-ខ-
-ក-
និ��នគឺ�វ ិ�គធម៌ និ��នមិនែមន�របស់សូន�
�តិ� េ��ះអត�បទ
ទំពរ័
េសចក�ែី ថ�ងអំណរគុ ណ នង ិ អរគុ ណ
ជ
�រម�ក�
គ
េសចក�េី ផ�ីម
១
េភ�ង ី នរក
១៣
នរក-សួគ៌
នរកេ��មដី
៥
២០
និ��នមិនែមន�ចិត� និ��ន�សូ ន�េ�ះេតីសូន�អ�ី?
និ��ន�ធម��តិមិន��ប់ និ��នគឺ��ពះសិវៈែមនឬេទ?
និ��នេ�ប�បេធ�ប�មួយនឹងសិវៈ និ��ន��យតនៈឬ ?
�រសេ�មចន� ិ �ន
ន� ិ � នមន ិ ែមន�តក�ធម៌
១៥៤
១៥៦
១៥៦
១៥៨
១៥៨
១៦០
១៦៤
១៦៩
១៧២
១៩៧
អ�យភូ មិ
៤២
សួគេ៌ លេី មឃ
៦០
នរកសួគ៌ �បេភទទី១
២០០
៨៤
នរកសួគ៌ �បេភទទី៣
២០៣
អសុ រ�យ
ំ ពកេ�� ដុ ព
ន� ិ � នគ� ឺ អ�? ី
ន� ិ � នេ�ឯ�?
��ក់របស់ន� ិ �ន
៥៧ ៦៧
៩៣
១០៤
បុ ថុជ�ន និង អរយជន ិ
១០៨
និ��នៃន�គឹស� � ស� និ��នៃនអុិ ��ម�ស�
១៣២
�ហរិ �សនន� ិ �ន
ន� ិ � នបដិប�
គុ ណ�ពៃនន� ិ �ន
វ ិធី��ល់និ��ន
និ��នទីស�បៃ់ នស��រ�ំងពួង និ��ន�ទីលះបង�់ សឡះនូ វឧបធិ
១១៤
១៣៥
១៤១
១៤៨
១៥០
១៥២
១៥៣
អវ�នក�
នរកសួគ៌ �បេភទទី២
និ��ន�នន័យដូ ចេម�ច? េធ�ីដូចេម�ចេទីបសេ�មចនិ��ន?
ឯក�រេ�ង
េសចក�ជ ី ូ នដំណឹង
ប�� ី�យេ��ះសប�ុរសជន
អព�បជ� ំ សុខំ េ�េក
�រមិនេប�តេប�ន���សុ ខក�ុងេ�ក
១៩៩
២០២ ២០៥
២០៧
២១៥
២១៦
២១៧
-គ-
-ឃេទីបខ�ុំ�ទព��ម�បមូ លឯក�រពីគម�ីរពុ ទ��ស�
�រម�ក�
និង
�ហរិ �ស� (�ស�េ��អំពី�ពះពុ ទ� � ស�) មកេរ�បេរ�ង�
េ�យ�នេឃញ ី � �ទឹស�ីនិ��ន ឬ �ទឹស�ីកំពូលៃន�ពះពុ ទ-� �ស�ែដល�ពះបរម����ទងរ់ កេឃញ �ត�វ�នពួក�����រ� ី
េស�វេ�េ��ះ “ ន� ិ � នគ� ឺ អ�? ី ” េនះេឡង ី េដីម�� ី ក�� ក់ជួយឆ�ុះ ប��ង ំ រកេសចក�ព ី ត ិ �មេហតុ ផល��កដនយ ិ ម។
េឆ�ងនិយមមួយ��ប់តូច េ�ទ���ទឹស�ី �ំមនុ ស�ឲ�េ�ះបង់ ឬ
ខ�ុំ�ទមិនែមន��ពះេ��បន� ឬ �ពះអរហន� ែដល�ន
ចុ ះ�ញ់ សង�មមនុ ស� រត់េ�សម�ំយកសុ ខែត��ក់ឯង ។ េបីសង�ម
សម�ស�នឹង�ពះនិ��នេ�ះេទ ។ និ��ន េ���យម�ែសន��យ
មនុ ស��នប��េ�ទេឡង ី េតី�ននរ� ជួយេ�ះ��យប��
�ស់ពីរូបខ�ុំ សូ ម�ែី តយល់សប�ិេឃញ ី ក៏មិនែដលផង ។ ខ�ុំ�ទ��ន់
សង�មមនុ ស� េបរី វល់ែត�ំ���ជ�លេ�ជីម បបួល��េ�ន� ិ � ន េ�យ
ែត�កល�ណបុ ថុជ�នមួយរូប ចូ លចត ិ ���វ��វ�វរកចេម�យ ី ចំេ�ះ
ខំក�ងខ�ួន �មត��យៃននិ��នេ�ះ? េតី�ទឹស�ី�ពះពុ ទ�អង� �ច
ប��ស�ុគ��ញ មក�ត�ត�ង េដីម�ព ី � ិ រ�រកេហតុ ផល�ំង
ខ�ះចងេ់ �
អស់��ប៉ុេ��ះ ពុ ំ�នឆន�ៈ និង េ�ទន�ព�រ�ត់េសចក�ី� េនះ
ឲ�មនុ ស�រកបរមសុ ខេឃញ ី ឬេទ
េបីមនុ ស�
សព�ៃថ�
និ��ន ខ�ះមិនចងេ់ �និ��នផងេ�ះ? េ�យ�ណិតេ�ក� េ�ក�យ ខ�ះ ែដលចងេ់ �ន� ិ �ន
ខុ ស េ�ះ�ត�វ េនះពិត េ�ះមិនពិតេឡយ ី ។ �ពះពុ ទ����ស�
របស់េយ ីង
មន ិ ែមន��ស�
ហួសេហតុ ឬ ��ចេ�និ��នមិន�ន់េគ េជ�េ�ស� របស់េ�ក
សុ ទិដ�ិនិយម ឬ ទុ ទិដ�ិនិយមេទ ែត��ស� ��កដនយ ិ ម ។
��រ��េថះ ឬ េ�ក��រ�សន�ំ�ទព� ែដលអួតេក�ង��ង��ៃដ��
់ ទស�នវ ិទូ កុ ងេ�ក � ទទួល��ល់�ពះស��សម�ុទ� � �ពះអង��ទង�
េជីង� �ចដឹក�ំពួក�ត់េ�និ��ន�ំងមេមី�ន
អ�កវ ិ�រណនិយមផង �អ�កពិេ�ធនិយមផង ។
េ�យ�រែតប�� សួគ៌ នរក េ�បត អសុ រ�យ គ� ឺ ប��ដ៏
វ ិ�រណនយ ិ ម ស�ត ិ េ��តង�់ ពះអង� មុ ននង ឹ �នសេ�មច�ពះ
ស�ុគ��ញេ�ប�បដូ ច�ដុ ំពពកេ��ស�ុង រ�ត់វ ិលវល់ ក�ុងខួរក�ល
់ នពិេ�ធជីវ ិត របស់�ពះអង� ម�ងខុ ស សេ��ធិ��ណ �ពះអង��ទង�
ពុ ទ��សនិកជន និង យុ វនិស�ត ិ ែខ�រ �គប់រូប មិន�ជះ�សឡះេ�ះ
ម�ង�ត�វ �ំងពី�ល�ពះអង� េ�នយកកំេណីត��ពះេ�ធិសត� ។
-ង់ ូ ��នពុ ទ�បរស័ វ ិ�រណនិយម ស�ិតេ��តង�់ ពះអង��ទងទ ិ ទឲ� េចះពិ�រ�រកេហតុ ផល ល�ិតល�នម ់ ុ ននឹងេជ�អ�ីៗ �នដូ ច��ពះ អង� �ទងេ់ �ប�ន�បេ�អ�ក�ស�ក��ម��ម ែដល�នែចង ក�ុង ��មសូ �ត �ក់បដ ី ូ ចេ��សស់ៗ ថ�ីៗ �៖ ១- � អនុស�េវន កុ ំ�ប�ន់េជ�អ�ី ែដលឮតៗ�� មិន�ន េហតុ មិន�នផល ។ ២- � បរម��យ កុ ំ�ប�ន់េជ�អ�ី ែដលេគន� ិ យតៗ�� មិន �នចុ ង មន ិ �នេដីម ។ ៣- � ឥតក ិ ិ�យ កុ ំ�ប�ន់េជ�អ�ីេ�យ�រ��ក់េផ�ីល ។ ៤- � បិដកសម��េនន កុ ំ�ប�ន់េជ�អ�ី េ�យេមីលេឃញ ី សម�មគម�ីរ របស់ខួ ន � ។ ៥- � តក�េហតុ កុ ំ�ប�ន់េជ�អ�ី េ�យ�រនក ឹ េ� ឬ ��ន យក (អនុ �ន) ។ ៦- � នយេហតុ កុ ំ�ប�ន់េជ�អ�ី េ�យ�ង�រេគ�រ��ន់ ឬ �ត់ត�ម�វ ។ ៧- � ��របរវិ ិតេក�ន កុ ំ�ប�ន់េជ�អ�ី េ�យ�ង�រ �តះិ រះិ �ម��រៈ ។ ៨- � ទិដន �ិ ជ �ិ កុ ំ�ប�ន់េជ�អ�ី េ�យ�ង� �ត�វ ិ �នក�ន�
-ចនឹងទិដ�ិរបស់ខួ ន � ។ ៩- � ភព�រូប�យ កុ ំ�ប�ន់េជ�� អ�កេនះ�អ�ក��ជ� គួរ េជ��ម ។ ១០- � សមេ� េ� គរុ កុ ំ�ប�ន់េជ�� សមណៈ ��គ� ��រ�របស់េយង ី ។ ពុ ទ�វចនៈ�ងេលីេនះ ប��ក់� �ពះពុ ទ�បរម�គ��ទង�់ បគល់ េសរ�ពឲ�បុ គ�ល��ក់ៗ ក�ុង�រេជ� �រនិ�យ �រេធ�ី �រគិត ពុ ំ ី �ពមឲ�េ�បជ ី ំេន�ឥតេហតុ ផលេទ សូ ម�ែី តក�ុងេរ�ងនរក សួគ៌ ន� ិ �ន ឬ ពុ ទ��ពរបស់�ពះអង�កេ៏ �យ ។ ក�ុង�មខ�ុំ�ទ �បរស័ ិ ទ�នភក�ី�ពចំេ�ះ�ពះពុ ទ�អង� ខ�ុំ ់ ច�ន��បទីបតូ ចមួយ ជួយបំភ�ឺ សង�ម ឹ � វណ�កម�ខុ ំេ� នះ គង� សប�ុរសជនមត ិ � ន ថ�ីេបេី យង ី ិ �អ�ក�ន ឲ��នយល់ខ�ះៗ អំពី ន � �ំងអស់�� មិន��ប់�នសេ�មច�ពះនិ��ន ដូ ច��ពះអរយបុ គ�ល ិ �ំង�យ �ន�ពះអរហន�ស��សម�ុទ��េដម ី េ�ះ ។ េ�យ�រខ�ុំ�ទ មិនែមន�ធ���រ�ែផ�ក បរយត� ិ ិ និង ែផ�ក វ ិបស�� េ�ះ ខ�ុំសូមអភ័យេ�សទុ ក�មុ ន អំពស ី ំ�ក់អស់េ�ក អ�ក��ជ� �ជបណិ� ត អត�េ�វ ិទ �ង�ពះពុ ទ��ស� �បសិនេបី អស់េ�ក�ំង�យ េពីប�បទះកំហុសឆ�ង និយមន័យ �ក�េពចន៍
-ឆ���បេ�គ ឬ អក��វ ិរុទ� ដូ ចេម�ចក�ី សូ មេម��ែកលំអេ�យស��ន ់ ទ ចត ំ ទួល�ររះគន់ ��ប ិ �អនុ េ��ះ ឲ��នខ�ុំ�ទផង ។ ខ�ុំ�ទ រង� ិ � េ�យចត ប ិ �េ��ះស រក�យ�ទ ី ី ំផុត ។ �ងេ��មេនះ �ជីវ�បវត�ិសេង�បរបស់ខុ ំ� ។ ខ�ុំ�ទេកីតេ�
-ជ-
េសចក�ីែថ�ង
អំណរ�ពះគុណ និង អរគុណ ខ�ុំ�ទសូ មែថ�ងអំណរ�ពះគុ ណ នង ិ អរគុ ណ�៉ង��លេ�� �អតិបរ� ចំេ�ះ ៖
�� ំ ១៩៤៦ (ៃថ�ែខមិន��កដ) េ�ភូ មិៃ�ជ ឃុ ៃំ �ជ �ស�កេ�ង
- ភិកុ វ� ិនយធេ� ម� យន ិ េន�ន �ប�នពុទ�ិកស�គមែខ�រ
ឫស� ី េខត��ត់ដំបង ។ េ�កឪពុ កេ��ះ ឈុន ហូយ អ�ក��យ
េ�ទ�ី ក�ង�ន់��� (Santa Ana, California) ែដល�នជួយ
េ��ះ េ� លន់ ។ ខ�ុំ�ទ�នបងប�ូន ៥ �ក់ �ប�ស ២ �ក់ នង ិ
ែកស�ម�ល�ក�ស័ព� ���លី នង ័ �ពម�ំង�នផ�ល់ក�ន ិ អត�នយ ួ
�សី ៣ �ក់ េហយ ី ខ�ុំ�កូ ន�ប�សច�ង ។
់ កប��ូ ល ក�ុងេស�វេ�េនះ ។ ច�ប់េផ�ងៗ េដីម�ដ ី ក�សងម
េ�ែខ សី� �� ំ ១៩៨១ ខ�ុំ�ត�វ�នរ��ភិ�ល�េមរក ិ
- ភិកុ វ� ិ�គេត�េ� េ�ក រន៉ គងេ់ �មជ�មណ�ល�ពះពុ ទ-�
ិ (Long Beach) រដ��លី អនុ ��តឲ�ចូ លមករស់េ�ទ�ី ក�ងឡងប៊ច
�ស� (វត��ពះអង�ធ) ំ េ��រូ� ៉ យ� (South Carolina)ែដល
ហ�័រ�៉ (California) សហរដ��េមរក ិ �ជនេភ�សខ�ួន ។
�នជួយពន ិ ត ិ �អត�បទ ែកអក��វ ិរុទ� ស�ម�ល��ល�ះ េធ�ឲ ី �វណ�កម�
ថ�ីត�ត ិ ែតខ�ុំ ��យខ�ួន�ជនអេ��បេវសន៍ ខ�ុំេ�ែត�នជំេន�
េនះ �ន់ែត�នអត�រស អត�នយ ័ អត�រូប �បេសីរេឡង ី ។
េជ��ក់េលី�ពះពុ ទ��ស� េដីរ�មគន�ង�ពះពុ េ���ទ �ប�ន់យក
- ភិកុ ធម� � េត�េ� ម� សុខ េស�ន គងេ់ �វត��មគ�ីធ���ម
��៌ខ�ះ ៃន��៌�ំង ៨ គ�ឺ ប�ន់យកស����មៈ (�បង ឹ ែ�បង
ិ �ក�ងឡងប៊ច (Long Beach, California) ែដល�នជួយប��ត់
ព��ម�ត�វ) ស��កម�ន�ៈ (�រ�រ�តម ស���ជីវៈ ឹ �ត�វ) នង ិ
បេ�ង�នឲ�េចះ�យអក�រកុ ំព�ូទ័រ (Computer) ។
(ចិ��ឹមជីវ ិត�តឹម�ត�វ) ែខ�ជីវ ិតខ�ុំ ក៏�នជួប�បទះេសចក�ីសុខចំេរន ី �នជីវ�ពសមរម�េលីទ ឹកដីថ�ីេនះ ។ ½ Í ½
- ភិកុ ធម� � រក�ិេ� អ៊ុក សុ�ព គងេ់ �វត��មគ�ីធ���ម �ក�ង ិ (Long Beach, California) ែដល�នជួយេរ�បចំ កុ ំព�ូទ័រ ឲ� ឡងប៊ច �ន�ព�យ�ស�ល ក�ុង�រ�យអក�រែខ�រ ។
-ញ-
-ឈ- េ�ក ហុម ិ �ន់ េ�ទី�ក�ងម៉ុងេរ�ល �បេទស���
ឧទ�ិសក�
ែដលេ�ក�នជួយេ��មែ�ជង និង ជូ យផ�ល់ឯក�រសំ�ន់ ៗ ់ ��ូ លក�ុងវណ�កម�េនះ ។ ស��ប់ដក�សងប
ខ�ុំសូមឧទ�ស ិ បុ ណ�កុសល
ែដលេកត ី េឡង ី អំពវី ណ�កម�េនះ
- េ�ក ជិន វ ិ�ល ែដល�នជួយពន ិ ត ិ � ែកស�ម�លអត�បទ
ជូ នចំេ�ះ��ប� ិ ឧបជ���រ� �ត� ិ ៧ ស��ន �ពម�ំង
អក��វ ិរុត�ិ និង ែកលំអរច�បទេស�វេ�េនះឲ�រងរ ណ ឹ តែត�នេ�ភ័ ិ
េ�កអ�ក��ជ� �ងអក�រ��ស� និង ពុ ទ� � ស� ែដល�នែចក
�ព និង ខ�ឹម�រ�យ�ស�ល�ន និង យល់ ។
��នេ�េហយ ី ក�ី ែដល�នជីវ ិតរស់េ�សព�ៃថ�ក�ី សូ មអនុ េ�ទ�
- េ�ក គុជ សុ�តិ ែដលេ�ក�ន ចំ�យេពលេវ� ដ៏
�នស ិ ង�
ៃនធម��នេនះ
េ�យចត ិ ��ជះ��
េហយ ី សូ មឲ��ន
�នតៃម� ជួយរច��កបេស�វេ�េនះ ឲ��នេ�ភ័ណ�ព គួរ�ទី
សេ�មចនូ វសម�ត�� ំ �យប�ី ប�រ គស ិ ង ឺ ម�ត�ម ិ នុ ស� សម�ត�េិ ទវ�
េ�មនស� រក�យ �ជះ��ក�ុង�ពះពុ ទ� � ស� ។ ី
និង សម�ត�ិ�ពះនិ��ន កុ ំបីេឃ��ង��តេឡយ ី ។
ពីសំ�ក់�ពះសង�
សូ ម�ស��ពះសមណេ�តមបរម�គ� �ន�យុ យន ឺ យូ រ
និង អស់េ�ក ដូ ច�នជ��ប�ពះ�ម នង ិ េ��ះ�ងេលីេនះេទ
�គប់កំណត់ ៥០០០ �ពះវស� េដម ់ � �ត�ក់�តជំ ដល់ ី �� ី ម�ប�
ំ នេលចេចញ�រូប�ង េស�វេ� ន� ិ � នគ� ឺ អ�? ី េនះ ��កដ�ពុ�
សត�េ�ក�ំង�យក�ុងៃ�តភព ។
�បសិនេបី��ន�រឧបត�ម�េ��មែ�ជង
�សមិទ�ិកម�ៃថ��� ស��ប់�ពះពុ ទ��ស�េឡយ ី ។ ��ៃដែដលខ�ំ� ុ នេរ�បេរ�ង ១- �ទស �ី ម�ផល ឹ ក
េរ�បេរ�ងេ� ព.ស. ២៥៤៥ គ.ស. ២០០១
២- �ពះពុទដ � � ី
េរ�បេរ�ងេ� ព.ស. ២៥៥៣ គ.ស. ២០០៨
៣- �មស ិ �នធម��ន
េរ�បេរ�ងេ� ព.ស. ២៥៥៤ គ.ស. ២០១០
៤- ន� ិ � នគ� ឺ អ�? ី
េរ�បេរ�ងេ� ព.ស. ២៥៥៦ គ.ស. ២០១២
ទី�ក�ងឡងប៊ិច រដ��លីហ័រ� � សហរដ��េមរក ិ ៃថ� ១ េកីត ែខកត�ិក ព.ស. ២៥៥៦
�ត�វនង ឹ ៃថ�ទី ១៤ ែខវ ិច�� ិ គ.ស. ២០១២
ឈុន គឹមេអ�ត
-២-
�ទព�សម�ត�ិ កុ ំឲ�វ ិ�ស�ត់បងេ់ �យ�ប�រេផ�ងៗ ។
េសចក�ីេផ�ម
៣-
ក�ុងេ�កសន�ិ�សេយង ី េនះ មនុ ស���ក់ ៗ ែតង����មិន ឲ���ក់នរក ឲ��នេឡង ី �នសួគ៌ ឲ��នសេ�មច�ពះន� ិ � ន។ ប៉ុែន� បំណងប៉ង�����ំងេនះ
និ��នគឺ�អ�? ី
មិនសូ វ�នសេ�មចេទ
េ��ះេគមិនខំ
ព��មបំេពញ�បេ�ជន៍៣�៉ង�ម�ពះពុ ទ�ដី�
ខ�ះ��ប់ដូច
ពស់រស់ដូចកែង�ប អង�ុយឱបក�លជង�ងៃ់ ដ�ទច�� បេ� � យខ�ួន
កល�ណម� ិ �
េសពគប់�ប់�នរកមត ិ �ែដលល�េ��ះ
ស�័�គភក�ី �ន�����ងៃវ េចះជួយទុ ក�ធុរៈ��េ�វ ិញេ�មក ។ ៤- សមជវី ិ� ច� ិ � ឹមជីវ ិត�មលទ��ព �មគន�ងធម៌ នង ិ ច�ប់រដ� េហយ ី ៃលលក�យ�យធន�នមិនខ�ះ��យ ឥតេបីគិត គឺ បរេ�គ��ន់ ែតេដីម�រី ស់ មិនែមនរស់េដីម�ប ។ ិ ី រេ�គ ិ សម��យក ិ ត��បេ�ជន៍ ឬ �បេ�ជន៍បរេ�ក�ន ៤ គឺ ៖
�មយ�កម� �ំេ�ពង�ស�ដួស�យប��ុ ក ខ�ះអនុ វត�ចុងៃដចុ ង
១- ស��សម�� គេឺ ជ�េលក ី ម�េជ�េលផ ី លៃនកុ សលកម�នង ិ
េជីងេសីៗេ�ះែតនឹង�ន ខ�ះខំខ�ះែខ�ងម៉តច ់ ត់បង�ួរ ខ�ះេទ�តក៏ខិតខំ
អកុ សលកម� េជ��សត��ង ំ �យ�នកម� ែដលខ�ួន�នេធ�ីេហយ ី
់ �ស់ ែត�នចំនួនតិចបំផុត ។ េ�បីខន�ីវ ីរយ�ពខ� ងខ ិ
�របស់ខួ ន � និង េជ��រ��ស់ដឹងរបស់�ពះត�គត ។
�បេ�ជន៍៣�៉ង ែដល�ត�វបំេពញេ�ះែចកេចញ�៣��ក់
២- សល ី សម�� �ពមេ�យសីល គឺរក�សល ី ឲ��ន��ប់
គ៖ ឺ ��ក់ដំបូងេ��ទិដ�ធម�ិកត��បេ�ជន៍ ឬ �បេ�ជន៍បច�ុប�ន�
ខ�ួនបរសុ ៉ ហ ់ ង � �នរក�សល ៨ ឬ ិ ទ�មត ី ៥ ឬ ប�� សល ី , សល ី
��ក់ក� � លេ��សម��យិកត��បេ�ជន៍ ឬ �បេ�ជន៍បរេ�ក
ឧេ�សថសីល, សីល១០ ឬ ទសសល � កព�ល ី កុ ំឲ��ន�ច់ធុ ះឆ�
��ក់ចុងបំផុតេ�� បរមត��បេ�ជន៍ ឬ �បេ�ជន៍�ពះនិ��ន ។
កុ ំ�ន់សីល��ន់ែតេដីម�ប ី ង�ួតែភ�កេគ ។
ទិដធ � ម�ក ិ ត��បេ�ជន៍ ឬ �បេ�ជន៍បច�ុប�ន��ន ៤ គឺ៖ ១- ឧ��នសម�� បរបូិ ណ៌េ�យេសចក�ព ី ��ម�បង ឹ ែ�បង �បកប�រ�រចិ��ឹមជីវ ិត មិនខ�ិល�ចអូ ស តស៊ូរកឲ��ងែត�ន ។ ២- �រក�សម�� ដល់�ពមេ�យ�រេចះែថរក�
�ន់�ប់
់ ច�រយៈ ៣- �គសម�� ដល់�ពមេ�យ�រលះ គល ឺ ះបងម ិ េសចក�ក �ិ ��ញ ចំ�យធន�ន�មលទ��ព េធ�� ី ំ�ញ់ សត ី ន ដល់បុគ�លែដលគួរទទួល�ន េធ�ី�ន���រណៈ �ន�រក�ង ��ន ��េរ�ន មន�ីរេពទ� វត���ម មណ�លវ ិបស�� ។ល។
-៣-
និ��នគឺ�អ�? ី
៤- ប��សម�� ដល់�ពមេ�យ����គឺចំេរន��� � េ�យ ី �បង ័ �ពះធម៌ ឹ ែ�បង�នេស�វេ�ធម៌ ��ប់ធម�េទស� សក ិ �អត�នយ ់ វី រណធម៌ផង ។ នង ��ន កំ�ត់បងន ិ ចំេរន�វ�កម� ី
-៤-
និ��នគឺ�អ�? ី
�ចសេ�មច និ��ន �នេ�យ�រ េសចក�ព ី ��ម មិនែមន�ន េ�យ�រអង�ុយបន់�សន់ អង��ទិេទព ឥន��ពហ��មួយេឡយ ី ។ ់ នសែម�ងក�ុងធម�បទ� “ តុេម�ហ ិ កច �ពះេ�ក�ថ �ទង� � តប�ំ ិ �
បរមត��បេ�ជន៍ ឬ �បេ�ជន៍�ពះន� ិ � ន�ន ៣ គ៖ ឺ
អ���េ� ត�គ� ែ�ប� អ�ក�ំង�យ �ត�វេធ�� ី រឲ��នសេ�មច
១- េ�កុតរ� សល ី សីល��ក់ខ�ស់ ែដល�វ ិវដ��មិនីកុសលគឺ
េ�យខ�ួនឯង ត�គត ��ន់ែត�អ�ក��ប់ផូ វ� ” ។
កុ សល��ស�កវដ�សង�រ �ំឲ��នសំេរច�ពះន� ិ �ន។
សត�ម�ច េឃញ ី ពន�ឺេភ�ីងភ�ឺ��លក�ុងេពល��តី �ំ��េហរី
២- េ�កុតរ� ស�ធិ ស�ធ� � ់ ែដល�វ ិវដ��មន ិ � ក់ខស ិ ី កុ សល គឺកុសល��ស�កវដ�សង�រ �ំឲ��នសំេរច�ពះនិ��ន ។ � យសច� ៈធម៌ ៣- េ�កុតរ� ប�� ������ក់ខ�ស់ �ក់ធុ ះអរ ិ ៃ�តលក�ណធម៌ ែដល�ច�ំឲ��នសំេរច�ពះន� ិ �ន។ �ពះពុ ទ�បរម�គ�
សូ ម��ី ពះជន�គងេ់ ��ធរ�ន
ស�ម�កត�ុលក�លចូ លេ�មេ�ម�បែឡងេលង មិន�នមួយ�ទីផង ក៏ក� ័យ��ណ េ��ះមន ិ �នដឹង�េភ�ង ី េ�� ។ សត�េ�កែដលរុ ំព័ទ� េ�េ�យអវ ិ�� ត� � ឧ��ន ក៏េមីលេឃញ ី ប���ៃស� កងច�ក ���ឈូ ក នរក�សួគ៌ សួគ�៌ ចឡំ�និ��នែដរ េ��ះេគ��ល់មិន
�ពះអង�ពុំ
ច�ស់�ស់� នរកគឺ�អ�? សួគគ ៌ ឺ�អ�? និ��នគឺ�អ�? េ� ី ី ី
់ ត�នរក មក�ក់��នក� �ច�សងស � ល អូស�ញៃដមនុ ស���ន
ឯ�? េ��៉ ះេហយ េគក៏បេ� � យឲ�ែខ�ជីវ ិតរបស់េគ�ប�ពត ី ឹ �េ�
ក� � លេ��ក់��នសួគ៌
� �ំងងងឹតងងល់េ��មនឹមត�
ដឹក�ពះហស��ពះឥន�េទវ�េចញពីៃ�ត
េ�ប�បដូ ច��យ�រថី��ល់ផូ វ�
ភពឲ��នសំេរច�ពះន� ិ � នេទ េបឥ ី ន��ពហ�េទវ�មនុ ស��ំង�យ
មិនច�ស់ បររថ�នេ��ក�ន��ំង រ�ុង ំ រេ�៉ក ជួបទុ ក�ខ�ះ ជួប
េ�ះ មន ិ �បង ឹ ែ�បងព��មបំេពញ�បេ�ជន៍ប� ី ៉ ង�ងេលេី នះ ។
សុ ខខ�ះ �មយ�កម� ប៉ុែន�ជួបទុ ក�េ�ចីន�ងជួបសុ ខ ។
់ ន�ពះត��ស់� វ ីរេយន ទុ កម � េច�តិ �ពះ���ឯក �ទង� ិ សត��ចរួចទុ ក�េ�ស�ន េ�យ�រេសចក�ព ី ��ម ។ ពុ ទ��សិត េនះ ប��ក់� មនុ ស��គប់���ចេច�ស�ងនរក នង ិ �ចេឡង ី សួគ៌
េដីម�� ី � ល់ចូលចត ិ �េរ�ង�ំងេនះ
ដំបូងសូ មេ�ះ��យនូ វ
សំណួរ� នរក-សួគ៌ គ� ឺ អ�? ី �នពិតែមន ឬ េទ? ½ Í ½
-៥-
-៦-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
ែវកែញកអំពីដំេណីរជីវ ិតរបស់ខួ ន � ែដលកំពុង�ប�ពឹត�េ�ក�ុងបច�ុប�ន�
នរក-សួគ៌
េនះេឡយ ។ េលីសេនះេ�េទ�ត េគមិន�ពមទទួល��ល់េ�សៃន ី
�ក�� នរក ���សំ�ស�ឹត ���លី� នរិ យៈ ។
�មែដល�ពះអរហន��ង ំ �យ�ទងេ់ ឈ�ងយល់��នរក ។ េគ�ំ
�ក� នរិ យៈ �នពរី បទគឺ នរិ ៈ = ��ន + អយៈ = េសចក�ស ី ុ ខ រួម��
��េភ�ត ី េភ�ន ី
�ជ�ល�ចបល់
េសច ី ��ក��យ
សប�យក�ុងគុ ក�ម
� នរិ យៈ ែ�ប� ភូ មិ ឬ �ន់ ��នេសចក�ីសុខ ��នេសចក�ីចំេរន ី ។
កិេលស�ំងមិនដឹងខ�ួន គួរឲ�សេង�គ គួរឲ�អនិ�� ។
់ ុ ក� ។ នរក ែ�ប� រេ� � ឬ អន�ង់ �នដល់ រេ� � ទុ ក� ឬ អន�ងទ
�ក�� �ម ែ�ប� េសចក�ី���� ចំណង់ �រេ�តក�ត�ល
វច�នុ �កមែខ�រពន�ល់�ក� នរក �ទីអ�យភូ មិ ឬ អេ�េ�ក
ចំេ�ះ�រម�ណ៍��ំ�៉ង ែដល�ន រូ�រម�ណ៍ ស��រម�ណ៍គ��រម�
(េ�ក�ងេ��ម) ែដល�នរេ� � �លំេ�ៃនសត��ន�ប េ�
ណ៍ រ�រម�ណ៍ នង ិ េ�ដ���រម�ណ៍ ។ េនះ��មេ�កឲ�េ��ះ
រងទុ ក�េ�ស�មក��ង ំ អកុ សលកម� ែដលខ�ួន�ន�ប�ពឹត� ។
�មផ�ូវចិត� ។ រឯ ី រូប សេម�ង ក�ិន រស និង សម�ស�ៈ ��មែដល
�ក�� សួគ៌ ���សំ�ស�ឹត��យពី ស�គ៌ ែខ�រេ�បី��ស់ វ ��សៈ អួ �ន� សួគ៌ ។ ���លី� សគ� ែដល�នន័យ� ភូ មិ ឬ
�ន់ែដល�ន�រម�ណ៍ល��បៃព
ឬ
េ�កឲ�េ��ះ�មផ�ូវវត�ុ ។ �ងផ�ូវចិត�េ�� កេិ លស�ម ឯ�ង ផ�ូវវត�ុ េ�កេ�� វត�ុ�ម ។
ែដលេលស ី លន់េ�យ
ប៉ុែន��៉ង�ក៏េ�យ នរក-សួគ៌ ែដលជន�គេ�ចន ី េមល ី
�រម�ណ៍ដ�៏ បេសីរ ។ វច�នុ �កមែខ�រពន�ល់�ក� សួគ៌ �េទវេ�ក
មិនេឃញ ី េ�ះ ខ�ុំនឹងេលីកយកមកអធិប�យ �មគតិពុទ��ស�
េ�កទិព� �នេទវ� ែដលសំបូណ៌េ�យវត�ុទិព� ។
េ�យេលីកយកពុ ទ��សិតមកេធ�ី�សក�ីកម�ផង �លក��នផង ។
មនុ ស��គេ�ចីន �ំ���សេមីល�សៃម េ�បីមេ�គតិេ��ះែត េ�េលន ី រកេ��មដី នង ិ សួគេ៌ លេី មឃ
ពុ�ំ ពមេ�បវី ិ�រណ��ណ
េលីកយក នរក-សួគ៌ �ធ��ធិ��ន (និ�យចំេ�ះធម៌) និង � បុ គ��ធិ��ន (និ�យចំេ�ះបុ គ�ល) មកេធ�ី��ប�នបទស��ប់
� ប � ដ � � ពុ ទ��សិតក�ុង គម�រី សុតន ិ ក សំយុតន ិ យ ស�យតនវគ� �គ ៣៥ �នែចង�៉ង��កដច�ស់�ស់� ៖ “
��លភិកុ �ំ � ង�យ! ��ភរបស់អ�ក�ំង�យេហយ ី
អ�ក�ំង�យ
�នល�េហយ ី
ែដល�នឱ�ស�នមក�ប�ពឹត�
-៧-
និ��នគឺ�អ�? ី
�ពហ�ចរយធម៌ (ក�ុង�ស�ត�គត) េយង ភក ិ ី �នេឃញ ី េហយ ី ិ ុ�
-៨-
និ��នគឺ�អ�? ី
់ យតនៈ ៦ ែដល� �ំង�យ! នរក និង សួគ� ៌ នេ��តង�
�ច់�េ�ហត ិ �ងប�េី ឡង ី ផ�ះមន ិ �ន មន ិ �បណិប័តន៍ប�ី េ�បស ី ំដី
អណូ � ង�ទីេកីតេឡង ី ៃនផស�ៈេនះឯង េសចក�ីេនះ�៉ង�? គឺ
អសុ េ�ះេ��ន់ប�ី �ត់ទុក��មេី ស�� ី សករ បង�ឹលប�វី ិលដូ ច�េ�៉ង
ក�ុងខណៈ��យតនៈ�ងក�ុង ៦ �នជួប�បទះ រូប សេម�ង ក�ិន រស េ�ដ�ព�ៈ ធ��រម�ណ៍មន ិ �ទេី ពញចត ិ � មន ិ �ទ�ី ��� ក�ុងខណៈ េ�ះចិត�េ�យ�រម�ណ៍�នរក ក�ុងខណៈ��យតនៈ�ងក�ុង ៦
ប���� ំ េ��� ំ ប��េឆ�ង េ�េឆ�ង េដីរអួតេក�ង��ប់េគឯងេស�ីរ េពញមួយ�ស�ក�ប�ីខួ ន � ��ចខ�ួនដូ ច��ច�� ឬ �បដូ ចកេន�ល ។ ចំែណក��មី ដង � �ស�របស់ខួ ន � ែដល�នទំេ�រ�ខ�ួន�ន ឹ ពច ី ត ិ �
�នជួប�បទះ រូប សេម�ង ក�ិន រស េ�ដ�ពៈ� ធ��រម�ណ៍�ទីេពញ
�ព�ធំ�ង�សី លុ ះមករស់េ�េ��មអំ�ច�បពន�អន�តរិ យ៍ �ី ក៏
ចិត� �ទី���� ក�ុងខណៈេ�ះ ចិត�េ�យ�រម�ណ៍�សួគ៌ ” ។
រែមង�នេសចក�ីទុក�េ�ក�ម�កំ ចំែបង�ងផ�ូវចិត��៉់ង��ង ំ នឹងែលង
�មពំេ�លៃនពុ ទ��សត ិ �ងេលេី នះ ប��ក់�៉ងច�ស់�
លះ��ពុ ំេកីត ពីេ��ះម�៉ង��ចចិត�ឪពុ ក��យ ម�៉ងេទ�ត�ណិត
៌ នេ�ក�ុងខ�ួនេយង នរក ន ិង សួគ� ី េនះឯង ។ ជីវ ិតមនុស�េយង ី េនះ
កូ នេ� េ��៉ះេហយ ំ មុ ខែឆ�ែ�សជំេ���ស់អស់�តិ ី េចះែត��ំរស់�ង
�ច�ប�ពឹត�េ��ន�ំងនរក�ន�ំងសួគ៌ ។ ពិភពេ�កេយង ី េនះ
មត ិ � ��ំេ�យេសចក�ទ ី ុ ក� ក�ុងជីវ ិតអភ័ព�េស��េនះេ� សមដូ ច
ក៏�ចេកីត�ន�ំងេ�កនរក �ំងេ�កសួគ៌ ។ ក�ុងេពល�
�ក�អ�ក�ស�កេ�ល���ម��� “ កម��េ��ល ” ។ ជីវ ិតរង
�យតនៈប៉ះ�ល់�ត�វ�រម�ណ៍េផ�ងៗ េបច ី ត ិ �េ�យ�រម�ណ៍�ទុ ក� ក�ុងេពលេ�ះេ����ក់នរក គឺ��ក់កុ ងរេ� � � ៃនេសចក�ីទុក� ។ ប៉ុែន�េសចក�ីទុក� ែដលនឹង�ប់�នរកេ�ះ ចំេ�ះេសចក�ីទុក� ធំ ៗ ែដលមិន�យនឹងរ ំេ�ះ�ន សឹង�នតួ�៉ងខ�ះៗដូ ចតេ�៖
កម���ំ��ផ�ូវចិត�ដូច��មី�ងេលីេនះេ�� ��ក់នរក�ំងរស់ ។ បុ រស�ស�ី �នេរ�ប��ហ៍ព� �ម�រ ិ ហ៍�គូ ��មភ ី រ� ិ ផ�ំផុ ំៃ� ន��ប� ិ �ំងសង�ង ប៉ុែន�បុរស���មី �មនុ ស�អសល ី ធម៌ �ប�ពឹត�អ�យមុ ខ េសពគប់�បមិត� េដីរេលងេ�៉ែឡផឹកសុ ី� ំ
បុ រស�ស�ី �នេរ�ប��ហ៍ព� �ម�រ ិ ហ៍�គូ ��មភ ី រ� ិ
េ�ច�ងមិន��ល់យប់ៃថ� ។ េពល�តឡប់មកផ�ះវ ិញយប់�ពលប់ រក
ផ�ំផុ ំៃ� ន��បិ��ំងសង�ង ប៉ុែន��ង��បពន� ��សី�ឡកិណី
េរ�ង�បច័ណ� េ�បអ ី ំេពហ ី ង ឹ � �យទះតប់�បពន���នក�េី ម�����បណី
-៩-
-១០-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
ជួន�ល�ប់ភរ�ែដល�នសុ ខ�ពេខ�យ និង��ន�រម�ណ៍ បង�ំ ិ
មិន��ប់ប��ប់នរ��ំងអស់ ខ�ី��ក�ុង�រសិក� េគច��េស�ីរ
រួមរក�មក� ័ �ង ំ �មត� � ដូ ចសត�តិរ��ន ។ ភរ�រងកម� រែមង ិ
មិនលស់េពល ��ន�គ���រ���បេ��នេឡយ ។ កូ ន�សីេដីរ ី
�នទុ ក���ំ��ក�ុងចិត��៉ង��ង ំ
ពីេ��ះ
��៉ែស �នស�យស�នេ់ �តជ��ស ដូ រសង�រេក�ង�ស់ដូចដូ រ
��សេី ម�៉យ
�វេ� ។ រឯកូ ី ន�ប�ស �ប�ពត ឹ �អ�យមុ ខ ចូ លរង��ល ក�ប ឹ ��តី
ម�៉ង��ចចត ិ �ឪពុ ក��យ
នឹងែលងលះ��ពុ ំេកីត
់ នេ��ះ ម�៉ងមន ិ ចង�
ម�៉ងេទ�ត�ណិតកូ ន សមដូ ចបុ �ណេ�កេ�ល� “ េម�៉យ
េ�ច�ង� ំ ផឹក��ឱប�សី
ចំ�យ�ក�េគ ស៊ូ��ត់� កុ ំឲ���ត់េម ស៊ូលិចទូ កក� � លទេន�
េ�រកម� ឆក់ប�ន់ �ញ់ ស��ប់មិនញេញីត ។
កុ ំឲ�េភ�ីងេឆះផ�ះ ” ។ ទណ�កម�ដួងចិត�ៃន�រ�ងេល ី ីេនះ �ក�អ�ក
រហូ ត�៊នេសពេ�គ�ងេញ�ន
�៊នេធ�ី
ៃថ�អន�មកដល់ �ត�វ�ន��ក់�រ�នសមត�កិច� �ប់�ត់
�ស�កេ�ល���ម��� “ កម�មញ ី ី ” ។ �កជីវ ិតជូ រចត់េលប
គុ ក ។ ពរី �ក់ប��ី បពន� �ំ��េដីរត�ត�កេ�គត ិ គូ េ�ះែលងកូ នេចញ
ទឹកែភ�កជំនួសដុ ំ�យ�៉ងេនះ េ�� ��ក់នរក�ំងរស់ ។
ំ ពីពន���រ ម�ងេហយ ី ម�ងេទ�តៗ ។ មិនយូ រប៉ុ��ន �ទព�សម�ត�ិ�ង
គូ ��មីភរ� �នកូ ន�ប�សកូ ន�សី ប៉ុែន��ស�ញ់ កូនខុ ស ិ
័ �ក។ ប៉ុ��នក៏វ ិ�សហន ិ េ�ច ែថម�ំងជំ�ក់បំណុលេគវណ
ត�� ទំេយក ី ូ នហួសេហតុ ថ�មកូ នមិនឲ��ល់�ន់កិច��រអ�ីៗ �ំង
��បិ�អភ័ព� រ�ំដួងចិត���នលស់ៃថ�� េ��ះែតកូ ន
អស់ សូ ម�ក ំ ែដលល�មេធ�� ី ��ង ី ច ិ ��រផ�ះ េ�ស��ស ច���នេជង ី ន
េធ�ទ ី ុ ក�បុកេម�ញ �ំែតេភ�ង ី ចូ លផ�ះ ។ មួយៃថ�ៗ េ��ពេី ពលេធ�� ី ររក
ក៏មិន�ពមឲ�េធ�ី ។ េពលខ�ះ �តិស��ន មង ី �បងប�ូន�នេឃញ ី
សុ ី សម�ំែតក�ុងផ�ះ េ��ះ��ស់អស់អ�ក�ស�កអ�កភូ មិ។ នឹកេឃញ ី ម�ងៗ
កូ នខ�ួន�ប�ពឹត�ខុសឆ�ងេ�យ�ប�រ�មួយ ក៏ខំ�ដ ំ ំណឹងេ���ប់
់ កែដកឈូ សឈូ សមុ ខេ�ស ឬ ចងែ់ �ជកដីេ���ន�ត�ល ចងយ
ខ�ួន េដីម�ឲ ី �ខ�ួនស�ី�បេ�ែកលំអកូ ន ែបរ��ន់េជីងកូ នេក�ង��ង
កុ ំឲ�េគេឃញ ី មុ ខ ប៉ុែន�មិន�ចេធ�ីេ�េកីត ក៏េចះែត��ំេលប�គ�សថ�
ដូ ច��ត់ចូលក�ម ែ�សកែក�ងៗេជរេគឯង� ន� ិ យប��ច់បង�ូចកូ ន
នង ឹ �ត់�ល់កូនេ�លក៏លំ�ក សមដូ ច�ក��ស់� “ �ត់ទក ឹ
របស់ខួ ន � កូ នរបស់ខួ នម � ិន�ន�ប�ពឹត�អ�ីខុសេទ ។
មិន�ច់ �ត់�ច់មិន�ន ” ។ ជីវ ិតែបបេនះេ�� �� ក់នរក�ំង
័ ក៏��យ�េក�ងទំេនីង លុ ះដល់បុ�តធី� ចំេរនវ ី យវឌ���រ
រស់ ។ លទ�ផលចុ ងេ��យ ៃនឪពុ ក��យែដលទំេយក ី ូ នហួសេហតុ គឺ
-១១-
-១២-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
��ក់នរក�ំងរស់ ។ ក�ុងេ�កេនះ ឪពុ ក��យ�ក៏េចះ�ស�ញ់
សេសីរមិន�ច់ពី�ត់ ។ ជនគូ េនះ រែមងទទួលេសចក�ីសុខសប�យ
កូ នែដរ ��ន់ែតេគ�ស�ញ់ កុ ងត�� � �៊នអប់រ ំស�ី�បេ�ឲ�ខិតខំេធ�ី
�៉ង�ត�លដូ េច�ះ េ�� េឡង ៌ ង ំ រស់ ។ ី សួគ�
�រ�រ ឲ��ស�ញ់ �រសិក� ឲ�បន�ុំចរ�ៃថ� ថូ រ� �ត�វនឹង�ក�េ��ក ិ
មនុ ស�េយង ៌ េ�មចែតអំពច ី នង ឹ ចុ ះនរកឬនង ឹ េឡង ី សួគស ី ត ិ �។
� “ េប�ី ស�ញ់ កូន �ត�វ�៊ន�យ� ។ ែឆ� ែដលេគឱបេ�នង ឹ ៃដ
ចិត� ែដលេគ�នអប់រ ំល�េហយ ី �ចិត��ត�ក់ �ចិត���ក់ចុះក�ុងផ�ត់
មិនេចះេដញេ�បស ី េទ ” ។
ៃនធម៌ ។ ចិត�ែបបេនះ សូ ម�� ី នជួប�បទះអន� ិ � រម�ណ៍ �រម�ណ៍មិន
កន�ងមកេយង ី �នេឃញ ី មនុ ស���ក់នរក�ំងរស់េហយ ី េ�
�ទ�ី ��� ក៏មន � លឲ�េកត ិ ប� ី ទុ ក��ព�យប៉ុ��នេទ េ��ះេហតុ ដូច
េឡយ ៌ ង ំ រស់ ែដលនឹងអធិប�យដូ ចតេ� ី ែតមនុ ស�េឡង ី ��នសួគ�
េនះេហយ ី េទប ី �ពះពុ ទ�បរម�គ�េយង ី �ទង�់ �ស់� “ �ពះេ��បន�ៈ
េនះ ។ េបេី ពល�ចត ិ �េ�យ�រម�ណ៍�សុខ ក៏េ��េឡង ី ��ន
�បុគល �
សួគ៌ ប៉ុែន�េសចក�ស ី ុ ខែដល�ប់����ក់�ន់ៃនសួគេ៌ �ះ ក៏ចំេ�ះ
�នចិតខ � ស � េ់ លស ី មនុស�ធម���គប់េពលេវ� ” ។
ែតេសចក�ីសុខធំៗ
�នគុ ណ�ព�បកបេ�យេសចក�ីរក�យេ�ច ី ីន
�ននរកអស់េហយ ី
�ន��រៃនអ�យភូ មប ិ ទ ិ ជិតេហយ ី
�ពះេ��បន�បុគ�ល េ�ះ��េ�កេ��នកេិ លសខ�ះ ក៏េ�កែលង��ក់នរក េ��ះចត ិ �របស់េ�ក ខ�ស់េឡង ី សន�ម ឹ ៗ�ម
�នតួ�៉ងដូ ច�ងេ��មេនះ៖ បុ រស�ស�ែី ដល�នេរ�ប��ហ៍ព� �ម ិ ហ៍�គូ ��មភ ី រ� ិ �រផ�ំផុ ំៃ� ន��បិ��ំងសង�ង រស់េ�ចុ ះស�ម�ងនឹង���នចិត� េ��ះស�័�គរ�ង��នឹង�� �នេសចក�ីេស��េស�ី�� ។ គូ �ប់រម ួ រស់
លំ�ប់ ។ ចំែណកបុ ថុជ�នចិត��ប �នេពលខ�ះក៏��ក់នរក េពលខ�ះ េឡង ី សួគ៌ េ�សចេហយ ី ែត�រម�ណ៍អូ ស�ញ ។ ខ�ុំសូមេឆ��តឱ�សពន�ល់�ក� អ�យភូមិ បន�ច ិ ។ �ក�
�បកបេ�យសង�ហធម៌
� អ�យភូមិ ����លី នង ញ ិ សំ�ស�ត ឹ េបេី សេី រឲ�េឃ ី ី រូបស័ព�
សប�ុរសធម៌ សុ ជីវធម៌ �ពម�ំង�នបុ �តធ� ី �បកបេ�យគន�ងធម៌
�នបីែផ�កគឺ អប (អៈបៈ) = ��ស ��តេចញ + �យ (�យៈ) =
េចះជួយេធ�ីកិច��រ �ស�ញ់ �រសិក� �នឫក�ចរ�ៃថ� ថូ រសម � ិ
េសចក�ីចំេរន ី + ភូមិ រួមចូល��� អ�យភូ មិ ែ�ប� េ�ក ឬ
�កុ លបុ �តកុ លធី� េ��មក� អ�ក�ស�កអ�កភូ មិនិ�យអួត
កំេណីត ែដលេ�ក�ប ��ស�កេសចក�ច ី ំេរនរុ ី ងេរ�ង ។
េ��មួយ��
�ម�បៃពណីៃន�តកូ ល
-១៣-
ែតងេ��ត�រម�ណ៍ែតេ�េលី
េ�ល�លេឡង � លឲ��នពន�ឺកំេ� និង ចំ�យ �ចឲ�េយង ី ប� ី េភ�ីងនរក
េ��មដីែដលល�� ំ ៃថ� េហយ ី េឆះសេ��សេ���ំងយប់�ង ី េ���ង ភ�ំេភ�ីង�ប់�នអង� ពុ ំ�ពមេលីកយកេភ�ីង �គៈ េ�សៈ េ�ហៈ � េភ�ីងនរកេ�កិយ
ែដលដុ តេ�ល�លេឆះេ��អន�ះអែន�ង
និ��នគឺ�អ�? ី
�ង�យសត�េ�ក��ង ំ �ងកំេ�េភ�ីងេ�េទ�ត ។ េភ�ីងែដលេឆះ
េភ�ងនរក មនុ ស��គេ�ចីន
-១៤-
និ��នគឺ�អ�? ី
ក�ុងចិត�
របស់មនុ ស�សព�ៃថ� មកេធ�ី�វ ិ�រណកិច�េឡយ ី ។
េមីលេឃញ � លឲ�េ��រ�ក ឬ ី �ន េបីបះ៉ នឹង�ង�យេយង ី �ប� េឆះឆួលេ��ចផ��មន ិ �ន ។ ប៉ុែន�េភ�ីងេនះ �ល�េយង ី �បយ័ត�ឲ�ែមនែទន �មិន�ច េឆះ ឬ រ�ក�នេឡយ ី េហយ ី េបី�ល��េឆះរ�ក េ�យមិន �ប�ង�បយ័ត�វ ិញ �ក៏េធ�ីឲ�េ��រ�កែតមួយែភ�តប៉ុេ��ះ រួចេ�ក៏�ត់
េដីម�ប ី ��ក់ឲ�េឃញ ី �៉ងច�ស់� នរក នង ិ េភ�ង ី នរក�ន
វ ិញែដរ ចំែណក�ងេភ�ង ី �គៈ ��នកំេ�េហយ ី �ចេឆះេ�ល�ល
��កដេ�ក�ុងជីវ ិត និង ក�ុងចិត�េយង ី េនះ ខ�ុំេលីកយកពុ ទ��សិតពី
ដុ តបង�ុយ�ង�យសត�េ�ក�ងក�ុង ឲ�អន�ះ��កហល់�ក�យ
គម�ីរសុ ត�ន�បិដក អង�ុត�រនិ�យ ធម�បទមកេធ�� ី សក�ីកម�៖
។ ដូ េច�ះេហយ មិន�ចរលត់េ�វ ិញ�យៗ�នេឡយ ី ី �ន��ពះ
“ នត�ិ �គសេ� អគ�ិ ែ�ប� េភ�ីងេស�ីេ�យ�គៈមិន�ន ឬ មន ិ �នេភ�ង ី � �នកំេ�េស�េី �យេភ�ង ី �គៈ ” ។ ន័យៃនពុ ទ��សិតេនះែថ�ង� សូ ម�េី ភ�ីងពិតៗក៏សូ េ៊ ភ�ីង�គៈ
ពុ ទ�បរម�គ��ទង�់ �ស់� �គៈ គឺតេ�មកេ�តក�ត�ល ក�ុង�មគុ ណ �ធម��តែិ ដលេ���ងេភ�ង ី ធម��េ�ះេ�េទ�ត ។ េយង ី �ំងអស់��មិន�ចេមីលេឃញ ី េភ�ីងនរក
េ�យមំស-
មិន�ន ។ េបីដូេច�ះ នរកក�ុងេ�កេនះ គ� ឺ នរក�ច��វ�ង
ចក�ុ �នេទ �នែត�ពះអរយបុ គ�លប៉ុេ��ះ ែដល�ចទតេឃញ ិ ី
នរកក�ុងេ�កេ��ចពិតៗ េ��ះេភ�ីងក�ុងេ�កនរកេ�ះ េ�ះ��ន
េ�យប��ចក�ុ � �គៈ េ�សៈ េ�ហៈ � េភ�ីងនរក ។ ក៏បុ ែ៉ ន�
ពត ិ �ពះពុ ទ�អង��ទង�់ �ស់� ស៊ូេភ�ង ី �គៈមន ិ �នេឡយ ី ។
�៉ង�ក៏េ�យ សូ មកុ ំេភ�ច� �គៈ �េភ�ង ី នរកចំេ�ះែតបុ គ�ល
��រពិត�ស់
េភ�ីងធម��តិែដល�នកំេ��ប់រយ�ន់
ែដលមិន�នធម៌េ�ក�ុងចិត�របស់ខួ ន � សូ ម�ប ី ន�ិចបន�ួចប៉ុេ��ះ ។
អង� ប៉ុែន��គៈ�ធម��តិ ែដល�នកំេ��ចេ��េ�ល�ល ដុ តរូប
េយង ី នរក” ច�ស់�មរយៈ�រសិក� ី �ំងអស់�ចយល់េរ�ង “េភ�ង ែវកែញក�ពះពុ ទ��សិត �នែចងក�ុងគម�ីរសុ ត�ន�បិដក អង�ុត�រនិ�យ
-១៥-
និ��នគឺ�អ�? ី
តិកនិ�ត ែដល�នេសចក�ដ ី ូ ចតេ�៖ “ ជន��ន�ទៈ�៉ងេនះ �នទិដ�ិ�៉ងេនះ� េ�សៃន
-១៦-
និ��នគឺ�អ�? ី
េនះ�សបនឹងេសចក�ីរបស់�ពះ�របុី �ត ��បបង�ំទូល�ពះសម�ុទ�ែដល �នែចងក�ុងគម�ីរអង�ុត�រនិ�យ ទសកនិ�ត�៖
�មមិន�ន ជនេ�ះក៏នឹងដល់នូវស�ព�បុ គ�លលិចលងេ់ �ក�ុង
“ បពិត�ពះអង��នេ�គ �ពះខី��សព�ំង�យរែមង
�ម ភក � ង�យ ជន�បេភទេនះ នង ិ ុ �ំ ឹ ��ក់េ�ក�ុងអ�យ នង ឹ ��ក់
ទតេឃញ ី �៉ង�ក់ច�ស់េ�យ�ពះប��� �ម�ំង�យេ�ប�ប
់ ិដ�ិេ�ះ ” ។ េ�ក�ុងនរក �បសិនេបីេគមិនលះបងទ
ដូ ចរេ� � េភ�ីងែដលកំពុងេឆះសេ��សេ�� ” ។
� នរក ពុ ទ��សិតេនះ ប��ញឲ�េឃញ ី ច�ស់� �ម �រេ�
��ស័យេ�យេហតុ �នរក�វត�ុ�តុ ែដល�ម��ជនេមីល
�ន��មួយេទ�តក�ុងគម�ីរធម�បទ �ពះពុ ទ�បរម�គ��ទង�់ �ស់�មួយ
េឃញ ី �នេ�យក�មដូ េច�ះេហយ ី
ភក � ង�យ�៖ ិ ុ �ំ
�ស�កនរក�ន�ំងេ�េ��មដី ែដលពត ិ នរក�នេ�េ��មដីែមន គឺ
“ ��លភិកុ � អ�កចូ រសម�ឹងេមល � យចិត� ី ធម៌ កុ ំ�ប�ទ កុ ំបេ� របស់អ�ក ឲ���ក់ចុះេ�ក�ុង�មគុ ណ កុ ំេភ�ច��រតីេលបចូ លនូ វដុ ំ ែដក�កហម កុ ំឲ�ខ�ួនអ�ក�ត�វេឆះេ�យេភ�ីង អ�ក�ត�វរ ំពឹងគិត� ទុ ក�ៗ េ��ៗ �គប់�លេវ� ” ។ � �នដល់�មគុ ណ ែដលេយង នរក ែ�ប�រេ� ី �នេឃញ ី
េ�ក�ុងរូប�យៃនេយង ី េនះឯង
�ន�បុ �ណេ�កបេ�ង�ន�
េ��ះរូប�យរបស់េយង ី �គេ�ចីន
ផ�ំ ឬ �បកបេ�យបឋវ ី�តុ គឺ�តុ ដី (ក�ុង��រៈ ៣២) ។ និ�យមកដល់ចំណុច�តងេ់ នះ �នសំណួរមួយេ�ទេឡង ី � េហតុ អេ�ី ទប ី េមល ី នរកមន ិ េឃញ ី ? េឆ�យ ី � េ��ះ�នកេិ លស �ំងែភ�ក ។ អ�ីេ��កិេលស? គឺ ឧ��ន (�រ�ប់ជំ�ក់ចិត) � ។
ក�ុងពុ ទ��សិតរួចមកេហយ ី េនះ ល�មេយង ី �ចយកមកេធ�ី�េមេរ�ន
ធម��មនុ ស�ែដល�នឧ��នេ�ចីន ចិត�រែមងេ���ក�យ
�នេហយ ី ។ ប៉ុែន�ប��េ��នេទ�ត� �ម��ជន�គេ�ចីនេស�ីរ
�និច� ។ �ល�ចិត�េ���ក�យ កិេលសែដល�េ�គ�ងបំ��ញ
ែត�ំងពភ ិ ពេ�កេគមន ិ យល់� �វៈ�៉ងេនះ�នរក េគមន ិ �ពម
េសចក�ស ី ុ ខ ក៏�ត�វ�នេកត ី េឡង ី េរ�យៗ ជនពួកេនះមន ិ �នេពល
ទទួល� ខ�ួនេគេ�ក�ុងនរក ខ�ួនេគកំពុង��ក់នរក ។ ចំែណក�ពះ
�នជួប�បទះេសចក�ី�ត�ក់ចិត�េ�ះេឡយ េ�ប�បដូ ច�សះ�នទឹក ី
់ តេឃញ អរយបុ គ�ល �ទងទ ិ ី �៉ងច�ស់��មគុ ណគឺនរក ។ ចំណុច
�ត�ក់ បុ គ�លែដលចុ ះេ�ផឹក េ�ងូ តក�ុង�សះេ�ះ សូ ម�ទ ី ឹក�ង
-១៧-
-១៨-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
់ ន់��ំ�ន េ��ះ េលីេ��េ�យ�ត�វចំ�យ�ពះ�ទិត�ដុ ត េគក៏គងធ
េហយ ី �នតិចតួច�ស់ែដលេចញរួច �៉ង�មិញ មនុ ស�ែដល
�ង�យរបស់េគ�ត�ក់
េចញរួចេ��នសួគ៌ ក៏តិច�ក់�៉ងេនះឯង ” ។
�ល�េ����ង ំ
េគក៏មុជចុ ះេ��ង
េ��ម ។ ផ�ុយេ�វ ិញ បុ គ�លែដលេ�េលីេ�ក មិន�នចុ ះេ�េ�
មនុ ស�េ�ក ែដលពុ ំ�នអប់រ ំចិត� បេ� � យឲ��គៈេលច
់ ូវ ក�ុងទក ឹ �ល��ត�វចំ�យដុ តកំេ� ក៏មន ិ �នអ�ន ី ង ឹ បេ��បងន
េ��ចចត ិ ��មទំេនង ី តង ឹ េមល ី េឃញ ី នរកេ�កយ ិ �ស់ េ�ះ��
េសចក�ីេ���ក�យ�នេឡយ ។ �ពះអរយបុ គ�ល �ប់�ង ំ ពី�ពះ ី ិ
�នេ� ក�ុងខ�ួនេយង ី ពិតៗ ក៏េ�យ ។ ចំែណក�ពះបរម���វ ិញ
េ��បន�េឡង ី េ� ពួកខ�ះ �នឧ��នេសសសល់េ�បន�ិចបន�ួច
�ពះអង� �ទងេ់ ឈ�ងយល់អំពីេ�សៃន�ម េទីប�ទង�់ �ស់ ក�ុងគម�ីរ
�បុ គ�លមិន�សវ ឹង ក�ុងរូប�យដូ ចបុ ថុជ�ន េ��ះេ�ក�នលះបង់
សំយុត�និ�យ ម��រវគ� �៖
ស��យទដ �បុ គ�ល ិ �ិ វ ិចក ិ � ិ � នង ិ សល ី ព�តប��សៈ�នេហយ ី
“
ភក � ង�យ មន ំ ិ ុ �ំ ិ �ននរកឯ�ែដល�នកំេ���ង
�នចិត��ងេ��ន់�ពះនិ��ន ។ និ��ន គឺ�េសចក�ីស�ប�់ បណិត
�ងនរកគឺ រូប សេម�ង ក�ិន រស េ�ដ�ព�ៈ និង ធ��រម�ណ៍ ែដល(េគ)
�េសចក�ីស�ប� ់ ៉ ង�ត�ក់ �េសចក�ីស�ប់ �បកបេ�យគុ ណ�ពដ៏
�នជួប�បទះេហយ ី (េគ) មិន�ត�វ�រ (េគ) មិន�ស�ញ់ (េគ)
់ �ស់ �ចកំ�ត់បងន ់ ូ វកិេលស�ំងអស់�ន េ��ះេហតុ េនះេទីប ខ�ងខ
មិនចូ លចិត� របស់�ង ំ អស់េនះេហយ ី គឺ�នរកែដល�នកំេ��៉ង
េ�កេ�ប�ប�បដូ ចេ�នង ឹ មនុ ស� ែដលចុ ះមុជទក ឹ ក�ុង�សះ ។ �ពះ
��ង ំ ��សេម�ម ី ។
អរយបុ គ�ល េ�កដឹងច�ស់� េសចក�ីសុខក�ុង�ម េ�យមិន�ន ិ
េ��នេទ�ត�! ភិកុ �ំ � ង�យ! នរកែដល��ង ំ ���ង
ធម៌�បកបចូ លផងេ�ះ �េសចក�ស ី ុ ខ របស់នរកពិតៗ ប៉ុែន�បុថុជ�ន
េនះគួរ��ចៃ�កែលង�ងេនះ គឺបុគ�លឯ�ែដលមិនដឹង�មេសចក�ី
ក�មនឹងេមីលេឃញ ី �៉ងេនះ�ស់ ដូ េច�ះេហយ ី េទីប�ពះសម�ុទ��ទង់
ពិតនូ វអរយសច� ៤ េគរែមងេ�តកអរក�ុងស��រ�ំង�យ �ល� ិ
��ស់ ក�ុងគម�រី ធម�បទ�៖
េគ�នេសចក�េី �តកអរ ក�ុងស��រ�ំង�យ េគក៏រែមង�ត�វវ ិលេកត ី �នមនុស�តិច�ក់�ស់
�ល��ន�រេកីត ក៏រែមង�ត�វ�ន�រ�ស់ ឈឺ ��ប់ េសចក�ី
ែដលេមីលេឃញ ី េ�កេ�យ�ក់ច�ស់ បក�� ី ប់អ��ក់របស់��ន
េ�ក េសចក�ីខ�ក េសចក�ីទុក��យទុក�ចិត� េសចក�ី��ង ំ ��ក់ ឹ ខ�ល ួ
“
េ�កេនះងងឹតសូ ន�ឈង ឹ
-១៩-
-២០-
និ��នគឺ�អ�? ី
ចិត� និង េសចក�ីចេង��តចង�ល់ចិត� េគនឹងរួច�កេសចក�ីទុក�អស់�ង ំ
និ��នគឺ�អ�? ី
នរកេ��មដី
េនះ ពុ ំ�នេឡយ ។ េនះេហយ ភិកុ �ំ � ង�យ នរកែដលេយង ី ី ី � េ���ស់ គួរ��ច�ស់ ” ។
អតីត�លរបស់េយង ី គឺ��បវត�ិ��ស�ៃនជីវ ិតរបស់េយង ី ។
សរុបេសចក�ម ី ក េបេី យង ី ន� ិ យ�មធ��ធ� ិ � ន នរកស�ត ិ
អ�គតរបស់េយង ី គ� ឺ �រ�សេមល ី �សៃម ឬ �សុ បន ិ �បកបេ�យ
េ�ក�ុងចិត� ក�ុង�ទ�ងរបស់េយង ី េនះឯង ។ ធម��ចិត�មនុ ស�បុ ថុជ�ន
៌ ំ�ង �ថក ំ ៃនជីវ ិតរបស់េយង ី ។ បច�ុប�ន��ល គឺ�អ�ីៗ ែដលជីវ ិត
េ�ចីនែត�នចំណូលចូ លចិត�េ�ភលន់
េយង ី កំពុងែត�ប�ពឹត�េ��៉ង�ក់ែស�ង េឃញ ី ច�ស់នឹងែភ�ក ។
េ��ភធ�នេ់ ��ងវត�ុ�ម
និងកិេលស�ម េ��ះ�ម�ំងេ�ះ�កំេណីត�លំេ�របស់ចិត� ។
៏ ុ ក� ដូ េច�ះ មុ ននឹងបរ�យព � � ញ ខ�ុំសូម ិ ីនរកេ��មដីដស
�ពះពុ ទ�បរម�គ��ទង�់ បដូ ច ចត ិ � េ�នង ឹ ម�� ។ ធម��តរិ បស់
ប��ញពន ួ ង�បុគ�លពត ី រកបច�ុប�ន� �បុ គ��ធ� ិ � ន គត ឺ អ ិ ៗ ែដល
�តីែដល��ប់ែតរស់កុ ងទ � ឹក
�ល�អ�កេន�ទ�ប់�េ�ះេ�េលី
េយង ី េគ��ប់�នេឃញ ី ��ល់នឹងែភ�ក ។
េ�ក �ខំ�បឹងប�មះនេន�លមករកទឹកវ ិញ េ��ះទឹក�លំេ�របស់�
�ល�េគេឃញ ី នគរ�ល (ប៉ូលីស) បេណី� រអ�កេ�ស
�៉ង�មិញ ចិត�ែដល��ប់ែតេ�យ��រម�ណ៍�មទំេនីង �ល
ក�ល�តេ�ល ខ�ួន��ណស�ម��ង ំ �ន�ក់េ�� ះេ�ៃដ ឬ �ល
េបេី គយក�េ�អប់រ ំ ឃុ ខ ំ ុ ះ� េ�យសល ី ស�ធិ ប�� �ន សមថ-
�
កម���ន វ ិបស��កម���ន សតិប��ន �េដម ី �៉ង�ក�ី ចិត�េនះ
េ��កេ��ក សំពត់េ��វកខ�ក់ រែហករយុ រី ៃយ៉ ៃដ��ង�ន់ថង់
ក៏ែតងែតកេ���លេរប�មះ មករក�មគុ ណវ ិញ ក៏�៉ងេ�ះែដរ ។ ី
��ងេទ�ត�ន់ក��រ �យគំនរសំ�ម ឬ ធុ ងសំ�ម�វេរសេអត�យ ី
�ពះពុ ទ��គប់អង�េឈ�ងយល់ច�ស់អំពី ��រៈ និង កល េទប ី �ទង�់ ប�នឱ�ទ�
េគេឃញ ី បុ រស�ស�� ី ស់េក�ង
�នសក់កេ�ន�ង ី
ខ�ួន��ណ
សំបកដប សំបកកំបុ ង ៉ ... េគេកះ��ប់��� េមល ី ហ�!៎ សត�នរក ។
សចត ិ �បរេ�ទបនំ ិ
�ល�េគេឃញ ី អ�កសុ ំ�ន �នេក�ង�ស់�ប�ស�សី ខ�ះ
់ (sacittapariyo dapanam) ចូ រដុ ស�ត់ចិត�របស់ខួ នឲ��ន� � � តផូ រផង។
ែភ�ក��ក់ សក់សូ វ� ខ�ះបីកូនដឹកៃដកូ ន ខ�ះកូ នដឹកៃដ ខ�ះ�នសំ�យ
��
របស់ចត ិ �
េលី�� េដីរសុ ំ�នអ�កដៃទ�មទី�ក�ង ទី�បជុ ំជន មកចិ��ឹមជីវ ិត
-២១-
-២២-
និ��នគឺ�អ�? ី
េគេកះ��ប់��� េមល ី ហ�!៎ សត�នរក េមល ី ហ�!៎ សត�េ�បត ។ សំដីែបបេនះ េគនិ�យរត់�ត់ មិន�េ�ក�ុងសង�ម�េទ
និ��នគឺ�អ�? ី
របស់អ�ថបិណ�ិកេសដ�ី ��ជ�ន� ី វត�ី េពលេ�ះ �ពះអង��ទង់ �ន��ស់េ��ន់ភិកុ �ំ � ង�យ�៖
េហយ ី ទិដ��ពែបបេនះ �ន�គប់�បេទសេលព ី ិភពេ�ក ខុ សែប�ក
��លភិកុ �ំ � ង�យ! សន�ត��នផ�ះពីរខ�ង �ំងេ�ទល់
់ នចំនួនតច ���តង� ិ ឬ េ�ចន ី ែតប៉ុេ��ះ ។ �ក�សំដី� សត�នរក
មុ ខ�� បុ រសែដល�នែភ�កល� �លឈរេ�ក�ុងចេ��ះៃនផ�ះ�ំងពរី
សត�េ�បតេនះ េយង ី ល�មយកមកេធ�ី�េមេរ�ន ឬ �គតិេ�ក�ន
េ�ះ េគក៏នឹងេឃញ ី មនុ ស��ំង�យ អ�កេធ�ដ ី ំេណីរក�ុងរ�ងផ�ះ�ំង
េហយ ី េ��ះន័យរបស់�ក� នរិ យៈ ឬ នរក គឺ វ ិ�ស��ស�កពី
ពីរេ�ះ �៉ង� ��លភិកុ �ំ � ង�យ! ត�គត ក៏�៉ងេ�ះែដរ
់ �ស់ ។ េសចក�ីសុខសប�យ មិនចំេរនៃថ� ថូ រខ� � ងខ ី
រែមងេឃញ ំ �យ ែដលកំពុងចុ តិ នង ី សត��ង ិ កំពុងបដិសន�ិ េ�យ
នរកេ�កយ ឬ នរកេ��មេមឃ េលដ ិ ី ី េយង ី �នេឃញ ី
ទព ិ �ចក�ុបរសុ ិ ទ� �ចក�ុ�នគុ ណវ ិេសស�ងចក�ុមនុ ស�ធម�� សត�
េ�យមំសចក�ុេហយ ី �ពិត��នែមន ប៉ុែន�នរកេ��មដី ឬ នរកេ�
់ �ស់ �នសម�ុរល� ឬ �ំង�យែដលេកីតមកេ�ក�ប ឬ ឧត�មខ�ងខ
៌ ំ�ង �ស�កេ��ចែដលេ�រេពញេ�យ�ថក ំ េយង ី ពុ ំ��ប់េឃញ ី ��ល់
សម�ុរ��កក់ ។ ល ។ ត�គតដឹង� រែមង�ប�ពឹត�េ��មកម�របស់
ែភ�កេទ ដឹងឮែត�មគម�ីរដី� �មេ�កេទស��មវត���ទូ េ�
ខ�ួន ។ សត��ង ំ �យែដល�បកបេ�យ�យសុ ចរត ិ វចីសុចរត ិ និង
ក�ុង�បេទស �ពេិ សសគេឺ រ�ង �ពះ�ល័យ ែដលពុ ទ�បរស័ ិ ទ�ន
មេ�សុ ចរត ិ
��ប់េចះ�ំេស�ីររត់�ត់�គប់ៗ�� ។
សុ គតិេ�កសួគ៌ ឬ េបីមិនដូ េ��ះ ក៏មកេកីតក�ុងេ�កមនុ ស� ។ ែត
�ល�េធ�ម ី រណ�លេ�
េគរែមងចូ លេ�ដល់
តេ�េនះ ខ�ុំសូមេលីកយកេទវទូ តសូ �តក�ុងគម�ីរសុ ត�ន�បិដក
សត��ង ំ �យ�បកបេ�យ�យទុ ច�រត ិ វចីទុច�រត ិ និង មេ�ទុ ច�រត ិ
មជ�ម ិ និ�យ (បិដក�គ ២៧ ទំពរ័ ២០៧ ដល់ ២៣១) ែដល
�ល�េធ�ីមរណ�លេ� េគ�ំង�យេ�ះ រែមងចូ លេ�េកីត
�នបរ�យអំ ពី ម�នរក គូ ថនរក កុ កុ លនរក � �េដីម មកសេង�ប ិ
ក�ុងអ�យ ទុ គ�តិ វ ិន� ិ ត នរក ។
ជូ ន��ប់ ស��ប់េធ�ីវ ិ�រណកិច��ង ំ អស់��ដូ ចតេ�៖ ៏ ន�ពះ�គ �ទងគ ់ ងេ់ � ក�ុងេជតវ��ម សម័យមួយ �ពះដ�
��លភិកុ �ំ � ង�យ! �ល�េគ�ំង�យេ�ះ ចូ លេ� ដល់នរកេហយ ី �យនិរយ�ល ក៏�ប់ៃដ �ំេ�ឲ�យម�ជ េ�យ
-២៣-
ទូ លយម�ជ�៖
និ��នគឺ�អ�? ី
េទីបមិន�នេធ�ីកុសលកម�េ�យ�យ េ�យ�� និង េ�យចិត� ក៏
បពិ�ត�ពះេទព! បុ រសេនះ �អ�កមិនេ�រព��បិ� មិន េ�រពសមណៈ
-២៤-
និ��នគឺ�អ�? ី
មិនេ�រព��ហ�ណ៍
មន ិ េ�តែ�កងក�ុង�តកូ ល
េរ�មច�ង សូ ម�ពះអង��ក់ទណ�កម�ឲ�ល�មដល់ទេង�រី បស់� ។ ��លភិកុ �ំ � ង�យ! ក�ុងខណៈេ�ះ យម�ជ ក៏េ�ទសួរ បុ រសេ�ះនូ វេទវទូ តដំបូង�៖ ែនបុ រស! អ�កមិន��ប់េឃញ ី េទវទូ តដំបូងែដល��កដេឡង ី ក�ុងពួកមនុ ស�ខ�ះេទឬ? បុ រសេ�ះ េឆ�ីយ� មិនែដលេឃញ ី េទ េ�ក��ស់! យម�ជប��ក់បុរសេ�ះ� អ�ីហ? ៎ � អ�កមិន��ប់ែដលេឃញ ី �រកេដក��រ�ប�ក់េ�យ�មករបស់�េទឬ? ែដលេឃញ ី ែដរ េ�ក��ស់! ។
�បកម� របស់អ�កេនះ ��បិ� ក៏មិន�នេធ�ីឲ� បងប�ូន�ប�ស�សី ក៏មិន�នេធ�ីឲ� �តិមិត��េ�ហត ក៏មន ិ ិ �នេធ�ីឲ� សមណ��ហ�ណ៍�ំង�យ ក៏មន ិ �នេធ�ឲ ី � េទវ��ំង�យ ក៏មន ិ �នេធ�ី ឲ� ។ �បកម�េនះ ខ�ួនអ�កឯងែមនៗ �នេធ�ីទុកមក ។ ដូ េច�ះ ខ�ួន អ�កឯង �ត�វទទួលេ�យវ ិ�កៃនកម�េ�ះ ។ ��លភិកុ �ំ � ង�យ! យម�ជ �លេបី�នេ�ទសួរេទវទូ ត ដំបូងេហយ ី ក៏�នេ�ទសួរេទវទូ ត ទី ២ តេ�េទ�ត�៖ បុ រស! អ�កមិន��ប់េឃញ ី េទវទូ ត ទី ២ ែដល��ប់េកីត�ន ��កដក�ុងពួក មនុ ស��ំង�យខ�ះេទឬ? មិន��ប់េឃញ ី េទ េ�ក��ស់! អ!ី �ស�ី ឬ បុ រសែដល�ន�យុ ៨០ �� ំ ឬ ៩០ �� ំ ឬ ១០០
� អ�កធំដឹងក�ីេហយ ី ួ នអញ ី ��ប់គិត�៉ងេនះខ�ះឬេទ� សូ ម�ខ
�� ំ �ស់��ំ�� េ��មក� �ន់េឈ�ី ចត់�ម ំ ុ ខ ស��ប់ទប់
ក៏�នេសចក�ីេកីត�ធម�� មិនកន�ងរួចពីេសចក�ីេកីតេ��នេឡយ ី
ខ�ួន ដំេណីរញ័ រទេ�ទីត េធ�ញ�ក់ សក់សូ វ� ែស�កស�ិត�ជីវ�ជ�ញ ដង
ដូ េច�ះ គួរែត�បកបកុ សលេ�យ�យ េ�យ�� និង េ�យចិត� ។
ខ�ួន�នឆ�ូតេ��ៗ ដូ េច�ះ អ�កមិន��ប់េឃញ ី ខ�ះេទឬ?
