Buddhist education by ពន្លឺបញ្ញា

 ការរស់ នៅក្នុងពភ ិ ពនោក្  សង្រ្គគមគ្រប់ទក្ ី ន្នែង  អាវុធមហាគ្បល័ យ

 ភាពចោចល

នោរនពញនោយអំនពហ ើ ិងា

មានគ្ាប់ន្បក្អាតូមក្ ិ ជានដើម

នង ិ ការគ្ពនហើននកាងកាចននយុវសិសស

 ការនក្ន ើ នឡង ើ ននអំនពហ ើ ង ិ ានៅតាមសាោនរៀន

នង យ នានា ិ ិ សាក្លវទាល័

 ការបាត់បង់នូវទំនាក្់ទន ំ ងលអរវាងសិសស

 វបតត ិ យអប់រ ំ ិ និ ផសងៗក្នុងវស័

នង ិ គ្រូ

រជា ឺ ការសឹក្នរចរលនន ិ

វបបធម៌សងគម នង យ៉ាងចាស់គ្ក្ន្ឡត។ ិ អរយធម៌ ិ

 ការអប់រ ំពត ិ គ្បាក្ដ

ចំន

េះដង ណ េះនទ ឹ ប៉ាុន្

មន ិ ន្មនគ្តម ឹ ន្តជាការនផទរ

ប៉ាុន្នតវាទាមទារឲ្យមានការ

នបតជាាចត ិ តខ្ពស់ ក្នុងការអភវិ ឌឍនូវបុរគលិក្លក្ខ ៈ ននបុរគលមានក្់ នដម ើ បឲ្ ី យាត់ទទួលបាននូវភាពធំ ធាត់ទាង ំ ចំន

េះដង ឹ សមតថភាព នង ិ សាារត។ ី



នោក្ នអជ ជី ន្វលស៍ H.G. Wells

គ្បវតតវិ ទូ ិ ជន

ជាតអ ិ ង់នរែស បាននយ ិ យថា “សាសនា រជា ឺ ចំ ុ ច

ក្្ ត លននការអប់រ ំរបស់នយើង គ្បគ្ពត ឹ តរិ បស់នយង ើ ”

ន្ដលក្ំ

ត់នូវការ

“Religion is the central part

of our education that determines our moral conduct.” 6

 នយងតាមសមតនី ោក្

បារុច នគ្បាឌី (Baruch Brody) បាន

នោលថា “សាសនារឺជាវស័ ួ សគ្មាប់មនុសស ិ យដ៏សំខាន់មយ រស់នៅ នហយ ិ សនិទធ ើ ជាញឹក្ញាប់ វាមានទំនាក្់ទំនងយ៉ាងជត ជាមួយទសសនវជា ិ ជ។

មនុសសភារនគ្ចន ើ ន្តងគ្តូវបានទទួល

ការអប់រ ំតាមន្បបន្ផនជំននឿសាសនាដ៏ជាក្់ោក្់្មួយ សគ្មាប់ជាបទោានមរគុនទសក្៍ជីវតក្ន ិ ុ ងសងគម”។



នលើសពនី នេះនៅនទៀត នោក្ ខានត

(Kant) បាន

នោលថា “សាសនារជា ឺ ការទទួលសាគល់នាលការ

៍

សីលធម៌ ជាចាប់មន ិ គ្តូវគ្បគ្ពត ឹ តក្នែង” “Religion is

the recognition of our moral principles as laws that must not be transgressed.” 8

 ចំនោេះទសសនវស័ ិ យគ្ពេះពុទធសាសនា

“សាសនាមន ិ

ន្មនជាអវន្ី ដលធាែក្់ចុេះពសា ំ មនុសស ី ថ នសួ រ៌ នហយ ើ ញា ុ ង

ឲ្យគ្បតប ើ បត ិ តតិ នដម ី គ្មូវចត ិ តគ្ពេះអាទនិ ទព្មួយននាេះ នទ ប៉ាុន្នតវារជា ឺ អវន្ី ដលបាននក្ត ើ នឡង ើ នង ិ ធំធាត់នៅនលើ

ន្ផនដនី នេះ នដម ើ បប ី ំនពញតគ្មូវការដ៏គ្ជាលនគ្ៅ របស់ មនុសសរស ឺ ុ ខ្សនតភា ិ ព

នង ិ ការរ ំនោេះខ្ែួននចញពកា ី រ

នក្ត ើ ចាស់ ឈឺ សាែប់ នទប ើ ជាខ្ែម ឹ សារសាសនាពត ិ គ្បាក្ដ”។

 ការសិក្ាអប់រ ំតាមពុ ទធសាសនាននេះ

រន្ឺ ផអក្នៅនលើ

ទសសនៈ នង ិ បញ្ញ តតអ ិ យ ិ ប់រ ំនផសងៗ ន្ដលមាននយ នៅក្នុងទសសនវជា ិ ជ គ្ពេះពុទធសាសនា ន្ដលជាការ បគាញនូវពនែព ិ ប់រ ំ។ ឺ ុទធសាសនា ក្នុងឧតតមរតអ

ធមាជាតម ិ នុសស

បញ្ហាមនុសស

គ្ទស ិ យអប់រ ំ ឹ ី តពុទធសាសនាក្នុងវស័

នឡង ើ ពនី ាលការ

មនុសស មានរូបរាង

៍ រនែេះឹ ននបញ្ញ តតិ "សនតភា ិ ព"។

 នៅក្នុងទសសនវស័ ិ យពុទធសាសនា

ការអប់រ ំននេះ គ្តូវ

បានចាប់នផតម ើ ជាមួយនង ឹ ោក្យថា "មនុសស" ។

 ពត ិ គ្បាក្ដ្ស់ថា

មនុសសរជា ឺ លទធផលននដំន

ើរ

មន ័ (ចាប់ក្មាផល) ន្ដល ិ ឈប់ឈរ របស់នហតុបចចយ គ្បគ្ពត ឹ តនៅនោយអំ្ចនចតនារបស់បុរគលមានក្់ៗ។

