរេបញ្ញត្ិត ទុក្មក្ ក្ុ ងសលាក្
សប្បរុ ិសប្ញ្ញ តតិធម្៌មាន ៣ យ៉ាង្
១. ទាន ការបរចា ិ ចគ
42
២. ៣.
ការបួេជាភិក្ុ ខ សាមសណរ
ការបសំ រមាតាប តា ើ ិ ។
ត
ំ ក្យថ្ល សប្បរស បានដល់អក្ មានព្រះរុទជា ន ព្បាជ្្ទាងឡាយ ធ ុ
សដម ធ ញ្ញត្ិត សទ ជាបញ្ញត្ិត ើ ។ បុ ថ្៉ា នតធម៌ ៣ យា៉ាងខាងសលើសនះ រុំថ្មនជារុទប ំ របេ់អក្ ជាយូរយាណាេ់មក្ស ន ព្បាជ្្បុោណាចារយទាងឡាយ ព្រះរុទបា ធ នព្តាេ់ដឹងនូវេមាមេសមាពធិញ្ញញណ
ព្ទង់យល់ស
ើ យ ។ លុះ ធម៌
ថ្ល
ើ
់ព្រះអងគ សោយឥត្មានថ្ក្ថ្ព្ប សនះល អ សទើបព្ទង់ោក្់ចូល ក្ុ ងសាេនារបេ ន េូមបបន ត ត ។ ព្រះរុទព្ធ ទង់សធយា ើវ ៉ា ងសនះ សព្ ី ិ ចបន ួច
ះព្រះអងរគ ក្ាទុក្នូវធម៌
ំ បុោណននេបបុរេទាងឡាយ ក្ុ ងអត្ ត្កាលសដ ម ដល់ក្ត្ ន ើ បឲ្យេម ី ិ យេ ិត ី របេ់ព្រះអងគជាអក្ ន ថ្េង វ រក្ព្ត្ូវ មិនថ្មនថ្េង វ រក្សក្រ ិ៍ ត ស្មះស
ើយ ។
៌ មានព្បសយាជ្ន៍ដល់េងម ់ េបបុរេបញ្ ញត្ិធម ត គ មនុេសសព្ចនណាេ ិ ើ
សបសយ ងសា គ ល់ន័យ ើ ើ
ំ សាគល់បណ ងរិត្របេ់ធម៌សនះ
ំ ៣ យា៉ាង ។ ព្បត្បត្ ឲ្យបានព្ត្ូ វព្គប់ទាង ិ ិត ន័យរបេ់
ទាន
ស
ំ ន សោររ ើ យនាោ
រុំថ្មនសៅយក្ថ្ត្ព្ត្ឹមបាដិបុគល គ ិ ក្ទាន
ឬ
េងឃទាន មានោក្់បាព្ត្ សវរោរបងសុក្ូលបុ ស៉ា ណាណះសទ គសៅ យក្ការរួម ឺ ៌ ុ ងេង រេ់ដ៏មានេីលធមក្ ម ន គ
មានការលះបង់នូវព្ទរយ
េមបត្ិត
សាង
សាធារណព្បសយាជ្ន៍ឲ្យេងម គ មានការេង់សាពន សាលាសរៀន មនី រសរទយ ទ វត្អា ។ ត ោម មជ្ឈមណឌលវបេសនា ិ ន័យរបេ់
មិនថ្មនសៅយក្ព្ត្ឹមថ្ត្ការបួេ 43
ភិក្ុ ខ
សាមសណរបុ ៉ាសណាណះសទ
គឺសៅការ
សបៀត្សបៀនោនសោយសព្បើយេេក្ិត
វណណៈ សៅរងស ។
រិសេេ
ព្ត្ូវមានេីលធម៌េព្មាប់ព្ក្ុមព្គួសារ
ន័យរបេ់
ត
មនថ្មនសៅយក្ថ្ត្ការប សំ រមាតា ិ ើ
មានមនុេសធម៌េព្មាប់មនុេសជាត្ិក្ុ ងរ ន ិ ភរសលាក្ ។
បិតាសទ
ំ ់ គឺសៅយក្ការបសំ រប ើ ុ រវបុរេទាងអេ
ននរិភរសលាក្
សព្
ះ
េព្មាប់ឲ្យបចាាជ្នរេ់សៅបានេុខ
រិភរសលាក្សក្ើត្មានវត្ុ សផសងៗ ថ
េបាយក្ុ ងបច ន ច នសនះសោយសាននដរបេ់សលាក្ ។ ុ បបន ន័យរបេ់
ទាន
ក្នង ែ មក្សនះ ។ ផុ យសៅវ ទ ិ ការសធទាន សព្ ើវ
ំ ូ លាយណាេ់តាមការេសងត្ ទូលទ ក រិចារណា ចត្ ន ិ នត នមនុេសព្គប់ជាន់ថ្លនក្់ រថ្មងចសងៀអ ត្ក្ុ ង
ំ ំ ះចិត្រត បេ់សគលុះសព្កាមអណា ចរបេ់មចរា យៈ (ក្ណា ិ
ំ សព្ចនជាងសព្កាមអ ណា ចរបេ់េទាធ ។ ដូចមានរុទភា ធ េិត្មួយស ើ
់)
លថ្ល៖
“ទានញ្ច យ្ុទ្ធញ្ច សមានមាហ្ុ អប្ាប្ិ សនាត ព្ហ្ុសក ជិននតិ
អប្បម្ប ិ សច សនទោសនា ទ្ទាតិ សតសនវ សសា សុខី ប្រតេ” ។ ំ អក្ ស ន ព្បាជ្ទា ្ ងឡាយ
លថ្ល ការឲ្យទាន និងការ ចាំងជារបេ់
សេើ ោ ម ន អក្ ន ចាំងព្បលុយលះបង់ជ្វី ត្ ន ត្ច ន េព្ត្ូវ ិ េូមបមានោ ិ ក្៏អាចឈះ ី មានោនសព្ចើន អក្ ន ឲ្យទានេូមបថ្ត្មានព្ទរយេមបត្ ត ិចត្ួច ថ្ត្មានេ ិត្ ី អាចឲ្យទានបានសេចក្ីេ ត ុ ខនឹងមានក្ុ ងសលាក្ខាងម ន ុខ
ក្៏
សោយផលនន
សចត្នាទាន ។
អធបាយថ្ល ជាធមតា បុគល ម គ ថ្ដលខាែចអេ់ព្ទរយេមបត្ិតរថ្មងឲ្យ ិ
់ ៏ចាំងមិនសក្ើត្។ បុគល ័ យ ក្ុ ង ទានមិនសក្ើត្ អក្ ន ខាែចសាែបក្ គ កាត្់ក្អាល ន ីត 44
់ខួ នបានសទ ជ្ីវត្របេ ែ ន ចាំងបាន ិ ើ បអាចសៅជាអក្
បុគល គ កាត្់អាល័យក្ុ ង ន
់ ខួ នបានសទ ព្ទរយេមបត្ិរបេ ។ ដូសចនះ សទើប ត ែ ន សធទានបាន ើ បអាចសៅជាអក្ ើវ អក្ ន ព្បាជ្ស្ លាក្ស
ំ លថ្ល ការសធើវចមាំង និង ការសធើទានមានទ វ
ំបុ ន ៉ា ោន ។
អក្ ន ចាំងេូមបរ ែ ន ត្ច ិ មានអាវុធត្ច ិ ថ្ត្ហាន ព្បលុយ ី ួ ក្ខួ នមានោ
់ ីវត្ លះបងជ្ ិ សដើមបប ី ុ រវស សនះ
ត្ុអីម វ ួ យ អក្ ន ចមាំងថ្ដលមាន
ំ ះក្ងចមាំ ជ្័យជ្ន ងរបេ់សគ។ ុន
កាែហានថ្បប
អក្ េូមបខ ថ្ត្មាន ន សធើទាន វ ែ ត ត ិតព្ត្មថ្ត្បន ឹ ិ ចបន ី ួ នមានព្ទរយេមបត្ ួច
់ ចត្ ត ងឲ្យទាន ិ ច
ំ ែ មានេទាធខាែងកា
មានឥស្កនី យ ទ ៍ ធម៌
ំ ំ ួ ន សគព្ត្ូវថ្ត្ឲ្យទានបាន ស ក្មាែងមា ម ក្ុ ងសលាក្ខាងម ន ុខ ។
ព្បក្បព្រមសោយ
ត ុ ខចសំ រន ើ យសគនឹងបាន សេចក្ីេ ើ
សប្បរុ ិសទាន
សប្បរុ ិសទាន ថ្ព្បថ្ល អសំ ណាយរបេ់ជ្នេបបុរេ ឬ អសំ ណាយ
របេ់ជ្នអក្ ន មានចិត្េ ត ប ៃ ់ចាក្បាប ។ េបបុរេសធើទានសោយសា វ ម រត្ខ ព ់ ី េ ក្ុ ងរសបៀប ៥ យា៉ាងគឺ៖ ន
១. សទាធ ទានំ សទ្តិ ឲ្យទានសោយេទាធគឲ្យសោយច ត្ ឺ ិ សត ជ្ឿក្មម
់ ក្មម សជ្ឿថ្លេត្ទា ំ និង ផលវបាក្របេ មានក្មថ្ម ដលខួ នបានសធ វ ងឡាយ ែ ិ ើវ ស
ែ ។ ើ យជារបេ់ខួ ន
២. សកកចចំ ទានំ សទ្តិ ឲ្យទានសោយសោររ គឺសោររសទយយវត្ុ ផង ថ
សោររបដិោគ
ំ ត្ទានវត្ុ ថ ក្ៈ (អក្ ន ទទួលផង) ។ សោររសទយយវត្ុ ថ គឺ េអា 45
សោយផិត្ ច ផង ច ់ មិនខីខា ជ ជ តាមថ្ត្បាន ។ ឯ ់ នដ៏ខង ោបអា ព ់ខេ ព ់ ចសំ
សោររ បដិោគ
ក្ៈ គឺ េថ្មង ត
ះអក្ េម ន ទទួល ទានមនសរ ុ ខ សរេវណ ណៈ ។ ិ ើ ើ
៣. កាសលន ទានំ សទ្តិ ឲ្យទានតាមកាលគួរ គឲ្យតាមកាលតាម ឺ
រដូវថ្ដលសគព្ត្ូវសធើវ ដូចជាចូលវេា សច
វេា រដូវរងាឲ្យសព្គឿងសេៀែ ក្
ដណតប់ រដូវសតតឲ្យទឹក្ ឬ ក្៏សរលមានវត្ុ ល ថ ីសម ថ្លមងមានថ្ផសែ ឈើជាសដើម ។
៤. អនុគគហ្ត ិ ចិសោត ទានំ សទ្តិ ឲ្យទានសោយការអនុសព្ោះគឲ្យ ឺ
សោយចត្ ិ សត មតាត អាណិត្អាេូរយា៉ាងសទារទន់ចសំ
ះេមណៈ ឬ ជ្នព្ក្ព្ក្ ី
ំ ក្ថ្ដលរងទុក្សខ វទនា សោយការសព្េក្ឃ្លែនជាសដម លបា ើ ឲ្យបានេុខព្េួល ំ ី ទុក្ព្ខ រួយ ផុត្អរ បដិោគ
ស
ក្ៈសនាះមក្វ ិ
ើ យឥត្ ស
ើយ ។
ំ ត្ ំ ់ រ តាងច ចអ ត នឹងទារយក្គុណបណា ិ ថ្ល ីវ ី
៥. អោតនញ្ច ប្រញ្ច អនុប្ហ្ចច ទានំ សទ្តិ ឲ្យទានសោយមន ិ
ំ ត្ បានតាងច និង អក្ ម ែ ន ដនទ គឲ្យសដ ទ បង់សលាភៈ ើ បបសនា ិ សត បៀត្សបៀនខួ នឯង ឺ ី
ំ ំ លវល ់ ក្ុ ងេងារវដ និង មចរា យៈ ព្រមទាងអាេវក្ សលេ ថ្ដលនាឲ្យវ ថ្ត ត្ ន ិ ិ ិ បុ ៉ាសណាណះ មិនអួត្អាងឲ្យអក្ ន ដនទសេើចេរសេ ៃ ើរ ។ ខួ ន គឺមិនឲ្យអក្ ែ ន ដនទេរសេើរខួ ន ែ
ថ្លមិនសបៀត្សបៀន
មិនសបៀត្សបៀនអក្ ន ដនទ គឺមិន
់ នាទបអក្ បងាអបប ន ដនទ ។
េបបុរេសធទានក្ ល ន ែ ូ រន ៥ យា៉ាងសទៀត្គឺ ៖ ើវ ុ ងរសបៀបនល ១. សកកចចំ សទ្តិ ឲ្យទានសោយសោររចសំ
ះវត្ុ ថ្ដលព្ត្ូ វឲ្យ ។ ថ
ំ ិត្សត ោររចសំ ២. ចិតឹ កោវ សទ្តិ ឲ្យទានសោយតាងច 46
ះសទយយវត្ុ ថ
និង បដិោគ
ក្ៈ ។
៣. សហ្ោេ សទ្តិ ឲ្យទានសោយនដខួ នឯង ។ ែ
៤. អនប្វិដឋំ សទ្តិ ឲ្យទានសោយមនសបាះឲ្យ ។ ិ
៥. អាគម្នទ្ិដឋិសកា សទ្តិ ឲ្យទានសោយចត្ ិ សត ជ្ឿថ្លនឹងទទួលផល សោយរិត្ ។ េបបុរេ
សធើទានរ វ ុ សំ រេបដ ិោគ ើ
ក្ៈ (អក្ ន ទទួល) សទ មនុេសល អ
ក្៏សលាក្ជ្ួយេសស្កងាគះ មនុេសអាព្ក្ក្់ ក្ស៏ លាក្ជ្ួយេសស្កងាគះ ។ សលាក្ជ្ួយ េសស្កងាគះមនុេសអាព្ក្ក្់សោយសារសលាក្មានចត្ ត ណិត្ ិ អា មានទុក្ខ
ឬ
ំ ួ យរីអក្ ជ្ន ន ដនទ
មានសព្ោះថ្លនក្់សក្ត្ស ើ ។
ើង
ចរយាល រអ បេ់េបបុរេ ិ
មនុេសអាព្ក្ក្់ថ្ព្បចត្ ត ក្ជាមនុេសលវអ ិ ិ ម េបបុរេ
មួយរួក្សទៀត្
ក្៏មាន ។
សព្
ះ
រថ្មងបួងេួងេុំ
ក្ុ ងទានសនះអាចសធ ន វ ើឲ្យ
សវលាសធើទាន វ
រុំបាននឹក្នាដល់
ក្រិ យាព្បព្រ ិ ឹ ត្ិត ជ្សំ នឿ ទិដិា ជាត្ិសាេន៍ លទិ ធ ឬ សាេនា ននមនុេសស សលាក្លះបង់ចិត្ធ ត មតា ម អេ់ស
ើយ
គច ឺ ិត្ថ្ត ដលេ
សសាមនេសសវទនា ។ សលាក្អាព្េ័យថ្ត្ជាមួយចិត្ត ថ្ដលេ ឧសបកាខសវទនា ធមជា ម ត្ិ
។
សសាមនេសសវទនា
ជាសវទនាមានមក្
សវទនាសនះមានគូជាមួយសទាមនេសសវទនា
ឧសបកាខសវទនា ជាសវទនាសក្ត្ស ើ វបេសនាក្ម ោ ម ា ន) ិ
។
ើយ ។
គត្ជាមួយ គត្សោយ
ឯងជាមួយ
ចថ្ំ ណក្
ម ាន ើងរីការអប់រ ំ (តាមរយៈេមលក្មោ
ជាសវទនាមិនមានគូ ។ មនុេសធមតា ម សធើទាន វ 47
់អាន មនុេសថ្ដលខួ នោប ែ
វត្ថ្ត ដលខួ នច ែ ូ លចិត្ត ់ ថ្ដលខួ នកាន ែ
លទិ ន ធ ិ កាយថ្ដលខួ នព្េឡា ែ
ចត្ ិ រត បេ់សគអាព្េ័យជាមួយសសាមនេសសវទនា
់
សាេនា ។
សព្ចនធា ែ ក្់ ើ
័ យឧសបកាខសវទនា សៅជាបាដប គ ិ ក្ទាន ។ ទានថ្ដលសគសធើសោយអាព្េ វ ិ ុ គល សព្ចើនថ្ត្ជាេងឃទាន ឬ សាធារណទាន ។ ព្បមាទ
អសប្បរស សធើទានសោយសា ខះ វ ម រត្ទាប វ ី ុ ផុ យព្េ ទ
ំ ី េបបុរេ ះអរ
។
នលល ែ ូ រន និង សោយ
ទានថ្ដលអេបបុរេសធើវ
សៅថ្ល
អសប្បរុ ិសទាន ថ្ដលមានន័យផុ យោ ថ្ដលបាន ទ ន និង េបបុរេទាន ិ ស
លរួចមក្ស
ស
ើ យសនះ ។
សង្គ
ធម្៌
ថ្ព្បថ្ល ធម៌េព្មាប់េសស្កងាគះោន គឺ ធម៌េព្មាប់េសស្កងាគះ
រវាងមាតាបតា និង បុព្ត្ធតា សាវមី និង ភរយា ព្គូបាអាចារយ និង េិេស ិ ី ិ សៅហាវយនាយ និង ក្មក្ ម រ។ េងហ គ ធម៌ជា
ំ ឬ្ ព្គឹះរបេ់េងម គ ។ េងហ គ ធម៌មានទីតាង
អងនគ នការេសស្កងាគះ ៤ ព្បសភទ សៅថ្ល េងគ ១. ទាន ការឲ្យសទយយវត្ុ ថ ២. ប្ិយ្វាចា ការស
វត្ុ ថ គឺ ៖
លវាចាគួរឲ្យចង់ឮ ចង់សាតប់
៣. អតេចរ ិយ ការព្បព្រឹត្ិអ ត សំ រើជាព្បសយាជ្ន៍ដល់ោន ំ ួ នសេ ៤. សមានតតោ ការតាងខ ែ ម ុ ណធម៌ ។ ើៗសោយគ 48
មា ់ ោប្ិោ
៌ ៥ យា៉ាង មាតាបតាេសស្កងា គ ះបុព្ត្ធតាសោយធម ិ ី
១. បាបា និវាសរនតិ មាតាបតា ថ្ត្ងថ្ត្ហាមព្បាមក្ូនឲ្យសវៀរចាក្ ិ
ំ អសំ រើបាបទាងឡាយថ្ដលេង ម គ េប អ ់សខើម ព ស
លគសវៀរចាក្ការេមា ែ ប់េត្វ ឺ
័ ច ព្ទរយេមបត្ិតអក្ សបៀត្សបៀនរាបាទអក្ ន ដនទ លួចឆក្់បន ែ ់ សក្ងព្បវញ្ ន ដនទ ំ ការព្បព្រឹត្ិសល ត ើ េរ ម សលាភព្បនរណ ី ក្ុ ស
សលើព្បរនក្ ធ ូ នអក្ ន ដនទ
ការនិយាយ
ំ ក្ ឆសបាក្អក្ ង ន ដនទ ព្រមទាងសវៀរចាក្ការសេរសព្គឿងព្េវ ឹ ឬ អាសភៀន យា៉ា
ៀន
មួយអសនើ ែសោយថ្លបង
លា
ំ អាវាថ្េព្គប់ព្បសភទថ្ដលនាការវ នាេអន ោ ត យដល់ខួ ន ែ និង េងម គ ជាត្ិ ។ ិ
ំ ូ នឲ្យសធើអ ២. កលាសណ និសវសសនតិ មាតាបិតា ថ្ត្ងថ្ត្ដឹក្នាក្ វ សំ រើ
៌ ដូចជាការសធទាន បុណយក្ុេល អសំ រើេុចរត្ រក្ាេីល ការសចះ ត ិ យុត្ិធម ើវ សោររមាតយឪរុក្ ព្រះេងឃ ចាេ់ទុំ ឧត្ម ត ព្រឹទាធចារយ ព្ត្ក្ូលសរៀមចបង ។ ៣.
សិប្ប ំ សិកាខសប្នតិ
័ កាលសបើក្ូនមានវយល ម ម េមនឹងេិក្ា
ឪរុក្មាតយថ្ត្ងថ្ត្ខះ ន ថ្ខង ន បញ្ូ ជ នក្ូនឲ្យសៅសរៀនេូព្ត្តាមសាលានានា និង ជ្ួយជ្រំ ុ
សលើក្ទឹក្ចត្ ត យក្ូនព្េឡា ិ ឲ្
់ សរ
ចត្ ត សំ ិ ច
ះការេិក្ា
ំ ទាង
ថ្ផក្ ន រុទច ធ ព្ក្ និង អាណាចព្ក្ ជារិសេេ មុខវជា គ ព្ត្ូវការនា ិ ជ ថ្ដលេងម ំ ់ អរ ំ ី ផលវបាក្ននភារ បចុ បបន សន នះ ។ មនថ្ត្ប ច ុ ស៉ា ណាណះ ោត្់ថ្លមទាងរនយល ិ ិ
លង ៃ ់សលែ ថ្ដលជាមាោ៌មួយ្នសៅរក្ឱនភារ ភារសថ្លក្ទាប មិនអាច ថ្លរក្ា ឬ សលើក្េួ យជ្ ទ ក បានស ីវភារព្គួសារ ឲ្យរុងសរឿងលុ សក ំ លើង 49
ើយ ។ មាន
ថ្ត្ចសំ ណះសចះដឹងបុ ៉ាសណាណះ ថ្ដលសធឲ្យ ើវ
មានក្ិត្ិយេនល ថ្ល ត ែ ែ មានសគ
សោររោប់អាន និង អាចជ្ួយសលើក្េួ យវងសព្ត្ក្ ទ ូ លជាត្ិ សាេនា ឲ្យបាន រុងសរឿង ចសំ រនជាភ សយាភារ ។ ើ ិ
៤. ប្ដិរ ូសប្ន ទាសរន សសញ ញ សជនតិ មាតាបតា ឹ ថ្ល ក្ូន ិ កាលសបដ ើ ង
័ ំ ម របេ់ខួ នច សំ រនវ ល ែ ម មានគូព្េក្រស ើ យធ ក្ូនសៅឲ្យមានភរយា ិ
សាវមី
ំ ុ ក្ោក្់ ោត្ថ្់ ត្ងថ្ត្សរៀបចទ
ើយ
សៅតាមេមត្ភា ថ រ
វងសព្ត្ក្ូល និង តាមព្បនរណីរបេ់ខួ ន ែ ។
ធនធាន
រូជ្រងស
៥. សម្សយ្ ទាយ្ជជំ និយ្ាសទ្នតិ មាតាបតា ថ្ត្ងថ្ចក្ចាយព្ទរយ ិ
៌ក្ របេ់ខួ នតាមេម ័យកាល គឺ ថ្ចក្ឲ្យក្ូនជានិចច និង ជា េមបត្ិសក្រមត្ ត ែ សរឿយៗមិនថ្ដលខាន ។ កាលេម័យ គឺ មាតាបិតា ថ្ចក្ព្ទរយឲ្យក្ូនតាម កាល សៅសរលថ្ដលក្ូនថ្បក្មានព្ក្ុមព្គួសារស មាតាបតា ជាអក្ ន មានព្រ ិ
់រូប សព្ បុព្ត្ធតាព្គប ី
ើយ ។
៌ ៤ និង េងគ មវហារធម ិ
ធម៌ ៥ ចសំ
ះ
ំ ់ ជាអក្ ះថ្លសលាក្ទាងសទ វ បានចញ្ ន មាន ិ ឹច មបបាច ី
ឧបការគុណធសំ ធង រុំអាចគណនាបា
គឺមានអននគ ត ុ ណ គុណធន ៃ ់ ដ៏
់ អេមគុណ គុណសព្បៀប នព្ក្ថ្លង អសនក្បបគុណ គុណសព្ចើនោប់មនអេ ិ សេើ រ ។ ម ុ ំបាន អបបមាណគុណ គុណព្បមាណមនបាន ិ
់
មានក្ត្ញ្ក្ត្សវទ ី តាធម៌ ចសំ ូញ 50
ត
ព្រះរុទសា ធ េនា សដើមបឲ្យ ី
ះមាតាបតា បុព្ត្ធតា ិ ី
ព្ត្ូវ
ត្បេង ន េងគ
គុណ
មាតាបិតា សោយ
ធម៌ ៥ យា៉ាង និង េមបទា ៤ យា៉ាង ។
ហ
។ សង្គហ្ធម្៌ ៥ យ៉ាង្
វិ
១. េសោ សនសំ េរ ិសាម្ិ បុព្ត្ធីតា គបបច ី ិញ្ឹច មថ្លរក្ា មាតាបិតា
ំ ុ ក្បរំ ុ ងនូវបច័យ ំ សោយផត្ ៤ មានជ្ូន បាយទឹក្ នំ គ ់ផង គ ់ ទន ច ទាងឡាយ
ំ ី ព្ត្សាច ់ េសំ លៀក្ប ំ ចណ ី ២. កិចចំ សនសំ
ក្់ ក្សនល ទ ខល ន ់ សខើយ ន រូក្ថ្ព្គ ថ្ព្រព្រំ មុងភួយ ំ និង ថ្លនថ្ក្សោគ ។
រ ិសាម្ិ បុព្ត្ធតា ី គបបជ្ ិ ី ួ យសធើវការងារ មាតាបតា
សបើេិនជាសលាក្មានធុរៈរឹង
ក្់សយើង ។ ធមតា ម ក្ូនថ្ត្ងមានក្ិចកា ច រផ្ទទល់
់ បុ ថ្៉ា នតសបេ ំ ២ មានធុរៈព្ត្ូវរឹង ខួ នសព្ច នណាេ ែ ើ ើ ិនជាសលាក្ទាង ក្ូនព្ត្ូវប
ក្ស់ នាះ
ឈប់ការងាររបេ់ខួ នេ ែ ិន សទាះបីជារវល់យា៉ាងណាក្៏សោយ មន ិ
ព្ត្ូវសធព្រសងើ យក្សនើ យ ឬ សធើម ង ។ ត វ នដ ឹ មនឮសនាះសទ ើវ ិ ិ
៣. កុលវំសំ ឋសប្សាម្ិ បុព្ត្ធីតា គបបថ្លរក្ាវងសព្ត្ក្ ូ លឲ្យ ី
បានល អ ព្ត្ូវការ ិ៍ ត មានសក្រស្ មះ ឫក្ស
ិ៍ ត រសក្រស្ ម ះមាតាបិតារបេ់ខួ ន ែ និង ត្សំ ក្ើងវងសព្ត្ក្ូលឲ្យ
ំ ំ រយាបល ក្ុ ងេង ម ព្រមទាងសរៀបច ឥ អាក្បបក្រិ យា ន គ ិ ិ
ំ យព្ត្ូវដូច មារយាទឲ្យបាននលល ែ ូ រន ព្ត្ូវដង ឹ សាគល់ឋានៈសរៀមចបង ក្ុឲ្
បូោណថ្ល “ដឹងសឆើយត្ប ត្ដង ក្ូនសសាត្ថ្រងឆង ។ បុព្ត្ ៃ គ ត្បត្សមបា” ិ ិ 51
ធីតាព្ត្ូវមានេីលធម៌
េុជ្ីវធម៌ជានិចច
ស
ព្បសយាជ្ន៍ដល់ខួ ន ែ និង េងម គ ។
ើ យព្បព្រឹត្ថ្ត ត្អសំ រើថ្ដលមាន
៤. ទាយ្ជជំ ប្ដិប្ជាជម្ិ បុព្ត្ធតា ី
គបបសោររព្បត្ បត្ តាឲ្យបានល សអ ោយនព្ត្បណាម ត ិ ិមាតាប ិ ី
គឺការសោររព្បណិប័ត្ន៍ សោយ
័ ់ ជ្ោ ថ្ដលោត្់មានវយចាេ
។
មិនព្ត្ូវសធម ើវ ុ ខព្ក្ ូ វ
ព្ចសងងព្ចងាង ចងចសញ្ ិ ើច ម
ស
ព្េក្់ទឹក្ថ្ភក្ ន
។
៥. ទ្កខិណំ អនុប្បទ្សាម្ិ
បុព្ត្ធតាគបប សធ វ ុ ណយ្បនក្ច ី ិ ច ី ើប សធប ើ វ ុ ណយ
ឲ្យបាន
ល
ជារិសេេសរល
កាយវការ ិ
ក្យ
ឲ្យមាតាបតាច ុ ក្ថ្ណនសដម ើ ព្ទូង ិ សរល
មាតាបិតាសធើមរណកាល វ
ឲ្យបានេមរមយ
ទ ុ េល ើ បឧទ ឹ ក្ញាប់ សដម ី ិ េក្
ំ ២ ព្រមទាងញាត្ ំ ំ ៧ េនាតន ទាង កាទា ង ិ
ំ ព្រមទាង សលាក្
។
សម្បទាធម្៌ ៤ យ៉ាង្
១. ស
ម្បទា ដល់ព្រមសោយេទាធ ។ ព្បេិនសបើមាតាបតាជា ិ
អក្ ដ ន ោមនេទាធ សជ្ឿសលើក្មផ ម លសទ បុព្ត្ធតាគបប ឹ នា ំ ី ី ក្
ំ ២ ឲ្យ ទាង
មានេទាធព្ជ្ះថ្លែផង ។
២. សីលសម្បទា ដល់ព្រមសោយេីល ។ ព្បេិនសបើមាតាបិតាជា
់ ថ្ណនា ំ អក្ រនយល ន ព្ទុេេ ត ីល មានការេមាែប់េត្ជា វ សដើម បុព្ត្ធតាគបប ី ី 52
ំ សលាក្ទាងសទ ឲ្ វ យរក្ាេីល រិសេេបញ្ចេីល
។
៣. ចាគសម្បទា ដល់ព្រមសោយការលះ ។ ព្បេិនសបើ មាតាបតា ិ
ំ ជាមនុេសក្ណា
់
ំ មនសចះច ណា យធនធានសធើទាន វ ិ
បុព្ត្ធតា ី
់ ថ្ណនា ំ ក្ុឲ្ ំ យោត្់លុះសព្កាមអណា ំ គបបរនយល ចមចរា យៈសធ វ ិ ើជាទាេក្រនន ី ព្ទរយេមបត្ិត ឲ្យោត្់សចះបរចា ។ វ ិ ច គធនធានសធើជាទាន
៤. ប្ញ ញ សម្បទា ដល់ព្រមសោយបញ្ញញ ។ ព្បេិនសបើមាតាបិតាជា
អក្ ន មនច ូ លចត្ ត ត ប់ធម៌សទេនា ិ ិ សា
េិក្ាសរៀនេូព្ត្ធម៌អាល៌
ធម៌
ំ ត្ តាងច ត សំ រន ិ ច ើ
ចសំ រនសមតា ត ភាវនា ើ
់ ថ្ណនា ំ បុព្ត្ធតាគបប រនយល ី ី
េិក្ាអត្ន ថ ័យរបេ់ព្រះធម៌ ក្មោ ម ា ន សដើមបឲ្យ ី
បុព្ត្ធតា ី
កាលសបបានអន ុ វត្េ ត ងគ ើ
និង េមបទា ៤ យា៉ាង អក្ ន មានគុណ ប្ដិការទាន
សក្ើត្បញ្ញញ
គបបេសស្កងា គ ះ ី េិទិ ធ
។
ំ ៥ យា៉ាង ធម៌ទាង
ម៉ាត្់ចត្់ មនសធ េ វ ព្បថ្ ិ
នឹងមានស្មះថ្ល បានបសំ រ
ស្មះថ្ល
ត
ត
ព្េឡា
គ
់
សាវមីគបបេសស្កងា គ ះភរយាសោយេង គ ិ ី ១.
ោត្់ឲ្យសចះសាតប់
េ ចសំ
ះ
ប្ូជាទាន ឬ ផង
។
ធម៌ ៥ យា៉ាង គឺ ៖
់ ោប់អានជាភរយារបេ ់ខួ ន ែ ។ សាវមី ិ
សោយចិត្សត សាមះព្ត្ង់ ។
53
សលើក្ត្សំ ក្ើងជាភរយាសរ ិ
២. បាវព្
វ ។ ខណៈស
រិសោះរិសា ក្ ំ
ំ្ ដ ំ រ មិនព្បមាលសមើលងាយភរយាដ ូ ចជាខុ ក្ ិ
អវិមាននាយ្ មនស ិ
លសៅកាន់ភរយា គបបសី ិ
ល
ក្យសោយោយឥត្ព្បសយាជ្ន៍
ុ េខុេឆង គ បនិ ចបន ត ត ក្៏គួរ ួច សាៃត្់ៗ សោយ
ល
ឲ្យ ស
លអ ។
ំ ថ្ី ផម ក្យេដ អ ថ្លម ា
សបើភរយាមាន ិ
ើ យទូនាមនសព្បៀនព្បសៅ
៣. អនតិចរ ិយយ្ មិនព្បព្រឹត្ក្ គម ត នង ែ ចិត្ភ ត រយា ត បត្់ ិ ឺ ិនព្បព្រឹត្ក្
ព្រំថ្ដនជាបីត
ដនទ េមដូច
យក្សបះដូងរបេ់ខួ នថ្ដលមានមា ែ ច េ់ស ក្យបុោណាចារយស
៤. ឥសសរ ិយ្សវាសសសគគន
លថ្ល “ព្ត្សងៀត្សឆ ៀែ ត្រង” ។ ី ំ ំ សំ ព្បគល់អណា ចជាធច
ំ ុ ក្ោក្់ព្ទរយេមបត្ិត ស្កេី សមផ ះ ត ទ សរៀបចទ មានេិរេ ី ួ េី ត ។ ៥.
ើ យសៅបូជាដល់ស្កេី ត
អលង្កករានុប្បទាសនន
ទា ំ
ះភរយាជា ិ
ំ សគ លអ
ោានឲ្យ
សាវមីគបបសរៀបច សំ ព្គឿងអលងាករ ី
់ព្ោន់ េព្មាប់សព្បើព្បាេ់តាម កាលៈសទេៈ តាមេម័យនិយម ភរយាព្គប ិ និង តាមេមត្ភា ថ រ។
់
ភរយាគបប េសស្កងា គ ះសាវមីសោយេងគ ិ ី ផឹត្ ច ផង ច ់
១. សុសវ ំ ិហ្ត ិ កម្មនាត ភរយាគបប ិ ី សរលសវលា ។
េព្មាប់សាវមី
54
ធម៌ ៥ យា៉ាងគឺ ៖
ំ ី អាហារសោយ មូ មច ណ ា
ព្ត្ូវ
២. សុសង្គហ្ត ិ ប្រ ិជនា ភរយា គបបេសស្កងា គ ះញាត្ិខាងសាវមី និង ិ ី
ខាងខួ នសោយព្បនរ ។ ែ
៣. អនតិចារ ិនី ភរយាម នគបប ព្បព្រ វយក្ ត នង ែ ចត្ ត ី ត គម ិ ិ ឹ ត្ក្ ិ ប ឺ នព្ត្ូ ិ ី
់ សាវមី សៅព្បគល់ឲ្យបុរេដនទសព្ត សបះដូងរបេ់ខួ នថ្ដលជាក្ម េ ែ ម ិទិ របេ ធ រីសាវមខ ែ ី ួ នស មក្ស ក្ុ ង ន
ើយ ។
ំ ៤. សម្ភតំ អនុរកខតិ ភរយាគបប ថ្លទា ព្ទរយេមបត្ ត ិ ិតថ្ដលបីរក្បាន ី
់បង់ខូចខាត្សោយស នាេបាត្ ិ ើ យ មនឲ្យវ ិ
ត្ុការណ៍ណា
។
៥. ទ្កាខ ច សោតិ អនលសា សព្វកិសចចស ុ ភរយាគបប ្ ិ ី ែ េនវ
ហ
ហ
ំ ី ជាសដម មានការចាត្់ថ្ចងមូ ា ចណ ើ សោយ
មន ិ
។
់ ៅ សៅហាវយនាយ
ទាេក្មក្ ម រ សោយេងគ
ព្ត្ូវមានេនាតនចត្ ត សនាតេ ិ េ
ក្ិចច ៥ យា៉ាង គ៖ ឺ
េសស្កងាគះដល់
១. យ្ថាព្លំ កម្មនតំ សំវិធាសនន ចាត្់ថ្ចងការងារឲ្យសធើេមគ វ ួរ
ំ ដល់ក្មាែង
។ សៅហាវយនាយ កាលសព្បើក្មក្ ម រឲ្យសធើវ
ការងារណាមួយ គបបព្បសម លសម លេមត្ ភា ថ រទាេក្មក្ ម រេិន សបើក្មក្ ម រ ើ ើ ី សនាះមានព្បាជា្ បាន
ំ ំ ួ នលម មានក្មាែងមា ម ម ទទួលការងារធន ៃ ់ព្សាល
ចាត្់ថ្ចងឲ្យសធើតាមេមត្ ភា វ ថ រ។
២. េតតសវតតនានុប្បទាសនន 55
ឲ្យសភាជ្នាហារ
និង
រងាវន់
។
ំ ុ ក្បរំ ុ ងសភាជ្នាហារេព្មាប់ទាេក្មក្ សៅហាវយនាយគបបទ ម រ ី ន ឲ្យបានព្គប់ព្ោន់តាមកាល តាមសវលា ។
បរសភាគ ិ
៣. គិោនុប្ដ្ឋឋសនន រាបាលក្ុ ងសរលមានជ្ម ន ឺៃ ។ កាលសបើ
ំ ត្់សផសងៗសក្ត្ស ទាេក្មក្ ម រមានជ្មដ ឺៃ កា ើ ព្បញាល់ទិ
ើង
ំ ់រាបាលសោគ ថ្លនេង ក ូ វេព្មាប
សៅហាវយនាយគួរព្បញាប់ ឬ
អសញ្ើជ
ំ ុ ខភារ ជ្មឺទាេក្ម រិនិត្យរាបាល ថ្លទាេ ក្ ៃ ម រ ឬ បាវព្ េះសេបយ ើ ។
វ រ
សរទយ
មមក្
ូ ត្បានជា
៤. អចឆរ ិយនំ រសានំសវ ំ ិភាសគន ថ្ចក្សភាជ្នាហារថ្ដលមាន
ំ ី ថ្ដលោប់ព្បសេើរ ឬ ថ្ផសែ ឈើណា រេជាត្ិថ្បក្ ដូចជាចណ ែ ៗឲ្យបរសភាគ ិ
ំ ូ វមាន ជ្ួនជាបានមង ំ ថ្ដលរុេ ត មាកល សៅហាវយនាយ ព្ត្ូវថ្ត្ថ្ចក្រថ្លក្ ដល់ទាេក្មក្ ះ ម រឲ្យបានបរសភាគខ ែ ៗផង ។ ិ ៥.
