nch_2009_43

Культура 4 грамадства 4 эканомiка 4

3 №43 (171)

людзi 4 падзеi 4 факты

320 лістапада3 2009 г.

ЕС З працягнутай рукой Стар. 4

У рэжыме спецаперацыі Чым адрозніваецца палітычны рэжым у Беларусі ад савецкага папярэдніка? Для сваёй легітымацыі папярэднік адчуваў патрэбу ў імітацыі выбараў, і не імітаваў палітыку Стар. 6

Чытайце ў наступным нумары!

Курдам дазволілі называцца курдамі Афіцыйная Анкара ўпершыню ў гісторыі Турэцкай рэспублікі заявіла, што гатовая прызнаць турэцкіх курдаў як асобную нацыянальную меншасць Стар. 12

Ці адродзяцца палацы

Эпідэмія ў літаратуры –2

Стар. 14–15

Нарыс Аляксея Хадыкі

4З нагоды

Пратэкцыянізм за наш кошт Вольга Хвоін

“Сыру цяпер з Літвы не прывязеш”, — заўважыў знаёмы, калі даведаўся пра падвышэнне мытных пошлін на шэраг імпартуемых харчовых тавараў. Наўрад ці чарговы ўказ кіраўніка Беларусі ўдарыць па індывідуальных аматарах літоўскіх гарганцолы ды ракфору, аднак тое, што для насельніцтва новая заканадаўчая норма выльецца ў падаражанне шэрагу прадуктаў — факт. Ад 15 лістапада Беларусь увяла тэрмінам на дзевяць месяцаў часовыя падвышаныя стаўкі мытных пошлін на шэраг харчовых тавараў. Памеры ставак замацаваныя ўказам прэзідэнта № 542 ад 15 лістапада 2009 г., перадае агенцтва Прайм-ТАСС. У прыватнасці, стаўка мыта на малочную сыроватку ўсталявана ў памеры 30 працэнтаў ад мытнага кошту тавару (раней 15 працэнтаў), на сыры і тварог — 30 працэнтаў, але не меней за 0,6 еўра за 1 кілаграм (раней 15 працэнтаў і не меней 0,3 еўра за кілаграм). Ажно 180 працэнтаў ад мытнага кошту цяпер давядзецца плаціць тым, хто рызыкне імпартаваць у Беларусь бульбу, цыбулю, капусту, моркву ці буракі. Раней стаўка мыта на бульбу складала 5–15 працэнтаў, на цыбулю, капусту, буракі — 15 працэнтаў. Акрамя гэтага ў два разы мыты ўзляцелі на імпарт мукі з пшаніцы мяккай і спельты, крупы і мукі

грубага памолу, бульбяны крухмал. Стаўка мыта на кандытарскія вырабы з цукру, уключна з белым шакаладам, уведзеная ў памеры 40 працэнтаў, але не меней 0,5 еўра за 1 кілаграм (раней 20 працэнтаў, але не меней 0,25 еўра за 1 кг). За імпарт макаронаў цяпер трэба будзе плаціць 30 працэнтаў ад мытнага кошту тавару замест ранейшых 15-ці працэнтаў, або не меней 0,06 еўра за 1 кілаграм. Для аматараў замежных вітамінаў таксама сюрпрыз: на адзін месяц стаўкі мыта на імпарт таматаў і агуркоў выраслі на 50 працэнтаў ад мытнага кошту (раней мыта складала 15 працэнтаў, або не меней 0,06 еўра за 1 кг). Пасля азнаямлення з тэкстам указу ў галаву прыходзіць показка пра тое, што “без мяне і бульбу перабраць не могуць”. Але беларускія рэаліі такія, што кошты на агуркі-памідоры — справа прэзідэнцкай важнасці, а ўжо чым займаюцца кампетэнтныя ў гэтым міністэрствы і ведамствы — другаснае. Захады кіраўніцтва краіны ў абароне сваіх вытворцаў зразумелыя. Айчынная сельгаспрадукцыя някепскай якасці, але ўсё ж таматы са Ждановічаў саступаюць у сваёй спеласці і смакавых характарыстыках і, што вельмі важна, пакуль яшчэ ў коштах іспанскім, галандскім ці ўкраінскім, зрэшты, як і шэраг іншых тавараў. Спажывец, які прызвычаіўся да пэўнага набору прадуктаў, звычайна не адмаўляецца ад іх пасля падвышэння кошту, але не ў сённяшніх умовах. Цяпер адбываецца паступовае пераразмеркаванне структуры спажывання. Любы прадавец прамысловых тавараў скажа, што беларусы сталі набываць куды менш тэхнікі, вопраткі, абутку,

чым летась. Заробкі збольшага трацяцца на харчаванне ды іншыя надзённыя патрэбы. Таму натуральна, што шэраг пакупнікоў прагаласуе рублём за айчынны прадукт, хай сабе і ніжэйшы па якасці. Але наіўна было б думаць, што пад шумок падаражання імпартных тавараў кошты на беларускую прадукцыю застануцца на ранейшым узроўні. “Любы пратэкцыянізм вядзе да павышэння коштаў унутры краіны, — адзначае кіраўнік Асацыяцыі малога і сярэдняга прадпрымальніцтва, эканаміст Сяргей Балыкін. — Паслабляецца канкурэнцыя, беларускім вытворцам становіцца лягчэй працаваць на мясцовым рынку, але за кошт спажыўца. Дзяржава заяўляе, што падтрымлівае айчыннага вытворцу, але сваіх грошай яна не мае, таму атрымліваецца, што

мы будзем плаціць больш за тое, каб беларускія вытворцы адчувалі сябе лепш”. Беларусы ў працэнтных суадносінах трацяць на тавары першай неабходнасці куды больш за еўрапейцаў. Напрыклад, паводле звестак Нацыянальнага статыстычнага камітэта, у другім квартале гэтага года расходы на харчаванне складалі 41,5 працэнта ад агульнай сумы сямейнага бюджэту. Адпаведна, падвышэнне мыта на харчовую прадукцыю і, як вынік, цэнаў на яе прывядзе да росту гэтага паказчыка і паніжэння ўзроўню жыцця насельніцтва. “Трэба разумець, што вытворцамі мы з’яўляемся толькі на працягу працоўнага дня, а ў астатні час — спажыўцамі, і нам давядзецца плаціць з уласнай кішэні за афіцыйныя пралікі. Што б ні сцвярджала статыстка,

але краіна ў нас бедная. Можна ўводзіць пратэкцыянісцкія меры да вытворцаў тэхнікі, аўто, бо гэта не прадмет першай неабходнасці, машыны і тэлевізары мы штодня не набываем”, — падкрэслівае Сяргей Балыкін. З іншага боку, ад такіх захадаў церпяць не толькі спажыўцы, але і беларускія вытворцы. Праца ў цяплічных умовах ніяк не стымулюе да скарачэння выдаткаў. У выніку страчваюцца навыкі канкурэнтнай барацьбы, якімі, варта прызнаць, большасць прадпрыемстваў у нас і так не валодае. Таму можна не чакаць, што праз паўгода айчынныя вытворцы харчовых тавараў масава мадэрнізуюцца, заваляць прылаўкі крамаў якаснымі і таннымі аналагамі імпарту ды пойдуць заваёўваць замежныя рынкі з крамянымі памідорамі і элітнымі сырамі.

4

№ 43 (171) 4

«Новы Час»

20 лістапада 2009 г.

факты, падзеi, людзi

6навіны рэгіёнаў

4праект

ГРОДНА. СВАБОДНАЕ КІНО

У

мясцовым ТБШ у межах праграмы “Свабоднае кіно” працягваюцца паказы дакументальных праваабарончых фільмаў. Гэтым разам гледачы пабачылі адну з лепшых скандынаўскіх стужак “Журналіст з Бірмы — рэпартаж з закрытай краіны” (Burma VJ-Reporting From a Closed Country). Нягледзячы на рызыку трапіць у турму, журналісты, узброеныя невялікімі камерамі, здымаюць апошнія навіны ў закрытай для наведвання Бірме. Знятае відэа кантрабандай перапраўляецца праз мяжу і праз спадарожнік транслюецца на Бірму. 27-гадовы “Джошуа” становіцца тактычным лідэрам групы рэпарцёраў у той час, калі будысцкія манахі распачалі масавае паўстанне ў верасні 2007 года. Замежным тэлерэпарцёрам забаронена працаваць у Бірме, таму толькі Джошуа і яго каманда здольныя паказаць гэтыя падзеі свету. Кіраўніцтва краіны ўсведамляе сілу кіно, і таму журналісты знаходзяцца ў прыцэле... За рызыку і ўзнагароды: прыз Ёрыса Івенса, прэмія “Movies that Matter”, прэмія Amnesty.

БРАСЛАЎ. РАМАНТЫК З ЛЮЦЫНКІ

У

памяшканні браслаўскага Музея традыцыйнай культуры адкрылася выстава, прысвечаная жыццю і творчасці Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча “Рамантык з Люцынкі”. Выставу арганізавалі Браслаўскае музейнае аб’яднанне, Музей традыцыйнай культуры і Фотаклуб “Мінск”.

ТБМ запрашае моладзь

Мінская гарадская арганізацыя грамадскага аб’яднання “Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны” запрашае моладзь да ўдзелу ў праекце “Дыялог”.

Гэты гадавы праект ажыццяўляецца пры падтрымцы Дзярждэпартамента ЗША і дэпартамента па гуманітарнай дапамозе Кіраўніцтва справамі прэзідэнта. Паводле слоў старшыні сталічнай арганізацыі ТБМ Алены Анісім, праект прадугледжвае сустрэчы з вядомымі гісторыкамі, краязнаўцамі, фалькларыстамі і мовазнаўцамі. “У першую чаргу мы зацікаўлены ў тым, каб людзі

СМАРГОНЬ. ЗНОЎ ГОЛЫЯ ЛІТАРАТАРЫ

4Акцыя

ЛІДА. ЧАРГОВАЯ КНІГА

14 лістапада ў свеце адзначаецца Дзень нараджэння выбітнай шведскай пісьменніцы Астрыд Ліндгрэн, знакамітай казачніцы, чые творы ведаюць і любяць у многіх краінах свету.

П

рэзентацыя нашумелага арт-праекта “Канец словаў” для альманаха сучаснай беларускай культуры “pARTisan” прайшла ў мясцовым гісторыка-краязнаўчым музеі. На прэзентацыі прысутнічаў адзін з удзельнікаў праекта — паэт Андрэй Хадановіч, які прадстаў на календары ў вобразе антычнага ліпеня. Акрамя таго, Ігар Логвінаў прэзентаваў навінкі сучаснай беларускай літаратуры, якія пабачылі свет праз яго ўласнае выдавецтва. Падчас імпрэзы выступіў мінскі гурт “Босае сонца”.

У

канферэнц-зале цэнтральнай бібліятэкі Ліды прайшло пасяджэнне літаратурнага аб’яднання “Суквецце”. Адначасова адбылася прэзентацыя чарговай кнігі гродзенскага пісьменніка Сяргея Астраўца “Каты Ёзафа Ратцынгера”. Туды ўвайшлі апавяданні, эсэ, нарысы, што датычаць Гродна. Паспрыяла выданню віленская кнігарня “Наша Ніва” і тамтэйшы Інстытут Беларускасці.

ЧАШНІКІ. СУПРАЦЬ ГВАЛТУ

17

лістапада ў Чашніках (Віцебская вобласць) адбылося грамадскае абмеркаванне комплекснага падыходу да папярэджання гвалту з дзяцей і аказання дапамогі пацярпелым дзецям, прысвечанае 20-годдзю Канвенцыі ААН аб правах дзіцяці. Арганізатарамі абмеркавання выступілі міжнародная грамадская арганізацыя “Разуменне” і камісія па справах непаўналетніх Чашніцкага райвыканкама. Стратэгія будзе прэзентаваная 21–23 красавіка 2010 года ў Мінску на I Нацыянальнай канферэнцыі “Бяспечная Беларусь для дзяцей”. Сярод асноўных элементаў стратэгіі: выяўленне выпадкаў гвалту і паведамленне пра іх кампетэнтным органам, спыненне такіх выпадкаў у адпаведнасці з заканадаўствам, а таксама рэабілітацыю пацярпелых дзяцей. Паводле апошніх звестак органаў МУС, у краіне ў 2007 годзе было зарэгістравана 191 злачынства супраць дзяцей. Мерапрыемства праводзілася ў межах праекта “Грамадскае абмеркаванне комплекснага падыходу да прадухілення насілля над дзецьмі, якое базуецца на правах дзіцяці”, падтрыманага праграмай малых грантаў пасольства ЗША ў Беларусі.

ВІЦЕБСК. ПРАЦУЮЦЬ ФАНТАНЫ

У

Віцебску на абноўленай пасля рэканструкцыі плошчы Перамогі пачалі працаваць фантаны. Два святломузычныя і два святлодынамічныя фантаны, якія ўпершыню з’явіліся ў абласным цэнтры, былі ўключаны і прайшлі тэхнічныя выпрабаванні ў мінулую суботу. І вось ужо некалькі дзён на самай вялікай у Беларусі плошчы, якая займае тэрыторыю звыш 72 тысяч квадратных метраў, збіраецца шмат гараджан. Асабліва шматлюдна тут па вечарах, калі ў фантанаў уключаецца падсветка. Рэканструкцыя плошчы Перамогі будзе прадоўжана. На другім этапе работы будуць праводзіцца ў гістарычнай частцы плошчы, дзе знаходзіцца манумент у гонар воінаў, партызан і падпольшчыкаў “Тры штыкі”. Акрамя таго, будуць добраўпарадкаваныя парк Калініна і набярэжная Заходняй Дзвіны ад моста Блахіна да Кіраўскага моста. Урачыстае адкрыццё плошчы мясцовыя ўлады плануюць на пачатак мая наступнага года, яно будзе прымеркавана да 65-годдзя Перамогі ў Вялікай Айчыннай вайне. Чакаецца, што вясной у фантанаў на плошчы Перамогі з’явіцца не толькі светлавое, але і гукавое афармленне.

азнаёміліся са зменамі ў правапісе беларускай мовы, якія пачнуць дзейнічаць у выглядзе закона з верасня 2010 года. Мы б хацелі, каб гэтыя змены, якія выклікаюць вельмі шмат пытанняў, сталі агульнавядомымі”, — сказала Анісім. Удзельнікі праекта таксама змогуць азнаёміцца з багаццем беларускага фальклору, з асновамі традыцыйных нацыянальных рамёстваў, святамі беларускага народнага календара. У рамках маладзёжнага дыскусійнага клуба будуць абмяркоўвацца розныя актуальныя праблемы, у тым ліку пытанні гісторыкакультурнай спадчыны. Паводле слоў Анісім, у рамках праекта адбылося шэсць сустрэч, у тым ліку з дырэктарам Інстытута мовы і літаратуры імя Якуба Ко-

ласа і Янкі Купалы Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, доктарам філалагічных навук, прафесарам Аляксандрам Лукашанцам, а таксама з вядомым эканамістам Яраславам Раманчуком. Алена Анісім заклікала маладых людзей далучыцца да дыскусій, што праводзяцца кожны аўторак у 19.00 у сталічным офісе ТБМ па вуліцы Румянцава, 13. Сярод чарговых заняткаў у рамках праекта “Завочная вандроўка па мясцінах Адама Міцкевіча” (17.11) і “Беларуская мова ў СМІ, рэкламе і кіно” (15.12). Паводле слоў старшыні сталічнай арганізацыі ТБМ, запланаваны занятак па арганізацыі правядзення Каляд з далейшым удзелам у каляднай вечарыне.

Казачны свет Ліндгрэн

Таму 14 лістапада можна назваць сапраўдным святам для ўсіх, хто з дзяцінства добра памятае казачны свет, хто цэніць і любіць яе творчую спадчыну. Астрыд Ліндгрэн стала першай жанчынай, якой пры жыцці быў узведзены помнік — ён зна-

ходзіцца ў цэнтры Стакгольму, і спадарыня Ліндгрэн прысутнічала на ўрачыстай цырымоніі яго адкрыцця. Імем пісьменніцы таксама названа адна з малых планетаў. Не так даўно шведы назвалі сваю суайчынніцу “жанчынай стагоддзя”, і неўзабаве ў гэтай краіне быў адчынены першы музей Астрыд Ліндгрэн. У беларускай інтэрнэт-краме Prastora.by таксама адзначылі гэтую падзею. У продажы з’явіліся абедзве кніжкі шведскай казачніцы, перакладзеныя на беларускую мову — “Піпі Доўгаяпанчоха” і “Малы і Карлсан-з-даху”, а акурат да Дня нараджэння пісьменніцы была прымеркавана

святочная акцыя: той, хто набыў абедзве кнігі Астрыд Ліндгрэн па-беларуску, атрымаў у падарунак музычны кампакт-дыск з беларускімі казкамі, песнямі і калыханкамі. Акцыя трывае роўна тыдзень з 14 па 21 лістапада. Прыемнага чытання і казачнага ўсім жыцця! Інтэрнэт-крама www.Prastora.by

4памяць

Зноў знявага Зміцер Цішкевіч

Падчас першай сусветнай вайны на нашай шматпакутнай зямлі адбываліся найбольш жорсткія і крывавыя бітвы. Сотні населеных пунктаў былі ў зоне франтавой паласы спалены, разбураны, а іх жыхары калі не загінулі, то сталі бежанцамі.