 មនុ សសរជា ឺ សាថបតយក្រ

ន្ដលរចនាសាងទុក្ខនសាក្

នង ិ សុ ខ្សបាយ ភាពរុងនរាចន៍នោយខ្ែួនឯង សម

ដូចគ្ពេះ ពុទធដកា ី ថា "បុរគលោំពូជ្ រន្មងបាន

ន្ផែននាេះ" ដូនចនេះជានដម ើ ។

 ពុ ទធសាសនាបានសងកតធ ់ ងនថា ់

នឡង ុ គលមានក្់ៗ ើ ពប ី រ

សនតភា ិ ពគ្តូវន្តនក្ត ើ

នហយ ើ នចញពប ើ ចាប់នផតម ី ុរគល

មានក្់ៗននាេះនហយ ើ សនតភា ិ ពនង ឹ ផាយនៅកាន់សងគម មនុសសទាំងមូលបាន។

 មនុ សសគ្តូវនរៀនពរី នបៀបដក្ ឹ នាំឲ្យមានសនតភា ិ ពក្នុង

ខ្ែួនជាមុនសិន មុននង ម ើ បរយកាសសងគ ឹ បនងកត ិ មួយ ន្ដលមានសនតភា ិ ពពត ិ គ្បាក្ដមួយននាេះ។

 មាា៌ន្តមួយរត់

ន្ពេះនៅកាន់សនតភា ិ ពខាងក្នុង

សថិតនៅក្នុងនសចក្តព ី ាយមរបស់មនុសស ក្នុងការ ក្ំ ត់នូវគ្ក្ត ឹ យគ្ក្ម ឲ្យមាននៅក្នុងខ្ែួនឯងផ្ទទល់។

“This

is peace to conquer love of self and lust of life, To tear deep-rooted passion from the breast, to still the inward strife.” (The Light of Asia)

 គ្បន្ហលជាង

២៥៥៤ ្នម ំ ុន ននាេះរគ្ឺ បន្ហលជា ៦ រយ

្ន ំ មុនគ្ពេះគ្រស ិ ទសសនវទូ ិ នមសាសនាជានគ្ចើន ិ ត តក្កវទូ ទាំងនៅបូោ៌ នង ិ បសចិមគ្បនទស បានោក្់នចញនូវទសស នៈនផសងៗ

នដើមបគ្ី ប្ំងនឹង

សាថនភាពអាគ្ក្ក្់នផសងៗ

នោយមានក្តស ី ងឃម ឹ ថា នង ឹ អាចផតល់នូវអនារតដ៏គ្បនសើរ សគ្មាប់គ្បជាជនក្នុងគ្បនទសរបស់ខ្ួ ន។ ែ

 នៅគ្ក្ក្ ិ

មាន សូ គ្កាត បាែតុង នង ើ ិ អារសត ី ូ តជានដម

សូ គ្កាតបនងកត ើ ទសសនវជា ិ ជ ដក្ ឹ នាំ នង ិ ចាប់ ន្សវងរក្សចចភាពសគ្មាប់សងគម

 បាែតុ ងបនងកត ើ

ទសសនវជា ិ ជ មននារតិ នគ្បៀបនធៀបបុរគល នង ិ សងគម ន្បងន្ចក្វ ណ ៈជាបគ្ី ក្ុម៖ វ ណ ៈអនក្គ្រប់គ្រង អនក្ការោរ នង ិ ផលិតក្រ