សម្សយ្
សវាសសសគគន
៏ សបក្ឱកាេឲ្យេបាយក្ ន ើ ុ ងកាលដ
ំ េមគួរ ។ ដូចជាមានរិធប ឬ ី ុ ណយទានអម ីវ ួ យ មានថ្លបងរបាមសហាព្េរ ំ ក្ុ ងសរលប ន ុ ណយចូលឆ្នជាសដ ើម បានសៅសលង
ំ នត ក្សា
សៅហាវយនាយព្ត្ូវសបើក្ឱកាេឲ្យក្មក្ ម រ
េបាយនឹងសគ
េព្មាប់ចាយវាយខះ ែ ៗផង ។
់
ំ ព្រមទាងសប ើក្រងាវន់ព្បាក្់កាេ
ទាេក្មក្ ម រព្ត្ូវសោររព្បត្ិបត្ិតាមត្ ត ួ នាទីរបេ់ខួ នក្ ែ ុ ងេង ន គ
៥ យា៉ាងគឺ៖
56
ធម៌
១. ប្ុព្ដ្ឋ វុ ឋ យ្ិសនា ច សោនតិ សព្កាក្សធើការម វ ុ នសៅហាវយនាយ ។
ក្ច ច រណាថ្ដលសៅ ិ កា
វយនាយចាត្់ថ្ចងោក្់ឲ្យសធើវ គបបេ ទ ទ រព្បញាប់ ី ុ ះសា
ព្បញាល់ សធើឲ្យបានម វ ុ នសៅហាវយនាយរបេ់ខួ ន ែ ។ ២. ប្ចាឆនិបាតិសនា
សបើ
ការងាររបេ់សៅហាវយនាយ
សព្កាយសៅហាវយនាយ ។ កាល ់ ទីបផ ំ ុ ត្ ព្ត្ូវសធឲ្យដល ើវ
់ ុេសរលសវលា សបើសៅហាវយនាយ ឈបស់ សរលសវលា មិនព្ត្ូវឈបខ ំ ់ មសព្កាយសទើបគួរ ។ ចាឈប តា ៣. ទ្ិនានទាយ្ិសនា
ណាថ្ដលសៅហាវយនាយឲ្យ
ទាេក្មក្ ម រព្ត្ូវមានេចសច ទៀងព្ត្ង់
សៅហាវយនាយ
ំ ិ ត្ព្បព្រឹត្ល គន ត ួ ចលាក្់យក្ព្ទរយ
សៅហាវយនាយស
ដល់ ើយ
យក្ ។ មនព្ត្ូ វមាន ិ
ើយ ។
៤. សុកតកម្មករា សធើការងារសោយយក្ច ត្ វ ត ុ ក្ោក្់ ។ ការងារ ិ ទ
ថ្ដលសៅហាវយនាយបញ្ញ ជ ឲ្យសធើវ គបបមានេ ុ ឆនៈទ ី ផត្ ច ់ មនធ ុ ឹ ច ផង ិ
ដូចជារបេ់ខួ ន ែ
ព្ទាន់មនខ ជ ជ ឬ ិ ីខា
ថ្ត្រីនដ
ខព្ំ បងថ្ព្បងសធ វ ឹ ើសោយ ំ ត្េ ំ ង សចះេអ អា ិ
ំ ីឃ្ល ់ ថ្ត្បានេសព្មច ខិត្ខខ ម ម ត្សធើឲ្យទាល វ
។
ំ ិត្ិគ ៥. កិតតិវណណហ្រា នាក្ ត ុ ណសៅហាវយនាយសៅស
ក្ុ ងទ ន ី ដនទ ។ ក្ត្ ិ គ ិ ត ុ ណ គគ ឺ ុ ណេមបត្ិត
លេរសេើរ
ចរ ិ េូ ត្ប ែ ូ ត្ សទៀងព្ត្ង់
ឬ
ំ ុ ណវសេេសនះសៅ គុណេមបត្ិថ្ដលលប ខ ត ិ ី រច ខាចយ ។ ទាេក្មមក្រគបបនា ី គ ស
លព្បាប់ជ្នដនទ
េរសេើរថ្លសៅហាវយនាយរបេ់ខួ ន ែ
ណាេ់ សលាក្សចះេសស្កងាគះមិនព្បកាន់វណណៈ ឬ សចះស 57
ល
លអ
ក្យថ្ផម អ ថ្លម ា
់ មក្ សៅកានក្ ម រ
មិនព្បមាលសមើលងាយដល់ជ្នដនទជាសដើម
់សៅហាវយនាយ ។ ក្ត្ ិ យេរបេ ិត
េងហ គ ធម៌ (assistance)ជា
សបើ
សដើមបសល ី ើ ក្
៏ ខា ំ ន់របេ់េងម ដេ គ ជាត្ិ ។
េងគហធម៌សក្ត្មាន ើ
េងម គ ជាត្ណា ិ
េងម គ ជាត្ិសនាះ
រថ្មងជ្ួបព្បទះេនិ ភារ (peace) េុខុមាលភារ (welfare) ត (fraternity) េមភារ (equality)
ភាត្រភារ
វឌឍនភារ (progress) ជាសាថររ ។
ហ ហ
។
។ When a person is down in the world, an ounce of help is better than a pound of preaching. (Edward G. Bulwer-Lytton) ។ ធ ។ Give a bowl of rice to a man and you will feed him for a day. Teach him how to grow his own rice and you will save his life. (Confucius)
58
ទានប្បសេទ្ ថ្ព្បថ្ល
ព្បសភទននទាន
។
ព្រះេមាមេមុ ទ ព ព្ធ ទង់
ំ ី ទានមានសព្ចើនព្បសភទ ព្សាវព្ជាវេថ្មង ត រនយល់រុទប ធ រេ ិ ័ទ អរ
មិនអាច
់ បានសទ ។ សព្តរីព្បសភទទានថ្ដលបានអធិបាយខាងសដើម បរយាយឲ្យអេ ិ រួចមក្ស
ំ្ ូ មសលើក្យក្ ទានក្ុ ងព្រះវ ន ន ន ូ ព្ត្ ិ ័យ ទានក្ុ ងព្រះេ ើ យសនាះ ខុ េ
ទានក្ុ ងព្រះអភ ធម ន ម ក្រុណាទាន បូជាទាន ឬ បដកា ិ រទាន េងគ ិ អនុគគ
ទាន ឬ
ទាន កាលទាន អេមត្ ម ទាន អភ័យទាន ទក្ណាន ុ បបទាន និង ិខ
ក្ឋិនទានមក្រិរណ៌នាសោយេសងប ខ ។
ទានកនង្វិ នយ្ ័ ប្ិដក ុ ទាន
៤ យា៉ាង គឺ
១
ចីវរបបច័យ ច , ២ បិណឌបាត្បបច័យ ច , ៣ សេនាេនបបច័យ ច , និង ៤ គិលានសភេជ្ប ជ បច័យ ច ។ េូមអានការរនយល់សៅក្ុ ងអាម ន ិេទាន ។
ទានកនង្សុតនត ប្ដ ិ ក ុ ទាន
១០ យា៉ាង គឺ ១
ំ ត្់), ៤ យានំ (យាន អនំន (បាយ), ២ បានំ (ទឹក្), ៣ វត្ថ ំ (េរ មាលា (ផ្ទក), ៦
គនំធ (សព្គឿងព្ក្អូប), ៧ 59
, ៥
ំ (សព្គឿងលាប), ៨ វសលបន ិ
សេយយ ំ (ទីសដក្), ៩ អាវេល ំ (ទី
សៅ), និង ១០ បទីសបយយ ំ (សព្គឿង
ព្បទីប) ។ េូមអានការរនយល់ននទានវត្ុ ថ ១០ យា៉ាង ក្ុ ងអាម េទាន ។ ន ិ
ទានកនង្អេិ ធម្មប្ដ ិ ក ុ ៦
(sense objects) ។
៦
គឺ ៖
១ រូបទាន (a gift of visible object) គឺ
(២) (៤) (៥) (៦)
ននចិត្ត ស
ំ ី ព្ចមុះ, ទាន (a gift of smell) គឺការឲ្យអីៗជាច ណ វ
ំ ី អណា ឲ្យអីៗជាច ណ វ ត ត្,
ទាន (a gift of taste) គឺ
កាយវញ្ញ ិ ញណស
ំ ី ចក្ុ ,ខ ឲ្យអៗជាច ណ ីវ
ំ ី ព្ត្សចៀក្, ឲ្យអៗជាច ណ ីវ
ទាន (a gift of sound)
(៣)
៦
គឺ
ំ ី នន ឲ្យអៗជាច ណ ីវ
ទាន (a gift of mind-object or Dhamma)
ំ ី ឲ្យអីៗជាច ណ វ
ទាន
(a
gift
of
touch)
៉ាះ ឬ កាន់បាន ថ្ដលសៅថ្ល េមេ លគវត្ ថ ផ ស, និង ឺ ុ អាចប
លគឺធម៌ថ្ដលជាសេចក្ីតរិត្សធើឲ្យសក្ វ ើត្បញ្ញញ ។
ករ ុណាទាន
មនុេសខះ ជាអក្ ែ ក្ុ ងសលាក្សនះ ន ន មានេនាតនចត្ ិ ត អាណិត្ អាេូរ
សទារទនស់ ៅរក្មនុេសេត្ដ វ នទ
ស
ើ យបានឲ្យសព្គឿងបរសភាគសោយការ ិ
៉ា ំ អាណិត្ថ្ត្មាង មិនអាព្េ័យយក្ក្មាែងសព្ប ន ើព្បាេ់ ។ ការឲ្យទានដូសចះ សៅថ្ល ករ ុណាទាន ។
60
ិ រទាន ប្ូជាទាន ឬ ប្ដកា
មនុេសខះ ែ យល់ចាេ់រីគុណូបការៈ
ឬ គុណេមបត្ិណាម ត ួយ
របេ់សលាក្អក្ ព្គូអាចារយ ន ដ៏មានគុណ មានមាតាបតា ិ ព្ទព្ទង់ នូវេីលគុណខង ព ់ខេ ព ់ ជាសដម ើ ស
សំ វ ើ យបានសធើទានច
ឬ សលាក្អក្ ន ះសលាក្អក្ ន
ដ៏មានគុណសនាះ ការឲ្យទានថ្បបសនះ សៅថ្ល ប្ូជាទាន ឬ ប្ដិការទាន ។
ឬ
គ
ំ ូ លាយ ចង់ឲ្យសេចក្ីេ មនុេសខះ ែ មានេនាតនចិត្ធ ត ូ រទូលទ ត ុ ខចសំ រន ើ
់ សលា និង ព្បសយាជ្ន៍ដល់អក្ ន ដនទ ថ្ដលជាញាត្ិមិត្ត សាចសា
ិ ត្ក្ីត ឬ ជា
មនុេសរួមេងម គ ជាត្ិក្ីត ថ្ដលលម ម េមគួរដល់ការទទួលអសំ ណាយេសស្កងាគះ ស
ើ ទុនក្ីត សព្គឿងបរសភាគសព្ប ើ បី ើ យក្៏ថ្ចក្ព្ទរយេមបត្ិតជាសដម ិ ើព្បាេ់ក្ីត សដម
ំ ុ ក្បរំ ុ ងជ្ួយជាក្មាែង ំ េសស្កងាគះឲ្យសក្ត្មានព្បសយាជ្ន ៍សេើ ម ទន ម ុ ខោនស ើ ការឲ្យទានដូសចះ ន សៅថ្ល
ទាន ឬ
គ
ើង ។
ទាន។
កាលទាន
ថ្ព្បថ្ល ការឲ្យទានតាមកាលសវលា ។ កាលទាន ៥
១. អាគនតុកទានំ ទានចសំ ២. គម្ិកទានំ ទានចសំ
៣. គិោនទានំ ទានចសំ
៖
ះអក្ ន សទើបនឹងមក្ដល់លីម
ះអក្ ន ថ្ដលសរៀបចសំ ធើដ វ សំ ណើរសៅទីឆ្ៃយ ះអក្ ន ជ្មឺៃ 61
ំ ុ ងអត្់ឃ្លែន ៤. ទ្ុព្ភិកទា ខ នំ ទានក្ុ ងសរលសវលា ថ្ដលក្រ ន
ំ ូង ។ ៥. នវទានំ ទានថ្ផសែ ឈើ ឬ វត្ុ ថ្ដលសទ ថ ើ បនឹងមានដប
អសម្មតទាន
អសម្មតទាន ថ្ព្បថ្ល ទាន ថ្ដលសលាក្អក្ ត្ ន ព្បាជ្្ មនេន ម ថ្លជា ិ
ទាន សព្
ះថ្លទានសនាះ មិនបានបុណយ ក្ុេល និង ផលាែនិេងសសទ ។
អេមត្ ម ទាន មាន ៥ យា៉ាង គឺ ៖
់ បុរេ ការឲ្យបុរេដល់ស្កេី ត ១. ឥតេីទានំ ឲ្យស្កេី ដល ត
២. ឧសេទានំ សបក្ថ្លងសោឧេភ គឺ សោបា ឬ សោស្មលដល់ ើ
សមសោ ការឲ្យសមសោដល់សោឧេភ
៣. ម្ជជទានំ ការឲ្យទានទឹក្ព្េវង ឹ ឬ ថ្លនសំ ៤. សម្ជជទានំ
ំ ុ ក្ សព្ចៀងក្ប ែ ក្ថ្ំ បង ែ ព្ក្មាច់ព្ក្សមម ើ
និង
ៀន
ំ ំ សព្ចៀងជាទាន ឬ ឲ្យទានរបាោ
ំ ូ រស្កេី ត និង បុរេថ្ដលជារូបនាឲ្យសក្ ំ ៥ ចិតក ត ម្មទានំ ឲ្យទានរូបគន ត្ ើ
ត្សំ រក្សព្ត្ក្ព្ត្អាល សៅរក្កាមគុណ ។ សព្
ំ ន សធើវស អេមត្ ម ទានសនះ សាធុជ្នជាេបបុរេ មនគ ួ រគបបនា ិ ី ោ
ើយ
ះថ្លទានសនះ បុោណសលាក្មនបានេន ត្ ម ថ្លជាទានបានផលាែនិេងស ិ
ំ ន ខល ដូចទានដនទសទៀត្សទ ។ គួរនាោ ឬ សាធារណទាន វ ់ ខាវយសធើេងឃទាន វ សទើបបានផលក្នព្មសព្ចើន ទុក្ជាបុញ្ញនិធិសៅអនាគត្ជាត្ិ ។ េរវនលៃសនះ សគេសងត្ ក ស
ើ
ំ ក្ុ ងវត្ សរលមានរិធីបុណយទានធៗ ន ត
62
អាោមមង ត ៗ មាចេ់សដើមទានព្បធានសដើមបុណយ ថ្ត្ងថ្ត្ជ្ួលថ្លបងរបា ំ ក្ុន សលាខន យសក្ កាោ៉ាអូសខ ឆ្ក្ក្ថ្ំ បង ែ មក្េថ្មង ត ថ្ចក្ជ្ូនអក្ ន ព្េុក្ អក្ ន ភូមិ ី ំ នេ ក្សា ត បាយ ។ សោយេនត្ ម ិថ្លជាទានមានអានិេងស សធត្ៗោ ន សរៀងមក្ ។ ើវ
ំ ន សចះថ្ត្នាោ
អេ័យ្ទាន
អេ័យ្ទាន ថ្ព្បថ្លឲ្យអភ័យដល់មនុេស េត្វ ឬ សធមន វ យ ើវ ុ េស េត្ឲ្
អេ់ភ័យ ។ អភ័យទានថ្ចក្សច អភ័យទានផូ វេមា ែ ភ រៈ ។
័យទានផូ វច ជា ២ ព្បសភទ គអភ ែ ត្ ឺ ិ ត និង
១. អេ័យ្ទាន្ែវចិ តត អភ័យទាន ថ្ដលសគសធើខាងផ វ ែ ិត្ត ស ូ ូ វច
គឺការអត្់ឱន បុគល គ ដនទ
បទសលើ េ ម
ហ
ឬ
ល
សកាងកាច ថ្ដល
ព្បព្រឹត្ម ត ក្សលើខួ ន ែ ។
២. អេ័យ្ទាន្ែវសមា ភ រៈ អភ័យទាន ថ្ដលសគសធខាងផ ែ ុ ថ បាន ើវ ូ ូ វវត្
ដល់អសំ ណាយ
ព្រះរុទ ធ
សផសងៗ ថ្ដលជ្ួយឲ្យមនុេស ថ្ល ភ័យ
ំ ី ទឹក្ ១. ឧទ្កេ័យ្ ភ័យសក្ត្អ រ ើ
ភ័យ ។
៨ យា៉ាងគឺ ៖
ំ ី សភង ២. អគគេ ិ ័យ្ ភ័យសក្ត្អ រ ើ ើែ
ំ ី សចារក្មម ៣. សចារេ័យ្ ភ័យសក្ត្អ រ ើ
ំ ៤. រាជេ័យ្ ភ័យសក្ើត្រីអណា ចអក្ ន ព្គប់ព្គង ំ ី សក្ត្ ៥. ជាតិេ័យ្ ភ័យអរ ើ
63
ំ ី ចាេ់ ៦. ជរាេ័យ្ ភ័យអរ
ំ ី ឈឺ ៧. ព្ាធិេ័យ្ ភ័យសក្ត្អ រ ើ
ំ ី សាែប់ ។ ៨. ម្រណេ័យ្ ភ័យសក្ត្អ រ ើ ភ័យ
យា៉ាងខាងសដម ើ
៤
ំ ុ បបន ជាភ័យមានសៅព្បចាបច ភ ច ន រ
័ មានព្បចានព្ត្ភរ ំ ។ រឯភ ី ័យ ៤យា៉ាងខាងចុងជាភយ ។
អាព្េ័យស
ត្ុសនះ
សទើបបុោណាចារយសលាក្ថ្ចក្
អភ័យទានជា ២ ថ្ផក្ យ ន សទៀត្ គឺ អភ័យទានខាងផូ វសលាក្ ែ ិ និង អភ័យទាន ខាងផូ វសលាក្ ែ ុ ត្រត ៈ ។
អេ័យ្ទានខាង្្ែវសោកិ យ្ បានដល់អសំ ណាយ ូ
ំ ប់ទឹក្ ព្បឡាយ ព្េះ អណ ថ្ព្រក្ ទន ូ ត ង បនាទយការ
សាថបនា
ំ រសចារខាមងេព្ត្ូ វ
ំ ់សភង ់ ក្់ព្ទុង ឲ្យបានរួច សព្គឿងរលត្ ជ្ួយេសស្កងាគះេត្ថ្វ ដលព្ត្ូវសគចាបោ ើែ ភ័យ ឬ ជ្ួយថ្លរក្ាការ
អេ័យ្ទានខាង្្ែវសោកុ តតរៈ បានដល់ការ ូ
ធ
សោយបសព្ងៀន
ក្បួនខានត្ ស
រជ្វី ត្េត្ វនព្រ ិ
ើ
សក្ត្ ើ
សដើមប ី
ជាសដម ើ ។
សោយេថ្មង ត ធមសម ទេនា
សធើឲ្យមន វ ុ េសមានបញ្ញញ
ធម៌ ឬ
សោយការ
ឈឺ
សាែប់
។
អាព្េ័យស
ត្ុសនះស
គមីរព
ជាេមាមទិដិសា មើល
អរយេច ធ ច ម៌ បានេសព្មចមគផ គ ល និ វ ន អេ់ភ័យ ិ ចាេ់
ឲ្យ
ើយ
រី
បានជាព្រះ
េមណសោត្ម ទា ត បរមព្គូព្ទង់េសស្កងាគះអភ័យទានសនះចូលសៅក្ុ ងធម ន ម ន។
64
ទ្កខណា ិ នុប្បទាន ទ្កខិណានុប្បទាន
មក្រី
ក្យ
ទក្ណ ិខ
+
អនុបបទាន
=
ំ បា ៏ ន បុ ថ្៉ា នសត ៅទី ទក្ណាន ុ បបទាន ។ ទ្កខិណ ថ្ព្បថ្ល ខាងត្បូង ខាងសាតក្ ិខ
សនះ ទ្កខិណ ថ្ព្បថ្ល អសំ ណាយ ថ្ដលទាយក្ទាយកាសជ្ឿក្ម ម សជ្ឿផល ិ ចាេ់លាេ់ស
ើយ
សទើបសគលះឲ្យ
ឬ
អសំ ណាយថ្ដលសគឲ្យដល់
ទក្សណយយប ។ អនុប្បទាន ថ្ព្បថ្ល តាមឧទិ េឲ្យ ។ ដូសចះ ុ គល គ ទ ន ស ិខ
ើយ
ក្យថ្ល ទ្កខិណានុប្បទាន ថ្ព្បថ្ល ទក្ណាទាន ថ្ដលបុគល គ តាមឧទិ េ ទ ិខ
ឲ្យដល់
ប់
អសំ ណាយថ្ដលសគឧទិ េទក្ ណាទាន ទ ិខ
ឬ
បុគល គ ថ្ដលថ្ចក្ឋានសៅកាន់បរសលាក្ស ឧបការជ្ន
សាសលា
មានជ្ីដូនជ្ីតា
ត មាែ ិ ត្ មត្ ិ េ
ើយ ។
មាតាបិតា
ចសំ
ះ
ព្គូអាចារយ
់ ថ្ដលបានថ្ចក្ឋាន សយងរ ុ ំបានដឹងថ្ល សលាក្ ើ
ំ ទាងសនាះ សយានយក្ក្សំ ណើត្ ជាសទវតា ជាមនុេស ឬ ជាសព្បត្វេ ិ ័យ ។ ដូសចះ ន
ំ ន សធទក្ ក្ុលបុព្ត្ក្ុលធីតាគួរនាោ ខ ុ បបទាន ើវ ិណាន
៏ នគុណទាងសនាះ ំ អក្ ឲ្យបាន ន ដមា និង សព្
ឹ ក្ញាប់
់ ់ ដឹង ព្រះរុទប ធ រមសាសាតព្ទងបានព្តាេ
និង
ការសព្េក្ឃ្លែនរបេ់រួក្សព្បត្ក្ុ ងសបត្ភ ន ូ មិ
ំ ះររួក្សព្បត្ទាងសនាះ
ឧទិ េជ្ ទ ូ នចសំ ។
ស (
ះ
ើ
ចាេ់នូវទុក្ខ
របេ់រួក្សព្បត្)
ំ វី ត្ឲ្យរេ ់ សៅបានសោយសារផល អាចញា ិ ុ ងជ្
ំ ននទានថ្ដលញាត្ិមិត្ឧ ត ទិ េឲ្យរ ទ ី សលាក្សនះបុ ៉ាសណាណះ ។ រួក្សព្បត្ទាងសនាះ សទាះបីជាសដើរព្តាច់ថ្េង វ រក្ជ្ួបជ្នជាញាត្ម ិ ត្ ិ ត 65
បងបូ នក្ អ ូ នសៅ
ស
ើ យក្៏
ំ ច័យ ំ ត្់សខាអាវ សោយ ក្៏មិនអាចេុប ៤ យា៉ាង មាន អាហារបិណឌបាត្ េរ ច សេនាេនៈ គិលានសភេជ្ៈជ បានស
ើយ ។ អាព្េ័យស
ត្ុសនះ សទើបព្រះដ៏
ំ ជ្នជាញាត្ិ ថ្ល ៖ មានព្រះភាគ ព្ទង់េថ្មង សោក្ ត ទុក្ក្ុ ងត្ ន ុ ឌឌេូព្ត្រឭ ិ “បុគល គ កាលរឭក្នឹក្ស
ឧបការគុណ
ើ
់អ ខួ នក្ ែ ុ ងកាលម ន ុ នថ្ល អក្ ន សនះបានឲ្យវត្ុ សនះដល ថ សនះដល់អ
ទក្ណាទាន ចសំ ិខ
ំ ជ្នទាងសនាះ
ជាញាត្ិមិត្ត
ំ ះសព្បត្ទាងឡាយសនាះ” ។
ថ្ដលសលាក្សធើវទុក្ដល់
អក្ ន សនះបានសធើគ វ ុណ
របេ់អ
ដូសចះ ន គួរឲ្យ
សដម (ទក្ណាន ឲ្យេសព្មច ទ ុ បបទាន) ថ្ដលសយងសធ ើ បឧទ ិខ ើ ើវ ី ិ េផលទាន
ំ ព្បសយាជ្ន៍ដល់រួក្សព្បត្ទាងសនាះ ទាល់ថ្ត្សធព្បក្បសោយអង គ៣។ ើវ ទ្កខិណានុប្បទានក្ប្កប្សដ្ឋយ្អង្គ ៣ យ៉ាង្
១. ទ្កខិសណយ្យសម្បទាយ្ ដល់ព្រមសោយទក្ិសណយយប ។ ខ ុ គល គ
ទក្សណយយប ុ គល គ ិខ ស
គឺ
ំ បុគល ណាទានឲ្យបានផលសព្ច ន គ អក្ ន ញា ិខ ើ ុ ងទក្
៌ េ លគព្រះេងឃ និង សលាក្អក្ ន មានេីល មានគុណធមខ ព ់ ។ ព្រះ ឺ
េងឃមានអានុភារចសំ
ះទក្ណាទាន ២ យា៉ាងគ៖ ិខ ឺ
ព្រះេងឃជាបុញ្ញសខត្ត
(ថ្ព្េបុណយដព្៏ បសេើរ)
ំ ថ្ដលអាចញា ុ ង
ទាយក្ទាយិកា អក្ ន មានរូជ្ព្េូវ គឺ សទយយធម៌ េូមបថ្ត្ត្ ិចត្ួចក្៏អាច ី េសព្មចបុណយក្ុេលដ៏សព្ចនបាន ើ បដោ ិ គ ឧទិ េ ទ
ក្ៈ
។
ននទក្ណាន ុ បបទានសទ ិខ
រួក្សព្បត្ជាញាត្ម ិ ិត្ត
66
សបម វ ើ នមានព្រះេងឃមក្សធ ិ ើជា
បុណយក្ុេល
េសព្មចបានសទ ។
ព្រះេងឃជាអក្ ន មានេីល មានវត្ព្ត បត្ិបត្ិល ត អ មានការព្បព្រឹត្ិសៅ ត
តាមគនង ែ ននព្រះនរវសលាក្ុត្រត ធម៌ជាសដើម ព្ជ្ះថ្លែសព្ត្ក្អរបាន ។ ២.
ទាយ្កានំ
ំ ត្ អាចញា ត ួ ក្សព្បត្ ិ រ ុ ងច
ឲ្យ
ទាយក្ទាយកាថ្ដលជាញាត្ បាន ិ ិ
ឧទ្ទិសសសន
ំ ិត្ត ឧទិ េច ថ្ំ ណក្បុណយឲ្យ ។ ទាយក្ទាយិកាថ្ដលជាអក្ ទ ន ឲ្យទានគបបតា ី ងច ឧទិ េប ទ ុ ណយក្ុេល ចសំ
៏ នគុណ មានមាតាបិតា ះស្មះសលាក្អក្ ន ដមា
ំ ំ ៧ េនាតនដូចជាស្មះ េុខ សៅ ចាន់ ថ្ចម សដើមប ី ព្រមទាងញាត្ កាទា ង ិ ំ ឲ្យអេ់សលាក្ទាងសនាះមក្ទទ ួ លយក្ចថ្ំ ណក្បុណយថ្ដលបងបូ ន អ ក្ូនសៅ ញាត្ម ។ បុ ថ្៉ា នសត បើេិនជាទាយក្ ត នសធក្ ន ិ ត្ ិ បា ើវ ុ ងឱកាេសនះ ទានមិនបានឧទិ េច ថ្ំ ណក្បុណយក្ុេលសនាះ ទ
អក្ ន ឲ្យ
ឲ្យសទ រួក្សព្បត្ថ្ដលជា
ញាត្ម ត ៏មនអាចទទ ួ លចថ្ំ ណក្បុណយបានថ្ដរ ។ ិ ត្ ិ ក្ ិ
៣. សប្ោនំ អតតសនា អនុសមាទ្សនន សព្បត្មក្អនុសមាទនាសោយ
ខួ នឯង ។ រួក្ញាត្ិថ្ដល ែ
សព្បត្វេ ង ិ ័យ កាលសបបានដ ឹ បាន ើ
ថ្ល ញាត្ិមិត្ត បងបូ ន អ ក្ូនសៅ របេ់ខួ នបានសធ ែ វ ុ ណយក្ុេលឧទិ េផលសៅ ទ ើប
ឲ្យ ព្ត្ូវសចះអនុសមាទនាទទួលយក្សោយខួ នឯងន ែ ូ វចថ្ំ ណក្បុណយក្ុេល សនាះ សបើមនសចះអន ុ សមាទនាសទព្បាក្ដជាមនអាចេសព្មចផលស ិ ិ ការសរៀបោប់សោយេសងប ខ
សនះ
ទក្ណាន ុ បបទានសនះ ទាយក្ ិខ
សធើសវ
ើយ ។
ក្៏លម ម យល់ដង ឹ ស
ើ យថ្ល
ើងេព្មាប់អីវ ? សធយា ើវ ៉ា ងណា
សទើបបានអានិេងសព្បសេើរនព្ក្ថ្លង ? តាមការរិត្ ការសធើទានត្ព្មូ វឲ្យ វ 67
ទាយក្ បដិោគ
ំ េរំ ត្េព្មា ងសទយយវត្ ិ ុថ
សព្បើវចារណញ្ញ ញណ ិ
ក្ៈ(អក្ ន ទទួល)
សព្ជ្ើេសរេ ើ
ំ ំ ព្ជ្ះថ្លែ ព្រមទាងសោររទា ងវត្ ថ ុ ទាន
អក្ ន ទទួលទាន សទើបមាចេ់សដើមទានបានទទួលផលក្នព្មោប់ព្បសេើរ ។ ព្រះរុទប ធ រមព្គូព្ទង់
ភាេិត្
ថ្ល ៖
“វិសចយ្យ ទានំ សុគតប្បសតេំ
សយ្ ទ្កខិសណយ្ា ឥធ ជីវសោសក ឯសតសុ ទ្ិនាននិ ម្ហ្ប្ផោនិ ព្ិជានិ វុោតនិ យ្ថា សុសខសតត”
់ “ទានថ្ដលបុគល គ សព្ជ្ើេសរេឲ្យជាទានថ្ដលព្រះេ ុ គត្ព្ទងេរសេ គ ើ ើរ បុគល ំ ទាងឡាយឯណា ជាបុគល ទានថ្ដល គ គួរដល់ទក្ិណាទានក្ ខ ន ុ ងសលាក្សនះ ំ ុង សគឲ្យដល់បុគល គ រួក្សនះ ជាទានមានផលសព្ចន ន ើ ដូចជារូជ្ថ្ដលសគោក្ ថ្ព្េលដ អ ូ សចានះឯង ” ។
ឋ
បុណយ ក្ឋិនទាន ថ្ដលព្បជាជ្នសធើក្ រម េរវនលសៃ នះ សគ វ ុ ងព្បសទេថ្ខ ន
ំ ផ ំ ុ ត្ខាងអាមេទាន ចាត្់ថ្លជាបុណយមួយធប ។ ិ ២ បទគឺ ក្ឋន ិ + ទាន = ក្ឋន ិ ទាន ។
ំ ត្់ ថ្ដលទាយក្ កឋិន ថ្ព្បថ្ល េរ
ក្ុ ងក្ឋ ន ិនកាល គឺ
ក្យ ក្ឋិនទានសនះ មាន ព្បសគនដល់ភក្ ខ ិ ុ េងឃ
ំ ី នលៃ ១ សោច ថ្ខ អេសុជ្ ដល់នលៃ ១៥ សក្ើត្ ថ្ខ តាងរ
ំ ត្ស់ នះឯង ។ ក្ត្ក្ ុ ណយព្បសគនេរ ិត ។ បុណយក្ឋិនទាន គជាប ឺ ំ ត្សផសងសទៀត្ កឋិន មានន័យលអ គឺ ិ 68
ក្យថ្ល ក្ឋិន មក្រី ក្លៈ
លេរសេើរ ព្បជ្ុរំ ួ បរួមនូវរូបធម៌
ធាត្ុថ្ព្បថ្ល ក្ព្ម ឬ រេ់សៅសោយក្ព្ម ស
និង នាមធម៌ េិត្សេ រថ េសស្កងាគះទុក្ ឬ សអាបព្ក្សសាបទុក្ ។ ថ ថ្ព្បថ្ល កក្ម្ មានន័យថ្ល ព្ក្នឹងសធើឲ្យសក្ ត្ស វ ើ
េមដូចបទវគ ិ គ
ើងជាក្ឋិនសរ
ៈថ្ល កលិតិ កិសចចន ជិវតីតិ > កឋិសនា េភាវៈឯណា
ថ្ដលរេ់សៅបានសោយក្ព្ម េភាវៈសនាះឯងសៅថ្ល ក្ឋិន សព្ ថ្ដលបុគល គ កាត្់សច
មានការសព្បៀបសធៀបសៅនឹងសឈើេឹង ន ស
អងគ
ះសលាក្
រីសដើម
ន ុ ះលូត្លាេ់បានសោយ ើ យយក្សៅសបាះភាជប់សៅនឹងដី សឈើេឹងសនាះដ
ក្ព្មយា៉ាងណា រ ី
ក្ព្មយា៉ាងសនាះថ្ដរ ។
ក្ច ិ ថ្ច ដលសក្ត្ស ើ
ថ្ព្បថ្ល សាលសរសសើរ រីសព្
សធក្ឋ ិនសនាះ ើវ
ើងជាក្ឋិនសរ
ះចីវរទាន ថ្ដលរុទប ធ រេ ិ ័ទ យក្មក្
ជាទានវសេេជាងទានដនទ ិ
ឡាយ មានព្រះេមាមេមុ ទ ថ្ត្ងស ព ជា ធ សដម ើ ថ្ដលបុគល គ បានសធើសវ
ទីសនាះ បានសោយ
ំ ថ្ដលព្រះអរយប ុ គល គ ទាង ិ
លេរសេើរចសំ
ើ យ សោយេទាធព្ជ្ះថ្លែ សព្
ះក្ឋិនទាន
ះថ្ត្បុគល គ សនាះ បានឲ្យ
សេចក្ីេ ត ុ ខព្េួល ដល់ភិក្ុ េងឃក្ ខ ន ុ ទសា ធ េនា ថ្ដលបានទទួលនូវ ុ ងព្រះរ អានិេងស ៥ ព្បការសនាះថ្ដរ ។
ថ្ព្បថ្ល ក្ប្ជុំរ ូប្ធម្៌ និង នាម្ធម្៌ គឺ រូបធម៌ បានដល់ភក្ ខ ិ ុ េងឃ
ថ្ដលសលាក្បានកាន់ព្រះវេា
ំ ព្រមទាងនព្ត្ច វរ ី
សោយចវរកាល ។ ឯនាមធម៌ បានដល់ ី
ព្បក្បសោយធម៌ និង អនុសមាទនា 69
ថ្ដលសក្ត្ស ើ
វេា ៣ ថ្ខ
ើងព្បក្ប
ព្កាលព្គង
់ េរ ំ ត្់ក្ឋិន ។ ត្ិព្បគល ត
ថ្ព្បថ្ល សេត ិ សសេរ
ំ តាងសៅេ រថ ថ ិត្សេ
វគ ិ គ
់
ៈថ្ល លិរសតេន កលិនំ ក្ឋិន គឺ ការ
់រយៈកាល ៥ ថ្ខ ។ ខួ នអេ ែ
ថ្ព្បថ្ល សសគង្កគះទ្ុក ក្កសសាប្ទ្ុក គឺ សអាបព្ក្សសាបនូវអានិេងស
៥ មនឲ្យឃ្ល ែ ត្សៅទីដនទបាន ។ ក្ឋន គ ២ ថ្ផក្ ន ិ អាចេសព្មចផលដល់បុគល ិ គឺទាយក្ទាយិកា ក្៏បានទទួលអានិេងស រឯបដ ិោគ ី
ក្ៈ ភិក្ុ អ ខ ក្ ន ព្កាល
៏ នទទួលអានិេងស ។ សបើនិយាយឲ្យខីក្ឋ ព្គង និង អនុសមាទនា ក្បា ែ ិនជា ក្ច ច ួ យក្ុ ងព្រះរ ន ុ ទសា ធ េនា ថ្ដលសក្ត្តាមរ ុ ទាធនុញ្ញញត្ េព្មាប់ ិ ម ើ សព្ក្ៀក្ទុក្ នូវអានិេងស ៥ របេ់ភក្ ិ ុខ ។ ក្ឋន ិ ទានសនះសក្ត្មានស ើ
ន ើងក្ុ ងបឋមស
ធិកាល
៊ុំ ុ ក្ ុទ
ថ្ដលព្រះបរម
ំ ត្ប ់ ងសុក្ូលចីវរ រុទា ំ ន់ សាសាត ព្ទង់អនុញ្ញញត្ឲ្យភិក្ុ េងឃសព្ប ខ ើព្បាេ់ថ្ត្េរ ់ បានព្ទងអន ុ ញ្ញញត្ឲ្ ត យសព្បើគ វត្សត ជ្ត្
បត្ីចវរសៅស ី
ើយ ។
េម័យមួយ កាលថ្ដលព្រះដ៏មានព្រះភាគ ព្ទង់គង់ចា ំ វេាសៅ
ជាអាោមរបេ់អនាលបណ ិ ិ ឌ ក្សេដីា សទៀបព្ក្ុងសាវត្ីថ មានភក្ ិ ុខ
៣០ អងគ ស្មះថ្ល ភទវទ គិយសត្ រថ ក្ុ ងថ្ដនបាឋា ជាអក្ គ ន ន ព្បព្រឹត្ធ ត ម៌សៅក្ុ ង ន នព្រ
ំ ន សច ក្៏នាោ
រីទីសនាះមក្កាន់ព្ក្ុង
សលាក្នាល ។ សទើបថ្ត្មក្ដល់
សាវត្ីថ សដើមបន ើ ី ឹ ងោល់បសំ រព្រះ
ក្់ក្ណា ត លផូ វែ ជ្ួនជាដល់នលៃចូលវេា
់ ក្៏នាោ ំ ន ថ្េង ំ នឹងព្េូត្មក្សទៀត្មនទាន សទៀប វ រក្ទីសេនាេនៈសៅចាវេា ិ ព្ក្ុងសាសក្ត្ នា
ំ ក្់ក្ណា ។ ភក្ ត លផូ វសនាះសៅ ែ ខ ងឡាយសនាះមាន ិ ុ ទា
ំ អផសុក្ជាខាែងសោយគ ិត្ស
ើ
ថ្ល ព្រះដ៏មានព្រះភាគ ព្ទង់គង់សៅទីជ្ិត្ 70
ចមាៃយ
៦
សយាជ្ន៍សទៀត្សសាះ
់ បសំ រព្រះអង ដសំ ណើរមនបានសៅោល គ។ ិ ើ លុះដល់នលសៃ ច
ព្េូត្សច សៅស
ព្រះវេា
ដសំ ណើររីទីសនាះសទៀត្
ស ែ ើយ តាមផូ វថ្ដលសៅមក្
ំ មិនេមសបើសយើងទាងឡាយមក្េ ក ុន
បវរណាសព្េចស
៏ ោ ំ ន សលាក្ក្នា
ទទួលរដូវសនាះមានសភៀែ ងរលឹមសជាក្ជា ំ រសរ
ប៉ាបុិចប៉ាបាច់ ។ កាលមក្ដល់ព្ក្ុងសាវត្ីសថ ព្កាបថ្លវយបងព្រះបរមសាសា គំ ត រួចស
ើយ
សៅ សោយទឹក្ និង ភក្់រអិល ៏ ូ លសៅកាន់វត្ត សជ្ត្ ើ យ ក្ច
ំ ប់ គ ន ីដ៏េមគួរ ។ លោ ើ យ ក្៏អងុ យក្ ុ ងទ
់ ់ទាក្់សៅរក្ភក្ ំ សនាះព្រះដ៏មានព្បាជា្ញាណព្ទងមានព្រះបន ទ ខ ង ិ ុ ទា ូ លោក្ សនាះថ្ល
ំ ំ មានលភក្ ! េររយន រត បេ់អក្ លម ខ ងឡាយ ន ទាងឡាយ ម អត្់ ិ ុ ទា ី
់ ន ឬ សទ? លម ំ េងត្ ក បា ម ព្បព្រឹត្សត ៅបាន ឬ សទ ? អក្ ន ទាងឡាយមានការ ់ថ្ទងោន ឬ សទ ? អក្ ំ ព្រមសព្រៀង សសាមះសេើ ម ឥត្មានវវាទទាេ ន ទាងឡាយសៅ ិ ំ ំ ក្សោយអាហារបណ ចាព្រះវេាសនាះសសាត្ ព្េួលបួលមនល បា ិ ិ ឌ បាត្ ឬ ំ សទ ? ភក្ ក្ព្៏ កាបថ្លវយបងទ ខ ងឡាយ គ ំ ូ ល តាមដសំ ណើរសនាះរួចស ិ ុ ទា
ើ យ ក្៏
ំ ក្របេ់ខួ ន ព្កាបថ្លវយបងទ គ ំ ូ លការលបា ែ ថ្ដលមានមក្តាមផូ វែ សោយេរវ ព្គប់តាមដសំ ណើរ ។
ំ ី េងារវដត មនមានទ ព្រះជ្ិនព្េី ព្ទង់េថ្មង ព្បាររធអរ ត ធមក្ថ្ល ីម ិ ី
ំ ុ ត្ សព្បាេព្បទានដល់ភក្ ំ បផ ។ លុះចប់ធមសម ទេនាស ខ ងសនាះ ិ ុ ទា ំ ទាងសនាះ ក្៏បានេសព្មចព្រះអរ
ើ យភក្ ិ ុខ
ំ ់អងគ ។ បនាទបរ ់ ី សនាះមក្ ព្រះ នទា ត ងអេ
71
់ អងព្គ ទងព្រះត្ព្ម ិះថ្ល
សបើ ត្ថ្លគត្បានអនុញ្ញញត្ កឋិនោេរកិចច1ទុក្
៉ាែ េមភក្ ំ រីព្ោមុនមក្ សមះ ខ ងឡាយសនាះន ួ យទុក្សៅនឹង ិ ុ ទា ឹ ងបានលះចវរម ី យក្មក្ថ្ត្េបង់ និង ចវរ ត រព្សាល មន ី បុ ស៉ា ណាណះ មានអត្ភា ិ
ក្ថ្នង ែ
ំ ក្យា៉ាងសនះសសាះស លបា
ើយ ស
ិ តាថរក្ច ើ យក្ឋន ិ សច នះសសាត្ ព្រះរុទ ធ
័ ុ ថ្ំ ដលសលាះ ព្រះអងថ្គ ត្ងអនុញ្ញញត្ទុក្ដល់សាវក្រ សជាគព្ទង់ព្រះត្ព្មិះយា៉ាងដូសចះ ន ស
។
ព្រះដ៏មាន
់ ់សៅ ភិក្ុ ទា ំ ខ ងឡាយ ើ យ សទើបព្ទងព្តាេ
មក្ ។ ព្រះអងព្គ ទង់អនុញ្ញញត្ក្ឋិនតាថរក្ច ធ ីកាថ្ល ៖ ិ សច នះសោយព្រះរុទដ ស
ំ ំ “ … ត្ថ្លគត្អនុញ្ញញត្ឲ្យភក្ ថ្ដលបានចាព្រះវេារ ខ ងឡាយ ួច ិ ុ ទា
ំ បានព្កាលក្ឋន ន ទាងឡាយ ិ បាន ។ កាលសបអ ិ ស ើ យ ព្កាលក្ឋន ើ ក្
នឹងបានេសព្មចនូវអានិេងស ៥ ព្បការ ...” ។
ើយ
កឋិនថ្ប្ែកព្ីចីវរទាន សដ្ឋយ្សហ្តុ ៥ យ៉ាង្
១. ថ្ប្ែកសដ្ឋយ្កាល ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់អនុញ្ញញត្ឲ្យសធើក្ឋ ន វ ិ រយៈសរលថ្ត្ ២៩ នលៃ ោប់រីនលៃ ១ សោច ថ្ខ អេសុជ្ រ
១៥ សក្ើត្ ថ្ខក្ត្ិក្ ត ។ រយៈសរលសនះ សៅថ្លក្ឋិនកាល ថ្ល រដូវក្ឋិន ។ វត្ន ត ី មួយៗ
ទទួល
េបង់ ចីវរ េងាដី ព្ត្ឹមព្ត្ូវតាមរុទប ធ បញ្ញត្ិត
1
វន័ ៊ិ យប្ប៊ិដ្ក (
)
៨ ទាំព្រ័ ទី ១
72
ក្យសាមញ្ញសៅ
បានថ្ត្មង ត ចថ្ំ ណក្ភក្ ិ ុ វខ ិ
ទទួលព្កាលព្គងក្ឋន ត ថ្ដរ ។ ិ និង អនុសមាទនា បានថ្ត្មង ២. ថ្ប្ែកសដ្ឋយ្វតេុ
ូ ត្ដល់នលៃ
ំ ត្់មក្សធើវ េរ
ក្៏
ំ ត្់សព្តរី អងក្ គ ឋិន ។ េរ
សនាះរុំ
បានស
ំ ត្់ទាង ំ ៣ េរ
ើយ ។
ំ ់ជាអងក្ ំ នសទ គបានថ្ត្ម នឹងយក្ទាងអេ គ ឋិនរុបា ួ យមុខ សទាះបី ទាយក្ ឺ
សវរព្បសគនចវរ ខ ក្ ន ព្កាលព្គងព្ត្ូវសព្ជ្ើេ ី ១ នព្ត្ ក្៏សោយ ។ ភក្ ិ ុអ
់ សរេយក្ថ្ត្វត្ ន ថ ួ យមក្សធើជាក្ឋ វ ិ សបេ ើ ើ ិនជាសលាក្ចង់ព្កាលព្គង េបងថ្ត្ ុម
៏ ន ចីវរក្៏បាន េងាដីក្បា ៏ ន ឲ្យថ្ត្សរេយក្ថ្ត្ម មួយក្បា ួ យ សដើមបព្កាល ើ ី ព្គងឲ្យព្ត្ឹមព្ត្ូវតាមវនយបបញ្ ញត្ិត ។ ិ វន ិ ័យ
៣. ថ្ប្ែកសដ្ឋយ្អំសព្ើ ទាយក្ទាយកាគបប សធ វតាមព្រះ ិ ឹ ី ើវឲ្យព្ត្មព្ត្ូ ស
ខ ក្ ន ព្កាលព្គង ើ យភក្ ិ ុអ
រុទប ធ បញ្ត្ ញ ិត និង រុទាធនុញ្ញញត្ សទើបស
និង
អនុសមាទនា
ិ សរ ើងជាក្ឋន
៤. ថ្ប្ែកសដ្ឋយ្ប្ដិោគហ្កៈ មានថ្ត្ភិក្ុ ខ
ក្ឋិនបាន សព្តរីភក្ ខ ុំ ិ ុរ
បានស
ឲ្យព្ត្មព្ត្ូ វតាម ឹ
លក្ណ ៈបាន ។ ខ
ើយ
ហ
ភក្ ខ ិ ុ សនាះ
ទទួល ថ្ត្
់ ព្រះវេាព្គប ំ ់ ៣ ថ្ខ ក្ុ ងវត្ បានគងចា ណា មួយ សទើបទទួលព្កាលព្គង ន ត ំ ំ អនុសមាទនាក្ឋន សត នាះបាន ។ សបើភក្ ឬ បានចាវេា ន ខ ុ ំបានចាវេា ិ ក្ុ ងវត្ ិ ុរ ថ្ដរ បុ ៉ាថ្នោ ត ច់វេា រុំអាចទទួលព្កាលព្គងក្ឋិនបាន
។
៏ នអានិេងស ៥ ភិក្ុ ខ ៥. ថ្ប្ែកសដ្ឋយ្អានិសង្ស ទាយក្ទាយិកា ក្បា
អក្ ន ព្កាលព្គង អនុសមាទនា ក្៏បានអានិេងស ៥ អេ់រយៈសរល ៥ ថ្ខ ។
អានិសង្សរប្ស់េិកមាន ខុ ៥ យ៉ាង្
់សៅកាន់ព្េុក្ភូមិនិគមជ្នបទ បាន ១. អនាម្នតចាសរា ភិក្ុ ព្តាច ខ
ំ ់ព្ត្ូវលាភក្ សោយសេរម បាច ខ ន ី នចា ិ ិ ុ ផងោ 73
(សោយមនព្ត្ូ វអាបត្ិត ិ
ក្ុ ង ន
ចារត្េ ិ ិកាខបទ)
ំ ់ ២. អនាទានចាសរា ភក្ ស់ ៅកាន់ទីដនទ សោយមនចា បាច ខ ិ ុ ព្តាច ិ
យក្ចវរ ី
ំ ់ ជាប់សៅជាមួយខួ នទា ងអេ ែ
បឋមក្ឋន ិ េិកាខបទ)