Сёння позна задаваць пытанне пра прычыны і мэты той “імперыялістычнай” вайны. Важней адзначыць, што ў шэрагах расійскай арміі, якая змагалася з немцамі ў 1914–1918 гадах было шмат беларусаў-герояў. Іх крывёй густа паліты ваколіцы Смаргоні, дзе мяркуецца ўсталяваць велічны мемарыял у гонар рускай арміі (сродкі на яго ўжо выдзелены з бюджэту Саюзнай дзяржавы). Але, як стала вядома, ніводнага слоўца па-беларуску ў гэтым мемарыяле не будзе. Усе тэксты тут запланаваны на рускай мове.

Такі падыход быў бы зразумелы, калі б у саміх кампазіцыях прачытвалася нешта беларускае. Але, як можна зразумець з праекта, нічога нацыянальнага ў яго не закладваецца. Узнікае пытанне: як жа ўшаноўвае памяць палеглых пад Смаргонню землякоў незалежная нацыянальная дзяржава? У нас афіцыйна дзве дзяржаўныя мовы, чаму ж тады ўсе тэксты плануецца выканаць толькі на рускай? Адзначу, што сучасная Расія тут ні пры чым. Увесь творчы пошук і выкананне мемарыяла яна даверыла беларусам.

4Зварот

ПАТРЭБНА ДАПАМОГА

Паважаны сябры і калегі! Мастаку патрэбная ваша дапамога.

Анатоль Галушка — мастакінвалід, які жыве ў вёсцы Магіліцы Івацэвіцкага раёна. Амаль тры дзесяцігоддзі прыкаваны ён да ложка. Свае карціны піша, зажаўшы пэндзаль у зубах. Карціны — выдатныя. Доказам гэтага служыць той факт, што ён з’яўляецца сябрам Міжнароднай асацыяцыі мастакоў-інвалідаў.

Зразумела, што, жывучы ў вёсцы, асабліва заказаў на працы Анатоль не атрымоўвае. Дорыць свае карціны розным установам, бо “ў іх усё роўна грошай няма”. Чым мы можам дапамагчы? Сваёй працай, артыкуламі пра гэтага моцнага духам мастака. Бо творчаму чалавеку, свет якога абмежаваны ўласнай хатай, не хапае простай чалавечай увагі, пачуцця неабходнасці камусьці, адчування запатрабаванасці. Акрамя таго, упэўненая, што пасля вашых артыкулаў з’явіцца

цікаўнасць да ягоных прац. А значыць, яму не трэба будзе прасіць грошы на жыццё і фарбы ў сацыяльных установах. Заказы на карціны дапамогуць жыць, а не выжываць. Калі вас зацікавіла гэта чалавечая гісторыя, вось каардынаты самога мастака: Тэлефон: 8 016 45 5 63 37 Дадатковую інфармацыю пра гэтага незвычайнага чалавека можна знайсці тут: http://ivacevichi. brest.by/?category=zhivopis Яніна Мельнікава

«Новы Час»

20 лістапада 2009 г. 3

№ 43 (171) 3

факты, падзеi, людзi

6тыднёвы агляд

6фігуры тыдня

Беларусь паміж Расіяй і Захадам Сяргей Салаўёў

Напачатку тыдня ўсе насіліся з пасяджэннем Еўрасаюза і пытаннем падаўжэння санкцый для беларускіх чыноўнікаў. Хаця і так усё было вядома. Як і прадказвалася, 17 лістапада Еўрасаюз прадоўжыў частковае прыпыненне санкцый у дачыненні да беларускіх чыноўнікаў і дзеянне санкцый да кастрычніка 2010 года. Разам з тым ЕС прапаноўвае Еўракамісіі пачаць падрыхтоўку да падпісання пагадненняў пра спрашчэнне візавага рэжыму і рэадмісіі. Але значна больш цікавыя падзеі праходзілі ў Беларусі. На вуліцы беларускіх незалежных журналістаў перакуліўся такі грузавік з цукеркамі. Яны не могуць паўнавартасна асвятляць дзейнасць уласнага прэзідэнта — іх проста не ўключаюць у “прэзідэнцкі пул” і выдаюць мінімальную інфармацыю. А тут раптам прэзідэнт Расіі Дзмітрый Мядзведзеў запрасіў да сябе журналістаў незалежных СМІ. Плануецца, што сустрэча прэзідэнта Расіі з беларускімі журналістамі адбудзецца 23 лістапада ў Крамлі. У ліку ўдзельнікаў будуць газеты “Наша Ніва” і “Народная воля”, агенцтва БелаПАН, “Новы час”, які дагэтуль выкінуты з сістэмы распаўсюду “Белпошты”, партал tut. by, які паводле беларускага заканадаўства сродкам масавай інфармацыі пакуль што не з’яўляецца. Запрошаныя ў сталіцу Расіі і найбольшыя дзяржаўныя выданні і тэлеканалы, у тым ліку беларускамоўная “Звязда”, якую таксама не дапускаюць у пул прэзідэнта Беларусі. Большасць рэдактараў спачатку паставіліся да гэтага як да жарту. Але потым узгадалі, што на дварэ не 1 красавіка. Асабліва тады, калі атрымалі афіцыйныя запрашэнні. Бачна, Мядзведзеў вырашыў узяць прыклад з Аляксандра Рыгоравіча. Той кожны год запрашае ў Беларусь дэлегацыю расійскіх жур налістаў, возіць іх па рэгіёнах, прадпрыемствах, а затым дае маштабную прэс-канферэнцыю, падчас якой часцяком “палошча” кіраўніцтва Расіі. Цікава, ці “прапалошча” такім жа чынам Мядзведзеў самога Лукашэнку? Дарэчы, калі на візіты расійскіх журналістаў у

Беларусь трацяцца сродкі дзяржбюджэту Беларусі, то нашы паедуць у Маскву за свой кошт. Так што можна спадзявацца: “паказухі” там не будзе. А Лукашэнка, даведаўшыся пра гэта, пэўна, пакрыўдзіўся і даў зразумець Мядзведзеву, што ён гатовы павярнуцца да яго іншым бокам. У той жа дзень, калі Еўропа па доўжыла санкцыі, адначасова прыпыніўшы іх, Лукашэнка правеў нараду з прычыны мытнага саюза. “У нас на сённяшні дзень няма ніякай яснасці аб адмене экспартных пошлін на нафту, якія прымяняе Расія, ні па адзіным цэнаўтварэнні на прыродны газ і іншыя энергарэсурсы на тэрыторыі мытнага саюза. Довады аб тым, што гэтыя пытанні будуць урэгуляваны ў рамках Адзінай эканамічнай прасторы, непераканаўчыя”, — сказаў Аляксандр Лукашэнка. “Ці зможам мы кампенсаваць упушчаныя выгады ад супрацоўніцтва з трэцімі краінамі, удзельнічаючы ў мытным саюзе, які сфарміраваны пераважна на ўмовах расійскага боку? — звярнуўся да прысутных Лукашэнка.

— Бо нельга забываць, што ў цяперашніх умовах удзел Беларусі ў мытным саюзе набывае глыбокі геапалітычны сэнс. Пры ўдзеле ў мытным саюзе Беларусь губляе частку свайго эканамічнага суверэнітэту ў пытаннях гандлёвых адносін з трэцімі краінамі і ў нейкай меры ставіць пад пагрозу некаторых айчынных таваравытворцаў”. Лукашэнку таксама цікавіць, ці атрымае Беларусь пры гэтым магчымасць выйсці на якасна новы, больш высокі ўзровень доступу і прысутнасці на рынках Расіі і Казахстана. Лукашэнка падкрэсліў: “Ніякіх запэўненняў, абяцанняў і клятваў не прымаецца. Вырашаць павінны цяпер, мы павінны прыняць канкрэтныя рашэнні”. Справа ў тым, што пасяджэнне Міждзяржаўнага савета ЕўрАзЭС прызначана на 27 лістапада ў Мінску. Па выніках саміта планавалася падпісанне дакументаў, якія пакладуць пачатак функцыянаванню мытнага саюза Беларусі, Казахстана і Расіі.

У выніку, дакументы могуць быць і не падпісаныя. Дый само пасяджэнне Міждзяржаўнага савета ЕўрАзЭС можа не прайсці. Здзівіў таксама старшыня Федэрацыі прафсаюзаў Беларусі Леанід Козік, выступаючы ў Бруселі. Ён прапанаваў разгледзець пытанне пра зніжэнне кошту віз Еўрасаюза для беларусаў і іншых грамадзян краін — удзельніц “Усходняга партнёрства”, а потым перайсці да вырашэння пытання пра іх адмену. Гэту прапанову актыўна падтрымалі прадстаўнікі Украіны, Грузіі, Малдовы. Дарэчы, пакуль Козік заяўляе, моладзь дзейнічае. 18 лістапада грамадскае аб’яднанне “Рух будучыні” распачало кампанію за адмену віз краінамі Еўрасаюза для грамадзян Беларусі. Як лічыць старшыня “Руху будучыні” Вячаслаў Дзіянаў, цана шэнгенскай візы ў 60 еўра для многіх беларусаў папросту “непад’ёмная”. Паводле яго меркавання, Беларусь з’яўляецца геаграфічным цэнтрам Еўропы, а свабоды перамяшчэння ў грамадзян краіны не было і няма. “Таму мы лічым прыярытэтным пытанне адмены візавага рэжыму з краінамі ЕС, першым крокам да якой павінна стаць адмена платы за атрыманне візы”, — сказаў Дзіянаў. Па ягоным меркаванні, адмена віз Еўрасаюза для беларусаў будзе садзейнічаць дэмакратызацыі краіны больш, чым усе праграмы ЕС разам узятыя. “Еўропа жадае бачыць Беларусь дэмакратычнай. У сувязі з гэтым выдзяляюцца вялікія грошы на розныя семінары, трэнінгі, канферэнцыі і яшчэ невядома на што. Аднак беларусы папросту не ведаюць, што такое Еўропа, як яна працуе, што такое еўрапейская дэмакратыя. Проста таму, што звычайны грамадзянін не можа заплаціць 60 еўра за еўрапейскую візу і на свае вочы пабачыць Еўропу”, — сказаў Дзіянаў. Паводле яго меркавання, адмена віз ЕС для беларусаў прывядзе да значнай дэмакратызацыі краіны. “Беларусы ўбачаць Еўропу сваімі вачамі. І, вярнуўшыся адтуль, задумаюцца: “Чаму мы не жывём так, як у Еўропе? Што можна зрабіць для таго, каб жыць гэтак жа?” Акрамя таго, непазбежна ўзнікнуць кантакты паміж людзьмі, паміж бізнесам і студэнтамі ў першую чаргу. А гэта самыя актыўныя слаі насельніцтва, схільныя да дэмакратычных змен”, — лічыць Дзіянаў. Цікава, прынясуць нейкі плён супольныя дзеянні праўладных і незалежных аб’яднанняў?

Міхаіл Захараў

Г

алоўным трэнерам нацыянальнай зборнай Беларусі па хакеі “загадам Міністэрства спорту на час падрыхтоўкі і правядзення Алімпійскіх г у л ь н я ў ” п р ы з н ач а н ы галоўны трэнер хакейн а га к лу б а “ Ю н а цтв а ” Міхаіл Захараў. Зас лужаны трэнер Рэспублікі Беларусь Міхаіл Захараў больш за дзесяць гадоў узначальвае мінскае “Юнацтва”. Ён чатыры разы прыводзіў каманду да тытула чэмпіёна Беларусі (2004, 2005, 2006, 2009 гады), заваяваў з камандай срэбныя (2008) і бронзавыя (2007) узнагароды нацыянальнага першынства і з’яўляецца адным з самых тытулаваных хакейных трэнераў краіны. У 2007 годзе пад кіраўніцтвам Міхаіла Захарава мінскае “Юнацтва” стала ўладальнікам Кантынентальнага кубка — другога па значнасці еўрапейскага клубнага трафея. Захарава тройчы прызнавалі лепшым хакейным трэнерам Беларусі. На Алімпіядзе–2010 у Ванкуверы зборная Беларусі, на папярэднім этапе вызначаная ў групу С, у стартавым паядынку сустрэнецца 17 лютага 2010 года з камандай Фінляндыі. 19 лютага супернікамі беларусаў будуць шведы, а завершаць папярэдні раунд нашы суайчыннікі 20 лютага матчам з Германіяй. Склад усіх квартэтаў першага этапу Алімпіяды–2010 выглядае так: Група А: Канада, ЗША, Швейцарыя, Нарвегія; Група В: Расія, Чэхія, Славакія, Латвія; Група С: Швецыя, Фінляндыя, Беларусь, Германія.

Іван Кірчук

Э

т н а - г у р т “ Тр о і ца” пад кіраўніцтвам Івана Кірчука адсвяткаваў дзесяцігоддзе юбілейным канцэртам “Аўтабаны і менестрэлі”. Павіншаваць любімы калектыў прыйшлі каля тысячы прыхільнікаў. Стваральнік і ідэйны лідэр “Троіцы”, Іван Кірчук, да 10-годдзя “Троіцы” напісаў кнігу пад назваю “Аўтабаны і менестрэлі”. У ёй аўтар апісвае падарожжы, экспедыцыі, сустрэчы з людзьмі ў розных краінах свету. Акрамя апісання канцэртнай геаграфіі калектыву, у кнізе змешчаны таксама і філасофскія развагі пра сэнс існавання і каштоўнасці жыцця, перадае “Радыё Рацыя”. “Троіца” — гэта унікальны беларускі калектыў, які ў сучасным складзе існуе ад 1999 года, з’яўляецца ўдзельнікам шматлікіх фестываляў этнічнай музыкі па ўсім свеце, захоўваючы і даносячы да сучаснікаў беларускую этнаграфічную спадчыну. “Троіца” — гэта адзіны беларускі калектыў, які двойчы прадстаўляў Беларусь на найбуйнейшым еўрапейскім фестывалі Sziget у Венгрыі. За час сваёй творчасці гурт запісаў шэсць альбомаў: “Троіца”, “Live at “Oerol”, “Журавы”, “Сем”, “Сон-трава”, “Жар-жар”. Апроч выканання музыкі Іван Кірчук за час шматлікіх экспедыцый па Беларусі сабраў вялікі матэрыял з прадметаў народнага побыту беларусаў, калекцыю старажытнай вопраткі, народных музычных інструментаў, масак, а таксама лялечны тэатр “Батлейка” і аўдыё і відэаархіў народных выканаўцаў і фальклорных калектываў.

Сяргей Гайдукевіч

Б

ылы дэпутат Палаты прадстаўнікоў Сяргей Гайдукевіч, каментуючы рашэнне рады Еўрапейскага саюза падоўжыць на год візавыя санкцыі супраць афіцыйнага Мінска да кастрычніка 2010 года з адначасовым іх замарожваннем, заявіў, што трэба пачаць “чысткі” ў Адміністрацыі прэзідэнта. “Усіх здымаць, хто адказвае за еўрапейскі накірунак — з Адміністрацыі прэзідэнта, Савета міністраў, любога, хто мае дачыненне, здымаць з пасады. І на гэтым усё будзе зразумела. Хопіць ужо гэтую лямку матаць — што трэба рабіць? Працаваць трэба. Выконваць умовы і дамаўляцца з Еўрасаюзам, як гэта патрабуецца ў любой цывілізаванай краіне”. Сяргей Гайдукевіч, лідэр Ліберальна-дэмакратычнай партыі, удзельнічаў у прэзідэнцкіх выбарах 2001 і 2006 гадоў, аднак не быў абраны. Таксама палітык, вядомы сваёй эпатажнасцю, двойчы беспаспяхова ініцыяваў рэферэндумы з пытаннем: “Ці згодныя Вы на стварэнне Канфедэрацыі Рэспублікі Беларусь з Расійскай Федэрацыяй?” (ліпень і кастрычнік 1998).

4

№ 43 (171) 4

«Новы Час»

20 лістапада 2009 г.