បព�ិ ត�ពះេទព! ខ�ុំមន ខ�ុំ� ិ ែដល�នគត ិ �៉ងេនះេឡយ ី មនុ ស��នេសចក�ី�ប�ទ ។ បុ រស! េ��ះេហតុ ែតអ�ក�មនុ ស� �នេសចក�ីេធ�ស�ប�ទ
ែដលេឃញ ី ែដរ េ�ក��ស់! អ�ក��ប់គិតខ�ះឬេទ� សូ ម�ខ � ង ី ួ នេយ ី េនះឯង ក៏រែមង�ន េសចក�ី�ស់ែបបេនះ�ធម��
មិនកន�ងរួចពីេសចក�ី�ស់េ��ន
-២៥-
-២៦-
និ��នគឺ�អ�? ី
េឡយ ី ។ ដូ េច�ះ គួរែតអញេធ�ីេសចក�ីលេ� �យ �យ �� និង ចិត� ។ បពិ�ត�ពះេទព! ខ�ុំមិនែដល�នគិត�៉ងេនះេឡយ ខ�ុំ� ី មនុ ស��នេសចក�ី�ប�ទ ។
និ��នគឺ�អ�? ី
ល�េ�យ�យ េ�យ�� និង េ�យចិត� ។ េ�ក��ស់!
ខ�ុំពុំែដល�នគិត�៉ងេនះេឡយ ី
ខ�ូនខ�ុំ�
បុ គ�ល��ក់ចុះក�ុងេសចក�ី�ប�ទ ។
បុ រស! េ��ះេហតុ ែដលអ�ក�បុ គ�ល�ប�ទ អ�កមន ិ �នេធ�ី
បុ រស! េ��ះេហតុ � ខ�ួនអ�ក�បុ គល � �នេសចក��ី ប�ទ
កុ សលកម�េ�យ�យ �� និង ចិត� ក៏�បកម�េនះ មិន�នអ�ក
អ�កមិន�នេធ�ីេសចក�ីលេ� �យ�យ �� ចត ិ � ក៏�បកម� របស់អ�ក
�េធ�ីឲ�េឡយ ី ។ ដូ េច�ះ អ�ក�ត�វេ�យវ ិ�កៃនកម�េនះចុ ះ ។
េនះ មិន�នអ�ក�េធ�ីឲ�េឡយ ី ខ�ួនអ�កពិតៗ េធ�ីេ�យខ�ួនឯង ។
��លភិកុ �ំ � ង�យ! យម�ជ �លេបី�នេ�ទសួរេទវទូ ត ទី ២ េហយ ី ក៏�ប់សួរេទវទូ ត ទី ៣ តេ�េទ�ត�៖ បុ រស! អ�កមិន��ប់េឃញ ី េទវទូ ត ទី ៣ ែដល��ប់េកីត�ន ��កដក�ុងពួកមនុ ស��ំង�យខ�ះេទឬ? មិន��ប់េឃ ញ ី េទ េ�ក��ស់! ៏ �ន់ េដក��ំេ�េលដ ស�!ី បុ រស�ស�ី ែដល�នជម�ដ ឺ ធ ី ុ ំឧ��របស�វៈរបស់ខួ ន � េពលេ��កម�ងៗ �ត�វ�នជនដៃទ��ហ៍អង �ល់ េពលបរេ�គ �នជនប��ុ ក ។ ដូ េច�ះ អ�កមន ិ ិ ��ប់េឃញ ី ខ�ះឬ?
ដូ េច�ះ ខ�ួនអ�ក�បុ គ�ល�ត�វេ�យវ ិ�កៃនកម�េនះេហយ ី ។ ��លភក � ង�យ! យម�ជ �លេប� ិ ុ �ំ ី នេ�ទសួរេទវទូ ត ទី ៣ េហយ ី ក៏�ប់សួរេទវទូ ត ទី ៤ តេ�េទ�ត�៖ បុ រស! េទវទូ ត ទី ៤ ែដល�ន��កដ ក�ុងពួកមនុ ស� អ�ក មិន��ប់េឃ ីញខ�ះឬ? មន ិ ��ប់េឃញ ី េទ េ�ក��ស់! អឺហ៎!� អ�កមិន��ប់េឃញ ី េ�រ ែដល�ត�វ�ពះ���ក់ប��ប់ ឲ��ប់ខូ ន � �ត�វ�ត់េ�សេ�យពិធីេផ�ងៗ ដូ ច�ត�វ�យនឹងរ ំ�ត់េ��
��ប់េឃញ ី ខ�ះែដរ េ�ក��ស់!
ខ�ះ �ត�វសំពងនឹងដំបងខ�ះ �ត�វ�ត់ៃដខ�ះ �ត�វ�ត់េជីងខ�ះ �ត�វ�ត់
អ�ក��ប់គត �៉ងេនះែដរឬេទ� សូ ម�ខ � ង ិ េឃញ ី ី ួ នេយ ី �ំង
�ចមុ ះខ�ះ �ត�វ�ត់�ង ំ �តេច�ក�ំង�ចមុ ះខ�ះ �ត�វ�ក់គុកខ�ះ �ត�វ
់ នេសចក�ីឈ� អស់�� ក៏គង� ឺ ប់ដូេច�ះ�ធម�� មិន�នអ�ក� ��ក់កន�ងផុ តេសចក�ីឈ� ឺ ប់ ខ�ួនអញមិនគួរ�ប�ទេទ �ត�វេធ�ីេសចក�ី
�ប�រជីវ ិតខ�ះ ។ ដូ េច�ះ អ�កមិន��ប់េឃញ ី ខ�ះឬេទ? ��ប់េឃញ ី ខ�ះែដរ េ�ក��ស់!
-២៧-
អ�ក��ប់�នគិតេឃញ ី �៉ងេនះែដរឬេទ� មនុ ស�ែដលេធ�ី �បកម���
េគក៏រែមង�ត�វ�ត់េ�ស
�មកម�វ ិធីេផ�ងៗ
ក�ុង
បច�ុប�ន�េនះឯង ។ ដូ េច�ះនឹង�ច់និ�យថ�ីដល់េ��តិមុខ! កុ ំ �៉ងេនះេឡយ ី ! ���អញ�ត�វេធ�ល ី េ� �យ�យ �� នង ិ ចត ិ �។ េ�ក��ស់!
-២៨-
និ��នគឺ�អ�? ី
ខ�ុំពុំែដល�នគិត�៉ងេនះេឡយ ី
ខ�ូនខ�ុំ�
បុ គ�ល��ក់ចុះក�ុងេសចក�ី�ប�ទ ។ បុ រស! េ��ះេហតុ ែដលអ�ក�បុ គល � �ប�ទ េទីបមិន�នេធ�ី េសចក�ល ី េ� �យ�យ �� ចត ិ � ។ អ�កេធ�ក ី ម��៉ង� ក៏នង ឹ �ន
និ��នគឺ�អ�? ី
អ�កមិន��ប់�នេឃញ ី ខ�ះេទឬ? ��ប់េឃញ ី ខ�ះែដរ េ�ក��ស់! អ�ក�នគិតខ�ះឬេទ� រូបេគរូបេយង ី រែមង�នេសចក�ី��ប់ �ធម�� មន ិ កន�ងរួចពេី សចក�� ី � ប់េឡយ ី ។ ដូ េច�ះ កុ ំសប�យេពក េឡយ ���អញ�ត�វ�ប�ប់�ប�ល់បំេពញេសចក�ីល � េ�យ�យ ី េ�យ�� និង េ�យចិត� ។ េ�ក��ស់ខុ ំអ � ឺយ! ខ�ុំពុំែដល�នគិត�៉ងេនះដល់ម�ង� េទ ខ�ួនខ�ុំ�បុ គ�ល�នេសចក�វី េង�ង�ប�ទ ។
ទទួលផល�៉ងេ�ះ ក៏�បកម�េនះ មិន�នអ�ក�េគេធ�ីឲ�អ�កេទ
បុ រស! �ល�ខ�ួនអ�ក�នេធ�ីកម��៉ង� អ�កនឹង�ត�វ
ខ�ួនអ�កពិតៗ េធ� ីេ�យខ�ូនឯង ។ ដូ េច�ះ អ�ក�ត�វេ�យវ ិ�កៃនកម�
�នទទួលផល�៉ងេ�ះ ក៏�បកម�របស់អ�កេនះមិន�នអ�ក�េគ
ែដលអ�ក�នេធ�ីេនះេ� ។
ឲ�េទ ខ�ូនរបស់អ�កឯងពិតៗ �នេធ�ី េ�យខ�ួនឯង ។ ដូ េច�ះ អ�ក�ត�វ
��លភក � ង�យ! យម�ជ េ��យព� ិ ុ �ំ ី នសួរេទវទូ ត ទី ៤ េហយ ី ក៏�នសួរេទវទូ ត ទី ៥ តេ�េទ�ត�៖ បុ រស! េទវទូ ត ទី ៥ ែដល�ន��កដ ក�ុងពួកមនុ ស��ំង �យ អ�កមិន��ប់េឃញ ី ខ�ះេទឬ?
េ�យវ ិ�កៃនកម�េនះ �មយ�កម�េ�ចុ ះ ។ យម�ជ
េ��យេពលែដល�នេ�ទសួរបុ រសេនះ
េ�យ
េទវទូ ត ទី ៥ ចប់េហយ �មកេន�ីយ ។ ី ក៏�នេធ�ីឥរ�បថេស� ិ ��លភិកុ �ំ � ង�យ! ក�ុងលំ�ប់េ�ះឯង �យនិរ�ល�ំង
មន ិ ��ប់េឃញ ី េទ េ�ក��ស់!
�យ �នផ���េ�ស�មកម�វ ិធេី ផ�ងៗ គយ ឺ កដុ ំែដកែដលដុ តេភ�ង ី
អ!ឺ សពបុ រស�ស�ី ែដល��ប់មួយៃថ� ឬ ពីរៃថ� ឬ បីៃថ� ែដល
់ តៃដ�ំងសង�ង ពួត�តេជីង�ំងពីរ �កហមេ�� មកពួត�តង�
�ន�ងេហម ី េ�៉ង �នសម�ុរេខ�វ �នខ�ុះហូ រេចញ �ម��រធំតូច
់ � និង ពួត�តងក � លេដីម�ទ�ង បុ រសេ�ះ េ�យទុ ក�េវទ� �៉ង
-២៩-
��ង ំ �� ែតដ�ប��បកម�េ�មិន�ន់អស់ េគក៏ពុំ�ន់��ប់ ។ ��លភិកុ �ំ � ង�យ! �យនិរយ�ល ជួន�លក៏�ប់សត� �នកម�ចងេផ�ក��រ
េហយ ី ��ស់េ�យប៉ូវេ�
-៣០-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
ឆ�ង��េ�វ ិញេ�មក ក�ុងមុ ម�ងត�ូង និង មុម�ងេជីង ក៏�នេភ�ីង េឆះឆ�ង��េ�វ ិញេ�មកដូ ច�� ក�ុង�គ�ងេ��ម�នេភ�ីងេឆះមក
ជួន�ល�ប់េជីង
ដល់�គ�ងេលី ក�ុង�គ�ងេលី ក៏�នេភ�ីងេឆះ ដល់�គ�ង
េលក ី េឡង ី េលី �ក់ក�លសំយុងចុ ះ េហយ ី ពន�ះេ�យ�ំបត ិ ជួន
េ��មដូ ច�� ។ សត�នរក េ�យទុ ក�េវទ� �៉ង��ង ំ �� េ�ក�ុង
�ប់ចង��ប់នឹងរេទះ េហយ ី ឲ�រត់េ�មកេលីៃផ�ែដក ែដល�ត�វេភ�ីង
ម�នរកេ�ះ ែតេ�ះ��៉ង� ក៏េគមិន��ប់ �លេបី�បកម�
េឆះ�កហម��ល ជួន�លឲ�រត់េឡង ី រត់ចុះ�មភ�ំធំៗ ែដល�ន
របស់េគេ�មិន�ន់អស់ ។
េភ�ីងកំពុងេឆះសេ��សេ�� ជួន�ល�ប់េជង ី �កបួចេ�លេ� ក�ុង
��លភិកុ �ំ � ង�យ! ក�ុងសម័យខ�ះ គឺយូរៗ �នម�ង ��រ
ខ�ះទងែ់ ដង ែដល�នទក ំ �� ។ ឹ េ��កំពុងែតពុ ះកេ���ល �៉ង��ង
�ងមុ ខៃនម�នរកក៏រេបក ំ � រត់�៉ងេល�ន ី េចញមក សត�នរកក៏��
សត�នរក ែដល�ត�វេ��រ ក�ុងខ�ះទងែ់ ដង �នចល�ស�ុះ��រ ដូ ច
�ល�េគខំ�បឹងរត់េល�ន �ច់ ែស�ក សៃស ឆ�ឹង ក៏េឆះេ��ចេ�
ពពុ ះទឹក ជួន�លអែណ�តេឡង ី ជួន�លលិចចុ ះេ� �សត��ន
�េផះ ែត�តឡប់េកីត�ថ�ីេទ�តដូ ចេដីមវ ិញ េហយ ី ក៏ពុំ�នេចញផុ ត
ទុ ក�េវទ��៉ង��ង ំ ែតេ�ះ��៉ងេ�ះ េគក៏មិន��ប់ �លេបី
ពី��រេ�ះដល់ម�ង�េឡយ ំ ��េ� ី ។ េគេ�យទុក�េវទ��៉ង��ង
�បកម� របស់េគេ�ពុ ំ�ន់អស់ ។
ក�ុងម�នរកេ�ះ ែតទុ ក�ដូ េ��ះ េគក៏មន ិ ��ប់ ក�ុង�ល�
��លភិកុ �ំ � ង�យ! �យនិរយ�ល �នេពលខ�ះ ក៏�ប់
ែដល�បកម�េ�ពុ ំ�ន់អស់ ។
សត�នរក�ក់ចូលក�ុងម�នរក ។ ម�នរកេ�ះ �នមុ ម ៤ �ន
��លភិកុ �ំ � ង�យ! ក�ុងេពលខ�ះ ��រ�ងេ��យ �ងេជីង
��រ ៤ �ងក�ុងែចកេចញ�ចំែណកតូ ច ចំែណកធំ �នកំែពងែដក
�ងត�ូងៃនម�នរកេ�ះ ក៏រេបីកេចញមក សត�នរក�ំងេ�ះ ក៏� ំ
ព័ទ�ជុំវ ិញ �ន�គបែដកបទ � ៃនម�នរក�ំងមូ ល ិ ពេី លី ។ រេ�
��រត់�៉ងេល�ន េដីម�េី ចញេ��ងេ�� ។ ក�ុងខណៈេ�ះ �ច់
�នេភ�ីងេឆះសេ��សេ�� �នចំ�យេ�� ផ�យេ�ចំនួន ១០០
ែស�ក ឆ�ឹង សៃស ក៏េឆះេ��េផះ ពួកសត�នរក �នេ�ដល់��រ ែត
េ�ជន៍ជុំវ ិញ ។ ពី មុ ម �ងេកីតេ� មុ ម �ងលិច�នេភ�ីងេឆះ�ប
ពុ ំ�ន់�នេចញ ��រក៏បិទជិតេ�វ ិញ ។ េគ�ំង�យ ក៏េ�េ�យ
-៣១-
និ��នគឺ�អ�? ី
-៣២-
និ��នគឺ�អ�? ី
ទុ ក�េវទ� ក�ុងទីេ�ះ�៉ង��ង ំ �� ែតេគពុ� ំ � ប់ ក�ុង�ល�ែដល
េឆះេភ�ីង�កហម��លេ�� �យនិរយ�ល ប��ប់ឲ�សត�នរកេឡង ី
�បកម�េ�ពុ ំ�ន់អស់ ។
ខ�ះ ចុ ះខ�ះ ។ េគរងទុ ក�េវទ��៉ង��ង ំ �� ក�ុងនរកេ�ះ ែតេ�ះ�
�នេពលខ�ះ សត�នរក�ំងអស់េ�ះ េចញ�ម��រ ែតក�ុងទី ប��ប់អំពីម�នរកេនះេ� �នរេ� � នរកធំេ��ះគូ ថៈ េហយ ី សត�
�ន�រុណកម��៉ងេនះក៏េ�យ
េគក៏មិន��ប់
ក�ុង�ល�
�បកម� របស់េគេ�មន ិ �ន់អស់ ។
នរក�ំងអស់េ�ះ ក៏�ន��ក់ចុះេ� ក�ុងគូ ថនរក (នរកឧ��រៈ)
��លភិកុ �ំ � ង�យ! ប��ប់ពីនរកៃ�ពរ�ែដកេ� �ននរក
េទ�ត ។ ភក � ង�យ! េ�ក�ុងគូ ថនរកេ�ះ �នដង�ូវ�ន�ត់ ិ ុ �ំ
ៃ�ពេឈធ ី ំ �នស�ឹក��វ េ��ងមុ ខេទ�ត ។ សត�នរក រត់ចូលេ�
�ស�ចដូ ចម�ុល �ច់ ែស�ក ឆ�ង ឹ សៃសៃនសត�នរក�ំង�យ �ត�វ
ក�ុងៃ�ពេ�ះ ស�ឹកេឈ� ំ �យ �ល��ត�វខ�ល់េ�ក��ក់ចុះ ី ង
សត�ដង�ូវេ�ះ�ំសុីអស់ ពុ ំ�នេសសសល់េឡយ ។ េគេ�យទុ ក� ី
មក ក៏�ត់ៃដ �ត់េជីង �ត់�តេច�ក �ត់�ចមុ ះ េគរងទុ ក�េវទ�
េវទ��៉ង��ង ំ ��ក�ុងនរកេ�ះ ែតេ�ះ��៉ង�ក៏េ�យ េគក៏
�៉ងធំសេម�ម ី ក�ុងៃ�ពធំេ�ះ ែតេ�ះ��ន�រុណកម��៉ងេនះក៏
មន ិ ��ប់ ក�ុង�ល��បកម� របស់េគេ�មន ិ �ន់អស់ ។
េ�យ េគក៏មិន�� ប់ ក�ុង�ល��បកម�េ�មិន�ន់អស់ ។
��លភក � ង�យ! ប��ប់ពគ ិ ុ �ំ ី ូ ថនរកេ� �ននរកេ��ះ
��លភិកុ �ំ � ង�យ! ប��ប់ពីៃ�ពេឈ� ី នស�ឹក�វេ�ះេ�
កុ កុ ល � (នរកេផះេភ�ីង) សត�នរក េបីជួន�េចញរួចពីគូថនរកេ�នឹង
�នស�ង ឹ ទក ឹ ទក ឹ �ក�តេ��ងមុ ខេទ�ត ។ សត�នរក �ល�រត់េគច
��ក់េ�កុ កុ លនរកេទ�ត � េគេ�យទុ ក�េវទ��អតិបរ� ែតេ�ះ�
ផុ តអំពីៃ�ពេ�ះ ក៏��ក់េ�ក�ុងស�ឹងទឹក�ក�តេ�ះេទ�ត ខ�ួនេគបែណ�ត
�៉ង�ក៏េ�យ េគក៏មន ិ �ន់��ប់ ក�ុង�ល� �បកម� របស់
េ��មបេ� � យែខ�ទឹកខ�ះ ��ស់ែខ�ទឹកខ�ះ េគរងទុ ក�េវទ�ឥត
េគ េ�មន ិ �ន់អស់ ។
ឧប�ក�ុងស�ឹងេ�ះ ែតេ�ះ�េវទ��៉ងេ�ះ េគក៏េ�ែតមិន��ប់
��លភិកុ �ំ � ង�យ! ប��ប់ពីនរកេផះេភ�ីងេ� �ននរកៃ�ព
ក�ុង�ល��បកម�របស់េគេ�មន ិ �ន់អស់ ។
រ�ែដកេ��ងមុ ខេទ�ត ។ រ�ែដក�នេដីមកំពស់ ១០០ េ�ជន៍
��លភិកុ �ំ � ង�យ! �យនិរយ�លក៏យកសន�ូចស�ូចសត�
(១៣០០ គឡ ី ូ ែម៉�ត) �នប���បែវង ១៦ អង�ុលី (៣ េដសុ ែី ម៉�ត)
នរក អូ ស�ញេឡង ី មកេលីេ�ក រួចសួរ� ឯង�ត�វ�រអ�ី �ល�
-៣៣-
-៣៤-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
សត�នរកេឆ�ីយ� ខ�ុំ��ន�យ�ស់ �យនិរយ�លក៏យកដុ ំែដក
អង�ុយជិត�ពះ�ន�ពះ�គអង�េ�ះ �ន��ប់ធម៌របស់�ពះអង� �ន
ែដលកំពុង�ត�វេភ�ីងេឆះ�៉ង�កហម �ក់ចូលេ�ក�ុង�ត់ ។ ដុ ំែដក
េចះ�ំធម៌របស់�ពះអង� ។
េ�ះេធ�ីឲ�សត�នរកេឆះ�ត់ េឆះក េឆះេ�ះ ។ ល ។ េគេ�យទុ ក�
��លភិកុ �ំ � ង�យ!
េរ�ង�ំង�យែដលត�គតសែម�ង
េវទ�ឥតគណ� ែតេ�ះ�េវទ��៉ង�ក៏េ�យ េគមន ិ ��ប់
មកេនះ ត�គតមន ិ �ន��ប់មក�កសមណៈ ឬ ��ហ�ណ៍�
ក�ុង�ល��បកម� របស់េគេ�មិន�ន់អស់ ។
មួយេឡយ ែដលពិតគឺ�េរ�ងែដលត�គតេចះដឹងខ�ួនឯង េឃញ ី ី
េបីសត�នរកេឆ�ីយ� ខ�ុំេ�សកទឹក�ស់ �យនិរយ�លក៏ យកដុ ំែដក�កហម �ស់�ត់ឲ�េបីក េហយ ី �ចកទឹកទងែ់ ដង ែដល កំពុងពុ ះេ�យ�ត�វកំេ�េភ�ង ី េ�ក�ុង�ត់សត�នរកេ�ះ ។ ទក ឹ េ�� េនះ េធ�ីឲ�សត�នរក រ�ករលួយអស់ខួ ន��ណ � ។ េគេ�យទុ ក�
ពិត�ក់ច�ស់េ�យខ�ួនឯង ។ លុ ះ�ពះ�ន�ពះ�គ
�ទង�់ �ស់សែម�ង�ពះសូ �តេនះចប់
់ � េហយ ៏ ន��ស់នព ី �ទងក ិ ន���ដូ ចតេ�េនះ ៖ �ណព�ំង�យ�
ែដលយម�ជ�ស់េត�នេ�យេទវ
េវទ��៉ង��ង ំ �� ែតេ�ះ��៉ងេនះ េគក៏មិន��ប់ ក�ុង�ល�
ទូ ត�ំង�យេហយ ក៏េ�ែត�ប�ទ �ណព�ំងេ�ះឯង�អ�ក ី
�បកម�េ�មិន�ន់អស់ ។ ��លភិកុ �ំ � ង�យ! ក�ុងលំ�ប់តមក
�ននូ វ�យដេ៏ �ក�ប រែមងេ�កេ� �យូ រអែង�ង ។ ចំែណក
�យនរិ យ�ល ក៏�ប់សត�នរក�ក់េ� ក�ុងម�នរកវ ិញ ។
�ណព� ក�ុងេ�កេនះ �សប�ុរស �នស��នស�បរ់ ��ប់ ែដល �ពះ
ែតងមិន�ប�ទ យម�ជ�ស់េត�ន េ�យេទវទូ ត�ំង�យេហយ ី
យម�ជ �នេសចក�ី�តិះរះដូ ំ �យ ក�ុង ិ េច�ះ� �នឮ� សត��ង
ក�ុងអរយធម៌ រែមងេឃញ ិ ី នូ វភ័យក�ុងឧ��ន �េហតុ េកីតេឡង ី ៃន
េ�កែដលេធ�ី�បកម� ក៏�ត�វវ ិនិចយ �័ េ�ស�មកម�វ ិធីេផ�ងៗដូ ច�ន
�តិ និង មរណៈ ែតងចុ ះចិត�ស៊បក ់ ុ ង�ពះន � � ិ � ន �ធម��តិអស់េ�
េធ�ម ី កេហយ ី េនះ គួរឲ��ណិតេពក�ស់ េធ�េី ម៉ចហ�!៎ េយង ី នង ឹ
ៃន�តិ នង ិ មរណៈ េ��ះមន ិ �ប�ន់� ំ �ណពេ�ះឯង�អ�កដល់
�នេ�េកីត�មនុ ស� ក�ុង�ល�ពះបរម�����រ� ��ពះអរហន�
េ�ទីដេ៏ ក�មក�ន� �នេសចក�ីសុខ រលត់កិេលសក�ុងបច�ុប�ន� �អ�ក
់ នឧបតិេឡង ស��សម�ុទ� �ទង� ី �នចូ លេ� ី ក�ុងេ�ក សូម ឲ�េយង
កន�ងផុ តនូ វេព�រ និង ភ័យ �ំង�យ �នឆ�ងផុ តនូ វទុ ក� � ង ំ ពួង ។
��លភិកុ �ំ � ង�យ!
េរ�ង�៉ វ��ប់�នមកេហយ ី �
-៣៥-
-៣៦-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
េរ�ងនរកេ��មដីេនះ �ននិ�យក�ុង�ពះសូ�ត និង �តក
(Kalasutta) សង�តនរក (Sanghata) េ�រពនរក (Roruva)
�ំង�យេទ�ត ខ�ុំមិន�ចនឹង�ំមកបរ�យក� ិ ុ ងទីេនះ�ន េ��ះ
ម�េ�រពនរក (Maharoruva) �បនរក (Tapa) ម��បនរក
េដីម�ប ី ន�ល់ទំពរ័ ស��ប់អធិប�យអំពី ន� ិ � ន ែដល�កម�វត�ុចម�ង
(Mahatapa) និង អវ ិចីនរក (Avici) ។ ក�ុងគម�ីរខ�ះ មិន�ន
ៃនេស�វេ�េនះ ។ លំ�ប់តេ� ខ�ុំសូមេលក �័ របស់ ី យកេសចក�វី ិនច ិ យ
ន� ិ យអំពអ ី �ក�េធ�� ី បែបប� ��ក់េ�នរក�ៗ េទ េ�សច
ធម��េ� ភិកុ � េខ�វ ជុ ំ ែដល�ពះអង��ន��វ��វ�មេ�បល់
េហយ ី ែត�ពះយម�ជ�ត់េសចក�ី ។ �ពះយម�ជ �នទូ ត�ត�ត��
របស់អ�ក��ជ��ង ំ �យអំពីប��នរក ដូ ច�ងេ��មេនះ៖
េមីលេសចក�ីខុស�ត�វរបស់មនុស�ទូ េ� ក�ុងពភ ិ ពេ�ក ។ �ល�
នរិ យៈ
េនះមិនែមន�នែតក�ុងពុ ទ��ស�
�ស���ែដល�នជំេន�ក�ុងេរ�ងអេ��ល
លទ�ិ
េកត ី ��ប់
និង
�នមនុ ស���ប់ ពួកទូ ត ក៏�ខ ំ ួ នយកេ�� � � យ�ពះយម�ជ េតីទូត
ៃនសត�
អស់�ង ំ េនះេគេ��អ�? ី ពួកទូ ត �មគម�រី ��ហ�ណ៍ ែដលេគស
�ំង�យ ក៏�ននិ�យអំពន ី រកដូ ចៗ �� ។ នរិ យៈ ��ក��លី ពួក��ហ�ណ៍េគេ� នរក �ម�ក� សំ�ស�ឹត េយង ី ក៏េ�� នរក �មេគ ។ ម�៉ងេទ�តេគេ�� ��ត
េសរ���អងេ់ គ�ស និង ែដល�េរ�ងែតងថ�ីមិនែមនបករណៈេដីម �ត�វនឹង�ក�របស់េយង ិ លនរក) ។ ី � នរិ យ�ល (អភ� ផ�ូវេ���ននរក
�ត�វឆ�ង�ត់ស�ឹងេភ�ីង
េទីប�នទំេន�ម
េយង ី េ���យមក� ��ល ។ �ក�� ��ល េនះ ែខ�រេយង ី
�បៃពណីរបស់េគ� េប� � ជ ់ ិត��ប់ កូ នេ��ត�វ ី ល�មនុស�ឈធ ឺ ន
� ល ។ �ក� េ�ចីនេ�� �ត�ល េ�យចុ ះ�គមក�ុងចេ��ះក�
�ត់ែចង ឲ�េគេធ�ីេ��ន គឺឲ�េ�មួយក�លដល់��ហ�ណ៍េដីម� ី
�ត�ល ែខ�រេយង ី ��ប់យល់េសចក�ី� �តដី ។ �ក� �តដី េនះ
េ�បី��ហនៈឆ�ងស�ឹងេភ�ីងេ�ះ ។ េពលេ�ដល់កែន�ងេ�ះ មិន
េយង ី ចូ លចិត�� �គភព ឬ ��នភុជង��គ ។
��កដ� �ពះយម�ជ�នសួរអ�កេ�ះេដីម�យ ី ក�រណ៍អ�ីេទ េ��ះ
�ក� នរក ក�ុង�ស���ហ�ណ៍គ� ឺ កែន�ងស��ប់�ក់
�នេសចក�� ី យ�រណ៍ ែដលេគ�នេធ�េី ហយ ី �េ�សច �ំងពអ ី �ក
័ ែដល�នេធ�ី�ប�លកំពុងរស់េ�ក�ុងេ�កេនះ ។ េគ េ�ស អត�ន
េ�ះរស់កុ ងេ�កេនះ � ។ េគ��ន់ែតពិនិត�េមីលេសចក�ី�យ�រណ៍
ែចកនរក� ៨ េ�លគឺ ៖ ស�� ីពនរក (Sanjiva ) �ឡសុ ត�នរក
េ�ះរួច េគក៏វ ិនិចយ �័ ែតម�ង េបីអ�កេ�ះពុ ំ�នេធ�ី�ប ឬេធ�ីបន�ិចបន�ួច
-៣៧-
និ��នគឺ�អ�? ី
-៣៨-
និ��នគឺ�អ�? ី
ែត�នេធ�ីបុណ�េ�ចីន េគក៏ប��ូ នឲ�េ�េ���នសួគ៌ ឬ ឲ�េ�េកីត
�មេសចក�ីពិត អំ�ច��ច�កក�ុងសម័យបូ �ណ េគេធ�ី
ក�ុងមនុ ស�េ�ក ។ េបីេធ�ី�បតិច ឬ េធ�� ី បេ�ចីន េគក៏សេ�មច
េ�សដល់អ�ក�ប�ពឹត�បទេល�ីស េ�យទេង�ី�រុណកម��� ដូ ច�
េ�សឲ�សម�មទម�នរ់ បស់�ប ។
ចងមនុ ស�េ�ស េ�យែខ�សន�ូច េហយ ី �ក់ចូលេ� ក�ុងទឹកេ�បង
ផល�ប ែដល�បជន�ត�វេ�យ ក�ុងេពល��ក់នរកេ�ះគឺ
ែដលកំពុងពុ ះេ�� ឲ���ក់ចុះបន�ច ី �ឲ ិ ម�ងៗ េដម ី �រងទុ ក�េវទ� �ន
�ត�វឃុ � ំ ង ំ ក�ុងទីងងឹតស�ុង ឬ �ជមុ ចចូ លេ� ក�ុងរេ� � េពញេ�
យូ រ �ត់ៃដេជីង េដីម�ឲ ី ��ង�លកុ ំឲ��ប�ពឹត�បទេល�ីសេទ�ត �ត់
េ�យឧ��របស�វៈ ឬ ដុ តេ�យេភ�ីង ឬ �បេ�យបន�ះែដក
�តេច�ក េដីម�ឲ ី �ចង�ំ នូ វទេង�ី��កក់ ែដលខ�ួន�ន�ប�ពឹត�មក
�កហម ឬ ឲ�សត��នពិស�ំ ឬ ឲ�សត�បក�ក ី ំ�ចចឹកសុ ី�
េហយ � ី េឆ��លែភ�កេ�ល េដីម�� ី � ញ់ ��ល�មីខួ នែដលម ិន�ពមេបីក
��រ ។ �ត�វ�យនរិ យ�ល�ត់�ចមុ ះ េឆ��លែភ�កេ�យចុ ងម�ុល
ែភ�កេមល ី េគ នង ិ េដីម�ក ី ុ ំឲ�អ�កដៃទយកត��ប់�ម ។ ពន�ះ�ច់
និង ចុ ង�ំបិត ស៊ក�ក់ចូលក�ុងគំ�បៃនភ�ំ ។ សត�នរកអស់េ�ះ
េចញបន�ិចម�ងៗ េដីម�ឲ ី ��ង�ល និង ឲ��ន�យសេង�គតេ� ។
េ�យេសចក�ីទុក��៉ង��ង ំ ែតក៏មិន��ប់ េចះែតធន់រស់េ��ំង
មិនែតប៉ុេ��ះ �ន�ំងនិ�យដល់នរកធម��តិ�� �ន��ទិ
�ត�ប�តដួសឈផ ឺ � ដ�បដល់អស់កម� ។
នរកប��ឈូ ក ប��េ�� ភ�ំេភ�ីង លួសប�� ែដល�របស់ស�ត�វ ដល់
េរ�ងនរកដូ ចេ�លមកេនះ េបព ី � ិ រ�េមល ី េ�នង ឹ េឃញ ី
ជីវ ិតមនុ ស�ក�ុងេ�កេនះ េដីម�ឲ � �ច។ ី �មនុ ស��នេសចក�ស ី ុ ត�
� �េរ�ងែដលេគ�ក់ែតងេឡង ី េដីម�េី �ប�បេធ�បេ�នឹងគុ ក ៃន
េបីនិ�យេ�យខ�ីេ� នរក ក�ុងបរេ�ក ឬ នរកេ��មដី
��ច�កក�ុងសម័យបូ �ណ ែដលផ���េ�ស�៉ង��ង ំ ��ដល់ជន
េ�ះ គឺ��ន់ែតព�ងីកេ�គ�ង�ប�ប់ ស��ប់េធ�ីេ�សមនុ ស� ែដល
�ប�ពឹត�េល�ីសច�ប់ ែដលេ�� ទ�តស ឹ� កម�ករណៈ (េ�គ�ង�ប�ប់
�ប�ពឹត���កក់ ឲ��នអំ�ចធំសេម�ម ី េឡង ី េទ�ត េដីម�ឲ ី �មនុ ស�
ស��ប់េធ�ទ ំ ី ណ�កម� ៣២ �ប�រ) ែប�ក��ែតេធ�ឲ ី ��នអំ�ច��ង
��ច េហយ ី �ំ��ឈប់េធ�� ី បប៉ុេ��ះ ។
�����ងធម�� ។ េ��យមក េយង ី ដឹងមិនដល់ ក៏េជ���េសចក�ី ពិត�ម�ក�អធិប�យ របស់េគ�ំងអស់េ�ះេ� ។
េរ�ងនរកក�ុង�ស���ហ�ណ៍
និង
និរយៈក�ុងគម�ី ររបស់
េយង ី េបីយកមកេ�ប�បេធ�ប�� ក៏េឃញ ី ��នេ�លេដីម�មួយ��
-៣៩-
ែដល�នខុ ស��ខ�ះ
-៤០-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
ក៏េ�យមកពីែកែ�បឲ�សម�មលទ�ិរបស់ខួ ន �
េសចក�ីសុខទុ ក��៉ង�ៗ េ�សចេហយ ី ែតកុ សលកម� និង អកុ សល
់ �មនុ ស���ល់អនិច�ំ ទុ ក�ំ ដូ ច�េយង ី �ស�ញ់ យុត�ិធម៌ េយង ី ចងឲ
កម�ែដលសត��ង ំ េ�ះ�នេធ�ី ។ �ពះសូ �ត�ំងអស់ េលីកែលងែត
អន�� េយង ី ក៏ែតង�ំងឲ��ន �ពះយម�ជេ�ទសួរប��េទវទូ ត ។
េទវទូ តសូ �តមួយ ខន�កវ ិន័យ�ំងអស់ បរេច� ំ អស់ ែដល ិ ទអភិធម��ង
េយង ី ��ច�ពះយម�ជ
់ ��ពះយម�ជ�ក់េ�សទណ�កម� មន ិ ចងឲ
�នន� ិ យ�ក់ទងដល់បរេ�ក
របស់មនុ ស�សត�
សុ ទ�ែត�ន
េយង ី ក៏និ�យ� �ពះយម�ជ េ��យពី�នេលីកយកប��េទវទូ ត
សេ�មច� បរេ�កេ�ះ គឺបុគល � បុ ណ� បុ គ�ល�ប �ត�វវ ិនិចយ �័
មកេ�ទេហយ ក៏គងេ់ ស��មេធ�ី�ពេងីយ ទុ កឲ��យនិរយ�លៃល ី
េ�យខ�ួនឯង េ�យ�នប��ក់�៉ងច�ស់� �នែតបុ ណ� និង
លក�ត់�រខ�ួនឯង ។
�បប៉ុេ��ះេទ ែដល�ចេធ�ីឲ�អ�គតរបស់មនុ ស� េ�ក�ប ឬ
់ � ចំែណកពួក��ហ�ណ៍ េគ�ប់�ន�ស�របស់េគ េគចងឲ
់ �ស់�ន ឬ នង ខ�ងខ ឹ ន� ិ យមួយែបបេទ�ត� �នែតបុ ណ� នង ិ �ប
់ ��ពះយម�ជេ�បី ចងឲ
េទ ែដល�ចេធ�ីេសចក�ីវ ិនិចយ �័ ឲ�មនុ ស�េ�សួគ៌ េ�នរកដូ េច�ះវ ិញក៏
�ពះយម�ជ
�ំងេ�ក�ុងេសចក�ីយុត�ិធម៌
អំ�ច�មផ�ូវយុ ត�ិធម៌
េទីបេគឲ�អំ�ច�ពះយម�ជក�ុងផ�ូវេសីេរ ី
មិនខុ ស ។ ចំេ�ះប��េនះ �នផ�ូវគួរឲ�េយង ី ពិ�រ�ដូ ចតេ�៖
េសចក�ីវ ិនិចយ �័ �ន ។ េដីម�ឲ ី ��បជន�ប់�ន�ពះ��ស់របស់េគ េគ
១- �ពះពុ ទ��ស� របស់េយង ី ទទួល��ល់ នរិ យៈ �តឹម
ក៏ន� ិ យ� �ពះវ ិស�ុ �ពះសវិ ៈរបស់េគ �នអំ�ចេ�បេី ទវទូ តេ�
��ក់� ទទួល��ល់ែតេ��ះ ែដល�នេ�ក�ុង�លដ ី ូ ចេ�លមក
ដេណី� មយក�ត�ន ័ របស់មនុស�េ�សែដល�ពះអង��ប់�ន អំពីៃដ
េហយ ី �ងេដីម ឬ ទទួល��ល់រហូ តដល់ នរិ យៈ ែដល�នសែម�ង
េទវទូ តនិង�ពះយម�ជ េហយ ី �ទងេ់ ��ស��ណឲ�េ�ក�ុង��នសួគ៌
ក�ុងេទវទូ តសូ �តផង?
�មួយ�ពះអង� គឺ�ពះវ ិស�ុ�នអំ�ច េ�ះែលងសត�នរក�ន ។
២- េបីមិនទទួល��ល់េទវទូ តសូ �ត េតីេយង ី �ត�វេធ�ីេសចក�ី
េរ�ងនរកក�ុង�ស���ហ�ណ៍ ដូ ច�នេ�លមកេនះ �ន
បដិេសធ�៉ង� ឬ �ត�វែក�ពះសូ �តេ�ះដូចេម�ច ឬ នង ឹ ទុ ក�ក់
មនុ ស�ចូ លចិត� �ំងពី�លេ�ះ រហូ តដល់សព�ៃថ�េនះ ។ ចំែណកឯ
�ព�ពះសូ �តេ�ះ �� ធម�បដរិ ូប គឺ��ពះសូ �តរច�េឡង ី �បកប
�ងពុ ទ��ស� បរេ�ករបស់មនុ ស� និង សត� �ន�បកបេ�យ
េ�យធម៌បន�? ំ
-៤១-
៣-
-៤២-
និ��នគឺ�អ�? ី
�បសិនេបីទទួល��ល់េទវទូ តសូ �ត�ំងដុ ំ
េ�យមិន
និ��នគឺ�អ�? ី
អ�យភូមិ
�នេ�ជីសេរស ី មិន�នែកែ�បេ�ះ នឹង�ំឲ��នេសចក�ីសន�ិ��ន� �ពះពុ ទ��ស�របស់េយង ី ទទួល��ល់េរ�ងប� ំប�ែដលេគ��ប់េជ�
�ក� អ�យភូមិ �នន័យ� េ�ក ឬ កំេណីតែដលេ�ក
តៗ ��មក មន � សន�ដ ិ ែមនេឃញ ី េ�យ�ណរបស់ខួ ន� ិ េ�ិ � គឺ
�ប��ស�កេសចក�ច ី ំេរនរុ ី ងេរ�ង ។ អ�យភូ មិ �មែដល�ន
េឃញ ី ច�ស់េ�យខ�ួនឯង ។
ែចងក�ុងគម�ីរ បូ ���រ�េ�កែចកទុ កមក ៤ �៉ង គឺ នរក
�ល�េយង ី ទទួល��ល់
េទវទូតសូ�ត
�ំងដុ ំេ�ះ
�សនិកដៃទៗ ែដលេគ�ន�រពិ�រ�េ�ចីន េគនឹងបេ��កតៃម� �ស�របស់េយង ី េ�យេគយល់េឃញ ី � �ពះពុ ទ��ស�េយង ី ��ស�ទទួល��ល់មតិប� ំប�
តរិ ��ន េ�បត និង អសុរ�យ ។ នរក �ត�វ�ននិ�យរួចមកេហយ ី េ�េឡយ ី ែត តិរ��ន េ�បត និង អសុ រ�យ ។ េរ�ងសត�តរិ ��ន ក៏មន ិ �ំ�ច់�ត�វេលក ី មកន� ិ យក�ុងទេី នះ
��ស�ខ�ះ�រែវកែញក
ែដរ េ��ះេរ�ងេនះមិនសូ វលំ�កគិតលំ�កយល់បុ � ៉ � នេទ ។ េរ�ង
េ�យប��របស់ខួ ន � ។ េគមិន�នេសចក�ីេ�ត��ចនរក ែដល�ន
ែដលស�ុគ��ញ េធ�ីឲ�ឈក ឺ �លវ ិលមុ ខេ�ះគឺ េ�បត និង អសុ រ�យ
សែម�ងក�ុងបករណៈ (គម�ីរ) របស់េយង ី ។ ចំែណក�ងេយង ី ែដល
ែដលនឹង�ត�វបក��យ ឲ��នយល់ចូលចិត� ដូ ច�ងេ��មេនះ៖
��ប់េលក � �មកេហយ ី តៃម��ស�របស់ខួ ន�ធម� ី េ�ះ
លុ ះដល់
េរ�ង េ�បត ក៏មន ិ សូ វខុ ស��ពេី រ�ង នរក ប៉ុ��នែដរ េហយ ី ក៏
មកេឃញ ី នរកក�ុងេទវទូ តសូ �ត េយង ី ក៏ថយេសចក�ី���ន េ�យ
�េរ�ង ែដលមនុ ស��គេ�ចីន ែតង�នមន�ិលសង� ័យ� េតី�ន
នឹងទទួល��ល់ក� ៏ � ស់េអ�ន
ែមន ឬ មិនែមន? ចំេ�ះេរ�ងេនះ ក�ុងគម�ីរពុ ទ��ស� ក៏�ន
នឹងបដិេសធេ�លក៏មិនេពញ�ត់
លំ�កនឹងសន�ិ��ន ។ ដូ េច�ះ េរ�ងនរកេនះ សូ មពិ� រ� និង សេ�មចចត � �នពត ិ � ិ ឬ
មន ិ �នពត ិ េ�សចេលី សុ តមយប��
់ �យក (suta-maya pañña) គ� ប�� ែដល�ពះស��សម�ុទ��ទងឲ ឺ មកេ�បស ី ��ប់ែវកែញករកេហតុ ផល ពិត��កដ េ�យខ�ួនឯង ។
និ�យេ�ចីន�ស់ែដរ
�ល�េបីេយង ី ចូ លចិត�េរ�ងនរកេហយ ី
េរ�ងេ�បត េយង ី ក៏នង ឹ ចូ លចត ិ ��នេ�យ�យ ។ ប៉ុែន�េយង ី មិន�ត�វេភ�ច�
ជំេន�របស់េយង ី ក�ី
�រយល់ដឹង
របស់េយង ី ក�ី�ត�វែផ�កេលីមូល��ន�បកបេ�យេហតុ ផល មិន�ត�វ�ង
-៤៣-
និ��នគឺ�អ�? ី
-៤៤-
និ��នគឺ�អ�? ី
ឬ ែផ�កេលី�ពះ ឬ េលីេ�បល់មនុ ស� ឬ គម�ីរ�ំង�យែដលេចះែត
់ � ល់េ�បត �ដំបូង េគ�ត�វ��ល់�ក�� �ល�េគចង�
េ�ល�ងេលី�ពះ េ��ះវ ិស័យធម�កថិកក�ី វ ិស័យេ�សនិកក�ី វ ិស័យ
បិតវ� ិស័យ និង �ទ�ៈ ឬ ��ទ�ៈ ។ ពួក��ហ�ណ៍ េគ�នទំេន�ម
់ �េគេជ�ធម�េទស� ឬ គម�ីរ ឬ េស�វេ� អ�កនិពន�ក�ី �ល�ចងឲ
ទ��ប់ែសន ឧទ�ិស�ពះបិតរ របស់េគ េ�� ��ទ�ៈ ។ ពិធីេនះ េគ
ឬ �ក�េ�ស�របស់ខួ ន � ក៏ែតងែតេ�ល�ងដល់�ពះ�គប់ៗ��
េធ�ីកុ ងៃថ� � ប��ប់ពីៃថ�រ ំ�យសពខ�ះ េគេធ�ីកុ ងៃថ� � ខួប គឺៃថ�អនិច�កម�ៃន
ដូ ចធម�កថិក�ង� �ន�និ�យ�៉ងេនះ េ��ះ�នពុ ទ��សិត
បុ ព�បត � ំ �ះ ។ ីមែខខ�ះ េដីម��ខ ិ រ របស់េគខ�ះ េគេធ�ក ី ុ ងេដ
ែដល�ពះបរម��� �ទងេ់ ទស�ទុ កមក ។
បុ ព�បិតរ របស់េគ�ន�តឹមែត ៣ �ន់ គឺ បិ� � និង �ទួត
ចំេ�ះេរ�ងេនះ �ងផ�ូវចិត���ស� េគនិ�យ� មនុ ស� ់ នេសចក�� ចូ លចត ិ �ចង� ី យ�ស�ល
�បុ គ�ល ែដលេគ�ត�វែសនេ�យដុ ំ�យ េ�� សបណ ិ � ៈ ែ�ប�
មន ិ ចូលចត ិ �
បុ គ�លអ�ក�ប�ពឹត�េ� មួយអេន�ីេ�យដុ ំ�យ ឬ បុ គ�លែដល�នដុ ំ
េសចក�ីតឹងរង ឹ ។ េ�យ��ស័យេហតុ េនះ េទីបេគចូ លចិត�យ ក�ពះ
�យរួម�� ។ �ពះបត ិ រ ឬ �តេិ ��ពេី នះ �បុ គ�ល�ត�វ�នទក ឹ ចំរូច
មក�ងេ�េលី�រ�រ� ឬ ធម៌� ឬ េរ�ង� ែដលមនុ ស�មិន
េ�� ស�េ�ទកៈ ែ�ប�បុ គ�លអ�ក�នទក ឹ ចំរូចរួម�� ឬ េស�ី��។
�ពមេជ�េ�យ�យៗ គឺេគ��ប់� �រេនះ�ពះេ�កេធ�ី ធម៌េនះ
�ពះបិតរ ៣ �ន់�ងេដីមេ�ះ េបីនឹង�ច�ចទឹកឲ�ផងក៏�ន ។ �រ
�ពះេ�កេទសន៍ គម�រី េ�ះ េគសរេសរេឡង ី �ម�ក�របស់�ពះ ។
�ច�ចទឹករបស់េគ េគចុ ះេ�ក�ុងស�ឹង ឬ ទេន� េគយកៃដ�ំងពីរក�ង់
េយង ី �មធម��
ដូ េច�ះ អ�ក�ន��ក់ៗ �ល��នេឃញ ឬ �នឮេរ�ង ី
ទក ឹ េហយ ី េគេធ�ឲ ី �ទក ឹ ហូ រចុ ះបន�ច ិ ម�ងៗ �ពម�មួយេចត� នក ឹ
អ�ីៗ គប�ព ំ េ�ះឲ��ន ី ិ�រ��វរកេហតុ ផល មកៃច�េរ�ងអស់�ង
់ ូវ ឧទ�ិសដល់អ�ក��ប់� សូ មឲ�ទឹកេនះ �ន�វត�ុ�តុ បេ��បងន
�តឹម�ត�វ�មេសចក�ីពិត
សេ�មក និង េសចក�ីេ���ក�យ ៃន�ពះបិតរេ�ះៗ ។
ែដល�ចយកេ�េ�បីឲ��ន��បេ�ជន៍
ក�ុង�តេិ នះ នង ិ អ�គត�ត� ិ ន ។ េដីម�ឲ ី �អស់េ�កអ�ក�ន
ទំេន�មទ��ប់េនះ�ន�ប់�ក់ទងមកដល់ពុទ��សនិកែខ�រ
់ កវ ិ�រណក� េចះដឹងេរ�ងេ�បតេនះ �មេសចក�ីពិត ខ�ុំសូម�សងយ
ក�ុង�លែដល�រសក យ ។ រេប�បេធ�� ិ �ពុ ំ�ន់រកចំ ី េរនេ�េឡ ី ី ី យ
របស់អ�ក��ជ�ខ�ះ មកអធិប�យ ដូ ចតេ�េនះ ៖
បិណ�េ�ះ គឺេគយក�យដំេណីប�ចកចូ លកេ��ងស�ឹកេចក ��ប់េលី
-៤៥-
-៤៦-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
�ជន៍�� ឬ េជីង�ន �នម�ូបបែង�មវ ិច�ិ ត េ�យ��េឈី និង
់ សត�េ�សុ � ឲ�ែតសត�េ�ប៉ុេ��ះ �តង� ី យបណ ិ � ឬ មន ិ សុ េី �ះ
េ�គ�ងស��រៈ �នេទ�នធូ ប�េដីម �ក់ដំកល់�េ�គ�ងបូ � ក�ុងៃថ�
េយង ី ដឹងមិនច�ស់េទ ។ ប៉ុែន��នឮេគនិ�យ� េ�ក�ុង�បេទស
�ក់បិណ� ឬ ៃថ�ភុ ំប � ណ ិ � ។
ែខ�រេយង េបី��ស់�បេ�ង�ន ឲ�សុ ី�យ�ំងពីតូចមក �ក៏េចះសុ ី ី
រេប�បែបបេនះ គ� ឺ � យមកពទ ី ំេន�មរបស់��ហ�ណ៍ ែដលេគ ែសន�ពះបិតររបស់េគ ែតេ��យមកេយង ី ចូ លចិត�� េធ�ីដូចេនះ�
�យែដរ ។ �បេទសឥ� � ក�ុងសម័យេ�ះ �បែហល��នេ�េចះ សុ � ី យដូ ចេនះេទដឹង?