(សោយមនព្ត្ូ វអាបត្ិត ិ
ក្ុ ង ន
់អាហារ សោយរួមវង់ោនបាន (សោយមិន ៣. គណសភាជនំ ភិក្ុ ឆ្ន ខ
ព្ត្ូវអាបត្ិត ក្ុ ងគណសភាជ្នេ ន ិកាខបទ)
់ បាន ៤. យវទ្តេចីវរ ំ ភក្ នព្ត្ូ វការសព្បព្បាេ ខ ុ ក្ោក្់ចវរថ្ដលម ិ ុទ ី ិ ើ
(សោយមនព្ត្ូ វអាបត្ិក្ ត ុ ងបឋមក្ឋ ន ិនេិកាខបទ) ិ
៥. សយ ច តតេ ចីវរ ុប្ាសទា សសា សនសំ េវិសសតិ េងឃលាភ
សផសងៗ ថ្ដលសក្ើត្ស
់ វេាក្ ំ ថ្ត ដលសលាក្ ន ើងព្ត្ូវបានភិក្ុ ខ ថ្ដលគងចា ុ ងវត្
បានព្កាលព្គងក្ឋិនសនាះ ។
អានិសង្សរប្ស់ទាយ្ក
៥ យ៉ាង្
១. េិកប្ ខ ញ ញ វិសារសទា រថ្មងជាអក្ ន បរប ិ ូ ណ៌ ព្បក្បព្រមសៅ
សោយបញ្ញញ
២. សុរ ូប្ោ រថ្មងជាអក្ ន មានរូបល អ
៣. សុវណណោ ជាអក្ ន មានរណ៌េមបុរកាយសាអត្ល អ
់ ៤. សុសណា ឋ នា ជាអក្ ន មានេណា ា នព្ទងព្ទាយសា អ ត្ល អ
៥. ចកកវតតិ រាជា សោតិ រថ្មងបានសក្ើត្ជាសេច ត ចព្ក្រត្ិត ក្ុ ងជាត្ ន ិ
ណាមួយមនខាន ។ ិ
74
េូមសលាក្អក្ ន អាន
អានិេងស
ក្ឋិនទាន
រិចារណា
វភាគ ិ
ថ្ដលបានស
អានិេងស ននអាមេទាន ិ
លឹង ែ ថ្លង ែ
លមក្ខាងសលើសនះ ចុះ ។
េព្មាប់ទាយក្ទាយកា ិ
អានិេងស
សៅក្ុ ងវ ន នយបបញ្ ញត្ិតសទ បុ ៉ាថ្នអា ត និេងសេព្មាប់បដិោគ ិ ក្ុ ងវ ន ន ិ ័យ
សព្បៀបសធៀប
មនស ិ
នឹង មាន ើ
ក្ៈ មាន
សៅ
។ ដូសចះ អក្ ន សយើងមិនអាចេសព្មចសេចក្ីថ្ល ត ន សធើក្ឋ វ ិនទាន
៉ា បានផលត្ចសព្ច នប ុ ណា ណ ស ិ ើ
ើយ
ក្៏មនបានន ិ ិ យាយ
សព្
។
ះវន ិ ័យ
៏ នបានន ក្ម ិ ិ យាយ
់ ់ក្ឋន ព្ទងចាត្ ម ិ ក្មថ្ល
៏ ិ សេេមួយ ។ ព្រះ ក្ឋន ិ ជាេងឃក្មមដរ
ជាេងឃក្មមរិសេេ សព្
ះព្ទង់ធាែប់ចូលរួមព្កាល
បុរវក្រណ៍
) ខះ ែ សបច ូ បេសព្មចស ើ វរមានរ ី
ជ្ួយចាត្់ថ្ចងសធើវចវរ ី
ំ ន់េសំ រចរូ រុទា
។
ោក្់ក្ឋន ម ជាមុខងារលព្អ បនររបេ់ព្រះេងឃ ិ ក្មថ្ល
អនុញ្ញញត្ឲ្យផ្ទអក្ព្បត្ិបត្ិវត ន ិ ័យ ៥ ខ អេ់រយៈ៥ ថ្ខ ។ បចុ បបន កា ច ន លសនះ
ជាេម័យេមាភរៈនិយម
ថ្ចងសធើច ចាត្ថ្់ ចងក្ុ ងប វ វរ ន ុ រវក្រណ៍ ដូចភក្ ខ ុ ងស ន ី ិ ុ ក្ ំ ត្់ចវរស ការខះ វ ខាត្េរ ី
ន ស ើ យ ។ ដូសចះ
ើ យបានជា
ំ ំ ត្់ចវរ ំ ក្ព្ម គឺ ព្ក្ទាងេ រ ឲ្យសក្ ត្ស ី ព្ក្ទាងសធ ើវ ើ រុទាធនុញ្ញញត្ និង រុទប ធ បញ្ញត្ិត ។
75
ក្ឋិនផ្ទទល់ព្រះអងគ
រ
ក្៏ជ្ួយចាត្់ថ្ចង ើយ ។
ទុក្
់ ូ ត្ដល់ព្ទងបាន
ំ ់ចាត្់ ភិក្ុ ម ខ ិនចាបាច
ធិេម័យ ថ្ដលមាន
ក្យក្ឋន ិ មានន័យថ្ល
ិ សរ ើងជាក្ឋន
អងគ តាម
វតេសទា សោតិ វណណសទា ។ គ ត ( (
76
) )។
ំ ំ ឬ េោ ំ ល់ននទាន ។ វត្ុ ទា ំ ទានលកខណៈ ថ្ព្បថ្ល សព្គឿងចណា ថ ង
ំ ល់ ឬ អេ់ សទាះមានរូបក្ីត ឥត្រូបក្ីត េុទថ្ធ ត្មានលក្ណ ៈេព្មាប់េោ ខ
ខេ ព ់ ទាប េ សលម ឆ្ែត្ លង ៃ ់ េូ ត្ ែ កាច ល អ
ំ ំ។ ចណា
អាព្ក្ក្់ ព្ត្ូវ ខុេ ធ ំ ត្ូច សព្ចន ើ ត្ច ិ ។ លក្ណ ៈ ខ
។
ទាន
។
៏ នលក្ណ ំ ក្មា ៈដូចរូបធាត្ុ និង អរូបធាត្ុទាង ខ
ឡាយសនាះថ្ដរ ។ លក្ណ ៈននទានសក្ត្ស ខ ើ សទយយ
។
ទាបសថ្លក្ ថ្ល ហ្ីនទាន) ។
អក្ ន សធទាន ើវ
កាយ, វាចា, ចត្ ិ ,ត ឬ សទយយ
ទានរបេ់សគក្៏មានលក្ណ ៈទាបសថ្លក្ (សៅ ខ
អក្ វាចា, ចិត្,ត ឬ សទយយ ន សធើទានមានកាយ, វ
មធយម ឬ ក្ណា ត ល
ឬ ក្ណា ត ល (សៅថ្ល ម្ជឈ ិម្ទាន) ។
និង
ើងអាព្េ័យចត្ ិ ,ត កាយ, វាចា,
៏ នលក្ណ ទានរបេ់សគ ក្មា ៈមធយម ខ
ខង ព ់ខេ ព ់
សទយយ
លក្ណ ៈខង ខ ព ់ខេ ព ់ (សៅថ្ល ឧតតម្ទាន) ។
អក្ វាចា, ចត្ ន សធទានមានកាយ, ើវ ិ ,ត
ទានរបេ់សគក្៏មាន
ំ ៥ គេទា ចត្ ត ប មានន័យថ្ល ចត្ គ មានឥស្កនី យ ទ ៍ ទាង ទ, ិ ទា ិ រត បេ់បុគល ឺ
វរី យ, េត្ិ, េមាធិ ិ
ទន់សខាយ ។ ចត្ ត ធយម ឬ ិ ម
បញ្ញញ
77
ក្ណា ត ល មានន័យថ្លចិត្រត បេ់បុគល គ មានឥស្កនី យ ទ ៍ ក្ណា ត ល ។ ចត្ ត េ ព ់ គឺ ិ ខ
មធយម ឬ
ចត្ គ មានឥស្កនី យ ទ ៍ ិ រត បេ់បុគល
ខេ ព ់។
កាយវាចាខេ ព ់ គឺកាយវាចាថ្ដលសគបានអប់រ ំ សោយចរយាសាក្ល ិ ចសំ
ត្មល ក ់ ទុក្សៅក្ុ ង ន ោរវៈ ៦ យា៉ាង គឺ ៖ ១
ះព្រះរុទ)ធ ,
(សោររចសំ
(២)
(សោររចសំ
េិកាខបទ), (៥)
ះព្រះេងឃ), (៤)
(សោររចសំ
ធន ៃ ់ ព្សាល
សទយយវត្ុ ថ
៌ ។ ក្ុ ងោរវធម ន
េសំ ៅ
អន់
បុ ថ្៉ា នត
េមបត្ិត
សោររ ។ អក្ ះ ន សធើទានខ វ ែ កាយវាចា
ះ (៦)
ទាប ក្ណា ត ល ខេ ព ់
ចត្ ិ ត
សព្
ះថ្លអក្ ះ ន សធើទានខ វ ែ មាន
មានកាយវាចាព្បក្បសោយការ
មានសទយយវត្ុ នល ថ ល ែ ូ រន បុ ៉ាថ្នត
៣),
ំ ៤ ទាង
ថ្ចក្
មានចិត្ទា ត ប ៤ រួក្ គឺ ៖ ១
៤)
សនះមានអារមណ ម ៍ ខុេោន ក្ុ ង ន
រួក្ោមន 78
កាយវាចា
ទាប ក្ណា ត ល ខេ ព ់
មនុេស ។
ទាន ។
មានចត្ ត េ ព ់ ិ ខ
ការព្បត្ិបត្ិត
សោររ ។
២ ការបសំ រ
(សោររចសំ
ះអបបមាទធម៌),
កាយវាចា
ំ ក្ ការអប់រថ្ផ ន ខាងេីលធម៌
សទយយទាន
(៣)
(សោររទទួលបដេ ា រក្ច ិ ណា ិ )ច ។
ចរយាព្បព្រ ិ ឹ ត្ត
សៅតាម
ះព្រះធម៌),
(សោររ
ខព្ំ បឹងេុីឈួ លសគ សធើវ ន
ក្មក្ ។ រួក្ព្ក្ ម រលីថ្េងសដើមបយក្ល ុ យកាក្់មក្ចាត្់ថ្ចងសធទាន ើវ ី ព្បងសធ វ ឹ ើការ
ព្បក្បអាជ្ីវក្មម
ធមតា ំ ម សដើមបេនស ី
សធើទានក្ វ ន ួយ ។ ុ ងសរលណាម
េល់ទុក្ សព្
របេ់ខួ នសដ ម ែ ើ បី
មក្សធើទាន វ
នឹក្ចង់សធើវទានសរលណា សធើភា វ ែម
់ រីការសព្បើព្បាេ់ ។ ះខួ នមានព្ទរយេល ែ
ទាន
ក្ណា ត ល ឬ
ឥស្កនី យ ទ ៍ េីលធម៌ និង ការសោររ ។ សបើ
វត្ុ សថ្លក្ទាបមក្សធ ទាន ។ស ថ ើវ ឬ
។
បនយ ថ
មានព្ទរយ
មិនព្រួយគិត្គូរយូរសរល
ចត្ ិ ត
ទាប
ទុក្ឲ្យបានលម ម
ព្គប់ព្ោន់
មាន
យក្
ខំ
តាម
ខេ ព ់ សៅជា
។ ទាសទាន ព្បេិនសបើសគយក្
សទយយវត្ុ ថ ំ ប់ ឬ េអ
ំ ទាន ព្បេិនសបើសគយក្វត្ុ េ ប់ ឬ ថ ណ
មក្សធទាន ។ សា ទាន ព្បេិនសបើសគយក្វត្ុ ជា ថ ើវ
ចិត្ត
ំ ប់ ឬ សថ្លក្ទាប បានដល់វត្ុ ថ មក្សធទាន ។ វត្ុ េ ថ អ ើវ
ថ្ដលសគមិនចូលចិត្សត ព្បើ សោយសគចាត្់ថ្លជាវត្ុ ម ថ ិនល អ ឬ ជាវត្ុ ល ថ ថ្អ ដរថ្ត្សគ មនព្េឡា ិ
់ ឬ ជាវត្ុ ថ្ដលសគម នសរ ថ ិ
ំ ។ វត្ុ េ ប់ ឬ ថ ណ
និយម ឬ ជាវត្ុ ថ្ដល ថ
ួ េេម័យ
បានដល់វត្ុ ល ក្ ថ ក្ អ ៏មាន មនល អ ៏មាន ិ
័យក្មា ៏ ន ហ មនុេសនិយមក្៏មាន មនុេសមនន ន ិ ិ យមក្៏មាន សៅក្ុ ងេម ំ ូ ល ឬ បណ េម័យក្៏មាន ថ្ត្សគចូលចិត្សត ព្បើ ។ វត្ុ ជាក្ រ ថ ូ ត លចិត្ត 79
វត្ុ ថ្ដល ថ
សគព្េឡា
់
់េម័យ សគមិនហានសព្បើ ឬ មិនទាន់សព្បើ ។ ួ េ ឬ ជាវត្ុ ទាន ថ
មានចត្ ត ែ ហានក្ុ ង ន ិ កា បុគល គ មាន ទានរី
ំ ត្ ក្មាែងច គ ោមន ិ ត បុគល សធើទាន វ
េល់ទុក្ សព្
។ ចថ្ំ ណក្
ះ
ជាងបុគល គ មាន ោមន
មាន
ព្គប់ព្ោន់
និង
ព្ក្
សធទានរ ើវ ី
គអ ន ព្ក្ខព្ំ បឹងសធើការរក្េ វ ុី ឺ ក្
សធទានរ ើវ ី
និង បុគល គ ព្ក្
និង
សធើវ
េល់ ។
សដើមបយក្ល ុ យមក្ ី
ំ និ ច សធទាន ។ ព្បេិនសបើទានសនាះធប ត អក្ ន ព្ក្ខព្ំ បងត្េ ូ េនស ំព្បាក្់ ៣ ើវ ឹ ៤ ឆ្ន ំ សទើបសធើវ
ំ ់ បាន មនចា បាច ិ
បាន ។
៏ សធទានសរលណាក្ ើវ
អក្ ន មាន
ំ ់ត្េូ សធើការងារអ មនចា បាច វ វ ។ ិ ីសទ
ក្ុ ងគម ប ន ព ម ទ បុបវផ គគ សរឿងមហាក្េសបសត្រថ បិណឌបាត្ទាន ព្រះ ីរធម
ំ ី ក្េសបសត្រថ ថ្ល ព្រះអងមា រុទសធ ឃ្លសាចារយ មាននិយាយអរ គ នចត្ ត ណិត្ ិ អា អក្ ន ព្ក្ណាេ់ ។
បណ ន ព្ក្ សោយសលាក្ ត្ថ្ល អក្ ន ិ ឌ បាត្ថ្ត្ជាមួយអក្
ព្ក្មានចត្ ត ែ ហាន មានចត្ ត េូ ចសំ ិ កា ិ ត្
ះបុណយក្ុេល ។ មាននលម ៃ ួ យ មាន
សទរធីតាជាសព្ចើនចុះមក្ោក្់បាព្ត្សលាក្
ព្រះសលរៈមិនព្រមទទួល ។
ំ ំ ់ោន សរលសនាះ សលាក្និយាយសៅកាន់សទរធីតាទាងឡាយថ្ល នាងទាងអេ
ំ ឹ ងសនះមនបាត្ ំ ក្បន ់សាៃត្់ បានសលចឮដល់ព្រះ ក្ុម ែ ់េមបត្ិអ ត ក្ ន ព្ក្ ។ ដណ ិ ឥនទ ។ ការោក្់បាព្ត្ក្៏បានេសព្មច សោយព្រះឥនថ្ទ ក្ង ែ សភទជាអក្ ន ព្ក្ ។ ត្ួ យា៉ាងសនះេឲ្យស
ើ
រីការសលើក្េួ យឋានៈ អក្ ទ ន ព្ក្ក្ុ ងម ន ុ ខងារបសំ រ
គឺអក្ ន ព្ក្មានចិត្កា ត ែ ហានជាង ត្េូ ជាង លសំ អានជាង បានជាទា 80
ទាន
ចិត្ព្ត រះ
អរ
នឲ្ ត យមានការអាណិត្ជាងអក្ ន មាន សរឿងលាជ្សទវធតា ី
ំ ត្់មានក្់ ក្ុ ងព្ត្ក្ ន ូ លក្េ ់ ី ោក្់បាព្ត្ស បនាទបរ បដិេនិ ធ
ក្ណា ត ល
ើយ
លីក្ ម ុ ងឋានេ ន ួ គ៌ ។
។
គមរធម ប ម ទ បាននិយាយថ្ល ីព
នារ ី
ោក្់បាព្ត្ព្រះក្េសបៈ ។
ព្ត្ូវសាែប់សោយរេ់ចក្ ឹ រិចារណា
លាជ្
បានចាប់
ជាវត្ុ ធ ថ ុ នទាប
ឬ ខេ ព ់ ? តាមការព្សាវព្ជាវរបេ់អក្ ន ព្បាជ្ខា ្ ងអាហារ ក្ុ ង ន
ព្បសទេឥណា ឌ េម័យសនាះសគថ្លលាជ្ជាអាហារធុនអន់ ជាអាហារថ្ដល សគបរសភាគបសណា ត ះអាេនន ច ំ ិ សៅព្បសទេថ្ខរម លាជ្
ំ ុ ត្ ជាអាហារធុនអន់បផ
ំ សនះបានសក្ើត្ជាសទរធីតា មិនថ្មនសោយអណា ច
សខាមច ។ នារ ី លាជ្
ំ សៃ ទ ។ ងសរល មិនថ្មនជាអាហារព្បចានល
សទ គឺព្បាក្ដជាសោយ
ចត្ ត េូ កាែហាន សមាះមុត្ ក្ុ ង ន ិ ត្
់ខួ ន ការសធទានរបេ ែ ព្បក្បសោយបសាទៈេទាធព្ជ្ះថ្លែ ។ ើវ សរឿង ចុសលែកសាដកក្ាហ្មណ៍
ំ ី ព្ អរ
ំ ត្់មានក្់ មណ៍ក្េ
ព្ត្ូវថ្ត្ខាន ។ នលៃមួយព្
មរធម ប ម ទ ីព
ំ ត្់បង់ក្ថ្ត្មួយ មានេរ
មាននិយាយ
។ សបើមានក្់ព្ត្ូវការសៅណាមក្ណា មានក្់
់ ម៌សទេនា របេ់ មណ៍ជាសាវមី សៅសាតបធ
់ ព្រះបរមសាសាត សោយធមស៌ នាះព្ទងេថ្ម ង ត នលលក្ឲ្យលម ម ដល់េនាតនចត្ ិ ត របេ់ព្
ណ ម ៍
។
់ ម៌រិសោះខាែងណាេ ំ ់ ោត្់សាតបធ
ហ
ំ ត្់បង់ក្ ។ ោត្់សចះថ្ត្សាទក្ស់ េើ រទ មង សោយេរ ត កាត្់ចិត្ត 81
ចង់បូជាធម៌
បូជា មង ត ដក្
ំ ី ក្ាលព្រលប់លុះដល់ជ្ិត្ភឺែ សទើបចិត្េ ំ លយ តាងរ ត ទាធឈះ ន ចិត្ក្ ត ណា បាន ស
ំ ត្ប ់ ូ ជាចសំ ើ យេសំ រចោក្់េរ
ជិតំ សម្ (អ ំ ត្ស់ នះ ក្េ
ឈះ ន ស
ើ យៗ) ។
ះព្រះធមស៌ ោយភាែត្់ថ្ល ជិតំ សម្
រិចារណា
័ ក្ណា ំ បានសធើវជាមួយក្ងទរ
បុ ៉ាណាណ មានចិត្ត ត្េូ បុ ៉ាណាណ មាន
់
់ អេ់
មណ៍
ចមាំងថ្ដលព្
ជាចមាំងធ ំ
ោព្ត្ី
កាែហានសមាះមុត្បុ ៉ាណាណ មានក្ងរល
ំ ូ ថ្ក្បុ ណា ៉ា ធម៌ គឺ េទាធ វរី យៈ េត្ិ េមាធិ បញ្ញញខាែងរ ណ ។ ផលទាននន ិ ព្
មណ៍សនះ បានសធើវឲ្យោត្ស់
ន ៃទី ៧ សោយ ើងឋានៈ ជាមហាសេដីា ក្ុ ងនល
ំ ់ ព្រះមហាក្សព្ត្ ព្រះនាមព្រះបាទ បសេនទិសកាេល ។ ការថ្ត្ងតាងរបេ ំ ត្់ក្ញ្ញ ំ ត្ សត្ផលទានសនាះ បានេសព្មចសោយេរ ច េ់ ឬ សោយក្មាែងច ើ ិ ត? ក្ុ ងគម ប ន ព ម ទដថ្ដល ីរធម
។
ចុះស្មះោត្់ចូលក្ុ ងបញ្ ន ីជ ។
ោត្់ចូលសៅដល់
ំ ិ មហាសេដីាបានេុទ
អក្ ន ចាត្់ថ្ចង
ោត្់ឲ្យសៅ ព្រះ
ព្គូ
។
ំ ុ ងព្ត្ូវសចាមសោមោល់ ព្រះេមាមេមុ ទ ព ក្ ធ រ
់ព្បគល់ មហាសេដីា ។ បុ ថ្៉ា នតព្រះអងម គ នទាន ិ ។ លុះ
សរឿងទុគ៌ត្បុរេ
ក្ុ ងសរល ន
សោយរួក្
សៅបុគល គ ណាមានក្់
ចូលសៅដល់ព្រះអងព្គ ទង់ព្បទានបាព្ត្ឲ្យ ។ រួក្
បាព្ត្សោយសដ
82
ំ ី ១០០០ ក្ហាបណៈ តាងរ
ស
ើងសៅដល់ សព្ចើន
់ ហាបណៈ ោត្់រុំព្រមលក្់ឲ្យ។ ោត្់យាងព្រះ នក្
រុទសធ ៅឆ្ន់ក្ុ ងខ ម ន ទ របេ់ោត្់ទាល់ថ្ត្បាន សព្កាយមក្ផលទានសនះ បាន ជ្ួយឲ្យោត្់ស សោយ
ើងឋានៈជាមហាសេដីា ។ សត្ើបុរេបានស
ចងាាន់សាមញ្ញតាមទុគគ
ំ ់ ? បានចាំងឈះ ន ក្មាែងព្បាក្ ទានបានផលរ ព្ោន់ថ្ត្មាន
ំ ត្ ក្មាែងច ិ ត
័ េជាងអក្ ន មាន
ឬ សោយ
។ សនះមិនថ្មន
សព្ចនប ុ ស៉ា ណាណះ ។ សបអ ន មាន ើ ើ ក្
អក្ ន មានព្ទរយ
ំ ត្ ក្មាែងច ិ ថ្ត ដល
ំ ិត្បា ក្មាែងច ត នជាអក្ ន ព្ក្សធើវ
សោយ
ដូចអក្ ន ព្ក្ ទានរបេ់
ើងជាមហាសេដីា
ោច់ខាត្សទ
សគ ហ ផលសព្ចន ើ
។
់ ថ្ដលខួ នថ្លងព្ត្ូ សព្ចនសរ េយក្ថ្ត្វត្ ៗ វ ថ ែ ើ ើ ុ អន
ការសព្បើព្បាេ់ឲ្យជាទាន សោយគិត្ថ្លទុក្យូរៗសៅមុខជា
សចាល ។
ទានថ្ដលមានលក្ណ ៈថ្បបសនះ សៅថ្ល ទាសទាន ។ ផុ យសៅវ ខ ទ ិ
អក្ ន ព្ក្
ខព្ំ បងរក្ព្ទរយេមបត្ បុ ថ្៉ា នតមនបានវត្ ថ ៗ អ សសាះ បានថ្ត្វត្ុ ថ ើ បសធ ឹ ិត សដម ើវ ិ ី ទាន ុល អន់ៗ
ស
បានវត្ុ ល ថ សអ
៏ េ់ រក្យា៉ាងណាសៅសទៀត្ក្អ
ត្ថ្ល វ ើ យយក្សៅសធើទានសោយគ ិ ើយ ។
ហ
ំ ំ ត្់មានក្់មានដណា ដូចនារក្ លក្ុ ងគម ន ី េ ីរព
ធមប ម ទ នាងមានចិត្ច ត ង់បូជាព្រះសចត្ិយ ថ្ដលសគបញ្ុ ច ះព្រះសាររី ក្ធាត្ ុ ិ
ថ្ត្សោយខួ នព្ក្សរក្រក្សព្គឿងេកា ក្៏សបះផ្ទកនសនាង ែ ក រៈ នលល ែ ូ រប ន ូ ជាមនបាន ិ ំ ុ ត្យក្សៅបូជាព្រះសចត្យ នព្រ ថ្ដលអក្ ។ ន ផងចាត្់ទុក្ថ្ល ជាផ្ទកអន់បផ ិ ់ េ ទានរបេ់នាងក្៏បានសៅជាទានខង ព ខ ព ់
សព្
ះចត្ ព ់ ិ រត បេ់នាងខេ
ការ
សោរររបេ់នាងដិត្ដល់ ។ ទានមានលក្ណ ៈចិត្ខ ខ ត េ ព ់ កាែហាន ត្េូ ថ្បប 83
សនះ ក្៏សៅថ្ល សាម្ីទាន ។
ំ ោ ំ ប់ថ្លនក្់ននទានឲ្យបានព្ត្មព្ត្ូ សដើមបសរៀបច ល វល អ សយងព្ត្ូ វសរៀបច ំ ឹ ើ ី
ំ ប់នន លោ
់ នលល ែ ូ ររបេ ន
វត្ុ ថ
ទាយកាអ ក្ ន ឲ្យទាន ។ ិ
និង
់ លក្ណ សដើមបងាយយល ៈននទាន ខ ី
ំ ែ ហានននចត្ ក្មាែងកា ត យក្ ិ ទា
ំ្ ូ មសលើក្យក្ទានទាង ំ ខុ េ
៣
ព្បសភទតាមលក្ណ ៈននសទយយវត្ុ ថ គឺ ១ សាម្ីទាន, ២ សោយ្ទាន, ខ ៣ ទាសទាន មក្រនយល់សោយេសងខបដូចត្សៅ ៖ ១. សាម្ីទាន
ការឲ្យ ជ្ូន ព្បសគន ថ្លវយ វត្ុ ព្បណ ថ ី ត្ថ្ដលមាចេ់
់ ថ្ត្ហានលះបង់ ទាន មនហា នបរសភាគ ឬ សព្បព្បាេ ិ ិ ើ បូជា
។
សៅហាវយនាយ
វត្ុ ថ្ដលខ ថ ែ ួ នមាន
ហ
សគថ្ត្ងសព្ជ្ើេ
អក្ ន បសំ រ ើ
ព្បសគន
មានចិត្ត ចង់ជ្ូនវត្ុ អ ថ ម ីវ ួ យ
វត្ុ ណាថ្ដលមានត្នម ព្ែ បសេើរជាង ថ ។ បុគល គ ណាបានបសំ រ
ជ្ូន
សាមទាន បុគល គ សនាះស្មះថ្ល ទានប្តី ឬ ទានសាម្ី ថ្ព្បថ្ល អក្ ន មាន ី ទានជាមាចេ់ ។
២. សោយ្ទាន
ការឲ្យវត្ុ ថ្ដលខ ថ ែ ួ នមាន
បរសភាគ ឬ ិ
ំ សព្បើព្បាេ់យា៉ាងណា ក្៏ថ្ចក្ចាយចណា យឲ្យយា៉ាងសនាះ ។ ទាន សព្បៀបបាននឹងមត្ ត មាែ ិ េ
់ ។ បុគល គ ណាបានបសំ រ
េហាយទាន បុគល គ
សនាះស្មះថ្ល ទានសោយ្ ថ្ព្បថ្ល អក្ ន មានទានជាេមាែ ៣. ទាសទាន
ការឲ្យវត្ុ ថ្ដលខ ថ ែ ិនព្េឡា ួ នម 84
់ សរ
់ ។
ចិត្ត ដូចជា
វត្ុ ម ថ ិនល អ
មិនគួរដល់ការបរសភាគសព្ប ិ ើព្បាេ់
ំ ចណា យឲ្យដល់អក្ ន ដនទ ។ ទាន ណាបានបសំ រ
សទើបចាត្់ថ្ចង
សព្បៀបសៅនឹងអក្ ន បសំ រ ើ ។ បុគល គ
នូវ ទាសទាន បុគគលសនាះស្មះថ្ល ទានទាស ថ្ព្បថ្ល
ំ ៣ ព្បសភទ ខាងសលើសនះ រុទ ធ អក្ ន មានទានជាទាេៈ ។ ក្ុ ងបណា ន ត ទានទាង បរេ ិ ័ទជាទាយក្ទាយិកា សាមីទាន សព្
គួរបសំ រ
តាមេមត្ភា ថ ររបេ់ខួ ន ែ
ះមានរុទសា ធ េនេុភាេិត្ស
េហាយទាន
ំ ប់ដល់ ើងលោ
ស
ំ សំ រ បុ ថ្៉ា នសត ចៀេវាងក្ុប
ទាេទាន
លថ្ល ៖
ត
់ចត្ ់ ត្ អក្ ច ន ឲ្យវត្ុ ោប ថ ថ ិ ត រថ្មងបានវត្ុ ោប ិ វត ិ
។
សសដឋនទសទា សសដឋម្ុសប្តិ ឋានំ
អក្ ន ឲ្យទីឋានដ៏ព្បសេើរ រថ្មងដល់នូវទីឋានដ៏ព្បសេើរ ។ អគគសស ទាោ លេសត ប្ុនគគំ
អក្ ន ឲ្យវត្ុ ដ ថ ៏សលើេ រថ្មងបានវត្ុ ដ ថ ៏សលើេវ ិ
។
អគគទាយ្ី វរទាយ្ី សសដឋទាយ្ី ច សយ នសរា ទ្ីឃាយ្ុ យ្សវា សោតិ យ្តេ យ្តេប្ប្ជជ តិ ូ
នរជ្នណាឲ្យវត្ុ ដ ថ ៏សលើេ ឲ្យវត្ុ ល ថ អ ឲ្យឋានដ៏ព្បសេើរ នរជ្នសនាះសៅសក្ត្ ើ ក្ុ ងភរណាៗ រថ្មងជាអក្ ។ ន ន មានអាយុថ្វង មានយេ (ក្ុ ងភរសនាះៗ) ន
85
ទានមាន្លលអ ដូចសមច ត សៅថ្លទានមានផល (phala)ល អ ? ទានមានផល (fruit) ល អ
គទានថ្ដលទាយក្ ឺ
ព្ត្ឹមព្ត្ូវតាមរសបៀបបសចក្ ច សទេ
់សចះសរៀបចចា ំ ត្់ថ្ចង បុនព្បេប ិ តាមទសំ នៀម
តាមេម័យនិយម
សធើបាន វ តាម
៍ខាងេមាភរៈ ។ សេចក្ីព្បាថ្ល ត ន ននអារយជ្ន និង តាមការវវឌឍន ិ ស
ក្បួនបសចក្ ច សទេ សគថ្ចក្សៅតាមមុខវត្ុ ន ថ ី មួយៗ ថ្ដលព្ត្ូវបសងើត្ ក
ៀែ ក្ប ំ ច សទេខាងសធេសម ើងមានជាអាទិ ក្បួនបសចក្ ើវ
ក្់ ក្បួនបសចក្ ច សទេ
ខាងសធើម ក្បួនបសចក្ វ ូ មអាហារ ា ច សទេខាងនិយាយ េរសេរ ថ្ត្ងនិរនធ ចង ព្ក្ង សឃ្លែងឃ្លែ ព្បសយាគ ។ល។ មនុេសសចះសធើម វ ូប ា
ព្គប់ៗោន
អក្ ន ខះ ែ សធព្ត្ូ ើវ វតាមក្បួន
បសចក្ ច សទេ អក្ ន ខះ ែ សធើខ វ ុេក្បួន ។ មូ បអាហារថ្ដលសគសធ ា វ វតាមក្បួន ជា ើព្ត្ូ មូ បអាហារមានេ ា ិលបៈ ។ េិលបៈ ។ មូ ប ា
ទាន
េិលបៈ
។
ផលទាន
ក្៏ជាផលមាន
តាមក្បួនមានរសបៀបចិត្បថ្នែ ហាន់សព្គឿង បុក្សព្គឿង
ំ ់បញ្ូ ច លសព្គឿង ឬ ផស ំសព្គឿងខុេោនតាមមុខ កាត្់សាច់ ចស្កញ្ញ ិ ច សាច 86
។ ការ
ំ ួ នទឹក្ ចន ំ ួ នសព្គឿង ការោក្់ ោក្់សព្គឿង ចូលមុនសព្កាយ ការបា៉ាន់សាមនចន ំ ំ ់ សនះេុទថ្ធ ត្មានថ្ចងព្បាប់ យូរឆ្ប់ និង ការនលសព្បើក្មាែងសភ ង ទាងអេ ើែ ់ឲ្យទានរបេ់ខនព្បសេ ក្ុ ងក្ប ព្បេិនសបចង ន ន អក្ ន សធទាន ែ ូ រន ើវ ើ ើរ នលល ួ ន ។ ដូសចះ ួែ ព្ត្ូវចាត្ថ្់ ចងសទយយទានរបេ់ខួ ន ែ មានេិលបៈ សព្
ះបសចក្ ច សទេជាស
ំ សគសព្ចើនថ្ត្អសញ្ើជ ទានធៗ ថ្ចង សព្
ឲ្យបានព្ត្មព្ត្ូ វតាមក្បួន ឹ
សទើបជាទាន
ត្ុននេិលបៈ ។ ក្ុ ងរ ន ុ ទេ ធ ម័យ អក្ ន សធើវ
មហាឧបាេិកា ស្មះ វសាខា សៅជ្ួយចាត្់ ិ
ះស្កេី សនះមានបសច ក្ មានបចក្ ត ច សទេខាងសធើវមូ បអាហារផង ា ច សទេ
ខាងព្បាព្េ័យទាក្់ទងសភៀ្ ផង ។ ់ថ្ត្យល់ សដម ើ បឲ្យកាន ី
ំ្ ូ ម ខុ េ
សលើក្យក្ទក្ិណាទាន ខ
រីគមីរព
ទក្ណាវ ភង គ ូ ព្ត្ មក្រិរណ៌នាដូចត្សៅ ។ ិ េ ិខ
ទ្កខណា ិ ទាន
ទក្ិណាទាន មានសេចក្ីតបរេ េ ខ ខ ិ ុ ទិ ធ គឺ ិ ុ ទិ ធ ៤ យា៉ាង សៅ ទក្ិណាវ ១) ទាយក្បរេ ិ ុ ទធ
២) ទាយក្មនបរ េ ិ ិ ុ ទធ
៣ ទាយក្មនបរ េ ិ ិ ុ ទធ ៤) ទាយក្បរេ ិ ុ ទធ ទយកប្បរសុ ៊ិ ទធ គឺ
ចាត្ថ្់ ចង
សទយយទាន
បដិោក
ក្ៈមិនបរេ ិ ុ ទ,ធ
បដិោគ
បដោ ិ គ
បដោ ិ គ
ក្ៈមនបរ េ ិ ិ ុ ទធ
ក្ៈបរេ ិ ុ ទធ ។
រក្ព្ទរយតាម
តាមក្បួន 87
ក្ៈបរេ ិ ុ ទ,ធ
ព្ត្ូវ
។ ទយកមន ៊ិ ប្បរសុ ៊ិ ទធ គទាយក្ ឺ
ចាត្ថ្់ ចង
ទាយិការក្ព្ទរយតាម មនព្ត្ូ វតាម ិ េីលធម៌
ខួ ន ែ
ក្បួន ។ ប្បដ្គ្គ ៊ិ គ ហ្កៈ ថ្ត្ទានសធើសវ សព្
។
ប្បដ្៊ិគ្គគហ្កៈប្បរសុ ៊ិ ទធ
សទយយទាន
គឺ
មាន
់ថ្ចងស មានការនវឆ្ែត្សចះសព្បើវត្ុ ថ្ដលសគចាត្ ថ ប្បរសុ ៊ិ ទធ គឺ
ើងតាម
ឬ
ន ថ នភារទី ើងសៅក្ុ ងសា
ំ ុ ត្ ថ្ដលជាទានលប អ ផ
៤
ំ ះទាងខាង
។ មាន
ហ
មានសេចក្ីតបរេ ិ ុ ទិ ធ ។
ំ សោលបណ ងរុទសា ធ េនាចង់ឲ្យមនុេសរក្សេចក្ីបរ ត េ ធ ង វ រក្ ិ ុ ទិ ថ្េ
ំ ់ោន សដម ការសចះដង ន ឹ ទាងអេ ើ បរេ ិ ភរសលាក្ ថ្ដលសចះថ្ត្រក្សរឿង ី ់សៅក្ុ ងរ ំ ុ ត្ សទើបសលាក្េរសេើរទានទី ៤ ថ្លជាទានល អ ជាងទានទី ោនមនមានទ ិ ី បផ ២ និងទី ៣ ។ បដិោគ
ទាយក្
ក្ៈមនបរ េ ិ ិ ុ ទ ធ សទើប
សចះដង ឹ ព្គប់ោន បរេ ធ មម ិ ុ ទក្
ទាយក្មិនបរេ ិ ុ ទ ធ និង
និង បដោ ិ គ
ំ ី ទក្ណាវ អរ េ ិ ុ ទិ ធ សដើមបឲ្យ ិខ ី
ំ ួ នឲ្យបានបរ ក្ៈ សរៀបចខ េ ែ ិ ុ ទ ធ ឲ្យមាន
ំ តាមបណ ងព្រះរុទសា ធ េនា
ទទួលសេចក្ីតេុខចសំ រន ើ
េងម គ មនុេសព្បាក្ដជាបាន
ឋានេួគ៌ព្បាក្ដជានឹងសបើក្ទាវរសោយ
ំ ួ លមនុេសបរេ ំ ចាទទ នខានស ធ ងឡាយសនាះម ិ ុ ទទា ិ និង
ំ ល់ថ្ល គួ ក្ត្់េោ
ការទទួលទានសនះ
។ កាលសបើសយងសធ ើ ើវ
ើយ ។
ឹម
ទក្ណាវ េ ត េ ធ ុ ងការឲ្យទាន) ន ិ ុ ទិ ធ (សេចក្ីបរ ិខ ិ ុ ទិ ក្ មនេ សំ ៅយក្ព្ត្មថ្ត្អាជ្ វី ក្មប ម រេ ិ ឹ ិ ុ ទធ
េីលបរេ ត េ ធ ិ ុ ទ ធ បុ ស៉ា ណាណះសទ គឺ េសំ ៅយក្សេចក្ីបរ ិ ុ ទិ ខាង 88
ឬ
សចះដឹង
ំ សាគល់រសបៀបបសចក្ ច សទេទូសៅ ជារិសេេសាគល់ វន ច សទេ ទាង ិ ័យ បសចក្ ំ ខាងអក្ ក្ ន ឲ្យ ទាងខាងអ ន ទទួល ។ សព្ បសចក្ ច សទេទូសៅ
មនសា គ ល់ ិ
ះថ្លសបើទាយក្
ទានរបេ់សគព្ោន់ថ្ត្មនេ ូ វល អ ិ
ថ្ត្សបម គ ល់វន ិ ័យ ើ នសា ិ
បសចក្ ត្ជាទានតាមវ ន ច សទេសនាះ ទានរបេ់សគក្៏មនសក្ ិ ័យស ិ ើ
ើយ ។
ំ សបើជាក្ឋិនទានព្ត្ូវថ្ត្មានបសចក្ ច សទេខាងវន ិ ័យទាងេងខាង
គឺ
ំ ី សរឿងកាត្់សដរសបាក្ ក្៏ព្ត្ូវសាគល់វន ច សទេ អរ ិ ័យបសចក្
ខាងទាយក្
ំ ី សរឿងខន ័ ធននចវរ ំ គក្់ ព្ជ្លក្់ចវរ យព្សាប់ ។ ី អរ ី ថ្ដលសគកាត្់សដរចណា ចថ្ំ ណក្ខាងភក្ ិ គ ិ ុ ខ គឺ បដោ ព្គងអនុសមាទនា
។
ក្ៈព្ត្ូវថ្ត្សាគល់ វន ច សទេ ខាងព្កាល ិ ័យបសចក្
ខាងណាមួយ
បនិ ចបន ត ត ក្៏រុំសក្ើត្ជាក្ឋិនស ួច សលាក្ឲ្យន័យ សរ
ន ស ើ យ ។ ដូសចះ
អងគ តាមរុទាធនុញាត្ត និង រុទប ធ បញ្ញត្ិត ។
បសចក្ ច សទេននការឲ្យទាន
សបទាយក្ទាយ កា ើ ិ
ើងជាក្ឋិន
ំ ី រសបៀប បានយល់ដង ឹ អរ
ំ ព្រមទាងអន ុ វត្ឲ្ ត យបានព្ត្ឹមព្ត្ូវ
ំ ទក្ិណាវ េ ខ ធ ែ ច ងជាសោល ិ ុ ទិមក្ឆ ុ ះបញ្ញ
សោយយក្
ផលាែនិេងសជាទីសមាទនៈនឹងសក្ើត្
ំ ំ ឃ្លត្់ឃ្លង ំ បានស ចអីមក្ោោ ង វ ើងជាព្បាក្ដ ោមនអណា
អននសទា ព្លសទា សោតិ វតេសទា សោតិ វណណសទា យនសទា សុខសទា សោតិ ទ្ីប្សទា សោតិ ចកខសទា ុ 89
េូមប ី
ើ យបានជាអ ក្ថ្លចារយ
ក្យ ក្ឋិន ថ្ល ក្ព្ម គឺ ក្ព្មនឹងសធឲ្យសក្ ត្ស ើវ ើ
េរុបសេចក្ីតមក្
មានស
មានវន ច សទេ ិ ័យបសចក្
ើយ ។
អាកឲ្យនត្គឿងប្បរនោគ ន្មះថ្នឲ្យកមាលង ាំ អាកឲ្យសាំ ព្ត្់ន្មះថ្ន ៊ិ ឲ្យព្ណ៌សមបុរ អាកឲ្យោន ន្មះថ្នឲ្យនសចកេស ី ុ ខ អាកឲ្យ ត្ប្បទប្ប ី ន្មះថ្នឲ្យចកខុ ។
សុខសស ទាោ សម្ធាវី សុខំ សសា អធិគចឆតិ អាកមានត្បាោា ោអាកឲ្យនូ វនសចកេស ី ុ ខ (ដ្ល់អាកឯនទៀត្) នោក រខមងបាននូ វនសចកេីសុខ (ននាះមកខលួនវញ) ៊ិ ។
កលាណការ ី កលាណំ បាប្ការ ី ច បាប្កំ អាកនធវអ អ ឹងបានផលលអ អាកនធវអ ើ ាំនព្ល ើ ន ើ ាំព្អា ី ត្កក់នង ឹ បានផល អាត្កក់ ។
90
ឆឡង្គទាន ឆឡង្គទាន មក្រី
ក្យ ឆ + អងគ + ទាន = ឆ
និង អងរគ បេ់បដោ ិ គ
ក្ៈ អក្ ន ទទួល ៣
ងទា គ ន ថ្ព្បថ្ល ទាន
ព្បក្បសោយអងគ ៦ ។ អងគ ៦ សនាះ គឺ អងគរបេ់ទាយក្
អង្គរប្ស់ទាយ្ក
។
៣
១. ប្ុសព្វវ ទានា សុម្សនា សោតិ ទាយក្ សព្ត្ក្អរក្ុ ងកាលម ន ុន ំ ុ ងឲ្យ ក្ុ ងកាលក្ រ ន
៣. ទ្ោវ អតតម្សនា សោតិ ទាយក្ ទានថ្ដលខួ នបានឲ្យរ ែ ួ ចស
អក្ ន ឲ្យមានចត្ ិ ត
ំ ត្ អក្ ន ឲ្យញា ត យព្ជ្ះថ្លែ ិ ឲ្ ុ ងច
២. ទ្ទ្ំ ចិតតំ ប្សាសទ្តិ ទាយក្
អរ
អក្ ន ឲ្យ ៣
ើយ ។
អក្ ន ឲ្យមានចត្ ិ សត ព្ត្ក្
ំ ៣ យា៉ាងសនះសៅថ្ល ១ បុរវសចត្នា ២ មុញ្ជនសចត្នា ៣ អងទា គ ង
អបោបរសចត្នា ដូសចនះវ ិ
ក្៏បាន ។
អង្គរប្ស់ប្ដិោគហ្កៈ ៣
១. បដោ ិ គ
វីតរាោ
វា
សោនតិ
រាោវិនយយ្
ក្ៈ អក្ ន ទទួលទានអេ់ោគៈ (រីខនេ ធ នាតន) ស
ំ ត្់បង់ោគៈ ព្បត្ិបត្ិសដ ត ើមបក្ ី ចា
91
វា
ប្ដិប្នាន
ំ ុង ើ យ ឬ ក្រ
២. វីតសទាសា វា សោនតិ សទាសវិនយយ្ វា ប្ដិប្នាន បដិោគ
ក្ៈអក្ ន ទទួលទានអេ់សទាេៈ (រីខនេ ធ នាតន) ស
់ ូ វសទាេៈ ំ ត្់បងន សដើមបក្ ី ចា
ំ ុ ងព្បត្បត្ ើ យក្រ ិ ិត
៣. វីតសមាោ វា សោនតិ សមាហ្វិនយយ្ វា ប្ដិប្នាន
បដិោគ
ក្ៈ អក្ ន ទទួលទានអេ់សមា
ំ ត្់បង់សមា ព្បត្ិបត្ិសដ ត ើមបក្ ី ចា
ៈ។
ៈ (រីខនេ ធ នាតន) ស
ំ រួមអងទា ក្ គ ងថ្ផ ន ខាងទាយក្
ជា ៦ ព្បការ សទើបសៅថ្ល ឆ
ព្រះេមាមេមុ ទ ព ព្ធ ទង់េរសេើរ ឆ
ំ ុង ើ យ ឬ ក្រ
និង ថ្ផក្ ន ខាងបដិោគ
ក្ៈព្ត្ូវ
ងទា គ ន ថ្ព្បថ្ល ទានព្បក្បសោយអង៦ គ ។ ងគទានសនះថ្ល ទាយក្ទាយកាអ ក្ ន សធើទាន វ ិ
នឹងបានអានិេងសសព្ចើនឥត្គណនា ។ ការបសំ រ
ទានឲ្យបរេ ច សទេ ដូចថ្ដលបាន ិ ុ ទ ធ តាមរសបៀបបសចក្
សរៀបោប់មក្ ជាក្ច គ សធើបានសោយក្ព្មជាងការរក្ាេ វ ិ ថ្ច ដលបុគល ីល ។ សបើ បុគល គ ព្ត្ូវការ ត្ម ព្ត្ូវសវៀរ មក្
ហ
ព្ោន់ថ្ត្សរៀនេូព្ត្ឲ្យសចះដង ឹ េិកាខបទថ្ដលព្ត្ូវ
េមាទានេីលសនាះរីភិក្ុ ខ ឬ សាមសណរ ។
ខព្ំ បឹងព្បត្ិបត្ិេព្ងួ មឲ្យបានព្ត្ឹមព្ត្ូវ ត
េសព្មចបរេ ិ ុ ទធ
៏ ចញា ំ ុ េលសនាះឲ្យ ក្អា ុ ងក្
ំ ក្ ំ ក្ ។ បុគល គ ព្គប់ជាន់ថ្លនក្់ទាងអ ន មាន ទាងអ ន មធយម
ំ ក្ ទាងអ ន ព្ក្ អាចកាន់រក្ាេមាទាន ំ ចណា យបង់ព្ទរយធន ។
ចថ្ំ ណក្ការបរចា ិ ច គទាន
ំ ់ បានដូចោន សោយមនចា បាច ិ
លុះព្តាថ្ត្បុគល គ មានសទយយវត្ុ ថលម ម លះ 92
សធើសក្ វ ើត្ផង និង មានបដិោគ
ក្ៈអក្ ន ទទួលផង ។ មិនថ្ត្បុ ៉ាសណាណះ ទាយក្
ទាយកាព្ត្ូ វចាត្់ថ្ចងសធើទានសនាះ តាមបសចក្ វតាម វ ច សទេេិលបៈ ព្ត្មព្ត្ូ ិ ឹ រុទាធនុញាត្ត សទើបនឹងបានផលាែនិេងស សរ មានស្មះថ្ល ជាទានដ៏ព្បនរ ។
សល
ំ េមតាមបណ ង
ទានដក្៏ ប្ពព្មានសាេន ៧ ក្ប្ការ
១. តណហុតតរ ិយ្ទានំ ទានសដើមបឆ ែ ចាក្ត្ណា ា ថ្ដលជាសព្គឿងនា ំ ី ង
់ ុ ងនព្ត្ភរ េត្វ ឬ បសណើ ត រេត្វឲ្យអសនាទលសក្ត្សា ែ បក្ ន ើ
២. ចិតកា ី រទានំ ទានសោយការសោររ គឺ សោររ
កាយ
ំ ព្រមទាងសទយយវត្ ុ ថ ថ្ដលព្ត្ូវលះឲ្យ
៣. ហ្ិសរាតតប្បទានំ ទានសោយការខាមេបាប ខាែចបាប សខើមបាប ព ៤.