 នៅគ្បនទសចន ិ

មាន ខ្ុង ជឺ នៅ សុឺ ជានដម ើ

ខ្ុង ជឺបនគ្ងៀនមនុសសឲ្យមានសីលធម៌ក្ុ ងការរស់ ន នៅ

នចេះនារពចាស់គ្ពទា ឹ ធ ចារយ នរៀមចបង ដង ឹ រុ

បុពប វ ុ រស

នារពតួនាទា ិ ី ន នៅវញនៅមក្

 នៅឥ្ ា

មានគ្ពេះពុទធនាតម នង ម ី ើ ិ មហាវរៈជានដ

គ្ពេះពុទធបានបនងកើតគ្បព័នធអប់រ ំថ្ាីក្ុ នងសងគមឥ្ ា ន្ដល

ជាការនធវក្ ើ ំន្ នផសងៗ

ទគ្មង់នៅនលើវ

ណ ៈ នង ិ ជំននឿយល់ខ្ុស

មហាវរៈបនងក ត ី ើ សាសនានជន គ្ប្ំងនង ឹ អាទនិ ទព នយ ិ ម

គ្បតប ិ តតត ិ ង ឹ រង ឹ គ្បកាន់តបៈនយ ិ ម

 គ្ោហា

៍ រជា ឺ បុរគលអនក្នធវស ើ មាធិ សថិតក្នុងចននាែេះ

គ្ពហានោក្ នង ើ ការបូជា ិ មនុសសនោក្ន្ដលបនងកត

នផសងៗ ដូចជា លុ យកាក្់ សតវបក្ស ី ោហនៈ

ជានដើម។

 សងគមឥ្ ា បានន្បងន្ចក្វ

វ

ណ ៈគ្ោហា

៍ វ

ណ ៈជាបួនក្នុងសងគម

ណ ៈក្សគ្ត វ

ណ ៈនវសសៈ នង ិ សុ គ្ទ 23

 ពួក្គ្ោហា

កាលរ៖ ឺ

៍ បានន្បងន្ចក្ជវី តជាបួ នដំ្ក្់ ិ

១. រស់នៅនោយបរសុ ិ ទធ ២. រស់នៅជាគ្រហសថ

៣. រស់ នៅក្នុងនគ្ព

៤. រស់នៅជាអនក្បួស

 ក្នុងគ្បព័នធអប់រ ំគ្ពហាញ្ញសាសនាននាេះ

បួនយ៉ាងសគ្មាប់ជីវតរ ិ ៖ ឺ

មានវតថុបំ

ង

១. គ្ក្ត ើ បនី ឈវងយល់ពព ឹ យគ្ក្ម (ធមា) រនឺ ដម ី ភ ិ ពនោក្

២. ជីវតសក្មា ឬ សក្មាភាពសងគម (អតថ) រជា ិ ឺ សាារតី រក្ា នង ិ នារពចាប់ គ្ក្ត ឹ យគ្ក្ម

៣. ការនចញចាក្កាម (វនគ្បសថ) រជា ឺ ការកាត់ផ្ទតច់នចញ ពជ ី វី ភាពគ្រួសារ

៤. ការរួចគ្សឡេះ (នមាក្ស) 25

 ហេតុអ្វីបានជាចាត់ទុកព្រះរុទធថាជាព្រូដែរ?  ហតើព្រះរុទធមានរុណសម្បតត ិអ្វីខ្ះល

ហទើបរួរែល់ការ

ហោររ របស់រិភរហោក ?

សត្ថ ា

ទេវមនុសានំ

គ្ពេះពុទធរឺជាគ្រូនននទវតា នង ិ មនុសសទាំងឡាយ។ បុរិសេមមសារថិ

គ្ពេះអងគទូនាាននូវបុរសន្ដលមានឧបនិសស័យរួរនង ឹ ទូនាានបាន។

 ក្នុងនាមជានមសាសនា

គ្ពេះពុទធគ្តូវបាននរចាត់ទុក្

ថា ជាសាសាតចារយដ៏ក្ំពូលមួយរូប ក្នុងចំន្មនម សាសនាក្នុងនោក្ ដូចជា ខ្ុង ជឺ នយសូ នង ិ មហា ម័តជានដម ើ ។

 ក្នុងនាមជាគ្រូសាសនា

មួយរូប

នង ិ អនក្នធវក្ ើ ំន្

គ្ពេះពុទធមានការចាប់អារមា

ចំនោេះការនលើក្ក្មពស់សាារតី

សមាជក្ ិ សងគម។

ទគ្មង់សងគម ៍ យ៉ាងខាែង ំ

នង ិ ការអប់រ ំចត ិ តរបស់

 គ្ពេះអងគបាននៅខ្ែួនឯងថាជាអនក្វភារ ិ

នោយបានគ្តាស់ថា៖

 "មាណវក

 "Young

(វភជជ ិ វាទ)ី

អហំ ន ឯកំ សវាទី អហំ វភជ្ជ វាទី" ិ

man, I am not one-sided in teaching. The

Blessed One is a discriminating teacher."  "មានលមា

ព តថារតមន ិ ន្មនជាគ្រូ ន្ដលបនគ្ងៀន

ន្តមួយគ្ជុងននាេះនទ តថារតរគ្ឺ រូ ន្ដលនោរនពញ នោយការវភារ"។ ិ

ំ ង  សក្មាភាពសាសនទូ តដប ូ របស់គ្ពេះពុទធបានគ្តួស

គ្តាយផែូវ សគ្មាប់ការនក្ត ើ នឡង ើ គ្បព័នធអប់រ ំតាមពុទធ សាសនា។ នៅសម័យកាលដំបង ូ គ្ពេះសងឃរជា ឺ គ្រូ ដ៏ចំ្ន នគ្កាមការសនងកត នង ិ ការន្ ផ្ទទល់ពគ្ី ពេះសមពុទធ។

នាំនោយ

 បញ្ញ តតគ្ិ រូបនគ្ងៀនក្នុងទសសនវស័ ិ យពុទធសាសនា

នក្ត ឹ របស់គ្ពេះពុទធ ើ នចញពកា ី រគ្តាស់ដង ោក្យថា “ នោធ”ិ ឬ “ពុទធ” ន្គ្បថា “ចំន

េះដង ឹ ការភាាក្់

រលឹក្ នង ិ គ្ជាបចាស់សចចភាពននធមាជាតិ ក្នុងមនុសស សងគម នង ិ ចគ្ក្វាឡទាំងមូល”

 បុរគលិក្លក្ខ

ៈ ៨ យ៉ាងរបស់គ្រូបនគ្ងៀនរ៖ ឺ

១ ជាអនក្សាតប់ខ្ួ នឯង ែ

២ ជាអនក្ញា គ ដនទឲ្យសាតប់ ុ ំងបុរល

៣ ជាអនក្នរៀនខ្ែួនឯង

៤ ជាអនក្ញា គ ដនទឲ្យនរៀន ុ ំងបុរល

៥ ជាអនក្យល់ចាស់ការមានគ្បនយជន៍ នង ិ ាានគ្បនយជន៍ ៦ ជាអនក្ញា គ ដនទឲ្យយល់ចាស់ការមានគ្បនយជន៍ ុ ំងបុរល នង ិ ាានគ្បនយជន៍