ពុ ទ�បូ�េ�វ ិញ ។ �រ�ច�ចទឹក េយង ី េ�េធ�ីរហូ តមកដល់សព�ៃថ�េនះ
�រេធ�ីទក�ិ��នែដលេ�� ��ទ�ៈ របស់េគេ�ះ គឺេគ
ក�ុងេពល�ពះសង�អនុ េ�ទ� ែតមិន�ំងអស់��េទ េហយ ី ក៏ពុំ�ន
អេ�� ីញពួក��ហ�ណ៍��េគ មកបរេ�គ��រេ�សចេហ យ េគជូ ន ិ ី
់ ក យកៃដ�ំងពរី ក�ងទ ឹ គយ ឺ ក�ជន៍ដៃទ �នផ�ិល នង ិ ែកវ�េដីម
េទយ��នេផ�ងៗ �ពិេសសសំពត់ េគមិន�នេធ�ី�នេទ េ�យ
មកេ�បីជំនួស ក�ុងេពល�ច�ចទឹកម�ងៗ ។ អ�ក ខ�ះ ក៏�ច�ច��ល់េ�ដីែត
បំណងរបស់េគ� មន អត់ ិ ឲ��ពះបត ិ រ របស់េគអត់��របរេ�គ ិ
ម�ង អ�កខ�ះ ក៏យក�ជន៍មួយេផ�ងេទ�ត មក�តងេ�សចេហយ ី េទីប
សំពត់ស��ប់េស��ក�ក់ ។
យកេ��ក់េ�លេលីែផនដី ។ ខណៈកំពុង�ច�ចទឹក េគនឹកដល់
ពួក��ហ�ណ៍េជ�� មនុ ស���ប់េហយ ី ែតងេ�េកីតក�ុងគតិ
បុ ណ�កុ សល ជំនស ួ �រនក ឹ ដល់ទក ឹ ចំៗ ដូ ចពួក��ហ�ណ៍ េហយ ី េគ
�� �នកំេណីតថ�ីេទ�ត ប៉ុែន�េ�យេសចក�ីេស�� និង េសចក�ី
ឧទ�ិសបុ ណ�េ�ះដល់បុព�បុរសេគ �ពម�មួយ�រ�ច�ចទឹកេ�ះឯង។
�ប់�ន�ពះបត � េទប ី �ំឲ�េគសំ�ល់េឃញ ី មួយែបបេទ�ត ិ ររបស់ខួ ន
ក�ុងលទ�ិ��ហ�ណ៍ េ��យពី�នេធ�ីពិធីែសនេ�ពនរួច េគយក
� អ�ក��ប់េ�មិនែមនេ�េ�ក�ុងទី��យៗេទ គឺេ�ក�ុងទីជិតៗេនះ
�យបិណ��ក់�នឲ�សត�សុី �នសត�ែក�កខ�ះ សត�ែឆ�ខ�ះ សត�
ឯង ែត�នរូប�យមិន��កដ (អទស ិ ��ន�យ) កូ នេ�េមីលពុ ំ
ច� ិ � ឹម េ��ពេី នះខ�ះ ។ េគ�នជំេន�� សត�ែក�ក�បក�េី �ក�ុងពួក
េឃញ ិ ឫេ�កៈ ។ ជេំ ន��៉ងេនះ �ន�ជ�ត ី �នលំេ�េ�� បត
បក�េី ��ច
��បចូ លមកក�ុង�បេទសែខ�រ ប៉ុែន�េយង ី យល់ខុស� េ��ចេ�នក ឹ
�ល���ន��រសុ ីែឆ�ត �នឹងមិនរ ំ�នដល់�ពះ
បិតរ របស់េគេទ ។ រឯសត� �ហនៈវ ិញ ពួក��ហ�ណ៍�ក់�យបិណ� ី
�ល័យផ�ះ េទីប�តឡប់ចូលមកេ�ក�ុងផ�ះ េដីម�ែី ថរក�កូ នេ� ។
-៤៧-
-៤៨-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
�រេធ�ី ទក�ិ�នុ ប��ន (merit sent to bless the soul)
�ក�ដៃទេទ�តដូ ច� េបត�ិកៈ និង េបតក ិ ៈ ែ�ប� របស់បិ� ។
របស់��ហ�ណ៍ ែដលេ�� ��ទ�ៈ �ពះពុ ទ� � ស� �នយកមក
់ ុ ងបំផុត េហយ �ក� េបត�ក ័ �តងច ិ ៈ ចុះ ណិក បច�យ ី ��ស់�សះ ឥ
េ�បីេ�� បុ ពេ� បតពលី �ននិ�យក�ុង�ទិយសូ �ត ប�� កនិ�ត
�ងេដីម��សះ េអ ។ ចំែណក�ក� េបតក ិ ៈ េ�កពុ ំ�នត�ម�តតួ
អង�ុត�រន� ិ យ េ�យ�នេសចក�ប ី ��ក់� ទេង�េី នះ�កច ិ �របស់�ពះ
ត ចុ ះ ណិក បច�យ ័ េហយ ី ��ស់�សះ ឥ ��សះ េអ ដូ ច��េទ ។
អរយ�វក អ�កេ��គប់�គងផ�ះគប�េី ធ�ី ។ េរ�ងដូ ច��េនះ ក�ុងទីដៃទ ិ
័ ឬ េណយ� �ក� េបេតយ� ែ�ប� បិ� ែដរ េ�យចុ ះ េអយ� បច�យ
ក៏�ននិ�យ�៖
បច�យ ័ េហយ ី ។ ី ��ស់�សៈេដម
“ យំក� ិ � រម�ណំ ក�� ទ�� �នមមច�រ ី បុេព� េបេតវ �រព� អថ� វត�ុេទវ� ”
េបត សព�ែដលបំ�ព�ញ ចូ លេ��បទស�ស�មួយ បុព� សព� � បុពេ� ប� �ក�េនះក៏�នេដីមមកអំពី េបត�ិកៈ ឬ េបតក ិ ៈ
� ��រព�េហតុឯ�នម ួ ��រម�ណ៍ គ�ឺ �រព� ែ�ប� “ បុគល ី យ
េនះឯង ។ ែត�ក�េនះ �នន័យពីរ�៉ង ន័យទី ១ សំេ�យក
�ពះបិតរ�ំង�យក�ី វត�ុេទវ� (គឺ�ពះភូ ម) ិ �ំង�យក�ី គប�� ី
បុ គ�ល��ប់ ន័យទី ២ សំេ�យក�ពះបត ិ រ ។ ន័យ ទី ១ �នរូប�ក
បុ គ�លមិនកំ�ញ់ េហយ ី ឲ�នូ វ�ន ” ។
័ សេ�មចរូបសន�ិ � េបត ែ�ប� អ�កលះេ� ប + ឥ + ត បច�យ
�ក�� បត ិ វ�ិ ិសយៈ ែដលអ�ក��ជ�េវយ�ករណ៍ យល់�
េហយ ី �នដល់ឧ�ហរណ៍� េបេ� �លគេ� ែ�ប� អ�កលះេ�
��យមកពី�ក�� បិតឫេ�កៈ របស់ពួក��ហ�ណ៍ ។ ក�ុងអដ�ក�
េហយ ិ ៈ ី �ន�លកិរ�េធ� ិ ីេហយ ី ។ ន័យ ទី ២ �នរូបមកពី េបត�ក
េ�បី�ក�� េបតេ�េ� ក៏�ន ែដល�ត�វ��នឹង�ក�� បិតវ�ិ ិសេ�
ឬ េបតក ិ ៈ
ែដលែ�ប� វ ិស័យ (ែដន ឬ ទីលំេ�) របស់េ�បត ។ ម�៉ងេទ�ត
េសចក�ក � បុពេ� បតពលី នង ី ុ ងបទ� ិ បុ ពេ� បេតវ �រព� ក�ុង���ង
�ក� បត ិ �ិ េនះមន ិ �តម ឹ ែតែ�ប� េ�បត ប៉ុេ��ះេទ េ�កែន�ងខ�ះ
ែ�ប� េដីម និងេសចក�ីកុ ងឧ�ហរណ � ៍ េប��តិ �េ�ហ� ិ
ត�ម�វឲ�ែ�បន័យេផ�ងេ�វ ិញក៏�ន
បិតរ គឺ�តិរម ួ េ�ហត ិ ។
។
អ�ក��ជ�េវយ�ករណ៍ខ�ះ
យល់��ក� បត ិ �ិ �ត�វ��នឹង�ក� បត ិ ឫ ៃន��សំ�ស�ឹតក៏�ន ។
ដូ ច�នេ�លមកេហយ �នន័យ� បត ី ិ រ �ត�វនង ឹ
�មន័យរបស់�លែី ដល�នែវកែញកមកេហយ បត ី ិ វ�ិ ិសយ
-៤៩-
-៥០-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
គួរេ�យកពួកេ��ចបុ ព�បិតរផង ។ ខ�ុំ�ន��វ��វរក �ក�េ�ះ
អត់ទឹក អត់សំេល�កបំ�ក់ េទីបេគែសនេ�យវត�ុ�ំងេនះខ�ះ េគឲ�
��យរបស់េ�កអ�ក��ជ�ចំេ�ះ បត ិ វ�ិ ិសយ េនះក�ុងត���េ�ចីន
�នេ�យវត�ុ�ំងេ�ះខ�ះ ។ េយង ី ក៏ប��ប់បុព�បិតររបស់េគ� ��ប់
ែតពុ ំ�នេឃញ ។ ខ�ុំយល់� េ�បតពួកេនះ មិនែមន�េ��ចេ�ក ី
់ ំណុចអត់ េ��េ��ចអត់�យ អត់ទឹក អត់សំេល�កបំ�ក់ ។ �តងច
�ប មន ិ គួរ�ត់ចូលក�ុងពួកទុ គ�តិ គួរសេ���ះចូ លក�ុងពួកភុ ម�េទព ឬ
�យអត់ទក ឹ េយង ី ប��ប់� េ��ចេ�បត�ំង�យេ�ះ �នេ�ះធំ
វត�ុេទវ� ែតមិនដឹង��៉ងេម៉ច េទីបេ�ក�ត់ចូលក�ុងពួកទុ គ�តិ
ែត�ន�ត់បុ ន ៉ ម�ុល
េ�វ ិញ
ខ�ុំដូច���នេ�បល់របស់េ�កក�ុងេរ�ងេនះមិន�ត�វ
�៉ង� ក៏មិន�ត់េសចក�ីេ�សក��ន �នេភ�ីងេឆះអស់�ល�
េ�ះ ឬ មួយេ�កយល់� ឲ�ែតសត���នជីវ ិត រស់េ�ែបប
និច� �បកបេ�យេសចក�ីទុក��ព�យ�៉ង��ង ំ �នរូប�យទេទ ��ន
េ��ច
េ�កក៏សេ���ះចូ លេ�ក�ុងពួក
សំេល�កបំ�ក់ �នរូប��កក់មុខគួរឲ���ច �នពណ៌សម�ុរមុ ខគួរ
ទុ គ�តិដូច�នេ�លមក ។ ប៉ុែន�កុ ងធន� � � និសូ�ត េ�កេរ�ងលំ�ប់
និង �ត�វទុ ក�ក់ ឲ�េខ�ីម ។ ពួកបុ ព�បិតរ��ហ�ណ៍ �ត�វប��ប់រះគន់ ិ
��ក់េ�បតល��ងកំេណីតតិរ��ន ែត�៉ង�ក៏េ�យចុ ះ �ពះគន�-
��េ�បត សេ���ះចូ លក�ុងពួកទុ គ�តិ ក៏េឃញ ែត ី �សមែដរេហយ ី
រច��រ� ក�ុងជំ�ន់េ��យ មិនដឹង�េ�កចូ លចិត��៉ងេម៉ច េទីប
ែដល�ត់លំ�ប់��ក់ពួកេ�បត�ំងេ�ះ ឲ�េ�ខ�ស់�ងសត�តិរ��ន
េ�ក�ត់េ�បតវ ិស័យ ចូ លេ�ក�ុងពួកេ��ចេ�បត �នរូប�យមន ិ
�នជីវ�ពរស់េ� �យ�ស�ល�ងសត�តរិ ��នេ�ះ ពុ ំសូវសមេទ
ល� �សត�មុខគួរឲ���ចផង មុ ខគួរឲ��ណិតផង ។ ខ�ុំយល់�
េ��ះសត�តិរ��ន�នរូប�យល� �ន�ត់សុ� ី �រ�នេ�យ�យ
�បែហល�េ�ក
េហយ ី េមីលេ�
ផឹកទឹក�នេ�យ�ស�ល ។ េសចក�ល ំ ី ំ�កៃនសត�តិរ��ន មិន���ង
�ន�េ�កទុ ក�ក់ឲ�េ��េ��ចែបបេនះ េ�យ��រចំអកឡក
��ដូ ច�ពួកេ�បត�ំងេ�ះ គឺសត�តិរ��ន�នរូប�យ�នលក�ណៈ
ឡយ ឺ ចំេ�ះពួក��ហ�ណ៍
់ វយវៈ មន ិ �តម ឹ �ត�វ ដូ ចមនុ ស�េយង ី ែមន ែត��នលំអែប�កៗ �តងអ
។
�នឥរ�បថទំ នងេ��ច ិ
មិនេពញចិត�នឹងពួក��ហ�ណ៍
ែដលេគ��ប់ែត�ប�ថ
េមល ី �យពួក
េយង ី ែដលនិយម�ប់�ន�ពះពុ ទ��ស� ។ ពួក��ហ�ណ៍��ចែ�កងេ� បុ ព�បិតរ របស់ពួកេគអត់�យ
�ន�យ�នទឹកសុ ីមិនេកីត
ខំ�បឹងសុ ីផឹក
ចំែណកខ�ះ�មវ ិស័យរបស់� ។ ដូ ចេនះ េបព ី ួកេ�បតែដលេយង ី �ន ��ល់េហយ ី េ�ះ រងទុ ក�លំ�កេវទ�េ�ចីន�ងសត�តិរ��នពិតែមន
-៥១-
-៥២-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
ក�ុងគម�ីរ ធន��និសូ�ត អដ�ក��រ�ក៏ពុំ�ន�ត់លំ�ប់��ក់ខ�ស់
ែត�នក�ល�សត�តិរ��នេផ�ងៗ ដូ ច�សត�ែក�កខ�ះ �សត��ជ�ក
�ងសត�តិរ��នេឡយ ី ។
ខ�ះ �សត�ពស់ �សត��គ ខ�ះ ។
ក�ុង�ពះសូ �តខ�ះនិ�យ� �យកេធ�ី�នឧទ�ិសឲ�បិតរ គឺ
៣- �នរូប�យ�បកបេ�យេសចក�ីពិកលពិ� គឺ�នែត
�ត� ិ េ�ហត ិ ែដលេ�េកត ី ក�ុងកំេណីតដៃទ �ទុ គ�តភ ិ ពក�ី �
េជីងមន ិ �នៃដ �នែតកមន ិ �នក�ល �នែតក�លមន ិ �នែភ�ក
សុ គតិភពក�ី សត��ង ំ េ�ះ រែមងរស់េ�េ�យ��រ ស��ប់ភព
�នែតៃដមួយេជីងមួយ ។ ល ។
របស់ខួ ន � ពុ ំ�នទទួលផលៃន�ន ែដលឧទ�ស ិ ឲ�េឡយ ី ។ ក�ុង�ពះសូ �តខ�ះេទ�ត��ប់� សត�ពួកមួយែដលេ�េកីតក�ុង េ�បតវ ិស័យ េទប ី �សត��ត�វទទួលផល�ន ែដល�យកឧទ�ស ិ េ� ឲ��ន ។ េសចក�ីេនះ �ំឲ�េយង ី យល់� េ�យ�ក់ទងមកពី
៤- �ន�ង�យ ដូ ចមនុ ស�េយង ី ធម�� �សត��នេសចក�ី សុ ខសប�យក�ុងវ ិ�ន�សែតេពលៃថ�
លុះេពលយប់�ត�វេភ�ីងេឆះ
េ�� េវ�នក ិ េ�បត ។ វ ិស័យៃនេ�បតដូ ចេ�លមកេនះ
ខ�ុស ំ េង�តេឃញ ី �
់ ំណុច� គឺ�សំដីែកបទ�តងច
ែដល
ទំេន�មទំ�ប់េធ�ី��ទ�ៈ ពិធីឧទ�ិសបុ ព�បិតរ គឺ េ��ចមួយពួក ែដលេធ�ី
និ�យ�៉ងេនះ
�នេហយ ី េគឧទ�ិសផលដល់ ។ ចំែណកសត�ដៃទ ែដល�ន�នៈ
�ប ��ប់េហយ ី �ត�វ��ក់នរក រួច�កនរក �ត�វមកេកីត�មនុ ស�
�បបំផុតគស ឺ ត�នរក នង ិ សត�ែដល�ន�នៈខ�ស់បំផុតគព ឺ ួកេទវ�
េ�យទុ ក�េ�សក�ុងេ�កេនះខ�ះ �ត�វមកេកត ី �េ�បតខ�ះ ។ ចំេ�ះ
េគឧទ�ិសផលពុ ំ�នដល់េឡយ ី ។
េរ�ងេនះ េបីេយង ី ពិនិត�េមីលេ�យល�ិតល�នេ់ �េឃញ ី � មិនែមន�
ខ�ុំសូម�បមូ ល�បេភទេ�បតខ�ះៗ
ែដលគម�ីរ�ំង�យ�ន
់ ំណុច ែដលខ�ុំនឹកេឃញ និ�យដល់�តងច ី ដូចតេ�េនះ ៖ ១- េ�បត�ន�ង�យស�មហួស �នែតែស�កដណ�ប់ឆង �ឹ �ត់ហួស េឃញ ី ែត�ងមូ លដូ ចដំបូក ។ ២- េ�បត�ន�ង�យចែម�ក ដូ ច�នខ�ួន�មនុ ស� ែត�ន
មនុ ស�េយង ី េធ�ី
េ�បល់ ែដលេគ�នទទួលមកពីពួកដៃទដូចនរកេឡយ ី គឺេ�បល់ េកីតេឡង ី េ�យពុ ទ��សនិករបស់េយង ី ។ េ�បល់េនះ �ម��ន េមល ី េ� �បែហលេចញមកព� ី រេ�ប�បេធ�ប ឲ�េឃញ ី េសចក�ទ ី ុ ក�ៃន ពួកមនុ ស� ែដល�នសម��មិនសម�បកប ដូ ច�នែចងេ�ក�ុង �លបណិ� តសូ �ត មជ�ម ិ និ�យ ក�ុងចំណុច� េសសសល់ៃនផល
-៥៣-
-៥៤-
និ��នគឺ�អ�? ី
់ កេសចក�ីអធិប�យ ខ�ុំសូមដក�សងយ
កម�របស់សត� េ�យ�នប��ក់� សត�នរក លុ ះអស់កម�េហយ ី មក
េឡង ី េទ�ត
េកីត�មនុ ស�
និ�យដូ ចតេ�េនះ៖
�ត�វ�នេកីតក�ុង�តកូ ល�ប �មនុ ស��កខ�ត់អត់
និ��នគឺ�អ�? ី
របស់េ�កមក
��ន រស់េ�េ�យលំ�ក �ន�ទង�់ �យៃនរូប�យ មិន�បកប
�ក�� េ�បត ែ�ប� អ�កលះេ�កេនះេ�េហយ ី េ�យក
េ�យសម�� �នសម�ុរមន ិ ល� ។ មនុស�ពួកេនះ េបន ី ង ឹ �ត់ចូល
េ��ចពួកមួយ ែដល��ប់�នកំេណីត�មនុស� មកអំពេី ដីម េ�ពុ ំ
ក�ុងពួកទុ គ�តិកព ៏ ុ ំ�ន
�ន់�ន�ន់យកកំេណីតដៃទ (កំេណីតថ�) ី គឺ�សត�កំពុងែស�ងរក
េ��ះកំេណីតមនុ ស�
សុ គតិភូមិ�េ�សចេ�េហយ ី
។
�នសេ���ះចូ លក�ុង
ចំេ�ះចំណុចេនះ
ក៏ដូច��នឹង
កែន�ងេកីត (សម�េវសីសត�) ។ ក�ុងេមត�សូ�ត េ�កេ�យកសត�
ចំណុចែដលនិ�យ� សត�តិរ��នខ�ះ �នរទ� ិ ិេចះតំែណងខ�ួន�
ែដលេធ�ី�ប �នេ�សមិនដល់��ក់នរក ែត�ត�វេកីត�សត��នរូប
មនុ ស� ឬ �អ�េី ផ�ងៗ �នេសចក�ស ី ុ ខសប�យេ�ចន ី ដូ ច�សត�
�ងមន ិ ល� មន ិ �បកបេ�យ�យសម�� េ�ក�ុងលក�ណៈ�មនុ ស�
�គ�ជ ឬ សត�ែដល��ជ�ហនៈ �ត�វ �នេគចិ��ឹមែថរក��៉ង
�ក់ក� � ល �អមនុ ស��ក់ក� � ល ��ក់ខួ នេ�ក� � ុ ងក�ីលំ�ក
ល� េបីនឹង�ត់សត�ពួកេនះេ�ក�ុងសុ គតិភូមិកព ៏ ុ ំ�ត�វេឡយ ី េ��ះសត�
�នេសចក�ីអត់��នឥតឧប� �នេសចក�ីេ���ក�យក�ុងកំេណីត
�ំងេនះ �នសេ���ះចូ លេ�ក�ុងទុ គ�តិភូមិេ�សចេ�េហយ ី ។
របស់ខួ នអស់ � �ល�និច� ។ សត�ពួកេនះ េ�កេ�� េ�បត េ�បត
ចំេ�ះកំេណីតេនះ មន ិ ែមនែតពួកេយង ី �ពុ ទ��សនក ិ េទ សូ ម�� ី សនិកដៃទ
េគក៏ទុក�ក់
�បេភទេនះ ទំនង�េ���ស័យក�ុងពភ ិ ពេ�កេយង ី េនះ ។ អ�ក
កំេណីតមនុ ស��កំេណីតខ�ស់
�នគប�ដ ី ឹង� េ�បតពួកេនះ ក៏ដូច�េ�បតែដល�ត�វ ��ច់�តិ
តិរ��ន�កំេណីត�ប�ត�វ��នឹងេយង ី ែដរ ។ ទំនង�ដូ េច�ះេទដឹង!
�ស់ របស់�ពះ�ទពិម�ិ�រ សឹង�នន� ិ យ ក�ុងតិេ�កុ ឌ�សូ�ត
េទីបអដ�ក��រ� េចះែតនិ�យេ��ះផ�ងេដ�ម�មកំេណីត (នរក
�ពម�ំងអដ�ក�ៃនសូ �តេ�ះ ។
េ�បត តរិ ��ន អសុ រ�យ) �ំង�យេ�យ�ក�មន ។ ិ ពេី �ះព� ិ
េ��ពេី នះ �នេ�បតមួយពួកេទ�ត រស់េ��ច់ែឡក គរឺ ស់
�នេ�បល់អ�ក��ជ�ខ�ះេទ�ត េ�កយល់េផ�ងពីអ�ក��ជ�
េ���ក់ឯង �មួយមនុ ស�េយង ី ក�ុងពិភពេ�កេនះ ។ េ�បតពួក
ែដលខ�ុំ�នេ�លមកេហយ ី ។ េដីម�ឲ ី �អ�ក�នសម�ូណ៌គំនិតេ�ចីន
េនះ ទទួលេសចក�ីសុខ និង ទុ ក�េស�ី�� គឺេ�យេសចក�ីសុខ និង ក�ី
-៥៥-
-៥៦-
និ��នគឺ�អ�? ី
�យឡំ�� ។ ��ក់ៗ �នវ ិ�ន�សស��ប់េ� �នសម�ត�ិ
�បសិនេបីេយង ី ពិ�រ�
និ��នគឺ�អ�? ី
�មេហតុ ផលវ ិញេ�ះ
ខ�ុំ�ច
ស��ប់េ�បី េ�យេសចក�ីសុខក�ុងវ ិ�នេវ�ៃថ� លុ ះេវ�យប់�ត�វ
សន�ិ��ន�ម�ក�អ�ក��ជ�
ចុ ះ�កវ ិ�នមកទទួល�រុណកម���ដូ ចសត�នរក ភ�ឺេឡង ី �តឡប់
េ�បត េរ�ងេ��ចគ� ឺ ��ន់ែត�េរ�ងេ�ពង ែដលេគ�ន�សងេ់ ចញមក
ចូ លេ��ន់វ ិ�ន�សវ ិញេទ�ត ។
ពទ ី ំេន�មទំ�ប់ នង ិ ជំេន�របស់ពួក��ហ�ណ៍ ស��ប់�បកបគតធ ិ ម៌
េរ�ងេ�បត ែដលខ�ុំ�ននិ�យមកេហយ ី េនះ អ�ក�នគប� ី
ែដលេ�កេ�ល�ច់�ត�
េរ�ង
ក�ុងពុ ទ��ស�ប៉ុេ��ះ ។
ចូ លចិត�� ដំបូងេឡយ េមេរ�នរបស់េយង ី ី �ប់�ក់ទងមកអំពីលទ�ិ
�ម�រពិត ពួកេ�បត ក៏គឺពួកមនុ ស��នរូប�យទុ ព�ល�ព
��ហ�ណ៍ ។ េរ�ងអស់�ង ំ េនះ គងេ់ កីតេឡង ី ក�ុងសម័យែដល ពុ ទ�
�កខ�ត់អត់��ន រកសុ ីចិ��ឹមេ�ះមិន�គប់ �នជីវ�ពទន់េខ�យ
�ស�េយង ី េ�េ��មឥទ�ព ិ ល ៃន�ស���ហ�ណ៍ េហយ ី ជំេន�
រស់េ�េ�យរបរសុ ំ�ន គប ែដលេ�កេ� ឺ ុ គ�ល�បេភទេនះេហយ ី
ែបបេនះ
� មនុស�េបេ� ែ�ប� មនុស�េ�បត ។
�ំងអស់
ក៏េចះែតរក�យចូ លេ�ក�ុងវ ិ��ណមនុ ស��គប់កែន�ង ី ។
សូ ម�េី រ�ងេ�បត
�ំង�យែដល�ង�
ែដល�ននិ�យ
�ពុ ទ��សិតេ�ះ
ក�ុង�ពះសូ �ត
េយង ី �ត�វចូ លចិត��
គួរ��ប� បុ ���រ�េ�កែចកមនុ ស�� ៥ ពួក គឺ៖ ១- មនុស�េទេ� ែ�ប� មនុ ស�េទព ឬ េទវ�,
សូ �តអស់�ង ំ េ�ះ �នសូ �តខ�ះេទប ី នង ឹ េកត ី �ងេ��យពុ ទ��ល
២- មនុស�មនុេស� ែ�ប� មនុ ស��នមនុ ស�ធម៌,
េ��ះ េបីពិនិត��មេហតុ ផលពិតៗ េ�េ�ះ េរ�ងេ�បតែដល�ន
៣- មនុស�នរិ យេ� ែ�ប� មនុស�នរក,
និ�យេហយ ី �នចំណុចខ�ះ មិនគួរឲ�េយង ី េជ��នេទ ។
៤- មនុស�េបេ� ែ�ប� មនុស�េ�បត,
��រសន�ិ��ន េរ�ងេ�បត ក៏មិនខុ ស��នង ឹ េរ�ងនរកែដល �នក�ុងេទវទូ តសូ �ត
់ កេសចក�វី ិនច ែដលខ�ុំ�ន�សងយ �័ របស់អ�ក ិ យ
��ជ�មកនិ�យសព��គប់េហយ ី ។ េរ�ងេ�ះ�នេសចក�ីពិត ឬ មិន ់ ំណុច� សូ មេម��េធ�វី ិ�រណកិចខ ពិត�តងច � ួ នឯងចុ � ះ។
៥- មនុស�តរិ ��េ� ែ�ប� មនុ ស�តិរ��ន ។ មនុ ស�េទេ� នង ិ មនុស�មនុ េស� �ត់� សុ គតិ ។ រឯ ី មនុ ស�និរយេ� មនុ ស�េបេ� និង មនុ ស�តិរ��េ� �ត់�ទុ គ�តិ ។ ½½ ½
-៥៧-
-៥៨-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
�មេសចក�ីពិ�រ�របស់ខុ ំ� េ��ចពួកេនះ មិនសូ វខុ ស��ពី
អសុរ�យ
់ សុ រ�យ �េចះ េ�បតប៉ុ��នេទ �ន�រខុ សែប�ក��ខ�ះ ចំេ�ះ�តងអ
េរ�ងមួយេទ�ត ែដលេយង ី ពុ ំ�ន់និ�យ េហយ ី ែដល�ក់
េដីរលងប��ចមនុ ស�
។
ចំែណក�ងេ�បត
��មិនេចះេដីរលង
ទង�មួយ នរក េ�បត គឺ េរ�ង អសុរ�យ ។ ចំេ�ះេរ�ងេនះ ខ�ុំសូម
មនុ ស�េទ ែត�ល����នជួបមនុ ស� ក៏ែស�ងខ�ួនឲ���កដេឡង ី
េធ�ីអ��ធិប�យ�មេ�បល់ របស់េ�កអ�ក��ជ�ខ�ះ ដូ ចតេ�៖
េដីម�ន ី ិ�យត�ូញែត�រ ��ប់េសចក�ីទុក��ព�យ និង េដីម�ស ី ូ មជំនួយ
អសុរ�យ �ក�េនះ ែ�ប� ពួកសត�មិន�នេសចក�ី���ន សំេ�យកមនុ ស� សត� បុ គល � ឬ េ��ចពួកមួយ ែដល�ញ់ េគ ��ច េគ ។ េរ�ងេនះ ក�ុង�លី នង ិ អដ�ក� មន ិ �នន� ិ យេ�យព� ិ �រ
េផ�ងៗ ពួកេនះ �អទិស��ន�យែដរ ឬ �៉ង�? េ�ក��ប់ មិនសូ វច�ស់�ស់េទ ។ ចំែណក�ង��រ របស់សត�កុ ងអ�យភូ � មិ �នគម�រី ខ�ះ
េទ ែដល�នជួប �នេឃញ ី �ញឹក�ប់មកេហយ ី េ�ះ ក៏េឃញ ី
េ�ក��ប់�
ចំេ�ះែតេ��ះ� អសុរ�យ ប៉ុេ��ះ ។
របស់ពួក�េផ�ងៗ�� ។ េ�បត�នកម�ផង �នផល�នែដល�ត ិ
សត�តិរ��នសុ ីេ��
សុ ី�ច់���រ�ម�បេភទ
ប៉ុែន�េបីេយង ី ពិ�រ� �មេសចក�ី� មន ិ ���ន ែដលែ�ប
ឧទ�ិសេ�ផង���រ ។ េ�ក��ប់មិនសូវច�ស់�ស់ គឺេ�ក
មកព� ី ក�� អសុរ�យ េ�ះ ខ�ុំយល់� អសុ រ�យ �នដល់ពួក
��ប់េ�យេ�ប�ប�បដូ ច េ�នង ឹ ��ររបស់មនុ ស� ឬ ��ររបស់
េ��ចែដល�អទិស��ន�យ
មិន
មនុ ស��ន់�ប �នដល់វត�ុែដលេគេ�ះបងេ់ �ល ឬ របស់ែដល
�ននិស� ័យស��ន
េកីតអំពីវត�ុមិន��ត សឹងមិន�នកំណត់ េ�យគុ ណ�ព� ល�
��កដេ�យរូប�យ)
(�នរូបេមល ី មិនេឃញ ី
�េ��ច�បេភទមួយ
ឬ
េ��ះវត�ុែដលេគេ�ះបងេ់ �ល
��កក់ គឺពួកេ��ចែដលេដីរលងប��ចមនុស� �េធ�ីឲ�មនុ ស�េយង ី
��កក់ដល់��ក់�តឹម�េទ
តក់សុ តភ � ត � ។ ែត�ក៏ពុំ�ន ិ ភ័យ េ�យឥរ�បថេផ�ងៗរបស់ ិ
របស់ ែដលេកត ី ពវី ត�ុមន ិ ��តេ�ះ �នរបស់ខ�ះល� ខ�ះ��កក់ ។
េសចក�ី���ន �៊នចូ ល�បយុ ទ��មួយមនុស�ចិត�មុតរងថ� ឹ ឹង មិន �ពម��ច មិន�ពមចុ ះ�ញ់ �េឡយ ី ។
និង
អ�ក��ជ�ខ�ះ េ�កចូ លចិត�េ�ប�បេធ�ប សត�នរក េ�បត អសុ រ�យ េដីម�� ី េសចក�ីសន�ិ��ន� សត�នរកដូ ច�មនុ ស�េ�ស
-៥៩-
ែដលច�ប់ស��ប់នគរ
សេ�មចឲ��ប់គុក
-៦០-
និ��នគឺ�អ�? ី
ែត�ជ�រឲ���រ
សួគ៌េលេមឃ
បរេ�គែឆ� តខ�ះ មិនែឆ�តខ�ះ ។ េ�បត ដូ ច�មនុ ស��កខ�ត់ �ន ិ េសចក�ីទុក�េ�ចីន
�នេសចក�ីអត់��នេ�ចីន
រកសុ ីចិ��ឹមេ�ះមិន
មុ ននឹងបរ�យ អំពីសួគេ៌ លីេមឃ ឬ សួគប ៌ រេ�ក ែដល ិ ៌ ំ�ង �បកបេ�យ�ថក ំ ខ�ុំសូមអធប ិ �យអំពី
�គប់��ន់ �បកប�ជីវកម� េ�យេដីរសុ ំ�នេគ ។ អសុ រ�យ ដូ ច
�ន�ពស�ុគ��ញ
�មនុ ស�អ�� មិន�ន�ទព�សម�ត�ិអ�ីែតបន�ិចបន�ួចេ�ះ �បកប
សួគេ៌ �កិយ �បុ គ��ធិ��ន សិន ។
�ជីវកម� េ�យទេង�ីលួចប�ន់ េ�ក��ស់�ទព�របស់អ�កដៃទ ។
និ��នគឺ�អ�? ី
ក�ុងេពល�ក៏េ�យ �ល�េគេឃញ ី មនុស�រស់េ� ក�ុង
េសចក�ីសន�ិ��ន របស់អ�ក��ជ��ងេលីេនះ ��ប់េ�សម
វ ិ�នស�ឹមៃស�េលីចេង�ះភ�ំ ឬ េលី�ត់សមុ �ទ ឬ រស់េ�ក�ុងភូ មិ�គិះ ឬ
េហតុ សមផល ល�ម�ចយកមកេធ�វី ិ�រណកច ិ ��ន ។ ទំនងដូ ច��
រស់េ�ក�ុងផ�ះថ� ែដលបំ�ក់េ�េ�យេ�គ�ងស��រម ិ នង ិ អស��រម ិ
េនះែដរ �ស់ ៗ បូ �ណេ�ក ក៏�នេ�ប�បេធ�បមនុ ស�អត់��ន
�បណិតពីបរេទស និង ក�ុង�ស�ក �នេ�គ�ង�ប�ប់េអឡច ិ �ត�និច
មនុ ស�េ��កេ��ក មុ ខ�ត់��កក់ េ�នឹងនរក េ�បត ែដលេយង ី
(Electronics) ទំេនីបៗេ�បី��ស់ដូច� ទូ រទស�ន៍ កុ ំព�ូទ័រ ទូ រស័ព�
��ប់�នឮ�ញឹកញយ ។ �ល� �ត់េឃញ ី នរ���ក់បរេ�គ ិ
ៃដ �ប�ប់�ក់សុីឌី ឬ ឌីវ ីឌី (CD Player or DVD Player) ។ �ន
ចំណី��រ�ប់ េលបចូ លសង ឹ មន ិ �ច់ទំ�រ �ត�ក់ដូច�ជ�ក �ត់
រថយន��ន់សម័យជិះ �នមនុ ស�បំេរេឆ� ី ង�� ំ ចំណី��រ��ញ់ ៗ
ែ�សក� សុដ ី ពីនរក! ។ �ល� �ត់េឃញ ី ូចេងប ី នរ���ក់
ស�មិតស��ំង
�នខ�ួន��ណ មុ ខ�ត់��កក់ �ត់ែ�សក� ខ�ួន��ណដូចេ�បត!
�យមិនអស់ ។ ល ។ េគេកះ��ប់��� េមល ី ហ�!៎ េទវ� ។ សំដី
មុ ខ�ត់ដូចែ�បត! ។ �ត់ែថម�ំង�ក់េ��ះសម�ម�៉ង ែដលេគស�
ែបបេនះ េគនិ�យរត់�ត់ មិន�ក�ុងសង�ម�េទ េហយ ី ក៏�សំដី
ែបបេ��កេ��ក ខ�ះ��ម័យ�� សម�េ�បត ឬ េ��រេ�បត ។ �ំង
័ � ល�មេយង ី យកមកេធ�� ី េមេរ�ន�ន េ��ះ�ក� សគ� �នអត�នយ
េនះ ប��ក់� នរក េ�បត អសុ រ�យ តំ�ងស�វៈ��កក់ ។
សប�យេ�យ�រម�ណ៍ែប�ក�ត�ល ។
Í
�បកបេ�យអ�ម័យបរេ�គ ិ
�ន�ទព�សម�ត�ិ
ចំែណកេរ�ងសួគេ៌ លីេមឃ ឬ សួគប ៌ រេ�ក ខ�ុំ�ក់បីដូច�
-៦១-
-៦២-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
មិនសូ វសម�ូណ៌�ក�និ�យេទ េ��ះេរ�ងសួគេ៌ នះ �តឹមែត�េរ�ង
ជួយៃច� និង ជួយសំអិតសំ�ង�នសួគរ៌ បស់េគ ឲ��ន់ែតល�េឡង ី
មួយ�នេសចក�ីផុ យ� � � នឹងេរ�ងនរកប៉ុេ��ះ ។
ប៉ុេ��ះ ។ ឧ�ហរណ៍ដូ ចេគយកេ�គ�ងអល��រ �ស េព�ជ យក
អ�កនិពន�េស�វេ�មួយពួក �នសេសរ� �នសួគម ៌ ិនែមន
េ�គ�ងែកសម�ស� េម� ែ�កម �ប៊ូ... មកេ�បក ី េ៏ ដីម�េី ធ�ីឲ�រូបរបស់េគ
��ស ��ក់ យសស័ក�ិ �តកូ ល �តិ វណ�ៈ �នៈ េទ ។ �នសួគគ ៌ ឺ
�ន់ែត�នស�មស់េឡង ី ។ េគយកេ�គ�ងត�ន�ម ី កេ�បី ក៏េដីម�េី ធ�ី
រូប សេម�ង ក�ិន រស េ�ដ�ព�ៈ និង ធ��រម�ណ៍ ។ ន័យេនះសុស ី ��ក់
ឲ�សេម�ងរបស់េគ�ន់ែតពិេ�ះេឡង ។ េគយកទឹកអប់មកេ�បី ក៏ ី
ែដលេ�ច�ងេ�យ
េដីម�េី ធ�ីឲ�ក�ិនរបស់េគ�ន់ែត�កអូ បេឡង ី ។ េគេស��ក�ក់សំពត់�វ
អធិ�ជសេម�ងទិព� សុន ិ សុ� ី មុត � េ�េល� ី � ល់ េលីែភ�ក េលី�ទ�ង
�វៃស�ល�ៗ ឬ េ�បក ី ��លពូ ក �ពំ កែន�ង េខ�ីយេដីម�េី ធ�ីឲ�សម�ស�
េស�ហ៍ អូ នដឹងេទ? េនះ��នសួគេ៌ យង ី ... ។
របស់េគ
��នឹងទំនុកេ�ច�ងបទ
៌ ឯ�េ��នសួគ?
ដូ េច�ះេយង ី េឃញ ី ��នែត រូប សេម�ង ក�ិន រស េ�ដ�ព�ៈ និង ធ��រម�ណ៍ ប៉ុេ��ះេទ ែដល�សួគរ៌ បស់មនុ ស� ។ ប៉ុែន� រូប
�ន់ែត�ន�ពទន់ភ�នេ់ ឡង ី ។
េគេ�បម ី េ�គតេិ ��ះេ�
�ន់វត�ុធម��តិ��តៗ ល�ៗ ក៏េដីម�េី ធ�ីឲ�ធ��រម�ណ៍របស់េគ�ន់ែត �នទម�នេ់ ឡង ី �គប់េពលេវ� ។
សេម�ង ក�ិន រស សម�ស� និង ធ��រម�ណ៍ ែដលេគ�ត់ទុក���ន
េរ�ង�នសួគេ៌ �េលីរូប សេម�ង ក�ិន រស សម�ស� ធ��រម�ណ៍
សួគ៌ ក�ុងសំេណរេនះ េគមន ិ ែមនសំេ�យកអ�េី ��ពរី ូប�ស�ី សម�ង�ស�ី
េនះ�េរ�ងពត ។ ិ �ស់ មន ិ �នអ�ក��ចបដិេសធ�នេឡយ ី
ក�ិន�ស�ី រស�ស�ី សម�ស��ស�ី និង ធ��រម�ណ៍ ែដល�នេលី�ស�ី�ព
់ ន��ស់�៖ �ង�ពះពុ ទ��ស�េយង ី �ពះស��សម�ុទ� ក៏�ទង�
េ�ះេទ េ��ះវត�ុ�តុ េ��ពីេនះ េ�ះរូប�សក�ី សេម�ងត�ន�ីក�ី ក�ិន
“ ��លភិកុ �ំ � ង�យ ត�គត ព��មរកមកយូ រ�ស់
ទឹកអប់ ឬ ក�ិន��ក�ី រស��រ�គប់�៉ងក�ី សម�ស�ៃនវត�ុ��ក�ី ធ
េហយ ពុ ំេឃញ ំ ចិត�ៃនបុ រសឲ�សប�យ ី ី �នរូបសេម�ងឯ� �ុង
��រម�ណ៍ ដៃទក�ី ពុ ំែមន�របស់ែដលេធ�ឲ ី �េគ�នេសចក�ស ី ុ ខ �ន
ឲ��សេងះ�សេ�ចៃ�កែលង�ងរូបសេម�ងៃន�ស�េី ឡយ ី ”។
េសចក�ីសប�យដល់ទីបំផុតរបស់េគេឡយ ី ។ វត�ុ�តុ �ង ំ អស់េនះ �ន�តឹមែតជួយ�ក់ែតង
�ម�ពះពុ ទ��សិត�ងេលីេនះ េយង ី មិនេឃញ ី �នេសចក�ី ជួយលំអ
ប��ក់� រូប�ស�ី ��នសួគរ៌ បស់បុរស រូបបុ រស ��នសួគ៌ របស់
-៦៣-
-៦៤-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
�ស�ីេទ ប៉ុែន� ពុ ទ��សិត េនះ�នេសចក�ី�សប��នឹងសំេណររបស់អ�ក
� េហតុ អ�ី�ន�េ�កមិន�ក់�ប�សៗ ចូ លេ�ក�ុងសម�ត�ិសួគផ ៌ ង
និពន��ងេដីម ែដល�ននិ�យ��នែត រូប សេម�ង ក�ិន រស
េដីម�ឲ ី ��ស�ីៗ ខំេធ�ីបុណ� �នេឡង ី �នសួគ៌ �ន��មីេ�ចីន ។
សម�ស� និង ធ��រម�ណ៍ ៃនបុ រស�ស�ីេទ ែដលេធ�ីឲ�មនុ ស�សប�យ
�បែហល�េ�កេភ�ច ឬ មួយេ�កេលីកតេម�ីង និង �រ�រែតផល
រក�យ អែណ�តអណូ � ង ដល់ទប ី ី ំផុត�ន ។
�បេ�ជន៍�ប�សៗ��េ�ក ក៏មន ិ ដឹង ។
ក�ុង�ពះពុ ទ��ស� �នគម�ីរខ�ះ និ�យ�សប���មួយ
ក�ុងេរ�ងេនះ �ម�រសេង�តរបស់ខុ ំ� សួគេ៌ �ក និង មនុ ស�
េស�វេ�ខ�ះ ក�ុងបច�ុប�ន�េនះ ែដលេគសេសរ�រូប សេម�ង ក�ិន រស
េ�ក
សម�ស� និង ធ��រម�ណ៍ ��នសួគ៌ ។
�ន�បភព�ត�វ�� �នរូប សេម�ង ក�ិន រស សម�ស� និង ធ��រម�ណ៍
គម�រី ខ�ះេទ�តន� ិ យ�
េ��ះេ�ក�ំងពីរេនះ
�ន
��ទព�សម�ត�ដ ិ ូ ច�� ។ េបន ី � ិ យព�ី បពន�េ�ចន ី ��មត ី ច ិ វ ិញ ក៏
�យុ ែវង �ន�ទព�សម�ត�ិេ�បីមិនេចះអស់... ។ �ក�េនះ េយង ី មិន
រងរ ច���ស់េ�េទ�ត គឺទំ�ប់របស់សត� ក�ុងពិភពេ�ក ឹ តែតដូ ឹ
�ត�វសង� ័យេទ េ��ះមនុ ស� ក�ុងសម័យបូ�ណ �ន�បពន�េ�ចីន
មនុ ស��ប�ស��ក់ៗ �នភរ�េ�ច ិ ីន�ន ែតមនុ ស��សី��ក់ៗ នឹង
�ស់
។
�នសួគ� ៌ ន�បពន�េ�ចន ី
ដូ ច�ែចកឲ��ច់ពី��មិន�នេទ
់ ស េបីមនុ ស�េ�ះ�ន�នៈខ�ងខ � ់�ងេគ
�ន�បពន�
�ន��មីេ�ចីន�ក់ពុំ�នេឡយ ី ។
សុ ទ�ែត �ប់រយេឡង � ក�ុងសម័យពុ ទ��ល �ពះ ី េ� ។ �បេទសឥ�
ដូ េច�ះគម�រី ែដលន� ៌ នភរ�េ�ច ន ិ យ� �នសួគ� ិ ី េ�ះ
ម�ក��តមួយអង�ៗ �ន�ពះមេហសី និង �សីស�ំ�៉ងតិច�ស់
មិនែមនេ�កកុ ហកេយង ី េទ គឺេ�កនិ�យ�ម�រពិត និង �ម
�តឹម ៥០០ រឯ ី ម�ន�ី�ន់ខ�ស់ េសដ�ីធំៗ ក៏�ន�បពន��ប់រយែដរ ។
េសចក�ី�ត�វ�ររបស់េយង ី ។ េបីេ�កមិនន� ិ យ�៉ងេនះ េយង ី ក៏
�បែហលេ�យ�រេរ�ងេនះេហយ ី
�ន�អ�កនិពន�ៃនគម�ីរ
មិនេធ�ីបុណ� ។ េបីេយង ី មិនេធ�ីបុណ� េយង ី មុខ�េធ�ី�បមិន�ន ។
ខ�ះ យក�ស�ម ី ក�ក់ចូល�សម�ត�ស ិ ួគ៌ ។ �រប��ូ ល�ស�� ី សម�ត�ិ
ប៉ុែន�េបេី យង ី �ប�ន់� េ�កអ�កែតងគម�រី កុ ហកេយង ី េ�ះ
សួគ៌ គឺ�ចំណុចល�របស់េ�កែដរ េដីម�ឲ ី ��ប�សៗខំេធ�ីបុណ� �ន
ខ�ុំយល់� កុ ហកេនះមិនែមន�កុ ហក េ�យឧ�យេ�កបេ��ត
េឡង ី គួរឆ�ល់ ី �នសួគ៌ �ន�បពន� និង �សប ី េ�មីេ�ចីន ។ ប៉ុែន� េយង
ឲ�េយង ី �នេសចក�ីអន��យេទ
គឺ�េសចក�ក ី ុ ហក
េ�យឧ�យ
-៦៥-
-៦៦-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
ដឹក�ំេយង ី េ�រកេសចក�ីចំេរន ី ។ កុ ហកែបបេនះ �មផ�ូវវ ិន័យ
ល�េលីស ��តេលីស �យេលីសមនុ ស�េ�ក េ�យរូប សេម�ង
េ�កពុ ំ�ន�ត់� អកុ សលចិត�េទ គឺេ�ក�ត់� កុ សលចិត�េ�
ក�ិន រស សម�ស� �យុ ពណ៌សម�ុរ ។ ល ។
វ ិញ ។ េបីវ ិន័យស�ីដូច�នេ�លមកេនះេហយ ី េ�កអ�កែតងគម�ីរ ក៏
េរ�ង
សួគ៌ ក៏ដូចេរ�ង
នរក ែដល�ពះអដ�ក��រ��ន
ពុ ំ�ន�បអ�ែី ដរ ផ�ុយេ�វ ិញ គេឺ �ក�ត�វ�នបុ ណ�េ�ចន េ��ះ ី
ន� �កញុក ិ យមកេហយ ី េ�ះ �េរ�ង�នេសចក��ី តឡប់�តឡន ិ
េ�ក�នបំណងល�មកេលីេយង ី ។
�កញី�ស់
េរ�ង�នសួគែ៌ ដល�េទវ� �ពះឥន� �ន�រេទពអប�រ�ម ី បេ�មីេឆ�ង ៥០០ �ក់ �� ំ ៥០០ �ក់ េ�យសុ ខក�ុងវ ិ�នទិព�
��ស័យជំេន�
េ��ះ�េរ�ងែដលសេសរេឡង ី �មមេ�គតិ របស់�ប�ជន�មូ ល��ន
េ�យ
មិនែមនសេសរេឡង ី
េ�យ�នជួប�បទះេសចក�ីពិតេ�យខ�ួនឯង ។
�នពណ ិ ទព ិ ��ន់ឮ�៉ងពេី �ះ �នរស�មគុ ណ ៥ �ទព ិ � �ន
ជំេន�របស់�ប�ជន ក�ុងសម័យបូ �ណេ�ះ េ�ចន ី េកត ី េឡង ី
ែចងក�ុងគម�ីរសុ ត�ន�បិដក ខុ ទ�កនិ�យ�គ ៥៥ និង ក�ុងគម�ីរមង�ល-
�មេសចក�ីយល់េឃញ របស់ពួក��ហ�ណ៍ គឺកុ ងសម័ � យេ�ះ អ�ក ី
៌ ន ៦ �ន់ គឺ �តុត�ទីបនី ។ គម�ីរដែដលេនះនិ�យ� �នសួគ�
់ �ស់ េ�បល់អ�កេ�ះក៏រែមង �ែដលេគសន�ត� �អ�ក��ជ�ខ�ងខ
ម��ជិ� �វត�ឹង� �� តុ សិត និ��នរតី និង បរនិម�ិតវសវត�ី �
�នឥទ�ិពលេលី�ប�ជន ។
វត�ង ឹ � ស�ត ិ េ�េលភ ី �ំ�ពះសុ េមរុ គភ ឺ �ំហ� ិ ល័យ (Himalaya) ។ គម�ីរនិ�យេទ�ត� េទវ�េ�យទិព�សម�ត�ិ �ំងទីកែន�ង ចំណី��រ �ំង�មគុ ណមិនដូ ចមនុ ស�េ�កេយង ប៉ុែន� ី េឡយ ី
ដូ េច� ះ េយង ី មន ិ �ត�វសង� ័យ� េហតុ អេ�ី រ�ង នរក-សួគ៌ របស់ �ពះអដ�ក��រ� េទីប�នេសចក�ី�តឡប់�តឡន ិ វ ិលវល់ �ំឲ�េយង ី ឈក ឺ �ល �ល់ែតេពលែដល�នគិតដល់េរ�ងេនះ ។
មិន�នពន�ល់�ក� ទព ិ � ឲ��នច�ស់�ស់េទ ។ �ក�� ទព ិ �
ប៉ុែន� ចំេ�ះនិស�ត ិ ប��វន� សព�ៃថ�េនះ ែដល�នេរ�នសូ �ត
�មខ�ុំ��នគ� ី សគ�ៈ ។ ឺ េវវចនៈរបស់�ក� សួគ៌ ែដល�ក��ល�
់ �ស់ េគមន ខ�ងខ ិ េជ�អ�ៗ ី ែដលេគមន ិ �នេឃញ ី ��ល់ែភ�កេឡយ ី ។ េគ
សគ�ៈ មកអំពី សៈ និង អគ�ៈ ។ សៈ �តុ េដម ី សុ ែ�ប� ល� , អគ�ៈ
េជ�ែតេលីបេច�កវ ិ�� វ ិទ���ស�សម័យែតប៉េ��ះ ។
ែ�ប� កំពូល ចុ ង េលីស េលីសលន់ ។ រួមមក� សគ�ៈ �នន័យ�
½ Í ½
-៦៧-
-៦៨-
និ��នគឺ�អ�? ី
ដុំពពកេ��
េរ�ងេនះ
គឺ�េរ�ងេ�ពង
និ��នគឺ�អ�? ី
�េរ�ង��ប់េហយ ី
គួរឲ�អស់សំេណីច
ែដលសរេសរេឡង ី �មមេ�គតិ ៃន�ពះអដ�ក��រ�ប៉ុេ��ះ ។
វ ិទ���ស�ទំេនីប �នជួយបក់�ត់ដុំពពកេ�� ែដលស�ិត
់ ឹង� េរ�ង ចំេ�ះេយង ី �ំងអស់��វ ិញ �បសិនេបីេយង ី ចងដ
េ�វ ិលវល់ ក�ុងខួរក�ល�ប�ជនែខ�រេយង ី �ប់សតវត�មកេហយ ី ។
េ�ពងស�ព ី ន ី រក-សួគ៌ របស់�ពះអដ�ក��រ� �នទំនងគួរឲ�េយង ី េជ�
អ�ី�ដុ ំពពកេ��? េឆ�ីយ� ជំេន�ឥតេហតុផល ែដល�ពះសម�ុទ��ទង់
�ន�តឹម��ក់�េ�ះ េយង ី ល�ងសិក�លេមីល នូ វភូ មិ��ស� ៃន
�នេ�ប�ន�បេ�ក�ុង��មសូ �ត � មុ ននឹងេជ�អ�ីៗ �ត�វពិ�រ�
ពិភពេ�ក
រកេហតុ ផល េបីេហតុ និង ផល មិនសុ ី�� មិន�ត�វេជ��ំងងងឹត
�ន់ខ�ស់បំផុត ក�ុងពុ ទ�សតវត�ទី ១០ ។ េ�ក�នអធិប�យអំពី
ងងល់េឡយ ី េ��ះ�ំឲ��ត�បេ�ជន៍ ក�ុងបច�ុប�ន� នង ិ បរេ�ក ។
េរ�ងពភ ិ ពេ�ក�នេសចក�� ី ៖
�មមតិ�ពះពុ ទ�េ���រ�
ែដលេ�ក�អ�ក��ជ�
�ពះពុ ទ��ស� របស់េយង ី �ត�វ���មួយវ ិទ���ស� �តង់
“ �ពះ�ន�ពះ�គ មិនែមន��ស់ដឹង�តឹមែតេរ�ងសត�េ�ក
េហតុ និង ផល គឺ� េហតុ តូច ផលតូ ច េហតុ ធំ ផលធំ ។ ក�ុង អរយ ិ
ប៉ុេ��ះេទ សូ ម�ឱ ី �សេ�ក (ពិភ ពេ�កអែណ�ត�ម��ស)
សច� ៤ �នែចង� ទុ ក� គឺ�ផល ត� � គឺ�េហតុ និ��ន គឺ �
គឺែផនដីេយង ៏ ន��ស់ដឹងែដរ ” ។ ី េនះ �ពះអង�ក� េ�កែចង� “
ផល មគ� (អរយមគ� ) គ� ិ ឺ េហតុ ។ សព�ៃថ�េនះ បេច�កវ ិទ� វ ិទ���ស� រកចំ សពី�រ��ន ី េរនហួ ី
�ន��តបេ� � យ
ច�ក�ឡមួយដុ ំៗ ឬ េ�ក�តុមយ ួ ��ង ំ ៗ និង
ទទឹងមួយ�នពីរែសនបី�ន់បួនរយ
�នជួយ�ស់សតិ��រតី របស់�ប�ជនៃនអ�រ��បេទស ឲ��ន់ែត
�សិបេ�ជន៍ (១,២០៣,៤៥០) ។ ៃផ�បេ� � យទទឹង�ន��ត
ភ�ឺ��ងេ��ះេ�រក�រពិត ែដលឥត�បែកក�ន ។ �ក�េ��កមួយ
េស�ី��
� “ េឃញ ី ច�ស់ េទប ី េជ� ” (Seeing is believing) ។
េ�ក�ងត�ូង នង ិ ែខ�សូ ន�ក៏�នរយៈេស�� ី � ។ េប� ី ស់េ�យជុ ំ
��រពិត�ស់ យុ វជនអ�កសិក�សព�ៃថ� េគមិនេជ�េរ�ង នរក-សួគ៌ េទ េ��ះេគមិន�នេឃញ ី �បត�ក�នឹងែភ�ក ។ េគយល់�
វ ិញ
គឺពីទីបំផុតៃនពិភពេ�ក�ងេជីង
(បរមណ � ល�ំងអស់ៃនច�ក�ឡេ�ះ) ិ
ដល់ទីបំផុតៃនពិភព
�នបី�ន��ំមួយ
ែសនមួយមុ ឺនបីរយ�សិបេ�ជន៍ (៣,៦១០,៣៥០) ” ។
-៦៩-
េ�កប��ក់� “
-៧០-
និ��នគឺ�អ�? ី
ែផនដីេនះ �នក��ស់ពីរែសនបួនមុន ឺ
និ��នគឺ�អ�? ី
េ��អំពីេនះ គឺភ�ំហម ិ �ន� (Himalaya) �នកំពូលកំពស់
េ�ជន៍ (២៤០,០០០) ទឹក�ទែផនដី �នក��ស់បួនែសន��ំបី
��ំរយេ�ជន៍ (៥០០) ទទឹង និង
បេ� � យបី�ន់េ�ជន៍
មុ ឺនេ�ជន៍ (៤៨០,០០០) ខ�ល់�ទទឹក �នក��ស់��ំបួនែសន
(៣,០០០)
��ំមួយមុ ន ឺ េ�ជន៍ (៩៦០,០០០) ” ។
(៨៤,០០០) កំពូល ។ េ�ភ�ំហម ិ �ន��នេដីម�ពង ី (ជម�ូ�ពក ឹ �) ធំ
�ប�ប់េ�យកំពូលេផ�ងៗ
��ំបីមុឺនបួន�ន់
“ ភ�ំ�ពះសុ េមរុ �នកំពូលខ�ស់បំផុត ។ ភ�ំេនះ �ន�គលូ ក
មួយេ��ះ នគៈ �នទំហ ំ ១៥ េ�ជន៍ �នកំពស់ ៥០ េ�ជន៍
ចូ លេ� ក�ុងម�សមុ �ទ ��ំបីមុឺនបួន�ន់េ�ជន៍ (៨៤,០០០)
និង ែមក ៥០ េ�ជន៍ �តសន�ឹងេ��ន�បែវង ១០០ េ�ជន៍
�នកំពស់េ�ក�ុង��ស��ំបីមុឺនបួន�ន់េ�ជន៍ (៨៤,០០០)។
េ�យជុ ំវ ិញ និង កំពស់េឡង ី េ�េលី ក៏�ន�បែវងដូ ច��ែដរ ” ។
ប��ប់ពី ភ�ំ�ពះសុ េមរុ េ��នភ�ំ�បរ�រ ិ �ំងេ�ជុ ំវ ិញភ�ំ�ពះសុ េមរុ
��ស័យេ�យ�នុ �ពៃនេដីម�ពង ី េនះឯង
េទប ី េ�ក
៧ �ន់េទ�ត គឺភ�ំយុគន�រ ភ�ំឥសិន�រៈ ភ�ំករវ ិកៈ ភ�ំសុទស�នៈ ភ�ំនិមិន�រៈ
�ប�សេ��ះ� ជម�ូទ�ីប ។ រឯ ី ពិភពៃន�ពះឥន� េ�ក� �ំងេ�
ភ�ំវ ិនតកៈ និង ភ�ំអស�កណ�ៈ ” ។
េលីកំពូលភ�ំ�ពះសុ េមរុេនះឯង ។ ដៃទពីេនះ េ�ក�ននិ�យ�៖
ភ�ំយុគន�រ �នកំពស់�ប �ងភ�ំ�ពះសុ េមរុ�ក់ក� � ល ។
“
�ពះចន� េប� � ល �ន ៤៩ េ�ជន៍ ី ស់�ម ែខ�សូន�ក�
�ី ង ភ�ំ�ពះសុ េមរុ �ក់ រឯ�គលូ កចូ លេ� ក�ុងៃផ� ម�សមុ �ទ ក៏ខ� ី
�ពះ�ទត � ល�ន ៥០ េ�ជន៍ ។ ិ � េប� ី ស់�មែខ�សូ ន�ក�
ក� � លែដរ ។ ភ�ំឥសិន�រៈ �ប�ងភ�ំយុគន�រ�ក់ក� � ល �គ
ពិភពៃ�ត�តឹង��នៃផ��ក� ១ មុ ឺនេ�ជន៍ (១០,០០០) ។ អវ ិចី
ែដលចូ លេ�ក�ុងម�សមុ �ទ ក៏�ន�បែវង�តម � លៃនភ�ំ ឹ ែត�ក់ក�
នរក �នៃផ��ក� ១ មុ ឺនេ�ជន៍ ជម�ូទ�ីប�នៃផ��ក� ១ មុ ឺន
យុ គន�រ ភ�ំឯេទ�តៗ ក៏�ន��តខ�ី�បចុ ះមក�មលំ�ប់ ។
េ�ជន៍ ។ អមរេ��នទ�ីប និង បុ ព�វ ិេទហទ�ីប �នៃផ��ក� ៧
ភ�ំ�ង ំ �យេនះ េ�រេពញេ�េ�យរតនវត�ុេផ�ងៗ�៉ងល� ចំែឡក �ទី��ស័យៃនពួកេទវ� និង ពួកយក� ក�ុង��ក់ៃនសួគ៌ េ��ះ �តុ ម��ជិ� ។
�ន់េ�ជន៍ ឧត�រទ�ប ី �នៃផ��ក� ៨ �ន់េ�ជន៍ ” ។ “ ទ�ីបធំនីមួយៗ�នទ�ីបតូ ចៗ (េ�ះ) �បរ�រ ិ ៥០០
។
ពិភពៃ�ត�តឹង� អសុ រដួងចន� ដួង�ទិត� ចូល���ំងអស់ឲ�េ��ះ�
-៧១-
-៧២-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
សូ ម�ក � ី ុ ងគម� ីរ�ពះៃ�តបិដកខ�ះ
េ�កកន�រនរកមួយៗ ។ ច�ក�ឡ ឬ េ�ក�តុ �នេ�ចីន�ប់មិន
សែម�ងដល់េទវ�� �នជីវ�ព�៉ងេនះ �៉ងេ�ះ ដូ ចក�ុងគម�ីរ
អស់ ” ។
ម�សម័យសូ �ត ឬ សកប�� សូ �ត �េដីម ។
�“
�នេ�ល�ង�
�ពះអង��ទង់
ច�ក�ឡមួយ ឬ េ�ក�តុ មួយ ។ ក�ុងចេ��ះច�ក�ឡនម ី ួយៗ �ន
ទប ី ំផុត �ពះពុ ទ�េ�� (Buddhaghosa) ប��ក់�ថ�ីេទ�ត
អស់េ�កអ�ក�ន គប�ច ី ូ ល ចត ិ �� េរ�ង�ំង�យេនះ�ន
�ពះ�ន�ពះ�គ�ទង�់ �បច�ស់ េរ�ងច�ក�ឡ �ំង�យ
លក�ណៈ�តឹមែត�េរ�ងេ�ពង�បកបធម៌ ែដលអ�ក��ជ���ក់ៗ និពន� េឡង ី �មជំេន�របស់មនុ ស� ក�ុងសម័យេ�ះប៉ុេ��ះ ។ េយង ី នឹង
េ�យពុ ទ��ណដូ ចេ�លមកេនះ ” ។ េរ�ងច�ក�ឡ ែដល�នអធិប�យ េ�យសេង�បមកេហយ ី
ទទួល��ល់េរ�ង�ំងអស់េនះ ��េរ�ងពិត��កដ�ំងអស់ពុំ�ន
់ គ ់ � ែដលេ�ក េនះ �នដក�សងព �ិ គ� សល ី ម�រី វ ិសុ ទម ី នេិ ទ�ស �តង�
េឡយ ែតេយង ី ី �ត�វទទួល��ល់� េរ�ងេនះ�នេសចក�ព ី ត ិ ខ�ះ មន ិ
អធិប�យ�ក�� េ�កវ ិទូ �ពះអង���បច�ស់នូវៃ�តេ�ក ។ ភូ ម-ិ
�នេសចក�ីពិតខ�ះ
��ស�ពិភពេ�ករបស់�ពះពុ ទ�េ��
�បេ�ជន៍កុ ង�លសម័ � យខ�ះ ។
ែដលេយង ី �នសិក�មក
េហយ ី �តឹមប៉ុេណ�ះ ក៏េឃញ ី � ��រគួរសមល�ម ដល់�រេ���ន
�ន�បេ�ជន៍កុ ង�លសម័ � យខ�ះ
េរ�ងេ�ពង�នសួគ� ៌ ង ំ អស់េនះេហយ ី
មិ ន�ន
ែដលេធ�ីឲ�អ�ក�ន
របស់េយង ៌ �េរ�ងគួរឲ�េយង ី ក�ុងេរ�ងសួគ� ី េជ� ឬ គួរេជ��តម ឹ ��ក់
�រសក ិ �េ�ចន ី (នស ិ �ត ិ បច�ុប�ន�) អ�កពន ិ ត ិ ���វ��វសច�ធម៌ េគ
� ។ េ��ះសូ ម�ែី តេរ�ងពិភពេ�កេនះ េយង ី េឃញ ី � េ�ក
មិនេជ���នសួគ� ៌ នពិត��កដ ។ �មពិត ពិភពសួគ� ៌ នពិត ែត
អធិប�យមិន�ត�វេ�េហយ ី
មិនែមន�នដូ ចេសចក�ីពន�ល់របស់�ពះពុ ទ�េ���រ�េឡយ ី
េតីេ�កអធិប�យ
េរ�ងសួគ�៌ ត�វែដរ
េតី
ឬេទ? ។ ចំេ�ះេរ�ងសួគេ៌ នះ េយង ី �ចសន�ិ��ន� �ពះអដ�ក�-
ពិភពសួគ៌ �នដូ ចេម�ចេ�វ ិញ? ។ េយង ី ក៏លំ�កនឹងគិតឲ�យល់
�រ� េ�ក�បតស ិ �េឡង ី �មមេ�គតិ របស់េ�កប៉ុេ��ះ េហយ ី
់ ន �ស់ េ��ះ�ពះស��សម�ុទ�របស់េយង ី �ទងម ិ �នអធប ិ �យអំពី
េយង ី �ចទទួល��ល់� �េរ�ងរបស់�ពះអដ�ក��រ��ំងអស់ ។
េរ�ង�ំងអស់េ�ះេឡយ ី ។
់ ុ ំែដល�នអធិប�យេរ�ង�ំងអស់េនះេឡយ �ពះពុ ទ� �ទងព ី
េរ�ងនរកសួគ៌ ែដល�នេហតុ ផល គួរឲ�េយង ី េជ��នពិតៗ
-៧៣-
-៧៤-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
េ�ះ គឺនរក-សួគេ៌ �កិយ �ធ��ធិ��ន និង បុ គ��ធិ��ន ែដលខ�ុំ
ប��ក់� ក�ុងសច�ធម៌ ៤ ែដល��ស់ដឹង េ�យ�ពះពុ ទ�បរម�គ�េ�ះ
�នបរ�យរួ ចមកេហយ ិ ី �ងេដីម ។
់ នដី�� ទុ ក�សច�ៈ �ផល សមុ ទយៈ �េហតុ និេ�ធសច�ៈ �ទង�
�រ��វ��វរកេសចក�ីពិតក�ុងេរ�ងេនះ
េយង ី �ត�វព��ម
�ផល មគ�សច�ៈ �េហតុ ។ េបីនិ�យឲ��នខ�ី េហយ ី �យយល់
រកេសចក�ព ី ត ិ ពជ ី ីវ ិតេនះ ឬ ពព ី ភ ិ ពេ�ក េនះេ� ។ េយង ី �ត�វេច�ស
�ងេនះ �ត�វន� � �េហតុ ៃនេសចក�ទ ិ យ� ត� ី ុ ក� មគ� �េហតុ
ឲ�ផុ ត នូ វ�រេ���ន េ�យ��ក�កេសចក�ីពិត េ�យ�នេហតុ
ៃនេសចក�ីសុខ ។
ផល �បកបមិន�គប់��ន់ ដូ ច�េឃញ ី � រូប សេម�ង ក�ិន រស
�ល�េយង ី �ន��ល់អំ�ចៃនធម��តិ េ�យច�ស់
សម�ស� និង ធ��រម�ណ៍ �សួគ៌ ប៉ុែន�មិនេឃញ ី � រូប សេម�ង ក�ិន
�ស់េហយ ី េយង ី ក៏នឹង��ល់� ក�ុង�កលេ�ក មិន�នេសចក�ី
រស សម�ស� នង ៌ ន ិ ធ��រម�ណ៍ �នរក ។ េឃញ ី � �នសួគ�
សុ ខពត ិ ��កដេទ
៌ ន េសចក�ីសុខសប�យ (�មិសសុ ខ) ប៉ុែន�មិនេឃ ញ ី � �នសួគ�
េសចក�ីសុខេ�ក��ស ឬ េសចក�ីសុខ�យឡំេ�យេសចក�ីទុក� ។
េសចក�ីទុក�លំ�ក ។
ែតក�ុង�កលេ�ក
�នេសចក�ស ី ុ ខបន�ំ
គឺ
� ែដល ដ�ប�មនុ ស�េយង ី មិន�ន់ទំ�យេ�លនូ វត�
គំេហញ ី េនះ េ��ះ�គំេហញ ី �នែតផល ែតពុ ំ�នេហតុ
�េហតុ ៃនេសចក�ីទុក�
ដ�បេ�ះជីវ ិតរបស់េយង ី ក៏ពុំ�នជួប�បទះ
់ ត េ��ះគំេហញ ី េនះ ផ�ុយនង ឹ គំេហញ ី របស់�ពះពុ ទ�អង� ែដល�ទងទ
េសចក�ស ី ុ ខពត ិ ��កដែដរ
េឃញ ៌ �បភពៃនទុ ក� (�តិបិ ទុ ��) ។ ��ល់� �ន ី � �នសួគ�
ែមន�នស��ប់ែតេទវ� ឥន��ពហ� េទ ែតេសចក�ីសុខ�នស��ប់
សួគស ៌ ម�ូរហូ រេហ�រេ�យសម�ត�ិទិព�
មនុ ស��ំងអស់� ែដលទំ�យត� � េហយ សច�ៈ ។ ី ចំេរនមគ� ី
សម�ូរយសស័ក�ិ
សម�ូរ
។
េប� ី មន័យេនះ
េសចក�ស ី ុ ខមន ិ
អំ�ច �នេសចក�ីសុខេ�ចីន �ន�យុ ែវង ែតមិន��ល់� �ន
ដូ េច�ះ េយង ី មិន�ត�វអរសប�យចំេ�ះ�នសួគេ៌ លីេមឃ និង