палітыка 4падрабязнасці

Мілінкевіч — у Брусель, Козік — на плошчу і былі апладысменты, а калі ты сабраў вялікую колькасць грамадзянскай супольнасці, калі ў рэгіёнах большасць цябе падтрымае, — патлумачыў лідэр руху “За свабоду”. — Калі мы пойдзем многімі калонамі хаця б ад нацыянальна-дэмакратычнай часткі, то я не думаю, што варта ісці”. Ці будзе вылучаны Мілінкевіч у якасці адзінага кандыдата ад нядаўна створанага Беларускага незалежніцкага блоку, пакуль не вядома, бо ў яго ўваходзяць асобыя, якія маюць свае амбіцыі на прэзідэнцкую кампанію. Але той факт, што на форуме прысутнічалі прадстаўнікі блоку, паказвае падтрымку кандыдатуры Мілінкевіча. Што тычыцца самога Беларускага еўрапейскага форума, то ён прадэманстраваў палітычным сілам у Беларусі і Еўропе ступень падтрымкі і прыхільнасці да Мілінкевіча, а таксама еўрапейскага вектару развіцця Беларусі: у мерапрыемстве прынялі ўдзел 809 чалавек, 98 ганаровых гасцей, 7 кіраўнікоў дыпламатычных місій.

Вольга Хвоін

Кіраўнік руху “За свабоду” Аляксандр Мілінкевіч заявіў, што гатовы ўдзельнічаць у наступных прэзідэнцкіх выбарах. Рашэнне было агучана падчас Беларускага еўрапейскага форума, які адбыўся ў Мінску. “Мне не цікава гуляць у палітыку, мне не патрэбен яшчэ адзін запіс у працоўную кніжку, што я быў кандыдатам у прэзідэнты. Я сапраўды хачу перамагаць і веру, што шанец ёсць — так круціцца кола гісторыі, сітуацыя на нашу карысць”, — сказаў Аляксандр Мілінкевіч. Разам з тым палітык заўважыў, што Беларускі еўрапейскі форум адмыслова не ствараўся як стартавая пляцоўка пад яго выбарчую кампанію. “Я не лічу, што гэта пачатак кампаніі. У кампанію варта і можна пайсці, калі цябе не толькі ў залі падтрымалі

Пасля вялікага сходу прыхільнікаў еўрапейскага вектару група апазіцыйных палітыкаў, у тым ліку і Аляксандр Мілінкевіч, накіравалася з візітам у Брусель, каб “абмеркаваць прынятую на Беларускім еўрапейскім форуме праграму дзеянняў”. Беларускія палітыкі мелі сустрэчы са старшынёй Еўрапарламента Ежы Бузэкам і кіраўніком парламенцкай дэлегацыі па сувязях з Беларуссю Яцэкам Пратасевічам, а таксама з прадстаўнікамі Еўракамісіі. Паралельна ў Бруселі праходзіў Форум грамадзянскай супольнасці ў межах ініцыятывы ЕС “Усходняе партнёрства”, у працы якога ўзялі ўдзел прадстаўнікі 27 няўрадавых арганізацый Беларусі. Ад Беларусі ў форуме ўдзельнічаюць прадстаўнікі моладзевай арганізацыі “Малады фронт”, Асамблеі недзяржаўных дэмакратычных аб’яднанняў, Беларускага Хельсінскага камітэту, экалагічных арганізацый, Федэрацыі прафсаюзаў Беларусі ды шэрагу іншых. Незарэгістраваны ў Беларусі “Малады Фронт” на Форуме грамад-

Злева направа: амбасадар Польшчы ў Беларусі Генрык Літвін, кіраўнік Дэлегацыі Еўрапарламента па сувязях з Беларуссю Яцэк Пратасевіч, Іна Кулей, Аляксандар Мілінкевіч зянскай супольнасці прадстаўляла студэнтка БДУ Таццяна Шапуцька. У дзень адкрыцця форума аднакурснікі паведамілі, што яе могуць адлічыць з юрыдычнага факультэта. “Дэканат факультэта паставіў на асаблівы ўлік усю групу, у якой вучыцца Таццяна. Саму ж Таццяну дэканат выклікаў на спецыяльнае пасяджэнне, якое павінна прайсці ў чацвер, 19 лістапада”, — цытуе словы Зміцера Дашкевіча БелаПАН. У Бруселі кіраўнік Федэрацыі прафсаюзаў Беларусі Леанід Козік паабяцаў персанальна арганізаваць мітынг у цэнтры Мінска ў падтрым-

ку Шапуцькі, калі яе адлічаць за гэты міжнародны візіт. Форум грамадзянскай супольнасці абраў прадстаўніка Беларусі Сяргея Мацкевіча ў якасці дэлегата на міжміністэрскі саміт, які адбудзецца 8 снежня ў Стакгольме, каб агучыць выпрацаваную пазіцыю форума. Асноўная мэта мерапрыемства — спрасціць дыялог і супрацоўніцтва паміж арганізацыямі грамадзянскай супольнасці і ўрадамі краін-удзельніц “Усходняга партнёрства”, садзейнічаць рэалізацыі праграмы.

4санкцыі

Вольга Хвоін

Еўрасаюз падоўжыў частковае прыпыненне санкцый у дачыненні да беларускіх чыноўнікаў і дзеянне санкцый да кастрычніка 2010 года. Пра гэта гаворыцца ў заяве кіраўнікоў МЗС краін Еўрасаюза ад 17 лістапада. Адначасова ЕС прапануе Еўракамісіі пачаць падрыхтоўку да падпісання пагадненняў пра спрашчэнне візавага рэжыму і рэадмісіі. Міністры таксама рэкамендуюць Камісіі ЕС прапанаваць сумесны прамежкавы план прыярытэтных рэформ, якія могуць быць рэалізаваны ў Беларусі ў межах Еўрапейскай палітыкі добрасуседства. У дакуменце выказваецца шкадаванне, што апошнім часам не было дастаткова значнага прагрэсу ў сферы правоў і свабодаў чалавека. Міністры заклікалі беларускія ўлады паважаць свабоду СМІ, выказванняў, асацыяцыі і сходаў, рэфармаваць выбарчае заканадаўства і ўвесці мараторый на смяротнае пакаранне. У заяве вітаецца развіццё палітычнага дыялога на высокім узроўні, пачатак дыялога наконт правоў чалавека, удзел Беларусі ў палітыцы “Усходняга партнёрства” і ўмацаванне тэхнічнага супрацоўніцтва. Таксама ў дакуменце зазначаецца, што санкцыі могуць быць адмененыя ў любы момант у

Фота Юрыя Дзядзiнкiна

ЕС з працягнутай рукой

Яцэк Пратасевіч адказ на дзеянні беларускіх уладаў у сферы дэмакратыі і правоў чалавека. Гэтак жа яны могуць быць адноўленыя ў любы час. Пра тое, што санкцыі ў адносінах да Беларусі будуць прыпыненыя, стала вядома за некалькі дзён да паседжання кіраўнікоў МЗС краін Еўрапейскага саюза. Падчас Беларускага еўрапейскага форума ў Мінску сябар Еўрапарламента, кіраўнік дэлегацыі па сувязях з Беларуссю Яцэк Пратасевіч заявіў, што візавыя санкцыі прыпыняюцца, каб адчыніць “вакно магчымасцяў”. Асноўным індыкатарам для адмены санкцый будуць змены ў беларускім выбарчым кодэксе. “На працягу наступных шасці месяцаў у Беларусі будуць мясцовыя выбары. Калі яны пройдуць справядліва, Еўрапейскі саюз можа разгледзець пытанне пра магчымую адмену санкцый”, — паведаміў палітык.

“Еўрапейскі саюз працягвае сваю руку беларускаму ўраду нягледзячы на тое, што ў Беларусі не ўсё добра, — патлумачыў Пратасевіч. — Аднак трэба ўлічваць, што такое рашэнне было прынята пасля таго, як на свабоду выйшаў Аляксандр Казулін. Гэта было папярэдняй умовай. І на сённяшні дзень рука ўсё яшчэ працягнутая. Цяпер сітуацыя ў Беларусі змешаная”. Сярод пазітыўных зменаў у Беларусі сябра Еўрапарламента назваў вызваленне Казуліна, допуск у распаўсюд газет “Народная воля” і “Наша ніва”, рэгістрацыю некаторых недзяржаўных аб’яднанняў, тое, што маніфестантаў не саджаюць у турмы, а толькі затрымліваюць і штрафуюць. “З іншага боку, Арцём Дубскі знаходзіцца ў турме, дзесяць чалавек былі асуджаныя да абмежавання волі, некаторыя грамадскія арганізацыі, уключна з прававым цэнтрам “Вясна”, не былі зарэгістраваныя, — пералічыў Яцэк Пратасевіч сутнасць прэтэнзій. — Я не хачу сказаць, што мы прымаем сітуацыю, аднак карціна не з’яўляецца чорнай ці белай”. Паводле яго слоў, ЕС праводзіў кансультацыі ў Беларусі з людзьмі, якія прадстаўляюць увесь спектр палітычных сілаў. Таксама праводзіліся кансультацыі з больш шырокай міжнароднай супольнасцю, уключна з офісам АБСЕ. І большасць удзельнікаў кансультацый сказалі, што трэба працягваць дыялог і пакінуць “вакно магчымасцяў” адчыненым. Аднак на пэўны часовы адрэзак і на пэўных умовах.

“Паверце нам, мы не грунтуем свой падыход толькі на заявах ці знешніх жэстах. Недастаткова, каб Лукашэнка сказаў Ярмошынай: “Памяняйце закон у адпаведнасці з рэкамендацыямі АБСЕ”. Таксама недастаткова таго, што новы закон будзе проста перасланы ў парламент. Тое, чаго мы чакаем, — гэта рэальныя змены і правапрымяняльная практыка падчас мясцовых выбараў”, — падкрэсліў кіраўнік дэлегацыі па сувязях з Беларуссю. Яцэк Пратасевіч заўважыў, што Беларусь не мае абавязальніцтва дзейнічаць у адпаведнасці з рэкамендацыямі ЕС у сваім эканамічным і палітычным жыцці, бо не ёсць сябрам ЕС ці кандыдатам на ўступленне ў Еўрасаюз. “Аднак паколькі Беларусь хоча афіцыйна супрацоўнічаць з ЕС, хоча мець фінансавую падтрымку, сітуацыя змяняецца, — падкрэсліў палітык. — Мы гаворым, калі вы размаўляеце пра супрацоўніцтва, інвестыцыі, мы адказваем “так”. Але і мы можам нечага чакаць. Найперш гэта змены ў эканоміцы. Любы, хто лічыць грошы, не будзе пазычаць кампаніі, якая іх губляе. Другое — пытанне правоў чалавека. Таму што ёсць ціск ад грамадства і палітыкаў, для якіх правы чалавека і дэмакратыя важныя. Вось чаму Лукашэнка гаворыць, што будзе ўносіць змены ў Выбарчы кодэкс. Не таму, што ён вялікі аматар дэмакратыі ці змяніў сваю палітычную філасофію. Але ён хоча нашай фінансавай падтрымкі і мусіць нешта рабіць”.

Разважаючы пра цяперашняе збліжэнне Беларусі з ЕС, віцэмаршалак Сената Рэспублікі Польшча Збігнеў Рамашэўскі падчас сустрэчы з журналістамі падкрэсліў, што нельга ў сваіх памкненнях ісці перад свядомасцю насельніцтва. “Самая вялікая небяспека ў тым, што энтузіясты, як некалі камуністы, пабудуюць тое, чаго мы не хочам. Я б хацеў, каб з Беларуссю ў нас былі добрыя міжнацыянальныя адносіны. Інтэграцыя з Еўропай мусіць быць квазістатычным працэсам”, — зазначыў палітык. Даведка: Упершыню візавыя санкцыі былі ўведзены ў 2004 годзе ў дачыненні чатырох беларускіх службоўцаў, да 2006 года спіс вырас да 41 чалавека. У кастрычніку 2008 года кіраўнік МЗС краін ЕС прыпыніў на паўгода дзеянне санкцый для 36 асобаў з гэтага спісу. У ім засталіся пяць чалавек: тыя, каго Еўропа падазрае ў дачыненні да палітычных знікненняў у 1999–2000 гадах (экс-міністры ўнутраных спраў Юрый Сівакоў і Уладзімір Навумаў, былыя дзяржсакратар Рады бяспекі Віктар Шэйман і камандзір брыгады спецназу ўнутраных войскаў МУС Дзмітрый Паўлічэнка), а таксама старшыня Цэнтрвыбаркама Лідзія Ярмошына. 16 сакавіка гэтага года на паседжанні ў Бруселі прыпыненне санкцый было падоўжана на дзевяць месяцаў. Але дзеянне санкцый адносна гэтых пяці чалавек працягвалася на год.

«Новы Час»

20 лістапада 2009 г. 3

№ 43 (171) 3

4Разважанні

ПБНФ і іншыя Прафесар Юры Хадыка

Фота Юрыя Дзядзiнкiна

Аб’ядноўваць малыя палітычныя плыні і структуры ў адзіны блок напярэдадні важных падзей — выбараў і рэферэндумаў — справа неабходная і пахвальная. Таму падпісаная 27 кастрычніка Дэкларацыя аб стварэнні Беларускага незалежніцкага блока (БНБ) не можа не прыцягнуць увагу.

Сярод васьмі падпісантаў Дэкларацыі дзве зарэгістраваныя структуры — ПБНФ і РГА Рух “За свабоду”. Сярод астатніх — аргкамітэт партыі БХД, зарэгістраваны за мяжой “Малады фронт” і чатыры структуры з няпэўным статусам. Такі блок не можа быць зарэгістраваны і выступаць на выбарах як адзіная палітычная сіла. Фармальна адзіны спіс на мясцовыя выбары можа стварыць толькі партыя БНФ. Тым самым істотна пашырыўшы свой інтэлектуальны багаж. Калі будзе ў стане ўлагодзіць амбіцыі астатніх сябраў альянсу БНБ. Апошнія тры гады за стварэнне правага нацыянальна-дэмакратычнага блока паслядоўна выступаў А. Мілінкевіч. І фармальна ад стварэння БНБ выйграе таксама і рух “За свабоду”, асабліва ў перспектыве прэзідэнцкіх выбараў 2011 года. Прыцягвае ўвагу і хуткі рух насустрач жаданням А. Мілінкевіча новага маладога кіраўніцтва ПБНФ, менш чым за два месяцы пераадолеўшага тыя бар’еры, што старое кіраўніцтва было не ў стане пераскочыць за

тры гады. Гэта і надае Дэкларацыі агульнаграмадскае значэнне. Перада мною тэкст Дэкларацыі, і я хачу прааналізаваць, наколькі ён адпавядае тым прынцыпам і каштоўнасцям, на якіх ствараўся і 20 гадоў існаваў Беларускі народны фронт “Адраджэнне”. Ужо ў першых радках мы чытаем: “…эфектыўнае палітычнае супрацоўніцтва магчымае толькі на глебе супольных ідэйных перакананняў…”. Гэтаму тэзісу супярэчыць як старая, так і новая палітычная гісторыя. Лютаўскую дэмакратычную рэвалюцыю 1917 года ў Расіі ажыццявілі сілы шырокага палітычнага спектра. Іх аб’ядноўвала толькі жаданне ліквідаваць самаўладную манархію. Кастрычніцкую пралетарскую рэвалюцыю таго ж года супраць улады памешчыкаў і капіталістаў арганізаваў альянс трох партый — бальшавікоў, меншавікоў і эсэраў. Дзве апошнія выступалі за дэмакратычны лад і толькі адна за дыктатуру пралетарыяту. У пачатку 1990-х гадоў мінулага стагоддзя нацыянальна-дэмакратычныя рэвалюцыі ў краінах Прыбалтыкі ажыццявілі Народныя франты, што аб’ядноўвалі правых і левых палітыкаў. Яны самаліквідаваліся пасля перамогі гэтых рэвалюцый, саступіўшы месца палітычным партыям, аб’яднаным “супольнымі ідэйнымі перакананнямі”. БНФ таксама яднаў прыхільнікаў дэмакратыі з “лепшымі сіламі КПСС”, якія жадалі ліквідацыі СССР і пабудовы незалежнай прававой дзяржавы Рэспублікі Беларусь. І ўсё лепшае, што было дасягнута ў пачатку 1990-х гадоў, дзякуючы гэтаму шырокаму фронту. Але мы не атрымалі канчатковай перамогі, і на рэштках таталітарнай сістэмы паўстаў дыктатарскі аўтарытарны рэжым А. Лукашэнкі. Таму старое кіраўніцтва ПБНФ і не лічыла неабходным адмаўляцца ад цэнтрысцкай пазіцыі і паслядоўна выступала за саюз правых і левых партый, якія прызнаюць