និរវសសសទានំ
សាតយសព្កាយ
ទានសោយមនគ ត្េ នំ ចទុក្ ិ ិ
៥. ទ្កខិសណយ្យទានំ ទានចសំ
ឬ
មនន ិ ឹ ក្
ះទក្ិសណយយប ខ ុ គល គ
៦. សសាម្នសសប្វិ ចារទានំ ទានសោយសសាមនេស រក្ោយ និង ី ូ
ការរិចារណាស
ើ
ព្បសយាជ្ន៍ជាក្់លាក្់ សោយ
។
៧. អលង្កករប្រ ិវារទានំ ទានជាសព្គឿងអលងាករ និង ជាបរវារនន ិ
ំ ិត្ថ្ល ់រច ំ ិត្ត ។ ចិត្ត គឺ តាងច ត នឹងយក្ការឲ្យទាន សធើជាសព្គឿងអប វ
៏ព្បនរ ៧ ព្បការខាងសលើសនះមានស្មះ បុគល គ ថ្ដលបានសធើទានដ វ
ថ្លជាបុគល គ ភា្ក្់រឭក្ មានការព្បាថ្លននឹងជ្ិះនាវានព្ត្លក្ណ ខ ៍ សឆ្ពះសៅរក្ទី 93
សាថនបរមេុខ គឺ ព្រះនិ វ ន ។ ផុ យសៅវ ទ ិ
ំ ំ បុគល ងប គ ថ្ដលសធើទានទា វ
ំ ីខា ទាងខ សព្ ជ ជ សោយមនសចះដ ច សទេេិលបៈននការសធទាន ឹងបសចក្ ិ ើវ ិ៍ ត សក្រស្ ម ះយេេក្ិត
ក្៏សធើតាមទ សំ នើងចត្ វ ត ង់ ិ ច
ព្ទរយេមបត្ិត
ន
ះអាង
សោយ
ញាណវបបយ ុ ត្ត មនអន ុ វត្តា ត មចាបព្់ រះរុទសា ធ េនា ថ្ដលមានមក្ក្ុ ង ន ិ ិ គមីរដ ព ីកា មានស្មះថ្លបុគល គ ងប់ងល់នឹងត្ណា ា ព្បាថ្លនសលាក្ិយេុខ ឬ ំ ន េព្មុក្ជ្ិះថ្ត្នាវានព្ត្សលាក្ ។ អាមិេេុខ នាោ
់ ក្ុ ងេម ំ ៣ គឺ នាវានព្ត្សលាក្ សបក្វ ន ុ ព្ទវដេ ត ងារននភរទាង ិ ើ លវល
ំ ំ កាមភរ រូបភរ និង អរូបភរ ថ្ដលព្រះអរយប ុ គល គ ទាងឡាយថ្ត្ងថ្ត្ខ ិ សចៀេវាង ។ រឯ ថ្វ ដលមានឧបនិេស ័យចាេ់កាែ ខ ៍ ផុ ក្េត្ ទ ី នាវានព្ត្លក្ណ សបើក្យាព្តាសឆ្ពះសៅកាន់ព្រះនិ វ ន ។
ព្រះរុទព្ធ ទង់ព្តាេ់ថ្ល “សព្វរសំ ធម្មរសសា ជិនាតិ” “រេធម៌ រថ្មង
ំ ួ ង” ។ រេ ឈះ ន អេ់រេទាងរ ជាត្ឆ្ ិ ៃ
់ រិសា
ំ ់ ទាងអេ
សភាជ្នាហារដ៏មានរេ
ព្ោន់ថ្ត្ជាបច័យ ច េព្មាប់សសាយទុក្ខ
បុ ៉ាសណាណះ ។ ចថ្ំ ណក្ ធមរម េ គឺ ស
ក្ុ ងេងារវដ ន ត
៌ (qualities conducive to ធិបក្ិយធម ខ
enlightenment) ៣៧ ព្បការ និង សលាក្ុត្រត ធម៌ (supermundane qualities) ៩ ំ ួ ង សព្ ជារេព្បសេើរនព្ក្ថ្លង ជាងរេទាងរ
ះថ្ល ធមរម េ អាច
់ ះ ំ ុ លុជ្ន ញា ជ ឲ្យចងជ្ ខ ៍ ជាងនាវានព្ត្សលាក្ ។ ិ នាវានព្ត្លក្ណ ុ ងប បានស
លថ្ល
គួរទានព្់ រះរុទសា ធ េនា ជាស
ការបានសក្ត្ជាមន ុ េស ើ
៏ ម ក្ុ ងព្បសទេដ េ ន
៏ ព្មនព្ក្ថ្លង ។ ត្ុការណ៍មួយដក្ 94
មិន
ព្ត្ូវបសណា ត យឲ្យឱកាេដ៏ព្បសេើរសនះ ធមរម េ
ក្នង ែ សៅសោយរុំបានសព្ក្បជ្ញ្ជក្់ ៗ
។
ំ ន ព្តាប់តាមេត្វ ុ ម ំ នាោ
ថ្ដលខសំ
ំ ងផ្ទកឈូក្ផ្ទកក្ុ ងប ថ្េង វ រក្លអ ន ឹង ។
។ ថ្
បបនឹ មក្ាលសប ក្ថ្ភ ក្ ថ្ក្បរផ្ទកឈូក្សធើវ ែ ន ភះៗ ើ ឹែ
ើរ
ហ
ព្តាប់ក្ថ្ងប ក ថ្ដល
់ នឹងរេជាត្ិ ច ី មនខ ិ ីរវល
ំ ុ ងព្ត្ឹបសោយវរិ យភារ សក្េរផ្ទក ថ្ដលភមរជាត្ិក្រ និង អបបមាទភារ ។ ិ
។ ា
ត
ត
ត
14
ធ
ធ
( (
14
(
)
៥២
៣៨
95
) )។
ទានានិសង្ស ទានានិសង្ស មក្រី
ក្យ ទាន +
និេងស = ទានានិេងស ថ្ព្បថ្ល
ផលននការសធើទាន ឬ ផលាែនិេងសននការសធើវទាន ។ សលាក្ចាត្់ វ ទាន និង ធមទា ម ន ជាក្លាណវត្ុ ម ថ ួ យដ៏ព្បសេើរ ។ េបបុរេ ំ ក្ណា
់ មិនសជ្ឿក្មផ ម ល
សលាក្ោប់
ទាន
យល់ថ្ល
មានសៅ
អាមេ ិ សលាក្
សោយរិត្ ចថ្ំ ណក្ មនុេស
ទាន
អេ់ព្ទរយ
ហ
ថ្លជាព្បនរណីធម៌ននបុរវបុរេ
។
។ ឬ
ចាត្់ជា
បុញ្ន ញ ិ ធិ ជាទីរឹងរំនាក្់ននេត្វសលាក្ ។ ទានរថ្មងេសព្មចព្បសយាជ្ន៍ឲ្យ ស
ើ
ំ ូ វសលាក្ ំ ូ វធម ៌ គឺឥធសលាក្ និង បរសលាក្ ។ ជាក្់ចាេ់ ទាងផ ទាងផ ែ ែ ទាយក្
ំ សេចក្ីេ ក្មាែង ត ុខ
អក្ ន ឲ្យទាន ស្មះថ្ល បានឲ្យនូវអាយុ រណ៌េមបុរ
់ ់ បុគល អងអាចដល គ ដនទ ។ ការឲ្យទានសនះ ស្មះ
ំ ុ ក្សោយព្បនរ សព្ ថ្ល ជាអក្ ន ចងមត្ ិ ត ព្បមូលក្មាែងទ
ះថ្ល មនុេសក្ុ ង ន
់ រថ្មងោ៉ាប់រងការលបា ំ ក្សនាះ
ឯង ។ កាលសបើ
សលាក្ រថ្មងមានក្ិចធ ។ កាលសបើ ក្ិចកា ច ុ រៈរវល់ជាធមតា ម ច រធុរៈសក្ើត្ស បុគល គ អក្ ន ឥត្មិត្េ ត មាែ មានមត្ ត មាែ ិ េ
់ ព្ត្មច ំ ួ នណា ក្មាែងក្ ំ ៏មានតាមចន ំ ួ នសនាះថ្ដរ ។ ន ឹ
បុោណាចារយសលាក្បានចាត្់ទាន ជាមត្ ត មាែ ិ េ 96
់
ើង
ំ ៏ ឬ ជាក្មាែងដ
ព្បសេើរ
សព្
ះជាបច័យ ច ជ្ួយជ្ូនដសំ ណើរ
អវយវៈ
គឺ
នដសជ្ើងជាមត្ ត មាែ ិ េ
ឲ្យជ្ួបព្បទះសេចក្ីេ ត ុ ខចសំ រន ើ
ំ ី បចុ បបន តាងរ សន រៀងដោបដល់បរសលាក្ ។ ោងកាយមនុេសសយងព្ត្ូ វមាន ច ើ ់
សោះព្សាយក្ច ច រធុរៈ យា៉ាងណាមិ ិ កា
ឬ
ំ ់េព្មួល ជាក្មាែងេព្មាប
បុគល គ អក្ ន មានេទាធ សព្ត្ក្អរក្ុ ង ន
ំ ់ខួ នក្ ៏ ៉ា ង ការបរចា យា ត ក្មាែងរបេ ែ ិ ច គទាន ក្៏រថ្មងបានទាន សនាះឯងជាមិត្ជា ំ សនាះថ្ដរ ។ រឯប គ មិនមានេទាធជាអក្ ន ក្ណា ី ុ គល ោមនមត្ ត មាែ ិ េ
់ មានស្មះថ្ល បុគល គ
់ ឬ ោមនក្មាែងដ ំ ូ ចោននឹងោងកាយថ្ដលក្ប ំ ុ ត្នដសជ្ើង ។ អានិសង្ស ៥ យ៉ាង្ពនអាម្ិសទាន
១. ប្ិសយ សោតិ ម្នាសបា រថ្មងជាទីព្េឡា
ំ ទាងឡាយ
់ សរ
ចត្ ិ ត ននជ្ន
់ ប់រក្ ២. សប្បរុ ិសា េជនតិ មនុេសថ្ត្ងថ្ត្សេរគបោ
៣. កលាណកិតតិសសទាទ អព្ភុគគចឆតិ ក្ត្ ត ័រទរថ្មងឮលបខ ិ ិេ ី រច ខាចយ
ព្គប់ទិសានុទិេ
៤. វិសារសទា ឧប្សង្គម្តិ រថ្មងមាន
ំ ន សរលចូលសៅកាន់ទីព្បជ្ុជ្
កាែហានមនអ មសអៀន ិ ឹ
៥. សុគតឹ សគគំ សោកំ ឧប្បជជតិ សរលសធើកាលក្ វ ិរយាន ិ ឹ ងបានសៅ
សក្ត្ក្ ។ ន ុ គត្ភរ ើ ុ ងេ ិ
ំ ៥ យា៉ាង ដូចស អានិេងសទាង
លមក្សនះ ថ្ចក្សច
អានិេងស ៤ ខាងសដើមជា សនទិដិក ឋ ្ល គឺផលគួរស 97
ើ
ជា ២ ថ្ផក្ ន គឺ
់ ាេ់សោយ ជាក្ច
ខួ នឯងក្ សន នះ ។ អានិេងសមួយខាងចុងជា សម្បរាយ្ិក្ល គឺ ែ ន ច ុ ងបច ុ បបន ផលថ្ដលព្ត្ូវបានជ្ួបព្បេរវស
ចាេ់ក្ុ ងបរសលាក្ ។ ន
ើ
អានិសង្សពនធម្មទាន
ការេថ្មង ត ធមសម ទេនាជាសាធារណៈក្ីត
៌ សទាេ ខុេព្ត្ូវ ផូ វសលាក្ ផូ វធម ែ ែ
មនុេសមានក្់ ឬ សព្ចើននាក្់ក្ីត សៅថ្ល
ធមទា ម ន ។ ធមក្ ម លិក្េថ្មង ត ធម៌សទេនា ព្បាជា្ ដល់
ំ ី គុណ សព្បៀនព្បសៅអរ ចសំ ណះវជា ិ ជ
ដនទ
បានសេចក្ីតេុខ
។
ំ ិ ត្ ឬ ជាសដម ការេិក្ាព្ត្ងព្តាប់សាតប់យក្ឧបាយ ោប់ថ្លជាសមគន ើ
រូជ្ននសារព្បសយាជ្ន៍ព្គប់ថ្បបយា៉ាង ។ បុគល គ ថ្ដលបានេសព្មចមគផ គ ល និ វ ន ក្៏សព្
ះអាព្េ័យការសាតប់ ជាបច័យ ច ។
បុគល គ អក្ ន សព្បៀនព្បសៅធម៌ ស្មះថ្ល ឲ្យព្រះនិ វ ន េមដូចរុទ ធ
ភាេិត្ថ្ល “
ន
ត ត
ត ,
ត
ត ត”
15
ត
;
;
;
ត
ត (
“
(
ត
)
)
,
,
, ,
” ។ “សព្វទានំ ធម្មទានំ ជិនាតិ” “ធមទា ម ន 15
(
)
២
៨០
98
ំ ួ ង ” ។ ធមទា រថ្មងឈះ ន ទានទាងរ ម ន ជាទានមានផលាែនិេងសខេ ព ់ ឈះ ន ំ ់ សព្ អាមេទាន ទាងអេ ិ
ះស
ត្ុថ្លធមទា ម នជាព្បធាន ឬ ជាជ្ីវត្នន ិ
ំ អាមេទាន ។ ធមទា ម នជាអាយុននព្រះរុទសា ធ េនា អាចញា ុ ទធ ិ ុ ងព្រះរ សាេនា ឲ្យមានរនឺ រេ ែ ី រម ុ ងសរឿងដោបសរៀងមក្ ។ ការេថ្មង ត ធម៌ដល់អក្ ន
ដនទ កាលសបើអក្ ន សាតប់ទទួលសាតប់ សោយសោររ រថ្មងបានអានិេងសយា៉ាង ៏ នទទួលអានិេងស ដ៏ ព្បសេើរ ចថ្ំ ណក្ធមក្ ម លិក្ សលាក្អក្ ន េថ្មតងធម៌ ក្បា ៉ា ងមក្វ ិ នលថ្ល ែ ែ សព្ចនយា ើ
។
ព្បការ ។
សបើនិយាយរួមអានិេងសននធមទា ម នមាន
៥
អានិសង្ស ៥ ក្ប្ការពនធម្មទាន ១. អតេប្បដិសសំ វទ្ី ធម្មប្បដិសសំ វទ្ី សលាក្អក្ ន េថ្មង ត កាលសបើ
េថ្មង ត ធម៌ សោយផត្ ច ់ តាមអងគននធមក្ ម លក្ ិ ច ផង ិ ចសំ
ះព្រះេទម ធ ម នឹងរងរ ឹ ត្ ឹ
ថ្ត្ជាអក្ នថ នធម៌ ដន៏ ព្ក្ថ្លងស ន យល់ដង ែ ែ យក្ុ ងអត្ ន ឹ ចាេ់ ធុ ះធា ២. បាសមាជជំ
ំ ុ ត្ សសាមនេសព្ជ្ះថ្លែជាទីបផ
ើងសទៀត្
រក្ោយក្ ន ថននធម៌ រថ្មងសក្ើត្ស ី ុ ងអត្
៣. ប្ីតិ ការសព្ត្ក្អរក្ុ ងអត្ នថ នធមស៌ នាះ ក្៏រថ្មងសក្ត្ស ន ើ
ើងសោយ
ើង
៤. ប្សសទ្ធិ កាយ និង ចត្ ម លក្ ន សាតប់េប ៃ ់ ចាក្ ិ និង អក្ ិ នត នធមក្
អក្ុេលធម៌សផសងៗ រ
ំ ូ ត្ដល់សក្ើត្េសងគ វ ត្ក្់េុ ត្ក្ ែ ុ ងេងា ន ខ រទាងឡាយ
ំ ុ ងេថ្មង ំ ំ ុង ៥. សមាធិ ចិត្រត បេ់សលាក្ថ្ដលក្រ ក្ ត ធម៌ ក្៏តាងមា ន
អារមណ ម ៍ េប ៃ ់សាៃត្់ចាក្នីវរណធម៌
៥
99
។
ំ ៥ យា៉ាងសនះជា សនទិដិក អានិេងសទាង ឋ ្ល គផលថ្ដលស ឺ
ើ
ចាេ់ក្ុ ងបច សន នះក្៏មាន ជា សម្បរាយ្ិក្ល គឺ ផលថ្ដលព្ត្ូវមាន ន ច ុ បបន ៏មាន ។ ជាប់ត្សៅក្ុ ងបរសលាក្ក្ ន
អានិសង្សពនចតុប្បចចយ្ ័ ទាន
សៅព្ត្ង់
អាមិេទាន
ំ្ នរនយល់រួចមក្ស ខុ បា
ើយ
ចត្ុបបច័យ ច ថ្ដលមានចីវរ បិណឌបាត្ សេនាេនៈ និង គិលានសភេជ្ៈជ ។ បុ ថ្៉ា នសត ោយយល់ស
័យ ថ្ល រុទប ៤ ធ រេ ច ិ ័ទនិយមសធទានបច ើវ
ើ
ឬ សៅថ្ល
បុណយបច័យ ៤ សទើបខុ សំ្ លើក្យក្អានិេងសនីមួយៗននចត្ុបបច័យ ច ច ទាន មក្ រណ៌នាឲ្យបានរិសាតរជាងមុនបនិ ចសទៀត្ សដើមបឲ្យទាយក្ទាយ ត ិកា បាន ី យល់
មានេទាធព្ជ្ះថ្លែកាន់ថ្ត្សព្ចើនស
ើ ងៗ ។
អានិសង្សពនចីវរទាន
ក្យថ្ល
ចីវរៈ
ដូចជាបានថ្ត្ខាងេបង់
ចវរ ី
ជាបរកា ិ ខរ
ំ ី េព្មាប់បរវជ្ត្ ិ ថ្ត្ ១ មុខបុ ស៉ា ណាណះ ។ បុ ថ្៉ា នសត បតាមសេចក្ ើ ីត ថ្ដលថ្ចងអរ ចីវរបបច័យ ច សនាះ ថ្ដលជា
សលាក្ថ្លេូមបថ្ត្សព្គឿងសេ ៀែ ក្ ី
មនុេសព្គបរ់ ូ ប
ក្់របេ់ព្គ
េទ ថ ូ សៅ
៏ ប់ចូលចវរបបច ័យ សដរភាជប់ោនសោយសចេ ក្ោ ច ថ្ដរ ។ ី សទាះព្គ
េក្ ថ ីត
បរវជ្ត្ ិ ក្ីត
េុទថ្ធ ត្ព្ត្ូវការ
័យ ំ នសព្គឿង សេៀែ ក្ ចវរបបច (សព្គឿងសេៀែ ក្ដណតប់) ដូចៗោន ។ សបើរុមា ច ី ដណតបស់ ទ មនុេសព្បាដក្ជាមិនអាចរេ់សៅបានេុខព្េួល ស
ើយ សព្
ះ
ថ្ត្ការអនោ ត យសោយភារសតត និង ព្ត្ជាក្់ជាសដើម ។ សបើសទាះបីជារេ់សៅ 100
៏ នសោយ បានក្បា
សវទនា ដូចជា មនុេសនព្រ ឬ េត្វសាវថ្ដលការ
សតត ឬ ព្ត្ជាក្់សោយសារថ្ត្សោមបុ ស៉ា ណាណះ ។ អាព្េ័យស
ត្ុសនះស
ើយ
បានជាទាយក្ទាយកា ិ
រ
បានឲ្យ
័យ ំ ត្់ សខាអាវ ដល់មាតាបតា ចវរបបច មានេរ សោយបូជាគុណសលាក្ ឬ ច ី ិ ដល់ព្គ
េ ថ សោយេសស្កងាគះ និង ព្បសគននព្ត្ចីវរចសំ
ះ បរវជ្ិត្ សោយ
បូជាគុណធម៌របេ់សលាក្ ។ ការឲ្យចីវរទានបានទទួលផលាែនិេងសសព្ចើន ំ ំ ទាងបច កា ។ បដិោគ ច ន ល ទាងអនាគត្កាល ុ បបន រថ្មងមានេមបុរល អ ក្ុ ងបច ន ច ន ស ុ បបន និង េមបូរសៅសោយសព្គឿងសេៀែ ក្ ំ ុ ត្ន គមីរេ ព យ ត ិ កាយ
ព្ត្ង់
េមាមេមុ ទ ព ធ ព្ទង់គង់ព្រះជ្នសម ៅស
ក្ៈជាអក្ ន ទទួលនូវទាន
ើ យទាយក្ទាយកាន ិ ឹ ងមានេមបុរល អ
់ ុ ងអនាគត្កាល ក្ក្ ។ ន ំ ុ ត្ត សទវតាេយ
ថ្ចងថ្លកាលព្រះ
ើយ មានសទវតាចូលមក្ទូលេួរព្រះអងគ
ថ្ល “បរិព្ត្ព្រះដ៏មានព្រះភាគដ៏ចសំ រន សទើបបានស្មះថ្ល ថ ជាទាន ើ ឲ្យវត្ុ អ ីវ ់ ់ ថ្ល “វតេសទា សោតិ វណណសទា” “ការឲ្យ ឲ្យរណ៌េមបុរ ?” ព្ទងព្តាេ ំ ត្ជា ់ ទាន បានស្មះថ្ល ឲ្យរណ៌េមបុរជាទាន គបានស្ េរ ម ះថ្ល ឲ្យ ឺ វណណទានដល់អក្ ជា ន ទទួលនូវទាន ក្ុ ងបច ន ច ន ត្ិ ស ុ បបន អក្ ន ឲ្យទានសនាះ សេៀែ ក្
ើ យទាយក្ទាយិកា
ថ្ត្ងបានជាអក្ ន មានរណ៌េមបុរល អ
ក្់ និង ព្ទរយេមបត្ិត ក្ុ ងអនាគត្ជាត្ ន ិ” ។
អានិសង្សពនប្ិណឌបាតទាន
ំ ូ រសព្គឿង េប
ំ ហារមានបាយ បបរ នំចណ ំ ី ជាសដើម ថ្ដលោក្់ចូលសៅក្ុ ង ដុអា ន 101
មាត្់ ទំ
រសលបចូលសៅបាន ភាសាបាលី សៅថ្ល ប្ិណឌបាត ។ អក្ ន
់ ោ ំ ល់ កាន់ព្រះរុទសា ធ េនាធាែបេ
៉ា ថ្ល ក្យសនះថ្ត្មាង
ជាចងាាន់របេ់
ំ ី បណ ព្រះេងឃ ។ បុ ថ្៉ា នតតាមសេចក្ីថ្ដលថ្ចងអ រ ត ច សនាះ សលាក្ ិ ឌ បាត្បបច័យ ថ្លេូមបថ្ត្ អាហាររបេ់ព្គ ី
េថ
ឬ េត្វទូសៅ ថ្ដលជាសព្គឿងសលបចូល
សៅតាមមាត្់ដូចោន ក្៏សលាក្ោប់ចូលក្ុ ងរ ន ួ ក្បិណឌបាត្បបច័យ ច ថ្ដរ ។ មនុេសេត្វ
េុទថ្ធ ត្ព្ត្ូវការបិណឌបាត្បបបច័យ សបើោមន ច
បណ ជាសព្គឿងអាព្េ័យសទ ច ិ ឌ បាត្បបច័យ
់សៅ រិត្ជាមនអាចរេ ិ
់ បានជាោច់ខាត្ ។ ព្រះបរមសាសាតព្ទងបានេថ្ម ង ត ថ្ល “សសព្វ សោត អាោរដឋិតិកា អាហារ” ។
ំ ំ ួង េត្វទាងឡាយទា ងរ
ំ វី ត្រេ ់សៅបានសោយ តាងជ្ ិ
ំ ណ ំ ី េព្មាប់ ក្យថ្ល អាហារ មិនេសំ ៅយក្ថ្ត្បាយ បបរ នច
មនុេសបរសភាគសនាះសទ េូមបថ្ត្សៅ ម ឫេ សដើម េឹក្សឈ ែ ិ ើជាសដើម ថ្ដល ី ំ រសភាគក្ ៏អាចសៅថ្ល េត្ត្ វ ូ ចធ ប ិ
អាហារដូចោន
។
អាហារបរសភាគ ឬ ក្៏មានថ្ដរ ថ្ត្បរសភាគម នសក្ ត្ ិ ិ ិ ើ សព្
សបើមនុេសេត្ោ វ មន ះមានជ្មឺឈ ៃ ឺថ្លកត្់
ំ ក្៏ដល់នូវសេចក្ីសា ថ្ំ ដរ ។ ត ែ ប់ សទាះបីជាមិនសាែប់ ក្៏ោមនក្មាែងរល ស
ត្ុសនះ បានជាទាយក្ទាយិកា បានឲ្យបិណឌបាត្បបច័យ មាន ច
ំ ី អាហារដល់មាតាបតា ចណ សោយបូជាគុណសលាក្ ដល់ព្គ ិ េសស្កងាគះ
និង
ដល់បរវជ្ត្ ិ សោយបូជាគុណធម៌របេ់សលាក្
េសថ ោយ
។
ការឲ្យ
ំ បណ ងបច កា ច ន ល ិ ឌ បាត្ទាន នឹងបានទទួលផលាែនិេងសសព្ចនអសនក្ទា ើ ុ បបន ំ ទាងអនាគត្កាល ។ បដិោគ
ំ ំ ួ ន ក្ុ ង ក្ៈអក្ ម ន ទទួលទាន មានក្មាែងមា ន 102
បចុ បបន កា ច ន ល ស
ើ យទាយក្
មាចេ់ទាន នឹងមានរូបេមបត្ិតល អ មាន
ំ ំ និង ព្ទរយេមបត្ិសព្ច ក្មាែងរល ន ។ ត ន ើ ក្ុ ងអនាគត្កាល ំ ុ ត្ន គមរេ ត ិ កាយ ព្ត្ង់ ីព យ
បរមសាសាត ព្ទង់គង់ព្រះជ្នសម ៅស
ំ ុ ត្ត េថ្មង សទវតាេយ ត ថ្លកាលព្រះ
ើយ មានសទវតាចូលសៅទូលេួរព្រះអងគ
ថ្ល “ទ្សទា ព្សោ សោតិ” “បរិព្ត្ព្រះដ៏មានបុណយដ៏ចសំ រន ថ ីវជា ើ ! ឲ្យវត្ុ អ ំ ទាន សទើបបានស្មះថ្លឲ្យក្មាែង ?” ព្រះរុទព្ធ ទង់ព្តាេ់ថ្ល “អននសទា ំ ព្លសទា សោតិ ឲ្យបាយជាទានបានស្មះថ្លឲ្យរលទាន គឺ ឲ្យក្មាែង ដល់បដោ ិ គ
ក្ៈ អក្ ជា ន ទទួលនូវទានក្ុ ងបច ន ច ន ត្ិ ស ុ បបន
ើ យទាយក្ទាយកា ិ
ំ ូ រ ព្ទរយេមបត្ិត ក្ុ ងអនាគត្ជាត្ ជាមាចេ់ទានថ្ត្ងបានេប ន ិ” ។
អានិសង្សពនសសនាសនទាន
ទីព្ជ្ក្ ទីសដក្ ទីអងុ យក្ គ ន ី សៅថ្ល សសនាសនៈ ។ ុ ងភាសាបាល
ំ ល់ សយងជារ ុ ទប ធ រេ ើ ិ ័ទធាែប់េោ
ក្យសនះថ្ល ជាស្មះទីលសំ ៅ របេ់េងឃ
ំ រួក្ ក្សនល មានក្ុដិ សាលា ព្រះវហារ បងន សខើយជាសដ ម គ ់ ត្ុ ទូ តាង ទ ន ិ ើ ។ បុ ថ្៉ា នតា ត ម
ំ ី សេនាេនបបច័យ ័យ ថ្ដលសលាក្អធិបាយអរ (ក្ុ ងបច ៤ ) ច ន ច
ំ សតអី សេនាេនៈ មនេ សំ ៅព្ត្មថ្ត្ក្ បងន ុ ដិ សាលា ព្រះវហារ គ ់ ត្ុតាង ិ ិ ឹ រូក្ថ្ព្គ សខើ យ របេ់ព្រះភក្ ន ខ ុ ស៉ា ណាណះសទ េូមបផ ទ េថ្មបង ខម ទ លំ ិ ុ េងឃប ី ះ សតអី រូក្ថ្ព្គ ជាទីសៅ ទីសដក្ ទីអងុ យ របេ់ព្គ គ សេនាេនបបច័យ ច ថ្ដរ ។
រ
៏ ប់ចូលក្ុ ង េ ថ ក្ោ ន
ំ ំ ទាងមន ថ្ត្ងថ្ត្អាព្េ័យ ុ េសទាងេត្ វ ថ្ដលសក្ើត្មក្ក្ុ ងសលាក្សនះ ន 103
សោយសេនាេនបបច័យ ច ជាទីសដក្រូន ព្ជ្ក្សកាន ដូចោន ោមនជ្នណាមានក្់
អាចសចៀេរួចបាន ។ សបើោមនសេនាេនបបច័យ ច ជាទីអាព្េ័យសទ មនុេស ់ សៅេុខព្េួលបានស និង េត្វមនអាចរេ ិ
វរេ់សៅក្ុ ងទ ន ឹ ក្ ើ យ ។ េូមបេត្ ី
ំ ុ ក្ រូង រនធ ក្ីត សលើសោក្ក្ីត េត្វមានសជ្ង ើ ក្ីត ឥត្សជ្ង ើ ក្ីត ក្៏ព្ត្ូវមានទឹក្ ដី េប ជាទីសានក្់អាព្េ័យតាមសាថនភាររបេ់ខួ ន ែ សទើបអាចរេ់សៅបានេុខ ។ ត្ុសនះស
ច ើ យ បានជាទាយក្ទាយិកា បានឲ្យ សេនាេនបបច័យ
សលាក្ ឲ្យដល់ព្គ
ំ ត្់ទុគ៌ត្ សោយេសស្កងាគះ និង ដល់បរវជ្ត្ េ ថ អក្ ន ក្េ ិ
ស
មានផះ ភួយសខើ យ ដល់មាតា បតា សោយបូជាគុណ ទ រូក្ ថ្ព្គ ក្សនល ទ ន ិ អក្ ន មានេីលបរេ ិ គ ិ ុ ទ ធ សោយបូជាគុណធម៌របេ់សលាក្ ។ បដោ
ក្ៈអក្ ន
ទទួលនូវទាន បានជាទីព្ជ្ក្សកានសៅយា៉ាងេុខព្េួល ក្ុ ងបច កា ន ច ន ល ុ បបន ស
មាចេ់ទាននឹងបានជាអក្ ន មានព្ទរយធន
ើ យទាយក្
មានផះ ទ
េថ្មបង ព្បាសាទ វមាន រេ់សៅជាេុខសក្សមក្ានក្ ។ ត ុ ងអនាគត្កាល ន ិ ំ ុ ត្ន ក្ុ ង ន គមរេ ត ិ កាយ ព្ត្ង់ ីព យ
៏ នបុណយគង់ព្រះជ្នសម ៅស ព្រះដមា
ំ ុ ត្ត េថ្មង សទវតាេយ ត ថ្ល កាល
ើ យ មានសទវតាចូលទូលេួរថ្ល “ សយ
ត”16 “បរិត្ព្រះអងដ គ ៏ចសំ រន ើ !
ឲ្យ
អីវ
់ ់ ថ្ល “ សសា ច សព្វទ្សទា សោតិ ? ” ព្ទងព្តាេ
ឲ្យព្គប់
ណាឲ្យទីសៅ
សយ ទ្ទាតិ ឧប្សសយ្ំ ” “
សនាះ
់មុខ ” ។ សទវតាចូលសៅព្កាបទូលេួរព្រះសលាក្នាលថ្ល ស្មះថ្លឲ្យវត្ុ ព្គប ថ 16
(
)
២
៨០
104
សំ ទ្ិវា ច រសោត ច សទា ប្ុញ្ញ ំ ប្វឌ្ឍតិ ” “បរិព្ត្ព្រះអងដ គ ៏ចសំ រន ើ !