សួគក ៌ ស ៏ ត �ិ េ�ក�ុងអំ�ចៃនធម��តិ (អនច ិ �ំ ទុ ក�ំ អន��) �រ
មន ិ �ត�វភ័យ��ចចំេ�ះនរកេ��មដីេពកេទ េ��ះនរកសួគេ៌ នះ េ�
��ល់�៉ងេនះ េ��ះ��រ��ល់�នែតផល��ស�កេហតុ ។
��យពីេយង ៌ ុ ងជ � ីវ ិតេនះ ី �ស់ ែតេយង ី �ត�វអរសប�យចំេ�ះសួគក
េដីម�ឲ ំ ងៃនពុ ទ��សិត ខ�ុំសូម ី �អស់េ�កអ�ក�ន យល់ច�ស់បណ
និង �ត�វភ័យ��ចចំេ�ះនរកក�ុងជីវ ិតេនះ េ��ះសួគ៌ និង នរកេនះ
-៧៥-
-៧៦-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
�នចូ លមកេ�ក�ុងជីវ ិតេយង ី �ម�បភពៃន េ�ភៈ េ�សៈ េ�ហៈ
េ��ះវត�ុ�តុ �ង ំ អស់កុ ងព � ិភពេ�ក
និង អេ�ភៈ អេ�សៈ អេ�ហៈ �គប់�លេវ� ។ ម�៉ងេទ�ត �ពះ
់ ែម�ងេឡយ ��ត �ម�ព �មទី�ង ំ ែដល�ពះអង��ទងស ី ។ �រែ�ប
់ ុ ំែដល�នពុទ�ដី�អួតេលីក�នសួគ៌ �ទងព
�ប�លៃនវត�ុធម��តិ ក�ុងអ�គត�ល ��រ�ំឲ�ភូ មិ��ស� ែដល
ស��សម�ុទ�របស់េយង ី
េដីម�ប ី េ��រឲ�េយង ី វេង�ង�មអំនួតរបស់�ពះអង�េឡយ ី ។
�ពះអង�សែម�ង ក�ុងអតត ំ ខុ ស ី �ល �នទំហ ំ �ន�ព �នទ� ី ង
់ ុ ំ�នេទស�អំពភ �ពះពុ ទ�បរម�គ�របស់េយង ី �ទងព ី ូ មិ��ស� �មេសចក�ីេចះដឹងរបស់�ពះអង�េទ
ប៉ុែន�
��នេសចក�ីេទ�ង�ត់�ម
់ ន��ប់ �ពះអង��ទង�
�កស�ពេដីម ៃនភូ មិ��ស� ក�ុងបច�ុប�ន�េនះ ពុ ំ�នេឡយ ី ។ ចំែណក�ពះអដ�ក��រ��ំង�យ
�ន�ពះពុ ទ�េ��-
មនុ ស��ំង�យនូ វលក�ណៈពិភពេ�ក ែដល�នេ�ក�ុងត��ភូ មិ
�រ��េដីម
��ស�បូ�ណរបស់ពួក��ហ�ណ៍� វត�ុ�តុ�ង ំ អស់ ស�ត ិ េ�ក�ុង
េ�ក េ�កន� ិ យ�មែតេសចក�េី ចះដឹងក�ុងសម័យបូ �ណេដីម� ី
ចល�ែ�ប�ប�ល
ឲ�មនុ ស��នជំេន� ។ ក�ុង�ក�និ�យរបស់េ�ក េ�ក��ប់�
(អនិច) �ំ
ចល�ធន់��ំេ�យលំ�ក
(ទុ ក�ំ)
ចល�ែបក��យ��ណេ��សូ ន�ឥត�បេ�ជន៍ (អន��) ។ េ�ង�ម�របក��យលក�ណៈពិភពេ�ក របស់�ពះអង� ់ ន េយង ី �ចយល់� មន ិ ែមន�ពះអង��ទងម ិ េចះដឹងភូ ម� ិ �ស�េទ គឺ
�ល�េ�ក�ត�វ�រនិ�យអំពីភូមិ��ស�ពិភព
ភូ មិ��ស�ពិភពេ�ក ែដល�ននិ�យមកេនះ �ភូ មិ��ស�ែដល �ពះពុ ទ��ទង�់ �ស់ដឹង េ�យ�ណរបស់�ពះអង� ។ េ�កអ�ក�ន�ំងអស់�នដឹងេហយ ី �
ែផនដី��ន់ែត�
ពិត��ពះអង��ទងេ់ ចះដឹងភូ មិ��ស�ពិភពេ�ក���កដ េទីប�ពះ
ភពមួយក�ុងប� � ភព�ំង ៨ ៃន�បព័ន�� ពះ�ទិត� េ�លគឺ ភពពុ ធ
់ � ល់នូវលក�ណៈធម��តិ រហូ តដល់�ទងស ់ ែម�ង�ធម��តិ អង��ទង�
(Mercury)
�ំងអស់ស�ិតេ�ក�ុងចល��ំង�យ គឺ អនិច�ំ មិនេទ�ង ទុ ក�ំ មិន
(Mars) ភព�ពហស�ត( ៍ ភពយូ េរណ ៉ ឹស ិ Jupiter) ភពេ�រ(Saturn)
ធន់��ំ អន�� មន ិ ែមនខ�ួន ។
(Uranus) នង ិ ភពណឹបធូ ន(Neptune) ។ �ពះ�ទត ិ �គ� ឺ ��យ
់ នពិនិត�េឃញ �ពះពុ ទ�� ទង� ី លក�ណៈែ�ប�ប�ល ៃនធម��តិ ដូ េច�ះ េទីប�ពះអង�មិនសែម�ងអំពី ��តែផនដី ភ�ំ សមុ �ទ ភពមួយៗ
មួយដួង
ភពសុ �ក(Venus)
ភពែផនដ( ី Earth)
ក�ុងចំេ�ម��យ�ប់រយ�ន់�ន��យ
��ស ែដលេយង ី �ចេមីលេឃញ ី ។
ភពអ��រ
េ�ក�ុងលំហ
-៧៧-
ំ ូ លមួយ ែដលអែណ�តេ�ក�ុង �ក�� ភព គឺ��ន់ែត�ដុ ម លំហ��ស វ ិលជុ វំ ិញខ�ួនឯង និង ជុ វំ ិញ��យៃន�បព័ន� � �េ�ះ ។ ភព នីមួយៗៃន�បព័ន�� ពះ�ទិត� វ ិលជុ ំវ ិញ�ពះ�ទិត� េ��មគន�ង វ ិថីធម��តរិ បស់ខួ ន�សប�មេពលេវ�� � ៉ ងេទ�ង�ត់
។
សូ ម
ប��ក់� �ពះចន� មិនែមន���យ ែដល�នពន�ខ � �� ឺ ួ នឯងេទ ភពរណបែផនដី វ ិលជុ វំ ិញែផនដី េហយ ី ទទួលពន�ព ឺ �ី ពះ�ទិត� ។ ំ ុ ងេថរេវ� ពិភពេ�កេយង � ២៤ េ�៉ង ី េនះ វ ិលជុវំ ិញខ�ួនឯងមួយជុ ក ែដល�ត�វ�មួយយប់ មួយៃថ� ។ ែផនដវី ិលជុ ំវ ិញ�ពះ�ទត ិ �មួយជុ ំ ក�ុងេថរេវ� ៣៦៥ ៃថ� �ត�វ� ១ �� ំ ឬ ១២ ែខ ឬ ៤ រដូ វខុ ស�� ។ មនុ ស� សត� និង រុក��តទ ិ ទួលពន�ឺ និង កំេ�របស់�ពះ�ទិត� ។ ែផនដី និង �ពះចន� វ ិលជុ ំវ ិញខ�ួនឯង និង េ�ចរជុវំ ិញ�ពះ�ទិត�ក�ុង េល��នខុ ស�� ។ ដូ េច�ះេហយ ី �ន��ន�តុ ភូតចន���ស សូ រ� ��ស េកីតេឡង ី ។ ចន���ស សូ រ���សេនះ គឺ��សេ�ល ៃន ពិភពេ�កមួយ េ�លេ�េលីពិភពេ�កមួយ ក�ុងេពលែដលកំពុង េធ�ីដំេណីរែជង��ពុ ំ�ន់ផុត ។
-៧៨-
និ��នគឺ�អ�? ី
ចំេ�ះេរ�ងចន���ស
សូ រ���សេនះ
និ��នគឺ�អ�? ី
ក�ុងគម�ីរអដ�ក�ខ�ះេ�ក
ន� ំ គូ េនះ �ត�វយក�េ��ះ�ហូ ិ យ� �ពះ�ទត ិ � នង ិ �ពះចន��ង
អសុ រន� ិ ចូលមក�ប់េលប
រួច��ក់មកវ ិញេ�យអំ�ចៃន�ពះពុ ទ�
�តុ េនះ�ត�វ�សេ�ល�ំង
ឬ
បរម�គ� ។ េរ�ងេនះេ�កអ�ក�ន នង ឹ េជ�េ��ង�? ។ េជ��វត�ុ
េជ���ត�វ�ហូ អសុ រន� ិ ចូលមក�ប់
េ�សចែតនង ឹ េសចក��ី តះិ រះិ របស់អ�ក�នចុ ះ ។
ស��ប់ខួ នខ� � ុ ំ ខ�ុំនឹកឆ�ល់� �ហូ អសុ រន� ៏ ូ លមក ិ េហតុ អីកច �ប់�ពះ�ទិត� ឬ �ពះចន� ។ �ត់�ប់េ�យសំអប់ ឬ េ�យ �ស�ញ់
ឬ �ប់េ�យបំណងេធ�� ី ចំណី ។ �ហូ អសុ រន� ិ �ប់
។ េ�យបំណង�៉ង�ក៏េ�យចុ ះ េយង ី ី មន ិ �ច់គត ិ ដល់េឡយ ែតេយង ួ ី គួរគិត� េហតុ អ�ី�ហូ អសុ រន� ិ �ប់�ពះ�ទិត� ឬ �ពះចន�រច ែលងវ ិញដូ េច�ះ ។ ែលងវ ិញេ��ះេហតុ អ? �ី �ប់េទ�តេ��ះេហតុ អ? �ី �បសន ិ េប� ី ហូ អសុ រន� ិ ែលង�ពះ�ទត ិ � អំ�ច�ពះពុ ទ�ែមន
ឬ
�ពះចន�
េ�យ�រ
ចុ ះរទ� ិ អំ�ចេ�ះេហរី �ត់េ�ឯ�
�ន
�យក�េ�ះេចះែត�៊នចូ លមក�ប់េលប មួយ��ម ំ �ងៗ េរ�ង�ល់ �� ំ �ំឲ��ពះចន� និង �ពះ�ទិត�លំ�ក�ល់ែត��� ំ ៉ ងេនះ ។ ចំែណក�ង�ពះចន� នង ិ �ពះ�ទត ិ � ែដល�ត�វេគ�ប់េលប ចូ លេ�ក�ុងេ�ះអស់រយៈេពលេ�ចន ី �ទី េពលេវ�ខ�ះ
េហតុ អក �ី ម ៏ ន ិ េឃញ ី �ត់
េ��ះ�ក�ុងេពលែដលខ�ួន�ត�វេគ�ប់េលប
�ពះ
�ទិត� ឬ �ពះចន� �នេដីរបំភ�ឺពិភពេ�កមួយរយៈ ។ ឬេពលែដល
-៧៩-
-៨០-
និ��នគឺ�អ�? ី
�ហូ អសុ រន� ិ �ប់�ពះ�ទិត� ឬ �ពះចន�េលប �ហូ អសុ រន� ិ �ត�វេដីរបំភ�ឺ ពិភពេ�កជំនួស �ន�េ�ៃថ��នសូ រ���ស ឬ យប់�នចន� ��សេ�ះ េពលេវ�េ�ដូ ច�ប�កតី គឺ ២៤ េ�៉ងដែដល ។ ក�ុងត��ភូ ម� ិ �ស�សម័យបច�ុប�ន� េគន� ិ យ� ពណ៌េ��
និ��នគឺ�អ�? ី
ស��ប់សិក�ឲ��នេចះដឹង�គប់ៗ��រហូ តសព�ៃថ� ។ �ពះពុ ទ�េ���រ� មិនែមន�អ�ក��ជ��ងភូ មិ��ស�េទ ែតេ�ក�អ�ក��ជ��ងចរ���ស� ិ
។
ភូ មិ��ស�របស់េ�ក
ែដលខ�ុំន� ំ េ�កខុ សេទ គអ ិ យ�ខុ សេ�ះ គម ឺ ន ិ ែមនខ�ួនខ�ុ� ឺ �ក
ែដលេកីត�នេឡង ី េលី�ពះ�ទិត� ឬ �ពះចន�េ�ះ គឺ��សេ�ល
��ជ��ងភូ មិវ ិទ�សម័យបច�ុប�ន�
េគ�េ�កនិ�យខុ ស
។
ពិភពេ�កែដលខ�ុំ�ននិ�យមកេហយ ី ។ េ����ស��ង��យ
ចំែណកខ�ួនខ�ុំ ខ�ុំមិន��ពះពុ ទ�េ���រ�ន� ិ យខុ សេទ ែតខ�ុំ�
េគ�នគិតេជីងេលខ �មដំេណីរេ�ចរៃនភព�ំងេ�ះ េហយ ី េគ
�ពះពុ ទ�េ���រ� និ�យ�ត�វ�មត��ភូ មិ��ស�បូ�ណ ។
�យ� េ�េ�៉ងប៉ុេ��ះ �ទប ី ុ េ៉ ណ�ះ ក�ុងៃថ�េ�ះ ឬ យប់េ�ះ នង ឹ
ក�ុងេរ�ង�មួយ��េនះ �នចំណុចមួយ ែដលខ�ុំ�ត�វន� ិ យ
�នចន���ស និង សូ រ���ស ។ េគ�យ�ំងពី�សេ�លេផ�ីមេកីត
់ ំណុច ែដលេ�ក�ននិ�យ � �ពះពុ ទ�េ���រ�ខុ ស គឺ�តងច
់ ណ�ល េឡង ី រហូ តដល់�សេ�ល�គប�ត់វងម
� “ ភូ មិ��ស�ែដលខ�ុំ�ននិ�យមកេនះ គឺ�ពះពុ ទ�បរម�គ� �ទង់
រហូ តដល់�សេ�ល
េចញផុ ត សឹង�ត�វ�មទំ�យរបស់េគ�ំងអស់។
��ស់ដឹងេ�យពុ ទ��ណរបស់�ពះអង� ” ។ ក�ុងចំណុចេនះ �ពះពុទ�
េតេី យង ី េជ�ដូ ចេម�ចេ�ចំេ�ះេរ�ងែតមួយ ែតេ�បល់�ន
េ���រ� េ�ក�ត�វទទួលខុ ស ែតកំហុសេនះ េ�ក�ត�វ�ន
ពីរខុ ស��? ខ�ុំ�េ�បល់អ�កភូ មិ��ស� �នេហតុ ផលេ�ចីន�ង
ទទួលអភ័យអំពីអ�ក��ជ��ង ំ �យ េ��ះ�ពះពុ ទ�េ���រ� �
�នភស�ុ�ងពិតេ�ចីន�ង និង ឡូហ�ុក ិ �ង េ��ះេគ�នេ�គ�ង
អ�ក��ជ���ក់ �នេសចក�ីេ�រព ចំេ�ះ�ពះស��សម�ុទ�បរម�គ� �ន
�ប�ប់ស��ប់ពិេ�ធ ។ េគ�នែកវយត ឹ ស��ប់េមីលវត�ុ�តុ េ�
េសចក�ីេ��ះ�តង់ ចំេ�ះធម�វ ិន័យ �នេសចក�ី���ន ចំេ�ះ មុ ខ
��យៗ ។ េគ�ន�នអវ�ស ស��ប់េបក ី េ�េមល ី វត�ុ�តុ ែដល
�រ នង � ។ ិ កច ិ ��រ របស់ខួ ន
េគសង� ័យ �ពិេសសេគ�ន�ំ�ជ�ចបេ��ះ��យរណប ឬ �ន�ច
ចំេណះដឹង�ងភូ មិវ ិទ� ែដល�ពះពុ ទ�េ��េ�ល�ង�
ផ�ុកមនុ ស� និង េ�គ�ងថតេដីម�ព ី ិនិត� និង ថតរូប�ពទុ ក�ឯក�រ
់ នសែម�ងទុ កេ�ះ �សំដី�បកបេ�យកុ សលចិត� �ពះសម�ុទ��ទង�
-៨១-
មិន�ចសេ�មចឲ�េ�ក �នេ�ស�នេឡយ ផ�ុយេ�វ ិញ គឺ�ត�វ ី
សេ�មចឲ�េ�ក�នបុ ណ�ក�ុងេរ�ងេនះេទប ី គួរ ។
�៉ង�ក៏េ�យ អ�កនិពន� អ�កេទសន៍ អ�កេ�ស� � បុ គ�ល�នបំណងល� �នឧត�មគតិខ�ស់ មន ិ �ត�វ�បមូ លេរ�ងមិនពិត យកមកន� ិ យេ�យ�ង�េរ�ងេនះ�ពះពុ ទ�សែម�ងេឡយ ី
េ��ះ
សម័យេនះមន ិ ែមន�សម័យមនុ ស�ល�ងេ់ ទ គ� ឺ សម័យមនុ ស�េចះ ដឹង សម័យវ ិទ���ស�ទំេនីប ទស�នវ ិ��ចំេរន ី សម័យកុ ំព�ូទ័រ និង អុ ីនធ័រណិត។ េ�ក�ុងសម័យែដលពភ ិ ពេ�ករកចំ ី េរន ី ហួសព� ី រ��នដូ ច េនះ
-៨២-
និ��នគឺ�អ�? ី
េបេី យង ី �ពុ ទ��សនក ិ េចះែតន� ិ យ�មែតអក�រ
�មែត
�រម�ណ៍ �មែតទំេន�មទំ�ប់េ�យ�ង��ពះពុ ទ�អង�េទស�ទុ ក េ�ះមិនែមន�នផលដូ ចក�ុងសម័យ�ពះពុ ទ�េ���រ�េទ
េ��ះ
សម័យេ�ះ មនុ ស�េ�ល�ងេ់ ��េ�ចន ី ។ �ក��ែដលេគ�ង� ��ក�របស់�ពះ មនុ ស�ក�ុងជំ�ន់េ�ះេចះែតេជ��ំងអស់ ។ អ�ក
និ��នគឺ�អ�? ី
�ំង�ពះរបស់េយង � ីរ�តឹមណឹងពុ ំ�នេឡយ ី នឹងអស់ផូ វេដ ី ។ ដូ េច�ះ អ�កនិ�យ��ក់ៗ េ�ះ�និ�យ�មេ�បល់របស់ ខ�ួនក�ី ន� ិ យ�មគម�រី ក�ី ន� ិ យ�មេស�វេ��ក�ី ន� ិ យ�ង ដល់�ពះក�ី �ត�វែតេសីេរព � វេលីកមក ី ិនិត�េមីលេសចក�ីកុ ងេរ�ងែដល�ត� និ�យេ�ះ េ�យវ ិ�រណ��ណ�បកបេ�យសុ ទិដ�ិនិយម ។ េបី េឃញ ី � េសចក�ី�គប់��ក�ុងៃផ�េរ�ង�នេហតុ ផល�ក់ទងេឆ�ីយឆ�ង ��េហយ � ីេទ�ត កុ ំ�លយក ី អ�កន� ិ យ�ត�វសំ�តេរ�ងរបស់ខួ ន�ថ� េ�និ�យ��ម េ��ះេរ�ងនីមួយៗមិនែមន�នេសចក�ីលព � ិេ�ះេ� េលីេហតុ ផលែតប៉ុេ�� ះេទ គឺេ�េលីដំេណីរេសចក�ី េ�េលល ី ំ�ប់ �ក� េ�េលី�ក��ស់�ក�ថ�ី �ក�ខ�ស់�ប �ក�េ���ក់ �ក� ែដល�ននយ ិ មន័យ�ន់សម័យ ។ �ក�� សំ�តេរ�ង ឬ ៃច�េរ�ង គឺ�រេធ�ីឲ�ៃផ�េរ�ង�នេហតុ ផល�ន់ែតល�
�នដំេណីរេសចក�ី�ន់ែតេរ�បរយ
�ន�បេ�គ
�ន់ែត�តឹម�ត�វ េដីម�ឲ ី �អ�ក��ប់�យយល់ េធ�េី រ�ងហួសសម័យ ឲ�
និ�យក៏េចះែត�នេករេ� � ិ៍ � ះ េចះែត�នមនុ ស��ប់�ន េចះែត
�ន់សម័យ
�នមនុ ស�េ�តេស�ីចសរេសីរ�ល់ែតេពលន� ិ យ។
ដូ ច�េរ�ងសត�បក�� ី នពួកខុ ស��េចះនិ�យ���ន េរ�ងមនុ ស�
ផ�ុយេ�វ ិញ ក�ុងសម័យេនះ �សម័យមនុ ស�េចះដង ឹ េ�ចន ី មនុ ស�ែលង�ំងេជ��ពះេ�េហយ ី ។ �ល�េបេី យង ី ន� ិ យអ�ៗ ី េយង ី េចះែត�ងដល់គម�ីរ �ងដល់�ពះញយៗេ�ះ �ំងខ�ួនេយង ី
េរ�ងមន ិ ពេី �ះព� ិ
ឲ��នេសចក�ព ី េី �ះេក�ះក�យ
និង សត�និ�យ���ន េរ�ងេទវ� និង មនុ ស�និ�យ���ន េរ�ងសត�កែង�ប ឬ សត��បេច�វេចះ��ប់ធម�េទស� ។ល។
-៨៣-
-៨៤-
និ��នគឺ�អ�? ី
េរ�ង�ំងអស់េនះ អ�កនិ�យ�ត�វសំ�ត �ត�វៃច��មុ នសឹម
និ��នគឺ�អ�? ី
េ�ល�ងដល់គម�ីរ ដល់�ពះ េហយ ី ៃផ�េរ�ងែដលេលីកយកមកេធ�ី� ឧប�ណវ ិធេី �ះ �ត�វ�ក់ទងនឹងតថ�ពៃនសង�មបច�ុប�ន�ផង ។
និ��នគឺ�អ�? ី
ន� ិ � នគ� ឺ អ�? ី
�ត�វ�នេគេ�ទសួរ
�ំងែតពប ី ឋម
�ល�អ�កន� ផលល�រែមង ិ យ�ំងអស់�� �នេធ�ដ ី ូ េច�ះេហយ ី
េ�ធិសម័យមកេម�ះ មិនែមនេទីបនឹង�នក�ុងបច�ុប�ន�េនះេទ ។ �ពះ
េកីត�នដល់ខួ នផង � ដល់អ�ក��ប់ផង ដល់��ស់េរ�ងេដីមផង �
អរហន�ស��សម�ុទ�
ពិេសសដល់ពិភពេ�ក ែដល�លំេ�ៃនខ�ួនពុ ំ�នេឡយ ី ។
េទស�ពន�ល់
មួយអេន�ីេ�យ�ពះអរហន��វក
�បកបេ�យេទព�េ�សល
់ ន �ទង�
�៉ងខ�ស់ដល់��ស់
ខ�ុំសូមប�� ប់េរ�ងសួគ៌ នរក េ�បត អសុ រ�យ �តឹមប៉ុេណ�ះ
សំណួរែដលមកព�ី គប់ន� � ។ ក៏បុ ែ៉ ន�ពួកេគ�ំង ិ យក�ុង�បេទសឥ�
ចុ ះ េដីម�ទ ិ � ន ែដល�កម�វត�ុចម�ង ី ុ កទំពរ័ ស��ប់អធប ិ �យអំពី ន�
េ�ះ�បុ ថុជ�ន មិន�ចយល់�នច�ស់�ស់ េ�ែត�សពិច�សពិល
ក�ុងេស�វេ�េនះ ។ ទន�ឹម��េនះ ខ�ុំកស ៏ ូ មជូ នពុ ទ��សិតមួយែដល
គឺ���របស់�ពះ �និច� េ��ះ�ក� ន� ិ � ន េនះ�អរយ�� ិ
�នែចងទុ កេ�ក�ុងគម�ីរធម�បទ�៖
អរយបុ គ�ល �ន េ��បន�បុគ�ល សក��មប ិ ិ ុ គ�ល អ��មិ
“ សូ ម�ក ី �បនៈ (��ក់�ស) ��ក់េ��ចចុ ះមកដូ ច�
បុ គ�ល នង ិ អរហត�បុគ�ល ។
�ម
បុ ថុជ�នែដល��ប់េញ�ន�៉មនឹង��មនុ ស� ឬ េ�កិយ
�ំង�យ �នេសចក�ីសុខតិច�ស់ �នេសចក�ីទុក�េ�ចីន�ស់
��ែដលបង�បេ់ �េ�យអវ ិ�� �គៈ ត� � ឧ��ន លំ�កនឹង
បណិ� ត�ំង�យ �លេបី�នដឹងច�ស់ដូចេនះ រែមងមិនេ�តកអរ
យល់ចូលចត ិ � ន េនះ�ស់ សូ ម�េី គ��ប់�នឮេឡង ី �ុ ំ ិ ��ក� ន�
៏ ទិព� ក�ុងពិភពៃនេទវ�, បុគ�ល��វករបស់�ពះ ក�ុង�ម សូ ម�ដ ី �
�តេច�ក ��ប់�នន� ិ យេឡង ី សក ឹ បបូ រ�ត់កេ៏ �យ ។ ប៉ុែន�េបេី គ
��ប់េភ��ង
ក៏មន ំ មនុ ស�ឲ�ែឆ�តេ�យ�ម�ន ិ �ច�ុង
ស��សម�ុទ� រែមងរក�យេពញច ត � ”។ ី ិ � ក�ុង�រអស់េ�ៃនត� ½ ½½
ព��មបដិបត�ិអដ�ង�ិកមគ� ចំេរន ី �វ�មយប�� �មត��យ ៃន �ពះពុ ទ�បរម�គ�
�នសេ�មច�អរយបុ គ�លេ�ះ ិ
ប���ំង�យ
ែដល�ក់ទងដល់ន� ិ � ន នង ឹ �នភ�� ឺ � ងេ�យឯកឯង ។
-៨៥-
និ��នគឺ�អ�? ី
ខ�ុំេជ��ក់� ពុ ទ�បរស័ ិ ទ�គប់ៗរូប ែដល����និ��ន ��កដ
-៨៦-
និ��នគឺ�អ�? ី
គឺ៖ ស = �ន + ឧ�ទិ = ប�� ក�ន� + េសស = សល់ + ន� ិ �ន។
់ នចេម�ីយៃនសំណួរ� ន� �ចង� �បេណី� រៗមុ ននឹង ិ � នគ� ឺ អ�? ី
�ក� អនុ�ទេិ សសន� ិ � ន ែ�ប� និ��នែដលមិន�នសល់
�នសេ�មច�ពះនិ��នក�ុងៃថ��មួយេ�ះ ។ ចំែណកខ�ុំ�ទ ក៏�ន
ឧ�ទិ ។ េបីបំែបក�ក� អនុ�ទេិ សសន� ិ � ន ឲ��យយល់េ�ះគឺ៖
េសចក�េី �មនស�រក�យ ី
អន = មន ិ �ន + ឧ�ទិ = ប�� ក�ន� + េសស = សល់ +ន� ិ �ន។
ដឹងរបស់ខុ ំ� � បុ ថុជ�ន
នង ឹ អធប ិ �យេ�ះ��យ�ម�រយល់
េ�យសំ�ងេ�េលេី សចក�ីពន�ល់
របស់
េ�កអ�ក��ជ� ែដល�នែចងទុ កក�ុងគម�ីរ�ពះៃ�តបិតក ។
�ក� ឧ�ទិ អដ�ក���ប់� �នដល់ ប�� ក�ន� ។ �ម ន័យេនះ បុ គ�លែដល�នសេ�មច�ពះនិ��នេ�ះ ក៏គឺ�ពះអរហន� ។
�ក� ន� ិ � ន មកពី�ក� និ + �ន, និ ែ�ប� េចញផុ ត េចញ
បុ គ�លេ�� អំពី�ពះអរហន� មិន�នេ��ះ� �នសេ�មច�ពះនិ��ន
ផុ ត�សឡះ អស់ ឥត ។ រឯ ី �ន ែ�ប� ៃ�ពកេិ លស ឬ េ�គ�ង
េទ េ��ះ�ក� ន� ិ � ន ែ�ប� រលត់ េ�ះ សំេ�យករលត់េ�យមន ិ
�ក់េ�សះ �ក់��ក់ រួបរតេ�ក� � ត� ។ ��ស់ វ � ព ឹ ុ ងស��នចិតស
�នេសសសល់ �គៈ េ�សៈ េ�ហៈ ។
ត�ម�ត ព � ព� = ន� ័ � ធម��តិ ឬ ចិត�ែដលេចញ ិ � ន �នអត�នយ ផុ ត �សឡះ�កៃ�ព គឺ កិេលស ឬ េចញផុត�សឡះ
�កេ�គ�ង
�ក់េ�សះ �ក់��ក់ រួបរត � ។ ឹ គឺ ត�
ប៉ុែន� �ក�� ឧ�ទិ សំេ�យក ឧ��ន ក៏�ន ។ �ពះ អរយបុ គ�លដៃទ សូ ម� ី �គៈ េ�សៈ េ�ហៈ របស់េ�កមិន�ន់ ិ អស់ ែតចត ិ �របស់េ�ក��ក់ចូលក�ុង�កែសន� ិ � នេហយ ី ។ �មន័យ
ន� ិ � ន េនះ �ន ២ �៉ង �មពុ ទ��សិត� ៖ “ េទ� ភក ិ េ� វ
េនះ េ��បន�បុគល � សក��មិបុគ�ល អ��មិបុគ�ល ក៏�ន
� ង�យ! ន� ន� ិ � ន�តុេ� ��លភក ិ ុ �ំ ិ � ន�តុ�ន ២ �៉ងគឺ ៖
េ��ះ� �នសេ�មច�ពះនិ��នែដរ ែតេ��នេ�គ�ងផ�ំកុ ងទ � ីេនះ
សឧ�ទេិ សសន� ិ � ន ១, អនុ�ទេិ សសន� ិ � ន ១ ” ។ �ក�
េ�យកឧ��ន េ��ះ ឧ��ន�បច�យ ័ ឲ�េកីតភព ។ ដូ ចេនះ
សឧ�ទិេសសនិ��ន ែ�ប� ន� ិ � ន�តុ ែដលេ�សល់ ឧ�ទិ ។
េហយ េទប ី ី �នេ��ះ� េ�គ�ងផ�ំៃន�រេកត ី បុ គ�លែដលមន ិ �ន
�ក� សឧ�ទេិ សសន� ិ � ន េនះេបប ី ំែបកឲ�ល�ិត�យយល់�ស�ល�ំ
េ�គ�ងផ�ំៃន�រេកីត �នែតមួយពួកប៉ុេ��ះគឺ �ពះអរហន� ។ េរ�ងគួរសេង�ត ក�ុងទីេនះ គឺ ឧ�ទិ សំេ�យក ឧ��ន ។
-៨៧-
-៨៨-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
ប៉ុែន��ក�� ឧ�ទិ ក�ុងបទ� សឧ�ទេិ សសន� ិ � ន អនុ�េសស-
ន័យទី ១- ន� � , ិ � ន ែ�ប� មន ិ �ន គឺមិន�នត�
ន� ិ � ន េ�កសំេ�យក ប�� ក�ន� ។ �ក��ំងពីរេនះ�នេសចក�ីេ�
ន័យទី ២- ន� ិ � ន ែ�ប� អស់េ� គឺអស់កិេលស,
េផ�ង�� ែត�ពុ ទ��សិតដូ ច�� ។
ន័យទី ៣- និ��ន ែ�ប� រលត់មិនសល់ គឺរលត់េភ�ីងទុ ក� និង
ចំេ�ះេរ�ងេនះ េយង ី �ត�វ�ន់យកេសចក�� ី �ក�� ឧ�ទិ ក�ុងកែន�ងខ�ះ េ�កសំេ�យក ប�� ក�ន� ក�ុងកែន�ងខ�ះ េ�ក សំេ�
េភ�ង ី កេិ លស ។ ែដលែ�ប�
មន ិ �ន និង អស់េ� េ�កសំេ�យក
យក ឧ��ន ។ ដូ េច�ះ បុ គល � ែដល�នេ��ះ� សេ�មចនិ��ន
សឧ�ទិេសសនិ��ន ែតម�៉ង ។ ែដលែ�ប� រលត់មន ិ សល់ េ�ក
េទីប�នេសចក�ីេ�ពីរ�៉ងគឺ៖
សំេ�យក�ំងសឧ�ទិេសសនិ��ន �ំង អនុ �ទិេសសនិ��ន ។
១- បុ គ�លែដល��ពះអរហន� េទប ី �នេ��ះ� សេ�មច និ��នេ�យបរបូិ ណ៌ ។
គុណ�បេ�ជន៍ៃន�ពះនិ��ន
�ពះពុ ទ��ង ំ �យ ែតងសរេសីរ�ពះនិ��ន � ៖ �គក�េ�
២- បុ គ�លែដល��ពះេ��បន� ក៏�នេ��ះ� សេ�មច
អស់េ�ៃន�គៈ, េ�សក�េ� អស់េ�ៃនេ�សៈ, េ�ហក�េ� អស់
និ��នែដរ ែតមិន�ន់បរបូិ ណ៌ដូ ច�ពះអរហន� េ��ះ ឧ��ន េ�
េ�ៃនេ�ហៈ ដូ េច�ះក៏�ន ។ � អ�តំ មន ិ េកីត អជ� មិន�ស់,
�នមន ិ �ន់អស់េ�យ�ច់�ត ។ ប៉ុែន��៉ង�ក៏េ�យ �ពះ
អព�ធិ មន � េ� �ំ ិ ឈ,ឺ អមតំ មន ិ ��ប់ ដូ េច�ះក៏�ន ។ � មទនម ិ ទ
េ��បន�បុគ�ល �នេ��ះ� ចូ លដល់ន� ិ � ន �ងេដីមេហយ ី ។
់ ូ វេសចក�ីេ�សក��ន ញីនូវេសចក�ី�សវ ឹង, ប� ិ សវ ិនេ� បេ��បងន
�ពះអរយបុ គ�លេនះ េ�កមិន�ន�រ�តឡប់ថយេ��យ គឺេ�ក ិ
់ ូ វេសចក�ី�ល័យ ក�ុងប�� �មគុ ណ, �លយសមុគ�េ� រ ំេលង ី បងន
េចះែតរុលេ�មុ ខបន�ិចម�ង ៗ រហូ តដល់�ងចុ ងបំផុត គឺនិ��នដូ ច
ក�ុងប�� �មគុ ណ,
�ពះអរហន� ក�ុងេពល�មួយ�មន ិ �ន ។
� , វ ិ�េ� ��ស�កតេ�មក, នេិ � ភព, តណ�ក�េ� អស់េ�ៃនត�
� ីេនះ សូ ម �ក�� ន� ិ � ន េនះ ែ�ប�នេ�ចីនន័យ ប៉ុែន�កុ ងទ ែ�ប�តឹមែត ៣ ន័យ គឺ៖
វដ�ូបេច�េ�
�ត់��ច់នូវដំេណីរវ ិលវល់កុ ងៃ�ត �
់ ូ វត� េ� រ ំលត់បងន � ដូ េច�ះក៏�ន ។ �� អសង�តធម៌ ឥតបច�យ ័ �ក់ែតង ដូ េច�ះក៏�ន ។ សរេសីរ� បរមំ សុខំ េសចក�ស ី ុ ខដេ៏ ឆ�ីម ។
-៨៩-
-៩០-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
ប� � េសចក�ីសុខេផ�ង ែដលសត��នជួប�បទះក�ុងេ�កសន�ិ�ស
(Professor Malcolm David Eckel, PhD, Boston University)
េនះ� �មិសសុ ខ គឺសុខ�យេ�យទុ ក� មិនែមន�សុ ខែតម�៉ង
ពន�ល់�ក�
េទ ។ ចំែណក�ងសុ ខក�ុង�ពះនិ��ន �ឯកន�សុខ គឺ�នែតេសចក�ី
(Nibbana or Nirvana is the cessation of suffering, of desire, of
សុ ខម�៉ង ឬ �និ�មិសសុ ខ សុ ខ��ស�ក�មស ិ មន ិ �យេ�យ
ignorance) ។ េ�ក�����រ� �ន�ប�សន៍ សង�តធ ់ �នេ់ �េលី
ទុ ក�បន�ិចបន�ួចេឡយ េទីបេ��ះ� បរមសុខ �សុ ខ�៉ង�បេសីរ ី
មេធ��យ ពន�តទ ់ ុ ក� ពន�តត ់ � � ពន�តអ ់ វ ិ�� របស់�ពះស��សម�ុទ�
ដូ េច�ះក៏�ន ។
គឺ អដ�ង�ិកមគ� (The Eightfold Path) មគ��បកបេ�យអង� ៨ ��
និ��ន
�
�ររលត់ទុក�
រលត់ត� � រលត់អវ ិ��
៌ ំ�ង ប�� ន� ំ ផង ិ � ន �ប����លេ�� េហយ ី �ន�ថក
មេធ��យកំពូល ែដលេម�ស�ដៃទមិន�ចរកេឃញ ី ។ េ�ក
ែដលអ�កសក ិ ���វ��វ ពុ ំ�យយល់�នេ�យ�ស�លេឡយ ី េ��ះ
បែន�មេទ�ត� មេធ��យែតមួយគត់ស��ប់រ ំេ�ះទុ ក� ឬ ឲ��ន
� �ពះនិ��នេចញផុ តអំពី សង�តធម៌ ។ សង�តធម៌ គឺអ�ីៗ�ំងអស់កុ ង
សេ�មច�ពះនិ��នេ�ះ គឺ�រចេ�មីនវ ិបស��កម���ន (Vipassana
េ�ក �នវ ិ��ណក�ី ឥតវ ិ��ណក�ី េកីតេឡង ័ េ�គ�ង ី ពីេហតុ បច�យ
Meditation) ឬ បដិបត��មអរយមគ� ៨ ែដល�ត�វបំ�ព�ញមក�ន ិ
ផ�ំ ែដលេ�� ស��រ ។ ចំែណក�ង�ពះន� ិ � ន � អសង�តធម៌ ឬ
ដល់ សល ី ស�ធិ ប�� ។
វ ិស��រធម៌ េចញផុ តពេី ហតុ បច�យ ័ �េ�គ�ងផ�ំ ពុ ំ�ចឲ�វ ិទ���ស�
ចំែណកេស�វេ� �ពះពុទ� (Buddha) របស់េ�ក �លែី ស�
�ងស��រៈឆ�ុះេមីលេឃញ ។ ក៏បុ ែ៉ ន� េគ�ចសេ�មច និង ី េឡយ ី
េស�េរ ី (Alistair Shearer) �នពន�ល់�ក� ន� ិ � ន ដូ ច��នឹង
យល់ច�ស់�ក់ធុ ះ� នូ វនិ��ន�នេ�យផ�ូវវ ិបស�� េ��ះវ ិបស��
េស�វេ��ងេលីែដរ ។ ប៉ុែន�អ�កនិពន�េ��យេនះ �ន�ប�សន៍
�ំឲ�េកីតវ ិបស��ប�� ឬ វ ិបស���ណ �ក់ធុ ះនូ � វ�ពះនិ��ន
�ិ គ� (The Visuddhimagga) របស់�ពះ សង�តធ ់ �នេ់ �េលីគម�ីរ វ ិសុទម
�ល� ិ ត�ធ ិ ធ ិ ម៌, បដប ិ ម៌ នង ិ បដេិ វធធម៌) ។ ី បដេិ វធធម៌ (បរយត�
ពុ ទ�េ�� (Buddhaghosa) ែដលែ�ប� ផ�ូវ ឬ មេធ��យស��ប់
េ�ង�មេស�វេ� ពុទ� � ស� (Buddhism) របស់បណ�ិត
េធ�ីចិត�ឲ�បរសុ ិ ទ� (The Path of Purity) េហយ ី េ�កសរេសីរ�ទឹស�ី
�����រ� �៉ល់ខូម េដវ ិដ អិកខិល ៃន សកលវ ិទ�ល័យ បុ សស�ុន
និ��ន របស់�ពះស��សម�ុទ� �ពម�ំង��យ�ពះ�ម ដល់�ពះអង��
-៩១-
និ��នគឺ�អ�? ី
“ ម�បុរសេបះដូង េពញេ�យ�����ណ (The Intelligent Heart) ”
។ អ�កនិពន�េនះ�ប់�រម�ណ៍�៉ង��ង ំ េលី សល ី ស�ធិ
-៩២-
និ��នគឺ�អ�? ី
បុ គ�លអ�ករ ំលត់ទុក�មិន�នេទ ។ ផ�ូវ គឺអរយមគ� �បកបេ�យអង� ៨ ិ �នែមន ែតមិន�នបុ គ�លេដីរេលី��៌េនះេទ ។
ប�� ែដល�មេធ��យ�ំឲ��នសេ�មចនិ��ន ។ េ�កែថម
សរុបេសចក�ី ន� ិ � នធម៌ �ធម៌�នគម�ីរ�ព��លេ��(គម�ី
�ំងដកយក�សត �ិ គ� មក ិ របស់�ពះពុ ទ�េ���រ� ពគ ី ម�រី វ ិសុ ទម
េ�) េឃញ ី �នេ�យក�ម (ទុ ទេ� �) ដឹង�នេ�យក�ម (ទុ�នុ
អធិប�យ ក�ុងវណ�កម��ត់ែដរគឺ៖
េ�េ�) ស�បរ់ ��ប់ (សេ��) �បណីតឧត�ម (បណីេ�) គិត��ន់
ទុ កេ� មវ ហ ិ ន េ�ចិ ទុ កេ�ិ �
េគ�រយកខ�ួនឯងមិន�ន (អត���វចេ�) ល�ិត (នប ិ ុេ�) គឺបណ�ិត
�រេ� ន ករិ �វ វ ិជ�តិ ិ
គួរដឹងច�ស់ (បណ�ិតេវទនេី �) ។
អត�ិ នព � ិ ន នព ិ ុត ិ េ� � បុ� មេ�� អត�ិ គមេ� ន វ ិជ�តិ ។ ទុ ក��នពិត រឯអ� ី កែដលដឹងនូ វទុ ក�មិន�ន, �រ�រ�ន ឯអ�កេធ�ីមិន�ន, �ររ ំរលត់ទុក� � ន ឯអ�ករ ំលត់មន ិ �ន, ផ�ូវ�ន ឯអ�កេដីរមន ិ �ន។ “Mere suffering exists, no sufferer is found; The deeds are, but no doer of the deeds is there; Nibbāna is, but not the man that enters it; The path is, but no traveler on it is seen.” �សត ិ �ងេលេី នះ�នន័យ� ទុ ក��នែមនពត ិ ែតមន ិ �ន បុ គ�ល�ដឹង�ខ�ួនកំពុងរងទុ ក� ។ �រ�រ (សំេ�ដល់កម���ន �នសមថកម���ន វ ិបស��កម���ន សតិប��ន) �នែមន ប៉ុេន� បុ គ�លអ�កេធ�ី (បដប �ី ុ ក�នែមន ប៉ុែន� ិ ត�) ិ មន ិ �នេទ ។ �ររ ំលត់កទ
��ស័យេហតុ េនះេហយ ី �លែដល�ពះពុ ទ�បរម�គ� េទប ី នង ឹ �ន��ស់ដឹងស��សេ��ធិ��ណថ�ីៗ
់ ុ ញ��ន់កុ ង�ពះច �ទងធ � ិ��
់ ិនចងស ់ ែម�ងធម៌ េ�ប�ន�បេ�សត�កុ ងផ� �ទងម � ូ វ�ពះនិ��ន េឡយ ី ។ ប៉ុែន�េ�យ�រ�ពះករុ�គុ ណ
មកប� � លដឹក�ំ�ពះហឫទ័យ
�ពះអង� េទប ី �ទង�់ ពមេទស�េ��សសត�េ�ក ។ “ ន� ិ � នំ បរមំ វទន�ិ ពុ�� ” “ �ពះពុ ទ��ង ំ �យ ��ស់� និ��ន�នគុណ�ពខ�ស់បំផុត ” ។ “ អប��េ� អមតំ បទំ ” “ េសចក�ម ី ន ិ �ប�ទ �ផ�ូវេ��ន់�ពះន� ិ �ន”។ ½ Í ½
-៩៣-
-៩៤-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
�រចូលនិ��ន
និ��នេ�ឯ�?
ពុ ទ��សនិកេ�ចីន�ស់ចូលចិតន � ិ�យ� “ �ពះពុទច � ូល
និ��ន មិនែមន��បេទស ���ទ វ ិ�ន ឬ ពិភព�លំេ�
ន� ិ � ន ” ឬ “ �ពះអរហន�ចូលន� ិ � ន ” ។ �ក�េនះក៏មិនេឃញ ី �
របស់�ពះ�ទេិ ទព េ�រេពញេ�េ�យេសចក�ស ី ុ ខ�នច ិ �នរិ ន�រ ៍ ដូ ច
ខុ សធំដុំអេ�ី ទ
ក�ុងសុ បិន ឬ ក�ី�សៃម ��ប់ដក់�ប់កុ ងស� � � នចិត�មនុ ស�េទ ។
ចិត�ពន់េពក�ស់
និ��ន មិន�នន័យ���រឆ�ងផុ តរបស់មនុ ស���ក់ៗពីេ�កេនះ
�ធម៌មិន�នអ�ីៗ�ំងអស់
េ��ន់េ�កេផ�ងេទ�ត និង មិនែមន��វៈ�នខ�ួន��ណ ដូ ច
ែ�ប�មិន�នរបស់អ�ីស��ប់ទទួលអ�កចូ ល ។
�រគូ សេ�ែដល��ប់�នក�ុងផ�តគ ់ ំនត ិ មនុ ស� �យូ រមកេហយ ី េទ ។
ប៉ុែន��ក�េនះ�នន័យលំ�កនង ឹ ��ប់ឲ�យល់ចូល េ��ះនិ��នេគ��ល់�គប់����អសង�តធម៌ �ពិេសសគម ័ �ក់ែតង ឺ ិន�នបច�យ
េបេី យង ិ � ន �នន័យ� ន� ិ � ន េ� ី ន� ិ យ� “ ចូល ” ន�
េ�េលី�ររលត់
ួ ស��ប់ឲ�េគ “ចូល ” ឬ ��នលំេ� �ន រូប ឬ េ��ន អ�ម ី យ
��នេសសសល់ៃន កិេលស ត� � ឧ��ន ែដល��ប់�នេ�ក�ុង
ស��ប់ឲ�េគ “ េ� ” ។ ដូ េច�ះ �រេ�ល�ក�� ចូលន� ិ � ន នង ឹ �ំ
ចិត�មនុ ស� ។ �ររលត់េ�ះគឺ�រលត់េដីមេហតុ ៃនកំេណីត ។ និ��ន
ឲ�មនុ ស��េ�ចីនយល់�ចឡំតៗ��� និ��នគ� ឺ នគរមួយ
�នេ��ធម�� �អនន��ល េ��គប់ទក ី ែន�ង �គប់េពលេវ� ។
មួយ ���ច�កមួយ
និ��ន នឹងេកីត��កដ�ក់ែស�ងក�ុងចិត�មនុ ស��និច� េ�េពលែដល
ស��ប់ទទួល ស��ប់��ក់េ�របស់អ�កដំេណីរ ឬ អ�កចូ ល ។ មិន
វ ិ��ណរបស់េគ��ស�ក កិេលស ត� � ឧ��ន ។
ែតប៉ុេ��ះ
�ពះអរយបុ គ�ល�នឲ�ន័យរបស់ និ��ន ិ
�រដ�
��បេទសមួយ �ភពមួយ ��នមួយ
សំដីេនះ�ចេធ�ីឲ�េយង ី េ�បម ី េ�គតិ��វ��វ�េតី
និ��នេ�ជិត េ��ប់�មួយនឹងខ�ួនេយង ី ក�ុងជីវ ិតអេ��ល
នគរ រដ� ��ច�ក �បេទស ភព �ន េ�ះ�ន�ទង�់ �យដូ ចេម�ច
េនះ ែតេយង ី យល់មន ិ �ន់ដល់ េមល ី មន ិ �ន់េឃញ ី សម�ស�មន ិ �ន់
ឬ �នលក�ណៈ�៉ង� ។ �រ�សេម�ី សៃមដូ េ��ះ�ំឲ�េយង ី គត ិ
�ន េ��ះចិត�របស់េយង ី �នកិេលស ែដលេ�កេ�� សំបក �
� និ��ន �នលក�ណៈ ែបប�ព �គប់�៉ងដូ ច��នឹងវត�ុ�ំង�យ
េ�គ�ងេវចខ�បេ់ �េឡយ ី ។
ែដល�នេ�ក�ុងេ�កេយង ី េនះ ។
-៩៥-៩៥- -៩៤-
-៩៦-៩៦- -៩៤-
និនិ � � � នគឺ � នគឺ � � អ�អ� ? ី ? ី
និនិ � � � នគឺ � នគឺ � � អ�អ� ? ី ? ី
�របរ�យ� និ��ន �� នគរ រដ� ��ច�ក �បេទស ិ
ឬ “ ចូលេ��ន់��នន� ី ។ និ��ន ិ � ន ” ដូ ចអ�កខ�ះយល់េ�ះេឡយ
ភព �ន មិនេឃញ ី �នែចងក�ុងគម�ីរពុ ទ��ស�េទ េបី�នខ�ះក៏
មិនែមន� នគរ រដ� ��ច�ក �បេទស ភព �ន ស��ប់ទទួល
��ន់ែត��ក�ឧប�ប៉ុេ��ះ
អ�កចូ លេទ ។ េ��ះ� �ពះសម�ុទ� និង �ពះអរហន� �ំង�យ �ន
េ�យេ�កយកធម៌េផ�ងៗ�បដូ ច
េ�នង �បដូ ចេ�នង ឹ ន� ិ � ន ។ ឧ�ហរណ៍ េ�កយក សល ី ឹ
រ ំ�យេ�លអស់េហយ ី នូ វអ�ៗ ី �ំងអស់ែដលមនុ ស�បថុ ជ�នេ��ន
កំែពង, េ�កយក ផលៃនប�� �បដូ ចេ�នឹង េ��ង��រ, េ�កយក
ចិត� � ប់ជំ�ក់ ។
ផលៃនស�ធិ
�បដូ ចេ�នឹង េសីន, េ�កយក ផលៃនេម��ធម៌
�ក�� បរន � �នន័យ�តឹមែត� “ រលត់អស់រលីង ិ ិពុ េ�
�បដូ ចេ�នឹង ��មេ��ះ, េ�កយក ផលៃនកម���ន �បដូ ចេ�នឹង
��នេសសសល់ ” ែតប៉ុេណ�ះ េ��ះ� �ពះពុ ទ�ក�ី �ពះអរហន�
ផ�ូវថ�ល,់ េ�កយក ផលៃនេ�ធប ិ ក�យ ិ ធម៌ �បដូ ចេ�នង ឹ ផ�រលក់
�ំង�យក�ី �ល�សេ�មចន� េ�កមន ិ � នេហយ ី ិ �តឡប់មក
ដូ រ, េ�កយក ផលៃន�ពះអភិធម�៧គម�ីរ �បដូ ចេ�នឹង ���ទ៧
េកីតេទ�តេទ �នន័យ�េ�កមិន�នភពថ�ីេ��ងេ��យ�រែបក
�ន់, េ�កយក េនក�ម�ៈ �បដូ ចេ�នឹង ទេី ដក, េ�កយក វ ិមុ ត�ិ
��យ�យ រ ំ�យខន� របស់េ�ក េ�យេ�ក�នបំេពញបរមត�
��ណ �បដូ ចេ�នឹង បល�ង,�
�បេ�ជន៍ចប់សព��គប់េហយ ី ។
េ�កយក វ ិមុ ត�ិ��ណទស�នៈ
�បដូ ចេ�នង ឹ �បទប ី ។ល។ ក�ុងគម�ីរ�ពះពុ ទ��ស� � “បរន ិ ព ិ ុ េ�”
។
និ��ន�េរ�ងៃនមនុស��គប់រ ូប �ពះអដ�ក��រ��នេ�បី�ក��
�ក�េនះសំេ�េ�េលី
បរន ិ ិ��ន
របស់
មនុ ស��គេ�ចីនយល់ខុស�
និ��ន
�េរ�ង�ក់ទងែត
�ពះ
�មួយនឹងបុ គ�ល�នចិត�េន�យ�យ�មួយនឹងេ�កិយធម៌ េ�
ស��សម�ុទ� និង �ពះអរហន� �ំង�យ ែដល�នន័យ� �ពះស��
េហយ ី ប៉ុេ��ះ ។ េបម ី នុ ស�េ��ត�វ�រេសចក�ីសប�យក�ុងេ�កិយ
សម�ុទ� ឬ �ពះអរហន� �ំង�យ�នសេ�មចន� ិ � ន �ន�ក់ធុ ះ�
ធម៌ �រសេ�មច ន� ិ � ន មន ិ ែមន��រ�ំ�ច់េឡយ ី ។ មនុ ស�ខ�ះ
និ��ន �នលុ ះនិ��ន ។ េយង ី មិន�ត�វបក��យ� �ពះស��សម�ុទ�
េទ�តយល់�ចឡំ�
ឬ �ពះអរហន� “ចូលេ�ក�ុងន� ិ � ន” ឬ “ចូលេ�េ�ក�ុង��នន� ិ � ន”
ែដលខ�ួនេគេធ�ម ី រណ�លពេី �កេនះេ� ។
ពួកេគនឹង�នសេ�មច និ��ន េ��យេពល
-៩៧-៩៧-
-៩៨-៩៨-
និ��នគឺ�អ�? ី
មនុ ស�ខ�ះ �ល�និ�យេរ�ងនិ��ន េគនឹកេឃញ ី � �រ
និ��នគឺ�អ�? ី
ែដលចិត�ស�ប់ ចិត�របស់េគរែមង�ត�ក់ ។
�នដល់និ��ន ក៏គឺ�រមិនេកីត ឬ �ររលត់សូន�មិន�នអ�ីេសស
ចូ រសេង�តេមីល� ខណៈែដលចិត� � នេសចក�ី���� េសចក�ី
សល់េ�ះ ។ េគគិត� និ��ន មិន�នគុណលក�ណៈអ�ីគួរឲ�យក
េ�សក��ន ខណៈេ�ះចិតេ� កីតេសចក�ីទុក� ែតមនុ ស�េ�ចីនែតមិន
ចត ិ �ទុក�ក់េទ ។ �រ�នជីវ ិតក�ុងេ�កេនះ សូ ម�ជ ី ួប�បទះេសចក�ី
ដឹង��េសចក�ទ ី ុ ក�េទ េ��ះក�ុងខណៈេ�ះ ចត ិ �របស់េគេ�េ�េលី
ទុ ក�លំ�កេផ�ងៗ ក៏េ�ល��ង�រ�នសេ�មចនិ��នែដរ ។
េសចក�ីបំណងែដលេគគិត� េបី�នសម�មបំណងេហយ ី នឹង�ន
�រយល់ខុសេនះ �េហតុ �ឲ ំ �មនុ ស��គេ�ចីន មិនផ�ង់
ទទួលេសចក�ីសុខ�៉ងេនះ�៉ងេ�ះ ។ ដូ េច�ះេទីបេគមិនដឹង�ខ�ួន
ចិត�េ�េលីេរ�ងនិ��ន ែដល�េរ�ង�ំ�ច់ស��ប់ជិវ ិតមនុ ស� មិន
�នេសចក�ីទុក� ។ េគដឹង�េគ�នេសចក�ីទុក�ែតក�ុងេពលែដលេគ
�េក�ង ឬ �ស់ មន ិ �អ�កស�័�គចត ិ �រស់េ�ក�ុងេ�ក ឬ អ�ក�ន
មន ិ �នអ�ៗ ី សមដូ ចបំណងប៉ុេ��ះ ។
ចិត�េន�យ�យេ�កេហយ ី េទ។
�៉ង�ក៏េ�យ ចូ រសេង�ត� �ល់េពលែដលេយង ី �ន
�មេសចក�ីពិត ន � ិ � ន �េរ�ង�ក់ទង�មួយមនុ ស� េ��ះ និ��ន�នអត�នយ ័ � េសចក�ស � ់ េសចក��ី ត�ក់ ី ប
េសចក�� ី �ង ។
េសចក�ីសុខេ�ះ �ត�វែត�េពលែដលេយង ់ និច� ។ ី �នេសចក�ីស�ប� ់ ទួល�ន��រអ�ី តួ �៉ងដូ ចេគចងទ
�ល�េគ�នសម�ម
�មធម�� ចត ិ �មនុ ស��ម�� �ចត ិ ��នេសចក�េី ���ក�យេ�យ
���� េគក៏សប�យចត ់ ក ិ � េ��ះក�ុងខណៈេ�ះ ចត ិ �របស់េគស�ប�
កិេលស��ដុ តបំពក់�និច��ល �ពិេសសគឺ ត� � ។ កិេលស
េសចក�ី���� ដូ េច�ះេទីបេគ�នេសចក�ីសុខ ។
េនះេធ�ីឲ�មនុ ស�េធ�ស ី កម��ពេរ�យៗ ក�ុង រូប�តុ និង អរូប�តុ ។
ក�ុងចំណុច� េសចក�ីសុខ�គប់�៉ង �ត�វ�នមកពេី សចក�ី
ប៉ុែន��នេពលខ�ះ ចិត�មនុ ស�ក៏�នេពលស�បែ់ ដរ ដូ ច�ក�ុង
ស�បេ់ �ះ េនះគឺ�េសចក�ីពិត មិន�ននរ� �ចបដិេសធ�នេទ
េពលេគេធ�ក � រ ឬ បំេពញ�រៈកច ី ច ិ � ិ � ចប់េ�សច�ច់េរ�បរយេហយ ី េគក៏ឈប់ខ�ល់��យ ចិត�របស់េគក៏�នសប�យរក�យ ។ ក�ុងខណៈ ី
េទប ី �នពុ ទ��សត ិ �៖ “ នត�ិ សន�ិ បរ ំ សុខំ ” “ សុ ខដៃទេ��ពីេសចក�ស ់ ិន�នេឡយ ី �បម ី ”។
-៩៩-៩៩-
-១០០-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
េសចក�ីស�ប� ់ នេ�ចីន��ក់ កូ នេក�ងតូ ចៗ ���នរបស់
ប��ក់� “ េបី េវទ� �នក��ង ំ ��ង ំ �� ត� � ក៏�នក��ង ំ ��ង ំ
េលងសម�មបំណង ក�ុងខណៈេ�ះ ចិត�របស់�ក៏ស�ប់ ។ ជន
�� េបី ត� � �នក��ង ំ ��ង ំ �� ឧ��ន ក៏�នក��ង ំ ��ង ំ �� ។
័ ចងេ់ ធ�ីអ�ី �ល�េធ�ី�នសម�ម���� ចិត�របស់េគក៏ ចេ�មីនវយ
�ល� ឧ��ន �នក��ង ំ ��ង ំ ក�ុងខណៈែដលសម�ម����
រែមង�នស�ប់ ប៉ុែន�េសចក�ស ់ ន ី �បែ់ បបេនះ �េសចក�ស ី �បម ិ ��កដ
ចត � � ៏ នេសចក�ស ។ ក�ុងខណៈែដលមន ិ ក ី ុ ខេ�ចន ី ិ សម�ម����
់ ន ឲ�សម�មបំណងក�ុង េទ�ង�ត់ េ��ះ�នេសចក�ី����ចង�
ចិតក � េ៏ កីតទុ ក�េ�ចីន ។ �ល�េកីតេសចក�ស ី ុ ខ ឬ េសចក�ីទុក�េ�ចីន
វត�ុដៃទតេ�េទ�ត ដូ ច�េភ�ីងក�ុងខណៈកំពុងេឆះ �ល�េគយក
ត� � ក៏�នេ�ចីន ” ។
ឧសេ��ក់ែថម េភ�ីងក៏ស�បម ់ ួយ�សបក់ ែតអស់�លមិនយូ រប៉��ន
អំ�ចត� � រែមង�េហតុ ឲ�េកីតត� � �ប់ត�� ��នទីបំផុត ។
�ល�ឧសេ�ះ �ត�វកំេ�សព�េហយ េភ�ង ី ី ក៏�ប់េឆះេឡង ី េទ�ត
បុ គ�លែដល�ប�ពឹត��មចត � េ�យ ិ រ� បស់ខួ ន
េសចក�ស � នេសចក�ស ី ុ ខ េកត ី េឡង ី ក�ុងេពលចត ិ � ី �ប់ េ��ះ�
�បសិន�េយង � តេភ�ីង�ចរលត់�ត់��ម ែត ី �ក់ឧសេ�ចីន អ�
មនុ ស�េ�ក
េពលេ��យមក េភ�ីងក៏េឆះ��ង ំ េលីសេដីម ។
�ក�យអស់�ល�និច�េ�ះ េគនឹងេកីតជម�ឺ�ក់ទងដល់ខួរក�ល
�បសិនេបីមិន�នេសចក�ីសប � ់
េគនឹង�នចិត�េ��
តួ�៉ងេនះ េ�ប�ប�ននឹងបុ គ�ល ែដល�នចិត��បកបេ�យ
ំ ច់ស��ប់ �មិន�នេឡយ ី ។ ដូ េច�ះ េសចក�ស ី �ប់ េទីប�របស់��
់ េ�មេី សចក�ស ត� � ����ចងប � បុ គ�ល�បេភទេនះ ី ប�យរបស់ខួ ន
័ មនុ ស�ទូ េ� មន ។ �បសន ិ �នកំណត់េ�យេភទ េ�យវយេទ ិ េបី
�នចំណងេ់ លីវត�ុមិនេរសមុ ខ ី
មនុ ស��ំង�យយល់ច�ស់អំពប ី ��ជីវ ិត
់ នរបស់េនះេហយ ចង� ី
់ ន ចង�
ពួកេគនឹង�នេសចក�ី
របស់េ�ះេទ�ត ។ េគ�បុ គ�ល�មចិត�របស់ខួ ន�នេ�យលំ � �ក
ស�បក ់ ុ ងច � ិត� ។ មនុស��ំងេ�ះយល់�និ��ន�វត�ុ�ំ�ច់ស��ប់
�ទីបំផុត េ��ះេភ�ីងត� � របស់េគ�នក��ង ំ ��ង ំ �� ដូ ច�គំនរ
៏ �ងខ ់ �ស់បំផុត ។ មនុ ស�ទូ េ� េ��ះនិ��ន សំេ�ដល់េសចក�ស ់ ខ ី �បដ
េភ�ង ី ែដលកំពុងេឆះសេ��សេ�� មន ិ �យរ ំលត់�នដូ េច�ះឯង ។ េបីេយង ី ពិ�រ�អំពី ់ ល់ច�ស់ េយង ី គងយ
ចិតស � �ប់ �ម�ទឹសប �ី ដិច�សមុ ប�ទ
េ��ះ�ទឹស�ី បដិច�សមុ ប�ទ
�នសែម�ង
េសចក�ស ់ ម�� ី �បែ់ ដលេ��ន� ិ � នេ�ះខុ សពេី សចក�ស ី �បធ ក�ុងេ�ក
េ��ះេសចក�ីស�បធ ់ ម��
�េសចក�ីស�បេ់ កីតេឡង ី �ម
េពល �េសចក�ីស�បម ់ ិន�នេស�រ�ព �េសចក�ីស�ប� ់ នគូ �មួយ
-១០១-
-១០២-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
័ �ភយ គឺេធ�ីឲ�និ��នជយ ី ល់ដឹងេ��ក�ុងប��ធម�
នឹងេសចក�ីមិនស�ប់ ។ និ��ន�េសចក�ីស�ប� ់ � នគូ េ��ះនិ��នេធ�ីឲ�
សេ�មចនិ��ន
ស�បក ់ ិេលសែដល�េ�គ�ងបង�ឹល �នេ�ភៈ េ�សៈ េ�ហៈ �
�តិ េ��ះនិ��ន�គុ ណធម៌េ��ងេ��យធម��តិ ។ េពលេ�ះ
េដីម ។ កិេលស�ំង�យែដលរ�យអស់េហយ មិន�នេពល ី
ពួកេគនឹងយល់ដឹងច�ស់អំពធ ី ម��តិ និង ច�ប់ធម��តិ ។
�តឡប់េកត ី េទ�ត�ន��ច់�ត ។
ន� ិ � ន�នគុ ណតៃម�ដូចេ�លមកេនះ េទប ី េ�កេ�ល�
ែដល� កិេលសរលត់អស់េហយ ី េកីតេឡង ី វ ិញមិន�នេ�ះ
និ��ន�េរ�ងរបស់មនុ ស��គប់រូប
�េរ�ងែដលមនុ ស��ត�វយកចិត�
�េ�គ�ងេធ�ឲ ី ��នសតិសម�ជ��ៈ
ទុ ក�ក់សិក� ។ �ល�េបីេយង ី �ប់េផ�ីមសិក�ដំបូង េយង ី �ត�វ
�និច��ល ដូ ច�ផ�ះែដល�ន��ស់េ��ំ�ម�គប់េពល េ�រចូ ល
់ ំនិត� �រ�នសេ�មចនិ��ន គឺ�រមិនេកីតថ�ីេទ�ត ។ អ�ក លះបងគ
លួច�ទព�សម�ត�ម ិ ន ិ �នដូ េ��ះឯង ។
�នសេ�មចន� ិ � ន��ពះអរហន�េហយ ី នង ឹ េកត ី ឬ មន ិ េកត ី ថ�ីេទ�ត
េ��ះនិ��ន�នេសចក�ីភ�ឺ��ង
�រសិក�អំពីេរ�ងនិ��ន �បសិនេបីសិក�ពីចណ ំ ុ ចៃនេសចក�ី ់ ិត�ចងេ់ រ�នតេ�មុ ខេទ�ត ។ ស�បេ់ នះនឹង�យយល់ �នេសចក�ីធ�ន ច ែតេសចក�ីស�បែ់ ដលេ�� ន� ់ ក់ៗ ិ � ន េ�ះ មិនែមន�េសចក�ីស�ប�
�េរ�ងែដលេយង ី ី ដឹងមិន�នក�ុងេពលេនះេឡយ
់ ឹង ែតេយង ី គងដ
�នក�ុងេពលែដលេយង ី �ន��ពះអរហន� ។ �រសិក�េរ�ងនិ��ន
�ត�វសិក�អំពេី សចក�ីពិតែដល�ច
��លៗេទ គ� ឺ េសចក�ស ី �បេ់ �� ធ�ន់ ែដលេ�ក�ុងេ�ះ�នពន�ឺ
ពេិ �ធ�ន ។ �នមនុស��េ�ចន ី �នេធ�េី សចក�ស ី ន�� ិ � នេ�យ
��ង �នេសចក�ី�ត�ក់ �ំមកនូ វេសចក�ីរក�យ ។ ី
េ���ន េ��ះេគយល់ខុស� �រ�នសេ�មចនិ��ន �នែតក�ុង
ចិត�របស់អ�ក�ននិ��ន �ចិត���ត ��ល់ប��ជីវ ិត�៉ង
េពលែដលមនុ ស�េយង ។ �មពិត ី �នដល់នូវេសចក�� ី � ប់េហយ ី
��លេ��ដល់ទីបំផុត ។ េនះ�លក�ណៈេ�យសេង�បរបស់ចិត�ៃន
�រ�នសេ�មចនិ��នគឺ�រ�នទទួលេសចក�ស ី �ប់
បុ គ�លអ�ក�នន� ិ �ន
នង ិ េសចក�ប ី រសុ ិ ទ� ែដលមនុ ស�េយង ី េមល ី េឃញ ី �៉ងច�ស់ ។ �រ
អ�ក�នន� ិ � នេហយ ី
មន ិ ែដល�តឡប់ថយ
េ��យ ឬ ��ន់�យចំេ�ះនិ��ន េ�ះេឡយ ី ។ �នេសចក�ីអ��រ�មួយែបបេទ�ត ែតងេកីត�នដល់អ�ក�ន
�នសេ�មចដល់�វៈសុ ខ�ន�េនះ
េសចក�ីភ�ឺ��ង
ទទួល�នក�ុងេពលែដលខ�ួន
កំពុង�នជីវ ិតរស់េ�ក�ុងេ�កេនះេ�េឡយ ី ។
-១០៣-
�ម�ប�កតី
-១០៤-
និ��នគឺ�អ�? ី
េយង ី ��ប់ទទួលេសចក�ីស�ប់
ែតេសចក�ីស�ប់
និ��នគឺ�អ�? ី
��ក់របស់និ��ន
ែដលេយង ី ��ប់�នេ�ះ រែមងែ�ប�ប�ល មន ិ ស�ិតេស�រ���ពរ ។ េសចក�ស ី �ប់ �ពភ�ឺ��ង េសចក�ប ី រសុ ិ ទ�ែដលេកីតេឡង ី េហយ ី រែមង
�រសេ�មចនិ��ន�នេ�ចីន��ក់ គឺ�ពះអរយបុ គ�ល�ប់�ង ំ ិ
រលត់�ត់េ�វ ិញ េ��ះេយង ី មន ិ �ន់��ល់ច�ស់�ស់ ៃ�តលក�ណ
ព� ប៉ុែន� ី � ក់េ��បន�េឡង ី េ� េ��ះ��នសេ�មចន� ិ � នេហយ ី
ធម៌ អរយសច� ធម៌ និង បដិចស � មុ ប�ទធម៌ ។ ិ
និ��នរបស់បុគ�ល�ំងអស់េ�ះ មិនដូ ច��េទ ។ �ពះេ��បន� �ន
េ�កអ�ក�ន�នដឹងេរ�ង និ��ន គួរសមែដរេហយ ី ចំេ�ះ សំណួរ�
ន� ិ � នេ�ឯ�?