Фота Юрыя Дзядзiнкiна

палітыка

незалежнасць Беларусі і дэмакратыю, як найлепшую форму палітычнай улады. Таму адкрыта абвешчаны дрэйф ПБНФ на правы фланг палітычнага спектра — здрада яе прынцыпам і падрыў аўтарытэта БНФ у вачах шырокіх колаў беларускага грамадства. Ды і раскол нацыянальна арыентаваных сіл. Канешне, у тым выпадку, калі новае кіраўніцтва не лічыць, што мэты Народнага фронту ўжо дасягнуты. А таму шырокага альянсу дэмакратычных сіл ужо не трэба, і існуючы ў Беларусі палітычны рэжым патрабуе толькі касметычных аперацый. Характар гэтых аперацый акрэслівае наступны раздзел Дэкларацыі, прысвечаны “падставовым каштоўнасцям нашай (БНБ) дзейнасці”. Тут побач са “свабодай і годнасцю асобы”, суверэнітэтам краіны і іншымі правільнымі лозунгамі прысутнічае і “беларускае грамадства, пабудаванае на глебе хрысціянскай маралі”. Такога ў дзеючай яшчэ праграме ПБНФ няма. Няма таму, што такая дэкларацыя характэрная для мэтаў клерыкальных партый, якія збанкрутавалі ў Еўропе яшчэ ў XIX стагоддзі. Нават існуючыя сёння хрысціянска-дэмакратычныя партыі зыходзяць з уяўлення аб свецкім характары грамадства і дапускаюць існаванне ў краіне супольнасцяў іншага веравызнання з, адпаведна, іншай мараллю. Нават маральныя каштоўнасці розных хрысціянскіх канфесій (цэркваў) могуць не супадаць. Так, для некаторых пратэстанцкіх цэркваў багацце ёсць знак абранасці і Божага дабраслаўлення чалавека. А для кананічных хрысціянскіх канфесій, каталіцтва і праваслаў’я, багацце — гэта спакуса і цяжкое выпрабаванне. Бо лягчэй вярблюду прайсці праз вушка іголкі, чым багатаму ў царства нябеснае (Евангелле ад Матфея, раздзел 19, верш 24). Ёсць адрозненні і ў пытаннях сужэнства, разводу, абортаў і г. д. Таму не вядома дакладна, якой сістэме

Архітэктары Беларускага незалежніцкага блока каштоўнасцей будуць вучыць нас сябры БНБ. Побач з сур’ёзнымі палітычнымі памылкамі ўтрымлівае Дэкларацыя дробныя і нават смешныя. Так, у нацыяналістычным запале стваральнікі БНБ будуць абараняць не толькі самабытнасць беларускай нацыі і яе культуры, але і “унікальнасць беларускай мовы”. Ці не забылі яны, што беларуская мова адна з добрага дзесятка славянскіх моў і нічым не больш унікальная, чым сербская, славацкая, славенская, чэшская, польская, украінская, руская? Ёсць, праўда, і добрыя тэзісы. Побач з намерам “спрыяць наладжванню стратэгічнага супрацоўніцтва з краінамі Еўрасаюза” (што з’яўляецца фішкай беларускіх праеўрапейцаў) прысутнічае і “захаванне добрасуседскіх і ўзаемавыгадных стасункаў” з РФ, хаця і ўзгаданае мімаходзь. Нарэшце, самае цікавае і паказальнае ў прыярытэтных накірунках дзейнасці БНБ — “асуджэнне таталітарных ідэалогій камунізму і фашызму”. Не асуджэнне злачыннай практыкі сталінскага і гітлераўскага рэжымаў, не змаганне з палітычнымі нашчадкамі гэтых рэжымаў, не барацьба за публічнае асуджэнне тых, хто рабіў крывавыя злачынствы і гвалт з імкнення беларусаў да незалежнасці. А бяскрыўднае асуджэнне ідэалогій. У лік якіх можна дадаць ідэалогіі мусульманскіх экстрэмістаў і тэрарыстаў, тэакратычных рэлігійных сектаў, саенталогіі і прапаведнікаў касмічнай энергіі. Палітычны сэнс гэтага ваяўнічага пункта ў Дэкларацыі зразумелы. Гэта спроба апраўдаць свае намаганні разваліць рэальны іс-

нуючы блок апазіцыйных партый АДС, выкарыстоўваючы ў якасці аб’екта атакі ПКБ і яе лідэра С. Калякіна. Мабыць, А. Мілінкевіч прызнае ў ягонай асобе самага небяспечнага канкурэнта з боку дэмакратычных сіл на прэзідэнцкіх выбарах 2011 года і хоча сарваць выбары адзінага кандыдата ад апазіцыі. Смешна, але ў той жа дзень, калі падпісвалася дэкларацыя беларускімі праціўнікамі ідэалогіі камунізму, з’езд ПКБ перайменаваў партыю. Цяпер гэта партыя левых, як прынята на Захадзе называць прыхільнікаў калектывісцкіх поглядаў і праціўнікаў буржуазнага лібералізму. І цяпер фармальнай падставы, каб БНБ не далучыўся да АДС, няма. Да гэтага і заклікала старое кіраўніцтва БНФ А. Мілінкевіча многа гадоў. Інакш давядзецца перапісваць Дэкларацыю, каб асудзіць ідэалогію левых наогул. Падсумоўваючы сказанае вышэй, трэба прызнаць слушнасць дыягназу палітыкі арганізацый, якія згуртаваліся ў БНБ, што быў пастаўлены Л. Баршчэўскім. У гэтым аб’яднанні не грамадскія арганізацыі схаваліся пад парасон ПБНФ. А старэйшая дэмакратычная партыя схавалася пад парасон руху “За свабоду”. Пра гэта красамоўна гавораць зачыны для “прыярытэтных кірункаў дзейнасці”. Стварэнне ўмоў, ініцыяванне, абарона правоў, правядзенне працы, спрыянне, наладжванне і асуджэнне. Гэта стыль працы НДА і мэты, адпаведныя практыцы недзяржаўнага сектара. ПБНФ пераўтвараецца ў рух для абслугоўвання чужых амбіцый. Калі гэта кіраўніцтву партыі дазволіць большасць яе сяброў.

4акцыя

Генадзь Кеснер

Нечуваным “прыступам дэмакратыі” сталася адзначэнне 16 лістапада традыцыйнага Дня беларускай салідарнасці. Улады не толькі не перашкодзілі апазіцыі правесці ў панядзелак увечары а к ц ы ю на Кастрычніцкай плошчы сталіцы, але нават не адрэагавалі на сапраўдны феерверк, які быў заўважны і чутны д а л ё к а а д м е с ц а , д з е а д б ываўся “Ланцуг неабыякавых людзей”.

А шостай вечара на плошчы сталі каля паўсотні грамадзян, якія трымалі партрэты палітвязняў Арцёма Дубскага, Мікалая Аўтуховіча, Уладзіміра Асіпенкі, а таксама зніклых Юрыя Захаранкі, Віктара Ганчара, Анатоля Красоўскага і Дзмітрыя Завадскага. Але перад гэтым цягам больш як хвіліны адбываўся салют (можна спрачацца, наколькі феерверк быў да месца менавіта 16 лістапада). Сярод тых, хто ўзяў удзел у акцыі, — старшыня Аб’яднанай грамадзянскай партыі Анатоль Лябедзька, экс-кіраўнік Партыі БНФ Лявон Баршчэўскі, лідэр “Маладога фронту” Зміцер

Дашкевіч, іншыя вядомыя палітычныя і грамадскія дзеячы. Гэтым разам на Кастрычніцкай плошчы фактычна не было міліцыянтаў. Тое, што адбывалася, апроч журналістаў, здымалі і некалькі спецслужбоўцаў у цывільным. Але да гвалтоўных дзеянняў у дачыненні да ўдзельнікаў акцыі не дайшло. Прастаяўшы на Кастрыч ніцкай плошчы паўгадзіны і некалькі разоў выгукнуўшы “Свабоду палітвязням!” і “Жыве Беларусь!”, апазіцыянеры мірна разышліся. Трэба, дарэчы, нагадаць, што чарговая акцыя салідарнас ці адбылася якраз тады, калі

Фота Юрыя Дзядзiнкiна

Мірны Дзень беларускай салідарнасці

еўрапейскія парламентарыі разглядалі пытанне прыпы-

нення санкцый у адносінах да Беларусі.

4

№ 43 (171) 4

«Новы Час»

20 лістапада 2009 г.

грамадства 4Азбука паліталогіі

У рэжыме спецаперацыі Сяргей Нікалюк

Чым адрозніваецца сучасны палітычны рэжым у Беларусі ад свайго савецкага папярэдніка? Не ў апошнюю чаргу тым, што для сваёй легітымацыі папярэднік адчуваў патрэбу ў імітацыі выбараў, але не меў неабходнасці імітаваць палітыку.

Пад палітыкай у нашым выпадку разумеецца ўзгадненне інтарэсаў розных сацыяльных груп. Мэта ж непалітычных выбараў заключаецца ў дэманстрацыі “адзінства партыі і народа”. Таму яўка і колькасць галасоў, аддадзеных за кандыдатаў “блока камуністаў і беспартыйных”, заўсёды знаходзіліся каля адзнакі 99,9%. У тыя старыя добрыя часы быў папулярны наступны анекдот. Па Чырвонай плошчы ідзе грузін з вялікім кавуном у руках. Яго сустракае Брэжнеў і просіць прадаць кавун. “Выбірай, дарагі”, — адказвае грузін. “Як жа мне выбіраць, ён жа ў цябе адзін?” — “Ты ў нас таксама адзін, але ж мы цябе выбіраем!” Падобная сітуацыя сёння немагчымая. Нягледзячы на тое, што, паводле афіцыйнай версіі, “у Беларусі ёсць толькі адзін палітык”, прэзідэнцкія выбары ў рэспубліцы заўсёды праходзяць на альтэрнатыўнай аснове. Прычым, акрамя традыцыйнага кандыдата ад Ліберальна-дэмакратычнай партыі, да ўдзелу ў выбарах дапускаюцца і прадстаўнікі “так званай апазіцыі”.

Таямнічая формула Але ў чым прычына адмовы ад савецкай традыцыі? Чаму “ўсенародна абраны”, маючы завоблачны рэйтынг, вымушаны не проста трываць палітычных канкурэнтаў, але даваць ім час на дзяржаўных (чытай, “прэзідэнцкіх”) тэлеканалах? Няўжо яму заняцца больш няма чым, як разам з усёй краінай выслухоўваць пытанні кшталту: “Саша, дзе грошы?”

Звернемся па дапамогу да доктара гістарычных навук Дзмітрыя Фурмана: “У сучасным сусвеце (я разумею, што гэта гучыць патэтычна, гучна і нават смешна) у ідэйнай сферы дэмакратыя перамагла абсалютна. Іншага спосабы легітымацыі ўлады, акрамя дэмакратычнага, няма. Калі, скажам, у 1917 годзе ў Расіі яшчэ быў нейкі веер розных недэмакратычных ідэалогій, пачынаючы з анархісцкай і заканчваючы прафашысцкай, то з 1991 года нічога іншага не існуе. Абвясціць пасля падзення камунізму штосьці, акрамя дэмакратыі і рынка, было немагчыма, ніякіх альтэрнатыўных ідэй у сучаснай культуры наогул няма, і, можна сказаць, даўно”. Аднак адсутнасць альтэрнатыўных ідэй не азначае адсутнасці альтэрнатыўных практык. Як падкрэслівае Дзмітрый Фурман: “Немагчымасць абвясціць штосьці іншае, акрамя дэмакратыі, і магчымасць жыць у дэмакратыі — гэта вельмі розныя рэчы”. Аналагічная сітуацыя ў Бел а р у с і с к л а д в а ецца і вакол паняцця “еўрапейскія каштоўнасці”. Дастаткова прыгадаць Мінскі форум, на якім вышэйшыя дзяржаўныя чыноўнікі, захлёбваючыся і наперабой, пераконвалі замежных фундатараў у сваёй прыхільнасці да гэтых самых каштоўнасцяў. Да падобных запэўніванняў варта ставіцца без фанатызму. Сёння ўнутраныя рэсурсы падтрымання ўлады ў Беларусі вычарпаныя, вось і даводзіцца шаргаць ножкай і публічна прамаўляць словы са слоўніка апазіцыі. Неадпаведнасць слова і справы спараджае імітацыйную палітыку. Гэта агульная заканамернасць, і не варта разглядаць Беларусь у якасці выключэння. Большасць арабскіх рэжымаў — імітацыйныя. Хапае іх аналагаў у Азіі, Афрыцы і ў Лацінскай Амерыцы. Што да СНД, то тут адзначаюцца пэўныя зрухі ў бок адмовы ад імітацыі (Грузія, Малдова, Украіна). Наколькі гэтыя зрухі будуць удалымі — пакажа час, але казаць пра праходжанне кропкі незвароту, як бачна, яшчэ рана. Правядзенне імітацыйнай палітыкі ў адкрытым рэжыме немагчыма. Таму беларуская бюракратыя ажыццяўляе кіраванне пераважна пры дапамозе спецаперацый. Пры гэтым не варта думаць, што ў рэжыме спецаперацый плануюцца і ажыццяўляюцца выключна меры па процідзеянні апазіцыі. Не, гэта агульны прынцып. Возьмем, да прыкладу, выключна эканамічнае пытанне, якім з’яўляецца цана на расійскі газ. Яна для Беларусі разлічваецца паводле формулы, прынятай 31 снежня 2006 года. Пра тое, што формула існуе, ведаюць усе, але на гэтым веды ўсіх і заканчваюцца. Аналагічная гісторыя адбывалася і з Канстытуцыйным актам. Словаў на афіцыйным узроўні было сказана “вышэй даху”, але пэўныя варыянты як

тое, што трэба цалкам задавальняць усе заяўкі. Аднак… дзеянні мясцовых уладаў законныя, і адкарэктаваць іх нейкім чынам я не магу, таму што гэта справа таго, хто стварае камісію. Ён сам адбірае кандыдатаў”. Што ў гэтым плане зменіць прапанаваная папраўка? Няцяжка здагадацца — абсалютна нічога. У якасці пацверджання гэтай высновы працытуем кіраўніка дзяржавы: “Рашэнні прымае выканкам. Ідзіце ў выканкам, там прымуць рашэнне і ўключаць у выбарчыя камісіі. Але сілай прымушаць — маўляў, у нейкай камісіі палову або траціну павінны складаць прадстаўнікі палітычных партый — не трэба”. Карацей, “ідзіце ў выканкам”, і не проста ідзіце.

беларускага, так і расійскага боку ў адкрытым доступе ніколі не з’яўляліся. Таму варта паўтарыць яшчэ раз, што кіраванне ў імітацыйнай дэмакратыі — гэта па сутнасці сваёй таемная аперацыя. Пры гэтым не мае значэння, ці з’яўляецца першая асоба дзяржавы выхадцам са спецслужбаў або з аграрнага сектара.