៧ ជាអនក្ឈ្លែសក្នុងអំនពមា ើ នគ្បនយជន៍ នង ិ ាានគ្បនយជន៍ ៨ ជាអនក្មន ិ បងកបញ្ហា នង ិ ការនឈ្លែេះគ្បន្ក្ក្ាន

គ្រូន្ដលលអមានលក្ខ

ៈដូចខាងនគ្កាម៖

១ ជាអនក្មានការគ្បគ្ពត ឹ តបរសុ ិ ទធ

២ ការចញ្ ិ ិ ច ឹ មជីវតគ្បាសចាក្នទាស

៣ ការផតល់គ្បក្ ឹ ាមន ិ មានក្ំហុស (រុ

វបតត ិ ិ)

៤ មានជំនាញក្នុងការវភារ នោរនពញនោយគ្បាជាា ិ ៥ ទសសនវស័ ិ យ និងបញ្ហញភែសា ឺ វ ង និងបរសុ ិ ទធ

ទសសនវិជាាអ្ប់រំរបស់រុទធសាសនា 37

 ក្.

ការអប់រ ំសីល (សីលសិកាខ)

១. សមាាវាចា

ការនោលោក្យគ្តម ឹ គ្តូវ

២. សមាាក្មានាត

ការគ្បក្បការគរគ្តម ឹ គ្តូវ

៣. សមាាអាជវី ៈ

ការចញ្ ិ ច ឹ មគ្តម ឹ គ្តូវ 38

 ខ្.

ការអប់រ ំចត ិ ត (សមាធស ិ ិកាខ)

៤. សមាាវាយមៈ

ការពាយមគ្តម ឹ គ្តូវ

៥. សមាាសតិ ការរលឹក្គ្តម ឹ គ្តូវ

៦. សមាាសមាធិ

ការតមកល់ចត ិ តគ្តម ឹ គ្តូវ

 រ.

ការអប់រ ំបញ្ហញ (បញ្ហញសិកាខ)

៧. សមាាទដ ិ ាិ

ការយល់ន

ញ ើ គ្តម ឹ គ្តូវ

៨. សមាាសងកបបៈ

ការរត ិ គ្តឹមគ្តូវ

រម្កល់ ចិរត

យល់ ត្រូវ

ត្រូវ

តាំ្សរិ ត្រូវ

អ្រិយម្រគ

គិរត្រូវ

សម្តី

ត្រូវ

អ្ង្គព្បាាំបី

ព្យាយាម្

ត្រូវ

អាជីវ កម្ម

ទង្វើ ត្រូវ

ត្រូវ

 ឧតតមរតនិ នការអប់រ ំរបស់ គ្ពេះពុ ទធសាសនា

រឺ

គ្បតប ើ បកា ឹ នង ិ តតនិ ដម ិ បានកាែយជាអរយ ិ ី រគ្តាស់ដង

ជនដ៏គ្បនសើរក្នុងសងគម ។ គ្ពេះសមពុទធ បានគ្តាស់ សន្មតងនៅក្នុងឧទានថា នាលនៅននពុទធឱវាទរឺ ការគ្តាស់ដឹង

នង ិ ភាពជាឥសសរៈនលើនសចក្តទ ី ុក្ខ

គ្រប់យ៉ាង (វមុ ិ តត)ិ ។

អប់រ ំកាយ វាចា ចាប់ផផតើមចូលកាន់ប្បព័នធអប់រ ំ

សីល 45

ចិត្តស្ប ង ់ ស្មថ អប់រ ំកាយ វាចា ចាប់ផផតើមចូលកាន់ប្បព័នធអប់រ ំ

សមាធិ សីល 46

ផោ ល ផៅ ចិត្តស្ប ង ់

ស្មថ អប់រ ំកាយ វាចា ចាប់ផផតើមចូលកាន់ប្បព័នធអប់រ ំ

បញ្ញា សមាធិ សីល 47

 អរយមរគ អងគគ្បាំបី ិ

រជា ឹ នាំន្ពេះនៅ ឺ យនសគ្មាប់ដក្

កាន់វមុ ិ តតិ ន្ដលជាមនធាបាយសគ្មាប់អប់រ ំដ៏សំខាន់រឺ

ការអប់រ ំកាយ-វាចា ការអប់រ ំចត ិ ត នង ិ ការអប់រ ំបញ្ហញ ។ ដូនចនេះ ឥសសរភាពននេះ នក្ត ើ នចញពប ី ទពនិ សាធន៍តាម

លំ ោប់លំនោយ សគ្មាប់អប់រ ំនដើមបក្ ី មាចត់បង់នូវនសច ក្តម ី នទល ិ (ក្និ លស) បយ ី ៉ា ងរ៖ ឺ  ១. លោភៈ លេចក្តីលោភ (Craving)  ២. លោេៈ លេចក្តីលរោធ (Hatred)  ៣. លោហៈ លេចក្តីវលវេវ (Delusion)

 ការអភវិ ឌឍនូ វបុរគលិក្លក្ខ

ព បំ

ៈ ននបុរគលមានក្់ៗ គ្តូវបាន

៌ នាក្នុងក្រ ិ យនមតតសូគ្ត សគ្មាប់បុរគលន្ដលមាន ងចង់សនគ្មចនូវរុ ធម៌ជាអរយជន ន្ដលជានាល ិ

នៅក្គ្មត ិ ខ្ពស់បំផុតននការអប់រ ំ ក្នុងគ្ពេះពុទធសាសនា ខ្ុទទ ក្នកា ិ យ ខ្ុទទក្បាឋ-ាថាធមាបទ (សុ តតនតបដ ិ ក្ នលខ្ ៥២) ទំពរ័ ១៨-២០

 ននេះរជា ឺ បុរគលិក្លក្ខ

ៈ ឬជាក្មាវតថុ ១៥ យ៉ាង ន្ដល គ្តូវអភវិ ឌឍ នដម ៖ ើ បកា ី ែ យជាអរយជន ិ 49

១.