“
ំ ់ទាងនល ំ ំ ួ ងដល់រួក្ជ្នណា ? ” បុណយថ្ត្ងចសំ រនទា ងយប ៃេរវកាលទាងរ ើ ព្រះេមុ ទ ព ព្ធ ទង់េថ្មង ត ថ្ល
វនសរាបា
“អារាម្សរាបា
សយ្
ជនា
សសតុការកា ប្ប្ញ្ច ឧទ្បានញ្ច សយ្ ទ្ទ្នតិ ឧប្សសយ្ំ សតសំ ទ្ិវា ច
ំ រសោត ច សទា ប្ុញ្ញ ំ ប្វឌ្ឍតិ ”17 “ មានលសទវតា ! ជ្នទាងឡាយណា បាន ំ ួ នសឈើផ្ទក ោេ ំ ួ នសឈើមានេឹក្ជាម ោេ ប ែ ែ ់ េង់សាពន េង់សោងោក្់ទាន ំ ទឹក្ សាងអណ ូ ត ងទឹក្ និង សាងទីលសំ ៅជាទាន បុណយរបេ់ជ្នទាងសនាះ
ំ ់ទាងនល ំ ំ ួ ង ។ មាង ៉ា សទៀត្ផលបុណយ ថ្ត្ងថ្ត្ចសំ រនទា ងយប ៃ េរវកាលទាងរ ើ នានា
ំ ថ្ដលរួក្ជ្នទាងឡាយបានសធ ើសវ
ំ ួ លរួក្ជ្ន រថ្មងរង់ចាទទ
ើយ
ថ្ដលសធប ដូចញាត្ម ន ើវ ុ ណយសនាះ ក្ុ ងសលាក្ខាងនាយ ិ ត្ ិ ថ្ត ដលព្េឡា ស
់ចាទទ ំ ួ លោនយា៉ាងដូសចានះឯង ” ។ ទ ើ យទនឹ ងរង
់ ោន
អានិសង្សពនគិោនសេសជជទាន
ំ ូ ក្ ំ ់រាបាលសោគព្គប់ជ្រ ថ្លនេព្មាប
ក្ុ ងភាសាបាល ន ី
សៅថ្ល
័យ គិោនសេសជជៈ ថ្ដលក្ុ ងបច ៤ សៅថ្ល គលានសភេជ្ ប ជា ន ច ជ បច័យ ច ិ ំ ឱេលេព្មាប់រាបាលជ្មឺៃ ទាងព្គ និង
មនុេសេត្ក្ ថ្ត្ងថ្ត្មានជ្មឺដមា វ ុ ងសលាក្ ន ៃ ក ត្ព្់ គប់ៗរូបព្ោន់ថ្ត្ត្ច ិ
សព្ចន ើ
េះសេបយស ើ 17
ំ ំ េ ថ ទាងបរ វ ជ្ិត្ និង ទាងេត្ វ។
ំ ំ ់ បាច ើ យព្ត្ូវការថ្លនថ្ក្សោគជាចា
ស
ើងវ ិ ២
សទើបជ្មសនាះ ឺៃ
។ ទាយក្ទាយកាមានេទា ធ ព្ជ្ះថ្លែបានឲ្យ ិ
៨
105
បានជា
ឬ
បាន
ំ ់យា៉ាងដល់ព្គ ព្បសគនសភេជ្ៈជ ថ្លនសរទយព្គប ជ្មឺៃ ឬ អា
េ ថ និង ព្រះេងឃ ថ្ដលមាន
ធ សៅថ្ល បានសធើគ ទា វ លានសភេជ្ ជ ន ។ អាព្េ័យស ិ
បានជាទាយក្ទាយកា ិ
បានឲ្យគលានសភេជ្ ប ជ បច័យ ច ិ
ំ ់ មានថ្លនេង ក ូ វដល
មាតាបតាឈ ិ ឺ ចាេ់ ជ្ោសោយបូជាគុណសលាក្ ឲ្យដល់ព្គ ជ្មឺសោយេសស្កងា ៃ គ ះ និង ព្បសគនចសំ របេ់សលាក្ ។ បដិោគ អា
ះបរវជ្ិត្អា
ត្ុសនះ
េអ ថ ក្ ន មាន
ធ សោយគុណធម៌
ក្ៈ អក្ ន ទទួល បានជាេះសេបយរ ៃ ក ត្់ ឬ ី ជ្មឺដមា ើ
ធក្ុ ងបច កា ក្ ន ច ន ល ។ ទាយក្ទាយកាអ ន ឲ្យនឹងបានជាមនុេសោមន ិ ុ បបន
ំ ូ វកាយទា ំ ូ វច សោោរាធិ មានេុខភារលទា ងផ ។ អ ងផ ែ ែ ត្ ន ិ ត ក្ុ ងអនាគត្
េរុបសេចក្ីតមក្ ទាយក្ទាយកាជាអ ក្ ៤ គឺ ចីវរ ន ឲ្យនូវបច័យ ច ិ
ប្ិណឌបាត សសនាសនៈ និង គិោនសេសជជៈ ដល់បដិោគ គួរទទួលស្មះថ្លជាអក្ ន ឲ្យឋានៈ ៥ យា៉ាង ដល់បដិោគ សគទទួល នាបចុ បបន សន នះ ។ ស ច ទាយក្ទាយកាសនាះវ ិ ិ
ក្ៈ អក្ ន ថ្ដល
ៈ ក្ុ ងសរលថ្ដល ន
ំ ៥ យា៉ាង សនាះនឹងផល ត ់ ឲ្យ ើ យឋានៈទាង
ក្ុ ងអនាគត្កាល ។ ន
ឋានៈ ឬ អានិសង្សសាធារណៈ ៥ យ៉ាង្
១. អាយ្ុៈ ការមានអាយុរេ់សៅយនយ ូរ ឺ
២. វណណៈ ការមានរណ៌េមបុរថ្េបក្លគ អ ួ រឲ្យគយគន់ ៣. សុខៈ ការមានសេចក្ីតេុខកាយេបាយចិត្ត ំ ំ ិត្ត ៤. ព្លៈ ការមានក្មាែងកាយ ក្មាែងច
៥. ប្ដិភាណៈ ការមានព្បាជា្្ែេនវ ។ 106
េូមបបានសា ត ប់ ី
គួរេសងត្ ម ក ថ្លមនុេសក្ុ ងេង ន គ េរវនលៃសនះ
យល់ដឹងថ្ល
អានិេងសននទានមានសារព្បសយាជ្ន៍
បាន
េព្មាប់ជ្ីវត្ក្ ន ិ ុង
បចុ បបន ច ន និង បរសលាក្ក្៏សោយ ក្៏មនេ ូ វហានបរចា ិ ិ ច គព្ទរយេមបត្ិត ឲ្យជា ទានសោយេទាធព្ជ្ះថ្លែថ្ដរ
សព្
ំ ុ ងថ្ត្ ះសគក្រ
័ ព្េវងវ ឹ យ
ព្េវងព្ទរយ ឹ
ព្េវងមច រា យៈ េមដូចរុទភា ធ េិត្ថ្ល “ ម្សចឆរា ច ប្មាទា ច ឯវំ ទានំ ឹ ិ
កង្ខមាសនន សទ្យ្យ ំ សោតិ វិជានោ”18 “បុគល គ ឲ្យ
ន ទ្ីយ្តិ ប្ុញ្ញ ទានមនបាន សព្ ិ ១ អក្ ន មាន
របេ់ខួ ន)” ។ ែ
់ និង
័ ព្ក្ ឬ ស ទល
ហ ថ្ដល សធេ វ ព្បថ្
ត្ុដនទស
មនុេស
18
ព្បមាទ
សធើវទានសក្ើត្មាន
ំ ២ សនះ េ ទាង
ំ ះសបម ណា ើ នក្ ិ
ើយ ។ សព្
័ ់ចាេ់ មនមានជ្ម មនព្េវ ង ង ន យសក្ ម មនទាន ឹ ក្ុ ងវ ិ ិ ិ ឺៃ តាម
់ ១ សោយ
ំ សចះដង ឹ ព្ត្ូវការសោយបុណយក្ុេលគួរឲ្យទាន (តាមក្មាែង
អធិបាយថ្ល
ំ យា៉ាងគឺ ក្ណា
ំ ត្ុ ២ យា៉ាង គសោយ ក្ណា ឺ
ះស
មនថ្មនជា ិ
់ មនសា តយ ឬ ិ
ំ ន សធើទាន ។ ជ្នថ្ដលជាអក្ ។ ន ព្ត្ូវការបុណយគួរនាោ វ
(
)
២
៧
107
២
ទាន
ទានវិចារណកថា ទានវិចារណកថា
ំ ី ទាន ការរិចារណាអរ
ថ្ព្បថ្ល
ឬ
ការ
ំ ី សោះព្សាយបញ្ញ ា ទានសោយវចារណញ្ញ ញ ណ ។ តាមរយៈការរនយល់អរ ិ ់ ទានព្ត្ងៗ
ជាសព្ចើនវគរគ ួ ចស
ើយ
មានបញ្ញ ា សក្ើត្ស
ំ ី អរ
ើង
ំ ន សធើវ បាដិបុគល គ ិ ក្ទាន និង េងឃទាន ថ្ដលេរវនលសៃ នះព្បជាជ្ននិយ នាោ ឹ ក្ញាប់ជាងសគ ។ បញ្ញ ា
សចាទស
ចា ក្ ន ន ើងថ្ល ក្ុ ងការបរ ិ ច គទាន សត្ើទាយក្ទាយកាអ ិ
សធើទានព្ត្ូ វសព្ជ្ើេសរេសទយយវត្ ឬ សទ វ ើ ើ ុ ថ ឬ សទ ? ព្ត្ូវសព្ជ្ើេសរេឋានៈននទាន ់សធើទាន សទយយវត្ុ េព្មាប ។ ថ វ
? ស
បុោណាចារយបានបងាគប់ថ្ល ព្ត្ូវថ្ត្យក្វត្ុ ណា ថ្ដលសក្ត្ ថ ើ
ើងចាក្អាជ្វី ក្មព្ម បក្បសោយធម៌
។
ំ ៉ា ងសនះ សលាក្ថ្ណនាយា
សព្
ះ
សលាក្មិនចង់ឲ្យមនុេសជ្ិះជាន់មនុេស សោយសរឿងទានគឺការេងត្ ក ់េងិន ក យក្ព្ទរយរីជ្នរួក្មួយ េុី
សៅេសស្កងាគះដល់ជ្នរួក្មួយ
ំ ី ជ្នដនទយក្មក្សធើទាន វ ឹបសលើអរ
េមបត្ិត
ថ្ដលយក្មក្សធើទាន វ
(អាជ្ីវក្មព្ម ត្ឹមព្ត្ូវ) ថ្ដរ ។
108
សព្
ឬ
សបាក្ព្បាេ
ះទានជាក្ុេលធម៌
ព្ទរយ
ក្៏ព្ត្ូវបានមក្សោយក្ុេលាជ្វី ក្មម
ឋានៈននទាន
ំ សលាក្ថ្ណនាថ្ល
សព្ជ្ើេសរេ ើ
។
ក្ុ ងការ ន
ំ ២ គឺ េងឃទាន និង ទាង
បាដិបុគល នសក្ ត្ គ ិ ក្ទាន ព្ត្ូវសធើេងឃទានជាម វ ុ ន សបើសធេងឃទានម ើវ ិ ើ ព្ត្ូវសធើវ បាដប គ ិ ក្ទាន ។ ិ ុ គល បញ្ញ ា
សចាទស
ើងថ្ល
ជាអក្ ន សធើវ
េងឃទានព្ត្ូវសព្ជ្ើេសរេរ ើ ូ បភិក្ុ ខ សាមសណរ ឬ សទ ? សព្ជ្ើេសរេសទ ។ ើ
េងឃទាននឹងធាែក្់សៅជា
សព្ជ្ើេសរេ ើ
បាដប គ ិ ក្ទាន សោយេ័យ វ ព្បវត្ិត ។ ិ ុ គល បញ្ញ ា
សចាទស
មិនព្ត្ូវ
េ ើ សរេ ើងថ្ល សបើមនសព្ជ្ ិ ើ
ចុះព្បេិនសបើ
ំ ៤ អងគ ឬ សព្ចើនជាងសនះ ឬ ភិក្ុ ខ ១ អងថ្គ ដលេងឃចាត្់សៅក្ុ ងនាម ភិក្ុ ទា ខ ង ន របេ់េងឃសនាះជាភក្ ឬ សទ ? ខ េេ ត ីល សត្ើសក្ត្ជាេងឃទាន ិ ុ ព្ទុ ើ ព្បេិនទាយក្
់ សរឿង បុ ថ្៉ា នម ត នខ ច ិ ី រវល ថ្ចងសទយយទាន
មនដ ង ឹ ថ្ល ិ
ព្ទុេេ ត ី ល ឬ ដង ឹ ថ្ដរ
គត្ថ្ត្សរឿងព្រះេងឃ សរឿងចាត្់ ិ
សរឿងព្បណិប័ត្ន៍ព្រះេងឃឲ្យបានដិត្ដល់ ។
ំ សលាក្រុំបាន េសំ ៅ េងឃទានសលាក្េសំ ៅយក្ការសោររជាធ។
យក្ចត្ ិ សត សាមនេសអរេបាយ ចសំ វេាសព្ចន ើ ជាធមាមចារយបសព្ងៀន ជាធមក្ ម លក្ ទ ិ ិ ។ល។ ផុ យសៅវ សព្
ះបដិោគ
ក្ៈអក្ ន មានេីលធម៌ មាន
ក្មោ ម ា ន និង វបេសនា ិ
ព្បេិនសបើ ទាយក្
ឬ
េបាយចត្ ិ ត
ះបានព្រះមហាសលរ ព្រះធមក្ ម លិក្ ។ល។ េងឃទានរបេ់សគ ក្៏ធាែក្់ចុះ 109
សៅជាបាដិបុគល គ ិ ក្ទានសោយេ័យ វ ព្បវត្ិត សព្ របេ់េបបុរេ ខេ ព ់
ខេ ព ់។
ត្ុថ្លេងឃទាន ជាទាន
ំ ់ ឬ ជាទានរបេ់អក្ ន ព្បាជ្្ ថ្ដលបានឆង ែ កាត្់ការអប់រជាន
គឺសលាក្បានឆង ែ ចាក្
ឧសបកាខេ
ះស
សសាមនេសេ
គត្ចត្ ិ ត
គត្ចត្ ច ត ព្មាប់សព្បើ ក្ុ ងក្ ន ច សំ រ ិ ត ថ្ដលជាចត្ ិ េ ិ ប
ដូសចះ ន
សដើមបសធ វ ុ ណភារខេ ព ់ស ី ើទានឲ្យមានគ
ំ ួ នឲ្យមាន អប់រខ ឧសបកាខេ ែ ចិត្ត
សៅមាន
ឧសបកាខេ
សព្ោត្ព្ោត្
គត្ចត្ ិ ត។
សសាមនេសេ
សទ
សសាមនេសេ
គត្ចត្ ិ ត សព្
ជាចត្ ិ សត ក្ត្ ើ
គត្ចត្ ិ ត
ចិត្សត ក្ើត្រីការអប់រ ំ សោយ ជាសដើម ។ សសាមនេសេ
ះ
ក្ត្ចត្ ិ ត ស
គត្ចត្ ិ ត
សសាមនេសេ
មនថ្មនជាច ត្ ិ ិ សត ក្ត្ស ើ
ជាង
ើងសោយការអប់រ ំ
រីធមជា ម ត្ិ ។ ចថ្ំ ណក្ ឧសបកាខេ ចសំ រនេមលក្ម ោ ម ាន ើ
ើយ
គត្ចត្ ិ ត ជា
សៅមានគុណភារទន់សខាយ
គត្ចត្ ិ ត ជា
ឬ វបេសនាក្ម មោាន ិ
ំ គត្ចិត្ត ជាចិត្ថ្ត ដលញា ិកា ឲ្យ ុ ងទាយក្ទាយ
សធបានព្ត្ មថ្ត្បាដ គ ិ ក្ទាន ។ ចថ្ំ ណក្ឯ ឧសបកាខេ ិបុគល ើវ ឹ ំ ំ ថ្ដលញា កា ប គ ិ ក្ទាន ិ ុ គល ិ ឲ្យសធើវទាងបាដ ុ ងទាយក្ទាយ ហ
ក្ុេលជាន់
ំ ប់ ើងតាមលោ
ំ ូ ង ព្ត្ូវសរៀនសធទាន ដប សោយរឹងថ្ផក្ អ សលើ សសាមនេសេ ើវ ំ ាយាមលះបង់ ខរ
សៅដល់
គត្ចត្ ិ ត ជាចត្ ិ ត េងឃទាន ។
េងឃទានមានផលាែនិេងស សព្ចនជាង បាដប គ ិ ក្ទាន ។ មាន ិ ុ គល ើ បញ្ញ ជ ក្់
កាលព្រះនាង បជាបត្ិសោត្មី ជាមាតាចិញ្ឹច ម 110
ំ ត្់សាដក្ថ្ដលព្រះនាងខត្ ំ ា បានថ្លវយេរ
ព្រះេិទត្ ធ ថ
ំ សោយព្រះ យា៉ាងេរំ ត្េព្មា ង ិ សាសាត
ថ្ត្ព្ទង់រុំបានទទួលសទ
័ ់ព្រះអងវគ ិ េងឃសាវក្របេ
េរថ បេ់ព្រះនាងផ្ទទល់ ចសំ
។
ះព្រះបរម
ព្ទង់បានបថ្ងរវ ឲ្យព្រះនាងថ្លវយចសំ
ព្រះអងព្គ ទង់សឈង វ យល់ថ្ល
អានិេងសននេងឃទាន បានផលសព្ចើនជាង បាដិបុគល គ ិ ក្ទាន ព្រះនាង
ព្រះរុទអ ធ ងគ
បជាបត្ិសោត្មី
ថ្លវយ
ចសំ
ះ
់ ាេ់ ។ សនះបញ្ញ ជ ក្ច
ថ្ល ព្រះរុទព្ធ ទង់បានបសព្ងៀនព្រះមាតាចញ្ សព្ វ ិ ឹច មឲ្យសចះសធើេងឃទាន ៗ
បាន ។
ំ ក្ក្ុ ងការសធ ការលបា េងឃទាន ន ើវ
សសាមនេសេ
គត្ចត្ ិ ត
ឲ្យសៅជា
គឺ
ឧសបកាខេ
់ នោជ្បុព្ត្ទាង ំ ២ ឲ្យ សវេសនរត ព្ទង់ោក្ទា ចត្ ិ សត សាមនេស
គត្ចត្ ិ ត
ចត្ ិ សត ទាមនេស ព្
ដមល ក ់ ចិត្ក្ ត ុ ងឧសបកា ន ខ ញាណ សទើបព្រះអងគ បញ្ញ ា មានសចាទសទៀត្ថ្ល
សព្ជ្ើេសរេបដ ិោគ ើ
ះ
ំ ិត្រ ការសរៀបចច ត ី ។
កាលព្រះ
ព្រះអងព្គ ទង់
ណ ម ៍
ស
អក្ ន ថ្ដលសធើបាដ វ គ ិ ក្ទាន ិបុគល
ក្ៈ ឬ សទ ? ព្ត្ូវសព្ជ្ើេសរេ សព្ ើ
ំ ី ការសព្ជ្េ ផលាែនិេងសសព្ចនអ រ ោ ើ សរេបដ ិ គ ើ ើ
ក្ៈ
ះ
ើ យព្ទង់ ។
សត្ើព្ត្ូវ
ះទានសនះ ព្ត្ូវបាន
មនថ្មនដ ូ ចេងឃទាន ិ
ំ ៧ ថ្ដលមានផលសេើៗោ ទាង ម ន សនាះសទ ។ ថ្លវយទានព្រះេ ញ្ូ រ ញ ុ ទ ធ បាន ផលសព្ចើនជាងព្រះបសចក្ ច រុទ ធ ។ ថ្លវយទានព្រះបសចក្ ច រុទ ធ បានផលសព្ចើន 111
ជាង ព្រះអរ
ត្ផ ។ ថ្លវយទានព្រះអរ ត លបុគល គ
សព្ចនជាងព្រះអរ ើ
ត្ផ បានផល ត លបុគល គ
ត្ម ត គប គ ុ គល គ ។ ថ្លវយទានព្រះអនាោមីបុគល គ បានផល
សព្ចនជាងព្រះេក្ទាោម ។ ថ្លវយទានដល់ព្រះេក្ទាោមីបុគល គ គ ើ ីបុគល នផលសព្ចនជាងសសាតាបន ន ។ ព្បសគនទានភក្ ខ ើ ិ ុ េងឃមានេ ីល
សព្ចើនជាងភិក្ុ ព្ទុ េេ ខ េេ ត ីល ។ ព្បសគនទានភិក្ុ េងឃព្ទុ ខ ត ីល បុលុជ្ន ជ មានេីល
។
ឲ្យទានដល់បុលុជ្ន ជ មានេីល
នផល
នផលជាង
នផលជាង
បុលុជ្ន ជ ព្ទុេេ ត ីល ។ ឲ្យទានដល់បុលុជ្ន ជ ព្ទុេេ ត ីល បានផលជាងេត្វ ត្រចា វ រចា ិ ា ន ។ ឲ្យទានដល់េត្ត្ ិ ាន ព្បេិនសបើ
ឧសបកាខេ
គត្ចិត្ត គឺ
ំ ុ ត្ ។ នផលត្ចប ផ ិ
បុគល ប គ សធើបាដ វ គ ិ ក្ទាន ិ ុ គល
មានឧត្ម ត គត្ិ
ំ ជ្ួយរសោះទ ុ ក្ព្ខ រួយននមនុេសដូចោន។
សោយអាព្េ័យ ថ្ល មនុេសព្ត្ូវថ្ត្
ំ បុគល ង គ មានឧត្ម ត គត្ិ និង បណ
យា៉ាងសនះ សរលព្ត្ូវការសធទានម ង ថ្ដល ត ៗ សគថ្ត្ងថ្ត្សព្ជ្េ ុ គល គ ើ សរេរក្ប ើវ ើ សទយយទានរបេ់សគ
គួរ
ហ
មនុេសមានទុក្ព្ខ រួយសោយ
ំ ុ ងមាន ឧទក្ភ័យ អគភ ខ ័យ រាធិភ័យ បុគល គ ថ្ដលក្រ ីគ ័យ សចារភ័យ ទុរិភ ក្ភ ខះ សំ រ វ ខាត្ក្ុ ងការប ន
សបេក្ក្មម
ការសរៀនេូព្ត្ ការផសរវផាយ
សាេនា ការផសរវផាយេីលធម៌េងម គ ជាសដើម ។ សបើបុគល គ គួរទទួលមាន សព្ចន ើ
សគ, ៣
, ២
សព្ជ្េ ើ សរេ ើ
ថ្ដល
ថ្ដលមានគុណូបការៈសព្ចើន 112
១
ណា
សព្ចន ើ
មនុេស ។
ំ អក្ ងល អ ន មានបណ
េបាយសទ
មានឧសបកាខេ
គត្
មិនសធើទានសដ វ ើមប ី
គឺសធើទានសដ វ ត សំ រន ើមបសេចក្ ីច ើ ី
សដើមបមន ី ុ េសធម៌
េមបូរណ៌
។
េនិ ភារ ននេងម ត គ មនុេស ។
សនះមនច ូ លចត្ ិ ិ ត
ហ
់ មនុេសថ្ដលមានការខះ ថ្ត្សធើទានដល វ វ ខាត្ ំ ់ ។ េបបុរេ ជាការចាបាច
អសំ ណាយរបេ់ មាន
ទានដល់មនុេស
ចូលចត្ ិ ត
ព្បក្បសោយឧសបកាខញាណ មិន
សដើរកាត្់មុខមនុេស
ឃ្លែន
បាដប គ ិ ក្ទាន ិ ុ គល
ផលានិេងសមិនចា
ំ សធើទានព្បក្បសោយេមបទាទា វ
បច័យ ច េមបទា ៣ វត្ុ េមបទា ថ
សដើមប ី
ំ ុ ងព្ត្ូវការវត្ុ ថ ថ្ដលក្រ
សនាះសទ ។
ហ
និង
សព្ជ្េ ើ សរេ ើ
់ េងឃទានសទ ៤ គឺ ១
សៅ
ព្បេិន
សចត្នាេមបទា ២
៤ គុណាត្សរក្េមបទា ។ ិ
ំ ៣ កាល សៅថ្ល ១. សចតនាសម្បទា គមានសចត្នាល ព្អ គប់ទាង ឺ
បុរវសចត្នា
(កាលមុនឲ្យ)
មុញ្ចនសចត្នា
ំ ុ ងឲ្យ) (កាលក្រ
និង
អបោបរសចត្នា (កាលថ្ដលបានឲ្យរួចស
ើ យ)
ំ ទាងឡាយ ៤
់ ព្េ័យសព្បើព្បាេ់របេ់ ក្់រំនាក្អា
៌ស ២. ប្ចច័យ្សម្បទា គសទយយទានព្បក្បសោយធម ឺ
បុគល គ ព្គប់រូបក្ុ ងសលាក្ ន
ថ្ដលជាទីរឹង
៣. វតេសម្បទា គមានបដ ិោគ ឺ ុ 113
ក្ៈជាព្រះអរ
លគឺ បច័យ ច
នត ឬ យា៉ាងទាប
ណាេ់ព្ត្ឹមអានាោមី
៤. គុណាតិសរកសម្បទា គបដ ិោគ ឺ
នព្ក្ថ្លងថ្ដលសទើបសច
ទាន
ចាក្និសោ េមាបត្ិត ។
ក្ុ ងបច កា ន ច ន ល ុ បបន
ំ មានក្មាែងសព្ច ន ើ រ
សដើមបឲ្យបានផលា ែ និេងសសព្ចើន ី ំ ចាបាច ព្់ ត្ូវសព្ជ្ើេសរេបដ ិោគ ើ
ព្ត្ូវលះបង់មនុេសព្ទុេេ ត ីល បដោ ិ គ
ក្ៈ
គួរ
ថ្ល
អក្ ន ព្ទុេេ ត ីល
ក្ៈមានេីលាទិគុណវសេេ ិ អាចផល ត ់ ផលដល់
ំ ុ ត្ស ូ ត្ដល់អនាគត្កាលោមនទីបផ
ំ ក្ៈ ។ បុ ថ្៉ា នតេូមចាថ្ល យក្
ើយ
។
បាដិបុគល គ ិ ក្ទាន
មានេីលសទ គព្ត្ូ ឺ វ
សបើអក្ ន ព្ទុេេ ត ីល និង អក្ ន មានេីលសៅជ្ត្ ិ ោន ។ អត្់
សាែប់
។
ព្ត្ូវយក្ចាប់មនុេសធម៌ ឬ អភ័យទានលក្ណ ៈមក្កាត្់សេចក្ីត ។ តាម ខ ់ នុេសធម៌ ឬ អភ័យទានលក្ណ ចាបម ៈ ខ អក្ ន ព្ទុេេ ត ីល
សទើបចាត្់ថ្លជាមនុេសមានចិត្េ ត បបុរេ
សាេនិក្មានឧត្ម ត គត្ិខង ព ់ខេ ព ់។ ៉ា វ ិ មាង
ព្រះបញ្ញញគុណ
សទៀត្
រុទប ធ រេ ត ក្ីត ិ ័ទថ្ដលមានចត្ ិ ភ
ព្រះវេ ធ ុណ ិ ុ ទិ គ
និង
ព្ត្ូវ
សៅ
េមជារុទ ធ
សោររបូជាចសំ
ះ
ព្រះមហាក្រុណាទិគុណននព្រះ
ំ ន ខិត្ខសំ រៀនផាយព្រ េមាមេមុ ទ ព ប ធ រមព្គូ គួរនាោ
៌ វម ហារធម ិ
សមតាត
(loving-kindness) ក្រុណា (compassion) មុទិតា (sympathy) និង ឧសបកាខ 114
ំ ូ លាយដល់ (equanimity) ឲ្យបានទូលទ ជ្ីវត្ ិ
េត្វក្ុ ងសលាក្ ។ ន
ព្រះរុទសា ធ េនា ជាមាោ៌ននជ្ីវត្ ត េព្មាប់ ិ និង ជាចរយាសាស្កេ ិ ំ មានសោលបណ ងធថ្ំ ត្មួយគត្់
រិភរសលាក្ ។
េថ្មង ត ថ្ល “
គសេចក្ ត រនន ឺ ីតេុខេនិភា ”19 “ការ
មិនសបៀត្សបៀនោន ជាេុខក្ុ ងសលាក្ ” ។ “នតេិ សនតិប្រ ំ សុខំ”20 “េុខសព្ត ន រីសេចក្ីតេប ៃ ់ មិនមាន ” ។ អងកា គ រេ
ព្បជាជាត្ិ យល់ត្នមព្ែ រះរុទសា ធ េនាថ្ដលមាន
សព្បៀនព្បសៅដ៏មានខឹមសារ គឺធម៌អ ែ
ក្យ
ន ថ្ដលជា ឹ ងា ការមនសបៀត្សបៀនោ ិ
មូលោានននេុខេនិ ភារននមន ត ុ េសក្ុ ងរ ន ិ ភរសលាក្ ក្៏បានេសព្មចអនុម័ត្ របេ់ព្រះរុទសា ធ េនា
ឲ្យសធើប វ ុ ណយរិសាខបូជា េ
“…
ំ ី នលៃទី ១០ ថ្ខធូ ន ឆ្ន ំ ១៩៩៩ (រ.េ. ២៥៤៣) ។ ព្បជាជាត្ិ តាងរ ធ ធ ”។
19 20
សៅទីសានក្់ការអងកា គ រ
៦
១០ ២
៦៣
115
សធវទា ើ នបានក្ក ឬ ? មនុេសមានទេសនៈយល់
។
សព្បើវចារណញ្ញ ញ ណព្ត្ះរ ិ ិ ះរក្ស ិ
សជ្ឿផលាែនិេងសននទានតាមរុទដ ធ ីកា ។ សព្
ះ
សគយល់ថ្ល
ផលបសងើត្ ក ជាព្ទរយេមបត្ិត
មាន
ទាន
ព្ទរយ
មាចេ់ទាន ។ ចំ
ក្យថ្លសធទាន ើវ
ំ បួន សគសរៀបចក្
ព្ទរយ ជា
សទ គឺឲ្យផលជា
។ សព្
ថ្ល
ទាន
យ កាលណា
។ សបក្ ន ើ ុ ងជាត្ ិសនះអេ់
ក្យ
សធើទាន វ
៏ េ់ ជាត្ិមុខក្អ
សបាក្េុីថ្ត្បុ ស៉ា ណាណះ ។
តាមគត្បណ នថ្មន វ ិ ិ ឌ ត្ ការសធើទានម ិ
ផល
មិនមានជ្សំ នឿ
មនុេសលង ៃ ់
មិនយល់ថ្ល ទានជាអសំ ណាយ ជា ដូចោន ។
ំ ី ទាន ក្មា ៏ នេទាធ ការរិត្អរ ើ
ព្បេិនសបើ
យល់ស
ត្ុ
ះថ្លទានជាមូលធនសដើម ននសេចក្ីតចសំ រនខាងផ ើ ូ វែ
ំ ុ ងសលាក្សនះ ំ ុង ចត្ ទាងក្ ែ ភ រៈ េព្មាប់មនុេសជាត្ិ ទាងក្ ន ន ិ ត ខាងផូ វេមា សលាក្ខាងមុខ ។
116
្លទានកនង្សោកប្ចច ប្បនន ទានបានសធឲ្យរ ច ន ើវ ិ ភរសលាក្បចុ បបន ុ ុ
រក្ច ី សំ រន ើ ។ សយងអាចស ើ សព្ចន ើ
ើ
ំ ិ ត្បញ្ញញ មនុេស សក្ើ គន
មនុេស មានេុខភារល អ នព្បេណីយោាន
ផារសព្ចើន
ព្បត្យក្ស
សាលាសរៀន
មនី ររាបាលសោគសព្ច ន ទ ើ
ំ ង់ថ្ផ ចណ ំ ផូ វល ត្ ែ ល ន ់ សាពន ក្រ
សេដាក្ិចច
ព្បសទេ
រក្ដ ី ុ ះោល
វត្អា ត ោមសព្ចើន េីលធម៌េងគម មានការរក្ច ី សំ រន ើ ។ េងម គ បានទទួលសេចក្ីេ ត ុ ខចសំ រន ើ
កាលណា
េងម គ
លទផ ធ លននវភាគទាន ិ
៏ នទទួលសេចក្ីតេុខចសំ រនថ្ដរ ក្បា ើ មនុេស
ថ្ដលសយងស ើ
បចុ បបន ច ន ។ ដូសចះ ន ការសធើទានម វ ិនថ្មនឲ្យផលជាការ ំ ិ ត្ព្បាជា្ ជា គន
ើ
។
ចាេ់
សនះគជា ឺ ក្ុ ងជ្ វី ត្ ន ិ
ព្ទរយសទ គឺ
ផល
ំ បសចក្ ច សទេខេ ព ់ េុខភារល អ ថ្ដលជាក្តាតនាឲ្យកា ែយ
ំ ់។ សៅជាអារយជ្ន ជាធនធានមនុេសថ្ដលេងម វការជាចាបាច គ នលល ែ ូ រព្ត្ូ ន ន
ព្ទរយសៅថ្មន
់ តាមព្ទឹេីរ ត ុ ទសា ធ េនាអក្ ន សធទានអេ ើវ
ក្៏បុ ៉ាថ្នផ ត លននទាន ជ្ួយឲ្យទាយក្
ក្ុេលចិត្ជា ត បច័យ ច ឲ្យមានបដិេនិ ច ធ ិត្ល ត សអ ៅក្ុ ងភរល ន ីម 22 ១ អបាយបដេ ិ និ ធ , ២ កាម
មានចិត្ល ត អ
។
។
ថ្ចក្បដិេនិ 21 ធ (linked appearing) ជា ៤ គឺ 23 24 បដេ ិ និ ធ , ៣ រូបាវចរបដេ ិ និ ធ , និង
Patisandhi conception, reunion, ឬ rebirth Apāya-patisandhi: rebirth-linking in the woeful plane. 23 Kāma-sugati-patisandhi: rebirth-linking in the sensuous blissful plane. 24 Rūpā-vacara-patisandhi: rebirth-linking in the fine-material sphere. 21 22
117
៤
អរូបាវចរបដិេនិ 25 ធ
។
អក្ ន មានចិត្ល ត ម អ ិនថ្ដលសៅចាប់បដិេនិ ធក្ុ ង ន
់ណាេ់ ក្៏គង់សៅបដិេនិ ក្ អបាយភូមិសទ សបអន គថ្លសប ធ ុ ងកាមេ ន ុ គត្ភរ ើ ិ ឺ ើ
់ េ សក្ត្ក្ ន ុ េស រថ្មងសក្ត្ក្ ន ូ លខង ព ខ ព ់ ឬ ព្ត្ក្ូលមានព្ទរយ ើ ុ ងឋានមន ើ ុ ងព្ត្ក្ េមបត្ិថ្ដរ ។ ត
ការសោះព្សាយខាងសលើសនះ
បានរឹងថ្ផក្ អ សៅសលើបរមត្ធ ថ ម៌ថ្ដល
ំ ី ចិត្ទា ំ ំ្ ូ មរនយល់ព្ត្ួេៗអរ ំ ី បដិេនិ ធ េីអ ត រ ត ងព្េ ុ ង ។ ខុ េ ំ ី ត្ូចមក្ ចាប់តាងរ
និយាយ រីភរក្ុ ងជាត្ ន ច ន ិបចុ បបន
។ សបើសយើង
សយងសធ វ ើ ើបាប
(អក្ុេលក្មម)ខះ ។ បាបបុណយសនះ ែ សធើវបុណយ (ក្ុេលក្ម)ម ខះ ែ ជាធមតា ម បសងើត្ សលាក្សៅថ្ល វបាក្ ក ជា ផលរួមោនសព្ចន ិ ើ វបាក្វ ញ្ញ ិ ិ ញ ណ ជាត្ួ បដិេនិ ធ នន
ំ ថ្ដលអាចជ្ួយរុ គព្ោន ថ្់ ត្ជា ក្មាែង ឺ ចសំ
ឬ វបាក្វ ញ្ញ ិ ិ ញណ ។
េត្វ បុ ថ្៉ា នតមិនថ្មនជាត្ួ វញ្ញ ិ ញ ណ សទ
ព្ចានសៅភរមួយសទៀត្បុ ស៉ា ណាណះ ។
ក្យថ្ល បដេ ិ និ ធ មាន ២ បទគឺ បដិ + េនិ ធ ។ បដិ ថ្ព្បថ្ល សឆ្ពះសៅ ឬ ំ ះសៅ េនិ ធ ថ្ព្បថ្ល ត្ ឬ ត្ណ ។ ដូសចះ ន
ត្ជាត្ិ
ត្ភរ សៅមុខសទៀត្ ។
ក្យ
បដេ ិ និ ធ ថ្ព្បថ្ល ការ
ំ ុ ត្ននជ្ីវត្ ចិត្ជា ត ន់សព្កាយបផ ន ិ ស្មះថ្ល ចុត្ច ិ ិត្ត ។ ក្ុ ងសរលសនាះ
ំ ន់សាបេូនយសទ ។ អណា ំ ព្ក្ថ្េជ្ីវត្សៅរ ចក្មម នឹងរុ ុ ទា ិ ឲ្យរអលឃ្ល ែ ត្សៅចាប់ភរលីម ិ
ំ សោយអណា ច
ភាជប់រីអត្ត្ ច ន ជាព្បភរននជ្វី ត្ល ិ ីម ។ ី សៅបចុ បបន 25
Arūpā-patisandhi: rebirth-linking in the immaterial sphere.