“Ідзіце ў выканкам” У рамках выкладзенай вышэй “тэарэтычнай” часткі можна смела сцвярджаць, што спецаперацыя “Прэзідэнцкія выбары–2011” ужо стартавала. Для таго, каб у гэтым пераканацца, варта азнаёміцца з дадатковымі патрабаваннямі наконт кваліфікацыі рэдактараў СМІ (наяўнасць вышэйшай адукацыі і стажу). І гэта далёка не адзінае дапаўненне, прынятае 7 кастрычніка. Галоўнай жа тэмай лістапада сталі падрыхтаваныя ЦВК папраўкі ў выбарчае заканадаўства. Наш “стары знаёмы” філосаф і публіцыст Вячаслаў Оргіш не змог стрымаць сваю радасць наконт гэтага і з дзіўнай аператыўнасцю выплюхнуў яе на старонкі “Советской Белоруссии”. Працытую пачатак першага абзаца: “Крытыкі беларускай палітычнай сістэмы могуць паціраць рукі — беларуская ўлада добраахвотна пачала разбіраць адзін з галоўных, як яны лічаць, прававых і палітычных затораў на шляху дэмакратычнага працэсу ў краіне. 10 лістапада на нарадзе ў прэзідэнта былі ўхвалены прапановы Цэнтрвыбаркаму па рэформе Выбарчага кодэкса. Тое, пра што так доўга га-

ласілі і прычыталі барацьбіты з “апошняй дыктатурай Еўропы”, вось-вось адбудзецца”. Паспрабуем пацерці рукі разам са спадаром Оргішам. Усяго падрыхтавана шэсць зменаў. Спынімся на першай папраўцы, якая прадугледжвае фармаваць выбарчыя камісіі на траціну з прадстаўнікоў палітычных партый і грамадскіх аб’яднанняў. Паводле дзейнага Выбарчага кодэкса (артыкул 11), доўгі пералік суб’ектаў, з якіх фармуюцца выбарчыя камісіі, распачынаюць палітычныя партыі. Гэта ў тэорыі, а што мы маем на практыцы? На прэзідэнцкіх выбарах 2006 года ў склад участковых камісій ад партый, якія падтрымліваюць Мілінкевіча і Казуліна, быў уключаны адзін прадстаўнік! Усяго ж ва ўчастковых камісія працавала больш за 70 тысяч чалавек. Зараз звернемся да статыстыкі апошніх парламенцкіх выбараў. Ад апазіцыйных партый, якія высунулі амаль 1500 прадстаўнікоў, праз сіта мясцовых органаў улады атрымалася “прасачыцца” адзінкам. Ад АГП было ўключана 7 чалавек з 344, ад БНФ — 4 з 201, ад ПКБ — 29 з 425. Пры гэтым, паводле афіцыйнай інфармацыі, агучанай сакратаром ЦВК Мікалаем Лазавіком, ва ўчастковыя камісіі было ўключана 9032 прадстаўніка грамадскіх аб’яднанняў. Тут будзе дарэчы прывесці каментар спадара Лазавіка: “Працэнт трапляння прадстаўнікоў палітычных партый ва ўчастковыя камісіі невысокі, хоць у параўнанні з папярэднімі выбарамі ён узрос. Галоўная прычына гэтага ў тым, што ва ўчастковыя камісіі адбіраюцца людзі, якія карыстаюцца аўтарытэтам у грамадзян. У той жа час палітычныя партыі высоўвалі прадстаўнікоў без уліку іх грамадска-палітычнай вагі”. Каментар жа нязменнага кіраўніка ЦВК Лідзіі Ярмошынай быў яшчэ больш адкрытым: “Так адбылося таму, што гэта справа тых, хто стварае камісіі. Папраўдзе кажучы, я не вельмі з гэтым згаджаюся. Я не кажу пра

Чыя маргінальнасць круцейшая? Разбіраць астатнія змены не мае сэнсу. Іх мэта — забяспечыць імітацыйнае прыкрыццё адпрацаванай працэдуры “выбараў”, таму калі змены будуць усё ж такі прынятыя, гэтае азначае, што іх бясшкоднасць ва ўлады не выклікае сумневаў. На што і звярнуў увагу Лукашэнка: “Наступствы гэтых крокаў павінны быць загадзя пралічаныя”. Акрамя таго, ён папярэдзіў выканаўцаў на месцах, тых самых, на якіх і ляжыць адказнасць па фармаванні акруговых выбарчых камісій: “Майце на ўвазе, што ацэньвацца мясцовыя органы ўлады будуць вельмі жорстка, каб не было самаўхілення ад правядзення выбараў”. Усё гэта азбука. Філосаф Оргіш не можа яе не ведаць, але, калі меркаваць па рэгулярных публікацыях у “СБ”, ён і сам стаў часткай спецаперацыі. Вернемся да яго публікацыі, у якой ён спасылаецца на апытанні НІСЭПД. Так, сапраўды, у перыяды паміж выбарамі рэйтынгі апазіцыйных палітыкаў знаходзяцца ў межах статыстычнай памылкі (у верасні ў Мілінкевіча — 3,4%, у Казуліна — 2,0%). Аднак, як я адзначаў раней, на прэзідэнцкіх выбарах апазіцыйны кандыдаты заўсёды атрымлівалі каля 26 працэнтаў галасоў. Калі б наш філосаф меў жаданне ўважлівей азнаёміцца з вынікамі апошняга апытання НІСЭПД, то ён бы заўважыў, што на пытанне: “Калі Лукашэнка будзе ў чацвёрты раз выстаўляць сваю кандыдатуру на прэзідэнцкіх выбарах, і з ім будзе супернічаць кандыдат ад дэмакратычнай апазіцыі, за каго з іх Вы бы прагаласавалі?” 25,2% рэспандэнтаў адказалі: “За кандыдата ад дэмакратычнай апазіцыі”. Але не атрымалася. Верагодна, з-за паспешлівасці. Што да маргінальнасці апазіцыі (выснова Оргіша), то хацелася б нагадаць: па ступені сваёй маргінальнасці беларуская ўлада не мае аналагаў у Еўропе. Але гэта ўжо тэма для наступнай “Азбукі паліталогіі”.

«Новы Час»

TV

20 лістапада 2009 г. 3

№ 43 (171) 3

Тэлетыдзень

23 лістапада, панядзелак

06.00, 07.00, 08.00, 09.00, 12.00, 13.00, 14.00, 15.00, 16.00, 17.00, 18.00, 19.00, 23.55 Навіны.

06.05, 07.05, 08.10 “Добрай раніцы, Беларусь!”

06.45, 07.45 Зона Х.

07.30, 08.25, 11.50 Дзелавое жыццё.

08.30 У свеце матораў.

09.10 Nota Bene.

09.40 “Зорныя танцы”. “Жаночы сезон”.

11.00 Камедыйная меладрама “Не нарадзіся прыгожай” (Расія).

12.10 Ваенная драма “У чэрвені 41-га” (Расія).

13.45 Адмысловы рэпартаж АТН.

14.05 Жаночае ток-шоў “Жыццё як жыццё”.

15.15, 19.20 Навіны рэгіёна.

15.25 “Культурныя людзі”.

16.05 Здароўе.

16.25 Меладрама “Сёстры па крыві” .

17.25 Серыял “Не нарадзіся прыгожай” (Расія).

18.25 Відэафільм АТН “Прабач мяне”.

18.50, 01.00 “Зона Х”. Крымінальная хроніка.

19.30 “Арэна”. Праграма аб спорце.

19.55 Ток-шоў “Ход у адказ”.

21.00 Панарама.

21.50 Адмысловы рэпартаж АТН “Загадка беларускай бузы”.

22.05 Серыял “Часткі цела” (ЗША).

23.10 Баявік “16 кварталаў” (ЗША).

01.05 Дзень спорту.

06.00, 06.30, 07.00, 07.30, 08.00, 08.30, 09.00 Нашы навіны.

06.05 АНТ прадстаўляе: “Наша раніца”.

09.05 Контуры.

10.10 АНТ прадстаўляе: “Дыханне планеты”.

11.00 Нашы навіны.

11.05 Навіны спорту.

11.10 АНТ прадстаўляе: “Рэкламная паўза”.

12.00 “Малахаў+”.

13.00 Нашы навіны.

13.05 Навіны спорту.

13.10 “Зразумець. Прабачыць”.

13.40 “Модны прысуд”.

14.45 “Кантрольны закуп”.

15.15 “Аматарка прыватнага вышуку Даша Васільева”. Шматсерыйны фільм.

16.00 Нашы навіны.

16.10 Навіны спорту.

16.15 Ералаш.

16.45 АНТ прадстаўляе: “Бітва тытанаў”.

18.00 Нашы навіны.

18.15 Навіны спорту.

18.20 Серыял “Мая выдатная няня”, 2004 год.

18.55 Чакай мяне.

20.00 Час.

20.30 Нашы навіны.

21.00 Навіны спорту.

21.05 Ток-шоу “Выбар”.

22.00 “Марскі патруль-2”. Шматсерыйны фільм.

23.05 Нашы навіны.

23.20 Навіны спорту.

23.25 “Злачынствы стагоддзя”.

00.00 “Жанатыя... з дзецьмі”. Серыял.

00.30 “Без розуму ад цябе”. Серыял.

01.20 Нашы навіны.

01.35-01.45 Навіны спорту.

06.00 “24 гадзіны”.

06.10 “Міншчына”.

06.20, 07.45 “Раніца. Студыя добрага настрою”.

07.30 “24 гадзіны”.

07.40 “СТБ-спорт”.

08.30 “Тыдзень”.

09.35 “Вялікі сняданак”.

10.05 “Пяць гісторый”.

10.30 “24 гадзіны”.

10.40 “Анёл-захавальнік”. Тэленавэла.

11.45 “Званая вячэра”.

12.40 “Былая”. Серыял.

13.30 “24 гадзіны”.

13.50 “Зорны рынг”.

15.05 “Далёкія сваякі”.

15.30 “Гарачы лёд”.

16.00 “Культурнае жыццё”.

16.30 “24 гадзіны”.

16.50 “Я - вандроўца”.

17.10 “Наша справа”.

17.20 “Міншчына”.

17.30 “Званая вячэра”.

18.30 “Былая”. Серыял.

19.30 “24 гадзіны”.

20.00 “Сталічныя падрабязнасці”.

20.10 “СТБ-спорт”.

20.20 “Добры вечар, маляня”.

20.35 Фільм “Прыцягненне”. Украіна, 2009г.

22.30 “24 гадзіны”.

22.55 “Сталічныя падрабязнасці”.

23.00 “Сталічны футбол”.

23.30 “Гучная справа”.

00.25 “Халасцякі”. Серыял.

01.15 “Нашы рэкорды”.

07.00 ЛАДная раніца.

08.00 Камедыйны серыял “Юрыкі” (Расія).

08.30 Гадзіна суду. Справы сямейныя.

09.25 У гэты дзень.

09.30 Серыял “Каханне як каханне” (Расія).

10.25 Меладрама “Рэтра ўтрох” (Расія).

12.05 “Пра мастацтва”.

12.35 Школа рамонту.

13.25 Мультсерыял “Доктар Дог” (Францыя).

13.50 “Хачу ўсё ведаць”. Кіначасопіс для дзяцей.

14.05 Пазакласная гадзіна.

14.20 Бухта капітанаў.

15.00 Тэлебарометр.

15.15 Дэтэктыўны серыял “Камісар Мегрэ” (Францыя-Бельгія-Швейцарыя).

16.15 Гадзіна суду. Справы сямейныя.

17.20 Простыя практыкаванні з Ю.Афанасьевым.

17.55 Серыял “Каханне як каханне” (Расія).

18.55 Хакей. КХЛ. Дынама (Мінск)-Лакаматыў (Яраслаўль). Прамая трансляцыя.

21.20 “Вялікае сэрца”.

21.50 Беларуская часіна.

22.55 Хакей. Формула гульні.

23.25 Футбол. Чэмпіянат Англіі. Агляд тура.

00.15 Камедыйны серыял “Юрыкі” (Расія).

00.40 Дэтэктыўны серыял “Камісар Мегрэ”.

07.00 Добрай раніцы, Расія!

09.20 Тэлесерыял «Аднойчы будзе каханне».

10.10 “Таямніца чорнай дошкі. Уладзімір Салавухін”. Дакументальны фільм.

11.00 Весткі.

11.25 “Ранішняя пошта”.

11.55 Дэтэктыў “Падвойны капкан”.

13.50 Навіны - Беларусь.

14.00 Весткі.

14.20 Тэлесерыял «Вядзьмарскае каханне».

15.10 Фільм “Дуэнья”.

16.50 Навіны - Беларусь.

17.00 Весткі.

17.25 “Гарадок”. Дайджэст.

17.55 “Кармеліта. Цыганскі запал”. Тэлесерыял.

18.50 Навіны - Беларусь.

19.00 Весткі.

19.30 Прэм’ера. Тэлесерыял «Аднойчы будзе каханне». Расія, 2009 г.

20.30 Тэлесерыял «Вольф Месінг: што бачыў скрозь час».

22.30 Тэлесерыял «Вядзьмарскае каханне».

23.30 “Нічога асабістага”.

23.45 Навіны - Беларусь.

23.55 “Весткі+”.

00.15 Прэм’ера. “Гарадок”.

01.05 Тэлефільм “Два капітаны”. 5-я серыя.

02.25 Заканчэнне эфіру.

06.45 Мір вашай хаце.

06.55 Дабравест.

07.20 Смачна з Барысам Бурдой.

07.55 Псіхалагічная драма “Поўнае дыханне”.

09.55 Школа рамонту.

10.55 Медычныя таямніцы.

11.40 Кінаспробы.

12.00 Бухта капітанаў.

12.40 “Правы чалавека”.

12.55 Фантастычны серыял “Эўрыка” (ЗША).

14.40 Футбол. Чэмпіянат Англіі. Арсенал-Чэлсі. Прамая трансляцыя.

16.45 Дакументальны фільм “Гэты дзіўны свет”.

17.20 Хакей. Адчынены чэмпіянат Беларусі. Керамін (Мінск)- Хімвалакно (Магілёў).

19.15 Нашы тэсты.

19.50 Экспедыцыя.

20.25 Тэлебарометр.

20.45 Ваенная драма “Блокпост” (Расія).

22.40 Свая музыка. Працяг.

23.10 Пасоўванне+.

09.30 Аўтаспорт. Чэмпіянат свету ў класе турынг. Макао. Гонка 2.

10.30 Мотаспартыўны часопіс.

10.45 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Мужчыны. 69 кг. Паўднёвая Карэя.

12.00 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Жанчыны. 58 кг. Паўднёвая Карэя.

14.00 Лыжныя гонкі. Кубак свету. Жанчыны. 4x5 км. Эстафета. Байташтэлен (Нарвегія).

15.00 Лыжныя гонкі. Кубак свету. Мужчыны. 4x5 км. Эстафета. Байташтэлен (Нарвегія).

16.00 Пляжны футбол. Кубак свету. Дубаі. Фінал.

17.00 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Жанчыны. 58 кг. Паўднёвая Карэя.

18.00 Скачкі на лыжах з трампліна. Летні Гранпры. HS 117. Айнзідэльн (Швейцарыя).

19.00 Футбол. Еўрагалы. Часопіс.

19.45 Футбол. Клуб чэмпіёнаў. Часопіс.

21.15 Футбол. Еўрагалы.

21.35 Вось дык так!!!

21.45 Пра рэстлінг. Агляд WWE (World Wrestling Entertainment).

22.15 Пра рэстлінг. Vintage Collection. ЗША.

23.15 Футбол. Клуб чэмпіёнаў. Часопіс.

00.45 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Жанчыны. 58 кг. Паўднёвая Карэя.

01.30 Скачкі на лыжах з трампліна. Летні Гранпры. HS 117. Айнзідэльн (Швейцарыя).

02.15 Мотаспартыўны часопіс.

19.00, 23.20 Аб’ектыў (агляд падзеяў дня).

19.05 Дакументальная гадзіна: «Усмешка на вуснах ды слёзы ў вачах», дак. фільм, 2008 г., Польшча.

19.55 На колах.

20.20 Госць «Белсату».

20.40 Хто ёсць кім: Георгій Лепін: прафесар – чорнарабочы.

21.00 Аб’ектыў (галоўнае выданне).

21.20 Гісторыя пад знакам Пагоні: «Дзяржавы».

21.25 «Бунт Л», маст. фільм, 2006 г., Балгарыя.

24 лістапада, аўторак

06.00, 07.00, 08.00, 09.00, 12.00, 13.00, 14.00, 15.00, 16.00, 17.00, 18.00, 19.00, 23.55 Навіны.

06.05 Дзень спорту.

06.10, 07.05, 08.10 “Добрай раніцы, Беларусь!”

06.45, 07.45 Зона Х.

07.30, 08.30, 11.50 Дзелавое жыццё.

08.35 “Арэна”. Праграма аб спорце.

09.05 Вострасюжэтны серыял “Шлюб па завяшчанні” (Расія).

10.00 Меладрама “Сёстры па крыві”.

10.50 Серыял “Не нарадзіся прыгожай” (Расія).

11.40 Адмысловы рэпартаж АТН “Загадка беларускай бузы”.

12.10 Серыял “Зорны крэйсер “Галактыка”.

13.10 Серыял “Вероніка Марс-2”. Закл. серыя.

14.05 Ток-шоў “Ход у адказ”.

15.15, 19.20 Навіны рэгіёна.

15.25 Д/ф “Лішняе звяно” цыклу “Асяроддзе пасялення”.

15.55 Серыял “Вяртанне Турэцкага” (Расія).

16.50 Меладрама “Сёстры па крыві”.

17.50 Серыял“Не нарадзіся прыгожай” (Расія).

18.50, 00.00 “Зона Х”. Крымінальная хроніка.

19.30 Сфера інтарэсаў.

19.55 Серыял “Шлюб па завяшчанні” (Расія).

21.00 Панарама.

21.35 Футбол. Ліга чэмпіёнаў УЕФА. БарселонаІнтэр. Прамая трансляцыя.

00.05 Дзень спорту.

00.20 Футбол. Ліга чэмпіёнаў УЕФА. Агляд дня.

01.30 Футбол. Ліга чэмпіёнаў УЕФА. Фіярэнціна-Ліён.

06.00, 06.30, 07.00, 07.30, 08.00, 08.30, 09.00 Нашы навіны.

06.05 АНТ прадстаўляе: “Наша раніца”.

09.05 Чакай мяне.

10.05 Тэорыя неверагоднасці. “Улада натоўпу”.

11.00 Нашы навіны.

11.05 Навіны спорту.

11.10 “Дэтэктывы”.

11.50 “Ералаш”.

12.00 “Малахаў+”.

13.00 Нашы навіны.

13.05 Навіны спорту.

13.10 “Зразумець. Прабачыць”.

13.40 “Модны прысуд”.

14.45 “Кантрольны закуп”.

15.15 “Аматарка прыватнага вышуку Даша Васільева”. Шматсерыйны фільм.

16.00 Нашы навіны.

16.10 Навіны спорту.

16.15 “Мантэкрыста”. Шматсерыйны фільм.

17.10 “Хай кажуць” з Андрэем Малахавым.

18.00 Нашы навіны.

18.15 Навіны спорту.

18.20 Серыял “Мая выдатная няня”. 2004 год.