ខ�ុស ំ ូ មសេង�បន័យ�
អ�កសេ�មច
សេ�មចនិ��នមិន�ន់ដល់ទីបំផុត ។ �ពះអរយបុ គ�លែដលសេ�មច ិ និ��នដល់ទីបំផុតគឺ�នែត�ពះអរហន�មួយពួកប៉ុេ��ះ ។
ន� ន� ិ � នេ�ក�ុងទ� ី ិ � នេ�ក�ុងទេី �ះ េ��ះន� ិ � ន��ព�ន
់ ំេ�ជនៈ �នបី គ៖ �ពះេ��បន� េ�កលះបងស ឺ
េ��គប់ទិសទីកុ ងសកលេ�ក � ។ េបីអ�ក�នសេ�មចនិ��នេ�ក�ុង
ំ ក់�មួយនឹង ១) ស��យទដ ិ �ិ មិន�ប�ន់ហួងែហង �ប់ជ�
�មេ�ក និ��នេ�ក�ុង�មេ�ក ។ េបីអក � �នសេ�មចនិ��នេ�
រូប�ង�យ ឬ ប�� ក�ន�េនះេទ�តេទ ។ ចិត�របស់េ�ក �នប����
ក�ុងរូបេ�ក និ��នេ�ក�ុងរូបេ�ក ។ េបីអក � �នសេ�មចនិ��នេ�
បរសុ ិ ទ�
ក�ុងអរូបេ�ក ន� ិ � នេ�ក�ុងអរូបេ�ក ។ េ��ះ� ន� ិ � ន ��តុ
េឡង ី េហយ ី រលត់េ�វ ិញ�ធម�� ។
ពិ�រ�េឃញ ី ច�ស់�អ�ីៗក�ុងេ�កេនះ
�ន�រេកីត
��នលំេ� ��នទ�ម ��នទី�ង ំ �ទឹក ដី េភ�ង ី ខ�ល់ ឬ ���ស
២) វ ិចិក� ិ � �រសង� ័យ�ប់�និច� ។ េ��បន�បុគ�ល��ន
វ ិ��ណេឡយ ី ។ និ��នមិនែមន�តួេ�ក ែដលេយង ី កំពុងរស់េ�
សល់េ�ក�ុងចិតន � ូ វវ ិចិកិ��េទ�តេទ ។ េ�ក�នស��េជ��ក់េលី
សព�ៃថ�េនះ មិនែមន��នែដលេយង ី ពុ ំ�ន់�ន��ល់ ពុ ំ�ន់�ន
រតន�ត័យ ។
េ�ដល់ េ�ះេទ ។ ន� ិ � ន�ចសេ�មច�នេ��គប់ទក ី ែន�ង �េ�សច េ�េលទ ំ ៃនបុ គ�ល�អ�ក�នសេ�មច ។ ី � ី ង ½ Í ½
នង ៣) សល ី ព�តប��សៈ �រ��បអែង�ល សល ី ិ វត� ។ សូ មប��ក់អំពី�ក�� សល ី ព�តប��សៈ េដីម�ឲ ី ��យយល់� មុ នសិន ។ �ក�េនះែចកេចញ�ពីរបទ៖ សល ី ព�តៈ �នដល់ទ��ប់
-១០៥-
-១០៦-
និ��នគឺ�អ�? ី
�បតិបត�ិខុសទំនង ែដលអ�ក�ប�ពឹត�េជ���ផ�ូវបរសុ ិ ទ� �ំឲ�រួច�ក
�ពះអរយបុ គ�ល�ំង�យ ិ
និ��នគឺ�អ�? ី
េ�កដឹងច�ស់�
ទុ ក� ។ ប��សៈ �រ��បស�ង�់ សយុ ងចិតេ� �េលី�រ�ប�ពឹត�ែដល
កិេលស មិនែមន�របស់ធម��តិ េ��ះ កេិ លស �ំង�យ�ន
ខុ សទំនង ឬ �រ�ប�ន់ ។ រួមេសចក�ីមក �នដល់�រ�ប�ន់ស�ិត
�ម�គៈ �េដីម �របស់�ត�វរ�យអស់��នេសសសល់ ។ េ�ក
�ប់េ�េល� ។ �ពះ ី រ�បតប ិ ត�ខ ិ ុ ស េជ�ខុ ស��ស�កេហតុ ពត ិ
យល់ច�ស់� អវយវៈ ែដល�េ�គ�ងកត់សំ�ល់ៃនេភទ (បុល ំ ង ិ �
េ��បន� េ�ក�ន�រេជ�េ�េលីកម� និង ផលរបស់កម�ែតម៉�ង
ឥត�ីលិង) � េកីតេឡង ី េ��ះ��ស័យ�ម�គ�ឫសគល់ ។ �ល�
ែដល���៌បដិបត�ិ�តឹម�ត�វ�មេសចក�ីពិត
មិន�កចិត�េ�រក
�ម�គផុ តរលត់�កស��នេហយ ី េ�គ�ងផ�ំ ឬ េ�គ�ងអ�ងន់ឲ�េកីត
មង�ល��ក់េផ�ីល មិនតក់សុ តរន� � ត� ់ � ច រត់េ�បួងសួងបន់�សន់ ឬ
�ម�គ េ�ះ�េ��ន ក៏មិន�នឥទ�ិពលដូ ចក�ុង�លមុ ន េ�ប�ប
េជ�វត�ុដៃទេ��ពគ ី ុ ណ�ពះរតន�ត័យេទ�តេទ ។
ដូ ច�គំនរេភ�ង ី ែដលអស់េ�គ�ងផ�ំស��ប់េឆះ ។ �រ�ក់ឱសចូល
�ពះសក��មី
េ�កលះសំេ�ជនៈ�នបី
ដូ ច��ពះ
េ�ក�ុងគំនរេភ�ីងេ�ះ ក៏អស់�នន័យ េ��ះមន ័ េធ�ីឲ��ន ិ �នបច�យ
េ��បន�ែដរ ប៉ុែន�េ�ក�នេធ�ីឲ��គៈ េ�សៈ េ�ហៈ (�ម�គៈ
េភ�ីង ។ �ពះអរយបុ គ�ល ��ក់�ពះអ��មី េ�កដឹងច�ស់� �ល ិ
និង បដិឃៈ) ��ល�ង�ពះេ��បន� ។
�អស់�ពះជន� �កៃ�តភពេនះេហយ េ�កមិន�តឡប់មកេកីត ី
់ ំេ�ជនៈ�នបី ដូ ច�ពះអរយ �ពះអ��មី េ�កលះបងស ិ
ក�ុងៃ�តភពេនះេទ�តេទ េ��ះៃ�តភពេនះ�ភពៃន ��រម�ណ៍ ។
់ ំេ�ជនៈពីរ ប៉ុែន�េ�កលះបងស
ប៉ុែន� េ�កេ�េកីតក�ុងពិភពដៃទ ែដល�ន�ពលក�ណៈ�ត�វ��នឹង
បុ គ�លពីរ�បេភទ�ងេដីមែដរ
បែន�មេទ�ត �ត�វ���ំ ។ សំេ�ជនៈពីរេ�ះគឺ៖ �មច�នៈ�
�រេពញចិត�កុ ង�ម �
�ន�រេ�តក�ត�ល
េ�សប ី ��លប៉ុនប៉ង����ក�ុង�មគុ ណ�ំង�យ ។ ំ ��ក់ �បទូ ស�ចង ព��ទៈ ឬ បដឃ ិ ៈ ចិត�េ�មនស� ��ង ��ត ព��ទ ចំេ�ះសត� និង ស��រ ។
និស� ័យស��នរបស់េ�ក ។ ់ ំេ�ជនកិេលស ដូ ច ចំែណក�ពះអរហន� េ�កលះបងស ់ ំេ�ជនៈ�ងចុ ង ��ំបែន�មេទ�តផង ។ �ពះអ��មផ ី ង លះបងស សំេ�ជនៈ��ំេ�ះគឺ ៖
-១០៧-
១. រូប�គៈ �រេ�តក�ត�លជំ�ក់ចិត�កុ ងរូ � ប��ត រូបល� ។ ជំ�ក់ចិត�កុ ង � �នមនុ ស� េទវ� �ពហ��នរូប ។ ចត � ��នរូប ។ ិ �កុ ងភព�ន�ពហ�
�ល��នកំ�ត់េសចក�ីងងឹតៃនអវ ិ��
េសចក�ីេ���ក�យៃនត� � េចញអស់េហយ ី
និង
អ�ីៗែដលេ�សល់គឺ
េសចក�ស ី �ប់ �ពភ�� ឺ � ង នង ិ �ព�ត�ក់ ។
៣. ឧទ�ចៈ� េសចក�ីរេវ ីរ�យ អែណ�តអណូ � ង �យ�យ អន�ះអែន�ង រ�ប់រសល់ �កវល់�ក�យក�ុង�យចិត� ។ �បកួត�ប�ន់ េលក ី �ក់�នៈ�បខ�ស់ �៉ងេនះ �៉ងេ�ះ ។ � ល�ង់ មិន��ល់កងទុ ក� ឫសគល់របស់ ៥. អវ ិ�� េសចក�ីលិត ផ�ូវស��ប់រ ំលត់ទុក�
គប�យ ី ល់� េសចក�ស ី �ប់ �ពភ�ឺ��ង និង �ព�ត�ក់ េនះ រែមងស�ិតេ�ក�ុងចិតរ� បស់េយង ី �និច� គឺ��តុ មួយស��ប់�បសព�
៤. �នៈ េសចក�ី�ប�ន់ខួ ន � �នអស�ិ�នះ �នចិត�រងត� ឹ ឹង
េសចក�ីរលត់ទុក�
និ��នគឺ�អ�? ី
េចញ�ត់េ� អ�ៗ ី ែដលេ�សល់ គឺេសចក�ី�ត�ក់ ។ ចំែណកចិត� របស់មនុ ស�េយង ី
២. អរូប�គៈ �រជំ�ក់ចិត�េលីអរូបិយវត�ុ ។ �រជំ�ក់�ប់
ទុ ក�
-១០៨-
និ��នគឺ�អ�? ី
�មួយនឹងចិត� ។ េសចក�េី នះេ�ប�បឧប�ដូ ច�សត�ហុង ី ែដលេគឃុ ំ �ំងេ�ក�ុង��ង ំ ��ប់មួយ �ល�េគដកយក��ង ំ េចញ សត�ហុង ី ក៏�នទទួលពន�ឺវ ិញ ។
មិន��ល់អតីតក�ន�
អ�គតក�ន� អតីតអ�គតក�ន� និង បដិសន�ិកន � �។
បុថុជ�ន និង អរ ិយជន �លខ�ុំ�ន�យុ ១៣ �� ំ ជីដូនរបស់ខុ ំ� � នចេ�មីនកម���ន
ដូ េច�ះ�ពះអរហន� េទប ី �បុ គ�ល�នសេ�មចដល់េសចក�ស ី �ប់
េ��ម�រដឹក�ំរបស់វ ិបស���រ�
ែដលេស�រី េភ�ង ធ ី �ងបរយត� ិ ិ ម៌
�ត�ក់ េសចក�ីភ�ឺ��ង និង េសចក�ីបរសុ �ិ ៉ ងខ�ស់បំផុត ។ បុ គ�ល ិ ទ�
េ��ងវ ិបស��ធម៌ ។ េ�ក��រ��េថះ ប��ប់ឲ�ជីដូនខ��ុ ំ ពម
ែដលេគយល់ច�ស់េរ�ងជីវ ិត
�ំងមិត�ភក�រិ បស់ជីដូនខ�ុ�ំ ប�ណ ១០ �ក់ ែដលចងេ់ �និ��ន
យល់ច�ស់អនិច��ធម៌
ៃនធម��តិ
ចិត�របស់េគរែមងបេ��នេ�រកនិ��ន ។
ហួសេហតុ ឬ ��ចេ�និ��នមិន�ន់េគ យក�ពះពុ ទ���រម�ណ៍
�រសេ�មចន� ិ � ន េ�ប�បដូ ច�កែន�ងមួយែដល�នែត�ព
(ពុ ��នុ ស�ត) ិ
េ�យអង�ុយេធ�ចែភ�កស�ង ិ ��ធិ
ដកដេង�ម ី ធម��
ងងឹត �ល�េយង អ�ៗ ី កំ�ត់�ពងងឹតេចញអស់េហយ ី ី ែដលេ�
ទេន�ញពុ េ��ៗ ពុ េ��ៗ ។ �បសិនេបេី ឃញ ី បរកម� ិ និមិត� ដូ ច� ពណ៌
សល់គឺ�េសចក�ីភ�ឺ��ង ។ ទីែដល�នកំេ�
់ ង់ េខ�វ �កហម េល�ង ឬ េឃញ ី ក�ុង�រម�ណ៍នូ វរូប�ពះពុ ទ�អង� �ទងគ
េពលេគកំ�ត់កំេ�
-១០៩-
និ��នគឺ�អ�? ី
-១១០-
និ��នគឺ�អ�? ី
�ពះភ័�ក�ញញឹមេ�ចំេ�ះមុ ខ េ�ក��រ��ត់��ប់� “ �ន
�ពះអរហន�េ�ះ េទីបខ�ុំេលីកយក�ប�នបទ បុថុជន � នង ិ អរយជន ិ
សេ�មចន� ិ � នេហយ ី ! ” ។ កម���ន�និក�ំង១១ រូប �ប់ប��ូ ល
មកអធិប�យលំអិត េដីម�េី ច�ស�ង�រ�ន់�ចឡំ ។
�ំងជីដូនខ�ុំផង �នសេ�មចនិ��ន�ំងអស់�� ។ �គប់��សប�យ ចត ិ �ញញឹមបទ ិ �ត់មន ិ ជិត
�ពម�ំងជូ នសគុ ណដល់េ�ក��រ�
ែដល�នជូ នពួក�ត់ហួសនិ��ន�ំងមេមីេ�ះ
�ក� បុថុជន � �នន័យ� ជនអ�កធ�នេ់ �យកិេលស �ន �គៈ េ�សៈ េ�ហៈ �ពម�ំងចំណងចង�ក់��ក់ចត ិ ��គប់�ប�រ
នូ វទឹក��ក់��ក់ៗ
សូ ម�ច ី ំណង�មួយក៏មិន�ន់លះ�ត់�នែដរ ។ �អ�ក�នចិត�
ចំនួន ២០០ េរ�ល ។ សូ ម��ប� ��ក់ជំ�ន់េ�ះ (១៩៥៧) ៃថ�
�ប់ញ័រចំេ�ះេ�កធម៌ �ំង ៨ �ប�រគឺ ៖ �ភ-��ន�ភ �ន
�ស់ ។ �សមួយតម�ឹង�លេ�ះៃថ��បែហល ២៨០០ េ�
យស-��នយស និ��-សរេសីរ និង សុ ខ-ទុ ក� ។ �ល��ន
៣០០០ េរ�ល ។ គុ យ�វមួយ�នៃថ�ែត ៣ េរ�ល ប៉ុេ��ះ ។
�រម�ណ៍�ទ�ី ��� �ទេី ពញចត ិ � (ឥ��រម�ណ៍) ក៏េធ�ច ី ត ិ �ឲ�េ�៉ង
េរ�ងជីដូនរបស់ខុ ំ� �េរ�ងអតីត�ល ែដលសម័យេ�ះ �រ
េឡង េភ�ីតេភ�ីន ី េ��ម�រម�ណ៍េ�ះ គឺេធ�ីឲ�ចិត�សប�យរក�យ ី
សិក�េ�អន់េខ�យ�ំង��ច�ក �ំងពុ ទ�ច�ក ។ ប៉ុែន� សព�ៃថ�
េ�សីប��ល ។ ប៉ុែន� េបីជួប�បទះប៉ះទង�ច ិ នឹង�រម�ណ៍មិន�ទី
េនះ
សម�ូណ៌គម�ីរក�ួន��ត
����(អនិ��រម�ណ៍) ក៏��យេ��ខឹង ��ង ំ ��ក់ �ក់អន់ �សពន់
សម�ូណ៌ត��វណ�កម� សម�ូណ៌អ�កេធ�វី ិ�គពុ ទ�វចនៈ សម�ូណ៌ធ��
ចត េ�កេ� េ���ក�យ េចញមក�ម�យ��ឲ� ិ � ខ�ក ឹ ខ�ល ួ
�រ�េក�ង�ស់ដូចផ�ត ិ ក៏េ�យ
េឃញ ី �ន�៉ង�យ ។ បុ ថុជ�ន ែចក� ៤ ពួក គឺ ៖
េ�ះបី�រសិក��ន�ពរកចំ ី េរន ី
ក៏េ��ន�តីេង�តេឆ��តពងក�ុង�ពះ
ពុ ទ��ស�ែដរ ដូ ច��នឮល�� ី �នបុ រសេស��ក�ក់ស�ំងខ�ួន
� បុ ថុជ�ន�ប�ពឹត��បកម� ១- �បបុ ថុជន
��ពះ�សី�រ�េមេត�យ� (�ពះ�សី�រ�េម�តយ ី ) �ន�វក��ពះ
២- កល�ណបុថុជន � បុ ថុជ�ន�ប�ពឹត�កល�ណកម�
អរហន� េ�េស�រី �គប់�បេទស �ន�េមរក ិ �បេទស�� ំង ���
� បុ ថុជ�ន�ប�ពត ៣- �លបុថុជន ឹ �អំេព� ី ���៉ែស
អូ ���លី �េដីម ។
៤- បណិ� តបុថុជន � បុ ថុជ�ន�ប�ពឹត�នូវបណ�ិតធម៌ ៤ �៉ងគឺ៖
់ � ពុ ទ�បរស័ េ�យ�នបំណងចងឲ ិ ទយល់ដឹងច�ស់ អំពី�ពះ
ក- អត�សុទ�ិ េធ�ីឲ�ខ�ួនឯងបរសុ ិ ទ�
-១១១-
និ��នគឺ�អ�? ី
-១១២-
និ��នគឺ�អ�? ី
ខ- បរសុទ�ិ េធ�ីឲ�អ�កដៃទបរសុ ិ ទ�
អរហត�មគ� ១ អរហត�ផល ១ ។ េបី�ត់�មពួក �ន ២ ពួក គឺ ៧
គ- សង�ហៈ ជួយសេ���ះ
�ងេដីម� េសក�ៈ, ១ �ងចុ ង (អរហត�ផល) � អេសក�ៈ ។
ឃ- កត��ូ ដឹងគុ ណ
េសក�ៈ ែ�ប� អ�កេ��ន�រសិក� ។ អេសក�ៈ ែ�ប�អ�ក
េ�កយ ិ ជន ឬ បុ ថុជ�ន ទូ ��នខ�ួន�នេ�យក�ម េ��ះ
អស់�រសក ិ � ។ �ក�� សក ិ � ក�ុង���លី មន ិ ែមនសំេ�យក
េហយ ី ក៏មិន�ន់�នសមត��ព�ចកំ�ត់បង់
�តឹមែត�រេរ�នសូ �តនូ វ�ទឹស�ី (បរយត� ) ិ ិ ែតម�៉ងេទ សំេ�យករហូ ត
កិេលស�មួយ�ន�សមុ េច�ទ គឺឲ��ច់�សឡះេ�េឡយ ី េទ ។
ដល់�រអនុ វត�ន៍ (បដិបត�) ិ ផង ។ ស��ប់អ�កសិក�េ�ទីេនះ �ន
ដូ េច�ះេហយ ី �ន�ពុ ទ��សិតេ�ល� “ អ�� ហ ិ ករិ ទុ ទេ� � �ន
ន័យពិេសស សំេ�យក�៉ង�ប�តឹម �ពះេ��បត�ិមគ� �េដីម
ឮមក� ខ�ួនហ�ង ឹ េហយ ី ែដលបុ គ�លទូ ��ន�នេ�យក�ម ” ។
េឡង ី េ�ែដលកំពុងែតសក ិ � កំ�ត់ សំេ�ជនៈ តេ�េទ�ត ។
កិេលសរុ ំព័ទ���ស់
�ន ២ បទគឺ អរយ �ក�� អរយជន ិ ិ ែ�ប� �បេសីរ + ជន
់ ូ វកិេលស ចំែណក អេសក�ៈ �អ�កអស់�រសិក� េដម ី �ក ី ំ�ត់បងន
ែ�ប� ជនអ�កេចញ�កស�ត�វេ�លគឺកិេលស ឬ ែ�ប� អ�ក�បេសីរ
េ��ះកិេលស�ំង�យ �នសំេ�ជនៈ�េដីម េ�ក�នលះបង់
់ �ស់ ។ អរយជន�ន អ�កខ�ងខ ៤ គូ គឺ ៖ ិ
អស់ �សមុ េច�ទប��នេហយ ី ។ អេសក�ៈ សំេ�យកចំេ�ះែត �ពះ
- េ��បត�ម ិ គ� េ��បត�ផ ិ ល �គូ ១
អរហន�បុ េ៉ ��ះ ។ ឯ បុថុជ�ន ពត ិ ែមនែតខត ិ ខំេរ�នសូ �តេដីម�ក ី ំ�ត់
- សក��មិមគ� សក��មផ ិ ល �គូ ១
់ ិេលស ែតេ�កមិន�ន់�ត់� េសក�ៈ េទ េ�ក�ត់� េនវ បងក
- អ��មម ិ គ�
េសក��េសក�ៈ គឺ េសក�ៈ ក៏មិនែមន អេសក�ៈ ក៏មិនែមន។
- អរហត�មគ�
អ��មផ ិ ល �គូ ១ អរហត�ផល
�គូ ១ ។
េប� ី ប់េរ�ង�បុ រសបុ គ�ល �ន ៨ គឺ អ�ក�នសេ�មច ៖
េហតុ អ� �ី ន�េពលខ�ះ
អដ�ក��រ��ត់�ពះអរយបុ គ�ល ិ
�ំង ៨ ពួក �� បុ គ�ល េពលខ�ះ�ត់�� មគ� េពលខ�ះ�ត់�
េ��បត�ិមគ�១, េ��បត�ផ ិ ល១, សក��មិមគ� ១,
� ផល ? េ�កេ�� បុ គ�ល ដូ ច��ក�� េ��បន�បុគ�ល
សក��មផ ិ ល១, អ��មម ិ គ�១, អ��មផ ិ ល ១,
រហូ ត អរហត�បុគ�ល �៉ងេនះ�េដីម គឺ��ន់ែត� េ��រប��ត�ិ
-១១៣-
-១១៤-
និ��នគឺ�អ�? ី
��ក�សម�ី េដីម�េី �លនិ�យឲ��យ���ស័យ�ក់ទង ស��ល់
�ហិរ�សននិ��ន
េ� ��ប់�ប់យល់ �ស�ល��ល់េ��មេ��ះ ឬ ��ក់ៃនមគ� និង ផល ឬ សំេ�ដល់បុគល � អ�ក�បតិបត�ិ�នស�មចេ��មលំ�ប់មគ� នង ិ ផល � េ�កប��តិ � ពុ ំែមន� បរមត�ប��តិ េទ ។
និ��នគឺ�អ�? ី
�ក��
�ហរិ �សនន� ិ �ន
�នន័យ�
និ��នរបស់
�ស�ដៃទ េ��ព�ី ពះពុ ទ��ស� ឧ�ហរណ៍ �ពហ����ស�
េ�ក�ត់�� មគ� សំេ�េ��មលំ�ប់ៃន មគ� ។ �ក�
ឬ�ស���ហ�ណ៍ (Hinduism), �គឹស� � ស� (Christianity),
់ ូ វកិេលសេ��ម � មគ� េនះ�នដល់ បដិប� �េ�គ�ងកំ�ត់បងន
អុ ិ��ម�ស� (Islam) �េដីម ែដលេយង ី ��ប់ឮ��ប់��ល់�
លំ�ប់��ក់ ែដល�ន�ប់�ង ំ ពី េ��បត�ិមគ� រហូ តដល់អរហត�
ចម�ងមកេហយ ី េ�ះ ។
មគ� ។ េ�ក�ត់� ផល គស ឺ ំេ�ដល់ ផល ែដល�ត�វ�នប��ប់ពី
ខ�ុំេលក ី យក
ន� ិ � នៃន�ស�ដៃទ
�ពេិ សស�ស�
់ ិេលសរលត់េ�េហយ មគ� �មួយ�នកំ�ត់បងក ។ ផលេកីត� ី
��ហ�ណ៍មកនិ�យក�ុងទីេនះ
លំ�ប់��មដូ ច�នបទសូ �តក�ុងធម�គុណ� “ អ�លេិ � ” �ធម៌
េ�កអ�ក�ន �នពន�ឺ�ន់ែត��ង ំ េឡង ី ក�ុងេរ�ងនិ��នៃន�ពះពុ ទ�
់ � ឲ�ផលមិនរង� ំ ល គឺ� �លេបី�ពះអរយមគ� េកីតេឡង ិ ី េហយ ី
�ស� េ��ះ� និ��នៃន�ពះពុ ទ��ស� �នលំ��ំ ប�ក់
�ពះអរយផលក៏ េកត ិ ី លំ�ប់�� មន ិ �នយត ឺ យូ រេឡយ ី ។ ដូ េច�ះ េទប ី
់ ស�នៈៃន �បែហលនង ឹ ន� ិ � នៃន�ពហ����ស�ែដរ ខុសែប�ក�តងទ
�នេ�� េ��បត�ិផល �លំ�ប់ដល់អរហត�ផល ។ មគ� និង
�ស��ំងពីរេនះ មិនដូ ច�� ។
ផល �ំងពីរេនះ �ត់�� បរមត�ប��ត�ិ ។ �ពះអរយបុ គ�លែដល�នសេ�មច និ��ន េ�ះគ� ិ ឺ �ស័យ ន� សុ �កត ិ � នបដិប� �បកបេ�យវ ីរយខន� ិ ី នង ិ ឹ �ព មន ិ ែមន ��ស័យេ�យបរយត� ិ ិធម៌ �នអភិធម��េដីម េ�ះេទ ។ ½ ½ ½
��ន់ែត��រេ�ប�បេធ�បេដីម�ឲ ី �
មុ ននឹងចូ លដល់េរ�ងនិ��ន
ៃន�ស���ហ�ណ៍
ខ�ុំសូម
� េ�យសេង�បសិន េ��ះ ែណ�ំឲ ���ល់មូលធម៌ៃនវប�ធម៌ឥ� វប�ធម៌ឥ� � �ក់ទងជិតស�ទ ិ �នង ឹ វប�ធម៌ែខ�រេយង ី ។ វប�ធម៌ឥ� � ែចក� ៤ ែផ�កែដល�មូ ល��នវប�ធម៌េ�ះ � យ គឺ៖ េវទនយ ិ ម, ��ហ�ណ៍នយ ិ ម, ហណ ិ ូ � នយ ិ ម និង ពុ ទន ិ ម។
-១១៥-
េ�េពលេនះសូ មេលីកយកែត
-១១៦-
និ��នគឺ�អ�? ី
េវទនយ ិ ម
មកនិ�យែត
ប៉ុេ��ះ ។ េវទនយ � មួយែផ�ក ិ ម �េ�លចល�ៃនវប�ធម៌ឥ� ែដលឲ�តៃម�េ�េលីគម�ីរេវទ ។ គម�ីរេនះ�ចំេណះវ ិ�� គំនិត ក�មង
-
និ��នគឺ�អ�? ី
ពិធីបូ�ែដលម�ក��ត�ត�វេធ�ីេដីម�ព ី �ងីកទឹកដី
េ��
ច�កព��ធិ�ជ (អស�េមធៈ) ។ គ- �មេវទ �គម�ីរេកីតក�ុងជំ�ន់យជុ រេវទែដរ គឺ�ក�ួន
មន��គម អត�បទ មូល��ន នង ិ �វ ិធី រេប�បេរ�បចំសង�មមនុ ស�
៏ េី �ះ ែដល�នអត�បទដព
� ។ ែដលពួក �រ� ័ន (Aryan) �ន�ំចូលមក�បេទសឥ�
ចិត��ពះឥន�កុ ងេពល� � � យទឹកេ�ម (Soma) ។ េ��ពីេនះ�ន ៖
�មមតិេ�បល់��ហ�ណ៍ អ�កបេង�ីតគម�ីរេវទ គឺ��ទិេទព
ស��ប់ពួក��ហ�ណ៍សូ �តសរេសរី បន�ន់
- ចេ�ម�ងស��ប់េ�ច�ងក�ុងៃ�ព ។
េ��ះ បុ រុសៈ (Purusha) ែដលផ�ល់ក�ួនេវទមកឲ�ឥសី (Rishi)
- ចេ�ម�ងស��ប់េ�ច�ងក�ុងភូ មិ��ន េដីម�ស ី ុខសួស�ី ។
ស��ប់ប��ត់ពួក��ហ�ណ៍ ។ គម�រី េវទែចកេចញ� ៤ ែផ�កគឺ ៖
ឃ-
�គម�ីរ�នចំ�ស់�ងេគ េហយ ក- ឫេគ�ទ(រគេវទ) ឹ ី � គម�ីរ�ន��ស��ប់សូ�ត អង�របន់�សន់ ឬ សរេសីរ�ទិេទព និង សូ �តេធ�ីរត � ស� សូ �តេ�ក�ុងពិធីបូ�យ�� ។ ឹ ិ (Rite) ឬ េធ�ក ី ិច� ខ-
យជុរេវទ
អថរវេវទ
�គម�រី េកត ី េ��យបង�ស់
េហយ ី �គម�រី
បែន�ម �នេវទមន� េស�ហ៍�គម ស��ប់សូ�តឲ�េគ�ស�ញ់ និង ស��ប់បេណ�ញេ��ច បី�ច ឲ�វ ិ�ស ។ ក�ុងេវទនិយម ពុ ទ�ិ ស�ិតេ�េលីអំេ�យ�ទិេទព ែដល�ន
�គម�រី ែដល�នចំ�ស់ប��ប់ពឫ ី េគ�ទ
គម�រី េវទ�ំង ៤ �ងេលេី នះ �េ�គ�ង�ប�ប់ខ�ស់បំផុត ។ �ក��
�បែហល ៦០០ ��ម ំ ុ ន�គឹសស � ក�ជ �នបទ��ស��ប់េធ�ីរត ឹ ិ
� ពុ ទ�ិ ��ក�េ�បីកុ ងទស�នវ ិ�� សំ�ល់នូវចំេណះដឹងទូ េ� ក�ុង
និង បទពន�ល់ពីពិធីេធ�ីរត ឹ ិ ក�ុងពិធីេធ�ីបូ�យ��េផ�ងៗ ។ េ��ពីេនះ
��ក�ី ក�ុងចិត�ក�ី និង ក�ុងកិច��រ�ំងពួងក�ី (Knowledge) ។ សូ ម
�ន�រេរ�បេរ�ងបែន�មពីអត�បទស��ប់បូ�េផ�ងៗ េទ�ត ដូ ច� ៖
៏ �ងខ ់ �ស់ែដល កុ ំ�ចឡំនឹង�ក� “ េ�ធិ - ពុទ� ” ។ េ�ធិ គឺ�ពុ ទ�ិដខ
- �របូ �ចំេ�ះេទព� ែដលម�ក��ត នង ិ ��ហ�ណ៍
់ នរកេឃញ �ពះពុ ទ�អង� �ទង� �រសន�ំ ី េ�យ�រពេិ �ធន៍ នង ិ
�ត�វេរ�បចំ�ត់ែចងេធ�ីេឡង ី ។ - �របូ �ក�ុងពិធី��ភិេសក ។
បន�ិចម�ងៗ�គប់�តិ (សេ��ធិ��ណ) ។ េលីសពីេនះលទ�ិេវទនិយម �នគម�ីរ ៣ េផ�ងេទ�តែដល�
-១១៧-
៏ ំ�ន់គឺ ៖ ឧបករណ៍ដស ១-
សំហ� ិ
-១១៨-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
ក- េទវេ�ក ៖ កែន�ង ឬ លំេ�ៃនេទវ� ែដល�នេទវៈ ��បជុ ំៃនបទ��
ែដលនិ�យអំពី�រ
បួងសួងបូ � និង សរេសីរ�ទិេទព ។ ២- ��ហ�ណៈ �គម�រី ន� ិ យអំពព ី ធ ិ ប ី ូ �យ�� ែដល�ន �យុ �ប�ណ ១,០០០ ��ម ំ ុ ន�គឹសស � ក�ជ ។
េ�ចីនរស់េ� ។ េទវៈក�ុងលទ�ិេវទ�នតួអង�សំ�ន់គឺ ៖ - �ពះឥន� �េទវៈបេង�ីតផ�រ រន�ះ តំ�ងស���ម េហយ ី �ន អំ�ចេលស ី េគ ។ ប៉ុែន�េ��យមក �ពះឥន�ថយឥទ�ព ិ លេ�វ ិញ េ��ះ�ញ់ ស���មពួកអសុ រៈញឹក�ប់េពក ។ មិនែតប៉ុេ��ះ �ពះ
័ �ក�នទស�នវ ៣-ឧបនស ិ�� ែដលន� ិ ទ ិ យអំពី�ទឹស�ីៃន ួ
ឥន� �េទវៈខឹលខូ ច�ប�ពឹត�អ�យមុ ខ ផ�ុយនឹងសីលធម៌�៉ង��ង ំ
េ�កៈ និង េទវៈ េហយ ី ែដល�ប់�ក់ទងេ�នឹង �ពហ�័ន �ន�យុ
ដូ ច�េ�យទឹកេ�គ�ងេញ�ន�សវ ឹងេ� េ�ម (Soma) �ន�សី
�ប�ណ ៨០០ ��ម ំ ុ ន�គស � ក�ជ ។ ឹ ស
ស�ំេ�ចន ី �ប់មន ិ អស់ �ប�ពត ឹ �ខុសក�ុង�មគុណ លួច�បពន�េគ ។
�វៈក�ងេវទនិ យម ុ �វៈ�នដល់ធម��តិ�ង ំ អស់ �នេ�ក មនុ ស� សត� រុក-�
- �ពះវរុណ ឬ �ពះពិរុណ �េទវៈបេង�ីតេភ��ង និង ទឹក �បង បេង�ីតរបស់�ពះ�ទិត�
ចូ លចិត��ក�េទ�ង�តង់
�ំ��េំ មីល�រ
�តិ េទវៈ �យ ចិត� �ត�ន ័ េភ�ីង ខ�ល់ �ទិេទព �េដីម ។ �វៈ
�ប�ពឹត�ិល� � �កក់របស់មនុ ស� ។ ែខ�រេយង ី និយមេជ�� �ពះពិរុណ
េនះ�នមូ ល��ន ឬ មូ ល�តុ ៣ �៉ងសំ�ន់គឺ ៖ �វន� ិ � ណ�វ
�េទវៈ�នរូបល��ស់ ។
វ ិធី និង �វ�ទ ។ �វន� ិ � ណៈ គឺលក�ណៈរួមៃន�តុ ៤ គឺ ទឹក ដី េភ�ីង ខ�ល់
- �ពះ�ទិត� �េទវៈបេង�ីតកំេ� និង ពន�,ឺ បេង�ីត និង បំ�ត់ជម�ឺ និង �េ��កម�ត់េ�សមនុ ស�េ�ក ។
ផ�ំបេង�ីត�ន�ធម��តិ មនុ ស� សត� រុក��តិ ។ េទវៈ ែដល�រូប
- �ពះយមៈ �េទវៈផ���េ�សមនុ ស� (�ំងរស់ �ំង��ប់)
�យ ឬ �ភូ ត េហយ ី ភូ តេនះ �លជួបនង ឹ �ពលង ឹ វ ិ��ណ ែដល�
គ� ឺ េទវៈតំ�ងមរណៈ ឬ មច�ុ (េសចក�� ី � ប់) េហយ ី � េទវៈេ�
�ត�ន ័ េនះេហយ ី កេកីតេ��េ�ក ៣ គឺ ៖ េទវេ�ក មនុស�េ�ក
េទ�ង�ត់ (និច) � មិនេចះ��ស់បូ េឡ � យ ី �ំង�នៈ និង រូប ។
និង យមេ�ក ឬ ��ល ។
- �ពះអគ�ិ �េទវៈតំ�ងេភ�ីង េសចក�ីលៃ� នមនុ ស�េ�ក ។
-១១៩-
-១២០-
និ��នគឺ�អ�? ី
- �ពះរុ�ទៈ �េទវៈ�នអំ�ច និង កំហង ំ ពូ ែក ឹ េ�ចីន ��ង �នមេហសីេ�ចីន �េទវៈតំ�ងចម�ំង ។ ់ �នេគ - �ពះកុេវរៈ �េទវៈតំ�ងសច�ៈ (េទ�ង�តង) នយ ិ មចូ លចត ិ �េ�ចន ី នង ិ �េទវៈតំ�ង�ទព�សម�ត�ផ ិ ង។ - �ពះចន� �េទវៈតំ�ងរុក��តិ និង រូបល� �ពូ ជេ�មវង� (Soma-Vamsa) ។ - �ពះហស�តិ �េទវៈតំ�ង�រេចះដឹង ��គ�ៃនមនុ ស� េ�ក ។ �លេដីម �ទ�ី បក ឹ �ៃន�ពះឥន� ។ - �ពះ�យុ (�ពះ�យ) �េទវៈតំ�ង�តុ �ត�ក់ ខ�ល់ ។ ក�ុងេរ�ង�មេករែខ� � ិ៍ រ �ពះ�យ �បិ�ហនុ �ន ។
និ��នគឺ�អ�? ី
មុ ខ�រ���ស់ទឹកដី ែថរក��រ�រទឹកដី និង េធ�ីចម�ំង �ពម�ំង េរ�នយុ ទ�វ ិធី�� ។ វណ�ៈក��ត េស��ក�ក់�កហម �និមិត�រូបៃន េសចក�ី���ន ។ ៣- វណ�ៈេវស� (ៃវស�) �វណ�ៈេកត ី ពេី ���ពហ� �នមុ ខ�រ �អ�ករកសុ ី េធ�ីែ�សចំ�រ និង ជំនួញជួញែ�បេផ�ងៗ េស��ក �ក់ ពណ៌េល�ង ។ ៤- វណ�ៈសុទៈ� (សូ�ទៈ) �វណ�ៈេកីតពីេជីង�ពហ� �នមុ ខ �រ �ឈ�ួលបំេរេគ ៈ�ំង ៣ �ងេល) ី (ឈ�ួលបំេរវណ� ី ី េស��ក�ក់ ពណ៌េ�� ។ វណ�ៈ�ំង ៤ េនះ �នជីវ�ព មុ ខរបរ �រយក��មី ភរ� ិ
ខ- មនុស�េ�ក កែន�ង ឬ លំេ�ៃនមនុ ស�រស់េ� ស�ិតេ�
�ច់�សឡះពី�� ។ េបី��ហ�ណ៍ ក��ត ឬ េវស� �នលបស�យ
ជុ ំវ ិញចេង�ះភ�ំ�ពះសុ េមរុ (Mount Meru) ។ មនុ ស�េនះ �ន�រែបង
ស�ន��មួយវណ�ៈសូ �ទ េហយ ី �នកូ នមក កូ នេ�ះេ�� មនុស�
ែចក�វណ�ៈ(ពណ៌-�បេភទ) ៤ �៉ង គឺ ៖
ច� � ល
១- វណ�ៈ��ហ�ណ៍ �វណ�ៈទ១ ី លំ�ប់ខ�ស់�ងេគ េកីតពី �ពះឧស��ពហ� �អ�កែថរក� និង �ំ�ក�ៃន�ទិេទព េហយ ី ��គ� ពន�ល់�ស�ដល់មនុស�េ�ក ។ �នែត��ហ�ណ៍េស��កស េទ េទីប�នសិទ�ិេរ�នសូ �តគម�ីរេវទ�គប់�៉ង�ន ។ ២- វណ�ៈក��ត �វណ�ៈទី ២ េកីតមកពី�ពះហស��ពហ� �ន
��ក�មមនុ ស�មួយពួកេទ�ត
ែដល�បកបេ�យក�ីចៃ�ង
ឧប�ទពៃ�កេពក េ�ប�ប�ននឹងសត��តុ ។ គ- ��ល (យមេ�ក) ��ល�លំេ�មួយេទ�តៃនពួក មនុ ស�សត� ែដល�នកំហុសធ�ន់ ។ ��លែចក� ៤ គឺ ៖ ១- នរក �លំេ��នមនុ ស� ែដល�នេ�សធ�ន់ �ត�វរង ទុ ក�េ�ស ។ នរក�ន ១៨ កែន�ង �ន អវ ិចី េ�ហកុ ម�ី ។ល។
-១២១-
២- េ�បត េ�ក�លំេ�ៃនមនុ ស�សត� ែដល�នទទួល េ�សធ�នរ់ ច ួ េហយ ី
-១២២-
និ��នគឺ�អ�? ី
ក៏មកយកកំេណីតក�ុងេ�បតវ ិស័យ
និ��នគឺ�អ�? ី
បងេ់ ��េឡយ ី ។
ែដលេ�រ
ឯកម៌ន (កម�) �ពូ ជ ��តុ ែដល�ំធម��តិ មនុ ស�សត�
េពញេ�េ�យ�ព�កខ�ត់អត់��ន ��នអ�ីសុីចុក �នរូបធំបុ ន ៉ ភ�ំ ែត
ឲ�េ�េកីត ឲ�យកបដិសន�ិកុ ងភព�មួ � យ �នេទវេ�ក មនុ ស�
�ត់តូចប៉ុនម�ុល �េដីម ។
េ�ក ឬ ��លេនះឯង ។ �វៈ�ំង ៣ �ល�ជួប�បទះប៉ះ��
៣- អសុរ�យ �លំេ�ៃនមនុស�សត� ែដល�នទទួល េ�សធ�ន់
េហយ ី ក៏មកេកីត�បិ�ច
សុខ � ី ុ ះ�ម
នឹងបេង�ីត��វៈមួយេឡង ី ។ េនះ�វ ិធីបេង�ីត�វៈ ។
សំអុយៃន
�កសពមនុ ស�សត� ។ ៤- តរិ ��ន �នដល់ពួកសត��ង ំ អស់ ែដល��នធម�ស�� ដូ ច� ែឆ� �� េ� �កបី េសះ ដំរ ី �េដីម ។ �វវ ិធី គឺ�វ ិធី រេប�បពន�ល់ពី�វៈ ពីកំេណីតៃន�វៈែដល េកីតេឡង ី ។ �វៈ េកីតេឡង ី េ�យ�ពហ�័ន ែដល�ឯក�តុ ធំបំផុត
�វ�ទ គឺ�ទស�នៈ�ទឹស�ីមួយែដលពន�ល់ព� ី របេង�ីត�វៈ ែដល�ឯក�វនិយម ឬ �មូ ល�តុ ែដល�ន�ពហ�័ន�ឯក�តុ ឬ ��បភពៃន�របេង�ត ី េ�ក ។ �ពហ�័នេនះ ស�ត ិ េ�នង ឹ េទវៈេ��ះ បុ រសៈ
(Purusha)
�អ�កបេង�ីតេ�ក
េ�យ�របំែបក�ពលឹង
វ ិ��ណមួយ�គមកេ��ម េដីម�ប ី េង�ីតធម��តិ ែដល�ទឹកដី េភ�ីង ខ�ល់ េនះឯង ។
��កលវ ិ��ណ ែដល�ំឲ��ន�ត�ន ័ ��ពលង ឹ តូ ចៗ ។ េ�
�វៈ �ពហុ េហតុ ែដលេកត ី េឡង ី េ�យ�រផ�ំ��ៃន ទក ឹ ដី
ចេ��ះ�ពហ�័ន និង �ត�ន ័ េនះ �នកម៌ន (កម�) មួយេទ�ត ស��ប់
េភ�ីង ខ�ល់ េនះឯង ។ ប៉ុែន�ក��ធំ គឺ�នេទវៈែដល��ពហ�័ន �អ�ក
�ំមនុ ស�សត�ឲ�េកីតក�ុងសង�រវដ� ។
ផ�ល់កំេណីត �នឥ��នុ �ពមកេលីធម��ត�ិ គប់�៉ង �នេសចក�ី
�ពហ�័នេនះ �នលក�ណៈ��ទិេទព ែដល�នឥទ�ិពលេ� េល�ី គប់ធម��តិ េហយ ី ធម��តិ មនុ ស� សត� រុក��តិ ។ ី បេង�ត �ត�ន ័ ��វៈ �ចិត�វ ិ��ណ �អព�ន�រចិត� (ចិត��ងក�ុង) ស�ិតេ�េ��មឥ��នុ �ព ៃន�ពហ�័ន ។ �ត�ន ័ េនះ ពុ ំេចះ��ប់�ត់
�
េ�កេកីតេ�យ�រ�ទិេទព-�ពហ�័ន
ែដល��តុ េដីមធំ
បង�ស់ ។ �រយល់ពប ី ���វៈេនះ �ំឲ��ន�បេ�ជន៍ដល់�ររក និង យល់នូវប��សុ ខៈក�ុងេវទនិយម ។ ប��សុ ខៈេនះេហយ ី ែដល �ក់ទងដល់បរមសុ ខ (និ��ន) ៃនពួក��ហ�ណ៍ ។
-១២៣-
-១២៤-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
�នបរមសុ ខៈ ។ ឯអវ ិ�� ��តុ �បកបេ�យកម៌ន េហយ ី ែដលមិន
សុខៈក�ងេវទនិ យម ុ សុ ខ�ប��មួយធំេទ�ត ែដល�ក់ទងេ�នង ឹ សុ ខ ទុ ក� វ ិ��
�ចឲ��ត�ន ័ �តឡប់េ�ជួបនឹង�ពហ�័ន�នេឡយ ី ែតេ�វ ិលវល់េកីត
�េដីម េហយ ី ែដលលទ�� ិ ស��ក៏េ�យ ែតងែតែស�ងរក និង
��ប់កុ ងសង�រេនះឯង � ។ ដូ េច�ះ ទុ ក� េកីតេ�យ�រ កម៌ន សំ�រ
េ�ះ��យ�នច ិ � ។ ប��សុ ខៈេនះ ែចក� ៣ ែផ�ក គឺ ៖
នង ិ អវ ិ�� (កម� ស��រ នង ិ អវ ិ��) ។
សុខ
�បេភទ ១, សុខវ ិធី ១, សុខ�ទ ១ ។ ១- សុ ខ�បភទ គឺ�ែផ�កៃនេសចក�ីសុខ ។ េគែចកសុ ខ �បេភទេនះ� ២ �៉ងគឺ ៖ �ម��សុខ និង បរមសុ ខ ។ ក- �ម��សុខៈ ឬ សុខធម�� �សុ ខែដល�នេ�ក�ុង េ�កិយ �បកបេ�យ�ពេ��ត��ត ពុ ំបរសុ ិ ទ� េ�យេហតុ �េ�
២- សុខវ ិធី គឺ�វ ិធីែដល�ំឲ��នសុ ខ ។ េគែចកសុ ខវ ិធីេនះ � ២ ែផ�កេទ�តគឺ វ ិធីបេង�ីតសុ ខធម�� ឬ �ម��សុខ និង វ ិធី បេង�ីតបរមសុ ខ ។ ក- វ ិធប ី សុខធម�� េដីម�ន ី េង�ត ី ង ឹ �នសុ ខធម�� �សុ ខក�ុង េ�កិយ េគ�ត�វ ៖
�ក់ទងនឹងទុ ក� េ��ះ�រវ ិលេកីត វ ិល��ប់ េ�យ�រ�ត�ន ័ ែដល
- �ប�ន់វណ�ៈ េ�យ�រែចកពួកមនុ ស��មវណ�ៈ�ំង ៤
�នកម៌ន (កម�) �បច�យ ័ ។ សុ ខែបបេនះ ពុ ំ�ន់�គប់��ន់េ�
- េ�រព��ហ�ណ៍
េឡយ ី េទ �ល់ែត�នបរមសុ ខែថមេទ�ត ។
- េ�រពគម�រី េវទ
� យឡំេ�េពល ខ- បរមសុខ �សុ ខក�ុងបរេ�ក ��នទុ ក�
- េធ�ីពិធីបូ�យ��
ែដល�ត�ន ័ �ច់េចញពី�ពហ�័ន េ�កេកីត�រូប េហយ ី វ ិល�តឡប់េ�
- �នភក�ី�ព (ជំេន�)
រួមនឹង�វៈេដីមវ ិញ ។ ប៉ុែន�សុខ និង ទុ ក�េនះ ែតង�ក់ទងេ�នឹង
- បំេពញតបៈ ។
វ ិ�� នង ិ អវ ិ�� េនះែថមេទ�ត ។
ខ- វ ិធប ី បរមសុ ខ វ ិញ ី បរមសុខ ចំែណក�ងវ ិធី បេង�ត ី េង�ត
�៉ង�មិញ វ ិ����តុ ែដល��ស�ក កម៌ន (កម�) េហយ ័ េ�ជួបនឹង�ពហ�័នវ ិញ ែដល�បុ ព�េហតុ �ឲ ំ � ី �ច�ំឲ��ត�ន
េគ�ត�វ ៖ - េធ�ីេ�ក�ៈ (Deliverance) �វ ិធីេដីម�េី ធ�ីឲ� �ត�ន ័ េ�ជួប
-១២៥-
-១២៦-
និ��នគឺ�អ�? ី
នឹង�ពហ�័ន ែដល�េទវៈ ឬ ��តុ េដីមវ ិញ ។ �រែលង��ប់េកីត
េលី�ទិេទពផ�ល់ឲ��ំងអស់
វ ិលវល់កុ ងសង�រវដ� � េ�យអស់កម៌នែបបេនះ�ំឲ��នបរមសុ ខ ។
មួយ េ�ះបស ី ុ ខធម�� ឬ បរមសុ ខ េគ�ត�វ ៖
- មិនែតប៉ុេ��ះ េគ�ត�វបួស��បសឥសី បំេពញ តបៈ និង េ�គៈ ៖
និ��នគឺ�អ�? ី
េហយ ី េដីម�ន ី ឹង�នទទួលសុ ខ�
- េធ�ី�មគម�ីរេវទ - េ�រព�មគម�រី េវទ
- តបៈ �រដុ តកំេ�ផ�ូវ�យ ។
- អនុ វត��មគម�ីរេវទ
- េ�គៈ �រ�ត់ពត់អប់រ ំចិត� ។
- �នភក�ីចំេ�ះគម�ីរេវទ ។
វ ិធីែបបបទ�ំងេនះ ក៏េ�ពុ ំ�ន់�គប់��ន់េឡយ �ត�វេ�បីវ ិធី ី ែស�ងរកសុ ខមួយែបបែថមេទ�ត គ� ី វ ិ�� នង ឺ របេង�ត ិ បំ�ត់អវ ិ�� ។ េយង ី េឃញ ី េហយ ី � ប��សុ ខទុ ក� �មទស�នេវទនិយម
�លមនុ ស�េធ�ី�៉ងេនះ េ�យ�តឹម�ត�វ�មទស�នៈ�ទឹស�ីៃន េវទនយ ិ មេហយ ី �ទេិ ទពែដល�េទវៈេ�ះឯង នង ឹ ផ�ល់េសចក�ស ី ុខ (សុ ខធម�� ឬ បរមសុ ខ�មកម៌ន) ឲ�ដល់អ�កេ�រព�បតិបត�ិ ។
�ក់ទងេ�នឹង វ ិ�� និង អវ ិ�� ។ េដីម�រី កបរមសុ ខ ឬ ឯកន�សុខ �
អធិប�យពី�ពហ����ស�មកដល់�តឹមេនះ ខ�ុំេជ��ក់�
សុ ខមិនែ�ប�តឡប់មករកទុ ក�វ ិញ េគ�ត�វបំ�ត់អវ ិ�� េហយ ី បេង�ីតវ ិ��
េ�កអ�ក�ន េ��សពិច�សពល ី េដីម� ី ិ អំពី�ក� �ពហ�័ន េ�េឡយ
៏ �ស់�ស់េឡង ែដល�ចំេណះេចះដឹងដច ី ។ �រេចះដឹងេ�យពត ិ
ឲ�េ�កអ�ក�ន យល់�បេសរី េឡង ំ ូ មបរ�យម� ងេទ�តនូ វ ី េ�ះ ខ�ុស ិ
� ចំនួប�ត�ន ័ និង �ពហ�័នេ��ឯក�វៈ គឺ�បរមសុ ខេនះឯង
័ ដូ ចតេ� ៖ �ក� �ពហ�័ន ែដល�នែចងក�ុងគម�ីរឧបនិសទ
េ��ះ��នវ ិ�� ។ ដូ េច�ះ សុ ខវ ិធីែដល�ទស�នៈ�ំឲ��នសុ ខ ែដល�បរមសុ ខេនះ
គឺ�វ ិធីែដលពន�ល់�
�រ��ច់�ត�ន ័ ពីរូប
�យេ���ប់រម ួ �មួយនង ឹ �ពហ�័ន �ឯក�វៈេនះឯង ។
េ�សម័យឧបនិស័ទ គស ឺ ម័យចុ ងេវទ េគ�ប់េផ�ីមេជ�េ� េលី�ពះ�ពហ� ���ទិេទព�ងេ�ក ។ ជំេន�េនះរតែត�នតៃម� ឹ េឡង ី ក�ុងសម័យ��ហ�ណ៍នយ ិ មែដលេគនយ ិ មេលក ី តំេកង ី �ពះ�ពហ�
៣- សុ ខ�ទ ��នអ�ីេ��ពីឥទ�ិពលៃន�ទិេទពេឡយ ី ។ ក�ុង
��ទិេទពធំមួយរូប �នមុ ខ�រ�អ�កបេង�ីត�វៈ�ំង�យ ដូ ច
លទ�ិេវទនិយម �រ�នសុ ខធម��ក�ី �រ�នបរមសុ ខក�ី គឺេ�សចេ�
��កលេ�ក ច�ក�ឡ ទឹក ដី េភ�ីង ខ�ល់ មនុ ស� សត� រុក��តិ
-១២៧-
-១២៨-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
�េដីម ។ ប៉ុែន��របេង�ីតរបស់�ពះ�ពហ� ពុ ំែមន��រជប់ឲ�េកីត
ឬ សត� �ត�ន ័ ែដល�ន�ច់េចញពី�ពហ�័នេហយ �នេ�សណិ� ត ី
េឡង ី ែតម�ងេទ គឺ�វៈ�ំង�យ េកីតេឡង ី េ�យ�តុ ល�ិតល�ន់
ក�ុងរូប�យមនុ ស� ឬ សត�េ�ះ ែដលេកីតេឡង ី េ�យផ�ុំផ�ំ�តុ ទឹក
បរសុ ិ ទ�របស់�ពះ�ពហ�ែដលេ�� �ពហ�័ន ។
ដី េភ�ីង ខ�ល់ ។ េពលេ�ះ កម៌ន ែដល�អំេពី ឬ ក��ង ំ ម�៉ង ក៏
ដូ ចេនះ េ�ក�ុង��ហ�ណ៍�ស� េគនយ ិ មេ�ប� ី ក��ពហ�
េកត ី �នេឡង ី ែដរ ។ ឯមនុ ស� ឬ សត� ក៏�ប់�នជីវ ិត �នចល�
ស��ល់�ទិេទព រឯ�ក� �ពហ�័ន ស��ល់ស�វៈេដីមៃនេ�ក ឬ ី
េហយ ី ក៏�ត�វ��ប់េ�វ ិញេ�ទីបំផុត ។ េ�េពល��ប់ រូប�យ�ត�វ
ស��ល់ស�វៈែដល��បភពកំេណីតៃន�វៈទូ េ��ំងអស់ ។ �ម
វ ិ�សេ�វ ិញ ឯ�ត�ន ័ មិន��ប់េទ ។ �ត�ន ័ េចញពីរូប�យេ�ះ
គម�ីរឧបនិស័ទ �ពហ�័នស��ល់នូវ�ពលឹង�កល ឬ េម�ពលឹង ។
េ�យ�នក��ង ំ កម៌ន រុញ��នឲ�េ�ចូ លក�ុងរូប�យថ�ីេទ�ត �៉ង
េ�ក�ុង�ពលង ័ ឹ ធំេនះ �ន�ពលង ឹ តូ ចល�ត ិ េ�រួម�មួយេ���ត�ន
េនះេរ�ងដ�បេ� �មអំេពែី ដល�នក�ងពម ី ុ នមក ។ �រវ ិលវល់
(សំ�ស�ឹត) �ត�វ��នឹង�ក� អត� ��� (�ល) ី ែ�ប�ខ�ួន ។
េចញពីរូបមួយចូ លេ�រូបមួយេទ�ត មិនេចះអស់ មិនេចះេហយ ី េនះ
លទ�ិ�ស���ហ�ណ៍និយមេ�បី�ក� �ត�ន ័ េនះ ស��ល់ ឯក�តុ ពិេសស ែបកេចញពី�ពហ�័នេ�បេង�ីត�វៈឯេទ�តៗ ។ �តុ
័ េហយ ី េ�� សំ�រៈ (ស��រ) ។ ដូ េច�ះឧបសគ�ែដល�ំឲ��ត�ន ពុ ំ�យ�នវ ិលេ�ជួប�ពហ�័នវ ិញ គឺ កម៌ន (កម�) េនះឯង ។
�ពហ�័ន នង ័ ��តុ ែតមួយដូ ច�� (ឯកស�វៈ) េ�ប�ប ិ �តុ �ត�ន
�មន័យេដីម �ក� កម៌ន (សំ�ស�ត ឹ ) �ត�វ��នង ឹ �ក� កម�
ដូ ចទឹកសមុ �ទ ទឹកេភ��ង ទឹកសេន�ម ី ទឹកស�ង ឹ ទឹកទេន� �េដីម គឺ�
(�ល) ី ស��ល់�អំពល ី � ឬ ��កក់�មផ�ូវ�យក�ី ��ក�ី ចិត�ក�ី ។
�តុ ទឹកែតមួយ ។ ទឹក�ំង�យែដលែបកេចញពីទឹកម�សមុ �ទ
័ េ�ចន កម៌ន ក�ុង�ស���ហ�ណ៍ ស��ល់នយ ី ែបប�៉ងេទ�ត ។
មិន�យនឹង�ន�តឡប់េ��ន់ម�សមុ �ទ�ន��មេទ េ��ះទឹក
- កម៌ន ស��ល់បុព�េហតុ ៃន�រេកីត-��ប់ េ��ះ�រេកីត-
�ំងេ�ះ�ត�វវ ិលវល់ ឬ ��បចូ លក�ុងដី ឬ �ត�វយកេ�េ�ប�ី �ស់
��ប់ �អំេពែី ដលបន���ក�ុង�របេង�ត ី �វៈ�គប់ែបប�៉ង ។ េគ
ប៉ុែន�ទីបំផុត�ត�វ�នេ��ន់ម�សមុ �ទវ ិញ
និយម�
េ��យែដល�នវ ិល
៏ ូ រលង់ ។ �៉ង�មិញ ក�ុង�របេង�ីត �វៈមនុ ស� វល់អស់េពលដយ
�ទិេទព�អ�កេផ�ីមបេង�ីតពិតែមនេហយ ី
ក៏បុ ែ៉ ន�តមក
េទ�ត �វៈ�ំងេ�ះ�ត�វ�ប�ពឹត�េ��ម�នុ �ពៃនកម៌ន េនះឯង ។
-១២៩-
-១៣០-
និ��នគឺ�អ�? ី
- កម៌ន ស��ល់ទំ�ក់ទំនងរ�ង អំេពី និង ផល ។ អំេពីែដល
“
និ��នគឺ�អ�? ី
��ល យមេ�ក នរក េ�បត អសុរ�យ តរិ ��ន តបៈ េ�គៈ
�ន�ង មិន�បសូ ន�េទ ែតង�ក់ទង���និច� េ�ះក�ុងបច�ុប�ន�
បរមសុខ េ�ក� កម� វ ិ�� អវ ិ�� អត� ស��រ ” �េដីម ។ សូ មចង�ំ
�តិក�ី ។ ក�ុងន័យេនះ េទីបែខ�រេយង ី េ�បី�ក� កម�ផល ។
� �ពហ����ស� េ�បី��សំ�ស�ឹត ចំែណក �ពះពុ ទ��ស�
- កម៌ន ស��ល់�រផ�ល់ផលែដល�រ��ន់ ឬ �េ�សពុ ំ�ច
េយង ី េ�ប� ី ��លី ឬ ��មគធៈ ។ ំ ៈំ �ក� �ពហ�័ន �េវវចនៈ នឹង�ក� បរ�ត�ន ័ កំណត់ច�
�ម�ត់�ន (ដូ ចេ�ពង�ស�) ។ ំ ម៉�ងរុញ��ន �ត�ន ័ េគែតងនិយម�ត់ទុក កម៌ន �ក��ង
�ក��លី� បរម�� ។ �ក��
បរមេ�� ែដលេយង ី េ��ត់�
ឲ��ច់េចញពី �ពហ�័ន ប��ប់មក�រុញ��ន �ត�ន ័ ឲ�វ ិលវល់កុ ង �
បរមត� េ�ះក៏�បែហល�េកីតមក�មួយនឹង�ក�េនះែដរ ។ �ន
សំ�រៈ ែដលេធ�ឲ ័ ជួប�បទះនង ី ��ត�ន ឹ េសចក�ទ ី ុ ក��គប់ែបប�៉ង ។
�ក�មួយេទ�ត គឺ ៖ ម�ត�ន ័ េធ�បនង ឹ ���លេី យង ី េស�ន ី ង ឹ
់ នេសចក�ីសុខ �ពិេសសបរមសុ ខ (េ�ក�) លុះ��ែត េបីចង�
�ក�� មហ�� ែ�ប� អ��ធំ ឬ ខ�ួនធំ ។
�ត�ន ័ អស់ កម៌ន េទីបែលងវ ិលវល់ ក�ុង�រេកីត-��ប់េទ�ត េហយ ី
ម�ត�ន ័ គ� ័ ហ�ង ័ េនះ លុ ះ�អេ��ល ឺ �ត�ន ឹ ឯង ។ �ត�ន
ឲ�េ���ប់ខួ ន�មួ � យ�ពហ�័នវ ិញ ។ េពលេ�ះ �ត�ន ័ �នសុ ខរហូ ត
េកីត��ប់ៗ ក�ុងសំ�រៈ (�លវដ�សង�រ) យូ រៗេ� ក�ុងទីបំផុតៃន
ឈប់មកេកត ី �ថ�ីេទ�តេហយ ី ។ ដូ ចេនះ កម៌ន �ក់ដូច�ស��ល់
�រអេ��លរបស់� �រែមងរួច�ក�ប�ំងពួង េហយ ី �នដល់�ព
ស�វៈ��កក់េ�វ ិញ ។ ក�ុងន័យេនះេហយ ី ែដលែខ�រេយង ី េ�បី�ក�
័ ។ បរសុ ិ ទ� េពលេ�ះ េគក៏�ន�ក់េ��ះឲ��� ម�ត�ន
កម� ��អំេពី�ប ផល�ប ឬ ផល��កក់ ដូ ចក�ុង��� “ �តិ េនះ ខ�ុំកម���ស់�ស់ ” ។ អស់េ�កអ�ក�ន
័ ក៏ចូលេ�េ��មួយនឹង បរ�ត�ន ័ ែដល��បភព ម�ត�ន េដីមរបស់� ។ �េ�ក�ុងទីេ�ះរហូ តេ� មិន�នចុ តិ (��ក់ចុះ)
�នសក ិ �ទស�នវ ិ����ហ�ណ៍
និ��ន ល�មយល់ចូលចិត��នខ�ះេហយ ី
ស�ព ី ី
េទ�តេទ ។ េនះគ� ឺ ទប ី ំផុតៃនសង�រវដ�របស់េគ េ�� នរិ �ន ក�ុង
និង �នជួប�បទះ�ក�
�ស�ហណ ិ ូ � ឬ �ស���ហ�ណ៍ ។ �ក� នរិ �នៈ (Nirvana)
មួយចំនួន ែដល�នេ�បីកុ ង � ទស�នវ ិ��ពុ ទ��ស� ដូ ច��ក��
���សំ�ស�ឹត ���លីេ�� ន� ិ � ន (Nibbana) ។
-១៣១-
-១៣២-
និ��នគឺ�អ�? ី
�ស���ហ�ណ៍ ��ស� �ន�ពេសេី រ�ចបូ ក�ចបល់ ី
�ពះពុ ទ�
់ ន�ពះពុ ទ�ដី�� �ទង�
និ��នគឺ�អ�? ី
់ ិនែដលទតេឃញ �ទងម ី ពួក
ក�ុង�រេលីកតេម�ីង�ពះ�ទិេទពរបស់ខួ ន � ។ សម័យែដលេគ�ប់�ន
��ហ�ណ៍�េកីតពី�ពះឧស��ពះ�ពហ�េ�ះេឡយ ី
�ពះ�ពហ� េគេ�បី�ក� �ពហ�័ន (ដូ ច�នពន�ល់រច ួ មកេហយ ី ) ។
ៃផ�របស់�ង��ហ�ណី ។
សម័យែដលេគេលក ័ ឬ ម� ី តេម�ង ី �ពះ សវិ ៈ េគេ�ប� ី ក� បរ�ត�ន ត�ន ័ ែដល�នន័យដូ ច��នឹង�ក� �ពហ�័ន ែដរ ។ សម័យសិវនិយមេ�ះ ពួក��ហ�ណ៍សរេសីរ� �ពះសិវៈ�
េឃញ ី ែតេកីតពី
�ទស �ី ន�� របស់�ពះពុ ទ�អង� ដំបូង�ត�វ�នពួក��ហ�ណ៍ ឹ អ ់ ន �ប�ំង�៉ង�ច់អហ��រ ប៉ុែន�េ��យេពលែដល�ពះសម�ុទ��ទង� ពន�ល់ែវកែញក
�បកបេ�យេហតុ ផលមកេ�ះ
េទីបពួកេគមួយ
�ពះអង�មិន�ន�ពះទ័យ�ប់ជំ�ក់�មួយ
ចំនួនធំ រញម�ពមេជ��ម ។ �ពះពុ ទ��ស� េកីតេឡង ី ក�ុងលែង�ក
កេិ លស កម� វ ិ�ក នង � េទ ។ េ�ក�ុងអង�ៃន�ពះសវិ ៈ �នពូ ជ ិ ត�
ធម៌ ៤ ឬ េ�� ៃន�ស���ហ�ណ៍�នេ�ះ ��ស័យ អរយសច� ិ
សព��ូ � ស�ិតេ�អស់�ល�និច� ។ �ពះអង����រ�របស់��រ�
ៈ ែដល�េបះដូ ង និង ែដល�ធម៌�ច�ំសត�េ�កឲ� ចតុ�រយសច� ិ
�ំង�យក�ុងសកលច�ក�ឡ េ�យ�ពះអង�េកីតមុ នេគ េហយ ី �ទង់
�នសេ�មច ន� � វ ិ � ន �បសិនេបីេគ�បតិបត�ិ�៉ងសុ �កឹត �ក់ធុ ះនូ
គងេ់ �រហូ ត មិនែ�ប�ប�ល ។ �ពះសិវៈ គ� ័ ែដរ ប៉ុែន�េ�ក� ឺ �ត�ន
ធម៌េនះ ។ និ��នៃន�ពះពុ ទ��ស� ពឹងេលីខួ នឯង � សេ�មច�ន
័ ឬ ម�ត�ន ័ (�ត�ន ័ ធំ) ។ បរ�ត�ន
េ�យខ�ួនឯង (អ��ហ ិ អត�េ� �េ�) ។ រឯន ី � ិ � នៃន�ពហ���
�ពះ�ទិេទពពិេសស
�ពហ����ស��នជំេន�� េ�ក�តុ នង ិ វត�ុ�តុ េកីត េឡង ី េ�យ�រ�ន�ពះ�ទិេទព�អ�កបេង�ីត ។ ចំែណកេ�ក�ុង
័ ឬ ម�ត�ន ័ ។ �ស�ពឹងេលី�ទិេទពែដល� �ពហ�័ន ឬ បរ�ត�ន និ��នៃន�គឹស� � ស�
លទ�ិពុទ��ស� យល់� េ�ក�តុ និង វត�ុ�តុ េកីតេឡង ី �ម
�គឹស��ស� ឬ �ស��គស ឹ � �ត�វ�នបេង�ីតេឡង ី េ�យ
័ (អត�) ចំែណក ច�ប់ធម��តិ ។ ពួក��ហ�ណ៍េជ�� �ន �ត�ន
េមដឹក�ំដេ៏ ក�ង��ក់េ��ះ េយស៊ូ (Jesus) េ�េដីមសតវត�ទី ១ ៃន
់ ដិេសធ� មិន�នខ�ួន (អន��) ។ ��ហ�ណ៍បរស័ �ពះពុ ទ� �ទងប ិ ទ
�គឹសស � ក�ជ ។ �គឹស� � សនិក�នជំេន���ពះេយស៊ូ��ពះពិត �
និ�យ�ពួកេគេកីតមកពី�ពះឱស� (�ត់) របស់�ពះ�ពហ� ។
់ ីវ ិត �ពះអង�សេ���ះ (Savior) ែដល�នេបសកកម� ចុ ះមកលះបងជ
-១៣៣-
និ��នគឺ�អ�? ី
េដីម�� ី ៃថ�េ�ះ�បជួសមនុ ស�េ�ក េ��ះេគយល់�មនុ ស�មួយ គូ ដំបូង�នេធ�� ី ប�ស់នឹងបំណង�ពះ េទីបមនុ ស�សព�ៃថ��ន�ប
-១៣៤-
៤- �ត�វរក�ៃថ�បរសុ ិ ទ� ។ ៃថ�េ�រ ៍ ឬ ៃថ��ទត ិ � �ត�វ�ន�ត់ ទុ ក�ៃថ�បរសុ ិ ទ� �ត�វ�ំ��េ��ពះវ ិ�រេដីម�អ ី ធិ��នេ��ពះ ។
�ប់ខួ ន�ំ � ងពេី ពលេកីត ។ �គឹស�បរស័ ិ ទមិន�តឹមែតេជ� និង េ�រព
៥- �ត�វេ�រពឪពុ ក��យ ។
�ពះេយស៊ូ
៦- មិន�ត�វសំ�ប់មនុ ស� ។
���ពះពត ិ ប៉ុេ��ះេទ
ពួកេគេ�រពវ ិ��ណបរសុ ិ ទ�
(Holy Spirit) និង �ពះវរបិ� (The Father) ផងែដរ ។ �គស ឹ �បរស័ ិ ទ
៧- មិន�ត�វលួច�ន��យស�ន� ។
�បតិបត�ិ�មប��ត�ិ ១០ �៉ង (The Ten Commandments) របស់
៨- មិន�ត�វលួចយក�ទព�អ�កដៃទ ។
�ពះវរបិ� េ�លគឺ ៖
៩- កុ ំេ�ល�ក�កុ ហក ។
១- �ត�វេ�រពបូ ��ពះ��ស់សួគ៌ (God) មិន�ត�វេ�រព�ពះ
និ��នគឺ�អ�? ី
់ ន�ទព�អ�កដៃទ ។ ១០- មិន�ត�វចង�
� សនិកេជ�� �ពះពិត�នែតមួយគឺ ដៃទ ។ សូ ម��ប� �គឹស�
�គឹស��សនិកេជ�េលីបរេ�កែដរគ� ឺ � នសួគ៌ និង ��ន
�ពះ��ស់សួគែ៌ ដល�នជីវ ិតរស់េ��និច� មន ិ េចះច�ុត �អ�កបេង�ីត
នរក ។ េគេជ���ន�ពលឹងេ�សល់េ��យពរី ូប�យរបស់បុគ�ល
ពិភពេ�ក �ពម�ំងធម��តិ�គប់�៉ង�តឹម ៦ ៃថ� ។ ៃថ�ទ១ ី បេង�ីត
��ក់��ប់�ត់េ� ។ �ពលឹងបុ គ�លេ�ះនឹង�ត�វ�នវ ិនិចយ �័ េ�យ
ពន�ឺ ឲ��ន� ៃថ� នង ី ៃផ�េមឃ ។ ៃថ�ទ៣ ិ យប់ ។ ៃថ�ទ២ ី បេង�ត ី
�ពះេយស៊ូេ�ៃថ�ចុងេ��យបំផុត ។ េបេី គ�ន�ពលង ឹ បរសុ ិ ទ� (េពល
បេង�ីតសមុ �ទ ែផនដី និង រុក��តស ិ ព��៉ង ។ ៃថ�ទី ៤ បេង�ីត�ពះ
េ�រស់�នេជ�េល�ី ពះយស៊ូ) �ពលឹងបុ គ�លេ�ះនឹង�ត�វ�នសេ���ះ
�ទិត� �ពះចន� និង ��យ�ំង�យ ។ ៃថ�ទ៥ � ឹក ី បេង�ីតសត�កុ ងទ
ឲ�េ�ជួបនឹង�ពះវរបិ�េ���នសួគ៌ ។ េប�ី ពលឹងេ�ះមិនបរសុ ិ ទ�
សត�េលដ ី ី និង សត�បក�បក� ី ។ ៃថ�ទី ៦ បេង�ីតមនុ ស��ប�ស�ស�ី គឺ
(មិនេជ��ពះេយស៊ូ) នឹង�ត�វ�នវ ិនិចយ �័ ឲ�េ���ននរក ។ �ពលឹង
��ម (Adam) នង ិ �ងេអ�៉ (Eve) ។
បុ គ�លែដល�នេ�េ���នសួគក ៌ �ី �ននរកក�ី ែលងែ�ប�ប�លេ�
២- មិន�ត�វ�ងរូបសំ�កស��ប់ស��រៈបូ � ។
េ��នេផ�ងេទ�តេហយ ។ �គឹស�បរស័ ី ិ ទពុ េំ ជ�េលក ី ម�ផល មិនេជ�
៣- មិន�ត�វយក�ពះ�ម�ពះមកស�ថែស�េលង ។
� �ពលឹង�ត�វវ ិលេកីត វ ិល��ប់ ក�ុងវដ�ស��រ ដូ ចពួក��ហ�ណ៍ និង
-១៣៥-
-១៣៦-
និ��នគឺ�អ�? ី
ពុ ទប � រស័ ិ ទ េទ ។ ពួកេគេជ���ល��ពលឹងេគ�នជួប�ពះវរបិ�
និ��នគឺ�អ�? ី
ម៉ូ�� ំ ៉ ត់ �ជន�តិ��៉ ប់ េកីតេ��ក�ងមុ ិក� (Mecca) ី អ៊ូឌីតសព�ៃថ� ។ �ត់េកីតេ�រ�ង�� ំ ស�ិតេ�ក�ុង�បេទស��៉ ប៊�
គព ឺ ួកេគសេ�មចបរមសុ ខ ែដល� និ��ន របស់ពួកេគ ។ ី (Bible) �េ�លៃនេសចក�ី �គឹស��សនិក�ងេលីគម�ីរប៊ប
៥៧០ និង��ប់េ�រ�ង�� ំ ៦៣២ ៃន�គឹសស � ក�ជ ។ �ត់�ពូ ជ
ជំេន� នង ិ �គប់�របក��យ ។ េបេី �ប�បេធ�បនង ឹ �ពះៃ�តបដ ិ ក
ពង�កុ លសម�ន ័ � �នុ �ស់េស�ម (Banu Hashim clan) �ស�ជិក
េយង ី េឃញ ី រេប�បពន�ល់ខុស�� (បុ គ��ធិ��ន)
េ�ចីន�ងធម៌
។
ី គម�ីរប៊ប
(ធ��ធ� ិ � ន)
អធិប�យពីបុគ�ល
៉ (Quraysh tribe) ។ េ�កកំ��ឪពុ ក��យ មួយៃនកុ លសម�ន ័ � កូ េរស�
រឯ�ពះៃ�តប ី ិដក
�ំងពីតូច និង�ត�វ�នជី��ងឪពុ កេ��ះ �ប់ដ៍ �ល់ មុ ��លីប (Abd al-Muttalib) យកមកចិ��ឹមរហូ ត ។ អត់អំពីជី�េ� េ�ក
ពន�ល់អំព�ី ពះធម៌េ�ចីន�ងអំពីបុគ�ល ។
�នេ�រស់េ��មួយឪពុ ក�េ��ះ �ប៊ូ �លប ី (Abu Talib) �
និ��នៃនអុិ��ម�ស� ��៉ ប់
�ណិជ�ករ ។ ម៉ូ�� ំ ៉ ត់ �បុ រសចិត� � �រណ៍ ចិត�ទូ�យ �ត�វ
(Arab) ក�ុងសតវត�ទី ៧ ៃន�គឹសស � ក�ជ េ�យព��រ ី (Prophet)
�ន�ង �ឌីជៈ (Khadijah) ��សីេម�៉យ�ន�ទព�សម�ត�ិសុ ក �
��ក់េ��ះម៉ូ�� ំ ៉ ត់ (Muhammad) ។ អ�ក�ន់លទ�េិ នះ�នជំេន�
ស�ម� �យុេ�ចីន�ងេ�ក ១៥ �� ំ ។ េហតុ េនះ េទីបេធ�ឲ ី �េ�ក
េល�ី ពះ�ទេិ ទព
�នឥទ�ព ំ េឡង ័ រ� បស់េ�ក ។ ិ ល��ង ី េ�ក�ុងកុ លសម�ន
�ស�អុ ិ��ម �លទ�ិមួយែដលេកីតេ��បេទស
(God)
ែតមួយគត់
ដូចអ�កេជ��ស�យូ �
� សនិកែដរ ។ អុ ិ��ម�សនិក (Muslims) (Judaism) និង �គឹស�
័ ៤០ �� ំ ម៉ូ�� គ�មប់វយ ំ ៉ ត់មិន�ន់សំេរចកិ ច��រពិេសស
េជ�េល�ី ពះ��ស់សួគ៌ ែដល����៉ ប់េ�� �ល់� (Allah) ។
អ�ីមួយ ែដល�ចឲ�េគេ�� �ម�បុ រសេ�េឡយ ី េទ ។ សម័យ
� ចុ ះចូ ល េ�យស�័�គចិត� អុ ិ��ម�នន័យ�មូ ល��ន� �រ�ក់ខួ ន
�លមួយេ�ះ
េធ�ី�មបំណងរបស់�ពះ���ស់ (voluntary submission to God) ។
េដីម�ស �ឹ ��ធិ ចំេរនេម� � �វ� ។ ី ង ី
អុ ិ��ម�សនិកេធ�� ី មបំណងរបស់ �ពះ�ល់� េ�យ�បតិបត�ិ �មគម�ីរ កូ �៉ន (Qur’an) ែដលសរេសរ�����៉ ប់ ។
�ត់�នេ�ែស�ងរកកែន�ងស�ប� ់ � ត់
�បវត�ិ��ស���៉ ប់និ�យ� សម�ំកុ ងរូ � ងភ�ំ ហរិ ៈ (Mount Hira)
���តីមួយ
ែត��ក់ឯង
េពល�ត់េ�
�នេទវ�មួយរូបចុ ះមកប��ញ
-១៣៧-
-១៣៨-
និ��នគឺ�អ�? ី
ក�ន ី ��ប់� “ ឯងសូ �តេ� ” ។ េទវ���ប់� “ ចូ រ�ន ួ េហយ ក�នេនះេ�! ួ
សុ ទ�ែត��ពះ�ម�ពះ���ស់
និ��នគឺ�អ�? ី
លទ�ិថ�ីេនះ �ំឲ��នទំ�ស់ដល់ �សនិក �ំងពួង���ង ំ
ែដល�នបេង�ីតវត�ុ
ប� � លឲ��នេ��ះ��ក់ និង េសចក�ីេ�មនស�ដល់ពួក កូ េរសហ�
�គប់�៉ង ” ។ ម�ងេនះ ម៉ូ�� ំ ៉ ត់ �ប់សូ�តេហយ ី ឮសេម�ង��ប់�
�េ�ចីន ។ េហតុ េនះេទីប�ំឲ� ម៉ូ�� ំ ៉ ត់ �នទុ ក�េ�សគួរដល់
“ អ�កឯង��វករបស់�ពះ���ស់េហយ ី ” ។
េសចក�� ី � ប់ េធ�ឲ ី �េ�កេភ�សខ�ួនេចញព�ី ក�ង មុ ក ិ � េ�រស់េ� នប៊ី
�ក�ង េម៉ឌី� (Medina) ។ �បវត�ិ��ស�ៃនអុ ិ��ម�ន�ត់�ររត់
(Nabi) ែដល�ព��រ�ពះមួ យរូប �ន�ប់េផ�ីម�ប�ស�ស�ថ�ី ី
េភ�សខ�ួនេនះ�កិច�សំ�ន់ និង �កំណត់�ល�ប់�ប់ ម៉ូ�� ំ ៉ ត់
ែដលខ�ួនឲ�េ��ះ� អុ� � ចុ ះ ិ � ម (Islam) �នន័យ� �រ�ក់ខួ ន
សក�ជ �ំងពីេពលេ�ះមកផងែដរ (១៦ កក�� គ.ស. ៦២២) ។
ចូ ល េ�យស�័�គចត � ែដល ិ � េធ�� ី មបំណងរបស់�ពះ���ស់ ។ បុ គល
េ�ក ម៉ូ�� ំ ៉ ត់ រស់េ�ទេី �ះមន ំ �បជុ ំ ិ យូ រប៉ុ��ន ក៏�ង
�នជំេន�ពិតៗ ក�ុង�ស�េនះ �ន�ម� មុ ស�ីម (Muslim) ឬ
អស់ពួកេម�ក�មរបស់ខួ នបង� � �កូ នទ័ពេលីកេចញេ��យពួក កូ េរស�
អុ ិ��ម�សនិក ឬ អុ ិ��មិកជន ។ ពួកេនះដំបូង�នចំនួនតិចេទ
័ ជំនះ េហយ ��ែត�នជយ ី �ន�េ���យ�ក�ងមុ ិក� ។ េ��យ
ប៉ុែន�តមករ�ង ៣ �� ំ េទីបម៉ូ�� ំ ៉ ត់ �ុង ំ ភរ�របស់ ខួ ន � និង �លី ិ
មក េ�កយក�នកែន�ងវ ិ�រ �� (Kaaba) ែដល�បូ ជនីយ��ន
ែដល�បងប�ូនជីដូនមួយ េហយ � �ពម�ំង ី នង ិ ឈ�ួលបេ�មរី បស់ខួ ន
ស��ប់េ�រពបូ �ៃនពួក��៉ ប់ទូេ� �ពម�ំង�នបំ��ញរូបសំ�ប់
អ�ក�ស�ក មុ ិក� (Mecca) ខ�ះ ឲ�ចូល�សន៍ថ�ីេនះ�ន ។
េ�រព ក�ុងទីេ�ះអស់ ៣៦០ រូប រួចេហយ ី ន� ិ យ� “
�ំងពី�លេ�ះមក
ម៉ូ�� ំ ៉ ត់
�នេឡង ី �ម�
េ�រ�ង�� ំ ៦១៤ ៃន�គឹស�សក�ជ េ�កម៉ូ�� ំ ៉ ត់ �ន
េសចក�ព ី ត ិ
មកដល់េហយ ី េសចក�ីកុហកចូ រ�បសូ ន�េ� ” ។
�បជុ ំេម�ស� ៃន�ក�មរបស់ខួ ន � រួចសួរ� “ប� � អ�ក�ំងអស់��
ក�ុងរ�ងពីរ�� ំ មុ នទទួលមរណ�ព ម៉ូ�� ំ ៉ ត់ �នផ�យ
អ�ក��ចេធ�� ី បងប�ូនរបស់ខុ ំ� �េមទ័ពរបស់ខុ ំ� �េស�បតរី បស់
�ស�ប��ុ ះប��ូ លពួក��៉ ប់�ន�ំងអស់កុ ង� � � ំ ៦៣២ ៃន�គស ឹ �
ខ�ុ? ំ ” ។ �លីសុ ះេ��កេឡ � ង ី េឆ�ីយ� “ ខ�ុំ�ចទទួល �៉ ប់រង�ន េបី
សក�ជ
�ននរ�មួយរងទទ ឹ ឹងនឹងេ�ក ខ�ុំនឹង�ប់�ច់េធ�ញ នឹងេឆ��ល
�ក�ងមុ ិក� (Mecca) ។ េ�ក�ុង��េំ �ះ ម៉ូ�� ំ ៉ ត់ ដឹងខ�ួន�ជិតដល់
ែភ�ក នឹងវះេ�ះ នឹងបំ�ក់េជីងេ�ល ” ។
និង
�នពួកមុ ស�ីម�ប់ែសន�ក់�� ំ � េ�េ�រពបូ �េ�
-១៣៩-
-១៤០-
និ��នគឺ�អ�? ី
េពល��ប់ េទីប�ប�ស� “ េបីខុ ំ� � ន�យបងប�ូនខ�ុំ�មួយ ឲ�េគ
៤)
�យខ�ុំចុះ េបីខុ ំេ� �ជំ�ក់បំណុល�តិ�មួយ េនះគ�ឺ �ក់សំ�ប់
(Ramadan), និង ៥) �ជជ (hajj) ឬ ធម���� េ��ន់�ក�ង
សង!” ខណៈេ�ះ �នដំ�ល� �នបុ រស��ក់មក�រ��ក់
មុ ិក� (Mecca) ឲ��ន�៉ងេ�ច�ស់ម�ងក�ុងជីវ ិត ។
ចំនួន ២-៣ េរ�ល ម៉ូ�� ំ ៉ ត់ សង��មេ�យេសចក�េី �តកអរ គត ិ � នឹង�នរួចបំណុលក�ុងេ�កេនះ និង េ�ក�ងមុ ខ ។ អុ ិ��ម�សនិកេជ�� គម�ីរកូ �៉ន គ� ឺ បំណង���� និង ��ក�ប��ប់ប��របស់�ពះ�ល់� េធ�េី ឡង ំ ៉ ត់ ី �មរយៈ ម៉ូ�� ែដល�នសូ �តទុ កស��ប់�បេ�អុ � ិ � ម�សនក ិ �គប់រូប ។ េគ�ន កត់���រកទុ ិ កេលែី ស�កសត�
េ��យមក�ន�វក��ក់របស់
សុ ី�ុ ំ
(siyam)
ឬ
និ��នគឺ�អ�? ី
�រតមអត់��រក�ុងែខ�៉ �៉�ន់
អុ � ិ � ម�សនក ិ េជ�� �លេបព ី ួកេគ�បតប ិ ត��ិ តម ឹ �ត�វ�ម េ�ល�រណ៍�ំង ៥ �ងេលីេនះ េពលពួកេគ��ប់េ� �ពលឹងរបស់ ពួកេគនឹង�នេ�ជួប �ពះ�� ���នបរមសុ ខ មិន�តឡប់មក េកីតវ ិញេទ ។ េនះេហយ ិ � ន ៃន�ស�អុ� ិ �ម។ ី គឺ� ន� គួរកត់ចំ�� ំ �គស ឹ ��ស� អុ � ិ � ម�ស� នង ិ �ពហ��� �ស� �ន�រយល់េឃញ (ទិដ) �ិ �ប�ក់�បែហល�� េ��តង់ ី
េ�ក ម៉ូ�� ំ ៉ ត់ េ��ះ �ប៊ូ �ករ (Abu Bakr) �ន�សង�់ បមូល
ជំេន���ន�ពលឹងេ�សល់េ��យេពលរូប�យ��ប់េ�
រួបរួមចង�កងទុ ក�គម�ីរ កូ �៉ន (Qur’an) េឡង ី ។ ក�ុងគម�ីរេនះ
�ពលឹងេ�ះនឹងេ�ជួប�ពះ�ទិេទព ែដល���ស់សួគ៌ ��ស់បរម
�នពន�ល់� �ពះ�នែតមួយ�ពះអង�គត់ គ�ឺ ពះ�ល់� ែដល�ន
់ ំេន�កម�ផល �រវ ិលវ ិលេកត សុ ខ ។ ចំណុចខុ ស��គ�ឺ តងជ ី ��ប់ នង ិ
�ពលឹងវ ិ��ណមិនេចះ��ប់ (អមតៈ) ចំែណក ម៉ូ�� ំ ៉ ត់ ��ន់ែត
�រ�ប�ពឹតត � បៈ ែដលេឃញ ី �នែតេ�ក�ុង�ពហ����ស� ។ រឯី
�ព��រ ី (Prophet) របស់ �ពះ�ល់� ប៉ុេ��ះ ។
�គឹស� � សនិក និង អុ� ិ � ម�សនិក េជ��ឲ�ែតេ�រព�បតិបត�ិ
វ ិធី�បតិបត�ិ
ែដល�េ�លសំ�ន់�ងេគបំផុតក�ុង�ស�
�មបំណង�ពះ�ទិេទព
េហយ ី
�ពលឹងរបស់េគនឹង�ត�វ�នយត ឹ េ�ងឲ�
េនះ�ន ៥ �៉ងគឺ ៖ ១) ���� (shahada) ឬ ជំេន�ក�ុង
េ�ជួប�ពះវរប� ឬ �ពះ�ល់� េ��នសួគ៌ ។ �គស � សនក ិ ឹ � ិ
�ស�អុ ិ��ម, ២) ��ត (salat) ឬ �រអធិ��នេទ�ង�ត់
េជ���នែត�ពះេយស៊ូបុ េ៉ ��ះ ��ពះពិត�ចសេ���ះ�ពលឹងពួក
មួយៃថ� ៥ ដង, ៣) ហ��ត (zakat) ឬ �រឲ��នជនទុ គត ៌ ,
េគឲ�រួចផុ តអំេព� ី ប�ំងពួង និង �នេឡង ី េ��នសួគ៌ ។
-១៤១-
-១៤២-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
ក៏េកីតពេី សចក�ីស�បេ់ �ះ ធម៌�ង ំ �យ�នេ�ក�ុងបឋមជ�នេ�ះ
និ��នបដិប�
គឺ រូប េវទ� ស�� ស��រ វ ិ��ណ ។ ភិកុ ព � ិ�រ�េឃញ ី ធម៌
េរ�ងនិ��ន អ�ក��ជ�ពុទ��ស� �នព��មេធ�ីេសចក�ី
�ំង�យេ�ះ� �របស់មិនេទ�ង �ទុ ក� �អន�� ។ល។ �
អធប ិ �យេ�យែផ�កេលគ ី ម�រី ខ�ះ ែផ�កេលេី �បល់ថ�ីៗ�ងេ��យខ�ះ
របស់�លទេទ ។ ភក � ុ ង ំ ចត � ឲ��ំងេ�ក�ុង ធម៌គឺ អនច ិ ុ� ិ �របស់ខួ ន ិ �ំ
ដូ ចខ�ុំ�នសរេសរមកេហយ េ�កអ�ក�ន ល�មយល់�នអំពីេរ�ង ី
ទុ ក�ំ អន�� េ�យេ�បីប���ណពិ�រ�ឲ�េឃញ ី ច�ស់� ធម៌
និ��នេនះ េបីមិនេ�ចីនក៏តិចែដរ ។
�ំងអស់េនះ �នេ�ក�ុងខន� ៥ ។ �ល�ភិកុ ព � ិ�រ�េឃញ ី
ប៉ុែន�េ��នេរ�ងសំ�ន់មួយេទ�ត ែដលេយង ី គួរដឹង�ពម�� េ�ះគឺ
ចំណុចសំ�ន់ៃន�រ�នសេ�មចន� ិ �ន
េ�យខ�ុំយល់�
ដូ ចេនះេរ�យៗ រែមង�នចិត�ឱនេ�ក�ុងអមត�តុ(និ��ន) � ៖ េនះគ� ់ ត ឺ េសចក�ស ី �បព ិ ែមន
េនះគ� ឺ េសចក��ី បណីតពត ិ
េរ�ងនិ��ន�៉ង
ែមន ទីេនះ�ទីស�បៃ់ នស��រ�ំងពួង �ទល ី ះបង់ �ទីអស់េ�ៃន
ទូ លំទូ�យ �ចំណុចែដលអ�កសិក�ពុ ទ� � ស��គេ�ចីនមិនសូ វ
ត� � �ទីទំ�យបងៃ់ នកិេលស �ទីរលត់េ�យឥត�នេសស
�នដឹង ។ ខ�ុំសូមេលីកចំណុចេនះមកបក��យ េដីម�� ី េ�គ�ង
សល់ េនះគឺ ន� ិ �ន។
ចំណុចេនះ
�ន�បេ�ជន៍េ�ចីនដល់អ�កគត ិ គូ រ
ជំនួយដល់សតប ិ �� ដូ ច�នតេ�េនះ ៖ េយង ី ែតងនិ�យ�
េសចក�ីអស់េ�ៃន�សវៈ
ភក � ងេ�ក�ុងធម៌េ�ះ ិ ុ �ំ េ��ះ
េ�ៃន�សវៈ ឬ មិន�ន់អស់�សវៈ េ��ះចិត�របស់េគេ��ប់
��ស័យបឋមជ�ន េយង �ី ��ស័យ ី និ�យដូ េច�ះ េ��ះេហតុអ?