ជាបុគ្ល គ មានស្មត្ថភាពអាចបំផពញស្កមមភាពជាកុស្ល

មានប្បផោជន៍ដល់ស្ង្គម (ស្ផកាោ អស្ស)

២. ជាបុគ្ល គ ផ្មោះប្ត្ង្់៖ ផ្មោះប្ត្ង្់ចំផ ស្ង្គម (ឧជូច អស្ស)

ោះខ្លួនឯង្ និង្ការងារ

៣.ជាបុគ្គលទទួលខ្ុស្ប្ត្ូវ៖ មិនមានផស្ចកតីប្បមាទ (ស្ុឧជូ ច) ៤. ជាបុគ្គលប្បផៅងាយ (ស្ុវផចា) ៥. ជាបុគ្គលមានផបោះដូង្ទន់ភលន់ មិនរ ឹង្ត្អឹង្ (មុទុ) 50

៦. ជាបុគ្គលោមនមានៈ អំណួត្ (អនត្ិមានី) ៧. ជាបុគ្ល គ មានស្ផតតស្ខ្ពស្់ (ស្នតុស្សផកា) ៨. ជាបុគ្គលដដលផគ្ចិញ្ចឹមងាយ (ស្ុភផោ) ៩. ជាបុគ្គលមានការងារត្ិច (អបបកិផចាច) ិ ្គល់ប្បមាណ (ស្លលហុក វុត្ិ)ត ១០. ជាបុគ្ល គ ដឹកតំជីវត្

១១. ជាបុគ្ល គ មានឥន្ទនទីយ៍ស្ប្ង្ួមផហើយ (ស្នតិន្ទនទិផោ)

១២. ជាបុគ្ល គ ្ទត្់ជំតញកនុង្ប្ពោះធម៌ (និបផកា) ១៣. ជាបុគ្ល គ មិនអួត្អាង្ (អបបគ្ផ ោ ) ១៤. ជាបុគ្ល គ មិនជាប់ជំ ១៥.

មិនជាប់

ក់នឹង្ប្ត្កូល (កុផលស្ុ អននុ គ្ិផធធ)

ក់ព័នធនឹង្ការងារអាប្កក់

ិ ូ បផរ ឧបវផទយ្ុំ) ត្ិោះផដៀល (កិញ្ចិ ផយន វញ្ញ

ដដលអនកប្ាជញ 52

ិ យអប់រ ំ? ផត្ើប្ពោះស្ង្ឃានផធវើអីវខ្លោះ កនុង្វស្័

.................................................................................

................................................................................. ................................................................................. ................................................................................. ................................................................................. ................................................................................. ................................................................................. 55

 បចចុបបននននេះ

មានរំនរាងជានគ្ចើន ន្ដលបនងកើតនឡង ើ នោយ

គ្ពេះសងឃ ក្នុងការអប់រ ំ គ្បជាពុទធបរស័ ិ ទ ឲ្យមានការនចេះ ដង ឹ ផែូវនោក្ ផែូវធម៌ នដម ើ បដ ឹ នាំជវី ត ិ ន្ពេះនៅរក្សុ ខ្ ី ក្ សនតិភាព នង ិ វឌឍនភាព ។

 គ្បសិននបើមានការអប់រ ំលអ

នង ិ នលចនធាែមួយក្នុងគ្បព័នធ

អប់រ ំតាម ន្បបពុទធសាសនាននា សាសនាននេះនង ឹ មានការ រក្ចនគ្ម ន ិ ី ើ ជានរិ នតរភាព តនៅ ។ ប៉ាុន្នតគ្បសិននបា ើ ា នវញ

គ្ពេះពុទធសាសនានង ឹ រលត់រោយនៅយ៉ាង្ប់រហ័ ស ។

ď&#x201A;&#x17E; For

the Sangha, they have to take the eventful responsibilities for promoting Buddhism and passing down the Buddhist education from one generation to another. Therefore, Sangha should be given a complete Buddhist education and should be educated more strictly.



ផត្ើប្ពោះស្ង្ឃានផធវើកិចចការស្ង្គមអវីខ្លោះ ស្ប្មាប់ស្ង្គមកមពុជា?

...............................................................................................

............................................................................................ ............................................................................................ ............................................................................................ ............................................................................................ ............................................................................................ ............................................................................................ ............................................................................................

............................................................................................ 58

ď&#x201A;&#x17E; The

society that is made up of people who can depend on themselves and are free from attachment can be peaceful, stable and secure to a large extent.



ផត្ើប្ពោះស្ង្ឃមានទស្សតទានោ៉ា ង្ដូចផមតច ស្ង្គម?

កនុង្ការអភិវឌ្ឍ

................................................................................................. ............................................................................................. ............................................................................................. ............................................................................................. .............................................................................................

.............................................................................................

............................................................................................. .............................................................................................