118
បដេ ធ ត្ ិ និ ច ិ ត
ព្ចា
ថ្ដលជាចត្ ិ ត
មនុេសសក្ើត្មក្មិនដូចោនសទ អក្ ន ខះ ែ មាន អក្ ន ខះ ែ ព្ក្អក្ ន ខះ ែ សក្ើត្ក្ុ ង ន
វមានព្បាសាទ អក្ ះ ត្ក្ ន ខះ ែ សក្ត្ក្ ន ទ សឈើ ឬ ខម ទ េបូវ ។ េូមបថ្ត្សក្ ន ិ ើ ុ ងផ ើ ុង ី
៏ នដ ៏ នដ ព្បាសាទដូចោន រូបោងក្ម មារយាទ ក្ម ូ ចោន ចត្ ែ ចរយា ូ ចោន ិ ិ សត លើម ិ ិ សធើឲ្យេត្ សវ លាក្ខុេថ្បក្ វ ែ ោនយា៉ាងសនះ? ព្រះរុទបា ធ ន
សទៀត្ ។ សត្ើ
ំ ងសនះ ំ ព្តាេ់ដឹងសរឿងអាល៌ក្បា ព្ទង់មានព្រះបនូ លថ្ល “កម្មំ សសតត វិេជជតិ ទ យ្ទ្ិទ្ំ
ំ “ក្មរម ថ្មងថ្បងថ្ចក្េត្ទា វ ងឡាយ
ហ្ី ប្បណីតោយ្”
សថ្លក្ទាប និង នលថ្ល ែ ែ ”។
ដូសចះ យបញ្ញ ន សយងអាចសឆ ា បរសលាក្បានថ្ល បដេ ធ ត្ ិ និ ច ើ ើែ ិ ត
សធទានក្ សន នះ នឹង ន ច ើវ ុ ងបច ុ បបន ក្ុ ងព្បសទេថ្ដលមាន ន ឃ្លត្់បាន
។
ឲ្យ
ជ្វី ត្ល ម ន ូ លេុ ក្េ ត ត ភ ិ ីម ក្ុ ងព្ត្ក្
សយានយក្ក្សំ ណើត្ក្ុ ងព្ត្ក្ ន ូ លខេ ព ់
សបើអក្ ន សធើទាន វ េមប
ព្រះ
អក្ ន
់ េ រុងសរឿង ក្ុ ងភរខ ង ន ព ខ ព ់ សោយោមនអីអាចហាម វ
ព្បសទេចសំ រន ព ់ខេ ព ់ ើ ភរខង បរសលាក្ ។
ឲ្យ
។ សនះគការសធ ទាន ឺ ើវ
ហ ផលក្ុ ង ន
ព្ទង់ព្តាេ់ថ្ល “ាោ ហ្សវ នប្បសំសនតិ ទានំ” “បុគល គ
ំ លទាងឡាយម នេរសេ ិ ើរទានស
ម មនុេស ើ យ” ។ ធមតា
់ េបបុរេជ្នណាមានក្់ស េរសេើរទាន គអ ថ ឺ សំ ណាយជាវត្ុ ដល
ល មនថ្ដល ិ ើយ សព្
ះជ្ន
ំ ូ ក្សនះ ជាអក្ ជ្រ ន លង ៃ ់សលែ អបបឥត្ព្បាជា្ ោមនការរិចារណាឲ្យបានថ្វង ឆ្ៃយថ្ល ទានថ្ដលសគសធើសវ
ទ ើ យ រថ្មងមានព្បសយាជ្ន៍សនាះសទ ។ ផុ យសៅ 119
វិ
បុគល គ
រិចារណាចសំ
លថ្ត្ងថ្ត្យល់ថ្ល
ត្ុផលសផសងៗសសាះ ចាយវាយព្ទរយរបេ់ខួ ន ែ ឲ្យអក្ ន
ះស
ដនទទសទៗ ោមនបានអមក្វ ិ ីវ ៉ា សទៀត្ មាង
េរសេើរមនុេស
អនក្សធទានជាមន ុ េសឥត្សចះគិត្ ើវ
ជ្ន
សសាះ ។
លថ្ត្ងេប អ ់បណិ ឌ ត្
សព្
ះបណិ ឌ ត្មនស ិ
ល ថ្ដលរេ់សៅខះ វ េត្ិ ខះ វ វចារណញ្ញ ញ ណ សាបសព្ ិ
ល ះ
ថ្ត្អសំ រើអក្ុេល ។ ជ្ន
ំ ិត្ត លជាមនុេសខះ វ េត្ិ ខះ វ ការហាត្់រត្់ លត្់ដច
ខួ នឯងបានសោយខន ែ ីត
ំ ក្នឹងសធើវ ថ្ដលអក្ ន ដនទលបា
បសណា ត យឲ្យចត្ ត ឹក្ តាមទសំ នើង ។ រឯ គ ថ្ដលទូនាមនចត្ ិ ដ ី បណិ ឌ ត្ ជាបុគល ិ ត ។
ព្បក្បសោយធម៌ ៤ យា៉ាង សៅថ្ល បណិ ឌ ត្ធម៌ គឺ ៖ ១. អតតសទ្ ុ ធិ
បរេ ធ សំ ិ ុ ទច
២. ប្រប្រ ិសុទ្ធិ បរេ ធ សំ ិ ុ ទច ៣. សង្គហ្ៈ
ះខួ នឯង ែ
ះអក្ ន ដនទ
ជ្ួយេសស្កងាគះអក្ ន ដនទ
៤. កតញ្ញូ ដង ឹ គុណឧបការជ្ន ។ ់បណិ ឌ ត្ ដូសចះ ន សយើងគបបសេរគប ី
ថ្ដលបានអប់រ ំ ឧសបកាខេ
បនុ ំទ
ចរយា ិ
សព្
បានសោយព្បនរ
ហ
សធើទានសោយ វ
ថា
ត
ំ ក្ ដូច គត្ចត្ ែ ិ ត ។ បុ ថ្៉ា នត ការទូនាមនខួ នតាមបណ ិ ឌ ត្ ជាការលបា
រុទភា ធ េិត្ថ្ល “
តថា
ត
26
ះបណិ ឌ ត្ជាេបបុរេជ្ន
”26 “
(
)
៥២
៥៥
120
១៥
ហ
ខួ ន ែ
”។ ព្េី
ទូនាមនបានសរក្
ថ្ល “ការព្ោន់ថ្ត្ព្បសៅនរជ្នឲ្យ
ិ សតាបសទេ
បានជាបណិ ឌ ត្ នរណាក្៏សធើបានងាយ ថ្ត្ការទូនាមនខួ នឯងឲ្យព្បព្រ វ ែ ឹ ត្សត ៅ តាមគនង សំ ែ ធម៌ជាការព្ក្ សធើបានច វ មហាត្័ន ម ថ្ចក្ជា ២ បទគឺ ម
ះថ្ត្មនុេសមានមហាត្័ន ម ”។
ៈ + អាត្័ន ម = មហាត្័ន ម ។ម
ក្យថ្ល
ៈ ថ្ព្បថ្ល ធ,ំ
អាត្័ន ម ជាភាសាេស្កំ េឹត្ ក ភាសាបាលីថ្ល អត្ត ថ្ព្បថ្ល ខួ ន ែ ឬ ព្រលឹង ។ ត្័ន ក្ ខនី ត មានជ្ ំ ម គជាអ ន មាន វរី យៈ ឺ ិ
មនុេសមាន
ត្េូ យក្ឈះ ន ធមជា ម ត្ិ មនរ ិ ឹង
មហាត្័ន ម
ក្ស់ ទវតា ឥនព្ទ រ
បសនាថក្បនាទប
បចុ បបន ក្ ច ន មម (ក្មល ម )ីម របេ់ខួ ន ែ មីរព
ភាររបេ់ខួ ន ែ មិនផសងសព្រង
។ មនុេសមាន ម ជាអក្ ន និយមឈះ ន សលើខួ នឯង ែ
មនរ អ សលើអត្ត្ក្ម ម ិ ឹ ងថ្ផក្ ី
ឆ្ក្ជ្ីវត្ ិ ។
រខេ ព ់ មានចត្ ិ ត
(ក្មចា ម េ់)
ត្េូ ព្កា
រឹងថ្ផក្ អ ថ្ត្សលើ
នសនៀលយក្សជាគជ្័យក្ុ ង ន
ធមប ម ទ
“សយ សហ្សស ំ សហ្សសសន សង្កគសម្ មានុសស ជិសន ឯកញ្ច សជយ្យម្ោតនំ ស សវ សង្កគម្ជុតតសមា” ។27 “សូ មបប្ប ី ុគគលអាចយកជ័យជាំនះនលើមនុ សសកាុងសង្រ្គគមរាប្ប់
27
(
)
៥២
121
ដ្ងក៏
នដ្ឋយ ក៏មន ល ខត្មាាក់នឡយ ៊ិ ត្ប្បនសើរោងក្ខរឈ្ាះនលើខួ នឯង ើ ប្បុគគលអាកឈ្ាះខលួនឯង ោអាកឈ្ាះសង្រ្គគមដ្៏ត្ប្បនសើរប្បាំផុត្” ។
“ អោត ហ្សវ ជិតំ សសសយ្ា ” “ឈ្ាះខលួនឯងត្ប្បនសើរោងឈ្ាះអវៗ ី ទាំងអស់ ” ។ “ តណហកខសយ សព្វទ្ុកំ ខ ជិនាតិ ”28 “ ក្ខរអស់នៅថ្នត្ណា ា រខមងឈ្ាះនូ វទុ កទ ខ ង ាំ ព្ួង ” ។
28
(
)
៥២
៦
122
េ័ព្សវ ក្ព្ង្សំណាង្ ក្យ េ័ព្វ
ំ សព្រងេណា ង ។
ក្យ សំណាង្
សព្រងនាយ ឬ ភ័រវសព្រង ។
អសំ រើថ្ដលបានសាង
ំ ថ្ល េណា ង
សទើបថ្ខរម ចូលចត្ ត ិ យាយរួមោនថ្ល ិ ន
ំ ភ័រវេណា ង
ំ ក្យ ភ័រវ េណា ងនិង វាេនា មាន
ំ ភ័រវសព្រងេណា ង ភ័រវវាេនា ឬ ភ័រវសព្រងវាេនា ។ ជាត្ិសាេន៍
សទាះបី
ការព្បាថ្លន
ព្ត្ក្ូលអភជ្ន ឬ វណណៈខេ ព ់ ិ បរវារ ិ
។
ផូ វសលាក្ ែ
ចិត្កា ត ែ ហាន
ឬ
ំ បណ ងសក្ត្ ើ
លគឺ
េក្យេ ិត
រូបសឆ្មសលាមរណ៌ល អ
អាយុយឺនយូរ
ព្បាជា្្ែេនវ
៌ ។ ផូ វធម ែ
ោន ស
ព្បាថ្លន
េុខភារបរប ិ ូ ណ៌ ព្បាថ្លន
រី
េសំ ៅ
ក្យ វាសនា
ំ សព្រងេណា ង ភ័រវសព្រង ។ ដូសចះ ន និយមន័យដូចោន
ំ ថ្ល េណា ង ឬ
ភាសាបាលី
ំ ក្មាែងកាយ
សាមរត្រី ងប ឹ ុ ឹង ។ ជារិសេេ
មានចសំ ណះសចះដឹងខង ព ់ខេ ព ់
ព្បាថ្លន
សភាគេមបត្ិត រូបេមបត្ិត និង បញ្ញញេមបត្ិត ។ 123
ំ ទាង ៣
ក្៏បុ ៉ាថ្នច ត សំ
ំ ំ ់សនាះ ជ្ួនកាលក្បា ៏ នេសព្មច ះសោលបណ ងទាងអេ
ជ្ួនកាលក្៏មនបានេសព្មច េមដូច ិ
ំ ់ ក្យសសាែក្មួយថ្ល “ មនុេសទាងអេ
គជាសា ថ បនិក្ននសជាគវាេនារបេ់ខួ ន ែ ” ។ ជាការរិត្ណាេ់ថ្ល មនុេស ឺ សយងមា នដ ក្ុ ងព្បាសាទ ន ក្់ៗ សក្ត្មក្ម ូ ចោនសទ អក្ ន ខះ ែ សក្ត្មក្ក្ ន មាន ន ិ ើ ើ ិ ើ ុ ងវ
អក្ ះ ន ខះ ែ សក្ើត្ក្ុ ងផ ន ទ ល ម ផះ ទ សឈើ ឬ ខម ទ េបូវ ។ េូមបថ្ត្សក្ ន ូច ើត្ក្ុ ងព្បាសាទដ ី ោន រូបេមបត្ិតមិនដូចោន ចរយាេមបត្ ត ៏មនដ ិ ិក្ ិ ូ ចោន ព្បាជា្្ែេនវក្៏មិន ំ ដូចោនសទៀត្ ទាងសនះសព្
ះស
ត្ុអីវ ? សបើស
លសៅតាមន័យ ថ្ដលបាន
ថ្ចងក្ុ ងព្រះរ បត្ ន ុ ទសា ធ េនាថ្ល មក្រីការព្បព្រឹត្ិព្បត្ ត ិ ិត និង ការរាយាមខំ េនស ំឧបនិេស ័យមនសេ ម ន សនាះឯង ិ ើោ
។
ព្រះភគវាព្ទង់េថ្មង ត ថ្ល
“កម្មំ
សសតត វិេជតិ យ្ទ្ិទ្ំ ហ្ីនប្បណីតោយ្”29 “ក្មរម ថ្មងថ្បងថ្ចក្េត្វ សលាក្ឲ្យសថ្លក្ទាប នលល ែ ូ រន ខុេសោយថ្
ក្រីោ្ ន ” ។ អសំ រើ ថ្ដលេត្សវ លាក្
បានសាងេនស ំមក្មនដ នខ ុេថ្បក្ ែ រី ិ ូ ចោន ឬ ឧបនិេស ័យមានមក្ត្ចសព្ច ិ ើ ំ ចបានសេើ ដ ោន សទើបក្សំ ណើត្ និង ការព្បាថ្លនននេត្សវ លាក្ រុអា ម ូ ចោន ។
ក្យថ្ល ឧប្និសស ័យ្ ជាភាសាបាលី ថ្ព្បថ្ល ក្ុេលធម៌ ថ្ដលសដក្
អាព្េ័យសៅក្ុ ងខន េ ន ខ នាតន ស
ំ ឬ ថ្លក្ុេលថ្ដលបានអប់រក្សាងេនស ំទុក្
៉ា សទៀត្ បានដល់ ភ័រវសព្រងេណា ំ ង ថ្ដលបានក្សាង ើ យ ។ ន័យមាង
ទុក្មក្រ
់ ប់ជាចណ ំ ុ ចចណ ំ ូ លចត្ ូ ត្ដក្ជា ិ ត។
តាមគមរព្រះរ ុ ទសា ធ េនា សលាក្ចាត្់ ឧបនិេស ័យ ីព
29
(
)
២៨
៥៥
124
៣ យា៉ាងគ៖ ឺ
ំ ១. ទានូប្និសស ័យ្ ភ័រវសព្រងេណា ង ថ្ដលបានសាងទុក្ មក្
ំ សោយអណា ចការបរចា ិ ច គព្ទរយសៅជាទាន
ំ ២. សីលប្ ូ និសស ័យ្ ភ័រវសព្រងេណា ង ថ្ដលបានសាងទុក្មក្
សោយការរក្ាេីល
ំ ៣. ភាវនូប្និសស ័យ្ ភ័រវសព្រងេណា ង ថ្ដលបានសាងទុក្មក្
សោយការ
ភាវនា ។
ឧបនិេស ័យ បានដល់ ទាន េីល
ចាត្់ថ្លជាឧបនិេស ័យ
ំ ៣ ព្បការសនះ ភាវនា ។ ទាង
ថ្ដលេត្សវ លាក្បានេនស ំសាងទុក្មក្រ
ំ ុ ចចណ ំ ូ លចត្ ជាប់ជាចណ ិ ត។
េត្សវ លាក្ថ្ដលព្តាចរ់ ងាគត្់ក្ុ ងេងារវដ ន ដ
ូ ត្ដក្់
សបើមិនទាន់េសព្មច
និ វ នដោបណា រថ្មងជ្ួបបញ្ញ ។ ដូសចះ ា ទុក្សខ សាក្សព្ចនព្បការ ន សដើមបសរ ើ ី ើ ំ នស ំបសំ រ បព្មះឲ្យផុត្បញ្ញ ា ទុក្ខ ព្បាថ្លនសេចក្ីេ ត ុ ខ ព្ត្ូវថ្ត្រាយាមខេ ទាន េីល
ភាវនា សទើបបានស្មះថ្លជាអក្ ន មានឧបនិេស ័យល អ
ំ ុ ក្ ថ្ដលជាស គុណធម៌ ក្ុេលធម៌ ឬ បុញ្ញក្មមព្បចាទ ំ ំ ីវត្ក្ ភ័រវសព្រងេណា ងលព្អ បចាជ្ ន ដ។ ិ ុ ងេងារវដ តាម
សាមញ្ញញ សបើសគស
ើ
ត្ុបសងើត្ ក បានជា
បុគល សំ លើព្ត្ក្ូល គ ណាមានក្់សក្ត្ច ើ
ំ អភជ្ន មានអណា ច េក្យេ ព្ទរយេមបត្ិត បរវារ មានបញ្ញញ សាមរត្ី ភឺែ ិ ិត ិ សាវង កាែហាន មានរូបេមបត្ិតព្េេ់សសាភា ព្បក្បការងារបានេសព្មច ំ ំ ន សកាត្េរសេើរចសំ េមតាមបណ ងព្បាថ្លន សគក្៏ថ្ត្ងនាោ 125
ះបុគល គ សនាះថ្ល
ំ មានភ័រវសព្រងេណា ងលអ អ សាចរយសម៉ាះ ែ
សគ
ផុ យរ ទ ី
ដូចបានស
លមក្
៎ ន ! ថ្ត្សបើ
សនាះ សគរថ្មងនា ំ
ំ ោននិយាយថ្ល ជាបុគល ងលសអ សាះស គ អភ័រវោមនសព្រងេណា ំ ភ័រវសព្រងេណា ងរុំថ្មនសក្ត្ស ើ
ណាសលាក្ព្បទានឲ្យសនាះសទ មានការរាយាមឧេា
ើយ ។
ើងឯងៗ ឬ សោយព្រះជាមាចេ់អងគ
ំ សព្រងេណា ងសក្ើត្ចសំ
ះ
ថ្ត្បុគល គ ណា
៍ េងាវត្ ព្បឹងថ្ព្បងេនស ំឧបនិេស ័យលសអ ោយខួ ន ែ
ឯងបុ ស៉ា ណាណះ ។ បុគល គ ណាបានបសំ រ
ឧបនិេស ័យទុក្ស
ំ ស្មះថ្ល ជាមាចេ់សលើភ័រវសព្រងេណា ងសនាះ ៉ា សទៀត្ មាង
សក្ើត្
រុទប ធ រេ ួ រសព្បើ ិ ័ទមនគ ិ
គ សនាះ ើ យ បុគល
ៗ។
ក្យ
“ព្រ
ល ម ិ ខិត្”
ចសំ
ះ
ំ ដសំ ណើរជ្ីវត្បច ង ឬ អភ័រវ អត្់សព្រង ច ន ថ្ដលជ្ួបព្បទះភ័រវសព្រងេណា ិ ុ បបន ំ េណា ងសនាះស ព្
ើយ
សព្
ះ
ក្យ
“ព្រ
មលិខិត្”
សនះ
ជា
ក្យថ្ដល
់ ់ ថ្ល “អោត ហ្ិ មណ៍បរេ ិ ័ទព្ត្ូវសព្បើថ្ត្បុ ស៉ា ណាណះ ។ ព្រះរុទព្ធ ទងព្តាេ
អតតសនា ឥនព្ទ រ
នាសថា”
“ខួ នទ ែ ីរឹងខួ ន” ែ
។
ំ ី រឹងអក្ ចូរក្ុទ ន ដនទមានសទវតា
មជាសដើម ។ េុខ ទុក្ខ មាន ព្ក្ អាព្ក្ក្់ ល អ សក្ើត្មក្រីទសងើរវ បេ់ខួ ន ែ
សយើង ោមនអក្ ន ដនទណាមក្ជ្ួយសយើងបានស
ើយ ។
ំ ដូសចះ មានភ័រវសព្រងេណា ងរិត្ៗ ព្ត្ូវខំ ន សដើមបឲ្យបានជាប ុ គល គ ី
ំ ត្ តាងច ត សំ រ ិ ប
ទានឲ្យបានជាទានូបនិេស ័យ
េីលូបនិេស ័យ បសំ រ ់ៗជាត្ិ ។ ជ្ីវត្ព្គប ិ
បសំ រ
េីល
ឲ្យបានជា
ភាវនាឲ្យបានភាវនូបនិេស ័យទុក្ជាក្នព្មេព្មាប់
126
ទានូប្និសស ័យ្
ំ ទានូប្និសស ័យ្ ថ្ព្បថ្ល ភ័រវសព្រងេណា ង ថ្ដលបានសាងទុក្មក្
ំ សោយអណា ចការបរចា ិ ច គព្ទរយសៅជាទាន
។
ក្យថ្លទាន
ជាភាសា
េស្កំ េឹត្ផង ជាភាសាបាលីផង ថ្ព្បថ្ល អសំ ណាយ (ការឲ្យ) ព្បសគន ជ្ូន ក
ំ ំ្ នរនយល់ ថ្លវយនូវបច័យ ។ ទានសនះ ខុ បា ច ទាងឡាយឲ្យជាទាន ថ្
រសេើ រេរ ទ វ ព្គប់មក្ស
បុគល គ ថ្ដលអាចបសំ រ
ខុ ព្ំ្ ោន់ថ្ត្ជ្ព្មាបបថ្នម ថ សទៀត្ថ្ល
ើយ
ទានឲ្យបានជាឧបនិេស ័យសក្ត្ ើ
ំ ះ សលើេព្ត្ូវននចិត្សត រាយាមចាំងយក្ជ្័យជ្ន ជាមុនេិន សព្
ូរ
លុះព្តាថ្ត្
លគឺ សលាភៈ មចរា យៈ ិ
ះការសធទានទ ង ។ ព្រះេមាមេមុ ទ ុ ក្ដូចជាការសធចមាំ ព ធ ើវ ើវ
ព្ទង់មានព្រះត្ព្មាេ់ថ្ល “ទានញ្ច យ្ុទ្ធញ្ច សមានមាហ្ុ ” “ទាន និង ចមាំងសេើ ោ ម ន”។
់ ័យសនះ ព្រះអងព្គ ទងេថ្ម ក្ុ ងន ង ន ត បញ្ញ ជ ក្់ថ្ល ការបសំ រ
ព្បហាក្ព្់ បថ្
ទានសនះ
លនឹងការសធចមាំ ង ។ សរលណាព្បសទេជាត្ិ មានេស្កងាគម ើវ
័ និង ក្ងរលទាហាន ថ្ដលមានក្មាែងខា ំ ែ ងកា ំ ែ សគថ្ត្ងថ្ត្ព្ត្ូវការសមទរ
មានព្បាជា្សាមរត្វាងនវ មានចត្ ី ិ ត កាែហាន មានសេបៀងអាហារ និង េ វ វុធ ព្គប់ព្ោន់សាគល់កាលសវលា
ំ ុ ចសខាយខាែង ំ ចណ
និង
ំ រិត្ព្បាក្ដ ជាអក្ ត្់អត្់ធន់ ត្េូ បូ រផ្ទ ន មានអណ ត ត ច់ ំ ះរីខាមងេព្ត្ូ ំ ជ្័យជ្ន វ ។ យា៉ាងណាមិ ក្៏ដូសចានះថ្ដរ
សដើមបទាមទារយក្ ី
បុគល គ ថ្ដលអាចបសំ រ
លុះព្តាថ្ត្រាយាមចាំងឲ្យបានឈះ ន េព្ត្ូវ 127
របេ់េព្ត្ូវ
ទានបាន
ននចត្ ត មុន ិ ជា
េិន សទើបអាចបសំ រ
ទានសក្ើត្ ។
េព្ត្ូវននចត្ ។ ធមតា ត នដល់សលាភៈ និង មចរា យៈសនះឯង ម បុគល គ ិ បា ិ
ថ្ដលមានចត្ ត ប់ជ្ ំ ិ ជា ំ ក្ណា
់ េិត្សា វ វ
ក្់
ួ ងថ្
់ ចង់បានចងមាន
ង
ួ េក្រំ ត្ ិ
ចត្ ិ ត
ំ ដល់សៅហានលះចាយ ចណា ំ ក្ុថ្ល យព្ទរយធន ថ្ដល
់ អក្ ខួ នមានឲ្យសៅជាទានដល ែ ន ដនទសនាះ
។
េូមបថ្ត្ខ ែ ី ួ នឯង
ំ ន ក្៏រុហា
ំ បរសភាគចាយវាយធនធាន ថ្ដលខួ នមានទា ងឡាយ ឲ្យបានេមគួរដល់ ែ ិ េមត្ភា ថ រខួ ន ែ ំ ក្ណា
។
់ េិត្ វ
ំ ូ ក្សនះ បុគល គ ជ្រ
ជាមនុេសចា
់ ចាល
ធាែក្់ក្ុ ងត្ព្មាថ្ល ន
បសណា ត យចត្ ត ួ នឲ្យឋ ែ ិត្សៅសព្កាម ិ ខ
ំ អណា ចសលាភៈ និង មចរា យៈ ។ ចត្ ិ ិ រត ថ្មងសៅ បានមិនសចះេប ក ់េល ក ់ ថ្ត្ងថ្ត្ព្ក្
ង ម អនះ ទ អថ្នង ទ ចង់មាន
ល់ព្ក្ហាយ សាតយសព្កាយ សៅសរល
់បង់សៅសោយព្បការសផសងៗ ថ្ដលព្ទរយេមបត្ិវត នាេបាត្ ិ ំ ន់ជាសដម ទឹក្ជ្ន ើ
។
ជាមនុេស
បុគល គ ព្បសភទសនះ
មានខយល់រយុះ
ំ ៏មាន សទាះបីរេ់សៅោប់រយឆ្នក្
់ខួ ន ស្មះថ្លរុំបានសាងព្បសយាជ្ន៍អេព្មាប ែ េព្មាប់េងម គ ជាត្ិ េងម គ ីវ សលាក្ស
ើយ
សោយស
រេ់សៅទមន ៃ ់ថ្ផនដី ។
ត្ុថ្ល ការសធើទាន និង ចមាំងព្បហាក្់ព្បថ្ វ
លោន សទើប
ំ ី ទានជាមុន ស ព្រះបរមសាសាត ព្ទង់េថ្មង ត ទុក្ក្ុ ងអន ន ុ បុរីវ ក្ថ្ល អរ ំ ី េីលតាមលោ ំ ប់ ព្ទង់េថ្មង ត អរ ត្នមនែ នទាន
និងផលននទាន
បាដិបុគល គ ិ ក្ទាន
សព្
។
ើយ
់ ់ ំ ី ះព្ទងចង ឲ្យរ ុ ទប ធ រេ ិ ័ទយល់អរ
ព្ទង់ចង់ឲ្យ
រុទប ធ រេ ិ ័ទសរៀនសធើវ
ំ បណ សធើេងឃទាន សដើមបោ វ ី ផាំ ុ ត ះឧបនិេស ័យ សៅ 128
ថ្ល
ទានូបនិេស ័យ
ជាភ័រវសព្រង
ទុក្ជាបុញ្ញនិធិ
ឥធសលាក្ និង បរសលាក្ ។
ំ េណា ងេព្មាប់
សីលប្ ូ និសស ័យ្
សីលប្ ូ និសស ័យ្ សោយការរក្ាេីល ។
ំ ថ្ព្បថ្លភ័រវសព្រងេណា ងថ្ដលបានសាងទុក្មក្
ក្យថ្ល េីល ជាភាសាេស្កំ េឹត្ ឬ បាលី ថ្ព្ប ក
វរត្ ិ ិសចត្នា សវៀរចាក្អសំ រើអាព្ក្ក្់ េិកាខបទ ឬ វន ិ ័យបញ្ញត្ិត
ផូ វកាយ វាចា ការមិនព្បព្រឹត្ិក្ន ង ែ ត ែ
ចរយាេណា ត ប់ធានប់ និេស ័យ (foundation) ិ
ំ ួង ។ ការេព្ងួមមនសធ វ សំ រើអាព្ក្ក្់ទាងរ ិ ើអ
ព្បព្ក្ត្ី
ក្យថ្ល វិរតិ ថ្ព្បថ្ល សចត្នាសវៀរចាក្ មាន ៣ យា៉ាង គឺ ៖
១. សម្បតតិវិរតិ សវៀរចាក្សោយការដល់ព្រម សព្
ស
ើ
ះរិចារណា
ចាេ់នូវគុណធម៌ និង ត្នមជា ែ ត្ិក្សំ ណើត្ ថ្ដលបានសក្ត្មក្ជា ើ
ំ ួ ងសសាះស មនុេស សោយក្ព្ម ។ ដូសចះ ទា ន មនគ ួ រសៅសធើបាបក្ម វ ម ងរ ិ សទាះបីជាចសំ
ើយ
ំ ងម ំ ុ ខអក្ ះមុខ ឬ ក្បា នព្បព្រឹត្ត ដូចជាជ្ួប ន ដនទក្ីត ក្៏មនហា ិ
៏ ិនេមាែប់ ស ព្បទះេត្វមានជ្ីវត្ ិ ថ្ដលគួរេមាែប់ក្ម
់យក្ដូសចះ ដនទ ថ្ដលគួរកាន់យក្ក្៏មនកាន ន ជាសដើម ។ ិ
ើ
ព្ទរយេមបត្ិអ ត ក្ ន
ំ ២. សមាទានវិរតិ ការសវៀរចាក្មនសធ បាបទា ងឡាយ សោយបាន ិ ើវ
េមាទានេីល រីភក្ ឬ សលាក្អក្ ខ ន មានេីលរូបណាស ិ ុ សាមសណរ បានរាយាមព្បត្ិបត្ិតាមទា ត វ រកាយវាចា េិកាខបទ
ើ យ ក្៏
មិនហានព្បព្រឹត្ឲ្ ត យក្នង ែ ចាក្
ឬ វន សោយមានការសអៀនខាមេ និង មានការ ត ិ ័យបញ្ញត្ិសនាះ 129
ថ្ព្ក្ងរថ្អងសខើមច សំ ព
ំ ះផលអាព្ក្ក្់លាមក្ទាងសនាះ ។
៣. សម្ុសចឆទ្វិរតិ ការសវៀរចាក្សោយោច់ខាត្ គអ ឺ សំ រើបាបណា
ថ្ដលបានសវៀរចាក្សោយកាយវាចាស វលព្ត្ ិ
ប់សក្ត្សទៀត្បានសទ ើ
ំ ំ ច ុ អា ើ យ អសំ រើបាបទាងឡាយសនាះរ
េសំ ៅយក្ការសវៀរចាក្ននព្រះអរយប ុ គល គ ិ
មានសសាតាបននជាសដើម ។ អសំ រើបាបណាថ្ដលព្ទង់បានលះបង់ស ព្ជ្ះព្េ
ះមិនអាចព្ត្
ប់សក្ើត្វ ិ
បានស
ើយ
។
ើ យ គឺ
េីលថ្ដលថ្ព្បថ្ល
ំ វ រកាយវាចាសោយេត្ិ មនបសណា េព្ងួម គឺ េព្ងួមព្បយ័ត្ប ងទា ន ទបា ត យ ិ ិ ំ ឲ្យបាបទាងឡាយ សព្ជ្ៀត្ថ្ព្ជ្ក្ចូលមក្បាន ។ រាយាមរក្ាកាយវាចាឲ្យ
ំ ៏ ាយាមរក្ាឲ្យបាននលល ជាព្បព្ក្ត្ីធមតា យា េណា ម ទាងចរ ត ប់ធានប់ ក្រ ែ ូ រល ន អ ិ ព្បសេើរព្គប់សរលសវលា ។
១. និចស ច ល ី បានដល់េីលថ្ដលគួររក្ាជានិចច
ឬ សៅថ្ល
បញ្ចេីល គឺេីលថ្ដលមានេិកាខបទ ៥
២. ឧសបាសលសីល េីលេព្មាប់ដុេខាត្់ ជ្ព្មះចត្ ត យបានថ្លែ ិ ឲ្
ំ ប់ ស សាអត្ជាលោ
ើងសៅ ឬ សៅថ្លេីល ៨ សព្
ះមានេិកាខបទ ៨
៣. ចតុប្ារ ិសុទ្ធសល ី េីល ៤ មានបាត្ិសមាក្េ ខ វំ រេីល ជាសដើម
ជាេីលេព្មាប់ភក្ ខ គ ិ ុ េងឃអង េិក្ាសោររព្បត្បត្ ិ ិត ។
ថ្ដលបានបួេក្ុ ងព្រះរ ន ុ ទសា ធ េនាសលាក្
ំ្ ូ មសលើក្យក្ព្ត្ឹមថ្ត្េីល ៥ េព្មាប់ខណៈសនះខុ េ 130
ឬ និចេ ច ីល
មក្អធិបាយខះ ែ ៗបុ ៉ាសណាណះ តាមន័យខាងសដើម ។
សដើមបបញ្ញ ជ ក្់រីេីលូបនិេស ័យ ី
ឲ្យព្េបសៅ
ំ េត្ថ្វ ត្ងជ្ួបព្បទះបញ្ញ ា ទុក្សខ សាក្ជាសព្ចនជ្ ើ
រូក្ ។ បញ្ញ ា ទុក្សខ សាក្ថ្ដលសក្ត្រ ច ក្ន ខ ធព្ត្ូវជ្ួបព្បទះនឹង ើ ី េភាវធម៌ គបញ្ ឺ ំ ៉ានបញ្ចក្ន ការសក្ត្ ម ា ខះ វ ខាត្ក្ុ ងការរក្សដ ន ខ ធផង ើ បប ើ ចាេ់ ឈឺ សាែប់ ។ បញ្ញ ី ប ។ បញ្ញ ា ភ័យខាែចត្ក្់េុ ត្ ែ ថ្ដលសក្ើត្សច
ំ រីេងម ច គ ដូចជាការសព្បើអណា
អាព្ក្ក្់ជ្ួរជាត្ិ កាប់េមាែប់សបៀត្សបៀន សធើទ វ ុក្ប ខ ុ ក្សមន ំ ំ រសលាភប
សបាក្ព្បាេ
រប ំ
ំ ត្់េិទិ សេរ នបបា ភារ ធ ី
មួលបងាកច់ព្បាេចាក្រីេភាវរិត្
ស
័ ច លួចឆក្ ម ់ឆក្់ព្បវញ្
ល
ក្
មានចត្ វ ិ សត លមងងឹត្វសងង
ំ សភច ែ សាមរត្ី ។ ទាងសនះេ ុ ទថ្ធ ត្ជាមហាភ័យ ថ្ដលបងសក ច េត្ថ្វ ដលសលាក្ស
ក្យេមីក្ ត ុ
លថ្ល ខះ វ េីលធម៌សនាះឯង ។
ំ ិ ត្នន ជាផត្ ន ់ គន
័ ឌ ននចាប់ ដូសចះ ណ ន អក្ ន ថ្ដលបានរក្ាេីល ជាអក្ ន រេ់សៅក្ុ ងព្ក្បខ ន
៌ មនបានបង យុត្ធម កា ក រភ័យខាែចដល់េងម គ ។ និចេ ច ីល គឺេីលថ្ដលព្ត្ូវ ិត ិ រក្ា ព្បត្បត្ ិ ិត ដុេខាត្់ ឲ្យបានព្បសេើរព្គប់សរលសវលា ។ ៥
ំ ត្់ជ្ីវត្សគ ១. បាណាតិបាត ការេមាែប់េត្វ បបា ិ ២. អទ្ិនានទាន ការលួចព្ទរយរបេ់សគ
៣. កាសម្សុម្ិចាឆចារ ការព្បព្រឹត្ខ ន ិត ុេក្ុ ងកាម ៤. ម្ុសាវាទ្ ការស
ល
ក្យក្ុ
ក្
៥. សុរាសម្រយ្ ការផឹក្ទឹក្ព្េវង ឹ ។ 131
ព្ត្ូវេិក្ាេិកាខបទ
៥ សនះ ឲ្យបាន
អសំ រើអាព្ក្ក្់ ។ កាលសបើបុគល គ ណាបានព្បព្រឹត្ត ំ បុគល ម គ បាប នាឲ្យេង គ ភ័យខាែចត្ក្់េុ ត្ ែ ធុ
ស
ើ យ ស្មះថ្លជា
ព្ទាន់សខើមរសអ ម ព ើ និង បាន
ស្មះថ្លជាបុគល គ ព្ទុេេ ត ីល គឺជាអក្ ន ោមនេីល ។ ដូសចះ ន សដម មះ ើ បបានស្ ី ថ្ល ជាបុគល គ មានេីល រក្ាេីល
លួចព្ទរយសគ
ការសវៀរចាក្
ព្បព្រឹត្ិខ ត ុេក្ុ ងកាម ន
ផក្ ឹ ។ ឹ ទឹក្ព្េវង
រក្ាេីល
ឲ្យមានេណា ត ប់ធាែប់លនអ លល ែ ូ រន េមគួរដល់ និចេ ច ីល
ំ ៥ ខ សនះ ។ េិកាខបទទាង
ព្ត្ូវ
ស
ល
េមាែប់ ក្យក្ុ
េត្វ
ក្សបាក្ព្បាេ
រក្ាកាយ វាចា
ក្យថ្ល េីលធម៌ ។
គឺជាេីលថ្ដលបុគល គ មានក្់ៗ
ព្ត្ូវរក្ាព្បត្ិបត្ិឲ្យបាន ត
់ ជាប់ជានិចច សដើមបសេចក្ ង ម ត ុ ងរង ន វ េង គ ព្គួសារ េងម គ ជាត្ិ ីតេុខសក្សមក្ានក្ ី ំ ូល ។ និង រិភរសលាក្ទាងម
់ ព្មាប់េងម ំ និចេ ឬ ថ្ល ច ីលសនះ ជាចាបេ គ ជាធម៌មានព្បចាសលាក្
ំ ជាបណ ងននមនុេសេត្វ ព្តាេ់ដឹងក្ីត
ំ ់ព្គប់សរលសវលាសទាះសបើមានព្រះរុទ ធ ជាចាបាច
មិនមានព្រះរុទព្ធ តាេ់ដឹងក្ីត
៏ ងម ក្េ គ មនុេសេត្វថ្ត្ងប៉ាង
ំ ់ សដើមបេ ព្បាថ្លនជាចាបាច ភារសេចក្ ម ធ ន គ ។ ី ីតេុខព្េួលក្ុ ងេង ី ិទិ សេរ ដូសចះ ន បុគល គ ព្គប់រូប
់ ក្់ជាប់ក្ុ ងច ទមាែបដ ត្ ន ិ ត
បុគល គ រក្ាព្បត្ិបត្ិល ត សអ
ំ នស ំអប់រឲ្យមានេ ំ ព្ត្ូវរាយាមខេ ីលជា
ថ្ដលសៅថ្លេីលូបនិេស ័យ
សព្
ំ ៤ យា៉ាង ។ ើ យនឹងបានជាក្មាែង 132
ះេីល
ថ្ដល
់
១. ឧទ្កសរណសីលគុសណា េីលមានអានុភារព្ត្ជាក្់ដូចទឹក្ ២. ឧសបាសលសសមាសីលគុសណា េីលមានអានុភារដូចឱេល
ំ ក្ ៣. អាចារសសមាសីលគុសណា េីលមានអានុភារញា ន រក្ា ុ ងអ
ឲ្យព្បព្រឹត្ល ត អ
៤. ម្ណីសសមាសីលគុសណា េីលមានអានុភារដូចជាថ្ក្វមណីដ៏
មានរេី ភ ម ឺថ្ល ែ ែ ។ រ
បុគល គ ថ្ដលបានរក្ាេីលឲ្យបានបរេ ិ ុ ទធ
ល រថ្មងបានអានិេងស ៥ យា៉ាងគឺ ៖
មនធ ែ ែយ ិ ុ ះធា
មនឆ ក្ ែ ិ
៍ សព្ ១. អក្ ន រក្ាេីល នឹងបានព្ទរយដ៏សព្ចន ើ មិនមានអធក្រណ ិ
ះ
មានការមិនព្បមាទ
ិ៍ ត ២. អក្ ន រក្ាេីល នឹងមានសក្រស្ ម ះរិសោះលជា អ ក្លាណ េ័រទ
ផុេអថ្ណតត្ស
់ទិេសានុទិេ ទ ើងលបរន ី ឺ ព្គប
ំ ន ថ្ត្ងថ្ត្រក្ោយ ់ ី ព្បជ្ុជ្ ៣. អក្ ន រក្ាេីល កាលនឹងចូលសៅកានទ ី
ំ ុ ងចុះ មិនសអៀនអន់ ោក្់មុខេយ
៤. អក្ មិនវសងង ន រក្ាេីល សវលានឹងសធើកាលក្ វ វ សាមរត្ី ិរយា ិ
៥. អក្ ន រក្ាេីល បនាទប់រីថ្បក្ធាែយខនសធ ៅ រថ្មងបានសៅសក្ត្ក្ ន ើ ុង
េុគត្ភរ ។ ិ
៉ា សទៀត្ សលាក្សព្បៀបេីល ដូចជាថ្ផនដី ។ មាង 133
នព្រព្រឹក្ា
លតាតវលិ៍ ែ អាច
សៅបានសព្
មានេីលជាមូលោាន ។ រិត្ថ្មន
ះមានថ្ផនដីជាមូលោាន ។ ក្ុេលធម៌
ំ អាចសក្ត្មាន និង តាងសៅបានល ុ ះព្តាថ្ត្ ើ
ំ នទី ២ បនាទប់រីទានក្៏ េីលជាជ្ហា
អក្ វថ្ត្ ន សធើទានព្ត្ូ វ
េីល
ព្ទុេេ ត ីល យក្
។
ទាន
បានបុណយថ្ដរ ថ្ត្ជាបុណយលាយបាប មិន ការស
លោប់សរៀបមក្សនះ
សបើេិន
បរេ ធ អ ត្ ។ ិ ុ ទសា
បញ្ញ ជ ក្់ឲ្យស
ើ
ចាេ់ថ្ល
េីលជា
ំ ំ ួ ងសក្ត្ គុណធម៌ដព្៏ បសេើរ ជាទីតាងននក្ ុ េលដនទ សធើឲ្យក្ វ ុ េលធម៌ទាងរ ើ
ំ ន្នចូលដល់ភាវនា ថ្ដលជា ំ តាងសៅ និង ចសំ រនបាន និង ជាជ្ហា ើ ឧបនិេស ័យជាន់ខេ ព ់ សទៀត្ផង ។ សាធុជ្ន
េនស ំបសំ រ
ំ ចង់បានភ័រវសព្រងេណា ងល អ
ព្ត្ូវរាយាមខិត្ខំ
េីល ឲ្យបានជាឧបនិេស ័យ សៅថ្ល េីលូបនិេស ័យ ។
ភាវនូប្និសស ័យ្
ំ ភាវនូប្និសស ័យ្ ថ្ព្បថ្ល ភ័រវេណា ង ថ្ដលបានសាងទុក្សោយ
ការបសំ រ
់ សំ នឹក្ព្ត្ងច ស
ភាវនា ។ ភាវនា ជាភាសាបាលី ឬ េស្កំ េឹត្ ក ថ្ព្បថ្ល ការចសំ រនការ ើ
ះអារមណ ជាសរឿយៗ នឹក្ ម ៍ លថ្អ ត្មួយ ដថ្ដលៗ សព្ចនដង ើ
ំ ឹ ងេឹងសា ម ម ធិ ។ ើ យនឹក្សទៀត្ ររ
ភាវនា (cultivation) ថ្ព្បថ្ល ការចសំ រន ើ េព្មាប់សព្បើជាមួយនឹង
ដនទ ដូចជា
ចសំ រន ើ
134
ឭ
ឬ សាមរត្ី),
ក្យ
(
),
(ការចសំ រន ើ
សមតាតភាវនា
),
េមាធភាវនា (ការចសំ រន ិ ើ
),
)។
ំ ត្ ភាវនា (spiritual cultivation) បានដល់ការអប់រច ត យេិត្សៅក្ ថ ន ិ ឲ្ ុង
់ ថ្អ ត្មួយ ព្បាេចាក្នីវរណធម៌ អារមណ ម ៍ មូលេប ៃ ល ៥
១
(sensual desire) ២
(sloth and torpor) ៤
(mental hindrances) (ill-will) ៣
(restlessness and remorse)
់ធុ ះនព្ត្លក្ បសងើត្ ណ ធម៌ ក បញ្ញញ សដើមបចាក្ ែ ខ ី
(doubts)
៥
អនិចច ំ
៌ ន ក្់ (impermanence) ទុក្ខ ំ (suffering) អនតាត (non-self) ។ ភាវានាសនះ ជាធមថ្ល ខេ ព ់ ក្ុ ងព្រះរ ន ុ ទសា ធ េនា
សលាក្អក្ ន ព្បាថ្លនសេចក្ីតេុខចសំ រន ើ
។
ក្ុ ង ន
ំ េងារវដដ ឬ ព្បាថ្លនរសោះខ ែ ួ ចផុត្ចាក្ជ្ីវត្អសនា ទ លសក្ើត្សាែប់ ព្ត្ូវខំ ិ ួ នឲ្យរ រាយាមេនស ំបសំ រ
ភាវនាធម៌
េមលភាវនា
ឲ្យសក្ត្បានជាឧបន សព្ ច ើ ិ េស ័យបច័យ
វបេសនាភាវនា ិ
និង
ះជា
៌ ងរ ំ ួ ង ។ ព្រះរុទ ធ គុណធម៌េព្មាប់ទូនាមនចត្ ថ ន ុ េលធមទា ិ ត ឲ្យេិត្សៅក្ ុ ងក្ ព្ទង់ព្តាេ់េថ្មង ត ក្ុ ងគម ន ីរព ំ ទាងឡាយមានច ិត្ត
”30 “ធម៌
ថ្ល “
ជា
”។
ព្រះរុទដ ធ ីកាសនះបញ្ញ ជ ក្់ថ្ល ធម៌ជាក្ុេលក្ីត ជាអក្ុេលក្ីត រថ្មង
មានចត្ ត ថ្ដនសក្ត្ ត ព្បធាន ។ សដម ើ បច ិ ជា ើ មានចត្ ិ ជា ើ ី សំ រនភាវនាឲ្យបានផល ំ ព្បសយាជ្ន៍រិត្ព្បាក្ដ សគព្ត្ូវក្ណ ត្់ 30
(
)
៥២
២១
135
សាគល់
ក្យថ្ល