ជំ�ក់កុ ងធម៌ � េ�ះ
�សិតរបស់នរ�?
េ��ះអស់សំេ�ជនៈ
“ ��លភក � ង�យ! ភក � ុ ង�ស�េនះ �នចត ិ ុ �ំ ិ ុ ក� ិ ���ត់ �ក�ម�ំង�យ, �នចិត���ត់�កអកុ សលធម៌�ង ំ �យ, � បុ គ�លចូ លេ�ដល់ បឋមជ�ន សឹង�ន វ ិតក�ៈ វ ិ�រៈ បីតិ និង សុ ខៈ
រែមងដល់�ពមេ�យេសចក�អ ី ស់
គឺេ��នចិត�រក�យេភ� ី ីតេភ�ីនក�ុងធម៌េ�ះ ៥
�ងេដីម
ែត
េគរែមងេកីតក�ុងកំេណីត�
ឧប�តក ិ ៈ (ក�ុង�ពហ��ន់សុ���ស) េហយ ី បរន ិ � ិ � នក�ុងភពេ�ះ មិន�តឡប់មកេកីត ក�ុងេ�កេនះេទ�តេឡយ ី ”។
-១៤៣-
-១៤៤-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
េសចក�ីបក��យេនះ ��សិតរបស់�ពះ�របុី ត� ។ សូ ម
�ស�ធិ �នលក�ណៈដូ ចេនះ េកីតេឡង ី េហយ ី តពីេនះេ� េ�ក
សេង�តេ�យម៉តច ់ ត់� េ�កសែម�ងអំពីបដិប� សំ�ប់�ម ំ នុ ស�
ឲ�ពិ�រ�ដល់រូប និង �ង�យ ឬ រូបគឺរបស់ែដលខ�ួនកំពុងនឹក ឬ
េ��ន់និ��ន�៉ងល�បំផុតរបស់េ�ក ។
កំពុងសំឡង ឹ េមីល
�ម�រដឹក�ំរបស់េ�ក �ដំបូងឲ�េធ�ស ី �ធិ �ល� ចិត�ស�ប� ់ កេសចក�ីេ�តកអរក�ុង�ម �កេសចក�ីរក�យក� ី ុ ងអកុ សល ធម៌�ង ំ �យេហយ ក�ុងខណៈេ�ះ ចិត�របស់េយង ី ី នឹង�នេសចក�ី ស�បត ់ ម�ល់េ�ក�ុង�រម�ណ៍ែតមួយ �នបីតិ នង ិ សុ ខៈ េកីតេឡង ី ។ �ក�� វ ិតក�ៈ ក�ុងអង��ន ែដលេ�កេ�លមកេនះ សំេ�យកេសចក�ីនឹក មិនែមនសំេ�យក េសចក�ីវ ិតក�កង�ល់េទ ។
ែដល�រូបធម៌
េហយ ី េ�កឲ�ពិ�រ�ដល់
េវទ� ស�� ស��រ វ ិ��ណ ែដលកំពុង��កដេ�ក�ុងខណៈេ�ះ ឲ�េឃញ ី � ��របស់មិនេទ�ង �ទុ ក� �អន�� ។ �ល�ពិ�រ�ដូ ចេនះេរ�យៗ មិនយូ រប៉ុ��ន នឹងេកីត �រយល់�៉ងេ��ក�ុងៃ�តលក�ណ៍ ។ ក�ុងេពលេ�ះ និ��នក៏��កដ េ�ក�ុងទច ី ំេ�ះមុ ខ ចត ិ �របស់បុគ�លអ�កចំេរនស�ធ ី ិ ក៏�ប់�រម�ណ៍ ចំេ�ះនិ��ន េហយ ី បេ�� ញឧ�ន ក�ុងចិត� � ៖
េសចក�ីនឹកែដលេ�កឲ�េ��ះ� វ ិតក�ៈ ក�ុងទីេនះ សំេ�យក�រ
េនះ�េសចក�ីស�បែ់ មន! េនះ�េសចក�ី�បណីតែមន! ទីេនះ
នឹកក�ុង�រម�ណ៍ែតមួយ ដូ ច�នឹកដល់ខ�ល់ដេង�ីមេចញចូ ល ក៏នឹក
ឯង �ទីស�បៃ់ នស��រ�ំងពួង! �ទល ំ ី ះបង�់ សឡះ នូ វឧបធិ�ង
ែត�តម ឹ
ពួង! �ទអ � ! �ទរី ំ�យនូ វកេិ លស! �ទរី លត់ ី ស់េ�ៃនត�
ខ�ល់ដេង�ម ី េចញចូ លប៉ុេ��ះ
មន ិ នក ឹ ដល់�រម�ណ៍ដៃទ
�មួយេទ�តេឡយ ី ។
េ�យមិន�នេសសសល់! េនះគឺ ន� ិ �ន។
�ក�� វ ិ�រៈ ក�ុងអង��នដែដលេនះ េ�កសំេ�យក
ែដល� ន� ិ � ន មក��កដេ�ចំេ�ះមុ ខេ�ះ េ��ះក�ុង
ដំេណីរចិត� ែដល��ច់េ��មួយនឹង�រម�ណ៍ែតមួយ មិនែមនសំេ�
�លែដលអ�កចំេរនសមថកម� ��ន និង សមថវ ិបស�� �ន�រ ី
យកដំេណីរចត ិ �ែដលព� ិ រ�ដុ ស�ត់នូវ�រម�ណ៍េទ ។
យល់�៉ង��លេ��� ៖
ចំែណក�ក�� បីតិ េ�កសំេ�យក េសចក�ីែឆ�តចិត� ។ �ក�� សុខៈ េ�កសំេ�យក េសចក�ី��លចិត� ។ �ល�ចិត�
របស់ែដលេ�� ខ�ួនៃនមនុ ស�េយង ី គឺ��តម ឹ ែត�ប�� ក�ន� ប៉ុេ��ះ �តឹមែត�របស់សន�តេឡង ី
មិនែមន�របស់ពិត��កដ
-១៤៥-
-១៤៦-
និ��នគឺ�អ�? ី
េហយ ី �ប�ន់យកនូ វរបស់មិនពិត��កដេនះ� �របស់ពិត េ�យ
និ��នគឺ�អ�? ី
ប៉ុ��ន េសចក�ីសុខេក�មក�ន� ក៏េកីតេឡង ួ ប៉ុេ��ះ ។ ី ជំនស
អំ�ចអវ ិ�� និង ត� � �គបសង�ត់ ។ �ល�អវ ិ�� ត� � មិន
គប�យ ី ល់� �រពិ�រ�េរ�ងរបស់ជីវ ិត�មេមេរ�ន ៃ�ត
�ន ឧ��នក៏មិន�ន េសចក�ីកត់ស��ល់កម ៏ ិន�ន ។ �ល�
់ ល់េសចក�ី លក�ណ៍ ឬ �មេមេរ�នបដិច�សមុ ប�ទ �បសិនេបីចងយ
េសចក�ស ី ��ល់មន ិ �ន
មេ�សេ�� ត��ងេសចក�គ ី ត ិ នក ឹ ក៏មន ិ
�៉ង��លេ��ពត � ត ិ ៗ េ�ះ �ត�វេធ�ក ី ុ ងខណៈែដលច ិ ��នស�ធិ
�ន ចិត�ករ៏ លត់ �ល�ចិត�រលត់ �មក៏រលត់ រូបក៏រលត់�ពម��
េកីតេហយ ី េ��ះចិត��នស�ធិ �ចិត��នកិេលសស�ប់ �ចិត��ន
េ�េពលេ�ះ ។
ពន�ឺ��ង �ចិត��ជកេ�េ��មេសចក�ីស�ប� ់ ៉ ង�បណីត �ចិត��ន
ក�ុងខណៈែដលអ�ក�បតិបត�ិធម៌
ពិ�រ�េឃញ ី �មរូប
រលត់ដូេច�ះេហយ ី ក�ុងេពល�មួយ�� េគក៏េមល ី េឃញ ី �ព�លទេទ �៉ងទូ លំទូ�យ
ចិត�របស់េគក៏�នសម�ស�
េក�មក�ន��៉ង�ត�ក់
�មួយេសចក�ី
�៉ង��េឈ�ងែដលមិន��ប់�នមកពីមុ ន
�ពទន់ភ�ន់ គួរដល់អរយមគ� អរយផល មិនែមនដូ ចចិត�េ�េ��ម ិ ិ អំ�ចៃននវី រណធម៌េទ ។ និ�យអំពីនិ��នបដិប� ឬ �របដិបត�ិ េដីម�ន ី ិ��នមក ដល់�ត ឹមេនះ �នប��ខ�ះៗ េ�ទេឡង ី �“
អ�កេចះដង ឹ ធម៌�ថ៌
់ េិ លសមន េហតុអ�ី េទីបលះបងក ិ �ន? ” ។
េនះឯងគឺ�រសេ�មចនិ��ន សមនឹងពុ ទ��សត ិ �៖ “ ផុស�ន�ិ ធ� ី ន� ិ � នំ េ�គេក�មំ អនុតរ� ំ ” “ អ�ក��ជ��ង ំ �យរែមង�ល់�ត�វនិ��ន �ធម៌េក�មក�ន� ់ �ស់ មិន�នអ�ីេ�ប�ប�ន ” ។ �កេ�គ �ធម៌�បេសីរខ�ងខ �រសេ�មចនិ��ន នឹងេកីតេឡង ី ��កដក�ុងមេ�សេ�� ត�
បុ គ�លពួកខ�ះ
សូ ម�ច � ី ត ិ �របស់ខួ ន
�នដល់នូវេសចក�ស ី �ប់
េហយ ែតកិេលសមិន�នអស់េ��កស��នចិត�េ�ះ េ��ះេគមិន ី ់ ិេលសពិតៗ ។ ជេ��ចិត�របស់េគ េ�េមីលេឃញ េពញចិត�លះបងក ី គុ ណតៃម�របស់កិេលស
មិន�ន់េឃញ ី េ�សរបស់កិេលស
េ�
�ងនក � ឹ គត ិ េ�ចន ី ឬ តច ិ េ�សចេហយ ី ែតអំព� ី រយល់កុ ងេរ�ងរបស់
េឡយ ី ។ េគ�នចត ិ �េន�យ�យ ចំេ�ះែតកេិ លសេ��ត��ត េគ
ជីវ ិត�មេ�លេ�ៃនបដិច�សមុ ប�ទេ���ក់គឺអវ ិ��អស់េ�ប៉ុ��ន
េ�េពញចិត� ក�ុងស�ពរបស់ជីវ ិត ក�ុងស�ពរបស់ចិត�ែដល កំពុង
ប��េសចក�ីភ�ឺ��ង
ក៏េកីតេឡង ី ជំនួសប៉ុេ��ះ
ត� � អស់េ�
រស់េ� ។ �ល�េ��នេសចក�ីេពញចិត� អវ ិ��ក៏មិនរលត់អស់
-១៤៧-
-១៤៨-
និ��នគឺ�អ�? ី
ពស ី ��នេឡយ ី ។
គុណ�ពៃននិ��ន
សូ មកុ ំេភ�ចពិ�រ� �មលំ�ប់េមេរ�ន ក�ុងបដិច�សមុ ប�ទ � “ េសចក�ីេពញចិត� គឺ ត� � , ត� � �បច�យ ័ ឲ�េកីត ឧ��ន,
និ��នគឺ�អ�? ី
ន� �នគុណតៃម�ដូចេម�ច? �សន�សិត ិ � ន គ� ឺ អ�? ី
ឧ��ន �បច�យ ័ ឲ�េកត ័ ឲ�េកត � , ី អវ ិ��, អវ ិ�� ក៏�បច�យ ី ត�
ស��ប់េ�ះ��យអំពេី រ�ងេនះ
ត� �
(េមេរ�នក�ុង
�នចិត�សម�ស�នឹងនិ��នេហយ ែដល�នសេ�មចនិ��នេហយ ី ។ ី
បដិច�សមុ ប�ទ េ�កេរ�ង�មលំ�ប់ក� ៏ ន េ�កេរ�ងខុ សលំ�ប់
ក�ុងខណៈ�ពម��េនះ េ�កែតង�នមេ�សេ�� ត��ងគំនិត�៖
�បច�យ ័ ឲ�េកីត
ឧ��ន
។ល។
ក៏�ន េ��ះ��បច�យ ័ ដល់��នឹង���ន�ំងអស់) ” ។ ដូ ចេនះ �ពះ�របុី ត� េទប � ងេ�ក�ុងធម៌ គឺ ី េ�ល� “ភក ិ ុ �ំ �ំងេ�ក�ុងៃ�តលក�ណ��ណ
��ណ�បកប�ពមេ�យស�ធិ
ែត�សវធម៌េ��នមិន�ន់អស់េ��កស��ន
ក៏េ��ះចិត�របស់
េ�ចន គ�ល ី ែត�របស់�ពះអរយបុ ិ
“ ឯតំ សន�ំ ឯតំ បណីតំ យទទ � េ� ិ ំ មទនម ិ ទ ប� ិ សវ ិនេ� �លយសមុគ�េ� វដ�ូបេច�េ� តណ�ក�េ� វ ិ�េ� នេិ �េ� ន� ិ � នំ ” ។ “
េនះ�ទីស�បព ់ ិត េនះ�ទី�បណីតពិត ទីេនះឯង�ទី
េគ េ��ប់ជំ�ក់កុ ងធម៌ � េ�ះ, េ��នេសចក�ីរក�យេភ� ី ីតេភ�ីនក�ុង
់ ូ វេសចក�េី �សក��ន (ប�� �ម �ំញីេសចក�ី�សវ ឹង �ទីកំ�ត់បងន
ធម៌េ�ះ ...” ។
់ ូ វវដ�ៈ �ទី គុ ណ) �ទដ ី កេចញនូ វេសចក�� ី ល័យ �ទ� ី ត់បងន
�ពះ�របុី ត� ��ពះអគ��វកៃន�ពះស��សម�ុទ� េហយ ី ក៏� �ពះអរហន�ផងែដរ ។ េស�ីរ�គប់�សិតរបស់េ�ក េ�កពន�ល់ែត គឺ�របដិបត�ិេដីម�ន ី � ិ �ន
�ទីរ ំ�យេ�លនូ វ�ម�គ
់ ូវ �ទីរ ំលត់បងន
កិេលស េនះឯង គឺ ន� ិ �ន”។
េ��ះេ�ក�ន
ពុ ទ��សិតេនះ សែម�ងឲ�េយង ី េឃញ ី �៉ងច�ស់� និ��នគឺ
សេ�មចន� ិ � ន ក៏េ�យ�រន� ិ � នបដិប� �ន�រចេ�មន ី វ ិបស��-
�េសចក�ស ់ ៉ ង�បណីត ។ �ក�� �បណីត េ�ះ ក�ុងអដ�ក� ី �ប�
កម���ន សតិប��ន �េដីម មិនែមនសេ�មចេ�យបរយត� ិ ិធម៌េទ ។
់ �ស់បំផុត ែដលេធ�ីឲ� ��ប់� �នដល់គុណធម៌ែដល�នតៃម�ខង � ខ
អំពី
ន� ិ � នបដិប�
អស់េ�ៃនត� �
½ Í ½
បុ គ�លអ�កបរេ�គម ់ ុ ងទ � ីេនះ ិ ិនេចះធុ ញ��ន់ មិនេចះែឆ�ត ។ ស�បក
-១៤៩-
សំេ�យកេសចក�ីស�ប់ ែដលេ�� និ��ន ។ បុ គ�លែដល�នដល់ េសចក�ីស�បេ់ នះេហយ ី រែមងមិនេចះ�យ មន ិ េចះែឆ�ត �ត�វនឹង ពុ ទ� �សិតមួយកែន�ងេទ�ត� ៖
“
-១៥០-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
់ ូ វកិេលសធម៌ េនះឯង គឺ និ��ន ” ។ រ ំលត់បងន ន� ់ ម�� ិ � ន សំេ�ដល់េសចក�ីស�ប់ ែតមិនែមនេសចក�ីស�បធ ែដលេយង ី ��ប់��ល់
��ប់ជួប�បទះក�ុងេពលខ�ះេ�ះេទ
គឺេ�ក
“ បវ ិេវគរសំ បវិ ិ�� រសំ ឧបសមស� ច
សំេ�យកេសចក�ស ី �បេ់ ទ�ង�ត់ មន ិ �នអ�រី ច��ក់ែតង មន ិ ែមន
និនេ� � េ�តិ នប ិ �េ� ធម�បត ី រិ សំ បវិ ំ ” ។
េកីតមកពីអ�ី ឬ ��ស់បូ រមកព � ីរបស់អ�ី �របស់ែដល�នេ�ឯងៗ �
បុ គ�ល�នផឹករសៃនេសចក�ី��ត់�កកិេលស, �នផឹក
េសចក�ីពិត ែដល�នេ��ងេ��យ ៃនធម��តិ�ង ំ �យ�ំង�ង
រសៃនេសចក�ីស�បេ់ ហយ ី
រែមង�អ�កមិន�នេសចក�ី�កវល់�ក�យ
រូប�តុ �ំង�ង�ម�តុ ។ របស់�ង ំ �យ�ែដល�នបច�យ ័
�បុ គ�លេចញ�ក�ប�ន, បុ គ�លែដល�នផឹក នូ វរសៃនធម�បត ី ិ
រច��ក់ែតង
រែមង�នផលដូ ចេនះឯង ” ។
�ំង�យេ�ះ រែមង�ជ�ត��បចូ លេ�ក�ុងេសចក�ីស�ប� ់ � ត់ របស់
“
�ល�អស់�តុ
អស់បច�យ ័ េហយ ី
របស់
“ ធម�បីតិ សុខំ េសតិ វ ិប�សេន�ន េចត�
�កលច�ក�ឡេនះ ។ េសចក�ីស�ប� ់ � ត់ សឹង�នេ��គប់ទិសទី
េិ ត ធេម� ស� រមតិ បណ�ិេ� ” ។ អរយប�េវទ ិ
កែន�ង �គប់េពលេវ��ំងអស់ ។
បុ គ�ល�នបត � ី ក ិ ុ ងធម៌
�នចត ិ ��ជះ��រែមងេ��សុ ខ
បណិ� តរែមងេ�តកអរក�ុងធម៌ែដល�ពះអរយសែម� ងេហយ ិ ី �គប់�ល ”
វិធី��ល់និ��ន េសចក�ីស�ប់ ែដលេ�� ន � ិ � ន េ�ះ អ�កគត ិ ពិ�រ�អំពី
“ ឯតំ សន�ំ ឯតំ បណីតំ យទទ ិ ំ សព�ស��រសមេ�
េរ�ងេនះ �មត��យៃនតក�វ ិ�� (Logic) � របស់មួយមុ ខ ឬ របស់
សព�ូបធប ិ ស ិ ដន ិ �េ�� តណ�ក�េ� វ ិ�េ� នេិ �េ� ន� ិ � នំ ” ។
េ�ចីនមុ ខរួម�� េបីអស់េហតុ អស់បច�យ ័ ឬ រ ំ�យេហតុ បច�យ ័ អស់
“ ធម��តុ េនះស�បព ់ ត ិ ធម��តុ េនះ�បណីតពត ិ ទេី នះឯង�
�ពម��េហយ ី
របស់ែដលសល់េ�ក៏គ� ឺ តុ �លទំេនរ��ស�កខ�ួន
់ ូ វឧបធ� �ទីលះបងន ំ ពួងេ�យមិន�ន ិ ង
��ណៃនរបស់េ�ះៗ ។ េហយ ី េ�ក�ុង�តុ �លេ�ះ មិន�នអ�ីដៃទ
សល់ �ទីអស់េ�ៃនត� � �ទី��ស�កេសចក�ីេ�ហ�ង �ទី
េ��អំពី េសចក�ីស�បេ់ ស��ម ែដល��ប់�នអស់�ល�និច� មិន�ំ
ទីស�បស ់ ��រ�ំងពួង
-១៥១-
�ច់�ត�វ�នអ�ីរច��ក់ែតងេទ
-១៥២-
និ��នគឺ�អ�? ី
េ��ះ�របស់េនះមិន�នអ�ី�តួ
�បកដ�រណ៍ ែត�េធ�ីឲ�េយង ី ដឹង� របស់�គប់ែបប�៉ងែដល�ន
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��ន�ទីសប � ់ៃនស��រ� ំងពួង �ក��
ន� � ៃ់ នស��រ�ំងពួង ិ � ន�ទស ី ប
�នន័យ�
��កដ�រណ៍េ�ះ �េកីតេឡង ័ េ�ចីន�៉ង រួបរួម�� ី អំពីេហតុ បច�យ
និ��ន �ទីស�បៃ់ នរបស់ែដល�នបច�យ ័ រច��ក់ែតង ។ ក�ុងន័យ
ក�ង�របស់េ�ះេឡង ី
េនះ �ក�� ស��រ េ�កសំេ�យក �មរូប ។
មន ិ �នរបស់�ែដល�នខ�ួន��ណ
របស់��ពិត��កដេទ ។ េហតុ �រណ៍េនះ
វ ិ��ណ �ក់ដូចេធ�ីឲ�េយង ី យល់�ន�យែដរ
�ល��នជួប�បទះេសចក�ីសប � ដ ់ �៏ បណីតេនះ
េហយ � និង ឧ��ន រ�យអស់េ�បន�ិចម�ងៗ ី េ�ះអវ ិ�� ត�
ប៉ុែន�េយង ី កុ ំេភ�ច� និ��ន គឺ�របស់មួយ ែដលេគ�ចដឹង�ន គឺ
លុ ះដល់ទីបំផុតក៏រ�យអស់មិន�នេសសសល់
ដឹងដល់េសចក�ស ់ � ត់េ�ះពត � ី �ប� ិ ៗ េទប ី េ��ះ� ដឹងច�ស់កុ ង
កេិ លសធម៌ មន ំ �យេហយ ិ �នសល់េ� ក�ុងស��នរបស់សត��ង ី
េរ�ង និ��ន ។ េបី�តឹមែតយល់ែតមិនដឹង ក៏មិនេ��ះ��នដឹង
េពលេ�ះ សត�េធ�ីកម�អ�ីកម ៏ ិនែមន�កម�េទ ។ �ល�អស់កម�
ច�ស់នូវ និ��ន ែដរ ។
អស់កិេលស បដិសន�ិវ ិ��ណ ក�ុង�តិតេ� ក៏មិន�ន �ល�
�ក�� “ េធ�ឲ ី ��ក់ច�ស់នូវន� ិ � ន ” េ�កអធិប�យ� �នដល់�រដឹងទូ េ�ដល់ន� ិ � ន េ�ក�នប��ក់ េ�យ�ល� ី � ផុស�នេជ�ន�ណំ ែ�ប� សច�ក ិ រិ យប� ិ
។
�ល�
បដិសន�ិវ ិ��ណមិន�ន �មរូបក៏មិន�ន ។ េ�យេហតុ េនះ ន� ិ � នេទប ី �នេ��ះ� �ទស ី �បៃ់ នស��រ
ប��ែដលេធ�ីឲ��ក់
�ំងពួង ។ េសចក�ីពន�ល់េនះ េយង ី នឹងេឃញ ី �ន�៉ងច�ស់អំពី
ច�ស់នូវនិ��ន ក៏គឺ�ណែដល�នសម�ស�នូ វនិ��ន ។ េសចក�ី
សំណួរចេម�ីយ របស់អជត ិ យុ វជន �មួយនឹង�ពះបរម�គ� ដូ ចតេ� ៖
ពន�ល់របស់េ�ក �ត�វនឹងពុ ទ��សិត� ផុសន�ិ ធី� ន� ិ � នំ េ�គំ �យរែមងសម�ស�ន� េក�មំ អនុតរ� ំ ែ�ប� អ�ក��ជ��ង ិ � ន ��ព ់ �ស់ ។ សូ មប��ក់� េក�ម�កេ�គ�ង�បកប គឺកិេលស�៉ងខ�ងខ �ក�� េធ�ឲ ី ��ក់ច�ស់នូវន� ិ � ន គឺ��ក�របស់ �ពះ�របុី ត� ។
“
់ ិរទុ ក� ប�� សតិ នង បពិ�ត�ពះអង��ទងន ិ �មរូបរបស់
�ំងេនះរលត់កុ ងទ � � ?”។ ី “
��លអជិតៈ អ�កសួរេយង � ី នូ វប��� េយង ី នង ឹ ��ប់អក
នូ វប��េ�ះ �ម និង រូប រលត់�ត់េ� មិន�នេសសសល់េ�ក�ុង
-១៥៣-
-១៥៤-
និ��នគឺ�អ�? ី
ទី� ប�� និង សតិ ក៏រលត់េ�ទីេ�ះ េ��ះេហតុ អ? �ី េ��ះ វ ិ��ណរលត់អស់មិន�នេសសសល់ ” ។
និ��នគឺ�អ�? ី
េ�កសំេ�យកប�� ក�ន�ក� ៏ ន ដូ ច�នក�ុង�ក��៖ “ រូេប ច សេទ� ច អេ� រេស ច
ប�� និង សតិ �ចំែណកមួយៃន�មធម៌ ក�ុងពួកស��រ
�មត ិ េ�ិ �
�តវិ ទន�ិ យ��
ចេម�យ ី ែដល�ពះអង��ទង�់ ប�នចំេ�ះអជិតយុ វជន �ចេម�យ ី គួរឲ�
ឯតំ មលន�ិ ឧបធស ី ុ ញ��
េយង ី យកមកគិតពិ�រ��៉ងេ�ចីនបំផុត ។ �មធម�� អ�កសិក�
ត�� ន យេិ ដ� ន ហុេត អន�� ី ” ។
ធម៌�ន់ខ�ស់ េ�ចីនយល់� សតិ និង ប���របស់េ�ដែដល �
“ យ���ង ំ �យ រែមងេ�លសរេសីរ រូប សេម�ង រស �ម
របស់េទ�ង�ត់មិនរលត់រ�យ �អសង�តធម៌ ។ ប៉ុែន��មេសចក�ី
និង �សី�ង ំ �យ ខ�ុំដឹង�េ�ះ�មន�ល ំ �យ េហតុ ិ ក�ុងឧបធិ�ង
ពត ិ សតប ិ �� �សង�តធម៌ �របស់�ត�វ�នរលត់រ�យ�ត់េ�
េ�ះេទប ី មន ិ េ�តកអរេហយ ី ក�ុង�រែសនេ�ពន
ក�ុងទីបំផុត ។ បុ គ�លែដល�នកំ�ន់កុ ងសត � ិប��េ�ចីនហួសេពក
ក�ុង�របួងសួងបន់�សន់ ” ។
នឹងរួច�កេសចក�ីទុក�ដល់ទីបំផុតមិន�នេឡយ ី ។
ឧបធិកុ ងទ � ីេនះ �នដល់ប�� ក�ន� សឹង�េវវចនៈរបស់�ក�
�រពិ�រ�ឲ�េឃញ ី � សតិប���របស់មិនេទ�ង �ទុ ក�
� ស��រ ដូ ច�នេ�លមកេហយ ី �ងេដីម ។
�អន�� �ចំណុចសំ�ន់បំផុតក�ុង�រេធ�ឲ ួ �កផុ ត�សវី �ចត ិ �រច
និ��នគឺ�វិ�គធម៌
កិេលស�ំងពួង ។ �មេសចក�ីពិត េយង ី ក៏រែមងពិ�រ�េឃញ ី
មន ិ េ�តកអរេហយ ី
ក�ុងកែន�ងខ�ះ �ពះស��សម�ុទ� �ទងេ់ �និ��ន� វ ិ�គធម៌
�គប់េពល� សតិប���របស់េកីត�ន រលត់�ន�ម�រម�ណ៍ ។
ែ�ប� ធម៌�ទី��ស�កនូ វកិេលស សំេ�េសចក�ី� ចិត�របស់
និ��ន�ទីលះបង់�សឡះនូវឧបធិ
បុ គ�ល�ក៏េ�យ ក�ុង�លេវ�� �នជួប�បទះវ ិ�គធម៌េហយ ី
ំ ពួង េ�ក �ក�� ន� ិ � ន�ទល ី ះបង�់ សឡះនូវឧបធ� ិ ង សំេ�យកកេិ លសក៏�ន ដូច�នក�ុង�ក�� “
ឧបធវិ ិេវេ� េសចក�ី
��ត់�កឧបធិ ” ។ ឧបធិកុ ងទ � ីេនះ សំេ�ដល់កិេលស ។
កេិ លស�ំង�យរែមងរ�យអស់ពច ី ត ិ � ។ �ក�� វ ិ�គធម៌ ក�ុងទី េនះ សំេ�យកេសចក�ស ់ �៏ បណីតេ�ះឯង ។ ចំេ�ះវ ិ�គធម៌េនះ ី �បដ េយង ី នឹងេឃញ ី �នច�ស់ ក�ុងពុ ទ��សិត ដូ ច�នតេ�េនះ ៖
-១៥៥-
-១៥៦-
និ��នគឺ�អ�? ី
“ �វ� ភក ិ េ� វ ធ�� សង�� � អសង�� �
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នមិនែមន�របស់សន ូ �
វ ិ�េ� េតសំ អគ�ម�យតិ យទទ ិ ំ មទនម ិ �ទេ�
�មពុ ទ��សិត�ំង�យេនះ សែម�ងឲ�េឃញ ី � និ��ន
ប� ិ សវ ិនេ� �លយសមុគ�េ� វដ�ូបេច�េ�
េ�ះ ��ព�នេ�ពិត��កដ មិនែមន��ពសូ ន�ទេទ េ�យ
តណ�ក�េិ � វ ិ�េ� នេិ �េ�
ន� ិ � នំ ” ។
មន ិ �នអ�េី �ះេ�ះេឡយ ី ។
“ ��លភិកុ �ំ � ង�យ! សង�តធម៌ ឬ អសង�តធម៌ �ន
ចំេ�ះេរ�ងេនះ �ពះអដ�ក��រ�េ�កនិ�យ� “ និ��ន
�ប�ណប៉ុេណ�ះ វ ិ�គធម៌ េយង ី េ�ល� �កំពូលៃនសង�តធម៌ ឬ
�របស់�នេ�ពិត��កដ
អសង�តធម៌�ង ំ អស់េ�ះ វ ិ�គធម៌េនះ �ធម៌�ញ ំ ីៃនេសចក�ី�សវ ឹង
និម�ិតេឡង ី �មេ�គតិ គឺមិនែមន�មេ��ព ែដលេកីតេឡង ី េ�យ
់ ូ វេសចក�េី �សក��ន �ធម៌កំ�ត់បងន
�ធម៌ដកេ�លនូ វេសចក�ី
ក��ង ំ ចត ិ � នង ិ គត ិ េទ ។ ពុ ក�ត់អេណ�ីក ែស�ងទន�យ �របស់មន ិ
�ល័យ �ធម៌�ត់��ច់ឫសគល់ៃនវដ�ៈ �ធម៌អស់េ� ៃនត� � ។
��ប់�នេ�ក�ុងេ�កេនះ �ំងអំពី�ល�ៗមក ។ ដូ េច�ះ េ��
�ធម៌រ ំលត់េ�យមិន�នេសសសល់
ពុ ក�ត់អេណ�ីក
(�សមុ េច�ទ)
នូ វកិេលស
េនះគឺ� ន� ិ �ន”។
មិនែមន�របស់េកីតេឡង ី
ែស�ងទន�យ
�របស់ែដលមិន�ន
េ�យចិត�
�៉ងពិត
��កដ ។ ចំែណកនិ��នេ�ះ មិនែមន���នដូ ចពុ ក�ត់អេណ�ីក
សូ មសេង�ត� �ក��លក � េី នះ នង ី ុ ងទ ិ �ក�� ឯតំ សន�ំ
ែស�ងទន�យេទ
េ��ះន� ិ � ន�របស់ែដល�នពត ិ ៗ
ែត�របស់
ឯតំ បណីតំ ��ក��នន័យដូ ច�� ។ ដូ េច�ះ �ក�� វ ិ�គធម៌ េទីប
ែដល�នេ�យមិន�ន��កដ�រណ៍ ។ �រេកីតេឡង ី �រ�ំងេ�
៏ �បដ សំេ�យកេសចក�ីស�ប់ ឬ �វៈដស ់ �៏ បណីតេ�ះឯង ។ ម�៉ង
�រែបក��យ �លក�ណៈរបស់ស��រទូ េ� ។ ចំេ�ះនិ��ន �រេកីត
៏ �បដ េទ�ត គប�ស ់ �៏ បណីតេនះ �អសង�តធម៌ គឺ� ី េង�ត� �វៈដស
េឡង ី ក៏មិន��កដ �រែបក��យេ�វ ិញក៏មិន��កដ ��កដែត�ព
របស់ែដលមន ិ �នរច��ក់ែតង
�នេ��៉ងេ�ះរហូ តអនន��ល ” ។
�របស់ែដល�នឯង
េកត ី ឯង
��ប់�នេ��៉ង� ក៏គងេ់ ��៉ងេ�ះ�គប់�ល ។ និ��ន � វ ិ�គធម៌ �នន័យដូ ច�នពណ៌��ងេលីេនះឯង ។
និ��នមិនែមន�ចិត� ក�ុងចំណុចេនះ េយង ី �ត�វយល់� ចិត�ែដលរួចផុ តព� ី សវៈ
-១៥៧-
-១៥៨-
និ��នគឺ�អ�? ី
កិេលសេ�យមិន�នេសសសល់ េ��ចិត� � នសេ�មចនិ��ន ែត
ធម�សង�ណីអភិធម� ��ប់�៉ងច�ស់� និ��នមិនែមន�ចិត�េទ ។
មិនែមនសំេ�េសចក�ី� ចិត�ែដលបរសុ ិ ទ�េ�ះ�និ��នេទ េ��ះចិត� ែដលនិ�យមកេនះ សំេ�យកមេ�សេ�� ត��ងគំនិត ែដល
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��ន�សូន�េ�ះ េតសន ូ �អ�? ី
់ ែម�ង� “ ន� �ពះពុ ទអ � ង��ទងស ិ � នំ បរមំ សុ�ំ� និ��ន�
ក�ុងទប ី ំផុត �តុ េនះ�ត�វរលត់�ត់េ�ែដរ ។ ដូ ចេនះ ក�ុងគម�រី អភធ ិ ម�
់ ំេ�េសចក��ី តម របស់សូន�ៃ�កែលង ” ។ ចំណុចេនះ �ទងស ឹ ែត�
េទីប�ន�ំងសំណួរ�៖
ន� ិ � ន �របស់�លទេទ មិន�នរូប មិន�ន�មប៉ុេ��ះ ។
“ កតេម ធ�� ច� ិ � ? ចក�ុវ ិ��ណំ េ�តវ ិ��ណំ
និ��ន�ធម��តុមិន��ប់
�នវ ិ��ណំ ជ� ី � វ ិ��ណំ �យវ ិ��ណំ មេ��តុ មេ�វ ិ��ណ�តុ ។ ឥេម ធ�� ច� ិ � ”។
ន� ិ � ន ��វៈេទ�ង�ត់ មិនេចះែ�ប�ប�ល មិនេចះ�ស់ ��ប់ ដូ ច�នពុ ទ��សត ិ សែម�ងប��ក់តេ�េនះ ៖
“ ពួកធម៌�ខ�ះ េ��ចិត? � ចក�ុវ ិ��ណ េ�តវ ិ��ណ
“ អសង�ត�� េ� ភក ិ េ� វ េទេសស�មិ សច���
�នវ ិ��ណ ជី��វ ិ��ណ �យវ ិ��ណ មេ��តុ និង មេ�-
�រ�� សុទុទស � �� អជ�រ�� ធុវ�� នប ិ �ប��
វ ិ��ណ�តុ ពួកធម៌េនះេ��ចិត� ” ។
អមត�� សវិ �� េខម�� អភូត�� អនត ី ិក��
“ កតេម ធ�� េ� ច� ិ � ? េវទ�ខេ��
អព�បជ��� វ ិសុទ� �ិ � ទប ី �� �ណ��
ស��ខេ�� ស��រក�េ�� សព��� រូបំ
េលណ�� េ� ភក ិ េ� វ េទេសស�មិ ” ។
អសង�� ច �តុ ឥេម ធ�� េ� ច� ិ � ”។
“
៏ សច�ធម៌ ��លភិកុ �ំ � ង�យ េយង ី នឹងសែម�ងនូ វអសង�តធម៌ដ�
“ ពួកធម៌�ខ�ះេ�� មិនែមនចិត? � េវទ�ខន� ស��-
�េ�តីយ�ងេ�ះ �របស់ែដលបុ គ�លេមល ី េឃញ ី េ�យក�ម �
ខន� ស��រខន� រួម�ំងអស់ នង ិ អសង�ត�តុ ធម៌ពួកេនះ េ��
របស់ែដលមន ិ េចះ�ស់ �ធម៌េទ�ង�ត់ �ធម៌ មន ិ �នកេិ លស�
មិនែមនចិត� ” ។
េ�គ�ងេធ�ីឲ�យត ឺ យូ រ
�ក�� អសង�ត�តុ ក�ុងទីេនះ គឺនិ��នេ�ះឯង ក�ុងគម�ីរ
�ធម៌ែដលមិនេចះ��ប់
�សិវៈ
�ធម៌
េក�មក�ន� �ធម៌អ��រ� �ធម៌មិន�នចៃ�ង �ធម៌មិន�នទុ ក�
-១៥៩-
-១៦០-
និ��នគឺ�អ�? ី
�ធម៌បរសុ ិ ទ� �េ�ះ �កំែពង�រ�រ �េលណ��ន ” ។
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ��ពះសិវៈែមនឬេទ?
ពុ ទ��សិតេនះ �ន�ក�ពីរ�៉ត់ ែដល�ត�វអធិប�យ គឺ ៖
ពុ ទ��ស� ក៏�នេលីកយក�ក�� សវិ ៈ ែដល�េ��ះ
និប�ប�� ែ�ប� មិន�នកិេលស�េ�គ�ងេធ�ីឲ�យត ឺ យូ រ ក�ុងទីេនះ
របស់�ពះ�ទិេទពមួយក�ុង�ស���ហ�ណ៍ មកេធ�ី�េ��ះរបស់
សំេ�េសចក�� � �នៈ នង ី មន ិ �នត� ិ ទដ ិ �ិ ។ កេិ លស�ំង ៣
ន� ិ � ន ។ ដូ េច�ះ គួរសក ិ �ន័យរបស់�ក�� �ពះសវិ ៈ �មទស�នវ ិ��
េនះ �បសិនេបី�នេ�ក�ុងស��នៃនបុ គ�ល� នឹងេធ�ីឲ�បុ គ�លេ�ះ
របស់��ហ�ណ៍
យត ឺ យូ រ�ក�នសេ�មចនិ��ន ។
និង េដីម�ក ី ុ ំឲ��ចឡំនិ��ន ក�ុង��ហ����ស� ។
េដីម�យ ី ល់េរ�ងនិ��នឲ��ន់ែតេ���ជះេឡង ី េទ�ត
័ េ�ចីន�៉ងេ��មទក �ក� សវិ ៈ �នអត�នយ ី ែន�ង និង
ក�ុងេស�វេ�ទស�នវ ិ��េ�គៈខ�ះ េគអធិប�យលក�ណៈ�ពះ
��ន�ព ។ អត�នយ ័ មួយគស ឺ ំេ�ដល់ �ពះសវិ ៈ ឬ �ពះឥសូ រ ឬ រុ�ទៈ
សវិ ៈ� គ� ឺ បុ រសវ ិេសស �ពះអង�មន ិ �ន�ប់ជំ�ក់េ�យកេិ លស
ក�ុង�ស���ហ�ណ៍ ែដល��ទិេទព�នអំ�ចេលីសេគ និង
កម� វ ិ�ក និង ត� � ។ េ�ក�ុងអង��ពះសិវៈ�នពូ ជៃនសព��ូ ស� � ិត
�នតួ�ទច ី ម�ង ៥ េ�លគឺ អ�កបេង�ីតេ�ក អ�កអភិរក�េ�ក អ�ក
េ�អស់�ល�និច� ។
បំ��ញេ�ក អ�ក�ក់កំ�ង ំ និង អ�កប��ញ (�ប�នពរ)។
េស�វេ�ខ�ះ
សរេសរេ�យអ�ក��ជ�បស�ិម�បេទស
�ន
�បែហល�េ�យ�រែត �ពះសវិ ៈ ��ទេិ ទពបរសុ � �កកេិ លស ិ ទ�
ន� ី �នមុ នពុ ទ�សម័យ ។ �គ� ិ យ� េ�គៈ ក�ុងលទ��ិ �ហ�ណ៍េកត
ត� � �ំងពួង េទីប�ពះអត�ក��រ�េ�ប�ប�បដូ ចនិ��នេ�នឹង �ពះ
ដំបូងរបស់�ពះពុ ទ�បរម�គ� គឺ ��រ�បស និង ឧទក�បស �
សិវៈ ។ �ក� សិវៈ ក៏�ចែ�ប� �ត�ក់�តជុ ំ ែដល�សុ ខ សុ ខ
េ�គី�ន�រ�ប�ពឹត�ិ�ងេ�គៈ ែត�ពះពុ ទយ � ល់េឃញ ី � វ ិធីេនះ
សប�យ សុ ខស��ន� បរមសុ ខ េក�មក�ន� �ន�សីសួស�ី ែដលរុង
មិនែមន�ផ�ូវ�ំេ��ន់ �ររួចផុ តទុ ក� ពិត��កដ េទីបលះបង់
េរ�ង េថ�ីង��ន សុ ភនម ិ ត ិ � សុ ភមង�ល ។ ប៉ុែន�េ�ក�ុងទេី នះ �ពះ
េ�លេ� ។ ពេី ដីមមក េគមន ិ �នេរ�បចំេ�គៈ�រេប�បេទ េគេទប ី
អដ�ក��រ��ំង�យ ែដលេ�ប�បេរ�ងនិ��ន �� សវិ ៈ េ�ះ គឺ
ែតេរ�បចំកុ ងសម័ � យ�ងេ��យមក ។
េ�កសំេ�េសចក�ី� សិវៈ �របស់�នសិរសួ ី ស�ី ។
ក�ុងេស�វេ�ដែដលេនះ �នប��ក់� “ េ�គៈក�ុងសម័យ
-១៦១-
-១៦២-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
េ��យ �ន��ក់ចុះេ�េ��មឥទ�ិពលរបស់ពុទ��ស� ” ។ អ�ក
�ពះសិវៈ �បសិនេបី�នេធ�ីឲ��ក់ច�ស់នូវ�ពះសិវៈ ឬ �នចូ លេ�
និពន��នអធិប�យ�ក�� េ�គៈ និង អ�� ។ េ�គៈ េបីេ�បី�ម
ដល់�ពះសិវៈេ�ះេហយ ី េគ��យេ��បុ គ�លពិេសសដូ ច�ពះសិវៈ ។
�ស���ហ�ណ៍ �នេសចក�ីេ�ដល់�ររួមចូ ល (Union) �មួយ
ចំែណកពុ ទ��ស� អធិប�យអំពីេរ�ង និ��ន �ជ�លេ��ងធ��ធិ
�ពះ�ពហ� ែតេបេី �ប� ី មពុ ទ��ស�វ ិញ សំេ�េសចក�� ី �របដិបត�ិ
��ន ។ ដូ េច�ះ �ស��ំងពរី េទប ី �នជំេន�ក�ុងេរ�ង ន� ិ � ន មន ិ
េដីម�ស ី េ�មចនិ��ន។ �ក�� អ�� �ង��ហ�ណ៍ សំេ�យក
�ត�វ��ក�ុងចំណុចខ�ះ ។
វ ិ��ណែដលមិនេចះ��ប់ (Immortal soul) ។ �ងពុ ទ��ស�
ទស�នវ ិ���ង��ហ�ណ៍ អធិប�យ� “ �ពះសិវៈ ឬ �ត�ន ័
សំេ�យកបុ គ�លិក�ព ឬ បុ គ�ល�ព (Personality or Individual-
់ ុ កនូ វ�កលច�ក�ឡ �របស់ែដល�ជ�ត េ�ះ �របស់ែដល�ទ�ទងទ
ity) ។ េ��ះេហតុ � អ��មន ិ �ន�ព���ពរ (Impermanent)
��បចូ លេ�ក�ុងរបស់�គប់�៉ង បុ គ�ល�េឃញ ី ច�ស់នូវ�វៈ�ំង
េទីបមិនេជ�� អ���វ ិ��ណែដលមិន��ប់ (Immortal) ។
អស់េនះ បុ គ�លេ�ះនឹងអស់កិេលស អស់កម� អស់�រអេ��លេកីត
គម�ីរ�ំង�យ និពន�កុ ងសម័ � យែដលទស�វ ិ��ពុ ទ� � ស� និង ទស�នវ ិ���ពហ����ស�កំពុង�ន�នុ �ពេស�ី��ក�ី និពន� ក�ុងសម័យ�ពហ����ស���ក់
េ�េ��មឥទ�ព ិ លពុ ទ��ស�ក�ី
សុ ទ�ែត�នេធ�ីអ��ធិប�យអំពី ន� ិ � ន និង េ�គៈ េ�យេសចក�ី �៉ងពិ��រ ។ �៉ង�ក៏េ�យ �ពះសិវៈ�នលក�ណៈ�សេដ�ងនឹងនិ��ន េ�ក�ុង�ពះពុ ទ��ស�
់ ស�នវ ិ��របស់��ហ�ណ៍ ខុ ស��ែត�តងទ
អធិប�យអំពីេរ�ង និ��ន �ជ�លេ��ងបុ គ��ធិ��ន
�ប�ន់�� ំ
�រសេ�មចេ�ទីបំផុតៃន�ស�របស់េគ គ� ឺ រេធ�ីឲ��ក់ច�ស់នូវ
��ប់កុ ងសង�រវដ� � តេ�េទ�ត ” ។ �រយល់េឃញ ី េនះ �សេដ�ង�� នឹង�រយល់េឃញ ី របស់�ពះពុ ទ��ស�ែដរ ។
�ង�ពះពុ ទ��ស� �នជំេន�� “ ចិត�ែដល�នសេ�មច
ដល់ន� � ស�អស់ជវី ិត ។ ចត ិ � នរែមងរលត់កុ ង�លែដលមនុ ិ �ែដល
រលត់េ�េ�ះនឹងរលត់េ�រហូ ត ែត�វៈែដលេ�� និ��ន េ��ន
៏ ប ” ។ ពុ ទ��ស� �ដ�
អះ�ង� “ ន� ិ � នមន ិ ែមន�ចត ិ �េទ ”
ប៉ុែន��គ� ់ � ត់របស់ចិត� (profound peace of mind) ។ ឺ ស�ពស�ប� េបីពិ�រ�េរ�ងនិ��ន�ម�ទឹស��ី ពះពុ ទ��ស� �ក់ដូច ់ ំេរច ន� �មន �ី ល់អ�កែដលចងស ិ �ន�បេ�ជន៍អដ ិ � ន េ�ះេឡយ ី េ��ះ� េពលេគ�នសំេរច ន� ំ �យរលត់អស់រលង ិ � ន របស់�ង ី
-១៦៣-
សូ ម�ែី តចិត���តល�ករ៏ លត់េ�ែដរ
។
-១៦៤-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
�រ�នសេ�មចនិ��ន�ម
សត� និង �ររួច�កទុ ក� ។ �ណ�សព��ូ �ំ � ងអស់េនះ �ពះ
់ ន េ��ះ�នរលត់ខ�ះ �នេ� �ស���ហ�ណ៍ គួរឲ�េយង ី ចង�
អរហន��ង ំ �យ�នដូ ច�� ចំែណក�ណពិេសស (េសចក�ីដឹង
សល់ខ�ះ ។ េ�ះ��៉ង� សូ មចង�ំ� បំណង�ពះពុ ទ��ស�
ពិេសស) ដៃទេ��អំពីេនះ �ពះអរហន�េ�ក�នមិនដូ ច��េទ ។
់ �មនុ ស�រួច�កេសចក�ទ ចងឲ ំ ១២កង)។ ី ុ ក� (េ�លគទ ឺ ុ ក��ង
និ��នេ�ប�បេធ�ប�មួយនឹងសិវៈ
�ពះពុ ទ��ស� �នេរ�បចំវ ិធរី ំេ�ះទុ ក��៉ងសម�ូណ៌ មិន
�មេសចក�ីពន�ល់ៃនពុ ទ��ស�
និ��ន
�នេសចក�ី
�នលទ�ិ�ស���ចបេង�ីត�ន ។ �ពះពុ ទ��ស�បេ�ង�នឲ�
�ប�ក់�បែហល��នឹងលក�ណៈៃន�ពះសិវៈ �ំងពុ ទ� � ស�េ�ត
េយង ី គិតចំេ�ះែតរបស់ពិត ែដលេមីលេឃញ ី �៉ង�ក់ច�ស់�មផ�ូវ
េទ�ត�នេលីកយកេ��ះ សិវៈ ែដលែ�ប� �ពះឥសូ រ មកេធ�ី�
ចត ិ �បុ េ៉ ��ះ
។
�ពះពុ ទ��ស��ម�ច់�ត
មន ិ ឲ�េ�បជ ី ំេន�
ន� ិ � នផងេ�ះ
េយង ី គួរេរ�នអំពេី រ�ងេនះឲ�ល�ត ិ បន�ច ិ
េ�យ��នេហតុ ផល អ�ីៗែដលេមីលមិនេឃញ ី ច�ស់ ែដលពិេ�ធ
ប��េ�ទេឡង ី �
មិន�ន ឲ�េលីកទុ កមួយអេន�ីសិន ។ �ពះពុទ��ស� និ�យែត
��ស�តុ ធម�� មិនែមន�ចិត� ឬ វ ិ��ណធម��េទ ។ េបី�៉ង
អំពីរបស់ែដលគួរេជ��ន
េនះ ស�ពរបស់និ��ននឹងេ���៉ង�? នឹងេ���វៈមួយ
ចំែណក��ហ�ណ៍ទស�នវ ិ��
ែដល�ចេធ�ី�រពិេ�ធន៍េ�េកីត
។
�នលក�ណៈ�ចបូ ក�ចបល់េ�ចន ី
េ��ះេគនិ�យ េ�យ�នេឃញ ី �ក់ច�ស់ផង េគនិ�យេ�យ េ���នផង ��ស់បូ រអំ � �ចរបស់�ទិេទពេ��ម�រនិយម ។
និ��ន
�មមតៃិ នពុ ទ� � ស�
េ��ះ�ន
�នលក�ណៈដូ ច��ន ង ឹ �ពះសវិ ៈេ�ះឬ?