18.55 “Рудая”. Шматсерыйны фільм.

20.00 Час.

20.30 Нашы навіны.

21.00 Навіны спорту.

21.05 “Афіцэры”. Шматсерыйны фільм.

22.15 “Марскі патруль-2”. Шматсерыйны фільм.

23.20 Нашы навіны.

23.35 Навіны спорту.

23.40 “Зваротны адлік”. “Віцебскі квадрат - акно ў Парыж”.

00.10 “Жанатыя... з дзецьмі”. Серыял.

00.40 “Без розуму ад цябе”. Серыял.

01.10 Нашы навіны.

01.25-01.35 Навіны спорту.

06.00 “24 гадзіны”.

06.10 “Міншчына”.

06.20 “Раніца. Студыя добрага настрою”.

07.30 “24 гадзіны”.

07.40 “СТБ-спорт”.

07.45 “Раніца. Студыя добрага настрою”.

08.30 Фільм “Прыцягненне”. Украіна, 2009г.

10.00 “Пяць гісторый”.

10.30 “24 гадзіны”.

10.40 “Анёл-захавальнік”. Тэленавэла.

11.45 “Званая вячэра”.

12.40 “Былая”. Серыял.

13.30 “24 гадзіны”.

13.50 “Крокі да поспеху”.

14.40 “Гадкае качаня”. Моладзевы серыял. Заключная серыя.

15.30 “Top Gear. Руская версія”.

16.30 “24 гадзіны”.

16.50 “Сталічны футбол”.

17.20 “Міншчына”.

17.30 “Званая вячэра”.

18.30 “Былая”. Серыял.

19.30 “24 гадзіны”.

20.00 “Сталічныя падрабязнасці”.

20.10 “СТБ-спорт”.

20.20 “Добры вечар, маляня”.

20.30 “Аўтапанарама”.

20.55 “Абанент часова недаступны”. Серыял.

22.00 СТБ прадстаўляе: “З чаго пачынаецца Радзіма”.

22.30 “24 гадзіны”.

22.55 “Сталічныя падрабязнасці”.

23.00 “Надзвычайныя гісторыі”.

23.55 “Халасцякі”. Серыял.

00.45 “Рэдакцыя”. Серыял.

07.00 ЛАДная раніца.

08.00 Камедыйны серыял “Юрыкі” (Расія).

08.30 Гадзіна суду. Справы сямейныя.

09.25 У гэты дзень.

09.30 Серыял “Каханне як каханне” (Расія).

10.30 Д/ф “Гадар, каханне, паэзія” (Францыя).

11.25 “Запал па культуры”.

12.05 Хакей. Формула гульні.

12.30 Футбол. Чэмпіянат Англіі. Агляд тура.

13.25 Кінаспробы.

13.45 Мультсерыял “Доктар Дог” (Францыя).

14.25 “Хачу ўсё ведаць”. Кіначасопіс для дзяцей.

14.35 Пазакласная гадзіна.

14.50 Свая кампанія.

15.30 Серыял “Камісар Мегрэ”.

16.25 Гадзіна суду. Справы сямейныя.

17.25 Простыя практыкаванні з Ю.Афанасьевым.

18.00 Серыял “Каханне як каханне” (Расія).

19.00 Кінараман “Лёс” (СССР). 1-я серыя.

21.10 Калыханка.

21.25 Беларуская часіна.

22.25 Спорт-кадр.

22.55 Камедыйны серыял “Юрыкі” (Расія).

23.35 Серыял “На рагу ў Патрыяршых-3”.

00.30 Ссерыял “Камісар Мегрэ”.

07.00 Добрай раніцы, Расія!

09.20 Тэлесерыял «Аднойчы будзе каханне».

10.10 “Аляксандр Сувораў”. Д/ф.

11.00 Весткі.

11.30 “Нічога асабістага”.

11.45 Тэлесерыял «Восеньскі дэтэктыў».

13.25, 17.25 “Гарадок”. Дайджэст.

13.50 Навіны - Беларусь.

14.00 Весткі.

14.20 Тэлесерыял «Вядзьмарскае каханне».

15.10 Тэлесерыял «Вольф Месінг: што бачыў скрозь час».

16.50 Навіны - Беларусь.

17.00 Весткі.

17.55 “Кармеліта. Цыганскі запал”. Тэлесерыял.

18.50 Навіны - Беларусь.

19.00 Весткі.

19.30 Тэлесерыял «Аднойчы будзе каханне».

20.30 Тэлесерыял «Вольф Месінг: што бачыў скрозь час».

22.30 Тэлесерыял «Вядзьмарскае каханне».

23.30 Навіны - Беларусь.

23.40 “Весткі+”.

00.00 “Ходжа Насрэддзін. Парушальнік спакою”. Дакументальны фільм.

00.55 Тэлефільм «Два капітаны». 6-я серыя.

02.05 Заканчэнне эфіру.

06.00 Сёння.

06.05 Інфармацыйны канал “Сёння раніцай”.

08.40 “Чыстасардэчнае прызнанне”.

09.10 “Сеанс з Кашпіроўскім”.

10.00 Сёння.

10.20 “Сярэдні клас”.

11.10 “Кватэрнае пытанне”.

12.05 “Савецкія біяграфіі”.

13.00 Сёння.

13.30 Дэтэктыўны серыял “Вісякі”.

15.35 “Агляд. Надзвычайнае здарэнне”.

16.00 Сёння.

16.30 Серыял “Вяртанне Мухтара-2”.

18.30 “Агляд. Надзвычайнае здарэнне”.

19.00 Сёння.

19.20 Прэм’ера. Крымінальны серыял “Дзікі”.

20.25 Футбол. Ліга чэмпіёнаў УЕФА. Рубін (Расія) - Дынама (Украіна).

22.35 “Агляд. Надзвычайнае здарэнне”.

23.00 Сёння.

23.25 “Вочная стаўка”.

00.15 “Фатальны дзень”.

09.30, 15.00 Пляжны футбол. Кубак свету. Дубаі (ААЭ). Фінал.

10.15 Футбол. Еўрагалы. Часопіс.

11.00 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Жанчыны. 58 кг. Паўднёвая Карэя.

12.00 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Мужчыны. 77 кг. Паўднёвая Карэя.

14.00 Скачкі на лыжах з трампліна. Летні Гранпры. HS 117. Айнзідэльн (Швейцарыя).

16.00 Футбол. Еўрагалы. Часопіс.

16.45 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Мужчыны. 77 кг. Паўднёвая Карэя.

17.45 Скачкі на лыжах з трампліна. Летні Гранпры. HS 134. Закапанэ (Польшча).

18.30 Футбол. Клуб чэмпіёнаў. Часопіс.

20.00 Футбол. Еўрагалы. Навіны.

20.15 Ралі. Мэта - Дакар. Часопіс.

20.30 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Мужчыны. 77 кг. Паўднёвая Карэя.

22.00 Бокс. Паядынак за тытул Чэмпіёна свету па версіі WBC. Канада.

00.00 Экстрэмальныя віды спорту. Free Ride Spirit.

00.15 Аўтаспорт. Чэмпіянат свету ў класе Турынг. Часопіс.

00.45 “Формула - 1”. Часопіс.

01.30 Ралі. Мэта - Дакар. Часопіс.

01.45 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Мужчыны. 77 кг. Паўднёвая Карэя.

19.00 Аб’ектыў (агляд падзеяў дня).

19.05 МакраФон: XIV Фестываль песеннай паэзіі і аўтарскай песні «Бардаўская восень–2007»: выступ «WZ-аркестру», ч. 2.

19.40 Тыдзень з радыё «Свабода».

20.10 Акно ў Еўропу.

20.40 Сальда (эканамічная праграма).

21.00 Аб’ектыў (галоўнае выданне).

21.20 Гісторыя пад знакам Пагоні: «Крэўская унія» (спазнаваўчая праграма).

21.30 «Слуцкі збройны чын», дак. фільм, 2008 г.

22.05 Прэс-экспрэс (агляд медыяў).

22.20 Героі не нашага часу: Рамуальд Жолтак: у цісках часу.

4

№ 43 (171) 4

«Новы Час»

20 лістапада 2009 г.

тэлетыдзень 25 лістапада, серада

06.00, 07.00, 08.00, 09.00, 12.00, 13.00, 14.00, 15.00, 16.00, 17.00, 18.00, 19.00, 23.55 Навіны.

06.05 Дзень спорту.

06.10, 07.05, 08.10 “Добрай раніцы, Беларусь!”

06.45, 07.45 Зона Х.

07.30, 11.50 Дзелавое жыццё.

08.35 Сфера інтарэсаў.

09.05 Серыял “Шлюб па завяшчанні” (Расія).

10.00 Меладрама “Сёстры па крыві”.

10.50 Серыял “Не нарадзіся прыгожай” (Расія).

11.35 Алімпійскі часопіс.

12.10 Серыял “Зорны крэйсер “Галактыка” (ЗШАВялікабрытанія).

13.20 Серыял “Вероніка Марс-3” . 1-я серыя.

14.05 Альманах вандраванняў.

14.30 Відэафільм АТН “Белавежскае паляванне”.

15.15, 19.20 Навіны рэгіёна.

15.25 Мастацка-публіцыстычны фільм “Сівая легенда Ўладзіміра Караткевіча” .

16.05 Серыял “Вяртанне Турэцкага” (Расія).

16.50 Меладрама “Сёстры па крыві”.

17.50 Серыял “Не нарадзіся прыгожай” (Расія).

18.50, 00.00 “Зона Х”. Крымінальная хроніка.

19.30 “Зямельнае пытанне”.

19.50 Серыял “Шлюб па завяшчанні” (Расія).

20.50 “Спортлато 5 з 36”. Забаўляльнае шоў.

21.00 Панарама.

21.35 Футбол. Ліга чэмпіёнаў УЕФА. МіланМарсэль. Прамая трансляцыя.

00.05 Дзень спорту.

00.20 Футбол. Ліга чэмпіёнаў УЕФА. Агляд дня.

01.30 Футбол. Ліга чэмпіёнаў УЕФА. БардоЮвентус.

06.00, 06.30, 07.00, 07.30, 08.00, 08.30, 09.00 Нашы навіны.

06.05 АНТ прадстаўляе: “Наша раніца”.

09.05 “Рудая”. Шматсерыйны фільм.

10.05 “Афіцэры”. Шматсерыйны фільм.

11.00 Нашы навіны.

11.05 Навіны спорту.

11.10 “Дэтэктывы”.

11.50 “Ералаш”.

12.00 “Малахаў+”.

13.00 Нашы навіны.

13.05 Навіны спорту.

13.10 “Зразумець. Прабачыць”.

13.40 “Модны прысуд”.

14.45 “Кантрольны закуп”.

15.15 “Аматарка прыватнага вышуку Даша Васільева”. Шматсерыйны фільм.

16.00 Нашы навіны.

16.10 Навіны спорту.

16.15 “Мантэкрыста”. Шматсерыйны фільм.

17.10 “Хай кажуць” з Андрэем Малахавым.

18.00 Нашы навіны.

18.15 Навіны спорту.

18.20 Серыял “Мая выдатная няня”.2004 год.

18.55 “Рудая”. Шматсерыйны фільм.

20.00 Час.

20.30 Нашы навіны.

21.00 Навіны спорту.

21.05 “Афіцэры”. Шматсерыйны фільм.

22.15 “Марскі патруль-2”. Шматсерыйны фільм.

23.20 Нашы навіны.

23.35 Навіны спорту.

23.40 “Дакументальны дэтэктыў”. “Патрабуецца кілер…”.

00.10 “Жанатыя... з дзецьмі”. Серыял.

00.40 “Без розуму ад цябе”. Серыял.

01.10 Нашы навіны.

01.25-01.35 Навіны спорту.

06.00 “24 гадзіны”.

06.10 “Міншчына”.

06.20 “Раніца. Студыя добрага настрою”.

07.30 “24 гадзіны”.

07.40 “СТБ-спорт”.

07.45 “Раніца. Студыя добрага настрою”.

08.30 “Аўтапанарама”.

08.50 “Рэдакцыя”. Серыял.

10.00 “Пяць гісторый”.

10.30 “24 гадзіны”.

10.40 “Анёл-захавальнік”. Тэленавэла.

11.30 “Далёкія сваякі”.

11.45 “Званая вячэра”.

12.40 “Былая”. Серыял.

13.30 “24 гадзіны”.

13.50 “Ваенная таямніца”.

14.40 “Элен і рабяты. Лепшыя серыі”. Серыял.

15.30 “Абанент часова недаступны”. Серыял.

16.30 “24 гадзіны”.

16.50 “Новыя падарожжы дылетанта”.

17.20 “Міншчына”.

17.30 “Званая вячэра”.

18.30 “Былая”. Серыял.

19.30 “24 гадзіны”.

20.00 “Сталічныя падрабязнасці”.

20.10 “СТБ-спорт”.

20.20 “Добры вечар, маляня”.

20.30 “Дабро пажаліцца”.

20.55 “Абанент часова недаступны”. Серыял.

22.00 “Мінск і мінчане”.

22.30 “24 гадзіны”.

22.55 “Сталічныя падрабязнасці”.

23.00 “Дэтэктыўныя гісторыі”.

23.55 “Халасцякі”. Серыял.

00.45 “Рэдакцыя”. Серыял.

07.00 ЛАДная раніца.

08.00 Камедыйны серыял “Юрыкі” (Расія).

08.30 Гадзіна суду. Справы сямейныя.

09.25 У гэты дзень.

09.30 Серыял “Каханне як каханне” (Расія).

10.30 Кінараман “Лёс” (СССР). 1-я серыя.

12.10 Рэпарцёр “Беларускай часіны”.

12.55 Спорт-кадр.

13.20 Мультсерыял “Доктар Дог” (Францыя).

14.00 “Хачу ўсё ведаць”. Кіначасопіс для дзяцей.

14.15 Пазакласная гадзіна.

14.30 “Лабірынты: таямніца воўчынскай крыпты”. Частка 1-я.

14.55 Медычныя таямніцы.

15.25, 01.10 Серыял “Камісар Мегрэ” .

16.20 Гадзіна суду. Справы сямейныя.

17.25 Простыя практыкаванні з Ю.Афанасьевым.

18.00 Серыял “Каханне як каханне” (Расія).

19.05 Кінараман “Лёс” (СССР). 2-я серыя.

20.45 Калыханка.

21.00 Беларуская часіна.

22.05 “Іншыя”.

22.35 Камедыйны серыял “Юрыкі” (Расія).

23.15 Серыял “На рагу ў Патрыяршых-3”.

07.00 Добрай раніцы, Расія!

09.20 Тэлесерыял «Аднойчы будзе каханне».

10.10 “Белае сонца Байканура”. Д/ф.

11.00 Весткі.

11.25 Тэлесерыял «Восеньскі дэтэктыў».

13.05 “Гарадок”. Дайджэст.

13.50 Навіны - Беларусь.

14.00 Весткі.

14.20 Тэлесерыял «Вядзьмарскае каханне».

15.10, 20.30 Тэлесерыял «Вольф Месінг: што бачыў скрозь час».

16.50 Навіны - Беларусь.

17.00 Весткі.

17.25 “Гарадок”. Дайджэст.

17.55 “Кармеліта. Цыганскі запал”. Тэлесерыял.

18.50 Навіны - Беларусь.

19.00 Весткі.

19.30 Тэлесерыял «Аднойчы будзе каханне».

22.30 Тэлесерыял «Вядзьмарскае каханне».

23.30 Навіны - Беларусь.

23.40 “Весткі+”.

00.00 “Асабісты вораг Сталіна”. Дакументальны фільм.

00.55 Фільм “Квартэт Гварнэры”. 1-я серыя.

02.10 Заканчэнне эфіру.

06.00 Сёння.

06.05 Інфармацыйны канал “Сёння раніцай”.

08.40 “Выратавальнікі”.

09.10 Футбол. Агляд дня.

10.00 Сёння.

10.20 “Сярэдні клас”.

11.10 “Дачны адказ”.

12.10 “Алтар перамогі”. Бітва за розумы.

13.00 Сёння.

13.30 Дэтэктыўны серыял “Вісякі”.

15.35 “Агляд. Надзвычайнае здарэнне”.

16.00 Сёння.

16.30 Дэтэктыўны серыял “Вяртанне Мухтара-2”.

18.30 “Агляд. Надзвычайнае здарэнне”.

19.00 Сёння.

19.20 Прэм’ера. Крымінальны серыял “Дзікі”.

20.25 Футбол. Ліга чэмпіёнаў УЕФА. ЦСКА (Расія) - Вольфсбург (Германія).

22.35 “Агляд. Надзвычайнае здарэнне”.

23.00 Сёння.

23.25 “І зноў добры дзень!”.

00.15 “Першая кроў”.

09.30 Экстрэмальныя віды спорту. Free Ride Spirit.

09.45 Вось дык так!!!