ជាមុនេិន ។
ព្រះរុទ ធ
រូប (rupa)
គមីរអភ ព ិធមម
ចិត្ត (citta) សចត្េិក្ (cetasika)
៌ ង ំ ៤ ព្បការសនះមានន័យលិ ត្ និ វ ន (nibbana) ។ ធមទា អ
ំ េុខុម ថ្ដលសលាក្អក្ មនងាយន ន ព្បាជ្ទា ្ ងឡាយ ត ិ ឹ ងសលើក្មក្ េថ្មង រនយល់អក្ ន សាតប់ឲ្យយល់បានសោយងាយៗសនាះសទ ។
ក្យថ្ល ចិត្ត (mind) ជាអរូបធម៌ រុំអាចសមើលស
ើ
សោយថ្ភក្ ន ឬ
ឬ ចាប់សោយនដបានសទ ។ ចិត្ត ជានាមធម៌មានព្ត្ឹមថ្ត្ស្មះ
ំ េព្មាប់ក្ណ ត្់សៅឲ្យដឹងថ្លព្ោន់ថ្ត្ជាចត្ ត ុ ស៉ា ណាណះ ។ ិ ប
ចត្ ម ៍ ជាធាត្ុទទួលដង ឹ ព្ត្ះរ ិ ត ជាធាត្ុសសាយអារមណ ិ ះិ រិចារណា
េនស ំអារមណ ម ៍ ជ្ួនកាលសលាក្សៅថ្ល មសនាធាត្ុ
ឬ វញ្ញ ិ ញ ណធាត្ុ មាន
សចត្េិក្ ជាធាត្ុសក្ើត្រលត្់សៅរួមជាមួយ ។ ចិត្ត និង សចត្េិក្ ជា អរូ ធាត្ុ
ថ្ត្ងអាព្េ័យសៅនឹងរូបធាត្ុ
រូបោងកាយជាទីជ្ព្មក្
ំ អាព្េ័យ ។ រូបោងកាយននមនុេស េត្វទាងឡាយ ជាជ្ព្មក្ននចត្ ិ ត។ រូបោងកាយជាធាត្ុ
់ មនដ មនយល ង ឹ ិ ិ
ព្ោន់ថ្ត្ជាទីជ្ព្មក្ននចត្ ិ ត
បុ ៉ាសណាណះ ។ ចិត្ម ថ្ត្ងនឹក្សរ ត ិនថ្មនព្ជ្ក្សៅ ឬ ព្តាច់ចរថ្ត្ក្ុ ងោងកាយសទ ន ់ សងាអនសៅកាន់អារមណ សទារទនប ម ៍ សផសងៗ ខាងសព្ត សទាះជាទីជ្ិត្ ឬ ឆ្ៃយ ចត្ ម ៍ ព្គប់សរលសវលា ិ ថ្ត ត្ងអថ្ណតត្ព្ត្ថ្េត្នឹក្រក្អា មណ
។
ក្យថ្ល
ំ ី ចត្ អារម្មណ៍ បានដល់ធមជា ម ត្ិថ្ដលចត្ ិ ថ្ត ត្ងនឹក្រក្ ឬ ជានុយជាចណ ិ ត ។ ំ ី ននចត្ ៉ា ងណាេ់ ោប់មនអេ ់ ថ្ត្សបើស អារមណ ម ៍ ជាចណ ត នសព្ចនយា ិ មា ើ ិ សោយខី មានព្ត្ ែ ឹម ៦ យា៉ាង
ល
១) រូបារមមណ៍ (អារមណ ម ៍ បានដល់រូប), ២) 136
េទាទរមណ ម ៍ (អារមណ ម ៍ បានដល់េសមង ែ ), ៣) គនាធរមណ ម ៍ (អារមណ ម ៍ បាន ដល់ក្ន), ៤) រសារមណ ម ៍ (អារមណ ម ៍ បានដល់រេជាត្ិ), ៥) សផ្ទដា វ រមណ ម ៍ ិែ (អារមណ ម ៍ បានដល់ការប៉ាះ
ល់), ៦) ធមាមរមណ ម ៍ (អារមណ ម ៍ បានដល់វត្ុ ថ ឬ
អថ្ដលច ត្ ក្ ច ន )ីត ។ រូប េសមង ែ ក្ន ីវ ិ រត ថ្មងនឹក្រក្ជាអត្ត្ ី អនាគត្ បចុ បបន ិែ ើ យ ថ្ដលចិត្ថ្ត ត្ងសសាយថ្ត្ងនឹក្រក្មិនោច់ ។
រេ េមេ ផ ស ធមាម សនះស
ំ ៦ សនះ ថ្ត្ងសក្ើត្ស អារមណ ម ៍ ទាង
ននរូបកាយ ៦ ថ្ដរ
ើង ឬ ព្តាច់ចរចុះស
ើងតាម ទាវរ
១) ចក្ុ ទា ខ វ រ (ទាវរថ្ភក្ ន ), ២) សសាត្ទាវរ (ទាវរព្ត្សចៀក្),
៣) ឃ្លនទាវរ (ទាវរព្ចមុះ), ៤) ជ្វា ត ត្), ៥) កាយទាវរ (ទាវរ ី ា ទាវរ (ទាវរអណា កាយ), មសនា
៦ មសនាទាវរ (ទាវរចត្ ន ព្ត្សចៀក្ ព្ចមុះ អណា ត ត្ កាយ ិ )ត ។ ថ្ភក្
ជាទាវរ សព្
អាយត្នៈ
ថ្េនសព្ៅ សព្
ថ្ព្បថ្ល
ះមនសចះសរ ិ
១. ២. សក្ត្ស ើ
ះជាចសនាែះព្បសហាងសច
ចូលននអារមណ ម ៍ សៅថ្ល
េព្មាប់ផុ ក្អារម ណ ទ ម ៍
អណ ូត ង
ំ សោយអារមណ ម ៍ ទាងឡាយសសាះស
ជាអណ ូត ង ើយ ។
អារមណ ម ៍ ជាទីព្បាថ្លន
អារមណ ម ៍ មិនជាទីព្បាថ្លន ។
កាលសបើ រូប េមង ែ ក្ិន ែ រេ េមេ ផ ស
ធមាម បានប៉ាះ
ល់ ឬ
ន ព្ត្សចៀក្ ព្ចមុះ អណា ត ត្ កាយ មសនាវញ្ញ ិ ញ ណ គឺ ើងតាមផូ វែ ថ្ភក្
ដង ែ រិសោះ ក្នព្ក្អ ូ ប រេជាត្ិឈុ យឆ្ ៃ ៃ ឹ ថ្ល រូបសាអត្ េសមង ិែ ភន ែ ់ ធមាម ឬ វត្ុ សថ
ត្ុការណ៍នាអត្ីត្
137
ឬ បចុ បបន ច ន
់ េមេ ផ សទន់
ជាទីោប់
ក្៏សក្ើត្ការព្បាថ្លនសរ
ចិត្ត សសាមនេស សព្ត្ក្អរ េបាយរក្ោយសោយ ី
កាម គឺ ចង់ឲ្យសក្ត្ោគៈ ត្សព្មក្សព្ត្ក្ព្ត្អាល សភត្សភ ន ើ ើែ ើែ សព្េើបព្សាល ចសំ
ះអារមណ ម ៍ ជាទីព្បាថ្លនសនាះ
ឥោារមណ ម ៍ ។
ផុ យសៅវ ទ ិ
។
អារមណ ម ៍ ថ្បបសនះស្មះថ្ល
កាលសបើជ្ួបព្បទះអារមណ ក្ិន ម ៍ ដូចជា រូប េសមង ែ ែ
ំ េ់ មិនជាទីោប់គួរ មិនេមព្បាថ្លន ក្៏សក្ើត្សទាមនេស េមេ ផ ស ធមាម ជាទនា ំ ន ក្់ភាែម ចសំ និង េប អ ់ ថ្លនងថ្ល ស្មះថ្ល អនិោារមណ ម ៍ ។
ំ ះអាមណ ។ អារមណ ម ៍ ទាងសនាះ ម ៍ ថ្បបសនះ
ចត្ ត ត្មានរូបសទ ថ្ត្សគអាចដង ឹ បាន េមាគល់បាន ព្ត្ង់ចលនានន ិ ឥ
ចិត្ត ថ្ដលថ្ត្ងគិត្េនស ំសរសៅកាន់អារមណ ម ៍ ព្គបស់ រលសវលា ។ ចិត្ជា ត ធាត្ុ ដឹងអាចបញ្ញ ជ ោងកាយ ជាធាត្ុមនដ ត សំ រើជាបាប ឹងឲ្យមានចលនាព្បព្រឹត្អ ិ
បុណយ គុណសទាេ ខុេព្ត្ូវ ក្ុេលអក្ុេល ព្គប់ថ្បបយា៉ាង សោយមាន សចត្េិក្
៌ ូ ចោន ថ្ដលជាអរូបធមដ
អក្ុេលសចត្េិក្
៏ ព្មុ ក្ុេលសចត្េិក្ ក្ជ្
ក្៏ជ្ព្មុ
់ជាមួយោន រថ្មងសក្ត្រលត្ ើ
បញ្ញ ជ ចិត្ឲ្ ត យសៅជាអក្ុេល
បញ្ញ ជ ចិត្ឲ្ ត យសៅជាក្ុេល ។
សបើជា
សបើជា
ដូសចះ ន សដើមបឲ្យបានគ ុ ណព្បសយាជ្ន៍រីចត្ ិ ត សគព្ត្ូវខិត្ខំ រាយាម ី
ំ ូ នាមនចត្ អប់រទ ិ ត សោយទា សព្
ព្បគងចត្ ត យឋត្ ន ុ េលធម៌ជានិចច ។ ិ សៅ ក្ុ ងក្ ិ ឲ្
ះសបសគម នបានទ ូ នាមនអប់រ ំ ើ ិ
សទ
ព្បាថ្លនខះ ែ មិនជាទីព្បាថ្លនខះ ែ ។ សៅសរល 138
រថ្មងសរសៅកាន់អារមណ ម ៍ ជាទី ំ ប៉ាះព្បទះអារមណ ម ៍ ទាងសនាះ
ស
ើ យ សបើោមនេត្ិរឭក្នឹក្ដឹង
បញ្ញញរិចារណាឲ្យស
់ ខុេ ព្បកាន់ខុេ ជាស សទ ចត្ ិ រត ថ្មងគត្យល ិ សរ
សៅសោយ
សៅ
មងស
គុណសទាេ
ត្ុធាែក្់ចុះសៅក្ុ ងសព្ជាះ ស ន
មង ។ កាលសបច ទ ើ ត្ ិ ព្ត បក្បសោយមនិ លសៅ
ទុក្ន ខ ឹ ងសក្ត្មានរ ើ ិ ត្ព្បាក្ដ សៅ
ើ
ដូច
រុទភា ធ េិត្
ក្ុ ង ន
រ
មង
ថ្ល “ចិសតត សង្កិលសិ ដឋ ទ្ុគគតិ បាដិកង្កខ”31 “កាលសបច ើ ិត្ត
ើ យ ទុគត្ិនឹងសក្ើត្ស
ើងព្បាក្ដ” ។
ក្យថ្ល ភាវនា បានដល់ការចសំ រន ើ ការនឹក្ព្ត្ង់ចសំ
លថ្អ ត្មួយ នឹក្ស
ះអារមណ ម ៍ ដ៏
ក្យ នឹក្ ឬ រឭក្ េសំ ៅយក្ េត្ិ បាន
ើ យនឹក្សទៀត្ ។
ដល់ការចសព្មនេត្ េត្ិ ថ្ព្បថ្ល ការរឭក្បានជាគូ ើ ិឲ្យសរឿយៗ សព្ចនដង។ ើ នឹងេមបជ្ញ្ញៈ ថ្ព្បថ្ល ការដឹងខួ ន ែ ។ សព្ចន ើ
ំ ២ ព្បការសនះ គឺ េត្ិ និង េមបជ្ញ្ញៈជាធម៌មានឧបការ ធម៌ទាង ជាក្ុេលសចត្េិក្សក្ត្ស ើ
ក្ុ ងគ ន ុ ណព្បសយាជ្ន៍ជានិចច ។ សរលនិយាយេី ត
ើងជាមួយចត្ ិ ត
ំ ត្ ញា ត យព្បព្រឹត្សត ៅ ិ ឲ្ ុ ងច
ក្យថ្ល ការរឭក្ គរឭក្ម ុ នសរលសធើវ មុន ឺ
គិត្ព្បក្បក្ិចកា ច រអីៗ វ
ំ មានសាមរត្ម ែ ភាែង ី ិនសភច
ំ ុ ងសធើវ ក្រ ំ ុ ងស េមបជ្ញ្ញៈ គឺការដឹងខួ នក្ រ ែ ុ ងសរលថ្ដលក្ ន
។
លេី ត ព្បក្បក្ិចច
ំ ២ ព្បការសនះ រថ្មងញា ំ ការព្គបថ្់ បបយា៉ាង ។ ការមានធម៌ទាង ុ ងឲ្យបាន ំ េសព្មចផលព្បសយាជ្ន៍ទាងខាងផ ែ ូ វសលាក្ ទាប ថ្លនក្់ក្ណា ត លរ
31
(
ំ ៌ ទាងខាងផ ែ ូ វធម
ូ ត្សៅដល់ថ្លនក្់ខេ ព ់ បាន ។ )
២០
១១៥
139
ំ ី ថ្លនក្់ តាងរ
ការសរៀបោប់
បញ្ញ ជ ក្់ឲ្យស
សក្ត្រ សំ រនន ើ ី ភាវនា គការច ឺ ើ ូ វេត្ិ ថ្លនក្់ទាប
ើ
រីគុណព្បសយាជ្ន៍ ថ្ដល
ថ្លនក្់ក្ណា ត ល ។ ការចសំ រន ើ
េត្រឭក្រ ិ ិ ចារណានូវធម៌ ៤ ព្បការ គឺ កាយ សវទនា ចត្ ិ ត ធម៌ ជាព្រះរុទ ធ ដកា ក្ុ ងេត្ បោ ថ្ល ន ា នេូព្ត្ សទើបចាត្់ថ្លជា ការចសំ រនេត្ ព ់ អាច ី ិ ើ ិ ន ក្់ខេ ំ រសោះេត្ វឲ្យឆង ែ ផុត្ចាក្េងារវដដ ។
ព្រះេមាមេមុ ទ ព ប ធ រមនាល ព្រះអងព្គ ទង់ព្តាេ់យា៉ាងសនះថ្ល “មានល
់ ុ ក្ខ ំ ំ ត្់បងទ ភក្ មានថ្ត្េត្បោ ខ ងឡាយ ា នសនះសទ ថ្ដលជាខព្បត្បត្ ត ចា ិ ុ ទា ិ ិ ិក្ ំ ួ ង និង ជាមាោ៌េព្មាប់សធើដ ំ ់ទុក្”ខ ។ សទាេទាងរ វ សំ ណើរសឆ្ពះសៅកាន់ទីរលត្ ់ព្ជាបចាេ់រីេត្បោ សបចង ាន ើ ិ ំ ័រ ២៤៤ បថ្នម ទរ ថ សទៀត្ចុះ ។
េូមសមតាតអាន
បដក្ ិ
១៧
ការចសំ រនេត្ បោ វិ បេសនាក្ ា នក្ីត ការចសំ រនេមាធ ិ ើ ិ ើ ីត មានន័យ និង
សោលសៅថ្ត្មួយដូចោន
ំ ូ វច គឺជាមាោ៌េព្មាប់អប់រផ ែ ត្ ត យព្បព្រឹត្សត ៅក្ុ ង ន ិ ឲ្
ក្ុេលធម៌ សដម ត្ ើ បសាងច ិ ថ្ត ដលធាែប់ថ្ត្ព្តាច់ចរតាមទសំ នើង ថ្ដលធាែប់ថ្ត្ង ី ំ ងឹត្វសងង ចក្ិសលេឲ្យសៅជា ចិត្ថ្ល វ សោយអណា ត ែ បរេ ធ អ ត្ គួរដល់ការ ិ ុ ទសា ំ ី ថ្លនក្់ទាប ក្ណា ងារ ជាគុណព្បសយាជ្ន៍តាងរ ត ល និង ខេ ព ់ បាន ។
ំ ៣ ព្បការសនះ រថ្មងអាព្េ័យ េូមព្ជាបថ្ល ទាន េីល ភាវនា ទាង
ំ ួ យដល់ោន ។ ទាន គឺ ការថ្ចក្រថ្លក្ ំ ជាជ្ន ជ្ួយបសំ រ សេចក្ីព្ត្ូ ត វការ
ខាត្ ឬ
ដល់អក្ ន ថ្ដលមាន
ំ នជ្ួយ សព្េក្ឃ្លែន ជាជ្ហា
ឧបត្ម ថ ដ ភ ល់េងម គ មនុេសេត្វ ឲ្យព្បព្រឹត្សត ៅបានេុខព្េួល ។ េីល គឺ 140
ព្បនរណីចាប់ េណា នលល ព្អ បសេើរ ការសោររេិទិ ធ ត ប់ធានប់ ចរយាព្បនរ ែ ូ រល ន ិ ោន ក្ុ ងេង ម ន គ ព្គួសារ សោយឲ្យត្នមែសៅសលើជ្ីវត្ ធ ក្ូន ិ ព្ទរយេមបត្ិត បព្បរន ីត មនសបៀត្សបៀន ប៉ាះ ិ
ំ ល់ រសលាភេ ធ ន កាយវាចា និយាយេី ត ឈរសលើ ិទិ ោ
់សលើយុត្ិតធម៌ ។ ភាវនា ជាធម៌ថ្លនក្់ខេ សាមរត្ព្បកាន ព ់ ក្ុ ងព្រះរ ន ុ ទសា ធ េនា ី ំ ុ គល អាចនាប ង គ អក្ ន ព្បត្ិបត្ិឲ្យឆ ត ែ ផុត្ទុក្សខ ទាេ ំ ត្ប ់ ង់សមា ក្ចា
ៈ
អវជា ិ ជ
មិចាាទិដិា
សោយមានបញ្ញញជារនឺ ែ
សធើច វ ិត្ឲ្ ត យមានការេសណា ត េសព្បាេ
ព្បណី សមតាតអាណិត្ សោយមានទឹក្ចត្ ត្ក្់េុ ត្រ ត សងគ វ ែ ិ ថ្ដល ិ េ ី ជ្ីវត្ ំ ុ ងថ្ត្ព្បព្រឹត្សត ៅសៅក្ុ ងេងារវដ ក្រ សដ នះ ន
។
ព្គងទាន េីល ឲ្យព្បព្រឹត្សត ៅកាន់ថ្ត្ព្បសេើរស ំ ួយ ភាវនាចិត្ជា ត ជ្ន
ភាវនាធម៌សនះអាចជ្ួយ
ុំ
មាន ន សធើទាន វ ើងសទៀត្ ។ អក្
សគថ្ត្ងឲ្យសោយចិត្េ ត សងគ វ សផក្ ត អារមណ ម ៍ សៅសលើធម៌
៣ ព្បការគឺ អនិចច ំ ទុក្ខ ំ អនតាត មាន
អាណិត្ គត្ព្បាថ្ល ន ឲ្យអក្ ន ទទួល ិ
ំ បានេុខេបាយ រួចផុត្រីទុក្ក្ ខ ងល វ ់ សោយការខះ វ ខាត្ អត្់ឃ្លែនទាងសនាះ មនបានគ ត្រ ិ ិ ី ក្ត្ ិ យេ ិត បសំ រ
ទានសដើមបប ី សំ រ
ិ៍ ត សក្រស្ មះ
សព្
ំ ះអណា ចទានសនាះសទ
អក្ ន រក្ាេីល
សគ
សេចក្ីតព្ត្ូវការ និង ជ្ួយេព្មាលទុក្សខ សាក្ នន
ំ មនុេសេត្ក្ និង សដើមបរី សោះខ សច វ ុ ងសលាក្ ន ែ ួ នសគ ក្ុ ងសលាក្សនះផង ។ ន
។
ភាវនាចត្ ិ ត
ចាក្រីអនង ែ ់ទុក្សខ សាក្
ថ្ត្ងគត្អាណ ិ ិ ិ ត្ជ្ួយេសស្កងាគះជ្វី ត្
មនុេសេត្វ ឲ្យរួចផុត្វបត្ ត ័យសរៀរសវោ សោយោមនគត្រ ិ ិភ ិ ី ក្ត្ ិ យេសល ិត ើ ក្ ំ េ់ ឬ ចង់បាន ក្រ
ក្យស
លេរសេើររីអក្ ន ដនទណាមានក្់ស 141
ើយ ។
ំ ួ យដល់ទាន ។ អក្ េីលជាជ្ន ន បសំ រ
េីលឲ្យបានបរេ ធ អ ត្ សទើបសធើវទាន ិ ុ ទសា
ទានព្ត្ូវមានេីល គឺ រក្ា
ផលាែនិេងសព្បាក្ដសៅបាន ។
សបរ វ ុ ណយ ឬ យក្បាបសៅ ើ ុ ំសនាះសសាត្សទ នឹងមានស្មះថ្លសធើបាបលាយប ំ ំ រថ្លក្ប ុ ណយ នាឲ្យខាត្ទ ុ នបាត្់បង់ក្នព្មផល ដូចអក្ ន ថ្ដលលួចឆក្ ម ់សក្ង ់បានអណា ័ ច ព្ទរយេមបត្ិអ ំ ព្បវញ្ ច បាន ត ក្ ន ដនទ យក្សៅសធទានសោយចង ើវ ិ៍ ត សក្រស្ ម ះមុខមាត្់ សទាះបីបសំ រ
ឬ េមាែប់ជ្ីវត្េត្ វក្ីត ភូត្ភរក្ុ ិ
ក្សបាក្ព្បាេក្ីត
ទានមានចត្ េ ិ សត ធប ើវ ុ ណយ ក្៏ស្មះថ្លមនបរ ិ ិ ុ ទថ្ធ ដរ ។
ំ ួ យដល់ភាវនា ។ េមាធភាវនាក្ េីលជាជ្ន ិ ិ ីត វបេសនាភាវនាក្ ីត
ថ្ដលអាចព្បព្រឹត្សត ៅបាន
លុះព្តាថ្ត្មានេីលបរេ ធ ខាងសដម ើ ិ ុ ទជា
។
ំ ួ យដល់ទាន ជាជ្ន ំ ួ យដល់ភាវនា ។ ចថ្ំ ណក្ទាន ជា ដូសចះ ន េីលជាជ្ន ំ ួ យដល់េងម ំ ួ យដល់េីលភាវនាថ្ដរ ។ សលាក្ ំ ់ និង ជាជ្ន ជ្ន គ ជាចាបាច អក្ ន ថ្ដលរក្ាឧសបាេលេីល រ ក្៏សោយសារមានអក្ ន បសំ រ
ូ ត្ដល់ចត្ុបារេ ធ ីល បសំ រ ិ ុ ទិ េ
ំ ុ ក្បរំ ុ ង ។ ដូសចះ ទាន ជ្ួយទន ន សទើបស
ធម៌ ៣ ព្បការសនះ គឺទាន េីល ភាវនា ព្ត្ូវអាព្េ័យោន ។ ៉ា វ ិ មាង
សទៀត្ សលាក្ចាត្់ទុក្ថ្លជាឧបនិេស ័យ សព្
ំ នស ំ ខប ំ សំ រ ភាវនាសនះ េត្វសលាក្ព្ត្ូវរាយាមខេ
ភាវនា
លថ្ល
ះទានេីល
ំ ូេ ឲ្យបានជាសានមគន
់ ប់ក្ុ ងច ដត្ ត្ ន ត យជាទមាែប់ននចត្ ម ះថ្ល អក្ ន សចះសធើទាន វ ិ ដក្ជា ិ ឲ្ ិ ត គឲ្យមានស្ ឺ ំ ៣ ព្បការ សចះរក្ាេីល ជាអក្ ន មានភាវនាធម៌ ។ សបើោមនឧបនិេស ័យទាង ំ សនះសទ មនុេសសលាក្មិនអាចជាអក្ ជាអក្ ន សចះថ្ចក្រថ្លក្ ន មានចិត្សត លាភ 142
ំ លន់ ក្ណា
់ ជាប់ជ្ ំ
ក្់ ជាអក្ ន មានចរយាេណា ត ប់ធានប់មិនល អ មិនគួរ ិ
ោប់រក្ ជាអក្ ន ព្បទូេ ត សធទ ខ ុ ក្មិន ើវ ុ ក្ប ខះ វ រនឺ រេ ែ ី ក្ ម ុ ងជ្ ន ិ សព្ ីវត្
ះត្បត្ ិ
ដល់េងម គ មានចត្ ត ៏ងងឹត្ងងល់ ិ ដ
វសងង វ ។
ំ មនុេសថ្ដលមានបុណយភ័រវសព្រងេណា ង បានសាងមក្ រីអត្ត្ ី
ជាត្ិមានក្សំ ណើត្បានស
ើ
រនឺ សលាក្សនះ ព្បក្បសោយសេចក្ីតេុខសរ ែ
ំ ម សោយសារមានឧបនិេស ័យទាង
លក្ណ ៈ ជាមនុេស ជាសទវតា ជាព្រ ខ
ំ នស ំបនសត ទៀត្ក្ុព្ំ បមាទភាែងសភ ំ ៣ ព្បការសនះ ។ ដូសចះ ច ន ព្ត្ូវរាយាមខេ ែ ឲ្យ ំ ូ េសនះ សានមគន
រលប់រលាយេូនយបាត្់រីចត្ ិ សត
ំ ូ េសនះ បសណា ត យឲ្យសានមគន
រលប់បាត្់អេ់សនាះ
ើយ
។
សទាះបីជាសគសក្ត្ក្ ន ើ ុង
េម័យរុទកា ធ លទាន់ព្រះេមាមេមុ ទ ព ធ ក្៏សគមិនអាចបសំ រ
ទាន
័ ំ ំ ព្រមទាងព្រះអរ យសាវ ក្ទា ងឡាយ ិ
ថ្លវយចងាាន់ដល់ព្រះេមុ ទ ព ប ធ រមព្គូ មណ៍ ។
ដូច សតាសទយយព្
សបើេិនជា
់ ក្រំ ត្ណា សទាះបីវទាសាស្កេ ប ក្៏ ត សចក្ ច សទេ រក្ច ិ ី សំ រនដល ើ ិ
ំ ់ យសក្ើត្ជាមាេ ស អាចថ្ក្នចនេណ ឬ សាពនឲ្ សរព្ជ្
ំ ៉ា ងណា មានរនឺ ថ្ចងចា ងបានយា ែ
ំ េណា ង សទាះបីជា
សគ
ំ ចនចមា ន េ ឲ្យ ើ យរុអា
ជា
បុគល គ ថ្ដលោមនបុណយសព្រង
៏ នអាចរក្ា សលើក្ោក្់ឲ្យអងុ យសល គ ែ ក ក្ម ើ បល័ ង ិ
បល័ ង ែ សក នាះឲ្យគង់វង់ឋត្ ិ សឋរបាន ។ ំ ួយ ជ្ន
មន ិ
េសំ រច
ំ ថ្ត្សបោ ងជា ើ ម នបុណយសព្រងេណា
ព្បទះឧបេគវគ បត្ ិ ិតយា៉ាង 143
ការរាយា សធឲ្យ ើវ រ
ូ ត្ដល់សរលខះ ែ
ំ មានការត្ូចចិត្ត្ ងព្បាថ្លន ។ ត បត្ថ្ត្ម ិនបានេសព្មច តាមបណ ិ ព្រះរុទដ ធ ីកា
េថ្មង ត ធម៌សទេនាទូនាមនេត្ន ត ិ ក្រ មានព្ត្មថ្ត្ ៣ យា៉ាង គឺ ៖ ឹ
ព្ត្ូវបសំ រ
២.
ត្ម ថ្ត្ ១ ព្រះអងសគ ទ ះ
ដូសចះ ន ការបសំ រ
ខី ែ
បុណយក្ុេល
ព្ត្ូវដុេខាត្់ចត្ ែ អ ត្ ។ ិ រត បេ់ខួ នបានឲ្យសា
ត
ព្រះរុទសា ធ េន៍សនះ
សព្
បព្ំ រួ
់ ៉ា ង មិនព្ត្ូវសធើបាបព្គប យា វ
១.
៣.
ថ្ដលព្រះេមាមេមុ ទ ព ព្ធ ទង់បានព្តាេ់
រុំថ្មន
ជាដកា ី
របេ់ព្រះ
ជារុទវធ ចនៈរបេ់ព្រះរុទព្ធ គប់ព្រះអងគ ។
ទាន រក្ាេីល ចសំ រនភាវនា ើ
ជាការព្គប់ព្ោន់
់ ំ ត្់បងសលាភៈ ំ ត្់បង់ ទានអាចក្ចា និង មចរា យៈ, េីលអាចក្ចា ិ
សទាេៈ, ហ
ំ ត្់បង់សមា ភាវនាអាចក្ចា
ចាត្់ជាអក្ុេលមូល គឺ
ៈ ។ សលាភៈ សទាេៈ សមា
ៈ
ំ ឫេគល់ននអសំ រើបាបទាងឡាយ ។ សបើ
ំ ំ ត្់បង់អេ់ ថ្មក្ធាងេឹក្ថ្ផ ឫេគល់ននអសំ រើបាបទាងសនាះព្ត្ូ វបានក្ចា ែ ែផ្ទក ំ ននអសំ រើបាបអក្ុេលទាងសនាះ នឹងមិនអាចសក្ើត្មានស បុគល គ ថ្ដលមានការរាយាម បសំ រ
ើយ ។
ទាន េីល ភាវនា ឲ្យបានជា
ឧបនិេស ័យ ស្មះថ្ល ជាអក្ ន បានសាងភ័រវសព្រងវាេនា បុណយបារមី និង
ំ ត្ចត្ ស្មះថ្ល បានដុេខាត្់េអា ត យបរេ ធ ូ រផង់ តាមឱវាទរបេ់ព្រះ ិ ឲ្ ិ ុ ទផ អរ
នេ ត មាមេមុ ទ ព ធ រួចសព្េចសៅស
ើយ ។
144
ឧប្និសស ័យ្ ៣ ក្ប្ការ មាន្ោែនិសង្សស្សង្ៗោន ១. ទានូប្និសស ័យ្ បុគល គ មានទានូបនិេស ័យនឹងសក្ើត្ក្ុ ងព្ត្ក្ ន ូល
ព្បក្បសោយសភាគេមបត្ិត
ជាអក្ ន សធអាជ្ ម សព្មចតាមសេចក្ីតព្បាថ្លន ីវក្មេ ើវ
់ ុ ណព្បសយាជ្ន៍សទ ។ ំ ឲ្យខូចខាត្បាត្់បងគ ឥត្មានឧបេគគោោង ២.
បុគល គ មានេីលូបនិេស ័យនឹងបានសក្ត្ក្ ន ើ ុង
សីលប្ ូ និសស ័យ្
ព្ត្ក្ូលខង ត្ថ្ំ ណងត្ួនាទីល អ មានរូបេមបត្ិត ព ់ខេ ព ់ ព្បក្បសោយក្ិត្ិយេ ត សឆើត្ឆ្យ សោោ
េសំ
េុខភារបរប ិ ូ ណ៌
ងរិសោះ
ធ សបៀត្សបៀន ។
៣.
ភាវនូប្និសស ័យ្
មានព្បាជា្ឆ្ែត្នវ
មានសាមរត្ី
អាយុយឺនយូរ
ឥត្មាន
បុគល គ មានភាវនូបនិេស ័យនឹងសៅជាអក្ ន
ំ ិ ត្ ចត្ ត ន ិ គ
រងប ឹ ុង ឹ
កាែហាន
ំ ឹង យល់សាគល់ចាេ់ស ងារេិក្ាសរៀនេូព្ត្ ឆ្ប់សចះចាដ េភាររិត្ៗ ។
ព្បក្បការ
ត្ុការណ៍ តាម
ការសរៀបោប់អានិេងសទាន េីល ភាវនា សោយេសងប គសដ ខ ើ បី ឺ ម
់ ័យស បញ្ញ ជ ក្ន ភ័រវសព្រង
រូបេមបត្ិត បសំ រ
ើងវ ិ
ំ ី អរ
ំ េណា ងល អ
បញ្ញញេមបត្ិត
ំ ក្យថ្ល ភ័រវសព្រងេណា ងល អ ។ អីថ្ដលសៅថ្ល វ
?
ំ ភ័រវសព្រងេណា ងល អ
គជាសភាគេមបត្ ឺ ិត
ំ ថ្ដលសក្ើត្រីបុណយសព្រងេណា ង
ទាន េីល ភាវនា ឲ្យបានជាឧបនិេស ័យ ដូចស
លរួចមក្ស
ំ នស ំ ខេ ើយ ។
េរុបសេចក្ីតមក្ រូបេមបត្ិក្ ត ីត សភាគេមបត្ិក្ ត ីត បញ្ញញេមបត្ិក្ ត ីត េុទ ធ
ថ្ត្ជាវត្ុ ព្បាថ្ល ថ ន ននេត្សវ លាក្ ក្ុ ងឋានមន ន ុ េស សទវតា ព្រ 145
ម ថ្ដលព្ត្ូវបាន
ំ នស ំក្សាង ។ បុ ៉ាថ្នភ សៅតាមឧបនិេស ័យ និង ការរាយាមខេ ត ័រវសព្រង ំ េណា ងល អ ក្ុ ងក្ សំ ណើត្មនុេស សទវតា ព្រ ន
ំ នសេើ ោ ម រុបា ម ន សនាះសទ សព្
ំ សៅមានការព្បណាងព្បថ្ជ្ង គសៅមានឋានៈ ទាបខេ ព ់ ខុេសោយថ្ ឺ
ះ
ក្រី
សនាះ គឺសេើ សោយភារអសនា ត្ ម ទ លវលសក្ ិ ើ ចាេ់ ឈឺ សាែប់
ោន ។ សបើសេើោ ម ន វិ
ំ ៣ គឺ អនិចច ំ ទុក្ខ ំ អនតាត ។ ោល់ក្សំ ណើត្ ឬ សេើ សោយនព្ត្លក្ ណ ធម៌ទាង ម ខ ថ្ដលមានសៅក្ុ ងកាមភរ ន
រូបភរ
អរូបភរ
មិនអាចសគចផុត្រត្់រួចរី
េភារមនសទៀង (អនិច)ច ំ េភារជាទុក្ខ (ទុក្)ខ ំ និង េភារេូនយទសទ ឬ ិ ហាមមនបាន (អនតាត) ជាោច់ខាត្ ។ ិ អក្ ន
បានបសំ រ
ទាន េីល ភាវនា ឲ្យបានជាឧបនិេស ័យសេើ ម
ដូចោន សបើសក្ើត្ក្ុ ងឋានមន ន ុ េស រថ្មងបានជ្ួបោនសោយក្េ ីត ុ ខ មសនារមយ ជា គូសាវមភរ បងបូ នក្ អ ូ នសៅសៅញាត្ិ មាតាបតា ត ក្ិត ឬ ី យា ិ ិ មត្ ិ ភ ោនជាេមាគមអម ីវ ួ យ
ថ្ត្ងព្បព្រឹត្សត ៅសៅក្ុ ងសោលសៅ ន
សធើការរ វ ួម
សចះថ្បងថ្ចក្
ំ ័យទន់ភន រថ្លក្ ឲ្យអភ័យ ជ្ួយោនមានចត្ ែ ់មន ិ សត សាមះព្ត្ង់ ចរយាអធាព្េ ិ ិ ័ ច យក្ឈះ សបៀត្សបៀនោន សោររេិទិ ធ មិនគិត្សក្ងព្បវញ្ ន ចា សមតាតអាណិត្អាេូរ
ំ ថ្ចក្រថ្លក្គ ុ ណព្បសយាជ្ន៍ដល់ោន
ត្មាែភារ មានត្ព្មះព្បាជា ្ រិចារណាស ិ អាព្េ័យស
់ ោន មានចិត្ត ព្បក្បសោយ
ត្ុផល យល់ចាេ់រិត្ព្បាក្ដ ។
ត្ុសនះ សបើចង់ឲ្យមានស្មះថ្ល ជាអក្ ន មានភ័រវសព្រង
ំ េណា ងល អ ព្បក្បសោយសភាគេមបត្ិត រូបេមបត្ិត បញ្ញញេមបត្ិត រុទប ធ រេ ិ ័ទ
146
ំ ទាងឡាយ ថ្ដលមាន
32
គួរគបបសរៀនសធ រក្ាេីល ចសំ រនភាវនា វ ើទាន ើ ី
ឲ្យបានខាជប់ខួ ន ជ បានជាមនុេសមានេីល ទាន ភាវនា ជាក្លាណការ ី ។
បចុ បបន ជា ផ ច ន ត្ិសនះ នឹងកាែយជាអត្ត្ជាត្ ត ម ល ី ិ ននអនាគត្ជាត្ិ ។ ព្ទឹេីក្ម និយាយថ្ល អីៗថ្ដល វ ក្មរម បេ់
សាថបនាជ្ីវត្ ិ
រីអត្ីត្ជាត្ិ
មានក្ុ ងបច ជា ន ច ន ត្ិ អាព្េ័យមក្រីផលនន ុ បបន ស
អនាគត្ជាត្ិ ។
ម ុ ងបច ន ច នជាត្ិសនះ ើ យផលននក្មក្ ុ បបន
គួរចាប់អារមណ ម ៍ ថ្ល លសីវ បើអៗ ីវ
មានក្ុ ងបច ជា ន ច ន ត្ិ គឺ ុ បបន
ជាផលននក្មប ជា ម នម ត ក្រីអត្ត្ជាត្ ច ន ត្ិ មន ី ិ បុ ថ្៉ា នតអត្ត្ជាត្ ី ិ និង បចុ បបន ិ ំ ដូចោនទាងព្េ ុ ងសទ ។
ព្ត្ង់បចុ បបន ជា ច ន ត្ិ ជាផលននក្មម
ដូចោន
រីអត្ីត្ជាត្ិ
ព្ត្ង់បចុ បបន ជា ច ន ត្ិ
ខុេោន
ំ េិក្ា ក្សាង អប់របណ ត លលីម ។ ុ ត ះបណា
មានការ
ក្ុ ងបច ជា ន ច ន ត្ិ ុ បបន
់អនាគត្ជាត្ិ ។ មានឱកាេថ្ក្នចនរចនាជ្វី ត្ឲ្យបានច រំ ុ ងចសំ រនេព្មាប ិ ើ តត
“
ត
ត
ត
ត
ថា
ត
គត
”។33
“ (
) (
32
)
”។
ោ៉ាង គឺ ១) កមមសទធ (ក្ខរនជឿនលើកមម គឺអាំនព្ខើ ដ្លសត្វបាននធវើ), ២) វបាកសទ ធ (ក្ខរនជឿផល គឺ ៊ិ
ផលថ្នកុសល នង ាំ ឡាយមានកមមខដ្លខលួននធវើនហ្យ ៊ិ អកុសកមម), ៣) កមមសសកតាសទធ (ក្ខរនជឿថ្ន សត្វទង ើ ោ រប្បស់ខួ លន), 33
៤) ត្ថ្នគត្នព្វធ៊ិសទធ (នជឿក្ខរត្តាស់ដ្ឹងរប្បស់ត្ថ្នគត្) ។ (
)
៥៨
៣
147
“
ថា
ន ត
ត
ត
ត
ត
ត”
34
“ ”។
ថា
“
ត
ត ”
“ (
34
(
)
៥២
35
(
)
៥២
២៣ ៣៨
148
)
”។
35
សរឿង្សោសទ្យ្យក្ាហ្មណ៍
មានព្
ក្ុ ងរ ន ុ ទេ ធ ម័យ
ព្រះ
មណ៍មានក្់ស្មះសតាសទយយព្
សោត្ម ព្ទង់គង់ធរមានសៅស
ើយ
មណ៍ (The Brahmin Todeyya) ជា
អក្ ន មានព្ទរយេមបត្ិតសព្ចើន បុ ៉ាថ្នតោត្់បានកាែយសៅជាមនុេសអភ័រវោមនសជ្ឿ ំ បុណយបាប គុណសទាេ សព្រងេណា ងអីសសាះ ។ វ មណ៍សនះ
ព្
់ បរសភាគសព្ប ែ ិ ើព្បាេ់ខួ នោត្ សាច់សាសលា
ំ ជាមនុេសក្ណា
់ េិត្ វ
ឥត្ហានចាយវាយ
ំ ឬ ថ្ចក្ចាយចណា យ ដល់ក្ូនសៅញាត្ម ិ ត្ ិ ត
់សៅ ោត្់ខល ំ ប ិ ិ ត្ណាក្៏សទថ្ដរ ។ កាលោត្់មានជ្វី ត្រេ
លួចយក្ព្ទរយមានមាេសរព្ជ្ថ្ក្ ក្ង
់ ុ ក្សៅសព្កាមជ្សណើ ត រផះ សៅក្បទ ទ
៏ ុ ឲ្ ំ យដឹងថ្ដរ ។ មនឲ្យអ ក្ ន ណាមានក្់ដឹង េូមបថ្ត្ក្ ូ នព្បុេ បសងើត្ ក របេ់ោត្់ក្រ ិ ី
ំ ក្ ោល់ព្រឹក្ព្រះេមាមេមុ ទ ព្ទ រម ទាងភ ព ធ មួយអសនើ សោយព្រះអានន ែ ិ ុខ
ំ េងឃទាងឡាយ ព្ទង់និមនប ត ណ ទ ោត្់ ក្ព្៏ ិ ឌ បាត្ សៅមុខផះ ់ ព្ត្បាយ ១ ថ្វក្ នឹងោក្បា បុ ស៉ា ណាណះ
ព្
មណ៍ទុយ៌េ
ឬ បបរ ១ សបាយសសាះស មានចិត្េ ត ប អ ់សខើមធ ព ុ
ំ េមាមេមុ ទ ។ ព ធ ជាខាែងថ្លមសទៀត្ផង ោល់ព្រឹក្ឲ្យថ្ត្ស
ើ
ព្រះអងន គ ិ មនសត ៅដល់
មណ៍រុំសអើសរើ
ព្ទាន់
ព្
ើ យ ។ មិនថ្ត្ ចសំ
ះព្រះ
ំ មណ៍តាងថ្ព្េក្
សជ្រត្ះសដៀលថ្ល “យសអ ការរក្េ ត អងសគ នះមនសចះសធ ុ ីអន ិ ី ើ ! េមណសោត្ម ិ ើវ ីវ ឹ ង ំ ី សគសសាះ ១ នលៗ ៃ គិត្ថ្ត្រីសដើរេូមទានសគ ” ។ ោត្់ថ្ព្េក្សជ្រ សោយេដ 149
ដថ្ដលៗ ជាសរៀងោល់ព្រឹក្ រ
ូ ត្ដល់ព្រះអាននទ ជាឧបោាក្របេ់ព្រះអងគ
ព្ទាន់ សទើបទូលេូមអងរវ ព្រះេមាមេមុ ទ ព យា ធ ៉ា ងសនះថ្ល “បរិព្ត្
មានការធុ
ំ ិ មនប ព្រះអងដ េូមព្រះអងគក្ុន គ ៏ចសំ រន ត ណ ទ សតាសទយយព្ ើ ិ ឌ បាត្មុខផះ
មណ៍
ំ សទៀត្អី នាថ្ត្សគសជ្រព្រះអង សគ ទ ព្កាបទូល” ។ ព្រះដ៏មានព្រះភាគព្ទង់ព្រះ ត្ព្មាេ់េួរសៅអាននវទ ិ
ថ្ល “មានលអាននទ សបើដូសចានះសត្ើសយើងនឹងសៅខាង
ណាសទៀត្អាននទ”? អាននទ ត្បទូលព្រះរុទដ ” ។ ធ ីកាថ្ល “សៅផូ វសផសងសទៀត្ ែ ព្រះេមុ ទ ព ព្ធ ទង់ព្តាេ់េួរសៅកាន់អាននសទ ទៀត្ថ្ល
“ចុះសបើមានសគសជ្រសយង ើ
សទៀត្ សត្ើសយងសៅខាងណាសទៀត្អានន ទ ? ” អាននទ ទូលថ្ល “សចះថ្ត្សៅផូ វែ ើ ឯនុ៎ះសផសងសទៀត្ព្រះអងគ ” ។ ព្រះរុទអ ធ ងគ ព្ទង់មានព្រះភស្កក្ត ំ ់ សៅកាន់អាននទ យា៉ាងសនះថ្ល ទាងមានព្រះត្ព្មាេ
ឹ ម ព្រម
“មានលអាននទ ក្ុ ង ន
សលាក្សនះ សទាះបីសៅក្ុ ងទ ន ីណាក្៏សោយ អក្ ន ថ្ដលសគមនន ិ ិ នាទសនាះ ឥត្ មានសសាះស
ក្៏ ន ើ យសៅក្ុ ងសលាក្សនះ
36 ើយ (នតេិ សោសក អនិនទិសោ) ស
ំ ងថ្ដរ ំ ោមនទីណាឲ្យសាៃត្់ក្បា (នតេិ សោសក រសោ នាម្)” ។37
ំ ព្រះអងថ្គ ត្ងថ្ត្និមនប ត ិណឌបាត្ ោល់ៗព្រឹក្ ជាព្បចាសៅរ ទ ី មុខផះ ំ មណ៍ ដ៏មហាថ្េនក្ណា
សតាសទយយព្
់ េិត្ វ ។ សព្កាយមក្ សតាសទយយ
មណ៍ ធាែក្់ខួ នមានជ្ម ែ ៃ ឺដល់សាែប់ បានសៅចាប់ក្សំ ណើត្ជាេត្វថ្ឆក ឺឈ
ព្
៥២
36
;
៦
,
;
,
” ។) ១
37
,
(“
, ១១៨ (“
” ។)
150
,
;
សៅសព្កាមផះ ទ របេ់ោត្់ ។ លុះដល់ក្ូនថ្ឆធ ក សំ ជ្ ំ
់ ឹ ងព្ទរយេមបត្ិត ក្ន
សោយមាន
ជាសរៀងោល់នលៃ
ំ ច ើង សោយអណា
ជាប់
ថ្ត្ងថ្ត្សៅសដក្សព្កាមជ្សណើ ត រ
ំ នឹក្ខាែចថ្ព្ក្ងសគមក្ដសណើ ត មយក្ក្ណ ប់ព្ទរយេមបត្ិត ។
ោល់សរលព្រឹក្ឲ្យថ្ត្ព្រះរុទប ធ រមសាសាត ព្រះអងន គ ិ មនដ ត ល់មុខផះ ទ
ថ្ឆសក តាសទយយព្ ស
មណ៍
េុ ះសច ទ
មក្ឈរេមឹងសម ែ ើល
ព្រះភស្កក្ព្ត រះអងគ
ើ យព្រុេឥត្ឈប់ ។ សៅសរលព្រឹក្មួយ ព្រះបរមសាសាតព្ទង់មានព្រះ ឹ ម សទើបព្ទង់ព្តាេ់សៅកាន់ថ្ឆក សតាសទយយព្
ភស្កក្ត
សតាសទយយព្
មណ៍
កាលអក្ ន សៅជាត្ិជាមនុេស
មណ៍ថ្ល “មានល
អក្ ន េប អ ស់ ខើមត្ថ្លគត្ ព