 ការអភវិ ឌឍកាយ  ការអភវិ ឌឍរុ

ធម៌

 ការអភវិ ឌឍសមតថភាព  ការអភវិ ឌឍសុ ខ្ភាព  ការអភវិ ឌឍចត ិ ត

ď&#x201A;&#x17E; Go

ye forth, monks, for the benefit of the many folk, for the happiness of the many folk, out of compassion for the world, for the welfare, the benefit, the happiness of gods and men

 នោក្សាង្រ្សាតចារយ

Henry Weerasinghe បាននយ ិ យ

នៅ ក្នុងនសៀវនៅ Education for Peace ន្ដលខ្ាុំនឹងដក្ គ្សង់ដូចខាង នគ្កាមននេះ៖ "The Buddha's methods of teaching were born not just from mere theory but out of his own Experience, Experiments,

his

own

Exploration,

his

own

Formalization and his own Assimilation." 65

 គ្ពេះសាសាតបានសងកតធ ់ ងនន់ លើចំ

បនគ្ងៀនរបស់គ្ពេះអងគរ៖ ឺ

ុ ចសំ ខាន់បយ ី ៉ា ង

ក្នុងការ

១. ទំនាក្់ទំនងគ្រូ និងសិសស

២. ការនរៀបចំនមនរៀនឲ្យគ្តូវអធាគ្ស័ យសិសស

៣. គ្ទឹសី នត នការពនយល់ នង ិ ីសាង្រ្សតននការបនគ្ងៀន ិ វធ

 ទំនាក្់ទន ំ ងគ្រូ

នង ិ សិសស

 គ្ពេះដ៏មានគ្ពេះភារ

យ៉ាងនគ្ចន ើ រ

បាននគ្បគ្ើ បាស់វធ ិ សា ី ង្រ្សតនផសងៗ

នដម ើ បប ើ នូវទំនាក្់ទំនងលអរវាងសិសស ី នងកត

របស់គ្ពេះអងគ ។

 នៅក្នុងគ្ពេះសូ គ្តជានគ្ចន ើ ន្ដលនយើងបានសិក្ា

ន

ញ ំ" ិ ើ មាន ោក្យថា "ក្ចចិ យបនីយំ ក្ចចិ ភាសុ វហារ

 ន្ដលមាននសចក្តនី សាើនង ឹ 

នយើង

ោក្យសាវរមន៍សម័យទំននប ើ ថា

"សួ សី !ត នតើអនក្សុ ខ្សបាយជានទ? "

 នយងតាមទសសនវជា ិ ជ ខាងនលើននេះ

កាតពវក្ច ច យ៉ាងដូចខាងនគ្កាម៖ ិ ៥

គ្រូរួរបំនពញនូវ

១. បនគ្ងៀនសិសសនោយហាតច ់ ត់

២. អប់រ ំសិសសឲ្យមានវន័ ិ យគ្ក្មសីលធម៌

ំ ញគ្រប់យ៉ាង ៣. ហវក្ សត ជនា ិ ឹ ហាត់សិសសនូវសិលបៈ វទាសាង្រ្ ន្ដលខ្ែួនបាននរៀនមក្

៤. នលើក្តនមកង ន គ្ី បជុំជន ើ សិសសឲ្យគ្បាក្ដចាស់ក្ុ ងទ

៥. ការោរសិសស នង ិ នធវឲ្ ិ ជួយាន ើ យសិសសនចេះគ្សឡាញ់ នង 68

 តួនាទស ី ិសស៥យ៉ាង

• ១. សាវរមន៍ ឬនារពគ្រូនោយការនគ្កាក្ឈរទទួល នពលគ្រូ

មក្ដល់

• ២. ចូលកាន់ថានក្់នរៀន នដម ើ បរី ង់ចាគ្ំ រូ

• ៣. នារពតាមឱវាទរបស់ គ្រូនោយយក្ចត ត ុក្ោក្់ ិ ទ • ៤. បនគ្មគ្ើ រូ យ៉ាងយក្ចត ត ុក្ោក្់ ិ ទ

• ៥. សិក្ានមនរៀនគ្រូ នោយហាតច ់ ត់បំផុត

 ទំនាក្់ទំនងលអរវាងគ្រូ

នង ិ សិសស ឈរនលើទំនុក្ចត ិ ត នង ិ ការ នជឿជាក្់ រជា ឺ មូលោានននការសិក្ាគ្បក្បនោយ

គ្បសិទធភាពខ្ពស់។ ទំនាក្់ទំនងននេះ គ្តូវបាននរចាត់ទុក្ ថា ជាទំនាក្់ទំនងរវាងឪពុក្ នង ិ ក្ូន (បុតតចត ិ តបត ិ ុចត ិ ត)។

 គ្ពេះពុ ទធអងគបាននគ្បើគ្បាស់មនធាបាយដនទនទៀតជា

នគ្ចន ើ ក្នុង ការបនងកើតទំនាក្់ទំនងរវាងគ្រូ នង ិ សិសស ថា ជាបចចយ ័ ដ៏មានសារៈសំ ខាន់ សគ្មាប់ការបនគ្ងៀន

គ្បក្បនោយភាពនជារជ័យ។

 គ្ពេះសាសាត

ឧទាហរ

បានោក្់ជាសំ

ួ រ មុននពលបនគ្ងៀន

៍ ក្នុងកាលនសដាប ី គ្ុ ត ទាំងឡាយសួ រគ្ពេះ អងគថាបានន ញ ើ នាងក្ញ្ហញន្ដរឬអត់? កាលននាេះ គ្ពេះអងគបានោក្់សំ

ួ រថា

"មានលមា

ព!