មិនែមន�
ចំេ�ះប��េនះ
�ន
េ�បល់អ�ក��ជ�ខ�ះ េ�កយល់� ៖ ក�ុងសម័យជិតពុ ទ��ល
�នមតិរបស់គម�ីរឧបនិស័ទេកីត
់ ��ក់� ចិត�ែដល�នសេ�មចនិ��ន �ពះពុ ទ�បរម�គ� �ទងប
េឡង ័ ឬ ធម��តិម�៉ងមិន�ន��កដ�រ ី ��វ��វជួប�បទះ�ត�ន
េ�យបរបូិ ណ៌េហយ នង ី ឹ �នសេ�មច�ណ�សព��ូ � ប៉ុែន��ណ
�រណ៍ លំ�កនង ឹ គត ិ ឲ�យល់ េ��ះ�របស់េកត ី �នេឡង ី ផ�ុយអំពី
�សព��ូ េ�ះ�នកំ � ណត់�ពំែដនែដរ
គច ឺ េំ �ះែតេសចក�ដ ី ឹង�គប់
របស់កុ ងេ�ក � �របស់មន ័ រច� ិ �ននរ��ង មន ិ �នបច�យ
�៉ង ែដល�ន�ក់ទង�មួយនឹង�រេកីត �ររលត់ របស់ជីវ ិតសព�
�ក់ែតង ។ ប៉ុែន� �របស់�នេ��គប់�ល�ំងអស់ របស់េនះ�ន
-១៦៥-
-១៦៦-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
់ ូ វទម�នធ គប�ល ់ ម��តិ�ង ំ អស់េ�ះ ី ះបងន
ស៊កេស�តេ�ក�ុងរូប�តុ ទូេ� �ក់ដូច�ដួងវ ិ��ណ ៃន�កល
េសចក�ីសុខ�ទីបំផុត
េ�ក េបីនរ�េធ�ីចិត�របស់ខួ នឲ�អស់ � អវ ិ�� េ�ះេគនឹងេមីលេឃញ ី
េ�ល េហយ ី មិនគប�� ី ន់យក�ថ�ីេទ�ត ។ �ល��ក់ចុះទម�ន់
�ត�ន ័ េនះេ�យប��ចក�ុរបស់េគ�មិន�ន ក�ុងខណៈ�ពម��េនះ
(គឺខន�
ចត ិ �របស់េគ ក៏�នេសចក�ស ី ុ ខ�ទប ី ំផុតមន ិ �នអ�េី �ប�ប�ន ។
េ��វចរ ក៏�នឆ�ងផុ ត�កេ�ក ។ ចំេ�ះេរ�ងេនះ �នពុ ទ�
េ��យអំពី�រ�ន��ស់ដឹង ៃន�ពះអរហន�ស��សម�ុទ��ពះ
៥)
�នេហយ ី
េសចក�ីបរសុ � េ៏ កីត�នេឡង ិ ទក ី
�សិតសែម�ង�៖
់ ន��វ��វតេ�េទ�ត �ទង� ់ នេឃញ អង��ទង� ី � ធម��តិែដល
“ �� ហេវ ប�� ក��� �រហេ� ច បុ គេ� �
េគេ� �ត�ន ័ េ�ះ �ធម��តិ�នពិតែមន ប៉ុែន�របស់េ�ះមិន�ត�វ
���នំ ទុក�ំ េ�េក �រនេិ ក�បនំ សុខំ
េ�� អ�� ឬ �ត�ន ័ េទ ។ េ��ះរបស់េនះ� អន�� មន ិ ែមនខ�ួន
នខ ិ ប ិ � ិ � តរុ ំ �រ ំ អ��ំ �រ ំ អ�ទយ ិ
អ�កេធ�ី ឬ តួកត�ុ�រកៈ ែដលនឹង�ចេធ�ីេ��េនះ�េ�ះ�ន ឬ តួ
� ”។ សមូលំ តណ�ំ អព�ុឡ � នច ិ េ� � បរន ិ ព ិ ុ េ�
ធម��រកៈ ែដលនរ��ចេធ�ីេ��អ�ីៗ�ន ។ ��ធម៌ ឬ �ធម� �តិសុទ�ែមន កុ ំេ�សំ�ល់យក���តួខួ នេឡ � យ ី ។ េ��វចរក�ុងពុ ទ��ស� េ�ក�នចំណុចទេី �ែតមួយគឺ
ចិត�
“ ខន� ៥ ��រៈ បុ គ�ល�ក់ចុះនូ វទម�នគ ់ ឺខន� ៥ េហយ ី មិន �ន់យកនូ វទម�នដ ់ ៃទេទ�ត
ដកេ�លនូ វត� � �ពម�ំងឫស
�
បុ គ�លេ��ះ� �នសេ�មចនូ វន� ិ �ន”។
៏ ទីរ ំលត់បងន ់ ូ វេសចក�ី�ប�ន់កុ ងខន� និ��ន ដ� � ៥ ��ខ�ួន��ណ
ចំេ�ះ�របដិេសធន៍របស់�គប់�៉ង� មិនែមន�អ��េ�ះ
់ ូ វកិេលស �ទីរ ំលត់បងន ់ ូ វកងទុ ក�បុ េ៉ ��ះ ។ ក�ុង �ទីរ ំលត់បងន
�នពុ ទ��សិត� ៖ “ សេព� ធ�� អន��តិ ...” ែ�ប� “ ធម៌
េពលេ�ះ េ�ក�នដឹងនូ វ�រអស់េ� ៃនកងទុ ក�ផង នូ វស�វធម៌
�ំង�យ�ំងពួងមិនែមន�អ�� គឺរបស់អ�ី ៗ �ំងអស់កុ ងសកល �
ែដល�េ�គ�ងេធ�ឲ ី �កងទុ ក�អស់េ�ផង
ពភ ិ ព �ន�រ�ប�ពត ឹ េ�ិ ��តម ឹ ែត�ធម��ប៉ុេ��ះ ” ។
ែតេ�កមន ិ �នកំ�ន់
មន ័ េឡយ ិ �នសំ�ល់�ស�ពេ�ះ �ខ�ួន���ណ ឬ ��ត�ន ី ។
�ក��ធម៌កុ ងទ � ីេនះ សំេ�យករបស់�ង ំ អស់ �រូប�តុ ក�ី
ស�ពេ�ះ �តឹមែត�ធម��តិសុទ�ៗ ែដលបុ គ�ល�ត�វ�រ
�អរូប�តុ ក�ី �របស់�នបច�យ ័ រច��ក់ែតងក�ី �របស់ែដលមិន
-១៦៧-
និ��នគឺ�អ�? ី
�នបច�យ ័ រច��ក់ែតង ដូ ចនិ��នេនះក�ី ។
រូប�តុ
មតៃិ នគម�រី ឧបនស ័ �បកបេ�យលក�ណៈ � ិ ័ទ �ន�ត�ន អសង�ត�សេដ�ងនង ឹ ន� ិ � នៃនពុ ទ��ស� េ��ះទស�នវ ិ��របស់េគ ែផ�កេ�េលីេ�លៃនមនុ ស�េយង � ី គឺ�ល�េគ��វ��វេឃញ ី �យ និង ចិត�េនះ មិនែមនខ�ួន��ណរបស់េយង ី �ពអ��រ�រែមង េកត �នេ�ក�ុង ី �នេឡង ី � េប� ី ៉ ងដូ េច�ះ ខ�ួន��ណរបស់េយង ី ទ� េ�វ ិញ? ី �រែដលនិ�យ� រូប�យ និង ចិត� មិនែមន�របស់េយង ី េ�ះ េ��ះរបស់�ង ំ េនះ�ត�វរច��ក់ែតងេឡង ី ពីរបស់េផ�ង ៗ ។ របស់�ែដលេកត ី េឡង ី េ�យេ�គ�ងផ�ំ
-១៦៨-
េ�គ�ង�បកបេ�ចន ី មុ ខ
របស់េ�ះរែមងែបកេចញព� ី � េហយ ី �តឡប់ចូលេ�រករបស់ធម�� វ ិញ េទីបេ�ក�មិនែមន�របស់ខួ ន � ។ �រគិតគូ រអំពីេរ�ងេនះ �ន ��ក់ចុះក�ុងស�ព�ល់គំនិត េ�យរកមិនេឃញ ី � អ�ី� អ�� ឬ �ត�ន ័ ។ េ��យមក �រ��វ��វ�នជួប�បទះ�បេភទធម៌ ែដល� អសង�ត ែដលេគ�ចដឹង�ន េ�យ��ស័យេសចក�ីេ���ន � �នលក�ណៈផ�ុយអំពីរូប�យ និង ចិត�វ ិ��ណ �របស់�ន �� �របស់�នេ�ក�ុងទទ ី ូ េ� េ��ះេគ�ច��វ��វេឃញ ី ក�ុង�កល
េទីបេគ�ប�ន់នូវជំេន��៉ង�ច់�ត�
និ��នគឺ�អ�? ី
េនះេហយ ី គឺ�
�ត�ន ័ ឬ អ�� ។ ខ�ួនេយង ី �៉ង� ខ�ួនេ�កក៏�៉ងេ�ះ �ពហ� �៉ង� េយង ី ក៏�៉ងេ�ះ េ�យន័យ� េយង ី �នខ�ួនេយង ី រួម�� ែតមួយ ឬ េយង ី �នខ�ួនេយង ី រួម�មួយនឹង�ពហ� ។ �ពហ�កុ ងទ � ីេនះ សំេ�យក�ត�ន ័ ក�ុងទីទូេ�េ�ះឯង ។ មតិ េនះ �សេដ�ងនង ឹ ពុ ទ��ស��ទប ី ំផុត េផ�ង��ែត�ង��ហ�ណ៍ ឬ �ងឧបនស ័ ��តុ �ត�វវត�ុ�តុ �ង ំ �យ ឬ ធម� ិ ័ទ េគ�នតួ�ត�ន �តុ �ង ំ �យេវចខ�ប់ េហយ ី ក�ុងទីបំផុត ក�� ប់ធម��តិេនះ �ត�វេគ ៏ ��យេចញ�នេ�យ�រ�បតិបត�ិតបធម៌ ក�ុងេពលេ�ះ ចិត�ក� �តុ �ន��ល់�ត�ន ័ ែដល�នេចញពក ី �� ប់េហយ ី ។ ចំែណកពុ ទ��ស� មន ័ ដូ ចេ�ះេទ �នែត ិ �នតួ�ត�ន ចិត�ែដល�ត�វកិេលសខ�បេ់ វច �ល�រួចេចញពីក�� ប់កិេលស ចិត� ក៏ដឹង��នរួច�សឡះេហយ ួ េចញពីក�� ប់កិេលស សំេ� ី ។ ចិត�រច យក�រ�នសេ�មចន� ិ � ន ។ ក�ុងខណៈ�ពម��េនះ ចត ិ �គំនត ិ �ន រ ំលត់នូវមេ�សេ�� ត��ំងអស់
�នដូ ច��រ�ប�ន់ខួ ន�េដ � ីម
េសចក�ីទុក�ករ៏ លត់អស់�តឹមេនះ មិន�នេកីតថ�ីេទ�ត ។ េ�ក�ុងេមេរ�នេនះ
េ�ក�នប��ក់�
�ពះស��សម�ុទ�
់ ទូ ល��ល់� �ត�ន �ទងទ ័ របស់� �ហ�ណ៍េ�ះ�នពត ិ ែមន ែតមន ិ
-១៦៩-
-១៧០-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
ែមន�និ��នក�ុង�ពះពុ ទ��ស�េទ ។ េគន� ិ យ� ក�ុងខ�ួនេយង ី
ចក�ុវ ិ��ណដូ េច�ះ�េដីម ។ ប៉ុែន��ក�� �យតនៈ ែដល�េ��ះ
�ន�ត�ន ័ សឹង�បំែណកមួយៃន�ត�ន ័ ធំ េហយ ី ក�ុងទីបំផុត �ល
របស់និ��នេ�ះ
��ត�ន ័ តូ ច �នេធ�ីខួ នឲ�ដល់ � នូវេសចក�ីបរសុ ័ តូ ចេនះក៏ ិ ទ� �ត�ន
របស់ចិត� ។ �បសិនេបីយកេសចក�ី� និ��ន �ទីេកីត �ត�វសំេ�
�នលក�ណៈ�ត�វ��នង ័ ធំ គ�ឺ ពះ�ពហ� ឬ �ពះសវិ ៈ េ�ះឯង ។ ឹ �ត�ន
េសចក�� �ទេី ធ�ឲ ី ី �ចត ិ �េកត ី េសចក�ប ី រសុ ិ ទ�ិ េ��ះចត ិ �បរសុ ិ ទ�ិ �
េយង ី �ចដឹងេរ�ងេនះ�ន �មគម�ីរឧបនិស័ទ ែដល�ទស�នវ ិ��
ទស�នវ ិ���ង�ពះពុ ទ��ស�របស់េយង ី ។
េពញទេី ហយ េ�ះ�របស់នរ�ក៏េ�យ រែមង�នស�ពដូ ច�� ី
និ��ន�ទីេកីត
�មេសចក�ីពិត និ��នែដលេ�� �យតនៈ េ�ះ សំេ�
របស់��ហ�ណ៍ដូ ចតេ�េនះ ៖ ័ �ល��នរួច�កេ�កិយធម៌ �នឥស�រ�ព “ �ត�ន
�ពះអង�ពុំ�នសំេ�េសចក�ី�
េសចក�ី�� ធ��យតនៈ គឺ�ធ��រម�ណ៍ែដលចិត��ត�វពឹង��ស័យ �បែង�កក�ុង�រ�នេឡង ី �ន់េ�កុ ត�រធម៌ ។
ឬ �នលក�ណៈដូ ច���ំងអស់ មិន�នេ���យ�យ មិន�ន
ក�ុងគម�ីរវ ិសុ ទ�ិមគ� េ�កអធិប�យ� ក�ុងខណៈែដលចិត�
�ស�ព មិន�នល� មិន�ន��កក់ ។ �ត�ន ័ េ�ះ េ�កេ�ប�ប
�នេឡង េ�ះ ី �ន់អរយមគ� ិ
ដូ ច��សែដល�នេ�ក�ុង�ជនៈេផ�ង ៗ ែដល�ត�វ�ជនៈេ�ះ
ក�ុងៃថ� ១៥ េកីត �បសិនេបីកិេលសេ�មិន�ន់អស់ ឬ មិន�ន់ស�ប់
េ��ប��ប់ទុកឲ�េ�ក�ុងកែន�ងមួយ��ត�ក��ស�គធំ ។ �ល
ដូ ច�ដួង ល�មេទ ន� ិ � ន ក៏មន ិ ��កដច�ស់�ស់ដល់អ�កចំេរនមគ� ី
��ជនៈេ�ះ �ត�វេគ�យបំែបកេ�លេហយ ��សែដលមិន ី
ចន� មិន��កដច�ស់ដល់ែភ�កមនុ ស� េ��ះ�ត�វពពក�ំង ។
�នេ�គ�ងេ��បេ�ះ ក៏�ត�វ�នេ�េ�រួម�មួយ��នឹង��ស�គ ធំ �មធម��វ ិញ ដូ ច�លមិន�ន់�ត�វ�នេ��បេ�យ�ជនៈ ” ។ និ��ន��យតនៈឬ? �ពះស��សម�ុទ� �ពះអង��ទងេ់ �ន� ិ � ន� �យតនៈ ។ �ក�� �យតនៈ ែ�ប� អណូ � ង�ទេី កត ី ដូច�ែភ�កប៉ះនឹងរូបេកីត
និ��នមក��កដក�ុងចិត�ដូចដួងចន�
អ�កចំេរនមគ� �ត�វពិ�រ�ៃ�តលក�ណ៍តេ�េទ�ត រហូ តដល់ ី កិេលស
ែដល�គបសង�តច ់ ិត�រ�យអស់
និ��នក៏មក��កដក�ុង
មេ�សេ�� ត��ងគំនត � ។ ដូ េច�ះ ន� ិ របស់ខួ ន ិ � ន េទប ី �នេ��ះ � �យតនៈ គឺ�ធ��យតនៈ ឬ �ធ��រម�ណ៍ ែដល�ត់ទុក� �យតនៈ�ងេ�� �គូ �មួយនឹងចិត� ។
-១៧១-
និ��នគឺ�អ�? ី
េដីម�យ ី ល់អំពីេរ�ងនិ��នឲ��នេ��ល�ិត �មេសចក�ីពិតខ�ុំ សូ មេលក ី យកពុ ទ��សត ិ មួយមកសក ិ �ដូ ច�នតេ�េនះ ៖ “ េសចក�� � អ�ក��ស័យ ី ប់ញ័រ រែមងេកត ី �នដល់បុគល ត� �
េសចក�ី�ប់ញ័រ
-១៧២-
និ��នគឺ�អ�? ី
�រសំេរចនិ��ន �មេសចក�ីពិត មនុ ស���ក់ ៗ ក�ុងេ�កសន�ិ�សេយង ី េនះ
រែមងមិន�នដល់បុគ�លអ�កមិន��ស័យ
ស�បេ់ ខ�ម ី េសចក�ទ ី ុ ក� �ស�ញ់ េសចក�ស ី ុ ខ ����ន� ិ � ន ។ ដូ េច�ះ
ត� � ។ �ល�េសចក�ី�ប់ញ័រមិន�ន បស�ទ�ិ គឺេសចក�ស ី �ប់
េដីម�ឲ ំ ូ មេធ�ីេសចក�ប ំ �យ ី �សម�មបំណងេនះ ខ�ុស ី ំភ�ឺ� សត��ង
រែមង�ន ។ �ល�បស�ទ�� ិ ន រតិ គេឺ សចក�េី �តកអរ រែមងមន ិ
ែដលនឹង�ច�នសេ�មចនិ��នេ�ះ
�ន ។ �ល��រមក�រេ�មន ិ �ន �រចុ តិ នង ិ �របដិសន�ិ
េសចក�ីទុក� កត់ស��ល់េសចក�ីទុក� ចង�ំេសចក�ីទុក� ឲ��ន�គប់
រែមងមិន�ន ។ �ល��រចុ តិ និង �របដិសន�ិមិន�ន េ�ក
��ន់�មផ�ូវចត ិ �េ�េ��មពន�ៃឺ នប��េរ�ង ៗ ខ�ួន ។
េនះ េ�កដៃទក៏មិន�ន េ�កក�ុងចេ��ះេ�ក�ំងពីរក៏ម ិន�ន េនះឯង គ� ឺ ទប ី ំផុតៃនទុ ក� ” ។ ពុ ទ��សត ិ េនះ
សែម�ងឲ�េឃញ ី ដល់លំ�ប់របស់ចត ិ �ែដល
�នេឡង ី េ��ន់និ��ន �៉ងច�ស់�ស់ ។
និ��នំ បរមំ វទន�ិ ពុ �� ៏ ត�ម ។ �ពះពុ ទ� � ង ំ �យែតសែម�ង� �ពះនិ��ន�ធម៌ដឧ ½ Í ½
�ំងអស់���ត�វេរ�នឲ���ល់
់ � ប��ប់មកេទ�ត �ត�វព��មលះបងត � គឺេសចក�ី���� �គប់�បេភទ ែដល�េហតុ ៃនទុ ក��ង ំ �យ េហយ ី ខំ�បឹងេធ�ីឲ�គំនិត ច�ស់នូវអ�ីែដលេ�កេ�� ន� របស់ខួ នយល់ � ិ � ន ឬ នេិ �ធ ។ ទប ី ំផុត �ត�វសេ�មចចត ិ ��៉ង�ច់�ត� �នែតមគ� ៨ �ប�រប៉ុេ��ះេទ ែដល�ចេធ�ីឲ�ខ�ួនសេ�មចនិ��ន�ន ។ េ��យពី �រសេ�មចចិតេ� នះ �ត�វខំ�បឹងេដីរ�មផ�ូវ ៨ �ប�រ ែដលអ�ក��ប់ េចះ�ំមក� អដ�ង�ិកមគ� នុ ះ៎ ឯង ។ � េិ �ធ �ថ�ីម�ងេទ�ត ខ�ុំសូមប��ក់អំពអ ធម៌ គទ ី រយសច� ិ ឺ ុកន �អរយសច� ទី ៣ ែដល��ក�េ�បីជំនួស ន� ិ ិ � ន ែដល�ន��កដ ក�ុងបឋមេទស� (ធម�ចក�ប�វត�នសូ �ត) ។
-១៧៣-
-១៧៤-
និ��នគឺ�អ�? ី
ទុ ក�និេ�ធសច� ឬ សច�ៈទី ៣ េនះ េបីបក��យឲ��ន
និ��នគឺ�អ�? ី
់ ំ�បឹង�ក់ �នេ��ះេ�ចីនេម�ះ៉ ? េ��ះ� �ពះស��សម�ុទ� �ទងខ
ច�ស់�ស់�ម�ពះពុ ទ�បំណង ែដល�ទងេ់ ទស�ក�ុងេពលេ�ះ គឺ
េ��ះឲ�េ�ចីនក�ុងេ�លបំណងេដីម�ឲ ី �មនុស�េ�ក�យយល់អំពី
�នដល់�រជួយេធ�ីសត��ង ំ �យ ឲ��ននូ វឥស�រ�ព នូ វ�ររួច
�ក� និ��ន េនះប៉ុេ��ះ ។
�កទុ ក��ង ំ ពួង នូ វេសរ�ព�ងផ� ី ិ � នូ វសន�ត� ិ ព (�ពបន�ៃន ូ វចត
�ញឹក�ប់ សំណួរ� និ��នគឺ�អ�ី �សំណួរពុ ំ�ន់�ន
ទុ ក) � គឺ�របស់មួយ ែតងែត�ន�៉ងពិត��កដ ។ �ររួចផុ ត
ទទួលចេម�ីយ�ទីេពញចិតរ� បស់ពុទ�បរស័ ។ ិ ទ�ំង�យ េ�េឡយ ី
�សឡះពីទុក��ង ំ �យ ែដល�នែចងក�ុងទុក�អរយសច� េ�ះ េ�ក ិ
ប��និ��នេនះ �នក�នត��េ�ច ីន�ស់ ែដល�ពះអដ�ក��រ� ួ
� េិ �ធ (�ររលត់ទុក) � �េ��ះៃននិ��ន �ធម៌ែដល េ�� ទុកន
៏ ិត �នសរេសរ �នេធ�ីេសចក�ីបំភ�ឺ េឆ�ីយតបនឹងប��ដល � ��លេ��
�នឮ �នេចះ�ំ�ង ំ អស់�� ែតេគពុ ំ�នយល់�ដូ ចេម�ចេឡយ ី ។
េនះ ។ ប៉ុែន� េ�ះបច ី េម�យ ី របស់េ�ក�ំងេ�ះេ�រេពញេ�េ�យ
េដីម�ប ី ំ�ត់ទុក�
(ទុ ក�អរយសច� ) ិ
េគ�ត�វខំ�បឹងព��ម
ខ�ឹម�រ�តឹម�ត�វ �ម�ទឹសធ �ី ម៌មួយរយ�គរយក៏េ�យ ក៏អ�ក��ប់
បំ�ត់ឫសគល់ៃនទុ ក� បេង�ីតឫសគល់ៃនសុខ គឺ�ត�វេធ�ី�៉ង�ឲ�
េ�ែត��ប់មិនយល់អត�នយ ័ េស�ីរែត�ំងអស់ ។ �រ��ប់មិនយល់
ខ�ួនអស់ត� � ឲ�ចិត�ៃន���ឋត ិ េ�ក�ុងមគ��នអង� ៨ ។ េធ�ី�៉ង
អត�នយ ័ េនះពុ ំែមន�នន័យ�
ដូ េច�ះ េ��ះអ�? � ��ធម៌ េធ�ឲ ី េ��ះត� ី ��នកំេណីតក�ុងភពថ�ី
�នេសចក�� ី ងៃវ ឬ មន ិ �នេទពេ�សល�េ�ះេទ គម ឺ កព� ី ក�
មគ��នអង� ៨ �ធម៌ស��ប់េធ�ីអ�កេដីរ�មឲ�ដល់េ�ទីេ� គឺ
និ��ន �គុ ណធម៌មិន�នរូប ឲ��យពន�ល់�ន ។ របស់�មិន
េសចក�ីអស់ទុក� ឬ ទុ ក�និេ�ធ ឬ �ពះនិ��ន ។
�នរូប របស់េ�ះ�ត�វេ�េ��ប��ត�ិ េ����ែដលមនុ ស�និ�យ
អ�កវ ិសជ��មិនបុ ិនអធិប�យ
មិន
អ�ក�ន�ំង�យគប��ី �ប� និ��ន�នេ��ះេ�ចីនែបប
�� ។ �នន័យ� ��ែដលេគេលីកយកមកេ�បីស��ប់ពន�ល់
�៉ង�ស់ មន ឺ ន តណ�ក�យៈ ិ ែមន�នែត នេិ �ធ ប៉ុេ��ះេទ គ�
េ�ះ មន ័ របស់�ក� ន� ិ �ត�វចំអត�នយ ិ � ន ។ �ក�មួយ�៉ត់ៗ ពុ ំ
និេ�ធៈ �េដីម ែដលខ�ុំ�នេរ�ប�ប់�ងេដីមខ�ះៗរួចមកេហយ ។ ី
�ចយកមកពន�ល់ឲ�ចំអត�នយ ័ ៃនគុ ណធម៌�ង ំ �យ
មនុ ស��េ�ចីនេ�ទសួរ�ញឹកញយ� េហតុ ដូចេម�ច�ន�និ��ន
់ ក់េ��ះ� និ��ន េ�ះ�នេឡយ ពុ ទ��ទង� ី ។
ែដល�ពះ
-១៧៥-
�មេសចក�ីពិត
-១៧៦-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
��មនុ ស�េគបេង�ីតេឡង ី ស��ប់ែតេ�បី
ចំេ�ះសំណួរេដញេ�លរបស់បុរស��ក់ពីកំេណីតេនះ មិន
ក�ុងពិភពេ�កៃនមនុ ស�ែតម�៉ង ។ េគពុ� ំ នបេង�ីតេឡង ី ស��ប់
�នអ�ក��ច�នសមត��ព ពន�ល់ឲ�យល់�នេឡយ េ��ះ ី
និ�យអំពីនិ��ន ែដល�នគុ ណ�ពខ�ស់ ហួស�រពិេ�ធន៍របស់
បុ រសេ�ះមិនែដលេឃញ ំ ពីកំេណីតមក ។ េគ ី នូ វអ�ីៗ �ំងអស់�ង
មនុ ស� ឬ េ�េ��ស��ល់�ង ំ �យ ែដលេគ�នជួប�បទះក�ុង
� �ពះចន��នពន�ដ ឺ ូ ចេភ�ង ី ដូ ច�ស បុ រសេ�ះសួរេគ� �សហ�ង ឹ
ពិភពេ�កៃនមនុ ស� េទីបេគយល់�នេ�យក�ម ។
�អ�? ី េភ�ីងហ�ង ឹ �អ�? ី អ�កេឆ�ីយក៏�ល់��ជ��តឹមប៉ុណឹ �ងេ� ។ ឬ
េ�កអ�ក�នគប��ី �ប� េ�ក�ុងេ�កៃនមនុ ស� មិន�ន �ក�មួយ�៉ត់
ស��ប់បំភ�ឺអំពី�រពិេ�ធន៍
�រេធ�ីនិទស�ន៍រក
ម៉�ងេទ�ត េ�ប�បដូ ចមនុ ស����ក់ែដលមិន��ប់�នទទួល�ន ស�រ លុ ះឮេគ� ស�រ�នរសែផ�ម ក៏េដញេ�លសួរេគ� ស�រ�នរស
េសចក�ព ៈឲ�មនុ ស� ី ត ិ ែដល�េសចក�ព ី ត ិ ែបបន� ិ � ន ែបបអរយសច� ិ
�តែិ ផ�មដូ ចេម៉�ច?
់ នេទ ។ េបីទុក� េយង ី �នេឃញ ី �ក់ែស�ង��ម ៗ �មចំណង�
ពន�ល់�នេឡយ ។ �បសិនេបីឲ�អ�ក��ក់��ល់ពន�ឺ�ពះចន� េគ�ត�វ ី
�េយង ី ខំបំភ�ឺ ខំេធ�ីនិទស�ន៍�៉ងពិ��រ�៉ង�ក៏េ�យ ក៏េគេ�
់ �អ�កមិន��ប់��ល់រស េធ�ីឲ���នែភ�កភ�ឺសិន ដូ ច��េនះែដរេបច ី ងឲ
ែត��ប់មិន�ន ��ប់មិនចូ លដែដលៗហ�ង ឹ ឯង ។
�តែិ ផ�មរបស់ស�រ េគ�ត�វយកស�រឲ��សុ ី ។ េពលេ�ះមនុ ស���ក់
ចំេ�ះ�រ��ប់មន ិ យល់េនះ េបន ី � ិ យ��ក�ឧប�ក៏មន ិ ខុ សអំពីេរ�ងដំ�លមួយ� �នមនុ ស���ក់ �នែភ�ក�ំងគូ ��ក់ពី កំេណីត ។ ៃថ�មួយ េពលយប់�ពះចន�េពញវង់ ស�ិតេ�ក� � លហ�ូង ��
មនុ ស��ំង�យែដល�នែភ�កភ�ឺ
។
សំណួរេនះ
នង ឹ ��ល់ពន��ឺ ពះចន�ពត ិ
ក៏មន ិ �ននរ��ចេឆ�យ ី
រឯមនុ ស�មន ី ិ ��ល់ែផ�មនង ឹ ដឹងរស�តិ
ស�រពិត�មិន�នេឡយ ី ។ �៉ង�មិញ េសចក�ីៃន និ��ន ក៏�នលំ�� ំ ៉ ងនុ ះ៎ ែដរ ។
�ំ��និ�យេរ�ប�ប់
�ល�េគេដីរ�មមគ��នអង� ៨ �ប�រ �បកបេ�យេសចក�ី
សរេសរី �ពះចន� ��យ� �នពន��ឺ សស់�� �នមណ�លមូលសក�ិ
ព��ម នង ិ េសចក�� ី � �ន�៉ងប�ូរ��ច់ ក�ុងទប ី ំផុតៃនទេង�រី បស់
សម�មទំហ ំ និង �ពធំតូច ។ បុ រស��ក់ លុះឮ�ក�សរេសីរេនះ ក៏
េគេ�ះ េគក៏�ន��ល់និ��នេ�យស�័យ�បវត�ិដូេ��ះែដរ ។
េដញេ�លសួរេគ� ភ�ឺ�៉ងេម៉ច? មូ ល�៉ងេម៉ច? ល��៉ង�?
ក�ុងពិភពេ�កេនះ
�ន�ក��បកបេ�យ អង�លក�ណៈ
-១៧៧-
-១៧៨-
និ��នគឺ�អ�? ី
ែដលេវយ�ករណ៍�ន��ប់ឲ�េយង ី ��ល់ ។ �ក��ំង�យេនះ
ស�ិតែតនឹង�ក�េពចន៍�សម�តិ�ម
េបីពិ�រ�ែវកែញកេ�យល�ិតល�នេ់ �
ស��ប់េ�បី
េឃញ ី �នេផ�ង��
៨
និ��នគឺ�អ�? ី
គឺ�មែដលខ�ួន�ំ��សន�ត
ស��ប់េ�របស់�ង ំ �យក�ុងេ�ក
�ន�ក��
ចំែណកធំៗ េ�� មុ ខ�រៃន�ក� ឬ ែផ�កៃនសំដី (Part of
មនុ ស� េទវ� ឥន��ពហ� �េដីម ។ េ�យ��ស័យេសចក�ីេញ�ន
speech) គឺ ៖ �មសព�, គុ ណសព�, សព��ម, ករិ �សព� , ិ
��ប់េនះេហយ េទប ី ី េយង ី ��ប់�ក�ពត ិ �ក�ែមន ឬ �ក�បរមត�
កិរ�វ ិេសសន៍, �យតនិ�ទសព�, ស��ន និង ឧ�នសព� ។ ិ
ែដលនិ�យអំពីនិ��នរបស់�ពះស��សម�ុទ� ពុ ំសូវ�ន ” ។
េ�ះប� ី ���ំង�យរបស់មនុ ស�េ�ក �ន��ែខ�រ
បច�ុប�ន�េនះ មនុ ស�េយង ី នឹងេធ�ីអ�ីៗ �ំងអស់មិន�យ�ន
�លី �� ំង សំ�ស�ឹត�េដីម ����នរេប�ប �នេវយ�ករណ៍
សេ�មចេទ
�៉ងព� ិ � រ នង ិ �៉ងល�ត ិ េ���ជះ ែដលមនុ ស�េយង ី ��ក់ ៗ េរ�ន
សំ�ល់វត�ុ ចត ិ � គំនត ិ ឧត�មគតិ �ទស ឹ �ី �បតប ិ ត�ិ នង ិ របស់េផ�ងេទ�ត
េស�ីរមិនេចះ ឬ មិនចប់ដូចេនះក៏េ�យ ក៏េ�ែតរក�ក�ស��ប់េ�
ែដលេយង ី �ត�វ�រេ�បី��ំ�ច់�នមិន�ន ។ �មធម�� េ�ក
ស��ប់និ�យអំពីនិ��ន ឲ��ន�គប់�ង ំ អស់ ឬ ឲ��ត�វចំនយ ័ �ំង
េ�ចីនេ�បី អវ ិជ��នប��តិ ឬ អវ ិជ��នស័ព� ស��ប់ស��ល់ និ��ន
អស់ពុំ�នេឡយ ។ េតេី �យ�រេហតុ អ�ី ? េ��ះ�ពះស��សម�ុទ� ី
ដូ ច��ក�� ៖
់ ែម�ងអំពន �ទងស ី � ិ � នេ�យអរយ�� ិ
គ� គ�ល ឺ �របស់អរយបុ ិ
ែ�ប���ៃនមនុ ស�ែដល�នចិត�ខ�ស់ ធុ ញ��ន់នឹងអ�ីៗ �ំងអស់
��ែបបេនះ េបីមិនេ�� អរយ�� នង ិ ឹ េ�� �� ថ�ី គ� ឺ �ែដលមនុ ស�េយង ី មន ិ ែដល�នឮ ក៏�ន ។ េសចក�េី នះ គួរនក ឹ សម�ខ ី �ះក�ុងគម�រី ពុ ទ��ស�ម��ន� ៖ �សត��នេសចក�ីេញ�ន�ប់
េ��ះ���េ�គ�ងកំណត់
“ មទនម � េ�, ប� ិ ទ ិ សវ ិនេ�, �លយសមមុ គ�េ�, វដ�ូបេច�េ�, តណ�ក�េ�, វ ិ�េ�, នេិ �េ�, ន� ិ � នំ ” ។ ល។ �ក��ំងអស់េនះ
ែដលមនុ ស�ចូ លចិត� ។
� ់ “ មនុ ស�េ�ក�សត�លង
េបីេយង ី េ�ែតខ�ះ��
សុ ទ�ែត��ក��នសេម�ងមិន��កដេ�យរូប
ឬ េ�យអ�ីមួយែដលមនុ ស�េយង ី ��ប់ជួប�បទះ ។ េដីម�ឲ ី �េ�កអ�ក�ន�ចព� ិ រ�េរ�ង ន� ិ � ន �នេ�ចន ី ំ ួយ��រតីផងេ�ះ ខ�ុំ និង េដីម�� ី យ�ស�លដល់�រចង�ំ ឬ �ជន ់ កនូ វេសចក�ព សូ ម�សងយ ី ន�ល់ ែដលែចងក�ុង គម�ីរ�ពះពុ ទ��ស�
-១៧៩-
-១៨០-
និ��នគឺ�អ�? ី
មកអធិប�យ�ថ�ីេទ�ត ដូ ច�នតេ�េនះ ៖ - �ររលត់ត� � េ�យមិន�នេសសសល់, �រេ�ះបង់
និ��នគឺ�អ�? ី
ពុ ទ�ត��ស់េនះ �នន័យ� “ �រ�នេសរ�ព, �ររួចផុ ត�សឡះ ី ពីេសចក�ី�ប�ន់,
�របំ�ត់មិនឲ��នសល់នូវេសចក�ីេ�សក��ន,
់ � ត� � , �រលះបងត � , �ររ�ស់ត� � េចញ �រ��ច់ត� �
�រជីករ ំេលីងឫសគល់ឧ��ន, �រ�ត់��ច់មិនឲ��នេសសសល់
េ�លេចញ េនះគ� ឺ ន� ិ �ន។
នូ វសន�តធ � , ិ ម៌ គេឺ �គ�ងត��ប់��រដឹកមន ិ �នចេ��ះ, �រអស់ត�
- �របំ�ត់េ�លនូ វធម៌�ង ំ �យ�េ�គ�ងែផ�ផ�ំ, �រ�ត់ េ�លនូ វធម៌�ង ំ �យ�េ�គ�ង��ំ,
�រជ�មះចិត�ឲ�អស់ត� � ,
�ររួចផុ ត�សឡះ�កភព េនះ�និ��ន ។
�ររលត់នូវសង�តធម៌, េនះឯងេហយ ី ែដលេ��និ��ន ” ។ េ�កអ�ក�ន េម��សេង�តេមល ី ពុ ទ��សិត�ំង�យេនះ តេ�េទ�ត ៖ “ ��លភិកុ �ំ � ង�យ! ែដលត�គត� អសង�តធម៌
�នពុ ទ�ត��ស់មួយកែន�ង
់ �ស់េ�ះ េ��ះអ�? �ធម៌�បេសរី ខ�ងខ � ង�យ! េ��ះវ ិ�គធម៌ ី ភក ិ ុ �ំ
េទ�ត ែដល�ពះស��សម�ុទ��ទងេ់ �ទសួរភិកុ �ំ � ង�យ េហយ ី �ទង់
�រ��ស�ក�គៈេនះ �ធម៌�បេសីរេលីសេ�យេសចក�ី� វ ិ�គធម៌
េឆ�ីយេ�យ�ពះអង�ឯង �នដូ ចតេ�េនះ ៖
�ធម៌�ញ ំ ីនូវេសចក�ី�សវ ឹង
េ��ពព ី ុ ទ��សត ិ �ងេលេី នះ
់ ូ វេសចក�ីេ�សក��ន �ធម៌បេ��បងន
“ ��លភិកុ �ំ � ង�យ! អ�ី�អសង�តធម៌? ភិកុ �ំ � ង�យ!
�ធម៌�ស់រ ំេលី ងនូ វេសចក�ី�ល័យ ក�ុងប�� �មគុ ណ �ធម៌�ត់
�រអស់�គៈ �រអស់េ�សៈ �រអស់េ�ហៈ េនះ�អសង�តធម៌ គឺ
់ ូ វត� ��ច់នូវវដ�ៈ �ធម៌រ ំលត់បងន � �ធម៌��ស�កតេ�មក �
� និ��ន ” ។ �ន�ពះពុ ទ�ត��ស់ែតមួយបទគត់ ែដល�ទង់
ធម៌រលត់េ�យជុ ំវ ិញ��នេសសសល់ �និ��ន ” ។
សែម�ងេ��ន់ភិកុ េ� � � ះ �ធៈ � ៖ “ ��ល�ធៈ! �រអស់ត� � �ំង�យេនះឯង គឺ�និ��ន ” ។ ធម៌ពរី �ប�រ គស ឺ ង�តធម៌ នង ិ អសង�តធម៌ �ពះស��សម�ុទ� ់ ត់ទុក អសង�តធម៌ � �ធម៌�បេសីរខ�ងខ ់ �ស់បំផុត េ��ះ �ទង� អសង�តធម៌ � វ ិ�គធម៌ ធម៌��ស�កតេ�មកក�ុងភព ។ េសចក�ីៃន
ពំេ�ល�ងេលីេនះ
�នចេម�ីយមួយរបស់�ពះ�របុី ត�េត�រ
ែដលេ�ក�នេឆ�ីយនឹងសំណួរ របស់បរ� ិ � ជក��ក់ �នេសចក�ី�ត�វ ��នង ឹ �ពះពុ ទ�ត��ស់េនះ គ� ឺ ររលត់អស់នូវ �គៈ េ�សៈ
េ�ហៈ
េ�� ន� ិ �ន។ េសចក�ីមួយអេន�ីេទ�ត
ែដលសែម�ងេ�យ�ពះ�របុី ត�េត�រ
-១៨១-
់ ូ វត� ់ �អស់នូវឧ��ន ដែដល� �ររ ំលត់បងន � �រកំ�ត់បងឲ ក�ុងប�� ក�ន�េនះឯង េ���ររលត់ទុក� គឺទុក�និេ�ធ ឬ និ��ន ។ មតិខ�ះេទ�តរបស់�ពះេថរៈ�ំង�យ �អ�ក��ជ�ៃន�ពះពុ ទ� �ស�� �ររលត់ៃនភពក៏េ��ះ� ន� ិ � ន ែដរ ។ េ��ពីេ�បល់�ងេលីេនះ
-១៨២-
និ��នគឺ�អ�? ី
�ន�ពះពុ ទត � ��ស់អំពីេរ�ង
និ��ន�េ�ចីន ែដលខ�ុំ�ននិ�យ�ងេដីមខ�ះមកេហយ េដីម�ឲ ី ី �
ភិកុ �ំ � ង�យ! មិនមិន�នេ�គ�ងផ�ំ
និ��នគឺ�អ�? ី
�នធម៌មិន�នកំេណីត មិន�ន�រដុ ះ មិន�នេ�គ�ង�ក់ែតងេទ�តែដរ
។
ភិកុ �
�ំង�យ �ល�េបីមិន�នធម៌�ង ំ �យេនះេហយ �រេកីត ី �រដុ ះ �រ�ំ �រ�ក់ែតង ក៏មន ិ �ន�ពត ិ ��កដ េនះឯង គ� ឺ ទី បំផុតទុ ក�ែដលេយង ី ត�គតេ�� និ��ន ។ េ�ះប� ី �ពះពុ ទ��សិត�ំង�យេនះ
�ន�រែវកែញក
់ កេសចក�ី េ�កអ�ក�ន�យគិត �យពិ�រ� ខ�ុំសូមដក�សងយ
�៉ងល�ិតល�ន់ �៉ង�ក៏េ�យ ក៏អ�ក��ប់ែដលមិនសម�ូណ៍�រ
េដីម នង ិ េសចក�ថ ី �ីេទ�ត មកសរេសរម�ងេទ�ត ដូ ច�នតេ�េនះ ៖
សក ិ � ក៏េ�ែតយល់មន ិ �នដែដល �បសន ិ េបេី គេ��នចត ិ ��ប់
ភិកុ �ំ � ង�យ! ទី�មិន�ន�តុ ដី �តុទឹក �តុ េភ�ីង �តុ ខ�ល់ ទីេ�ះគួរកត់សំ�ល់� ��ស វ ិ��ណ សុ ខុម េ��ត
ជំ�ក់នឹងរបស់េ�កិយ
េគមិន�ន់�នេ�បីប���ន់ខ�ស់
គឺ
វ ិបស��ប�� ឬ វ ិបស���ណ ។
��ត ល� ��កក់ �ម និង រូបក៏មិន�ន ។ េហយ ី ទីដែដលេនះនឹង
េ�យមកអំពន ី ិ��ន េ�កេ�បីសំដីនិ�យ�អវ ិជ��នែដល
ទុ ក�ក់� �េ�កេនះក៏មន ិ ែមន �េ�កដៃទក៏មន ិ ែមន នង ឹ �
��ធម���មន ិ �ន ដូ ច�នន� ិ យមកេហយ ី ដូ េច�ះ េទប ី �ន
�ន�ពះ�ទិត�ក៏មិនែមន �ន�ពះចន�ក៏មិនែមនែដរ ។
មនុ ស��គេ�ចីន កត់សំ�ល់ខុសេ�យ�នេ�បល់� និ��ន�
ភិកុ �ំ � ង�យ! ត�គតមិននិ�យដល់អ�ី�ង ំ អស់េ�ះ�
អវ ិជ��នធម៌ �ធម៌សូន�េ�ះ ឬ �ធម៌សូន�ខ�ួនឯងដូ េច�ះេ�វ ិញ។
�របស់�នដំេណីរេ� �នដំេណីរមក �ន�ពស�ិតេ� �ន�ព
�ម�រពិត និ��ន មិនែមនសូ ន�ខ�ួនឯងេទ េ��ះនិ��នមិន
ចុ តិ េកត ំ �យេ�ះ�មន ី េឡង ី េ�ះេឡយ ី របស់�ង ិ �ន�រ ��ប់
�នខ�ួនឯង មន ឲ�សូ ន�េទ ។ ិ �នកំេណីត ស��ប់េធ�ឲ ី �េកត ី
មិន�ន�រេកីត មិន�ន��រម�ណ៍ េនះឯងេហយ �ទីបំផុតៃន ី
�បសិនេបី�ន�រស��ប់េធ�ីឲ�អស់េកីត ឬ ឲ�សូ ន�េ�ះ គឺអស់
ទុ ក� គឺ និ��ន ។
កំេណីតមនុ ស�សត� សូ ន�អស់នូវ �គៈ េ�សៈ េ�ហៈ ឯេ�ះេ�
-១៨៣-
-១៨៤-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
វ ិញេទ ។ មិន�នេហតុ ផល�តឹម�ត�វេទ ែដលេយង ី �ំ��និ�យ
និ��ន�ធម��តុមិន�នអ�េី �ះេឡយ �មួយ��េនះ �ពះពុ ទ��ទង់ ី
និ�យ� និ��ន �អវ ិជ��ន ឬ �វ ិជ��ន ។
សែម�ងធម�េទស�� និ��ន � ធម��តុ រលត់េ�យមិន�នេសស
េសចក�ីកត់សំ�ល់ ឬ �ក�និ�យ� វ ិជ��ន ឬ អវ ិជ��ន េ�ះ ��ន់ែត�សំដី ��រកត់សំ�ល់េ�េលរី បស់�ង ំ �យេ�ះ ែដល�នេ�ក�ុងេ�កេនះែតប៉ុេ��ះ
។
ពុ ំ�ចនឹងយកេ�េ�បី
សល់ ែតេសចក�ីរលត់េនះ ក៏រលត់ចំេ�ះែតរបស់� ែដល�ត�វរលត់ ប៉ុេ��ះឯង ។ �ពះពុ ទ�ត��ស់�មួយនឹង��ហ�ណ៍េ��ះបុកុ �ត � ិ
ែដល
ស��ប់ឲ�យល់េសចក�ី យល់នយ ័ ន� ិ � ន �នេឡយ ី ។ េ��ះនិ��ន
េ��យមក េគ�នយកមកេរ�បចំឲ��នរេប�បេរ�បរយ ទុ ក�ក់េ�
�ធម៌�នកំពស់ �នជេ��ផុ តអំពីស�វធម៌�ង ំ អស់ ែដល�ន
ក�ុង�ពះសូ �ត �នេសចក�ី� ៖
េ�ក�ុងេ�ក ។ គ� គល � គប��ី �ស់ដឹងេ�យ ឺ ធម៌ែដល�ពះអរយបុ ិ េ�កុ ត�រប��របស់ខួ ន � ។
គឺបឋវ ី�តុ, �េ��តុ, េតេ��តុ, �េ��តុ និង ��ស�តុ ។
ដូ េច�ះ េ�បល់�និ��នមិន�ន (អវ ិជ��ន) និង េ�បល់ �និ��ន�ន
(វ ិជ��ន)
ភក � ង�យ! រូប�យមនុ ស��បកបេ�យ�តុ ៦ �ប�រ ិ ុ �ំ ក�ុងប� � �តុ �ង ំ �យេនះ
េបីែចករ ំែលកឲ�ល�ិតល�នេ់ �
មិន
�េ�បល់ែដលេគមិន�ត�វបេ�� ញមុ ន
េឃញ ី �ន�តុ អ�ីេ�សល់េទ �នែតវ ិ��ណ�តុ បុ េ៉ ��ះ ែដល�
ែដលខ�ួន�នសេ�មចន� ិ � នេទ ។ េ��ះេគ�ត�វ��ល់ ន� ិ � ន �នក�ុង
�តុ ��ស័យេ� ។ បុ គល � �លេប� ី នព� ិ រ�ឲ�េឃញ ី �រពត ិ
េពលែដលខ�ួនេគ�នសេ�មច េ�យេដីរ�មមគ� ៨ �ប�រ ដូ ច�
�មស�វៈពិតេ�យប���� ក់ខ�ស់ េសចក�ីពិ�រ�េ�យប��ដ៏
មនុ ស�េយង ី
�បេសីររបស់េគេនះ េគនឹងេឃញ ី �មេសចក�ព ី ិត� នុ ះ៎ មិនែមន�
ែដល�ន��ល់ស�រច�ស់�ស់
ក�ុងេពលែដល�ន
យកវត�ុ�តុ េ�ះមក�ក់េលីអ� � តរបស់ខួ ន � ។ ់ េ�� ញេ�បល់� ន� �បសន ិ � ន�ន ឬ មន ិ ិ េបេី យង ី ចងប �នេ�ះ
េយង ី �ត�វតម�ល់េ�បល់របស់េយង ី ឲ�េ�ក�ុង�ពំែដនគឺ
និ��ន�នអ�ីៗ ែដល�ត�វ�ន េ��ះ�ពះពុ ទ�� ទងមិនែដលេទស��
របស់���អញេទ នុ ះ៎ មិនែមន�ខ�ួនរបស់���អញេទ ។ េ��ពីេនះ េវទ��ំង�យែដលេគកត់សំ�ល់� �សុ ខខ�ះ �ទុ ក�ខ�ះ មន ិ ែមន�សុ ខ �ទុ ក�ខ�ះ គឺេគដឹងេ�យ��ស័យវ ិ��ណេនះឯង ។ ភិកុ �ំ � ង�យ! េ�ប�បដូ ច�កំេ�ែដលអ�ក�ំង�យ�ន
-១៨៥-
-១៨៦-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
ប៉ះ�ល់សព�ៃថ�េនះ េបក ី ំេ��ន េភ�ីងក៏�ន េ�យ�រ�រពួត�រ
អរូបជ�ន �ំង ៤ េនះេហយ �នេ�ះក៏េ��អសង�តជ�ន ។ ី
ប��ត់ ែដលេធ�ីេឡង ី េ�យមនុ ស� ឬ េ�យធម��តិ ។ េបីកំេ�
បុ គ�លេ�ះែលង�ក់ែតង
ែដលេកីតេឡង ី េ�យេ�គ�ងពួត េ�គ�ងប��ត់េនះរលត់េ�វ ិញ ស�ប់
ចេ�មីនេទ�តេហយ ី
�ត់េ�វ ិញ
េទ�តេហយ ចត � េគរ ំលត់កេិ លស ី ិ �របស់េគក៏មន ិ �នេសចក�ត ី ក់សុ ត
េ��ះែតមន ិ �ន�រពួតប��ត់
ែដលេធ�េី ឡង ី េ�យ
មនុ ស� ឬ េ�យធម��តិេ�ះ េសចក�ីេនះ�នឧប��៉ង� ។ ភិកុ �ំ � ង�យ! សុ ខេវទ� ែដលេកីតេឡង ី េ��ះ��ស័យ នឹងផស�ៈ
ែដល�េហតុ ៃនសុ ខ
បុ គ�ល�ល��នដឹងនូ វសុ ខ
ែលងរ ំពឹង�តិះរះេដ ិ ីម�ច ី េ�មីន
ឬ
មិន
ែលង�ប�ន់យកនូ វរបស់អ�ីមួយក�ុងេ�កេនះ
�ំង�យ�ន�សមុ េច�ទេហយ ី ។ េគដឹងច�ស់� ខ�ួនេគ�ន�តិ អស់េហយ �ន�ពហ�ចរយធម៌ �ន�ប�ពឹត�ចប់េហយ �នេ�ឡស ី ិ ី កិច��នេធ�ីេ�សចអស់េហយ ី
កិច�ដៃទេទ�ត
ែដលខ�ួន�ត�វេធ�ីពុំ�ន
េវទ� គដ ឺ ឹង����អញ�នសុ ខេវទ� េហយ ី សុ ខេវទ�េ�ះរលត់
េទ�តេឡយ ី ។ �ល�េគ�នទទួលសុ ខេវទ� ទុ ក�េវទ� អសុ ខ-
េ�វ ិញ
មទុ ក�េវទ� េគក៏ដឹងច�ស់� េវទ��ំង�យេនះ មិន�នេសចក�ី
េ��ះរលត់ៃនផស�ៈ
ែដល�េហតុ ៃនសុ ខេ�ះ
ក៏�ន
េទ�ង�ត់ មិនគួរេបីនឹងេធ�ីចិត�ឲ��ប់ជំ�ក់េឡយ មិនគួរនឹង�ក់ ី
ឧបេមយ��៉ងេ�ះឯង ។ ែដល�អ�កបុ ិន
អន់ មិនគួរនឹងេ�តកអរេឡយ ដូ ចេនះេហយ ចិត�របស់េគ ក៏�ន ី ី
�នកំេ�ដល់ក�មត ិ
េសចក�េី ន�យ�យ អស់�ល�នច ិ � ។ �ល�េគ�នទទួល
េហយ ី េគក៏យក�សឆ�ិនេ�ះ េ�ដំេធ�ី�េ�គ�ងអល��រេផ�ងៗ �ម
េវទ��តឹមែតផ�ូវ�យ េគក៏ដឹង� ���អញ�នទទួលេវទ��តឹមែត
េសចក�ី�ត�វ�ររបស់េគ េសចក�ីេនះ�នឧប��៉ង� ។
ផ�ូវ�យ េបី�នទទួលេវទ��តឹមែតផ�ូវចិត� ក៏ដឹងច�ស់� ���អញ
ភិកុ �ំ � ង�យ! �បសប់�ងដុ ត�ស
េ�ប�បដូ ច ��ង�ស លុ ះេគដុ ត�សេ�ះ
ភិកុ �ំ � ង�យ! ឧេប��ចិត�ែដលេកីតេឡង ័ � ី េ�ក�ុងល័ក�ខណ
�នទទួលេវទ��តឹមែតផ�ូវចិត� ។ េគដឹងេទ�ត� �ល�េបី�ង
ៃនេសចក�ប ី រសុ ិ ទ�ផូរផង់ �ធម��ត� ិ ន�ពទន់ភ�ន់ គួរដល់មុខ�រ
�យែបក��យេ�
េហយ ី បុ គ�ល �នបេ��នឧេប��ចត ិ �េនះ េ��ន់ ���ន��យ-
�យ ែដល���អញមន ិ គួរនង ឹ េ�តកអរ ក�ុងេ�កេនះ នង ឹ រលត់
តនជ�ន េនវស���ស��យតនជ�ន ។
េ�ះសូ ន�េ� ឥត�នេ�េសសសល់េឡយ ី ។ ដូ ចេនះ ចិត�របស់
�ល�បុ គ�ល�ន
ប��ប់អំព� ី រអស់េ�ៃនជីវ ិតេនះ
េវទ��ំង
-១៨៧-
-១៨៨-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
អ�កពិ�រ�ធម៌ (អ�ក�បតិបត�ធ ិ ម៌ ឬ េ��វចរ) ក៏�នស�ព
�ទអ ំ �យ�ំងពួង� ី ស់េ�ៃនទុ ក��ង
គួរដល់អរយមគ� អរយផល ក៏�៉ងេ�ះែដរ ។ ិ ិ
ែដលអញត�គតឲ�េ��ះ� បុ គ�ល�នប���បេសីរបំផុត ។ វ ិមុ ត�ិ
ភិកុ �ំ � ង�យ! ទុ ក�និេ�ធេនះ �នេសចក�េី �ប�បេធ�បដូ ច �បទប ី
ែដលេឆះេចញ�អ� � តេភ�ង ី
េ�យ��ស័យេ�គ�ងផ�ំ
របស់បុគ�លេ�ះ
�រេចះដឹងេ�ះេហយ ី
ក៏�វ ិមុ ត�ិ�ង ំ េ�ក�ុងសច�ៈ
គឺ�វ ិមុ ត�ិអស់�ន
េសចក�ក ី េ�មក ី ។
�ំង�យ �នេ�បង និង �បេឆះ�េដីម ។ �លេបីអ� � តេភ�ីង
ភិកុ �ំ � ង�យ! បុ គ�ល�ំង�យដូ ច�នេ�លមកេនះ េគ
របស់�បទីបខ�ះេ�គ�ងផ�ំ �ែតងែតរលត់�ត់េ� េ��ះអស់េ�បង អស់
�ន�ស់រ ំេលីងអស់រលីងេហយ ំ �យ គឺខន� កិេលស ី នូ វឧបធិ�ង
�បេឆះ ែដល�េ�គ�ងេធ�ីឲ��បទីបេឆះ េហយ ី មិន�ន�របែន�មនូ វវត�ុ
អភិស��រ និង ប�� �មគុ ណ ។ ធម៌�ង ំ �យ គឺឆន��គៈ ព��ទៈ
�តុ ែដល�េ�គ�ងផ�ំ�ង ំ �យេនះមកេទ�ត េសចក�េី នះ�នឧប�
អវ ិ�� េ�ហៈ ។ល។ ក៏បុគល � េ�ះ�ន�ស់រ ំេលង ី េ�ល េហយ ី េធ�ី
�៉ង� ។
ឲ�េ�សល់ែតទីេ�ឥត�នចល�
េ�ប�ប�ននឹងេដីមេ��តកំបុត
ភិកុ �ំ � ង�យ! �លេបីបុគ�ល�នទទួលេវទ��តឹមែត�ម
ចុ ង �នស�ពមិនដុ ះេដីម�ថ�ីេទ�ត ។ េសចក�ីស��ល់ េសចក�ីែ�ប
ផ�ូវ�យ �តឹមែត�មផ�ូ វចិត� េវទ��ំង�យែដលេគមិនគួរនឹងេ�តក
�ប�ល េសចក�ីវ ិលវល់ មិនេកីត�ន មិន�ប�ពត ិ ឹ �េ�ក�ុងបុ គ�លែដលឋត
អរក�ុងេ�កេនះ នង ឹ ��យ��ពរលត់អស់េ� ពុ ំ�នេសសសល់
េ�ក�ុងអធ� ិ � នធម៌ែបបេនះេទ េបអ ី ស់�នេសចក�ស ី ��ល់ េសចក�ី
េឡយ ស�ពៃនេ�កុ ត�រចិត��ងេ��យែបក��យៃនប�� ក�ន� �ន ី
ែ�ប�ប�ល េសចក�ីវ ិលវល់ បុ គ�លេ�ះក៏�នេ��ះ� �មុ នី ែ�ប�
ឧបេមយ��៉ងេ�ះឯង ។
បុ គ�ល�នចិត�ស�ប់ �នចិត�ដឹង��ល់នូវ�ពស�ប់ �មេសចក�ីពិត ។
ភិកុ �ំ � ង�យ!
បុ គ�លែដល�នចិត��បកបេ�យគុ ណធម៌
ភិកុ �ំ � ង�យ!
បុ គ�លែដល�នេសចក�ីកត់ស��ល់កន�ង
ដូ ចេ�លមកេនះ េ��ះ� �បុ គ�ល�នគុ ណធម៌ �បកបេ�យ
់ ស់េហយ បងអ ់ � ត់ ី េ�ះ េគ�ំង�យក៏�ន�មុ នី �នចត ិ �ស�ប�
េសចក�េី ចះដឹង�៉ងឧត�ម េ�ក�ុង��ក់�ប��ធ� ិ �ន។
មន ិ �នកំេណីត មន ិ �នចំ�ស់ មន ិ �នេសចក�� ី � ប់ មន ិ �ន
ភិកុ �ំ � ង�យ! េសចក�ីេចះដឹង ក�ុងធម៌��ក់
អរហត�ផល
េសចក�ីកេ�មីក�ប់ញ័រ ។ េបីមិន�នេសចក�េី កីត �ស់ ឈឺ ��ប់
-១៨៩-
េសចក�ក � ម ៏ ិនដឹង��នមកពឯ ី េ�មីក�ប់ញ័រ ទុ កក ី �េទ�តេទ ។ ភិកុ �ំ � ង�យ!
-១៩០-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
េវទ� �ន�រេកីតេឡង ី ដូ ចេម�ច �ន�ររលត់េ�វ ិញដូ ចេម�ច ។
ចូ រអ�កចង�ំទុកកុ ំេភ�ចនូ វចំែណកៃន�តុ
េ�យ��ស័យ�រដឹងច�ស់េនះ ចិត�នឹងរួចផុ ត�សឡះពីអ�ីៗ �ំង
�ំង�យ ៦ �៉ង ែដលេយង ី នឹង��ប់អ�កតេ� េ�យសេង�ប ។
អស់ េហយ ី េ��វចរ ក៏�នដល់នូវឧេប��ចត ិ �បរសុ ិ ទ�ផូរផង់ �ចិត�
�ល�េបអ ី �ក �នេធ�ន ី ទ ិ ស�ន៍េឃញ ី �
គួរដល់�រ�រ �ចត �ឺ � េទប ិ ��នពន�ភ ឺ � ី បេ��នឧេប��ចត ិ �េនះេ�
សុ ខេវទ� ទុ ក�េវទ�
អសុ ខមទុ ក�េវទ� �ស�វធម៌�នេសចក�ីែ�ប�ប�ល មិន�នេសចក�ី
�ន់ស�ធិែដលកំពុងចេ�មីន
េដីម�ឲ ី ��នសេ�មចនូ វ�ន�ន់
េទ�ង�ត់េទ ។ សុ ខ ទុ ក� អសុ ខមទុ ក�េនះ ��ពមិន�ន�ប់
ខ�ស់តេ�េទ�ត ។ ក�ុងេពលេ�ះេគ�នដឹង� ឧេប��ចិត�េនះឋត ិ
�ក់ទងេ�យេវទ��ំង�យេទ
ែ�ប��ធម៌រច ួ ផុ ត�សឡះ�ក
េ�អស់�ល�៉ងយូ រ េហយ ី ក�ុងេពលេ�ះេគក៏រ ំពឹងគិតក�ុងចិត�� ៖
េវទ��ំងអស់េហយ ី េ�ះ ។ អ�ក�ំង�យនង ឹ �នដឹងច�ស់�
់ េប��ចត ៏ រសុ ១- េប� �ឺ � េនះ ី ��អញ �ញត�មងឧ ិ �ដប ិ ទ�ភ� េហយ � យតនជ�ន ី ចំេរន���ន� ី
គឺេធ�ីចិត�
េវទ�េ�ះ �នេសចក�ីរលត់េ��ពមមួយអេន�ីេ�យ�យ ដូ ច�
េ��ន់��ស
អ� � ត�បទីបរលត់េ��ពមមួយអេន�ីេ�យ�រអស់េ�ៃនេ�បង និង
របស់���ឲ��ប�ពឹត�េ��ម�នេនះ (លទ�ផលនឹងដឹង�) �ព
�បេឆះ ដូ េ��ះឯង ។
េនះ �របស់�ក់ែតងេឡង ី �មផ�ូវចិត� �សង�តធម៌ មិនែមន�
ពំេ�ល�ងេលេី នះ
�នេសចក�ស ី េង�ប�
មនុ ស�សត�
ន� ិ � នេទ ។
�ំង�យ �ន�តុ ៦ �ប�រ គឺបឋវ ី�តុ �េ��តុ េតេ��តុ
់ េប��ចិត�ដ៏បរសុ ២- េបី���អញ �ញត�មងឧ ិ ទ�ភ�ឺ��េនះ
�េ��តុ ��ស�តុ និង វ ិ��ណ�តុ ។ េ��វចរ �ល�
េ��ន់វ ិ��ណ េហយ ី ចេ�មីនវ ិ��ណ��យតនជ�ន គឺេធ�ីចិត�ឲ�
�នេធ�ី�រែវកែញក�តុ �ង ំ �យេនះេមីលេហយ នឹងេឃញ ី ី ច�ស់
�ប�ពឹត�េ�េរ�យៗ
�
ែតងេឡង ី េ�យចត ិ � �សង�តធម៌ មន ិ ែមន�សច�ធម៌
នុ ះ៎ មន ិ ែមនអញ
នុ ះ៎ មន ិ ែមន�របស់អញ
នុ ះ៎ មន ិ ែមន�ខ�ួន
��ណរបស់អញ េហយ ី នឹងដឹងតេ�េទ�ត� វ ិ��ណេកីត�នេឡង ី ដូ ចេម�ច រលត់េ�វ ិញដូ ចេម�ច សុ ខេវទ� ទុ ក�េវទ� អសុ ខមទុ ក�
(លទ�ផលនឹងដឹង�)
េនះក៏�របស់មួយ�ក់ មន ិ ែមន�
និ��នេទ ។ ់ េប��ចិត�ដប ៏ រសុ ៣- េបី���អញ�ក់ត�មងឧ ិ ទ�ភ�ឺ��េនះ េ�
-១៩១-
-១៩២-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
�ន់�ពបន�ិចបន�ួចេស�ីរែត��នអ�ីេ�ះ ជិតៗនឹង�ពទេទ េហយ ី
��ត់ េសចក�ស ័ ៃនទុ ក� ក៏េកីតេឡង ី ូ ន�ឈង ឹ នូ វអ�ីៗ ែដល�បច�យ ី
ចេ�មីន�កិ��យតនជ�ន
ក�ុង�នេនះ
�ពម��ក�ុងេពលេ�ះ ។ ក�ុងទីបំផុតៃន�រ�បតិបត�ិធម៌ េ��វចរ
េរ�យ ៗ (លទ�ផលនឹងដឹងច�ស់�) េនះក៏�របស់�ក់ែតងេឡង ី
�ំង�យ ក៏�នដឹងច�ស់� កំេណីតៃន���អញ អស់េហយ ី
េ�យចត ិ � �សង�តធម៌ មន ិ ែមន�សច�ធម៌ មន ិ ែមន�ន� ិ � នេទ ។
�ពហ�ចរយធម៌ អញ�ន�ប�ពត ិ ឹ �ចប់េហយ ី
៤-
គឺេធ�ីចិត�ឲ���ច់េ�
់ េប��ចិត�ដប ៏ រសុ េបី���អញយត ឹ ត�មងឧ ិ ទ�ភ�ឺ��
េ�
�ន់�ពមួយ� �នក៏មិនែមន �មិន�នក៏មិនែមន �នដល់�ព
�ត�វេធ�ី�នេធ�ីេ�សចអស់េហយ ី កិច�អ�ីដៃទេទ�តែដលអញ�ត�វេធ�ីេដីម� ី �បេ�ជន៍ដូចេនះ មិន�នេទ�តេឡយ ី ។
កត់ស��ល់�៉ងល�ិតបំផុតរកេ�ប�ប�បដូ ចេ�នឹងអ�ី ៗ ពុ ំ�ន េហយ ី ចេ�មន ី េនវស���ស��យតនជ�ន
កច ំ �យែដលអញ ិ ��ង
ដូ េច�ះ បុ គ�ល�ំង�យ� ែដល�នេធ�ីស�បត�ិេនះឲ�
គេឺ ធ�ឲ � ី �ចត ិ �របស់ខួ ន�ជកេ�
េកត ី ក�ុងស��នៃនខ�ួន បុ គ�ល�ំង�យេ�ះ េ��ះ� �អ�ក�ន
់ ឹងដឹង�) េនះក៏� ក�ុង�នេនះអស់�ល�និច� (លទ�ផ លគងន
�បកបេ�យធម៌ដ�៏ បេសីរ េ��ះ� �នដង ឹ ច�ស់នូវ�ររលត់ទុក�
របស់មួយេទ�ត ែដល�ក់ែតងេ�យចិត� �សង�តធម៌ មិនែមន�
ែដល�ពះពុ ទ��ស�េ�� ទុកន � េិ �ធ ឬ ន� ិ �ន។
សច�ធម៌ មិនែមន�និ��នេទ ។
�ររួចផុ ត�សឡះពីអ�ី ៗ �ំងអស់ ឬ �រ�នសេ�មចេ�ក�-
ក�ុងលំ�ប់េ�ះ េ��វចរ ពុ ំ�នយកចត � េ� ិ �របស់ខួ ន បេង�ីត�អ�ីៗ
មិនបន�ឲ��នកំេណីតថ�ីេទ�ត
មិនេធ�ីឲ�ចិត�វ ិលមក
�ន់ភព ឬ វ ិភវភព ។ េបីេ��វចរ� �នចិត�ែបបេនះេហយ ី
ធម៌
ែដល�នសច�ធម៌��គះឹ
មន ិ �នេសចក�ក ី េ�មក ី �ប់ញ័រេទ
េសចក�ីេនះ េ�កអ�ក�នគប�ដ ី ឹង�មពុ ទ��សិត� ៖ ភិកុ �ំ � ង�យ!
អ�ីែដលមិនពិត��កដ
េយង ី ឲ�េ��ះ�
េ��វចរេ�ះ នឹងមិនេ�ះថ�ក់ មិនជក់េញ�ននឹងអ�ីៗ �ំងអស់កុ ង �
េ�សធម៌ �ធម៌ខុស អ�ីែដលពិត��កដ េយង ី ឲ�េ��ះ� អេ�
េ�ក�ំង�យ ។
សធម៌ ែ�ប� ធម៌�ត�វ ឬ ធម៌ពត ិ គ� ឺ ន� ិ � ន ហ�ង ឹ ឯង ។
េបម ី ន ិ �នចត ិ �េ�ះថ�ក់ មន ិ �នចត ិ �ជក់េញ�ន េ��វចរ
�សិតៃនពុ ទ��ស� េយង ី �នេឃញ ី េស�ីរែត�គប់កែន�ង�
េ�ះក៏អស់�នេសចក�ីកង�ល់ េបីមិន�នេសចក�ីកង�ល់ េសចក�ីស�ប់
�ពះពុ ទ� �ទងែ់ តងែតេលីកយកសច�ធម៌េនះ េ�េធ�ី�េ��ះៃន និ��ន
-១៩៣-
េ�យ�ទង�់ �ស់� “
-១៩៤-
និ��នគឺ�អ�? ី
ត�គត ��ប់អក � �ំង�យេរ�យៗ � សច�ៈ
និង មគ�ៈ ធម៌�ង ំ ពីរេនះ �ធម៌�េំ ��ន់ អរយសច� ិ
” ។ សច�ៈ
�តងេ់ នះ �មពុ ទ�បំណង សំេ�យក ន� ិ � ន ។ េតអ ី េ�ី ��សច�ៈ?