់ ល់ត្ថ្លគត្ ឬ ព្រះ ណាេ់ ។ អក្ ន មនថ្ដលសធ វ ុ ណយទាន ព្បសគនចងាានដ ិ ើប
េងឃអងណា េូមបថ្ត្បាយ ១ ថ្វក្ក្៏ោមនថ្ដរ មិនថ្ត្បុ ស៉ា ណាណះ អក្ គ ន ថ្លម ី
ំ ទាងេ ប អ ់ត្ថ្លគត្ថ្ព្េក្សជ្រត្ថ្លគត្ ោល់សរលសវលា ។ ឥ ូ វសនះ អក្ ន បាន សាែប់សៅចាប់ក្សំ ណើត្ជាេត្ថ្វ ឆក ហ
ក្៏សៅថ្ត្េប ”។ អ ស់ ខើមត្ថ្លគត្សទៀត្ ព
ក្ុ ងសរលថ្ដលព្រះអង មា ន គ នព្រះត្ព្មាេ់ ចសំ
(Subha)
ព្បុេ
សតាសទយយព្
ះថ្ឆយា ក ៉ា ងសនះ
់ ំ ន ក្់ មានការថ្លនងថ្ល មណ៍សាតបឮ
ំ សទើបទូលេួរព្រះេមុ ទ ំ ីស អាក្់ អន់ចិត្ជា ត ខាែង ព ធ អរ
ត្ុការណ៍សនាះ ។ ព្រះ
រុទេ ធ ថ្មង ត រនយល់ ព្
មណ៍បុព្ត្ថ្ល “មានលព្
ជ្ ំ
់ថ្ចក្ចាយចណា ំ មនថ្ដលសចះលះបង យជ្ួយអក្ ន ិ
ំ យល់ដង ន ជាមនុេសក្ណា ឹ សទថ្ល ឪរុក្អក្ ់ ឹ ងព្ទរយេមបត្ិត ក្ន
ដនទ េូមបថ្ត្បន ត ត ិ ចបន ី ួ ចស
មណ៍បុព្ត្! អក្ ន អត្់បាន
់ េិត្ ជាមនុេសមានចត្ វ ត ប់ ិ ជា
ំ ួ នឯងសសាត្សទៀត្ក្ ៏ ិនហានចាយ ម ែ ើយ ទាងខ 151
បរសភាគថ្ដរ ិ ំ ក្ណា
ំ សោយអណា ចការជាប់ជ្ ំ
។
់ ឹ ងព្ទរយេមបត្ិត ក្ន
និង
់ េិត្សទ ់សាែបស់ ៅសក្ត្ជាេត្ ំ ថ្វ ឆក សដក្ចាថ្លរក្ាព្ទរយ វ វ ើ បសធើឲ្យោត្ ើ
សោយខាែចមានសគមក្ដសណើ ត មយក្ ។ សបើអក្ អក្ ន មនសជ្ឿសទ ន សៅជ្ីក្សៅ ិ សព្កាមជ្សណើ ត រ អក្ ន នឹងស មណ៍បុព្ត្
ព្
មាេព្បាេ់ថ្ក្វក្ងសនាះស
ើ
ើយ ” ។
ំ ក្ ព្បញាប់នាអ ន បសំ រសៅជ្ ីក្សព្កាមជ្សណើ ត រ ើ
ស
ើ
មាេសរព្ជ្ថ្ក្វក្ងយា៉ាងសព្ចើនេនឹ ក្េនា ធ ធ ប់ សទើបលាន់មាត្់ថ្ល “ឱ ! ឪរុក្ សយងជាមន ុ េសលង ៃ ់ណាេ់ ើ
ឥត្ហានចាយវាយបរសភាគព្ទរយេមបត្ ែ ិ ិតខួ ន
ំ ំ ឯងផង ទាងឥត្បានច ណា យព្ទរយធនបសំ រ ំ ផ្ទ ំ ែ ព្បសយាជ្ន៍ផង ថ្លមទាងប សៅជាក្សំ ណើត្ត្ិរចាានវ ិ
បុណយទានឲ្យបានជាផល
ជាត្ិក្សំ ណើត្ ជាមនុេសេូនយសសាះ កាែយ
ំ សំ រ យា៉ាងសនះ ។ ដូសចះ ន សយើងនឹងខប
ទាន ឲ្យ
ំ បានជាផលព្បសយាជ្ន៍សក្ត្រ ”។ ើ ី ព្ទរយេមបត្ទា ិត ងឡាយត្សរៀងសៅ ំ ឹ ះត្មក្ អណ
រាយាមបសំ រ
ព្
មណ៍បុព្ត្
ទាន រក្ាេីល ចសំ រនភាវនា តាមព្រះរុទដ យា៉ាង ធ កា ី ើ
ខាជប់ខួ ន ជ ឥត្មានសធេ វ ព្បថ្
េស
ើយ ។
សរឿងនិទានខាងសលើសនះ បញ្ញ ជ ក្់ឲ្យស
ើ
ថ្ល អក្ ន មានព្ទរយេមបត្ិត
ើ យ ក្៏រុំអាចបសំ រ
ទានសក្ត្ថ្ដរេមដ ូ ចព្រះ ើ
ដ៏មហាសាលយា៉ាងណាក្៏សោយ ំ អណា ចសលាភៈ មចរា យៈស ិ រុទ ធ
38
ំ បានជារុទសា ធ េនិក្ដស៏ ឆមខ ើន
ក្ុ ងគម រីព ន (
)
ថ្ត្សបើបសណា ត យចត្ ត យេិត្សៅសព្កាម ថ ិ ឲ្
ំ ថ្ល “ម្សចឆរ ំ ទ្ទ្សោ ម្លំ”38 “ក្ណា
៥២
៧២
152
់ ជា
់អក្ ៉ា សទៀត្ អនក្ថ្ដលមានចិត្សត លាភលន់ជាប់ មនិ លរបេ ទ ន ឲ្យ (ទាន)” ។ មាង ជ្ ំ
ក្់
ួ ងថ្
គុណសទាេ
ងចសំ
ះសភាគេមបត្ិត
សោយខះ វ ព្បាជា្រិចារណាឲ្យស
ំ ី ព្ទរយេមបត្ិសនាះៗ ថ្ដលសក្ត្មានអ រ ត ើ
ំ ែ េមាែប់ខួ ន ឬ បានបផ្ទ ែ សតាសទយយព្
ខួ នសព្ ែ
មណ៍យា៉ាងសនះឯង
យា៉ាងសនះសទៀត្ថ្ល ៖
ទុក្ដូចជាមនុេស
ះថ្ត្សភាគព្ទរយ មានត្ួ យា៉ាងដូចជា
់ បានជាព្រះរុទអ ង ធ ងគព្ទងេថ្ម ត បញ្ញ ជ ក្់ គ
“ គត
ើ
;
ា
ត
”39
“
”។
ំ ដូសចះ ន សដើមបចាំ ន ចិត្សត លាភលន់ ក្ណា ី ងឈ ះ
សព្បើវចារណញ្ញ ញណ ិ បញ្ញ ជ ក្ស់ ទៀត្ថ្ល
សៅតាមព្រះរុទដ ធ ីកា
ព្ត្ូវ
ថ្ដលព្ទង់មានព្រះត្ព្មាេ់
“កាលសបផ ទ ព្ត្ូវសភងឆ្បសឆះស ើ ះ ើែ
ថ្ដលសគព្បញាប់ ជ្ញ្ូ ជ នសច
់ បាន
ើយ
ព្ទរយេមបត្ិតណា
ផុត្មក្បាន ព្ទរយេមបត្ិសនាះ នឹងបានសៅ ត
ជាព្បសយាជ្ន៍របេ់សគ យា៉ាងណាមិ
ំ អត្តភារោងកាយននេត្ទា វ ងឡាយ
កាលសបើព្ត្ូវសភើង ែ គឺជ្ោ រាធិ មរណៈ ឆ្បសឆះស
ំ ើ យ ព្ទរយេមបត្ិតទាង
ឡាយ ក្៏ព្ត្ូវថ្ត្វនាេអន ោ ត យសៅជាមួយនឹងរូបោងកាយសនាះថ្ដរ ។ ដូសចះ ន ិ
39
(
)
៥២
៧
153
៍អរ ំ ី ព្ទរយេមបត្ិត គបបជ្ញ្ សដើមបឲ្យបានព្បសយាជ្ន ត ី ី ូ ជ នព្ទរយេមបត្ិសច លគរឺ ូ បោងកាយសោយការខល វ ់ ខាវយ បសំ រ
ផុត្រីអត្ភា ត រ ស
ទានថ្ដលសគបានបរចា ិ ច គស
ឲ្យ
ទាន ។
ន េព្ត្ូវស ើ យ ស្មះថ្លសគបានចាំងឈះ
លគឺ
សលាភៈ មចរា យៈ ផង ស្មះថ្ល សគបានជ្ញ្ូ ជ នេមបត្ិតឲ្យផុត្រីសភងសឆះ ិ ើែ ផង និង បានសធើព្ទរយេមបត្ ឲ្យមានខឹមសារផង ”។ វ ែ ែ ិត ថ្ដលឥត្ខឹមសារ ព្រះរុទប ធ រមព្គូ ព្ទង់ព្តាេ់បថ្នម ថ ថ្ល ៖
ត
“
”
“នោគៈទាំងឡាយឥត្ខលម ឹ សារ ខត្អាកមានត្បាោាអាចនធវឲ្ ើ យ មានខលម ឹ សារបាន” ។
ន
“ ន
ត
ន
ត
ត
ត ត តថា ”
“ ”។
“
ថា
គ ន
ត”
“ ”។
154
ិ សតេរ ក្ព្ះសបាឋល
ចសំ
េម័យមួយ ព្រះទេរលព្ទង់គង់សៅក្ុ ងវត្ សត ជ្ត្ ន
ព្ទង់ព្បាររធ
ំ ់ព្រះនព្ត្បដក្ ះសបាឋិលសត្រថ ជាអក្ ជា ន មានព្បាជា្វាងនវ សចះចាចប ិ
ំ ធមាមចារយដស៏ ឆម ។ ខ ងឡាយ ើន បសព្ងៀនធម៌ដល់ភក្ ិ ុ ទា ថ្ល
់ ព្រះបរមសាសាតព្តាេ់សៅខួ ន ព្ោមួយ ព្រះសបាឋល ែ ិ ៈ បានសាតបឮ
“ភិក្ុ មានគម ក្៏សក្ើត្មាន ខ ព ីរទសទ”
ចូលសៅអាព្េ័យជាមួយនឹងរួក្ភិក្ុ ខ
៉ា ងខាែង ំ ស ត្ក្់េុ ត្យា ែ
ថ្ដលេុទេ ធ ឹងថ្ត្ជាព្រះអរ
ើ យបាន នមា ត ន
ំ ូ ងព្រះសបាឋិលៈបាន ព្បមាណ ៣០ អងគសៅក្ុ ងនព្រសា ន ៃ ត្់មួយក្ថ្នង ែ ។ ដប ចូលសៅរក្ព្រះសលរៈ
ថ្ដលជាព្បធានមុនសគ
ំ ក្ព្រះសលរៈសធជាព្គូ េុយ ើវ
បសព្ងៀនវបេសនា របេ់ខួ ន ែ បុ ថ្៉ា នតព្រះសលរៈជាព្បធានបានបដសិ េធមនព្រម ិ ិ ទទួល ។
បនាទប់មក្ ព្រះសបាឋិលៈ បានចូលសៅរក្ព្រះសលរៈដនទៗសទៀត្សធើជា វ
ំ ំ ុ ត្ក្៏បានចូលសៅរក្ ព្គូ ថ្ត្ព្ត្ូវព្រះសលរៈទាងសនាះបដ សិ េធដថ្ដល ។ ទីបផ ់ ើព្រសងើ ់ សាមសណរអាយុ ៧ ឆ្ន ំ ។ សាមសណរបានគងសធ យដូចជាមនចង វ ិ ទទួលព្រះសបាឋិលៈសធើវជាេិេស ។
ំ ងរវ ក្រ សាមសណរ ជាសព្ចើនសលើក្សព្ចើនព្ោ ព្រះសបាឋិលៈ បានេុអ
លុះសាមសណរសនាះ ដឹងថ្ល ព្រះសបាឋិលៈ លះទិដិមា ា 155
ខះ ែ ស
ើ យ សលាក្ក្៏
ំ ូ ក្មួយ មានរនដ បានព្បាប់ថ្ល “សលាក្អាចារយ ដប ធ ល់សៅ ៦ េត្ទ វ នសង
ចូលសៅសៅខាងក្ុ ងបាន តាមរនថ្ធ ត្មួយ ឯបុគល ន គ ថ្ដលព្បាថ្លនចង់ចាប់េត្វ ំ ទនសងសនាះ ព្ត្ូវថ្ត្ ុ ៉ា ក្រនទា ស ធ ង៥ ទនសងសនាះចូលសៅ យា៉ាងណាមិ ស
ំ ៥ សលាក្ព្គូអាចារយ ព្ត្ូវបទទា វ រទាង ិ
ំ ត្់ការងារក្ុ ងមសនាទា ន វ រ ក្៏យា៉ាងសនាះឯង” ។ ើ យព្ត្ូវក្ណ ព្រះសបាឋិលៈ បានសាតប់យា៉ាងដូសចះ ន ស
ជាក្់ចាេ់ ឥត្មានការេងស ័យ សព្
ើ យ សក្ើត្មានបញ្ញញ យល់ ើ យបានចាប់
ះសលាក្ ជារហ
ត្ស
ព្រះបរមព្គូ ព្ទង់បានបសញ្ច
ព្រះរេី សៅ ម
ដូចជាព្បថ្លប់គង់
“សយោ សវ ជាយ្តី
អសយោ េូរ ិសង្ខសយ
ត
យ្ថា េូរ ិ ប្វឌ្ឍតិ ” 40
សផម ើត ព្បាររធបសំ រ សៅក្ុ ងទ ន ីចសំ
នូវេមណធម៌ ។
ះមុខ ស
ើ យព្តាេ់ព្រះោថ្លសនះថ្ល ៖
ឯតំ សទ្វធា ប្លំ
សព្
ំ ់វាសៅថ្ក្បរមាត្់រនធ ថ្ដល ើ យ ចាចាប
និសវសសយ្យ
“បញ្ញញសក្ត្ស ើ
ើងបាន
សព្
ះការព្បក្បរិត្
ការអេ់សៅននបញ្ញញ
ំ ២ យា៉ាង (គឺផូ វ) ះការមនព្បក្ប បណិ ឌ ត្សាគល់ផូ វទា ង ែ ែ ននសេចក្ីច ត សំ រន ិ ើ
និង សេចក្ីតវនាេសនាះស ិ សក្ើត្ស
ើងបាន ” ។
ក ់ ខួ នសោយស ែ ើ យ គបបត្ម ី ល
ត្ុថ្ដលបញ្ញញនឹង
ថ្លមនុេសមានបញ្ញញ ៣ យា៉ាង េព្មាប់បណ ុត ះ
ព្រះរុទ ធ
ំ ៣ យា៉ាងសនាះគឺ ៖ បណា កា ត លផ្ទទល់ខួ ននាបច ែ ច ន ល ។ បញ្ញញទាង ុ បបន 40
(
)
៥២
៨០
156
១. សុតម្យ្ប្ញ ញ បញ្ញញបានមក្រីការសាតប់ធមសម ទេនា សាតប់
៌ ជាសដើម បាឋក្ថ្ល សាតបព្់ គូបសព្ងៀន អានសេៀវសៅ េិក្ាបរយត្ ត ិ ិធម ស
២. ចិនតម្យ្ប្ញ ញ បញ្ញញបានមក្រីការេញ្ឹច ងគត្ ិ ការព្ត្ះរ ិ ះរក្ ិ
ត្ុផលតាមធមតា ម ននមនុេស ឬ រិចារណាអៗថ្ដលបានសរៀនបានអាន ីវ
បានសាតប់មក្ស
ើ យជាសដើម
៣. ភាវនាម្យ្ប្ញ ញ គឺបញ្ញញបានមក្រីការចសំ រន ើ ការព្បត្ិបត្ិត
៌ថ្ដលបានសរៀន ការយក្បរយត្ ត ិ ិធម
(អនុវត្)ត ផ្ទទល់ខួ នមានជាអាទ ែ ិ គឺ
បានអាន
បានព្ត្ះរ ិ ះិ
មក្
ត្បត្ ិ ិត
ការចសំ រនភាវនា េមលក្មោ ម ាន ើ
(calming of the mind) វបេសនាក្ម ោ ម ា ន (arising of insight) ឬ េត្បោ ាន ិ ិ (foundation of mindfulness) ។
បញ្ញញ សៅក្ុ ងោថ្លខាងសល ន ើ សនះ ព្រះរុទព្ធ ទង់េសំ ៅយក្ ភាវនាម្
យ្ប្ញ ញ ថ្ដលជាបញ្ញញសក្ត្ស ើ
ើង បានសោយសារការព្បក្បរិត្ ស
ើយ
ំ ុ ត្ ។ រឯ ព្រះអងព្គ ទង់ឲ្យត្នមខ ញ និង ចិនតម្យ្ប្ញ ញ ែ េ ព ់ បផ ី សុតម្យ្ប្ញ ថ្ដលជាបញ្ញញខីរ ច ី អក្ ន ព្បាជ្ដ ្ នទសនាះ ព្រះអងម គ ិនេូវសរ ស
ន ស ើយ ។ ដូសចះ
ំ ចាព្រះនព្ត្ប ដក្រ ិ
័ បុ ៉ានាមន ព្រះទយ
ើ យបានជាព្ទង់ព្តាេ់សៅព្រះសបាឋិលៈ ថ្ដលសរៀនសចះ
ូ ត្បានជាធមាមចារយថ្ល
“ភក្ រទសទ ” ខ ិ ុ មានគម ីព
។
ព្រះ
ំ ុ េន័យថ្ល “ភក្ ត្ព្មាេ់ថ្ល “ភក្ រទសទ ” គឺ ព្រះភគវា ព្ទង់បផ ខ ខ ិ ុ មានគម ីព ិ ុ មាន ថ្ត្ព្ទឹេី ត ខះ វ ការបដប ិ ត្ិ”ត ។
េម័យរុទកា ធ លជាេម័យចិត្ន ត ិ យម 157
គឺេម័យថ្ដលមនុេសោប់
អានការហាត្់រត្់ចិត្ជា ត ធ ំ ។ សគរាយាម ចត្ ត េ ព ់ ឯក្ ិ ខ
។
ចត្ ិ ថ្ត ដលសគ
វ ឹ ក្
វ ត យបានដល់ក្រំ ត្ជា ឺ នច ិត្ឲ្ ិ
វ ឹ ក្
ប វ អ រេ ឺ នល ិ ុ ទសធ
ំ ុ ត្ គឺេសព្មចអរ េសព្មចមគផ គ លដល់ថ្លនក្់ខេ ព ់ បផ
ើយ
អាចឲ្យសគបាន
ត្ប ជាព្រះ ត ដិេមទា ិភ
័ ខីណាព្េរ ព្បក្បសោយឫទិ ធ ដូចព្រះមហាសមាគលា ក្នន គ ែ ន ជាទុត្យសាវ ិ ព្រះេមុ ទ ព ជា ធ សដើម ។
ំ ិត្សត ោយចសំ រន សព្កាយព្រះរុទប ធ រន ម ាន ិ ិ វ ន ការអប់រច ើ េមលក្មោ
័ សធេ វបេសនាក្ម ោ ម ា ន ឬ េត្បោ ា ន ជាសដើម ព្ត្ូវបានសាវក្ វ ព្បថ្ ិ ិ
េ ឬ
ំ ន ខល ៌ថ្ត្មាង ៉ា ។ ដូសចះ សេើរថ្ត្ប សំ ភច ធម ទ ែ សចាល នាោ វ ់ ខាវយថ្ត្ខាងបរយត្ ន ិ ិត ស
ំ ប់ខាងសព្កាយមក្ទល់ោននឹងបចុ បបន សន នះ សគរុំធាែប់ជ្ួប ច ើ យបានជាលោ
ព្បទះព្រះអរយប ុ គល គ ិ អនាោមី និង ព្រះអរ
គឺ
ព្រះព្រះសសាតាបនន
នសត សាះស
ើយ ។ ត
ព្រះេក្ទាោមី
ព្រះ
ន
ត
ត
។ The mind is excitable and unsteady; it is difficult to control and to restrain. The wise one trains his mind to be upright as a fletcher straightens an arrow.
158
អវសានកថា ជាក្លាណព្បនរណី
់ ជាទសំ នៀមមួយដ៏វសេេរបេ ិ
ំ វសេេននបណ មានព្រះស ិ ិ ឌ ត្ទាងឡាយ
ធិេត្ជា វ សដើម ថ្ដលសលាក្ថ្ត្ង
ទាន
ំ ី មុនរុទេ េបបុរេជ្ន មានជាប់តាងរ ធ ម័យមក្សម៉ាះ ែ ស បសំ រ
៏ ចរយាដ ៏ ើ យក្ជា ិ
ទុក្ជាឧបនិេស ័យ សៅថ្ល ទានូបនិេស ័យ ជាសរៀងោល់ជាត្ិ មន ិ
ំ ថ្ដលរលងខក្ខាន ។
ជ្នជាត្ថ្ខ វ ិ រម សធើទាន
អនុសព្ោះចសំ
សោយក្រុណាអាណិត្អាេូរផង
ះការខះ វ ខាត្ផង
សោយការបូជាគុណធម៌ផង
សោយ សោយ
ត្បេង ន េងគុណូបការៈផង ។ ជារិសេេ
់ ជាត្ិថ្ខរម និយមសធើទានដល វ
៏ ឹងមាន ។ បតាក្ េ ិ
ើ
បរវជ្ត្ ន ុ ទសា ធ េនា ជាងដល់ជ្នដនទសទៀត្ ដោបដល់សភច ែ គត្មាតា ិ ក្ុ ងរ ិ ល់ស
មក្រី
ថ្លបរវជ្ត្ មានការខះ វ ិ
៌ ួ រដល់ការសោររបូជាផង ។ ខាត្ គួរអនុសព្ោះផង មានគុណធមគ
់ រួក្បរវជ្ិត្សនះ ជាមសធាបាយជ្ួយរព្ងីក្ សេចក្ីត ការសធើទានដល វ
ំ ូ សៅដល់េរវេត្ឥ េុខចសំ រន វ ត្សរេម ុ ខ សព្ ើ ឲ្យរក្ធ ី ទ ើ បសព្មព្រះរ ុ ទសា ធ េនា ើ
ះរួក្បរវជ្ិត្ជាអក្ ន
សោយធាែប់មានព្បនរណីសធទាន ើវ
ំ ី បុោណ តាងរ
់ ុ ងវ ំ ខសត្់អក្ កាល សទាះបីព្េុក្សទេធាែក្ក្ ន បត្ ត ៗ ន ព្បាជ្្ ខសត្់គមីរក្ប ព ួ នខានត្ ិ ិធ 159
័យខះ ដូចក្ុ ងេម ន ែ
មានេម័យលថ្ងក្ វ ជាសដើម
ជ្នជាត្ិថ្ខរម ក្៏សៅថ្ត្រក្ា
ព្បនរណីសធទានដោប ។ ចថ្ំ ណក្ជ្នជាត្ិសៅបេិមព្បសទេ ថ្ដលកាន់ ច ើវ
សោយមានចត្ ិ រសាេនា (សាេនាសផសងរីព្រះរុទ)ធ និយ សធទាន ើវ ិ ត
ជាសាក្ល គឺ មនសធ ិ ើវចសំ
ះថ្ត្ក្ុ ងរង ង ន វ ់ជាត្ិសាេន៍ របេ់សគ បុ ស៉ា ណាណះសទ
ំ ូ លចិត្សត ធើវរវាងជាត្ិ សគថ្លមទាងច រណ៍
ឧទា
(World
ជាត្ិ
(អនរត ជាត្ិ)
សទៀត្ផង
។
ជាក្់ថ្េង ត មានអងកា គ រក្មវម ធ ិ សេបៀងអាហាររ ី ិ ភរសលាក្
Food
Program)
ំ ួ យរិភរសលាក្ អងកា គ រជ្ន
Organization) អងកា គ រកាក្បាទព្ក្ និង
និង
អងកា គ រសផសងៗ
ជាសព្ចន ើ
(World
Relief
មអនរត ជាត្ិ (International Red Cross)
ំ ួយ ថ្ដលថ្ត្ងថ្ត្ផល ត ់ ជ្ន
ជាអសំ ណាយ
ំ ុ ងអភិវឌឍនានា ក្ុ ងរ មនុេសធម៌ដល់ព្បសទេព្ក្ីព្ក្ក្រ ន ន ិ ភរសលាក្ ក្ុ ងព្ោ
មានទុរភក្ស ជ្មឺឆ ៃ ង ែ កាចសាហាវ សព្ោះភយនោ ត យធមជា ម ត្ិ ដូចជាទឹក្ ិ ំ ន់ រយះេងឃោ រញ្ជយថ្ផនដី ភសន ំ ភងផ ជ្ន ម ទ ើ សព្ ើែ ុ ះជាសដ ុ ួ ទានជាេងគ
ក្មម ម ួ យដ៏ព្បនរ ចសំ
ះសគយល់ចាេ់ថ្ល
ះមនុេសជាត្ិសលើរិភរសលាក្ ។
រុទសា ធ េនា អធិបាយថ្ល ទានមាន ២ ព្បការ គឺ អាមិេទាន និង
់ ធមទា ៤ និងទានវត្ុ ថ (វត្ុ េព្មាប ម ន ។ អាមិេទាន បានដល់ការឲ្យបច័យ ច ថ
ឲ្យទាន) ១០ យា៉ាងជាទាន ។ រឯធម ទា ម ន បានដល់ការឲ្យធម៌ជាទាន ។ ី ំ ២ ព្បការសនះ ធមទា បណា ។ ត ទានទាង ម នជាទានព្បសេើរជាងអាមេទាន ិ ព្រះេមាមេមុ ទ ព ធ
ព្ទង់ព្តាេ់េថ្មង ត ថ្
លក្ណ ៈក្ិចនច នទានជាសព្ចើនព្បការ ខ
ក្
មានជាអាទិ
160
អាមេទាន ិ
តាម
បាដិបុគល គ ិ ក្ទាន
(អសាធារណទាន) េងឃទាន និង សាធារណទាន ។ បាដិបុគល គ ិ ក្ទាន បានដល់ទានថ្ដលសគឲ្យចសំ
ះរូបបុគល ព្គួសារ គ
េងឃទាន បានដល់ទានថ្ដលសគព្បសគនចសំ
ឬ បក្សរួក្មួយៗ ។
ះព្រះេងឃសោយសោររ និង
ំ ត្ តាងច ិ ព្ត ជ្ះថ្លែ ។ សាធារណទាន បានដល់ទានថ្ដលសគឲ្យចសំ ទូសៅ
មិនព្បកាន់ជាត្ិ
សាេន៍
រណ៌េមបុរ
។
ះមនុេស
េងឃទាន
សាធារណទានបានផលជាងបាដិបុគល គ ិ ក្ទាន ឬ អសាធារណទាន ។ សាធារណទាន បានផលព្បហាក្ព្់ បថ្
ថ្បក្ ែ
ព្ត្ង់សាធារណទាន
សាធារណទាន
ងាយសធើវ
សាធារណព្បសយាជ្ន៍ មណឌលក្ុមារក្ព្ំ
លោននឹងេងឃទាន ខុេ
ងាយព្េួេសធជាងេងឃទាន ើវ
គឺទាយក្ទាយកា ិ
ងាយនឹង
សាងេង់អាោរេិក្ា
ដូច
និង
ចត្ ត សំ ិ ច
។ ះ
មនី រសរទយ ទ
មជ្ឈមណឌលវបេសនា ក្ុដិ សាលា ព្រះវហារ ។ល។ ិ ិ
៍ដល់េិេស អក្ សដម ន ជ្មឺៃ សក្ង ម ក្ព្ំ ើ បជាផលព្បសយាជ្ន ី
អនាថ្ល វបេសនាជ្ន ិ
ំ ក្សធើវ គឺថ្លទាយក្ទាយកាល ំ ក្ ព្រះេងឃមនសរ េម បា ុ ខ ។ េងឃទានលបា ិ ើ ិ នឹងសធព្បក្បសោយ ឧសបកាខេ ើវ ព្បក្បសោយ សសាមនេសេ
គត្ចិត្ត សព្
ះថ្លសបើទាយក្ទាយិកា សធើវ
គត្ចិត្ត ឬ សទាមនេសេ
គត្ចិត្សត នាះ
ទានរបេ់សគនឹងធាែក្់សៅជា បាដិបុគល គ ិ ក្ទាន សោយេ័យ វ ព្បវត្ិត ។ ទេសនរុទន ធ ិ យមបងាា
រួក្ទាយក្ទាយកាបានជាទ ិ ីសរ
ថ្ល
ផលននការឲ្យទានរថ្មងបណា ត លឲ្យ
ំ ចត្ ិ ត ននសាធុជ្នទាងឡាយ
មនុេសលន អ ិ យមសេរគប់ោបរ់ ក្ មាន
161
កាែហានមិនអឹមសអៀន សរលចូល
ំ ន មានក្ិត្ិេ ៏ អ សៅទីព្បជ្ុជ្ ត ័រទលបខ ី រច ខាចយ ព្គប់ទិសានុទិេ មានក្សំ ណើត្ដល ំ ី សធមរណកាល ក្ុ ងេ បនាទប់អរ លាចាក្សលាក្សនះសៅ ។ ន ុ គត្ភរ ិ ើវ ញាណទេសនៈថ្ល
ការបរចា ិ ច គទាន
មានសារព្បសយាជ្ន៍
ដល់ជ្វី ត្បច ច ន និង អនាគត្ដូសចះ ន សទើបព្រះរុទប ធ រមព្គូ ព្ទង់ខិត្ខព្ំ សាវ ិ ុ បបន
ំ ី ទាន និង រសបៀបសធើទានឲ្យបានបរ ព្ជាវេថ្មង េ ត រនយល់រុទប ធ រេ វ ិ ័ទ អរ ិ ុ ទធ យា៉ាងលិ ត្ល ន អ អ ់េរវព្គប់
មានព្បាក្ដក្ុ ងសា ន ថ នធម៌សផសងៗ ដូចជាក្ុ ង ន
៌ េបបុរេបញ្ អនុបុរីវ ក្ថ្ល បារមធម ញត្ិត បុញ្ញក្រិ យាវត្ ី ិ ិ ុ ថ ទេរិធោជ្ធម៌ អរយព្ទរយ អធោ ិ ិ ា ន េងគ
ធម៌ ឧបនិេស ័យ ។ល។
ំ ី ទាន ជាមុន សទើប ក្ុ ងអន ន ុ បុរីវ ក្ថ្ល ព្រះេមាមេមុ ទ ព ធ ព្ទង់េថ្មង ត អរ
ំ ី េីល ភាវនាជាសព្កាយ ។ ព្រះសលាក្នាលព្ទង់ចាត្់ទានជា ព្ទង់េថ្មង ត អរ ់ ់រនយល់េត្វសលាក្ ឲ្យយល់អរ ំ ី ភារខសត្់ អត្់ ះព្ទងចង
ំ ូ ង សព្ ក្មវម ត្ុ ដ ថ ប
ឃ្លែន ក្ងះ វ ខាត្ សេចក្ីតព្ត្ូវការ ំ ី តាងរ
ថ្ត្ងសចាទជាបញ្ញ ា
។
សរៀនសធើទានេនស ំឧបនិេស ័យមុននឹង្ន វ
មនុេសេត្វ
ឲ្យលះបង់សលាភៈ មចរា យៈ ិ េីល និង ភាវនា ។
់ ំ ាយាម រុទប ធ រេ ត ុ ខចសំ រន ិ ័ទ ថ្ដលព្បាថ្លនចងបានសេចក្ ីេ ើ គួរថ្ត្ខរ
េនស ំបសំ រ
ទាន
តាមេមត្ភា ថ រ
ឧបនិេស ័យរីបចុ បបន ជា ច ន ត្ិ សរៀងរ ដូចជាសេបៀង
ឬ
ថ្ដលអាចសធើសៅបាន វ
សដើមបបណ ី ុត ះ
ំ ប់ ជាត្ិ សព្ ូ ត្សៅតាមលោ
ំ ជាក្ណ បព្់ ទរយជាប់តាមខួ នជាន ែ ិ ចច
។
ះទានទុក្ អក្ ន មាន
ំ ទានូបនិេស ័យរីអត្ីត្ជាត្ិ ស្មះថ្លជាអក្ ប់សព្រង ឬ ថ្លមាន ន មានក្ណ 162
ំ ភ័រវេណា ងល អ
ជាប់តាមមក្ក្ុ ងបច ន ច ន ុ បបន
។
អក្ ន ថ្ដលសាងទានក្ុ ង ន
ំ បចុ បបន ងលសអ ៅអនាគត្ ។ ច ន បានស្មះថ្លជាអក្ ន មានភ័រវសព្រងេណា មនុេសមានក្់ៗ ព្បាថ្លន
េមបត្ិត ៣ ព្បការគឺ សភាគេមបត្ិត
ំ ៣ ព្បការសនះ សក្ត្មានស រូបេមបត្ិត និង បញ្ញញេមបត្ិត ។ េមបត្ទា ិត ង ើ
ើង
អាព្េ័យរីការេនស ំឧបនិេស ័យ ៣ យា៉ាងថ្ដរ គទាន េីល ភាវនា ។ ដូសចះ ន ឺ សដើមបឲ្យបានព្បក្បសោយេមបត្ ិត ៣ ព្បការ ឬ ី
ក្យសាមញ្ញថ្លសព្រង
ំ ំ ន ហាត្់សរៀនសធើទាន េណា ងលសអ នាះ គួរនាោ រក្ាេីល ចសំ រនភាវនា តាម វ ើ ថ្ដលអាចសធសៅបាន ក្ុសំ ធេ វ ព្បថ្ ើវ ព្ទរយេមបត្ិត ដូច
័ េ ក្ុព្ំ េវងន ឈក្ ែ ់វសងង វ នឹង ឹ ឹ ងវយ
ក្យសសាែក្បុោណថ្ល “ ព្េវងព្ទរយសភ ច ែ បុណយ ព្េវង ឹ ឹ
ព្បរនសធ ភច ច ែ មាតយ ព្េវងកាយសភ ែ ចាេ់ ” ។ ឹ ក្៏បុ ថ្៉ា នគ ត ួ រព្ជាបថ្ល
ការសធើទាន វ
រក្ាេីល
ំ ត្ចត្ េអា ិ ត រិត្ជារុថ្ំ មនងាយព្េួល ដូចស តាមការសចះចា ំ យល់ដង ត ឹ រីព្ទឹេី សនាះសសាះស “និយាយងាយជាងសធើវ " ។ ស
ល
ការព្បត្បត្ ត ុ េខាត្់ ិ ិដ
ក្យជាសលាក្សវាហារ
ើយ េមដូច
ក្យសសាែក្ថ្ល
ត្ុសនះ បានជាព្រះដ៏មានព្រះភាគ ព្រះអងគ
ំ ី ទាន ព្ទង់េថ្មង ត ធម៌ព្េបសៅតាមឧបនិេស ័យននេត្វ ។ ព្រះអងេ គ ថ្មង ត អរ ំ ប់ថ្លនក្់ខាងសដើម ជាលហា ំ ត្់ថ្ដលបុគល ជាលោ គ ព្គប់ព្បសភទ ងាយព្េួល ក្ុ ងការប សំ រ ន
។ បនាទប់មក្ េីល គជាថ្ល ន ក្់ក្ណា ត ល សទើបភាវនា គជា ឺ ឺ
ំ ត្ ំ ប់ត្សៅ ។ ថ្លនក្់ខេ ព ់ េព្មាប់អប់រច ធ ូ រផង់ ជាលោ ិ ត ឲ្យបរេ ិ ុ ទផ ក្ុ ងសលាក្ ន
់ស រះគន ិ
សាេនា
163
ើយ សព្
ះ
ំ ិ ត្ សយាបល់សផសងៗោន ។ មនុេសមានក្់ៗ មានទេសនៈ គន
សយាបល់ថ្ល រុទ ធ
ំ ុ េសឲ្យរឹងថ្ផក្ ំ សាេនាអប់រមន ង ជាស អ ខួ នសល ែ ើ សព្រងេណា មនុេសខិលសធ ។ សយាបល់ ជ វ ើការងារ សក្ើត្ស
សក្ើត្ស
ំ ត្ុមួយនាឲ្យ
ម ៍ មនថ្មន ើងតាមអារមណ ិ
ំ ងដ៏រិត្ព្បាក្ដ នន ញ ណ ថ្ផក្ អ សៅសលើវត្ុ ប ថ ណ ិ ើង តាមវចារណញ្ញ
រុទសា ធ េនាស
ធ េនា មិនបសព្ងៀនមនុេសឲ្យអងុ យ គ ើយ ។ ការរិត្ រុទសា
ំ ព្ត្សបាមក្ាលជ្ងង ។ ផុ យសៅវ គ ់ យក្នដព្ទចងាករង់ចាសព្រងវាេនាសទ ទ ិ រុទសា ធ េនាបសព្ងៀនមនុេសមានក្់ៗ
ឲ្យទទួលខុេព្ត្ូវចសំ
ះសជាគវាេនា
របេ់ខួ ន ែ បានន័យថ្លសជាគវាេនាននមនុេសមានក្់ៗ េិត្សៅក្ ថ ន ត ប់នដ ុ ងក្ណា របេ់ខួ ន ែ រុថ្ំ មនេិត្សៅក្ ថ ន ត ប់នដននព្រះអាទិសទរស ុ ងក្ណា រុទសា ធ េនា
បសព្ងៀនមនុេសឲ្យ បុ ថ្៉ា នត
ជាញាណទេសនវជា ម ិ យម ជាសាេនា ិ ជ ននក្មន រនយល់ថ្ល មនុេស
មនុេសឲ្យសដក្ផសងសព្រង
់បានេសព្មចផល ។ មានក្សំ ណើត្ល អ សធើការងារឆ្ប វ ព្រះរុទ ធ
ើយ ។
មានភ័រវវាេនារថ្មង
ំ នព្ត្ឹមថ្ត្សព្ក្ើនរឭក្ឲ្យមន ុ េស សធើការងារប វ ុ ស៉ា ណាណះ
ំ សទ ព្រះអងថ្គ លមទាងបានសៅថ្ល “វិរ ិសយ្ន ទ្ុកម្ ខ សចឆតិ”
“សោយការ
រាយាម មនុេសអាចឆង ទុក្ខ ែ រីទុក្សខ ទាេព្គប់យា៉ាងបាន ”។ អធបាយថ្ល ិ ននមនុេសថ្ដលនឹងអេ់សៅបាន
ក្៏សោយសារការខព្ំ បងរាយាមនន ឹ
ំ មនុេសទាងឡាយ ។
164
ដូសចះ ន ស
ថ្ល ព្រះរុទសា ធ េនា មិនថ្មនជាសាេនាសាងសេចក្ីត
ើ
ំ ់រលាយទ ំ ំ ិលសចះ េុខ និងរលត្ ុ ក្សខ ោយការផសងសព្រងសទ ។ បុ ថ្៉ា នតមនុេសក្ជ្
ំ ន សដក្ផសងសព្រង លុះធាែក្់ខួ នសៅជាមន ំ ថ្ត្នាោ ែ ុ េសព្ក្ខសត្់ ក្៏តាងសចាទរ ុ ទធ សាេនាថ្ល បសព្ងៀនខួ នឲ្យសដក្ផសងសព្រងសៅវ ែ ិ គួរឲ្យសសាក្សាតយ
។
ំ ួន មានរុទប ធ រេ ិ ័ទមួយចន
មានចិត្រត សវរវាយ ើ
មានេទាធដូចទឹក្សលើេឹក្ឈ ែ ូ ក្ រុព្ំ រមចង់សព្បើព្បាជា្រិចារណាថ្ល “មនុេស ំ ទាងឡាយមានេមត្ ភា ថ រសៅក្ុ ងខ ន ួន ែ
់ខួ ន េព្មាប់រចនាថ្ក្នចជ្ ន ីវត្របេ ែ ិ
ំ ន ចុះចា តាមព្បឡាយឆនៈទ ” ។ រួក្ោត្់ថ្បរជានាោ កាែហាន បសនាថក្បនាទប ព្រ
ម បសណា ត យឲ្យព្រះព្រ ព្រះ
ថា ”
៉ា ងរបេ់ព្រះ ភាររបេ់ខួ ន ែ េុខចត្ វ ិ សត ធើជាអាយ
័ ។ យ ម ចារសព្រងវាេនារបេ់ខួ នតាមព្រះទ ែ ភាេិត្ថ្ល “
ថា 41
“ខួ ន ែ
ហ ហ
ហ
័ ដល់សាវក្ព្រះអង គ សៅក្ុ ង ន
41
42
ហា
ត
42
ត
ខួ ន ែ
” ។
”
ត
ត
ទីរឹង
ត
់ វរិ យភារ ខះ វ ិ
“មានល
ព្រះអងគ
និ វ នេូព្ត្ ថ្ល “ត ហ
(
)
៥២
(
)
១៦
៥ ២១
165
ឭ ត
ំ អក្ ន ទាងឡាយច ូ រយក្
ខួ ន ែ
រឹង យក្ខួ នជាទ ែ ី ជាអវសាន
ំ ក្ ក្ុយ
េូមមត្ ត ក្ ន អាន ិ អ
ំ សី ព្បការ គឺ អាយុ វណណៈ េុខៈ រលៈក្ុប េូមព្រះរុទសា ធ េនា
ដនទ ស
ើយ ” ។
ំ បានជ្ួបព្បទះនូវរុទរ ធ រទាង ែៀងឃ្លែត្ស
គង់វង់េិត្សេ រថ ថ
ើយ ។
សៅបានយឺនយូរ
៤ ព្គប់
ំ ល់េត្ន ំ ក្ណ ត្់ ៥០០០ ព្រះវេា សដើមបជាម ប ែ ់សាខាព្ត្ជាក្់ព្ត្ជ្ដ ត ិ ក្រ ី ក្ុ ងនព្ត្ភរ ។ ន
េូមព្រះោជាណាចព្ក្ក្មុ ជា េិត្សៅក្ ព ថ ន ុ ខេនិ ភារព្បាេចាក្ ត ុ ងេ
េស្កងាគមជានិចន សក្ត្ ច ិ រនរត ៍ ។ េូមវឌឍនភារ េុខុមាលភារ េុភមងល គ ើ ំ មានដល់ព្បជារលរដាថ្ខរម ទូទាងព្បសទេ
។
េូមជ្មកាចសាហាវសផសងៗ ឺៃ
ំ ុ ងោត្ត្ាត្រិភរសលាក្ និង សព្ោះថ្លនក្់ធមជា ំ ថ្ដលក្រ បរ ម ត្ិទាងឡាយ សវៀេសចៀេឆ្ៃយរីថ្ដនដីថ្ខរម ។
ំ ំ ួ ង ក្ុឲ្ ំ យមានសរៀរនឹងោន េូមេត្វ េូមេត្វសលាក្ទាងឡាយទា ងរ
ំ ំ ួ ង បានដល់នូវសេចក្ីត សលាក្ទាងឡាយទា ងរ
សក្សមក្ានត ។
ំ េូមេត្វសលាក្ទាងឡាយ ព្បក្បសោយសេចក្ីេ ត ុ ខជានិចន ច ិ រនរត ៍ ។
ចប្់សដ្ឋយ្សនមតិ
166
1) មងគលត្ថទីបនីថ្ព្ប (ភាគ ១-៤)
ភក្ខ ិ ុ
2) ោថ្លធមមបទថ្ព្ប
ភក្ខ ិ ុ មហា យន ិ សនឿន
3) ទានក្ថ្ល
ថ្
4) ទានទេសនៈ 5) រនែឺធមមសទេនា
សោយ
6) ឧបនិេស ័យ
7) សាេនេុ ភាេិត្ (ភាគ ១-៣)
ភក្ខ ិ ុ សខៀវ ជ្ុ ំ សោយ មុ ិ
៉ា ខួន សារុន សាវា៉ា ន
ថ្េម េូ រ
9) ព្ទឹេតីក្មមផល
សោយ ឈុ ន គមសអៀត្ ឹ
10) ព្រះរុទធដកា ី
ឈុ ន គមសអៀត្ ឹ
11) បុ ណយព្បនរណី
13) រុទធសាេនា ២៥០០
ជ្ួ ន ចនា ិ ត
ម សចៀវ
រុទធសាេន ណិឌ ត្យ
8) អតាថធបាយសាេនេុ ភាេិត្ ិ
12) រនែឺរុទធសាេនា
យិន សនឿន
សោយ ឆង ឹ ផ្ទន់ េុ ផុន
សោយ សសាម ងន
សោយ
14) Buddhism 15) Buddha: the Intelligent Heart
រុទធសាេនបណិឌ ត្យ
by Richard Abbotts Gard by Alistair Shearer
167
ំ ឹ ង្ សសចកតជ ី ន ូ ដណ សបរ ធ រេ ើ ុ ទប ិ ័ទព្ត្ូវការសេៀវសៅ អាម្ិសទាន
ធម្មទាន សនះ
ថ្ចក្ជាធមទា ម ន េូមទាក្់ទងជាមួយនឹង ភក្ យ្ិន សនឿន ខ ិ ុ មហា វត្ត
សាន់តាអាណា
2630 N Grand Ave, Santa Ana, CA 92705, USA ទូរេ័រទ (714) 744-2834
សលាក្ ង្៉ាូវ ោ
ំ ួលតាឯក្ ុទ
ផទះសលខ 256 ព្ក្ុមទី ១ ភូ មទួ ិ លតាឯក្ ំ ង សខត្តបាត្់ដប ំ ង ព្េុ ក្បាត្់ដប
ទូរេ័រទ 012-726-856
សលាក្ ហ្ុង្ ប្ូហ្ុន ី
ផទះសលខ 13 FE. ផែូវសលខ 146 េងាកត្់វាលវង់
ខ័ណឌ ៧ មក្ោ
ភនសំ រ
ទូរេ័រទ 012-245-476
សេៀវសៅ អាម្ិសទាន សគ
ទំរ័រ
ធម្មទាន សនះ មានចុ ះផាយក្នុង ់
http://www.dhamma4khmer2.org
168
169