នតើ

មួយ្គ្បនសើរជាង ក្នុងការន្សវងរក្នាងក្ញ្ហញ ឬ មួយខ្ែួនអនក្? "

 

ការនរៀបចំនមនរៀនឲ្យគ្តូវអធាគ្ស័យសិសស

នៅក្នុងការនគ្ជស ន្ដលគ្តូវអធាគ្ស័យសិសស ើ នរសនមនរៀន ើ បំផុត គ្ពមទាំងការនរៀបចំឲ្យមានភាពឡូសុិ ក្ននាេះ គ្ពេះពុទធ

បាននគ្បគ្ើ បាស់វធ សាង្រ្សតន្សវងយល់ពកា ិ ី ី រគ្បគ្ពត ឹ រត បស់ មនុសស ចំន េះដឹង នង ិ បញ្ហញ ញា របស់បុរគលននាេះៗជា នដម ើ ។  ឧទាហរ ៍ នដម ើ បស ី នគ្មចចិតត នរៀបចំនមនរៀនឲ្យសក្តស ិ មនង ឹ សិសសរ របស់គ្ពេះអងគ គ្ពេះពុទធអងគ បាននោលអំពទា ី ន (ទានក្ថា) អំពស ី ី ល (សីលក្ថា) ឬនទាសននការ នគ្តក្ គ្តអាលក្នុងកាម (កាមានំ អាទន ើ ។ ី វ)ំ ជានដម

 នៅក្នុងរមពរី សំ យុតតនកា ិ យ

នរៀនន្ដលលអ រួរមានលក្ខ ១. មានលក្ខ

បានបរយយអំ ពនី ម ិ

ៈដូចខាងនគ្កាម៖

ៈតភាជប់តាមលំ ោប់លំនោយ (អនុបុពំ)វ

២. នមនរៀនគ្បក្បនោយនហតុផល (អនុធមា)ំ ៣. មានលមអបទនដើម បទក្្ ត ល នង ិ បទចុង ៤. នមនរៀនគ្បក្បនោយអតថនយ ័ ខ្ែម ឹ សារ

៥. នមនរៀនគ្តូវន្តនកាតបនលើវសាលភាពទូ នៅ ិ

 គ្ពេះដ៏មានគ្ពេះភារបានន្បងន្ចក្ធម៌ជាបួនគ្ក្ុម

ន្ដល

១. គ្ពេះធម៌ន្ដលគ្តូវនឆែយ ពនយល់គ្តង់ (ឯក្ំស ពាក្រ ើ

ី នយ)

សគ្មួល ដល់នោក្គ្រូ ក្នុងការនរៀបធម៌នផសងៗ នហយ ើ វភារនូ វធម៌ននាេះៗ ។ ិ ដូចជាមងគលសូ គ្ត បរាភវសូ គ្តជានដើម ។

២. គ្ពេះធម៌ន្ដលគ្តូវពនយល់នោយវភារ (វភជជ ិ ិ ពាក្រ

ី នយ)

៣. គ្ពេះធម៌ន្ដលគ្តូវពភា ុ ឆ ពាក្រ ិ ក្ា សួ របក្ចុេះនឡង ើ (បដិបចា ី នយ)

៤. គ្ពេះធម៌ន្ដលរួរដល់ការោក្់ចុេះ មន ំ អស់ ិ នឆែយ ើ មន ិ ពនយល់ទាង (ឋាប

ី នយ)

 នៅក្នុងរមពរី អងគុតតរនិកាយ

គ្ពេះដ៏មានគ្ពេះភារបានបរយយ ិ

អំពភា ី ពខ្ុសានននបុរគលមានក្់ៗ ពពក្បួនគ្បនភទថា៖

នោយនគ្បៀបនធៀបនៅនង ឹ

១. ពពក្ខ្ែេះមានផគររនទេះ ប៉ាុន្នតមន ិ នាំគ្ាប់នភែៀងមក្ ដូចបុរស ន្ដលពូន្ក្នយ ិ យ ន្តមន ិ នធវស ើ ក្មាភាពនឡើយ

២. ពពក្ខ្ែេះមន ិ មានទាំងផគររនទេះ ទាំងមន ិ មាននភែៀង ដូចបុរស ន្ដលមន ិ នយ ិ យ

គ្ពមទាំងមន ិ នធវស ើ ក្មាភាពដូនចនេះ

៣. ពពក្ខ្ែេះនាំមក្នូវគ្ាប់នភែៀង ប៉ាុន្នតមន ិ មានផគររនទេះនឡយ ើ ន្ដលនធវស ើ ក្មាភាព ន្តមន ិ នយ ិ យដូនចនេះ

ដូចជាបុរស

៤. ពពក្ខ្ែេះមានផគររនទេះផង មាននភែៀងផង ដូចបុរសន្ដលនធវើ សក្មាភាពផង នធវកា ើ រគរផងដូនចនេះន្ដរ ។