10.00 Пляжны футбол. Кубак свету. Дубаі. Фінал.

11.00 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Мужчыны. 77 кг. Паўднёвая Карэя.

12.00, 17.00 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Жанчыны. 63 кг. Паўднёвая Карэя.

14.00 Скачкі на лыжах з трампліна. Летні Гранпры. HS 134. Закапанэ (Польшча).

15.00 Боўлінг. Тур PBA. ЗША. Часопіс.

16.00 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Мужчыны. 77 кг. Паўднёвая Карэя.

18.00 Скачкі на лыжах з трампліна. Летні Гранпры. HS 131. Хакуба (Японія).

19.50 Футбол. Еўрагалы. Навіны.

20.00 “Еўраспорт за чыстую планету”. Часопіс.

20.30 “Алімпійскія гульні”. Часопіс.

21.00 Абранае па серадах.

21.10 Конны спорт. Кубак свету. Канкур. Штутгарт (Германія).

22.10 Пола. Залаты кубак. Сотаграндэ (Іспанія).

23.10 Навіны коннага спорту.

23.20 Гольф. Еўратур. Дубаі.

23.50 Гольф клуб. Навіны гольфа.

00.00 Ветразевы спорт. Рэгата Rolex Middle Sea. Валета (Мальта).

00.30 Яхт клуб. Навіны ветразевага спорту.

00.35 Абранае па серадах.

00.45 “Спартовы вандроўца”. Часопіс.

01.00 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Жанчыны. 63 кг. Паўднёвая Карэя.

19.00 Аб’ектыў (агляд падзеяў дня).

19.05 Праект «Будучыня».

19.30 «Мой свет нарадзіўся ў кузні», рэпартаж.

19.50 Форум: «Беспрацоўе – хто вінаваты?»

20.35 Без рэтушы: «Свае і чужынцы», рэпартаж, 2009 г., Польшча.

21.00 Аб’ектыў (галоўнае выданне).

21.20 Гісторыя пад знакам Пагоні: «Альгерд» (спазнаваўчая праграма).

21.30 «Кансультацыя ў ружовым садзе», серыял.

22.20 Сальда (эканамічная праграма).

22.40 Аб’ектыў.

26 лістапада, чацвер

06.00, 07.00, 08.00, 09.00, 12.00, 13.00, 14.00, 15.00, 16.00, 17.00, 18.00, 19.00, 23.55 Навіны.

06.05 Дзень спорту.

06.10, 07.05, 08.10 “Добрай раніцы, Беларусь!”.

06.45, 07.45 Зона Х.

07.30, 08.30, 11.50 Дзелавое жыццё.

08.35 “Зямельнае пытанне”.

09.05 Вострасюжэтны серыял “Шлюб па завяшчанні” (Расія).

10.00 Меладрама “Сёстры па крыві” (РасіяУкраіна).

10.50 Камедыйная меладрама “Не нарадзіся прыгожай” (Расія).

11.40 Відэафільм АТН “Драгічын. Зямля дрыгавічоў” цыклу “Зямля беларуская”.

12.10 Фантастычны серыял “Зорны крэйсер “Галактыка” (ЗША-Вялікабрытанія).

13.10 Дэтэктыўны серыял “Вероніка Марс-3” (ЗША). 2-я серыя.

14.05 Уласнай персонай.

14.30 Відэафільм АТН “Мелодыі кубінскіх кварталаў”.

15.15, 19.20 Навіны рэгіёна.

15.25 Хранікальна-дакументальны цыкл “Нябачны фронт” (Беларусь).

15.55 Дэтэктыўны серыял “Вяртанне Турэцкага” (Расія).

16.50 Меладрама “Сёстры па крыві” (РасіяУкраіна).

17.50 Камедыйная меладрама “Не нарадзіся прыгожай” (Расія).

18.50, 01.00 “Зона Х”. Крымінальная хроніка.

19.30 Сфера інтарэсаў.

19.55 Вострасюжэтны серыял “Шлюб па завяшчанні” (Расія).

21.00 Панарама.

21.50 Актуальнае інтэрв’ю.

22.05 Драматычны вострасюжэтны серыял “Часткі цела” (ЗША).

23.10 Ваенная драма “Зязюля” (Расія).

01.05 Дзень спорту.

06.00, 06.30, 07.00, 07.30, 08.00, 08.30, 09.00 Нашы навіны.

06.05 АНТ прадстаўляе: “Наша раніца”.

09.05 “Рудая”. Шматсерыйны фільм.

10.05 “Афіцэры”. Шматсерыйны фільм.

11.00 Нашы навіны.

11.05 Навіны спорту.

11.10 “Дэтэктывы”.

11.50 “Ералаш”.

12.00 “Малахаў+”.

13.00 Нашы навіны.

13.05 Навіны спорту.

13.10 “Зразумець. Прабачыць”.

13.40 “Модны прысуд”.

14.45 “Кантрольны закуп”.

15.15 “Аматарка прыватнага вышуку Даша Васільева”. Шматсерыйны фільм.

16.00 Нашы навіны.

16.10 Навіны спорту.

16.15 “Мантэкрыста”. Шматсерыйны фільм.

17.10 “Хай кажуць” з Андрэем Малахавым.

18.00 Нашы навіны.

18.15 Навіны спорту.

18.20 Серыял “Мая выдатная няня”. 2004.

18.55 “Рудая”. Шматсерыйны фільм.

20.00 Час.

20.30 Нашы навіны.

21.00 Навіны спорту.

21.05 Прэм’ера. “Афіцэры”. Шматсерыйны фільм.

22.15 “Марскі патруль-2”. Шматсерыйны фільм.

23.20 Нашы навіны.

23.35 Навіны спорту.

23.40 “Жанатыя... з дзецьмі”. Шматсерыйны фільм.

00.35 “Без розуму ад цябе”. Шматсерыйны фільм.

01.25 Нашы навіны.

01.40-01.50 Навіны спорту.

06.00 “24 гадзіны”.

06.10 “Міншчына”.

06.20 “Раніца. Студыя добрага настрою”.

07.30 “24 гадзіны”.

07.40 “СТБ-спорт”.

07.45 “Раніца. Студыя добрага настрою”.

08.30 “Дабро пажаліцца”.

08.50 “Рэдакцыя”. Серыял.

10.00 “Пяць гісторый”.

10.30 “24 гадзіны”.

10.40 “Анёл-захавальнік”. Тэленавэла.

11.30 “Далёкія сваякі”.

11.45 “Званая вячэра”.

12.40 “Былая”. Серыял.

13.30 “24 гадзіны”.

13.50 “Дзелі гісторыі”.

14.40 “Элен і рабяты. Лепшыя серыі”. Моладзевы серыял.

15.30 “Абанент часова недаступны”. Серыял.

16.30 “24 гадзіны”.

16.50 “Добры дзень, доктар!”.

17.20 “Міншчына”.

17.30 “Званая вячэра”.

18.30 “Былая”. Серыял.

19.30 “24 гадзіны”.

20.00 “Сталічныя падрабязнасці”.

20.10 “СТБ-спорт”.

20.20 “Добры вечар, маляня”.

20.30 “Аўтапанарама”.

20.55 “Абанент часова недаступны”. Серыял. Заключная серыя.

22.00 “Асабісты інтарэс”.

22.30 “24 гадзіны”.

22.55 “Сталічныя падрабязнасці”.

23.00 “Сакрэтныя гісторыі”.

23.55 “Халасцякі”. Серыял.

00.45 “Рэдакцыя”. Серыял.

07.00 ЛАДная раніца.

08.00 Камедыйны серыял “Юрыкі” (Расія).

08.30 Гадзіна суду. Справы сямейныя.

09.25 У гэты дзень.

09.30 Серыял “Каханне як каханне” (Расія).

10.25 Кінараман “Лёс” (СССР). 2-я серыя.

11.40 Экспедыцыя.

12.05 Бітва экстрасэнсаў.

13.00 “Лара Фабіян. Новы погляд” (Францыя). Канцэрт. Частка 1-я.

13.50 Мультсерыял “Доктар Дог” (Францыя).

14.15 “Хачу ўсё ведаць”. Кіначасопіс для дзяцей.

14.30 Пазакласная гадзіна.

14.45 Жывы гук.

15.25 Дэтэктыўны серыял “Камісар Мегрэ”.

16.20 Гадзіна суду. Справы сямейныя.

17.20 Простыя практыкаванні з Ю.Афанасьевым.

17.55 Серыял “Каханне як каханне” (Расія).

18.55 Хакей. КХЛ. Дынама (Мінск)-”Дынама” (Масква). Прамая трансляцыя. У перапынку”Калыханка”.

21.20 Беларуская часіна.

22.25 Час футболу.

22.55 Камедыйны серыял “Юрыкі” (Расія).

23.25 Серыял “На рагу ў Патрыяршых-3”.

00.20 Дэтэктыўны серыял “Камісар Мегрэ” (Францыя-Бельгія-Швейцарыя).

07.00 Добрай раніцы, Расія!

09.20 Тэлесерыял «Аднойчы будзе каханне». Расія, 2009 г.

10.10 “Сем таямніц Трэццякоўскай галерэі”. Дакументальны фільм.

11.00 Весткі.

11.25 Тэлесерыял «Восеньскі дэтэктыў».

13.05 “Гарадок”. Дайджэст.

13.50 Навіны - Беларусь.

14.00 Весткі.

14.20 Тэлесерыял «Вядзьмарскае каханне».

15.10 Тэлесерыял «Вольф Месінг: што бачыў скрозь час».

16.50 Навіны - Беларусь.

17.00 Весткі.

17.25 “Гарадок”. Дайджэст. Забаўляльная праграма.

17.55 Прэм’ера. “Кармеліта. Цыганскі запал”. Тэлесерыял. Расія, 2009 г.

18.50 Навіны - Беларусь.

19.00 Весткі.

19.30 Тэлесерыял «Аднойчы будзе каханне».

20.30 Тэлесерыял «Вольф Месінг: што бачыў скрозь час».

22.30 Тэлесерыял «Вядзьмарскае каханне».

23.30 Навіны - Беларусь.

23.40 “Весткі+”.

00.00 Прэм’ера. “Далёкаўсходні зыход”. Фільм 1-ы. “Янкоўскія”. Дакументальны фільм.

00.55 Фільм “Квартэт Гварнэры”. 2-я серыя.

02.10 Заканчэнне эфіру.

06.00 Сёння.

06.05 Інфармацыйны канал “Сёння раніцай”.

08.40 “Барацьба за ўласнасць”.

09.05 Футбол. Агляд дня.

10.00 Сёння.

10.20 “Сярэдні клас”.

11.15 “Іх норавы”.

11.55 “Жаночы погляд”.

12.25 “Прафесія рэпарцёр”.

13.00 Сёння.

13.30 Дэтэктыўны серыял “Вісякі”.

15.35 “Агляд. Надзвычайнае здарэнне”.

16.00 Сёння.

16.30 Серыял “Вяртанне Мухтара-2”.

18.30 “Агляд. Надзвычайнае здарэнне”.

19.00 Сёння.

19.35 Прэм’ера. Крымінальны серыял “Дзікі”.

21.50 Крымінальны серыял “Час Волкава”.

23.00 Сёння.

23.25 “Галоўны герой прадстаўляе”.

00.15 “Позняя гутарка”.

09.30 Аўтаспорт. Чэмпіянат свету ў класе Турынг. Часопіс.

10.00 Ралі. Мэта - Дакар. Часопіс.

10.15 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Мужчыны. 77 кг. Паўднёвая Карэя.

11.00 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Жанчыны. 63 кг. Паўднёвая Карэя.

12.00 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Мужчыны. 85 кг. Паўднёвая Карэя.

14.00 Скачкі на лыжах з трампліна. Летні Гранпры. HS 131. Хакуба (Японія).

16.00 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Жанчыны. 63 кг. Паўднёвая Карэя.

17.00 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Мужчыны. 85 кг. Паўднёвая Карэя.

18.00 Скачкі на лыжах з трампліна. Летні Гранпры. Клігенталь (Герамния).

19.00 Скачкі на лыжах з трампліна. Кубак свету. Кваліфікацыя. HS 142. Куусама (Фінляндыя).

20.00 Футбол. Еўрагалы. Навіны.

20.10 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Мужчыны. 85 кг. Паўднёвая Карэя.

21.00 Баявыя мастацтвы. Байцоўскі клуб. “Каралі рынгу”.

00.00 Пра рэстлінг. Vintage Collection. ЗША.

01.00 Пра рэстлінг. Агляд WWE (World Wrestling Entertainment).

01.30 Скачкі на лыжах з трампліна. Летні Гран-пры. Кваліфікацыя. HS 142. Куусама (Фінляндыя).

19.00 Аб’ектыў (агляд падзеяў дня).

19.05 «Ранча Піковая Сямёрка», серыял.

19.35 «Жанчына з Украіны», дак. фільм, 2002 г., Польшча.

20.00 На колах (аўтамабільны тэлечасопіс каналу «Нямецкая хваля»).

20.40 Маю права (прававая праграма).

21.00 Аб’ектыў (галоўнае выданне).

21.20 «Афіцэр», дэтэктыўны серыял.

22.15 Рэпартэр (публіцыстычна-інфармацыйная праграма).

22.45 Аб’ектыў.

«Новы Час»

20 лістапада 2009 г. 3

№ 43 (171) 3

тэлетыдзень 27 лістапада, пятніца

06.00, 07.00, 08.00, 09.00, 12.00, 13.00, 14.00, 15.00, 16.00, 17.00, 18.00, 19.00, 23.55 Навіны.

06.05 Дзень спорту.

06.10, 07.05, 08.10 “Добрай раніцы, Беларусь!”.

06.45, 07.45 Зона Х.

07.30, 11.50 Дзелавое жыццё.

08.35 Сфера інтарэсаў.

09.05 Вострасюжэтны серыял “Шлюб па завяшчанні” (Расія).

10.00 Меладрама “Сёстры па крыві” (РасіяУкраіна).

10.50 Камедыйная меладрама “Не нарадзіся прыгожай” (Расія).

11.40 Актуальнае інтэрв’ю.

12.10 Фантастычны серыял “Зорны крэйсер “Галактыка” (ЗША-Вялікабрытанія).

13.10 Дэтэктыўны серыял “Вероніка Марс-3” (ЗША). 3-я серыя.

14.05 “Шпілька”. Праграма для жанчын.

14.30 Відэафільм АТН “Малюнак святлом”.

15.15, 19.20 Навіны рэгіёна.

15.25 Хранікальна-дакументальны цыкл “Нябачны фронт” (Беларусь).

15.55 Дэтэктыўны серыял “Вяртанне Турэцкага” (Расія).

16.50 Жаночае ток-шоў “Жыццё як жыццё”.

17.55 Камедыйная меладрама “Не нарадзіся прыгожай” (Расія).

19.30 “Зона Х”. Вынікі тыдня.

19.55 Вострасюжэтны серыял “Шлюб па завяшчанні” (Расія). Заключная серыя.

21.00 Панарама.

21.50 Драматычны вострасюжэтны серыял “Часткі цела” (ЗША).

22.55 Фантастычная трагікамедыя “Сімона” (ЗША).

01.05 Дзень спорту.

06.00, 06.30, 07.00, 07.30, 08.00, 08.30, 09.00 Нашы навіны.

06.05 АНТ прадстаўляе: “Наша раніца”.

09.05 “Рудая”. Шматсерыйны фільм.

10.05 “Афіцэры”. Шматсерыйны фільм.

11.00 Нашы навіны.

11.05 Навіны спорту.

11.10 АНТ прадстаўляе: “Чакай мяне”. Бе-

ларусь.

11.50 “Ералаш”.

12.00 “Малахаў+”.

13.00 Нашы навіны.

13.05 Навіны спорту.

13.10 “Зразумець. Прабачыць”.

13.40 “Модны прысуд”.

14.45 “Кантрольны закуп”.

15.15 “Аматарка прыватнага вышуку Даша Васільева”. Шматсерыйны фільм.

16.00 Нашы навіны.

16.10 Навіны спорту.

16.15 “Мантэкрыста”. Шматсерыйны фільм.

17.10 “Хай кажуць” з Андрэем Малахавым.

18.00 Нашы навіны.

18.15 Навіны спорту.

18.20 АНТ прадстаўляе: “Зваротны адлік”.

18.55 “Поле цудаў”.

20.00 Час.

20.30 Нашы навіны.

21.00 Навіны спорту.

21.05 Прэм’ера АНТ: “Музычны суд”.

22.55 “Хвіліна славы”.

00.35 Наша “Белараша”.

01.05 Нашы навіны.

01.20-01.30 Навіны спорту.

06.00 “24 гадзіны”.

06.10 “Міншчына”.

06.20 “Раніца. Студыя добрага настрою”.

07.30 “24 гадзіны”.

07.40 “СТБ-спорт”.

07.45 “Раніца. Студыя добрага настрою”.

08.30 “Аўтапанарама”.