ពិេសស
ែដលេ�កឲ�េ��ះ�
និ��នគឺ�អ�? ី
វ ិបស��ប��
មិនែមនេ�យ
��ស័យេ�ហៈ ឬ អវ ិ���៉ងេ��ត��ត ឬ �៉ងល�ិតេ�ះេទ ។ �រ�ក់ធុ ះ� (បដិេវធ) �នន័យ��ររលត់អស់រលីងនូ វត� � និង
ប��េនះ ពុ ទ��ស��នបំភ� �ឺ េ�ក�ុងេ�កេយង ី េនះ ��នអ�ី�របស់ពិត�មគំនិតែដលេគេ���នេ�ះេទ េ��ះអ�ីៗ�ំង
�ររលត់េ�យមន ំ �យ ិ �នេសសសល់នូវទុ ក��ង
ែដល�ពះពុ ទ�
� េិ �ធ ។ េនះឯង េ��ះ� ន� �ស� េ�� ទុកន ិ �ន។
។
ន័យេផ�ងេទ�ត ពុ ទ�បរស័ ិ ទមិនគួរ�នេ�បល់� និ��ន�
របស់ែដលេកីតេឡង ី េ�យេ�គ�ងផ�ំ រែមងែ�ប�ប�ល និង ��ស់បូ រ� ។
លទ�ផលៃនសង�តធម៌ �ធម៌�ក់ែតងេឡង ី ឬ ផ�ំផុ ំេ� ឡង ី េ�យអ�ីៗ
របស់េ�ះ��នខ�ម ឹ �រពត ិ ��កដេ�ក�ុងស�រិ �ព នច ិ ��ព ដូ ច�
េ�ះេទ ។ េ��ះ� ន� ៏ ន ិ � ន នង ឹ �ត់ចូលក�ុងធម៌�េហតុ កម ិ ែមន
�ក�� ខ�ួនឯង �ពលឹង ឬ �ត�ន ័ ែដល�របស់�នេ�ក�ុងខ�ួន
នឹង�ត់ចូលក�ុងធម៌�ផលក៏មិនែមន
េយង ី ឬ េ��ខ�ួនេយង ី េ�ះេទ ។
ស�ធិ ប�� ឬ �រ�បតិបត�ិធម៌�េហតុ ឲ��នសេ�មចនិ��នេ�ះ
អស់សុទ�ែត�សង�តធម៌
�ធម៌េកីត�នេឡង ី េ�យេ�គ�ងផ�ំ
។ ប៉ុែន�េ�បល់�
សីល
អ�ីៗ�ំងអស់ពិត�របស់�ត�វែ�ប�ប�ល �ម�ល�មសម័យ
េ�បល់េនះមិនខុ សេទ េ��ះទេង�ី�ង ំ អស់េនះ �េហតុ ៃនេសចក�ី
ឬ �មេហតុ �មបច�យ ័ នង ិ �មស�វធម៌ែតង�ន�ធម�� ។
សេ�មច ែដលេយង ិ � ន មន ិ ី ទ��ប់ន� ិ យ� �ផលេ�ះែមន ។ ន�
េសចក�ីពិតេនះ �េសចក�ីពិត ែដលេគេមល ី េឃញ ី េ�យប���ន់
�នេហតុ មិន�នផលេ�ក�ុងខ�ួនឯងេទ េ�យេហតុ � សច�ធម៌
ៈ។ ខ�ស់ េទីបេ�កឲ�េ��ះ� អរយសច� ិ
�ំង�យ ក៏មិន�នផល ។ និ��ន មិន�នផលិតេចញនូ វវត�ុ�តុ ដ៏
អរយសច� ៈេនះ �នពិត��ដកែមន ។ េដីម�ល ិ ី ុ ះសច�ៈ ដ៏ ់ �ស់េនះ �បេសរី ខ�ងខ
៌ ំ�ង �ន�ថក ំ ដូ ច��ន ឬ ស�ធិ�េដីមេទ ។ សច�ធម៌�ន
មនុ ស��ំង�យ�ត�វ��ល់េសចក�ព ី ត ិ ឲ��ន
េសចក�ព ី ត ិ េ��សច�ធម៌ រឯន ី � ិ � ន�នេសចក�ព ី ត ិ េ��ន� ិ � ន��ន
ច�ស់�ស់ �ត�វខំព��មេធ�ីខួ ន�នយល់ � ដឹង�ក់ធុ ះនូ � វអ�ីៗែដល
�រែ�ប�ប�ល��ស់បូ រេទ។ � �រែដលគួរេធ�ី គខ ឺ ំព��ម�បតប ិ ត�� ិ ៉ង
ពិត�មស�វៈពិត ឬ េសចក�ីពិតៃនធម��តិ េ�យ��ស័យ ប��
�ឲ�េឃញ ី និ��ន េហយ ី �នសំេរចនិ��នប៉ុេ��ះ ។
-១៩៥-
�ពម�មួយេនះ សូ មកុ ំសន�ិ��ន� និ��ន គឺ�លទ�ផលៃន��៌ �ំង�យ ែដលខ�ួន�នេដីរេ�ះេឡយ ។ េ��ះ� និ��ន � ី អសង�ត�តុ
-១៩៦-
និ��នគឺ�អ�? ី
មិន�ត�វ�នសេ�មចេ�យ
សង�ត�តុ
េឡយ ី
។
មនុ ស��ំង�យេឡង ី េ�ដល់កំពូលភ�ំខ�ស់េ�យ��ស័យផ�ូវ ប៉ុែន� កំពូលភ�ំមិនែមន�លទ�ផលៃនផ�ូវេ�ះេទ ។ េគ�ចេមីលេឃញ ី ពន�ឺ េភ�ីង�ន ប៉ុែន�េភ�ីងមិនែមន�លទ�ផលរបស់ែភ�កេឡយ ី ។ សំណួរមួយែដលេកីត�េរ�យៗ
ក�ុងចំេ�មពុ ទ��សនិក
និ��នគឺ�អ�? ី
់ នចេម�ីយ� ៖ �ពះស��សម�ុទ��ទង� “ែន�ធៈ!
ប��េនះមិនគួរអ�ក�ន់យកទុ ក�ប��េ�ក�ុង
�ពំែដនេទ គ� េ��ះ��រ ឺ ប��េ�ហួស�ពំែដន ។ េ��ះអ�? ី �ប�ពត របស់អ�ក�នន� ឹ ��ិ ពហ�ចរយធម៌ ិ ិ � ន�ទប ី ំផុតេ�េហយ ី ”។ ់ ំែដង� “ �ពះបរម�គ� �ទងស
អប��េ� អមតំ បទំ េសចក�ី
មិន�ប�ទ �ផ�ូវេ��ន់�ពះន� � សិតេនះប��ក់� េបី ិ � ន ” ។ ពុ ទ� ់ េ�មចន� ចងស ិ �ន
�ត�វខត ិ � ិ ខំបំេពញន� ិ � នបដប
គ� ិ ត�ិ ឺ របដប
� េ��ងេ��យ ៃន�របរន ំ �យ �ន ិ � ិ � នរបស់�ពះអរហន��ង
់ ប េដីម�ន ំ ុ គ�ល ី � ិ � នេ�យមន ិ េធ�ស�បែហស េ��ះេពលេវ�មន ិ រង�
េ�សល់អ�ីខ�ះេទ? េគមិនគួរនឹងេ�ទសំណួរេនះេទ េ��ះនិ��ន�
�េឡយ ី �សបនឹងពុ ទ��សិត� ៖
សច�ធម៌ �អវ�ន �ធម៌ទីបំផុត �ធម៌ចុងចប់េ�េហយ ី ។ �ធម�
“ អេច�ន�ិ �� តរយន�ិ រត�េិ �
�
វេ�គុ� អនុបុព�ំ ជហន�ិ ” ។
របស់�ែដលេគទុ ក�ទីបំផុត
របស់េ�ះមិន�នអ�ីេ��ង
េ��យេទ�តេទ ។ �បសន ិ េប� ី នអ�េី �េ��យេទ�ត អ�េី �ះគស ឺ ច�ធម៌
“ �ល�ំង�យេដីរេ�ដូ ច�នេជីង ��ត� ំ �យេហរី ី ង
�អវ�ន មិនែមន�និ��នេទ ។ េសចក�ីកុ ងចំ � ណុចេនះ �ន
័ ឺ�យុ ៃនសត��ង ឆ�ងេ�ដូ ច�ន��ប វយគ ំ �យ លះបងេ់ �ល
សំណួររបស់ភិកុ េ� � � ះ �ធៈ ែដល�នសួរ�ពះពុ ទដ � ូ ចតេ�េនះ ៖
ជីវ ិតេ�បន�ិចម�ងៗ �ក់ដូច�នេសចក�ីស�បេ់ ខ�ីម ” ។
“ សូ ម�ទងេ់ ម��េ��ស! និ��ន�នអ�ី��បេ�ជន៍ �នទី បំផុតដូ ចេម�ច? ” សំណួរេនះគឺ
�ធភក ិ ុ�
់ ឹង�េត� ចងដ ី នអ�េី ��ងេ��យ
់ ឹង� និ��ន �នទីបំផុតដូ ចេម�ច ។ ចងដ
�រ�បតប ី �ន ី មួយជំ�នម�ងៗ ដូ ច ិ ត�េិ ដម ី � ិ � ន �ត�វ�ប់េផ�ម េ��កមួយែចងទុ ក� “ �រេធ�ដ � យ�ន់េ�ជន៍ ី ំេណីរេលផ ី ូ វ�បែវងមួ �ត�វ�ប់េផ�ីមមួយជំ�នម�ងៗ ” ។ Í Í Í
-១៩៧-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នមិនែមន�តក�ធម៌ និ��នមិនែមន�តក�ធម៌ មិនែមន�វចនធម៌េទ និ��ន�
-១៩៨យល់�យ��ប់មិន�នដែដល ់ �កូ នសិស�ខ�ួន �យែដលចងឲ
។
និ��នគឺ�អ�? ី
េ�ប�បដូ ច��គ�បេ�ង�ន�ំង
យល់អំព�ី ទឹសវ�ី ិទ���ស�ខ�ស់ៗ
េ�យព��មេលីកយក�ទឹសវ�ី ិទ���ស�
៏ នកំពស់េ�ះេ� ដ�
ធម��តុ �នកំពស់ហួសផុ តពត ពវី ចនធម៌ ែ�ប�ខ�ស់ ី ក�វ ិ�� នង ិ
ពន�ល់សស ិ �ក�ុង��ក់មធ�មសក ិ � ឬ ��ក់បឋមសក ិ � ។ �រ�ំយក
ហួសពីគំនិត�តិះរះព ិ ិ�រ���វ��វ
�មផ�ូវគំនិតប����ល់ខួ ន �
វ ិ��ខុ សក�មិតេ�បេ�ង�នសិស�េធ�ីឲ�សិស�មន ិ យល់ និង �តបង់
ៃនបុ ថុជ�ន ។ ប៉ុែន�និ��ន�ធម��តុ �នកំពស់លម � ដល់គំនិតប��
េពលេវ� ។ �៉ង�មិញ ពុ ទ� � និកែដល�ំ��ជែជកអំពីេរ�ង
ៃនបុ ថុជ�ន ែដល�ន��ល់មគ�អង� ៨ (អដ�ង�ិកមគ�) េហយ ី �តិះរះិ
និ��ន �មរេប�បខុ សែបបខុ សផ�ូវៃនត��យ�ពះពុ ទ� ក៏ពុំ�ចនឹង
ព� ំ ៨។ ិ រ��មួយនង ឹ �រ�បតប ិ ត�� ិ មមគ��ង
ទទួល�នលទ�ផលល��៉ងេ�ះែដរ ។
�រសិក�អំពីនិ��នរបស់េយង ី រហូ តមកដល់ ី �ំងពី�ងេដម
បុ គ�ល�គប់រូប�ចសេ�មចនិ��ន
េ�យខ�ួនឯងេ�ៃថ��
េពលេនះ េយង ី �នជួប�បទះនឹង�ក�លំ�ក��ប់លំ�កយល់�ន់
មួយឲ�ែតេគខំ�បឹងបដិបត�ិ �៉ងសុ �កឹត �មមជ�ម ិ បដិប�ែដល
ែតេ�ចីនេឡង ី ៗ ។ និ��នេនះ េគចូ លចិត�ជែជកែវកែញក���ស់
�ពះពុ ទ���យទុ ក ដូ ច��រខំ�បឹង�ត់ហក �ឹ ហ�ន ឺ ទូ ��នចិត� េធ�ីចិត�
ែត�រជែជកេឆ�យ ី ឆ�ងរបស់េគ េ�ចន ី ែត�ល់�ចក រក��រេចញមន ិ រួច
ឲ�បរសុ ិ ទ�េ�យខ�ួនឯង េហយ ី �នលុ ះដល់ធម៌�ន់ខ�ស់ ។ ពួកេគ
េ�ប�បដូ ច�េគ�ំ��ខំ�បឹងែវកផ�ូវេដីរក� � លយប់ងងឹត មិនសូ វ�ន
មិន�ំ�ច់�វរកន័យនិ��នក�ុងវច�នុ �កម ។ ប���ំង�យ�ក់
�បេ�ជន៍អ�ីេ�ះ េ��ះអ�កជែជក�ំងអស់េ�ះ�នទស�នវ ិ���ប
ទងនឹងនិ��ននឹង�ត�វ�នេបីកប��ញឲ�េឃញ ី ច�ស់ឯកឯង ។
េពក រុករកមិនដល់កំពស់ៃននិ��ន ។ ពួកមួយេទ�ត �នទស�នវ ិ��
សត�េ�កេ�ជិត ឬ ��យពីនិ��នប៉ុ�� ��នអ�ក�ដឹង
ខ�ស់ែដរ ែតមន ិ �ត�វនង ឹ កំពស់របស់ន� ិ � ន ។ ពួកទ២ ី េនះ េ�ះប� ី
ំ ឹ ងអំពន �នេឡយ ។ ដណ ី ី � ិ � ន �ត�វដឹងេ�យខ�ួនឯង ។ េទប ី �ពះ
េ�យសំ�ងេលប � ី ��របស់ខួ ន�
ពុ ទ��ទង�់ �ស់� ៖ “ ធម�ៈ�ំង�យរហូ តដល់�ននិ��ន �ទី
នឹង�ចពន�ល់��ឲ�យល់�ន
�៉ង�ក៏េ�យ ក៏េ�ែតមិន�ចស�ម�ល�រពន�ល់េ�ះ ឲ��យ
បំផុតេ�ះ � សន�ដ ិ េ�ិ � គឺអ�ក��ន អ�កេ�ះេឃញ ី ”។
-១៩៩-
�ពះពុ ទ��ស��នទស�នៈ�
ប�� “នរកសួគ� ៌ នពត ិ ឬ ��នេទ?” �ប��ែដលសង�ម
��យ�នច�ស់�ស់
ឬ
។
ប��េនះ
និ��នគឺ�អ�? ី
នរកសួគ៌�បេភទទី១
អវ�នក� បច�ុប�ន��ប់�រម�ណ៍�៉ង��ង ំ
-២០០-
និ��នគឺ�អ�? ី
េបេី យង ី �ចេ�ះ
�ចេធ�ីេសចក�ីបំភ�ឺឲ�មនុ ស��ម��
ចិត�មនុស���តុ សំ�ន់
បំផុត ។ �តុ េនះ�នសមត��ពប��រូប�យឲ�េធ�ី�រសព��៉ង �ន េ�ះ�ល�ក�ី ��កក់ក�ី េ�សចេលច � ប ៏ ���ត់ ី ត ិ �ដឹក�ំ ។ ចត ិ ក ឲ�បេ�� ញ��ែផ�មពីេ�ះ ឬ សម�អ ី សុ េ�ះ �នែដរ ។
�យយល់ េពលេ�ះ�រ�ន់�ពះពុ ទ��ស�របស់េយង ី នឹង�ន់ែត
រឯ�យ និង �� �នមុ ខ�រ�តឹមែត�ទីងេ�ងស��ប់ែត ី
�នេហតុ ផល �ន�បសិទ��ពេទ�េឡង ី ។ �ពិេសស េយង ី នឹង�ន
់ ��យ��េដីរតួ�អ�ី េធ�ីអំេពី ចិត��ញ�ក់បុ េ៉ ��ះ ។ ចិត�ចងឲ
�អ�ក�នជំេន�ក�ុង�ពះពុ ទ��ស��បកបេ�យេហតុ
� េ�លពំេ�ល� �តុ �ង ំ ពរី េនះអនុ វត��មប��របស់ចត ិ �។
េ��ះ�
ផល និង ប���ណ�៉ង�តឹម�ត�វ ។ ទន�ឹម��េនះ
ពុ ទ�បរស័ ិ ទនឹងអស់េសចក�ីសង� ័យ
ចិត���តុ ទទួលដឹង ទទួល��ល់ ទទួលខុ ស�ត�វ ចំេ�ះមុ ខ�រ�ំង អស់�រ
ែខ�ងមតិេ�បល់ ក�ុងេពលពិ�ក��� អំពជ ៌ � ី ំេន�េលន ី រកសួគ�
អស់ែដល�យ���នេធ�ី ។ េពលមនុ ស�ដៃទ�យ�ប�ររូប�យបុ គ�លមួយរូប
េ�យ
េរ�ង�ន ឬ ��នេហតុ ផល ។ េប� ី នេហតុ ផល េតេី ហតុផលេ�ះ
េ�បរី ូប�យក�ី េ�យសំដីក�ី ចត ី រជំនួស ។ េពលេដក ិ �េចញមុ ខេធ��
េ�ក�ុងក�មិត�ចទទួលយក�នឬេទ?
លក់ ចិត�ស��កសំងំេស��ម ។ េពលេ�ះ េ�ះអ�ក�មកេជរស�ី
មុ ននឹងវ ិនិចយ �័ េរ�ងេនះ សូ មែចកនរកសួគ� ៌ ��ក់ៗ គឺ ៖
ត�ិះតិះេដ�ល ក៏អ�កេដកលក់��នកំហង ឹ តប េ��ះចិត�មិនដឹង ។ េនះ
១- នរកសួគ� ៌ នេ�ក�ុងចិត�វ ិ��ណរបស់មនុស�
ប��ក់ឲ�េឃញ ី � រូប�យ��នចិត�ប�� ក៏មិនខុ ស��នឹងដុ ំដី ។
២- នរកសួគេ៌ មល ី េឃញ ី េ�យែភ�កក�ុងពភ ិ ពេ�កបច�ុប�ន�
េ�យចត ី ព��៉ងេល� ិ �ទទួលខុ ស�ត�វចំេ�ះទេង�ស ី យ�� េទប ី �ពះ
៣- នរកសួគេ៌ មីលមិនេឃញ ៌ ុ ងព � ិភព ី េ�យែភ�ក គឺនរកសួគក
់ �លឱ ពុ ទ�� ទងផ ់ �ទដល់�សនក ិ ឲ�ខំព��មអប់រ ំចត ិ �ឲ��នបរសុ ិ ទ�
េ�កេផ�ង ឬ នរកសួគប ៌ រេ�ក ។
េ�យចំេរនសមថកម� ��ន វ ិបស��កម���ន ឬ សតិប��ន ។ ី
-២០១-
-២០២-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
�លេបច ី ិត���ក់ចូលក�ុង�ព��កក់ េ�យអំ�ចកិេលស
េយង ី េឃញ ី េហយ ី � នរកសួគេ៌ �សចេលទ ី េង�ីរបស់មនុ ស� ។
ដឹក�ំ �រប��ែដលចិត�េធ�ីេ�េលី�យ�� ក៏�ន�ព��កក់ ។
�ក����ក់នរក េឡង � ុ េ៉ ��ះ ។ ី សួគ៌ គ� ឺ ��ន�ពរបស់ចិតប
ទេង�ីរបស់�យ��ក៏�ន�ព��កក់េ�ក�បដូ ច��នឹងចិត�ែដរ ។
មនុ ស���យេ��សត�នរក សត�េ�បត សត�តរិ ��ន មនុ ស�េទព �ពះ
ចត ិ ��នលក�ណៈដូ ចេនះ�ចត ិ �េ�រេពញេ�េ�យកំេ�
អរយបុ គ�ល �ពះបេច�កពុ ទ� �ពះស��សម�ុទ� េ�សចេលទ ី �កក់ល � ិ ី េង��
េភ�ីងកិេលសដុ តេ�ល
។
េ��ះ�ត�វ
ចំែណកបុ គល � ែដល�ត�វ�នេគេធ�ឲ ី �េ��
ែដលបុ គ�ល�នេធ�ីបុ េ៉ ��ះ ។
�ក�យេ�ះ នឹងរកឱ�សសងសឹក េធ�ីទុកប � ុ កេម�ញ មកវ ិញ ។ ជនទុ ច�រត ិ និង មនុ ស�េពញេ�ភៈ េ�សៈ េ�ហៈ និង �រ
េបីនិ�យេ�យសេង�ប �នសួគេ៌ �ក�ុងចត ិ � នរកេ�ក�ុង �ទ�ង
េ��ះ�ល�េគ�នទទួលឥ��រម�ណ៍
េគែ�សក�
េគ
�ចែណនន� ិ � រែមង�នចត ិ �េ��ក�ួលឈួលេឆះ អន�ះ� �ំងយប់
សប�យដូ ចេឡង ី �នសួគ៌ ។ ផ�ុយេ�វ ិញ �ល�េគ�នទុ ក�ធ�ន់
�ំងៃថ� ។ េនះគឺ�នរកក�ុងចិតក � ុ ងព � ិភពេ�កេនះ ។
េ�ះ��យមិនេចញ េគែ�សក� “ ែបក�ទ�ង��ប់ឥឡូវេហយ ី !”។
ផ�ុយេ�វ ិញ េបីមនុ ស��នចិត��បកបេ�យគុ ណធម៌ �ន
នរកសួគ៌�បេភទទី ២
�ពហ�វ ិ�រធម៌ បុ គ�លេ�ះ�នេម�� ករុ� �ប់រកអ�កដៃទ �ន
មនុ ស�ែដល��ប់�នចូ លេ�េមីលអ�កេ�ស ក�ុងពន���រ
់ �មនុ ស��នទុ ក� រួច�កទុ ក� ។ េបេី ឃញ គំនត ិ មនុ ស�ធម៌ ចងឲ ី េគ
់ នេឃញ គង� ី មនុ ស�ែដល��ក់នរក ក�ុងជីវ ិតេនះ ពត ិ ៗ ។ មនុស �
�នសុ ខ ក៏ជួយអរសប�យ ។ េបេី ឃញ ី មនុ ស�េ��ះ�� ជួយ
�ប់គុករស់េ�េ��ម�រជិះ�ន់ េប�តេប�ន េធ�ី�ប របស់��គ ំ ុក ឬ
ផ�ះផ�រកយុ ត�ិធម៌ ។ បុ គ�លជំពូកេនះមិន�ចែណននិ��ចំេ�ះ�ព
��ក់�ររក�គុ ក ។ អ�កេ�ស��ំរស់ ��ំ�រលំ�ក �ំ�ត់ទទួល
រុងេរ�ងរបស់អ�កដៃទ ��នឥរ�បទ�ពេហ ន ិ ី េ�ង�ច ��ល់បុណ�
�រុណកម� �៉ងកំ�ចពីសំ�ក់���ធរគុ ក ។ ចំែណកជន��
�ប ��ល់តៃម�មនុ ស� រស់េ�ក�ុងសន�� ិ ពៃនជីវ ិត ។ េនះគ� ឺ �ន
� ពួកេគរស់េ��៉ងលំ�ក ខ�ះមុ ខខ�ះេ��យ រកមួយៃថ�ស��ប់
សួគរ៌ បស់ជីវ ិតក�ុងេ�កេនះ គ� ៌ ូ វច � ត �ឹ ែដរ ។ ឺ នសួគផ ិ �ហង
រស់មួយៃថ� េ�យ�រេដីរសុ� ំ ន ឬ េ�យេរសរបស់ ពធ ី ី ុ ងស��ម ។ េនះេហយ ី គម ឺ នុ ស���ក់នរកេ�កិយ�ំងរស់ ។
-២០៣-
-២០៤-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
ផ�ុយេ�វ ិញ ជន�ន�ប�ពឹត�ល � �ពលរដ��តឹម�ត�វ មិនេល�ីស
េរ�ង�នពិត ឬ មិនពិត ពុ ែំ មន�េរ�ងសំ�ន់ស��ប់មនុ ស��ត�វយក
ច�ប់របស់�បេទស ឧស�ហ៍េធ�ី�រ�រចិ��ឹមជីវ ិត េលីក�នៈជីវ�ព
មកគិត�ំឲ�ឈក ឺ �លេទ ។ េរ�ងសំ�ន់របស់មនុ ស�គ� ឺ របំេពញ
�នចំណី��របរបូិ ណ៌ សេម��កបំ�ក់ល � �នភូ ម�ិ គឹះ �ន�ន
មនុ ស�ធម៌ ក�ង�គ��រ និង សង�មឲ��នសន�ិ�ព សុ ខុ�ល
យន�ទំេនប � ល័ត ី �នេ�គ�ងេអឡច ិ �ត�នច ិ ដូ ច� ទូ រស�ន៍ ទូ រស័ពច
�ព នង ិ វឌ�ន�ព ប៉ុេ��ះ ។
កុ ំព�ូទ័រ និង អុ ីនធ័រណិត ។ �នៈមនុ ស��ក�មេនះ េបីេ�ប�បេធ�បេ�
េរ�ងនរកសួគ៌ េ�ះបីអធិប�យែវងអ��យប៉ុ�� ក៏�នអ�ក
នឹង�នៈរបស់អ�កេ�ស និង ជនអ�� ដូ ច�នេ�លមកេហយ ី
ខ�ះយល់�ន
េឃញ ី ��នក�មិតខុ ស��ច�ស់�កែឡត ដូចេមឃ និង ដី ។ េនះគឺ
េហយ ។ េដីម�� � គ៌ ខ�ុស ំ ូ មេលីកយកលក�ណៈ ី ី ពន�ឺកុ ងេរ�ងនរកសួ
�នរកសួគ៌
ពេិ សស ៣ �៉ង របស់�ពះពុ ទ��ស� មកអធប ិ �យ ។ លក�ណៈ
ែដល�ពះពុ ទ� � ស�បេ�ង�នមនុ ស�
ឲ�េមល ី េឃញ ី
ផលវ ិ�ក ៃនទេង�ី��កក់ល � េដីម�ប ី ណុ � ះគំនិតជនទូ េ�ឲ�ចង�ំពី
អ�កខ�ះេទ�តេ�ែត�នេសចក�ីសង� ័យមិនអស់មិន
ពេិ សស ៣ �៉ងេ�ះ គឺ ៖ ១- វ ិធ� ី �ស� (Methodology) គឺពិធីេផ�ងៗក�ុង�ពះពុ ទ�
នរកសួគេ៌ �កិយែដល�ចេមីលេឃញ ី ��ល់ែភ�ក ។
�ស� �នពិធីនមស��រ�ពះរតន�ត័យ ពិធីបំបួសកុ លបុ �ត ពិធី
នរកសួគ៌�បេភទទី ៣ េយង ី ��ប់ឮ�រែថ�ងេរ�ប�ប់េរ�ងនរកសួគ៌ �៉ងវ ិច�ិ ត នង ិ ពិ��រ ែដល��ននរ���ក់�នឮេហយ ី មិន�ប់�រម�ណ៍ មិនយក ចិតទ � ុ ក�ក់េទ ។ �រេ�លអួត�ងសេសីរ� �នសួគល ៌ � ��ន
េធ�� ចំេរនេម� � �វ� នង ពធ ី ន រក�សល ី ី ិ ិ ប ី ុ ណ�េផ�ងៗ�ន �ឃបូ � វ ិ�ខបូ � កឋន ិ �ន �េដីម ។ ២- នទ ិ ស�នៈ (Demonstration) គឺ�រេលីកចង�ុលប��ញ ឬ
សប�យ �មួយនឹងប�� �មគុ ណ រឯ�រេ�លប� � ប់�ននរក� ី
វ ិ�រណកិច�
�នេ�ក�ប េវទ� េ��ចផ� នង េ�េពញេ�យ�រុណកម� ិ
បុ គ��ធ� ិ � នធម៌ ន� ិ យ�ប�សពផ ី លបុណ�-�ប នរក-សួគ៌ ឲ�
របស់�យនិរយ�លេ�ះ
ឲ�មនុ ស�ខំេធ�ី
េឃញ � នផលល� អ�កេធ�ីអំេពី ី ច�ស់នូវសកម��ពរបស់អ�កេធ�ីអំេពីល�
បុ ណ� និង េច�ស�ងអំេព� ៌ ី បសព��៉ងប៉ុេ��ះ ។ េរ�ងនរកសួគ�
��កក់�នផល��កក់ ដូ ចក�ុងេទវទូ តសូ �ត និង ក�ុងគម�ីរធម�បទ
គឺ��រេលីកទឹកចិត�
�េ�គ�ងឧប�
ប��ញេហតុ ផលពិត
�នដល់
-២០៥-
វ ិ�នវត�ុ េបតវត�ុ �េដីម ។ �ន��ននិទស�នៈដូ េច�ះ គឺេដីម�អ ី ប់រ ំ សតិសម�ជ��ៈ របស់ពុទ��សនិក ឲ�េចះ�ស�ញ់ អំេពីល � ស�ប់ េខ�ីមអំេពី��កក់ផង �ំង�យ�នកម�
ឲ��ន
-២០៦-
និ��នគឺ�អ�? ី
កម�ស�ក�ស��
ែដលខ�ួនេធ�េី ហយ � ី �របស់ខួ ន)
(េជ��សត� ច�ស់�ស់
�មស�វៈពិតផង ។
� មុ ប�ទធម៌ ៣- ទស�នវ ិ�� (Philosophy) �នដល់ បដិចស
និ��នគឺ�អ�? ី
នឹង ន� ័ ៨ �៉ង ដូច�ងេ��មេនះ ៖ ិ � ន ។ និ��ន �នអត�នយ ១- មទនម � េ� �ំញីនូវេសចក�ី�សវ ឹង ិ ទ ២- ប� ិ សវ ិនេ� បេ��បង់ នូ វេសចក�ីេ�សក��ន េ�តក �ត�ល ក�ុងប�� �មគុ ណ ៣-
�លយសមុគ�េ�
់ ូ វេសចក�ី�ល័យក�ុង រ ំេលីងបងន
ប�� �មគុ ណ
និង អរយសច� ធម៌ �េដីម ស��ប់ពុទ� � សនិកសិក� បដិបត�ិ ិ
៤- វដ�ូបេច�េ� �ត់��ច់នូវដំេណីរវ ិលវល់កុ ងសង�រវដ� �
ពេិ �ធឲ��ន�����ណ�ប��វន�ដឹង��ល់ច�ស់នូវស�វៈពត ិ
៥- តណ�ក�េ� អស់េ�ៃនត� � �គប់�បេភទ
របស់េ�ក�តុ េដីម�� ី ងជីវ ិតឲ��នសុ ខសន�ិ�ព និង ទីបំផុត
៦- វ ិ�េ� ��ស�កតេ�មក
�នបរមសុ ខ�អមតៈ េ�លគឺ�ពះនិ��ន ។
៧- នេិ �េ� រលត់��នេសសសល់
សូ មេម����ប� �ហរិ �ស��ំងអស់កុ ងេ�ក � ដូ ច
៨- ន� ិ � នំ េចញផុ ត�កភព�ំង ៣ ។
��ពហ����ស� �គស ឹ ��ស� អុ � ិ � ម�ស� �នែតលក�ណៈ
ន� � ឲ�អស់រលង មន ិ � ន�នន័យ� �ររ ំលត់រ ំេលង ី ត� ី ិ
២ �៉ងេទគឺ វ ិធី��ស� និង និទស�នៈ ប៉ុេ��ះ ។ រឯី វ ិធី��ស�
�នេសសសល់ ឬ �ររួចផុ ត�សឡះពីេសចក�ីទុក�េ�ក�គប់�៉ង ឬ
និង និទស�នៈ ៃន�ហរិ �ស��ំងេ�ះ ក៏មិនដូ ច�ង �ពះពុ ទ�
�រ�ត់��ច់នូវដំេណីរវ ិវល់កុ ងភព�ំ � ង ៣ ។ និ��ន�តុ �ន ២
�ស�ែដរ េ�ចីនែតនិ�យខ�ះេហតុ ផល ។
�៉ង គឺ សឧ�ទិេសសនិ��ន និង អនុ �ទិេសសនិ��ន ។
និ��ន�នន័យដូចេម�ច? ៤) �ពះពុទ�បរម�គ� �ទង់ េ�ក�ុងចតុ �រយសច� (អរយសច� ិ ិ េ�បី�ក� នេិ �ធ ជំនួសឲ��ក� ន� ិ � ន ។ ដូ េច�ះ នេិ �ធ �េវវចនសព�
- សឧ�ទេិ សសន� ិ � ន ែ�ប� ន� ិ � ន�នប�� ក�ន� សល់េ� - អនុ�ទេិ សសន� ិ � ន ែ�ប� និ��ន��នប�� ក�ន� សល់េ�
-២០៧-
-២០៨-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
�ពះពុ ទ�� ទង�់ �ស់� �នែត ត� � េទែដលបេង�ីតេសចក�ី
េធ�ដូចេម�ចេទបសំេរចនិ��ន? ក�ុង�ពះពុ ទ��ស� េដីម�� ី នសំេរចនិ��ន មេធ��យែត មួយគត់ គឺបេង�ីន �វ�មយប�� ែដល�ប���នមកពី�រចំេរន ី វ ិបស��កម���ន ឬ សតប ិ ��ន ។ ប��ែដលបុ គ�ល��ក់ៗ�ច
ទុ ក� េហយ ី �នែត ប�� េទែដលេធ�ីឲ�រលត់ទុក�េ�វ ិញ ។ ប��ក�ុង ពុ ទ�ត��ស់េនះ សំេ�យក �វ�មយប�� េនះឯង ។ ក�ុងម�សតប ិ ��នសូ �ត �នដំ�ល� សម័យមួយ �ពះ ់ ងេ់ ��មួយជន�តិ កុ រុ េ� ក��សធម� �ទី �ន�ពះ�គ �ទងគ
បណុ � ះប� � ល�ន �ន ៣ �៉ង គឺ ៖ ១- សុ តមយប�� គឺ ប�� �នមកពី�រ��ប់ធម�េទស� ��ប់ �ឋក� ��ប់�គ�បេ�ង�ន �នេស�វេ� សិក�បរយត� ិ ិធម៌ � េដីម ។ ប��េនះ �ពះពុ ទ��ទង�់ �ស់� �ប��ខ�េី គ ។
ផ�ររបស់អ�ក កុ រុ ។ េ���េ�ះឯង �ពះ�ន�ពះ�គ �ទង�់ �ស់ នឹងភិកុ �ំ � ង�យ �៉ងដូ ច�ះ� ៖ “
� យប�� គឺ ប�� �នមកពី�រស�� ឹងគិត �រ�តិះ ២- ចិនម
��លភក � ង�យ! ផ�ូវ គឺ សតប ិ ុ �ំ ិ ��ន �ំង ៤ េនះ �ផ�ូវ
មូ លែតមួយ (�ប�ពឹត�េ�) េដីម�េី សចក�ីបរសុ ំ �យ ិ ទ�ិ ៃនសត��ង
រះរកេហតុ ផល ឬ ពិ�រ�អ�ីៗែដល�នេរ�ន �ន�ន �ន��ប់ ិ
់ ូ វេសចក�ីេ�ក េដីម�ល ី ះបងន
�េដីម ។ ប��េនះ ក៏�ពះពុ ទ��ទង�់ �ស់� �ប��ខ�េី គ ែដរ ។
េសចក�ីទុក� និង េ�មនស� េដីម�� �បកបេ�យអង� ី ននូ វ អរយមគ� ិ
៣- �វ�មយប�� គឺ ប�� �នមកព� ី រចំេរន ី �របដិបត�ិ �រយកបរយត� ិ ិធម៌ ែដល�នេរ�ន �ន�ន �ន�តិះរះិ មកបដិបត�
និង
េសចក�ខ ី �ក ឹ ខ�ល ួ
េដីម�រី ំលត់
៨ �ប�រ េដីម�េី ធ�ឲ ី ��ក់ច�ស់នូវ�ពះន� ិ �ន”។ � �ពះពុ ទ�ត��ស់កុ ងម�សត ិប��នសូ �តេនះ
ប��ក់�៉ង
(អនុ វត�) ��ល់ខួ ន � �ន��ទិ �រចំេរន ី សមថកម���ន ឬ
ច�ស់�កែឡត� េដីម�� ី នសំេរច�ពះនិ��ន មិន�នមេធ��យ
វ ិបស��កម���ន ឬ សតិប��ន ។ ប��េនះ �ពះពុ ទ��ទង�់ �ស់�
ដៃទ�េ��ពី�រចំេរន ី វ ិបស��កម���ន ឬ សតិប��ន ែដល
� េ��ះ�នមកេ�យខ�ួនឯង ពេិ �ធេឃញ �ប��របស់ខួ ន ី េ�យ
បណុ � ះប� � លឲ�េកត ី វ ិបស��ប�� ឬ វ ិបស���ណ �ច�ក់
ខ�ួនឯង
់ �ពួក�វក េហយ ី ក៏�ប��ែដល�ពះអង�ចងឲ
បរស័ ិ ទ �ន�គប់ៗ�� ។
និង
ពុ ទ�
ធ�ុះៃ�តលក�ណធម៌ និង អរយសច� ធម៌ េឡយ ។ មេធ��យេនះ ិ ី �ចេ�� និ��នបដិប� ឬ ទុ ក�និេ�ធ�មិនីបដិប� ក៏�ន ។
-២០៩-
និ��នគឺ�អ�? ី
េបីេ�ប�បេធ�ប និ��នបដិប� េ�នឹងជម�ឺមួយៃនរូប�យ គេឺ �ក េវជ�បណ�ិត�នព��លជម�ឲ ឺ ��សះេស�យ ី េហយ ី
-២១០-
និ��នគឺ�អ�? ី
ខ�ួន ចូ រកុ ំយកអ�កដៃទមកេធ�ី�ទីពឹងខ�ួនឯងេឡយ ី ។
េ�យ�រដឹង
�ពះពុ េ���ទ�ងេលីេនះ ប��ក់� បុ គ�ល��ក់ៗ�ត�វយក
ច�ស់ពី សមុ ��នៃនេ�គេ�ះ �ពម�ំង�នផ�លឱ ់ សថ�៉ង�តឹម�ត�វ
យកខ�ួន�ទីពឹងរបស់ខួ ន � �ត�វេ�បីប��របស់ខួ ន � រច�ជីវ ិតរបស់ខួ ន �
�មក�នេវជ� ��ស� ។ េ�ប�បដូ ច�មនុ ស��នេ�គចត ិ � ែដល�ត�វ ួ
េ�យយកវ ីរយ�ព ខន�ី �មេធ��យ ។ បុគ�ល��ក់ៗ មន ិ ិ �ត�វពង ឹ
�នព��លឲ��សះេស�យ ី េ�យ�ពះពុ ទែ� ដល��គ�េពទ�េ�គចិត�
អ�កដៃទ មិន�ត�វពឹងែផ�កេលីេ�ពង�ស� េមីល�យអត��ពរបស់
៏ ូ ែក�៉ងេ�ះែដរ ។ ដព
ខ�ួន េហយ ី រត់េ�ពឹង�ទិេទព ឥន� �ពហ�េទ ។ ក�ុង�រែស�ងរក�ន
ពុ ទ�បរស័ ិ ទ�ំង�យ! ចូ រកុ ំ�ប�ទ ដូ ច�នពុ ទ��សិតមួយ � “អប��េ� អមតំ បទំ” ែ�ប� េសចក�ម ី ន ិ �ប�ទ �ផ�ូវេ��ន់
សួគេ៌ �កិយក�ី រកេ�កុ ត�រធម៌ក�ី �ត�វ�ប�ន់យកពុ ទ��សិត “ខ�ួនទី ពង ិ �។ ឹ ខ�ួន អ�� ហ ិ អត�េ� �េ� ” �នច
់ នសំេរច�ពះនិ��នែត�ត់ សមដូ ច�សិត �ពះនិ��ន ។ ចូ រកុ ំចង�
សព�ៃថ�េនះ ពុ ទ��សនិកជន�ំ��និយមែតេធ�ី�ន និង រក�
័ � “រស់ែត�ត់ �ទ�ក�ប់សូ ក” � ។ ចូ រខំ�បឹងែ�បង�ន់ វយេ�
�ិ េ� ភិកុ � �៉ង �ត់ សីល ។ េស�វេ� “ជវី ិតមនុស�” របស់វ ីរយបណ ិ
់ ំ េ��ះេពលេវ�មិនរង�
ក៏�ននិ�យ� “េយង ី សព�ៃថ�េនះ ទំរន់�ស់ េឡ�វ ិលេ�ែត
បុ គ�ល���ក់េឡយ ដូ ច�នពុ ទ��សត ី ិ � “�ល�ំង�យេដីរ
�នសល ី ៗ េចញព� ី នសល ី មន ិ រួចេ�ះ ។ ចូ រេ�មុ ខេទ�ត! ធម៌
េក�ង
�ចែស�ងរកធម៌កុ ង�យេឃ � ញ ី
េ�ដូ ច�នេជីង
��តី�ង ំ �យេហរី ឆ�ងេ�ដូ ច�ន��ប
័ ឺ វយគ
�យុ ៃនសត��ង ំ �យ លះបងេ់ �លជីវ ិតេ�បន�ិចម�ង ៗ �ក់ដូច �នេសចក�ីស�បេ់ ខ�ីម ” ។
ែដល�ត�វ�បតិបត�ិេ��នេ�ចីន�ស់ ” ។ ទន�ឹម��េនះែដរ �ពះពុ ទ�េ���រ�េ�ក ក៏�នសុ �សិត � “ទុ ក��នែមនពិត រឯអ� ី កែដលដឹងនូ វទុ ក� មិន�ន, ��រ (កម�
�ពះពុ ទ�� �ស់ទុកក�ុងម�បរន ិ េ� វ អត�ទ� ី ិ � ិ � នសូ �ត� “ ភ ក
��ន) �ន ឯអ�កេធ�ម ី ន ិ �នេទ, �ររ ំលត់ទុក��ន ឯអ�ករ ំលត់មន ិ
វ ិហរថ អត�សរ� អន��សរ� ” ែ�ប� ��លភិកុ �ំ � ង�យ! អ�ក
�ន, ផ�ូវគម ឺ គ��បកបេ�យអង� ៨ �ន រឯអ� ី កេដីរមន ិ �នេទ ” ។
�ំង�យ ចូ រយកខ�ួន�េ�ះពឹងខ�ួនឯង, ចូ រយកខ�ួន�ទព ី ឹង
់ �ំ ពះ�ងមកេ��សេឡយ ដូ េច�ះ េយង ី មិន�ត�វេមីលបំ�ំ រង� ី ។
-២១១-
-២១២-
និ��នគឺ�អ�? ី
និ��នគឺ�អ�? ី
ែតង�ំ��ទន�ង ឹ �ំ
េបីគិត�មគម�ីរ �លយសូ �ត និង អ�គតទសវង� តួេលខ
ផ�ូវ�ពះរបស់ពួកេគ ចុ ះមក�ប់បដិសន�ិ ឬ ចុ ះមកជួយសេ���ះ ។
រតែតេ�ច ឹ ីន�ប់មិនអស់ ។ ��ន់ែត�យុ មនុស��តឹម ៨ មុ ឺន�� ំ �ន
បរស័ ិ ទៃន�ស���ក�ុងពភ ិ ពេ�ក
បរស័ ិ ទៃន�ស���ហ�ណ៍ ទន�ឹង�ំអវ�រ�ពះន�យណ៍ ។ �គឹស�
់ ន�េ��យេលខ ៨ ។ េបម េលខសូ ន�ចំនួន ៤ ខ�ងប ី នុ ស�ពិត��ច
់ ដ បរស័ ំ ំេណីរវ ិលវ ិញៃន�ពះេយស៊ូ ។ ��ហ�ណ៍�សនិក ិ ទទន�ឹងរង�
�ន�យុ�ន១�ន�� ំ គ� ឺ នេលខសូ ន�ចំនួន ៦ បន�េ��យេលខ
់ អ រង� ំ វ�រទី ១០ របស់�ពះវ ិស�ុ គឺ កល�ិ (Kalki) ។ ពុ ទ��សនក ិ �ំ
១ ។ េបីមនុ ស��ន�យុដល់១អសង�យ� គ� ឺ នេលខសូ ន�ចំនួន
់ ដ ��ទន�ឹងរង� ំ ំេណីរ�ងមកៃន�ពះសិរ�រ�េមៃ�តយ៍ (Maitreya) ី
១៤០ បន�េ��យេលខ ១ ។ តួេលខេនះគ� ឺ ចំនួនធំេលីសលប់មិន
ឬ ���លស ី រេសរ� េមេត�យ� (Metteyya) គឺ��ពះេ�ធិសត�
�ចនឹង�ប់ ឬ គណ�េកីត ។ ��េរ�ងមិនគួរឲ�េយង ី េជ�េ�ះ ។
ែដល�ត�វមក��ស់��ពះពុ ទ�កុ ងអ�គត�ល � ។ េ��ះេ�ធិសត�
េបគ ី ត ិ �មគម�រី �ំងពរី �ងេលេី នះ
�៉ងេ�ច�ស់
�គ� ឺ េរ�ងរបស់
េលីសពី ៨ �ន��េំ ទ�ត េទីប�ពះ�សី�រ�េមៃ�តយ�ងមកេ��ស
ពួកពុ ទ�បរស័ ិ ទនិ� យម��ន ។ េ��ះក�ុងគម�ីរ�ពះៃ�តបិដក មិន
សត�េ�ក ។ ចុ ះ�រែដលេគនិ�យ� �ពះ�សី�រ�េមៃ�តយេកីត
េឃញ ី �ននិ�យេ�ចីន អំព�ី ពះេ�ធិសត�អង�េនះេទ េឃញ ី �នែត
េហយ ី េ�ទីេនះ េ�ទីេ�ះ ឬ េកីតក�ុងអំឡុង ៥០០ ��េំ ��យ�ពះ
ក�ុងគម�ីរទីឃនិ�យ ច�កវត�ិសូ�ត តិចតួចប៉ុេ��ះ ។
សមណេ�តមេ�ះ
អង�េនះមន ិ ែមន�េរ�ងពុ ទ�បរស័ ិ ទន� ិ យេថរ�ទ
េតេី រ�ងហ�ង ឹ �នន័យ�៉ងដូ ចេម�ច?
េបម ី ន ិ
េស�វេ� “�ពះ�ស� ិ ី រ�េមៃ�តយ” របស់ឥន�ប�េ��ភក ិ ុ � ងន
�ន់ដល់កំណត់េពលផង �េកីតមកអ�� ឹង �នែត�េកីតមិន�គប់ែខ
េភន េរ�ប�ប់� េពលមនុស��ន�យុ ដល់ ៨ មុ ឺន�� ំ េទីប�ពះ�សី
គឺ��ពះ�សី�រ�េមៃ�តយមិន�គប់ែខ មិនែមន�តួ�ពះ�សី�រ�េមៃ�ត
�រ�េមៃ�តយ �ងចុ ះមកែផនដី ។ ប៉ុែន�កុ ងគម� � ីរ �លសូ �ត និង
យពិត��កដេទ ។ សូ ម�ម ី នុ ស�េកីត�គប់ែខផង េ��នសត� ិ � រតី
១
ឡប់ៗ�ប់មន ិ អស់ ចំណងេ់ បម ី នុ ស�េកត ី មន ិ �គប់ែខេទ�ត មន ិ �ច់
អសេង�យ��� ំ រួច�យុ មនុ ស���ក់ចុះមកេ��តម ឹ ៨ មុ ន ឺ �� ំ សន ិ
់ ំ និ�យេទ កុ ំសង�ម ឹ េពក ។ សូ មេ�ក� េ�ក�យ ែដលរង�
េទីប �ពះ�ស� ី ួយេ��សសត� ។ ី រ�េមៃ�តយ ចុ ះមកែផនដជ
�ពះេស�រ�េមៃ�តយ�ងមកេ�ះ ឈប់�� ំ � �ំេចក េដក�ំេ� ។
អ�គតទសវង�
និ�យ�
�ល់ែត�យុ មនុ ស�េឡង ី ដល់
-២១៣-
បុ គ�ល�េបក�ជននិ��នពិតៗេ�ះ
េគមិនអង�ុយយកៃដឱប
់ �ំ ពះ�សី�រ�េមៃ�តយ�ងចុ ះមក ក�លជង�ង់ យកៃដ�ទច�� រង� េ��សសត�េ�កេឡយ ី
។
-២១៤-
និ��នគឺ�អ�? ី
េគ�នអំណត់អត់ធន់
�នខន�ី
និ��នគឺ�អ�? ី
ជីវ ិត �ត�វ�ន់�ទ ំ ី ១ �ដំបូង, ប��ប់មក�ត�វ�ន់�ទ ំ ី ២, និង េ��យបង�សេ់ ទីប�ត�វ�ន់�ទ ំ ី៣។
ខំ
�អវ�ន ខ�ុំសូម����ឲ�េ�កអ�ក�នេច�សផុ តអំពីនរក
ព��មបំេពញ�បេ�ជន៍ ៣ �៉ង ។ �បេ�ជន៍ទី ១ គឺ ទដ � ម�ក ិ ធ ិ
័ េ�កយ រច��នសួគប ៌ ច�ុប�ន� �បកបេ�យេ�គជយ ។ សូ មឲ� ិ
ត��បេ�ជន៍ ឬ �បេ�ជន៍បច�ុប�ន� ែដល�នឧ��ន សម�� �រក�
�នសំេរច�ពះនិ��ន េ�យនិ��នបដិប� ។
សម�� កល�ណមិ�� និង សមជីវ ិ� ។ �បេ�ជន៍ទ២ គឺ ី សម��យក ិ ត��បេ�ជន៍
ឬ
�បេ�ជន៍បរេ�ក
ែដល�នស��
សូ មឲ��ពះ���ច�កកម�ុ� ស�ិតេ�ក�ុងេសចក�ីសុខ សន�ិ �ព ��ស�កស���ម�និច�និរន�រ ៍ ។ សូ មឲ�វឌ�ន�ព សុ ខុ�ល
សម�� សល ី សម�� �កសម�� នង ិ ប��សម�� ។ �បេ�ជន៍
�ព
ទី ៣ គឺ បរមត��បេ�ជន៍ ឬ �បេ�ជន៍�ពះន� ិ � ន ែដល�នេ�កុ
�បេទស ។ សូ មឲ�ជម�ឺ�ច��វេផ�ងៗែដលកំពុង�តត�តពិភព
ត�សីល េ�កុ ត�រស�ធិ និង េ�កុ ត�រប�� ។ �បេ�ជន៍�ង ំ ៣
េ�ក និង េ��ះ��ក់ធម��តិ�ង ំ �យេច�ស��យព ីែដនដីែខ�រ ។
��ក់េនះ ខ�ុំ�នអធិប�យេ��តងេ់ សចក�ីេផ�ីមរួចមកេហយ ី ។
សូ មឲ�ពុ ទ�ពរបួន�ប�រ គឺ�យុ វណ�ៈ សុ ខៈ ពលៈ េកីត�នដល់ពុទ�
សូ ម�ញ�រម�ណ៍ នង ិ រ ំលក ឹ ��រតេី �កអ�ក�ន� អ�ក
សុ ភមង�ល
សរិ សួ ី ស�ី
េកត ំ ី �នដល់�ប�ពលរដ�ែខ�រទូ �ង
បរស័ ិ ទ�គប់ៗ�� �គប់ទ� ិ ��តី ៕
��ច់រង�តក ់ ុ ង�លវដ� � សង�រ មិន�ត�វ�បតិបត�ិធម៌ខុសលំ�ប់ ឬ រ ំលង ��ក់េទ ។ េ�លគ�ឺ ត�វែតអនុ វត�ធម៌�បុ ព��គ (��ក់ដំបូង) មជ�ម ិ �គ (��ក់ក� � ល) និង ធម៌បច�ិម�គ (��ក់ចុងបំផុត) �ម លំ�ប់លំេ�យ�តម � ��ស់ ។ �រ�បតប ឹ �ត�វ �មពុ ទត ិ ត�ដ ិ ូ េច�ះ េទប ី �ចេរខ� ី ួ នេចញ�កសង�រវដ��ន ។ េ��ះ�ពះពុ ទ��ទងេ់ �ប�ប�បដូ ច ធម៌�ង ំ េនះ េ�នឹង�ំជេណ�ីរ ែដលអ�ក���� េសចក�ស ី ុ ខ ស��ប់
ចប់េ�យសន�ត សរេសរចប់េ� ឡងប៊ិច រដ��លីហ័រ� �៉ ស.អ.រ. Long Beach, California U.S.A. ៃថ� ១ េកីត ែខកត�ិក ��េំ �ង ច��ស័ក ព.ស. ២៥៥៦ �ត�វនឹងៃថ�ទី ១៤ ែខវ ិច�ិ� គ.ស. ២០១២ ឈុន-គឹមេអ�ត
-២១៥-
-២១៦-
និ��នគឺ�អ�? ី
ឯក�រេ�ង 1.
Buddha: The Intelligent Heart
2. Buddhism 3. �សនសុ �សិត �គ ១-២-៣
4. ពុទ��ស� ២៥០០
និ��នគឺ�អ�? ី
េសចក�ីជូនដំណឹង
Alistair Shearer Malcolm David Eckel ពុទ��សនបណ�ិត�
ពុទ��សនបណ�ិត�
េបព ុទ�បរស័ ិ ទ �ត�វ�រេស�វេ� “ន� ិ � នគ� ឺ អ�? ី ” េនះ ែចក�ធម��ន សូ ម �ក់ទង�មួយនឹង ៖ 1.
ភក ិ ុ � យិន េន�ន វត�ែខ�រ�ន់��� 2630 N Grand Ave, Santa Ana, CA
5. អ��ធប ិ �យ �សនសុ �សិត
ែសម សូ រ
7. វសុ �ិ គ�ែ�ប ិ ទម
ភក � យន ិ ុ ម� ិ េន�ន
2.
ភក � យន ិ ុ ម� ិ េន�ន
3. េ�ក ហុង ប៊ហ ូ ុីន ផ�ះេលខ 13 FE ផ�ូវេលខ 146 ស��ត់�លវង់ ខណ� ៧
6. វប�ធម៌ ឥ� � -ែខ�រ
8. មង�លត�ីបនីែ�ប �គ១, ២, ៣, ៤
9. ��ធម�បទែ�ប
10. �ស�គឺ�អ�? ី
ែសម សូ រ
ភក � យិន េន�ន ិ ុ ម�
មុញ ិ �៉�គី
11. វប�ធម៌ នង ែខ�រ ិ អរយធម៌ ិ
សរ �រុន
12. អរយធម៌ ែខ�រ ិ
អ�ក�សី �តឹង �
13. ពុទ��ស� នង ិ ិ វទ���ស�
សុ ង សុី វ
មុញ ិ ��៉ន
14. ធម�ុេទ�ស ៤ �៉ង 15. ឱ�ទ�តេិ �ក�
�ប ពន ិ
17. ជីវតសន� � ិ ិ ព
ភក ិ ុ � េខ�វ ជុំ
ភក ិ ុ � ងិន េភន
16. �ពះ�សី�រ�េមៃ�តយ
ភក ិ ុ � េខ�វ ជុំ
18. សកលចិ��
ភក ិ ុ � េខ�វ ជុំ
19. ន� ិ � នេ�ឯ�?
ភក ិ ុ � េខ�វ ជុំ
20. និ��នទស�នៈ
ភក ិ ុ � េខ�វ ជុំ
21. ប��នរក-សួ គ៌
22. ជីវតមនុ ស� ិ
23. �ពះពុទ�ដី�
ភក ិ ុ � �៉ង �ត់
½ Í ½
ឈុ ន គម ឹ េអ�ត
92705 USA ទូរស័ព�េលខ (714) 744-2834
េ�ក ង៉ូវ � ផ�ះេលខ 256 �ក�មទី 9 ភូមទ ិ ូល�ឯក ឃុំទូល�ឯក �ស�ក
�ត់ដំបង េខត��ត់ដំបង �បេទសកម�ុ� ។ ទូរស័ព�េលខ 012-726-856
មក� ភ�េំ ពញ �បេទសកម�ុ� ។ ទូរស័ព�េលខ 012-245-476
សូ មជំ�ប� ��ៃដរបស់ខុ � ំ� ងេ��មេនះ ក៏�នចុះផ�យក�ុងេគហទំពរ័ “�ពះ
ធម៌ស��ប់ែខ�រ” http://www.dhamma4khmer2.org/
១- �ទឹសី ក � ម�ផល
េរ�បេរ�ងេ� ព.ស. ២៥៤៥ គ.ស. ២០០១
២- �ពះពុទ�ដី�
េរ�បេរ�ងេ� ព.ស. ២៥៥៣ គ.ស. ២០០៨
៣- �មិស�នធម��ន
េរ�បេរ�ងេ� ព.ស. ២៥៥៤ គ.ស. ២០១០
៤- និ��នគឺ�អ�ី?
េរ�បេរ�ងេ� ព.ស. ២៥៥៦ គ.ស. ២០១២
ំ នេឡង ដេំ ណីរផ�ូវមួយ�ន់េ�ជន៍ �ប់េផ�ីមពម ី ួយជ� ី េ� ។ The journey of one thousand miles begins with a single step. —Laozi in the Tao Te Ching ½ Í ½
-២១៧-
និ��នគឺ�អ�? ី
ប�� � ី យ�មសប�រសជន ុ (ដុ��) េ�ក ឈុន គឹមេអ�ត និង អ�ក�សី តូ ប៊ុន�ំ
៥០០
េ�ក � ប៊ុនេហង និង អ�ក�សី �ុ ំ កុងស៊ុយ
៥០០
េ�ក �ត សុខុម នង ិ អ�ក�សី កុល មល�� ី
៥០០
ឧ�សក ឡូ ប៊ុនេឡង និង ឧ�សិ� �៊ប ៃឆគីម
៥០០
-២១៧-
ប�� � ី យ�មសប�រសជន ុ �មនិងេ�ត��ម
ទក ឹ ��ក់�
-២១៨-
និ��នគឺ�អ�? ី
ដុ��សហរដ��េមរកិ
េ�ក ឈុន គឹមេអ�ត និង អ�ក�សី តូ ប៊ុន�ំ
៥០០
េ�ក � ប៊ុនេហង នង ិ អ�ក�សី �ុ ំ កុងស៊ុយ
៥០០
េ�ក �ត សុខុម និង អ�ក�សី កុល មល�ី�
៥០០
ឧ�សក ឡូ ប៊ុនេឡង និង ឧ�សិ� �៊ប ៃឆគីម
៥០០
េ�ក ងូវ៉ � នង ិ អ�ក�សី ឈុន គម ឹ េអង
២០០
េ�ក ឈួន ច័ន��� អ�ក�សី េសង សំ�ង
២០០
ឧ�សក ឈុន សុឺ និង ឧ�សិ� គី ឈវី អុី
២០០
េ�ក នូ សំ�ន និង អ�ក�សី នូ សំបូរ
២០០
េ�ក �ន់ កុកហ៊ុន និង អ�ក�សី េ� គឹម�៉វ
២០០
េ�ក គម ឹ សូវ នង ិ អ�ក�សី សុន ផ��
២០០
េ�ក លឹម អ៊ួ និង អ�ក�សី លឹម លីន
២០០
េ�ក ហុង កុកហ៊ួរ និង អ�ក�សី ទឺ ហុង�ម៉ុន
២០០
ឧ�សិ� េ� �រួន �ពម�ំងបុ�ត
១០០
ឧ�សិ� េ�៉ �ក់ �ពម�ំងបុ�ត
១០០
ឧ�ស� ិ ឈុន េយ៉ន
១០០
ក�� េ� គឹមេ�ន
១០០
េ�ក �ន់ ប៊ុនហ៊ុយ និង អ�ក�សី សុខ �ន
១០០
ឧ�សិ� សួស សុ�� �ពម�ំងបុ�តី
១០០
ឧ�សិ� សួស លក�ិ�
១០០
និ��នគឺ�អ�? ី
េ�ក លឹម េស�៉ង និង អ�ក�សី អុីវ ប៉ុកនី
១០០
េ�ក តុង ជី�ង េ� ឈង
១០០
េ�ក សុន �ក់ និង អ�ក�សី េ� គឹមហី
១០០
េ�ក ហុម ឹ �ន់ នង ិ អ�ក�សី �មត ិ សភ័ណ
១០០
េ�ក ឈុន សូ�ន និង អ�ក�សី សម ផល�ី
១០០
េ�ក យន ិ �ត នង ិ អ�ក�សី �ន់ �នត ិ
១០០
េ�ក �ញ់ វ ិ�៉ វុឌ� និង អ�ក�សី េឡង សម�័ណ
១០០
ឧ�សិ� ឃន ិ ��៉ ត �ពម�ំងបុ�ត
១០០
េ�ក េខ�វ សុី�េរត និង អ�ក�សី �៉ ន់នី�
១០០
ឧ�សក មុត េម�ន និង ឧ�សិ� � យន
១០០
េ�ក នល ិ រស់ នង ិ អ�ក�សី នល ិ សុគ��
១០០
េ�ក ហួត េអងលី និង អ�ក�សី េអង ទិតេឡង
១០០
ឧ�សិ� �ន់ ៃណហួយ �ពម�ំងបុ�ត
១០០
េ�ក �ន់ កុក�៊ង និង អ�ក�សី សុីវនី
១០០
Mr. Kevin Young and Mrs. Khim Te
១០០
ភក ិ ុ � ប៊ុតលី �៉ ន់នី
១០០
េ�ក ងូ៉វ េវងគង់ និង អ�ក�សី ឈុន �េរត
១០០
េ�ក ងូវ៉ ជីងឡុង (Wilton Ngov)
១០០
អ�ក�សី ឈួន ច័ន�ផ��
១០០
េ�ក ��ប ហុក និង អ�ក�សី ឈួន េ�ត (សុី�ត)
១០០
ភក ិ ុ � យន ិ េន�ន
១០០
េ�ក សយ �� និង អ�ក�សី សយ �៉ សុី
១០០
-២១៩-
-២២០-
និ��នគឺ�អ�? ី
Mr. Donald Jameson & Mrs. Narin Jameson
១០០
អ�ក�សី ហុង គឹមេ�៊ �ពម�ំងបុ�ត
១០០
េ�ក េសង ឃន់ និង អ�ក�សី ហុង គឹម �ន់
១០០
ឧ�សក �ក់ ឈួន នង ិ ឧ�ស� ិ េហង យ៉ង់
៥០
េ�ក សុឹម េស�ក និង អ�ក�សី ឈុន ហ៊ន
៥០
ឧ�សក លម ឹ រ �៊ង
៥០
េ�ក �ត េ� និង អ�ក�សី ហង� សុខលីន
៥០
េ�ក េ�៉ សុីមន និង អ�ក�សី ែហម �រុណ
៥០
េ�ក ែណន សូរ និង អ�ក�សី �ន់ �៉ ន់ឌី
៥០
េ�ក គូ ស៊ុ�� ំង�ន នង ិ អ�ក�សី េប៉ង �រ ី
៥០
េ�ក �៉ ត ភិរក� និង អ�ក�សី េម�ច វ��
៥០
អ�ក�សី ហ៊ុន �៉�៉ ឌី �ពម�ំងបុ�ត
៥០
អ�ក�សី មួង រូ� ៉ ៉ នី �ពម�ំងបុ�ត
៥០
ឧ�សិ� ឪ �គីម �ពម�ំងបុ�ត
៥០
ឧ�ស� ិ ឪ �ងុិញ �ពម�ំងបុ�ត
៥០
ឧ�សិ� អ៊ុន សំ�ន់ �ពម�ំងបុ�ត
៥០
េ�ក ឡក ឹ ប៊ុនថុង និង អ�ក�សី ឡក ឹ េ�េម�ន
៥០
ភិកុ � សុខ �តរៈ
៥០
េ�ក នឹង សិន និង អ�ក�សី �រ ី
៥០
េ�កវ ិជ�បណ�ិត ឈម ឹ េប៉មី អ�ក�សី ឈម ឹ សុវ��រ ី
៥០
េ�ក �ស សូភី និង អ�ក�សី ធម�ិ� នឹម ហួន
៥០
សប�ុរសជនេ��ក�ង Baltimore, Maryland
៥០
និ��នគឺ�អ�? ី
េ�ក ហុង �៉ ន់� (Vantha Hong)
៥០
េ�ក អុង ឹ កុសល នង ិ អ�ក�សី ហុង គម ឹ នី
៥០
េ�ក នូ យុ��រៈ នង ិ អ�ក�សី ហុង គម ឹ �
៥០
េ�ក Lance និង អ�ក�សី ហុង គឹម�ន
៥០
េ�ក ឱក គម ឹ �ន នង ិ អ�ក�សី មុង ឹ ផ��
៤៥
ឧ�សក េ� េឃ�ម និង ឧ�សិ� េ�� ែកវ
៤០
េ�ក េផង យូេ� នង ិ អ�ក�សី េស� �៊មេហ�ច
៤០
េ�ក សំរត ិ សូ�ន់ អ�ក�សី េឈ�ត ឈុន�៊ង
៣០
ឧ�សិ� �ំ ជូ �ពម�ំងបុ�ត
៣០
Mr. Joseph and Mrs. Bunthany Egenberger
៣០
េ�ក ជុំ ងុិ និង អ�ក�សី ជុំ វន
២៥
ឧ�សក លី ថុង នង ិ ឧ�ស� ិ គម ឹ �ន
២០
ឧ�សិ� ងី ែឆ
២០
ឧ�សក �ជ�ក វួន នង ិ ឧ�ស� ិ ែម៉ន �ត
២០
េ�ក ពិត ប៊ុន�យ និង អ�ក�សី ពិត ច័ន��៉ន់
២០
អ�ក�សី �ប សំអុន ៊ �ពម�ំងកូនេ�
២០
េ�ក េសក ពុទ�ិរទ� ិ និង អ�ក�សី េសក ប៊ុននី�
២០
Mr. Jean Daniel and Mrs. Khalarath Bloesch
២០
េ�ក ជ័យ េ�ស�ង នង ិ អ�ក�សី សយ ��សុវី ឌ��
២០
ក�� សយ ��វឌ�នី
២០
េ�ក �ន់ មេ��៉ អ�ក�សី សម េកត�៉រ� ី
១០
អ�ក�សី យូល សុិននី
១០
េ�ក សុខ �ន់ និង អ�ក�សី សយ �េរ�ត
១០
-២២១សូ មសប�ុរសជន�ំង�យ ទទួលនូ វផ��និសង�
និ��នគឺ�អ�? ី
ដូ ច�ន�យ�ម�ងេលេី នះ
ែដលេកីតេឡង ី ពធ ី ម��នេនះ
េ�យចិត�
��េ�ទ� �ជះ�� �����៉ង� សូ មឲ��នសេ�មចដូ ចបំណង ។ ័ មង�ល វ ិបុ លសុ ខ ម��បេសីរ េកីត�ន សូ មសិរសួ ី ស�ី ជយ ដល់អស់េ�កអ�ក�ពុ ទ�បរស័ � រិ ន�រ ៍ រហូ ត��វ�ន ។ ិ ទ�នច ិ ន សព��នំ ធម��នំ ជិ�តិ
ធម��ន ឈ�ះអស់�ន�ំងពួង ។ ម�ប�យី លភេត ម�បំ
អ�កឲ�របស់ែដល�ប់ចិត� រែមង�នរបស់ែដល�ប់ចិតវ� ិញ ។ េសដ�ន�េ� េសដ�មុេបតិ �នំ
អ�កឲ�ទី�នដ�៏ បេសីរ រែមងចូ លេ�ដល់ទី�នដ�៏ បេសីរ ។ នត�ិ ចិេត� បសន�ម�ិ អប�� �ម ទក�� ិ
�លេបីចិត�� ជះ��េហីយ ទក�ិ��នមិនេ��ះ�តិចតួចេឡីយ ។ វិេចយ� �នំ សុគតប�សត�ំ
់ រេសីរ ។ ពិ�រ�រួចសឹមឲ��ន េទីប�ពះពុ ទ�� ទងស ½ Í ½
Tel : 017 95 69 24 / 012 81 39 22 / 012 47 00 66