ការអប់រ ំតាមពុទធ្ស្តផប្កាមប្កដស្ដភនកអនកប្ាជញកុង្ផោក ន

 គ្ពេះសមាាសមពុទធ

រជា ឹ ឺ បុរគលភាាក្់រលឹក្ ជាអនក្គ្តាស់ដង

នហយ ើ គ្ពេះអងគរជា ឺ មនុសសជាតិសុទធសាធ

មន ិ ន្មនជាគ្ពេះ

អាទនិ ទព្មួយ នឡយ ើ ។ ោក្យនគ្បៀនគ្បនៅរបស់គ្ពេះ

អងគមានឥទធព សស រាប់រយោននាក្់ អស់រ ិ ិ លនលើជវី តមនុ

យៈជាង ២៥៥៤ ្នម ំ ក្នហើយ ។

 គ្ពេះពុ ទធសាសនា

រឱ ឹ ន្ដលនផ្ទតត ឺ វាទននបុរគលគ្តាស់ដង

ជាសំ ខាន់នលើមហាបញ្ហញ

នង ិ មហាក្រុ្

នហយ ើ បាន

គ្ចាននចាលទាំងអស់នូវជំននឿខាវក្់ងងត ឹ ងងល់ ។

 ឱវាទសនូលក្នុងសាសនាននេះ

រត ិ

បានផតល់នសរភាពខាងការ ី

នង ូ ឲ្យសិក្ានហតុ ិ នលើក្ទក្ ឹ ចត ិ តចំនោេះបុរគលគ្រប់រប

ផល នហយ ើ បប ើ សាក្សួ រន្សវងរក្នហតុផល នដម ី ញ្ហញ នង ិ

ការរួចចាក្នសចក្តទ ន នង ី ុក្ខក្ុ ងនោក្ននេះ ិ នោក្នាយ ។

 ោក្យនគ្បៀនគ្បនៅរបស់ គ្ពេះបរមគ្រូ

គ្តូវបាននគ្បៀប

នហយ ើ គ្តូវបានទទួលនកាតសរនសើរ

សាបន្់ សាងអំពី

នៅនង ឹ ឱសថ្

ំ ព សគ្មាប់ពាបាលជង ឺ ភ ិ ពនោក្

សំ ្ក្់អនក្គ្បាជាយ៉ាងនគ្ចន ើ ។

"Many in number, various in their powers, not one equals the medicine of the truth, drink that O! Brethren".

 ឱវាទរបស់គ្ពេះជន ិ គ្សីមានលក្ខ

សាង្រ្សត

ៈជាគ្បព័នធ

នោយាានលទធអា ិ ទនិ ទពនឡើយ

សនូលរបស់គ្ពេះអងគរ៖ ឺ

នៅក្នុងឱវាទ

១. អរ ិយស្ចចៈបួន

២. អដឋង្ិក គ មគ្គ (ផលូវអង្គប្ាំបី)

៥. ប្ទឹស្ីក ត មមផល

៦. ការចាប់កំផណើត្ថមី

៣. បុគ្គលបបញ្ញ ត្ិត

នង ិ ិ វទា

៤. ្មញ្ញលកខណៈ

៧. ប្ទឹស្ីប ត ដិចចស្មុបាទ ៨. ោមនបញ្ញត្ិអា ត ទិផទព្ង្ផោក

៩. ប្ពោះនិ វ ន ១១. អធិចិត្ត

១០. អធិស្ីល

១២. អធិបញ្ញញ ។ 81

 អនក្គ្សីសាង្រ្សាតចារយ

T. W. Rhys Davids បាននោលថា

"ខ្ញុំានស្ផង្ោត្ពិនិត្្ប្បព័នធ្ស្តធំៗ កនុង្ផោក ទាំង្អស្់ ។ ផៅកនុង្្ស្តផតោះៗ ខ្ញុំមិនានរក ផ

ើញអវីផស្មើនឹង្ស្ប្មស្់

និង្ភាពទូលំទូោយនន

អដឋង្ិគកមគ្គ និង្អរ ិយស្ចចៈបួនរបស្់ប្ពោះពុទធផ ។

ើយ"

 នោក្សាង្រ្សាតចារយ

Max Muller ក្៏បាននោលន្ដរថា

"ប្កមស្ីលធម៌របស្់ប្ពោះពុទធលឥ អ ត្ផ្ចោះបំផុត្

ដដលពិភពផោក មិនធលប់ាន្គល់ផ

ើ យ" ។

 នោក្ប

ាិ ត Huston Smith បានសរនសរនៅក្នុង នសៀវនៅ របស់ាត់ន្ដលមានចំ ងនជង ើ ថា "The

Religion of Man" ន្ដលមានន័យថា "សាសនារបស់ មនុសស " ថា ៖

"ប្ពោះពុទធ្ស្តមានគ្នលឹោះ

លកខណៈ

ិ ជាវទា្ស្តស្ត

ិ មាន៦ោ៉ា ង្គ្ឺមាន ជាវជជ ជាផោលការណ៍

ជា

ិ ស្ិលបៈពាាលជំង្ឺផូ លវចិត្ត ជាចិត្តវទា ជាលទធិប្បជា ធិបផត្យ្ និង្ត្ប្មង្់ចំផ

ោះបុគ្គលមានក់ៗ" ។

 គ្បវតតវិ ទូ ៏ បល ិ ដល ី ាញរបស់អង់នរែស

រនឺ ោក្ នអច

ជី ន្វលែស៍ (H. G. Wells) បាននយ ិ យន្ដរថា៖

"ប្ពោះពុទធានផតល់ឱវាទទុកឲ្្មនុស្សជាត្ិ មានលកខណៈ

ជា្កល ផហើយគ្ំនិត្ស្ម័យទំផនើបដ៏លប អ ំផុត្ មាន លកខណៈស្ស្បនឹង្ឱវាទផតោះ " ។



គ្ពេះពុទធបានបគាញនូវវធ ៏ ំ្ន ិ ដ ី ច

ចាស់អំពដ ី ំន

នង ិ មាននហតុផលយ៉ាង

ើ រការននការទទួលយក្ចំន

េះដង ឹ

នោយ

បុរគលមានក្់ៗ តាមរយៈឥង្រ្នយ ទី ៍ ។ ចត ិ សម័យទំននប ិ វត ទូ ើ ដូចជា នោក្ នពៀនជត៍ (Piaget) បានសននោ ិ ា នដូចាន ។

សូម្អ្ររុណ ចាំហ

ះការយកចិតតទុកដាក់