08.50 “Рэдакцыя”. Серыял.

10.00 “Пяць гісторый”.

10.30 “24 гадзіны”.

10.40 “Анёл-захавальнік”. Тэленавэла.

11.30 “Далёкія сваякі”.

11.45 “Званая вячэра”.

12.40 “Былая”. Серыял.

13.30 “24 гадзіны”.

13.50 “Фантастычныя гісторыі”.

14.40 “Элен і рабяты. Лепшыя серыі”. Моладзевы серыял.

15.30 “Абанент часова недаступны”. Серыял. Заключная серыя.

16.30 “24 гадзіны”.

16.50 “Асабісты інтарэс”.

17.20 “Міншчына”.

17.30 “Званая вячэра”.

18.30 “Былая”. Серыял.

19.30 “24 гадзіны”.

20.00 “Сталічныя падрабязнасці”.

20.10 “СТБ-спорт”.

20.20 “Добры вечар, маляня”.

20.40 Фільм “Дзюплекс”. Германія-ЗША, 2003г.

22.30 “24 гадзіны”.

22.55 “Сталічныя падрабязнасці”.

23.00 “Гарачы лёд”.

23.30 “Відзьмо-невідзьмо”. Агляд міжнароднага шоў-бізнэсу.

00.15 Фільм “7 гномаў”. Германія, 2004г.

01.45 “Вялікая гісторыя”: “Апакаліпсіс”.

07.00 ЛАДная раніца.

08.00 Час футболу.

08.30 Гадзіна суду. Справы сямейныя.

09.25 У гэты дзень.

09.30 Жансавет.

10.00 Серыял “Каханне як каханне” (Расія).

11.00 У гэты дзень.

11.05 Меладрама “Мы дзіўна сустрэліся” (Расія --Украіна).

12.30 “Лара Фабіян. Новы погляд” (Францыя). Канцэрт. Частка 2-я.

13.25 “Іншыя”.

13.55 “Гаспадар”.

14.20 Мультсерыял “Доктар Дог” (Францыя).

14.50 “Хачу ўсё ведаць”. Кіначасопіс для дзяцей (Расія).

15.00 “Свая музыка. Працяг”.

15.25 Дэтэктыўны серыял “Камісар Мегрэ” (Францыя-Бельгія-Швейцарыя).

16.25 Гадзіна суду. Справы сямейныя.

17.30 Усё аб бяспецы.

18.00 Серыял “Каханне як каханне” (Расія).

19.05 Гараджане.

19.40 “Пра мастацтва”.

20.05 Рэпарцёр “Беларускай часіны”.

21.05 Калыханка.

21.30 Бітва экстрасэнсаў.

22.40 Прэм’ера! Дакументальны фільм “Прынц Чарльз. Несуцешны ўдавец” (Расія).

23.25 Дэтэктыўны серыял “Камісар Мегрэ” (Францыя-Бельгія-Швейцарыя).

00.20 Тэлепорт.

07.00 Добрай раніцы, Расія!

09.20 Тэлесерыял «Аднойчы будзе каханне». Расія, 2009 г.

10.10 “Мой срэбны шар”.

11.00 Весткі.

11.25 Тэлесерыял «Восеньскі дэтэктыў».

13.15 “Гарадок”. Дайджэст. Забаўляльная праграма.

13.50 Навіны - Беларусь.

14.00 Весткі.

14.20 “Пакой смеху”.

15.10 Тэлесерыял «Вольф Месінг: што бачыў скрозь час».

16.50 Навіны - Беларусь.

17.00 Весткі.

17.25 “Гарадок”. Дайджэст. Забаўляльная праграма.

17.55 Прэм’ера. “Кармеліта. Цыганскі запал”. Тэлесерыял. Расія, 2009 г.

18.50 Навіны - Беларусь.

19.00 Весткі.

19.30 Прэм’ера. Тэлесерыял «Аднойчы будзе каханне». Расія, 2009 г.

20.30 Прэм’ера. “Юрмала-2009”. Фэст гумарыстычных праграм.

22.30 Навіны - Беларусь.

22.40 Фільм “Свая чужая сястра”. Расія, 2006 г.

00.30 Фільм “Апошні візіт”.

01.45 Заканчэнне эфіру.

06.00 Сёння.

06.05 Інфармацыйны канал “Сёння раніцай”.

08.35 “Кухары і кухцікі”.

09.05 “Масква - Ялта - Транзіт”.

10.00 Сёння.

10.20 “Сярэдні клас”.

11.15 “Галоўны герой прадстаўляе”.

12.00 “Фатальны дзень”.

12.25 “Калекцыя дурасцяў Максіма Кананенкі”.

13.00 Сёння.

13.30 Дэтэктыўны серыял “Вісякі”.

15.35 “Агляд. Надзвычайнае здарэнне”.

16.00 Сёння.

16.30 Дэтэктыўны серыял “Вяртанне Мухтара-2”.

18.30 “Агляд. Надзвычайнае здарэнне”.

19.00 Сёння.

19.35 Прэм’ера. Крымінальны серыял “Дзікі”.

21.50 Прыгодніцкая камедыя “Шпіёнскі запал”.

23.35 Баявік “Вайна”.

09.30 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Жанчыны. 69 кг. Паўднёвая Карэя.

11.00 Санкавы спорт. Кубак свету. Калгары (Канада).

11.30 Скачкі на лыжах з трампліна. Летні Гран-пры. Кваліфікацыя. HS 142. Куусама (Фінляндыя).

12.00 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Мужчыны. 94 кг. Паўднёвая Карэя.

14.00 Скачкі на лыжах з трампліна. Кубак свету. Кваліфікацыя. HS 142. Куусама (Фінляндыя).

15.00 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Жанчыны. 69 кг. Паўднёвая Карэя.

16.00 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Мужчыны. 94 кг. Паўднёвая Карэя.

17.00 Скачкі на лыжах з трампліна. Кубак свету. Кваліфікацыя. HS 142. Куусама (Фінляндыя).

18.00 Скачкі на лыжах з трампліна. Кубак свету. HS 142. Камандныя спаборніцтвы. Куусама (Фінляндыя).

19.45 Футбол. Еўрагалы.

20.00 Футбол. Еўрагалы. Навіны.

20.10 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Жанчыны. 69 кг. Паўднёвая Карэя.

21.00 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Мужчыны. 94 кг. Паўднёвая Карэя.

22.00 Наймоцныя людзі планеты. Ліга чэмпіёнаў. Вугоршчына.

23.00 Боўлінг. Тур PBA. ЗША.

00.00 Пул. Турнір Predator Ten Ball. Порта (Партугалія).

01.05 Футбол. Еўрагалы. Навіны.

01.15 Экстрэмальныя віды спорту. Free Ride Spirit.

01.30 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Мужчыны. 94 кг. Паўднёвая Карэя.

19:00 Аб’ектыў (агляд падзеяў дня).

19:05 «Аблавушак», мультсерыял.

19:20 «Грыф: звышсакрэтна», дак. фільм, 2007 г., Германія: 1 серыя, «Героі і здраднікі».

20:05 Блізкая гісторыя: іншы погляд: «Казка», дак. фільм, 2005 г., Польшча–Расія.

20:35 Госць «Белсату».

21:00 Аб’ектыў (галоўнае выданне).

21:20 «Наўскач», маст. фільм, 1995 г., Польшча.

23:05 Аб’ектыў.

28 лістапада, субота

06.40 Дакументальна-пазнавальны серыял “Афрыка. Магічны кантынент” (Францыя).

07.10 Існасць.

07.35 Дзень спорту.

07.45 “Добрай раніцы, Беларусь!”.

08.45 Слова Мітрапаліта Філарэта на пачатак Каляднага паста.

09.00, 12.00, 15.00, 19.00 Навіны.

09.05 Здароўе.

09.40 Тэлесерыял “Вясковая камедыя” (Расія).

10.35 “Шпілька”. Праграма для жанчын.

11.10 Ранішняя хваля.

11.45 “OFF STAGE LIFE”.

12.10 Меладрама “Маці і мачаха” (СССР).

13.40 “Хакей для ўсіх”.

14.20 Алімпійскі часопіс.

14.35 “Зона Х”. Вынікі тыдня.

15.10 Навіны рэгіёна.

15.30 “Вакол планеты”.

16.10 Відэафільм АТН “Прабач мяне”.

16.35 Дакументальны цыкл “Зорнае жыццё” (Украіна).

17.40 Відэафільм АТН “На Ганцавіцкіх ростанях” цыклу “Зямля беларуская”.

18.00 “Ваша лато”.

18.50 Латарэя “Пяцёрачка”.

19.20 “Зорныя танцы”. “Жаночы сезон”.

21.00 Панарама.

21.40 Прэм’ера. Меладрама “P.S. Я кахаю цябе” (ЗША).

00.05 “Уласнай персонай”.

07.00 АНТ прадстаўляе: “Суботняя раніца”.

08.00, 09.00 Нашы навіны.

09.05 Камедыйны серыял “Хто ў хаце гаспадар?”. 2005 год.

09.45 “Здароўе”.

10.30 “Смак”.

11.10 “Таблеткі” ад усіх хвароб”.

12.10 “Прабач, калі зможаш”.

1 3 . 1 5 А Н Т п р а дс таўл я е : Тэ л еч а со п і с “Саюз”.

13.45 АНТ прадстаўляе: “Кінаметры вайны”. “Маральны кодэкс. Фруза”.

14.20 “Фруза”. Мастацкія кароткаметражныя фільмы.

16.00 Нашы навіны.

16.15 Навіны спорту.

16.20 Тэорыя неверагоднасці.

17.05 АНТ прадстаўляе: “Рэкламная паўза”.

18.00 АНТ прадстаўляе: “Адзін супраць усіх”.

19.00 АНТ прадстаўляе: “Чакай мяне”. Беларусь.

19.35 “Ледніковы перыяд”.

20.30 Нашы навіны.

21.00 Навіны спорту.

21.05 “Ледніковы перыяд”. Працяг.

23.30 “Пражэктарперісхілтан”.

00.10-01.20 “Што? Дзе? Калі?”.

06.25 “Анфас”.

06.40 “У нас усе дома”. Камедыйны серыял.

07.10 Фільм “Прададзены смех”. СССР, 1981г.

09.30 “Культурнае жыццё”.

10.00 “Крокі да поспеху”.

10.55 “Мінск і мінчане”.

11.30 “Салдаты. Залатыя серыі”.

13.30 “Новыя падарожжы дылетанта”.

14.05 “Ваенная таямніца”.

14.50 Фільм “Патрэбныя людзі”. СССР, 1986г.

16.20 “Наша справа”.

16.30 “24 гадзіны”.

16.40 “Відзьмо-невідзьмо”. Агляд міжнароднага шоў-бізнэсу.

17.20 “Top Gear. Руская версія”.

18.10 “Фантастычныя гісторыі”.

19.00 СТВ прадстаўляе: “З чаго пачынаецца Радзіма”.

19.30 “24 гадзіны”.

20.00 “СТБ-спорт”.

20.10 “Зорны рынг”.

21.30 Фільм “Зброевы барон”. ЗША-Францыя, 2005г.

23.45 Фільм “Вока”. ЗША, 2008г.

01.20 “Сакрэтныя матэрыялы”. Серыял.

02.05 Фільм “Чысцільшчык”. ЗША, 2007г.

03.25 “Сімпсаны”. Мультсерыял.

08.00 Смачна з Барысам Бурдой.

08.30 Усё аб бяспецы.

08.55 Гараджане.

09.25 Тэлепорт.

09.55 Нашы тэсты.

10.30 Дакументальны фільм “Прынц Чарльз. Несуцешны ўдавец” (Расія).

11.20 Жансавет.

12.00 Свая кампанія.

12.45 “Лабірынты: таямніца воўчынскай крыпты”.

13.10 “Запал па культуры”.

13.55 Фантас тычны серы я л “Э ўрык а” (ЗША).

14.55 Сямейная меладрама “Радасці і смуткі маленькага лорда” (Расія).

16.55 Хакей. КХЛ. Дынама (Мінск)-СКА (Санкт-Пецярбург). Прамая трансляцыя.

19.20 “Зоркі гумару”. Гумарыстычная праграма (Расія).

21.05 Псіхалагічная драма “Поўнае дыханне” (Расія).

23.20 Жывы гук.

00.00 Казанова.

07.00 Весткі.

07.10 “Нататкі натураліста”.

07.40 Мультфільмы.

08.00 “Юрмала-2009”. Фэст гумарыстычных праграм.

09.45 “Ранішняя пошта”.

10.20 “Суботнік”.

11.00 Весткі.

11.15 “Пакой смеху”.

12.10 Фільм “Свая чужая сястра”. Расія, 2006 г.

14.00 Весткі.

14.20 Тэлесерыял «Я шпік».

15.20 “Гарадок”. Дайджэст. Забаўляльная праграма.

16.15 Фільм “Манета”.

18.00 Пакой смеху.

19.00 Весткі ў суботу.

19.40 “Суботні вечар”.

21.40 Вострасюжэтны фільм “Бухта зніклых дайвераў”. Расія, 2007 г.

00.45 Дэтэктыў “Следствам усталявана”.

02.15 Заканчэнне эфіру.

06.25 Прыгодніцкая камедыя “Шпіёнскі запал”.

08.00 Сёння.

08.20 “Авіятары”.

08.50 “Агляд”.

09.20 “Без рэцэпту”.

10.00 Сёння.

10.20 “Галоўная дарога”.

10.55 “Кулінарны паядынак”.

11.55 “Кватэрнае пытанне”.

13.00 Сёння.

13.20 “Жаночы погляд”.

14.10 Прэм’ера. Меладрама “Гузік”.

16.00 Сёння.

16.20 Прэм’ера. Дэтэктыўны серыял “Вярнуць на даследаванне”.

19.00 Сёння.

19.30 “Прафесія-рэпарцёр”.

20.00 “Праграма Максімум”.

21.10 “Рускія сенсацыі”.

22.10 “Ты не паверыш!”.

23.05 Прэм’ера. Фантастычны баявік “Вавілон нашай эры”.

00.50 Камедыя жахаў “Вандроўца”.

09.30 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Жанчыны. 75 кг. Паўднёвая Карэя.

11.00 Санкавы спорт. Кубак свету. Жанчыны. Інсбрук (Аўстрыя). Спроба 1.

11.45 Лыжнае дваяборства. Кубак свету. HS 142. Куусама (Фінляндыя).

12.45 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Жанчыны. +75 кг. Паўднёвая Карэя.

14.00 Лыжныя гонкі. Кубак свету. Жанчыны/мужчыны. Спрынт класічным стылем. Куусама (Фінляндыя).

14.45 Санкавы спорт. Кубак свету. Жанчы-

ны. Інсбрук (Аўстрыя). Спроба 2.

15.15 Лыжнае дваяборства. Кубак свету. Гонка па сістэме Гундэрсена. Куусама (Фінляндыя).

16.00 Скачкі на лыжах з трампліна. Кубак свету. HS 142. Куусама (Фінляндыя).

17.45 Лыжныя гонкі. Кубак свету. Жанчыны/мужчыны. Спрынт класічным стылем. Куусама (Фінляндыя).

18.15 Лыжнае дваяборства. Кубак свету. Гонка па сістэме Гундэрсена. Куусама (Фінляндыя).

18.45 Зімовыя віды спорту. Горныя лыжы. Ліндсэй Вон (ЗША).

19.00 Горныя лыжы. Кубак свету. Жанчыны. Слалам-гігант. Аспен (ЗША). Спроба 1.

20.00 Скачкі на лыжах з трампліна. Кубак свету. HS 142. Куусама (Фінляндыя).

20.30 Горныя лыжы. Кубак свету. Мужчыны. Хуткасны спуск. Лейк Луіс (Канада).

22.00 Горныя лыжы. Кубак свету. Жанчыны. Слалам-гігант. Аспен (ЗША). Спроба 2.

23.00 Баявыя мастацтвы. Байцоўскі клуб. Турнір World Max. Фінал.

01.00 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Жанчыны. +75 кг. Паўднёвая Карэя.

02.00 Скачкі на лыжах з трампліна. Летні Гран-пры. HS 142. Куусама (Фінляндыя).

19:00 Аб’ектыў (агляд падзеяў дня).

19:10 «Аблавушак», мультсерыял.

19:15 Героі не нашага часу: Дынастыя. Гісторыя кахання. Людміла, Ларыса, Леаніла Фёдараўна...

19:35 YoLife! (моладзевая праграма).

19:55 Еўропа сёння (тэлечасопіс каналу «Нямецкая хваля»).

20:25 Тыдзень з радыё «Свабода» (аналітычная праграма).

21:00 Аб’ектыў (галоўнае выданне).

21:15 Гісторыя пад знакам Пагоні: «Магдэбургскае права ў Беларусі» (спазнаваўчая праграма).

21:20 Суботні сеанс: «Агент 117: місія ў Каіры», маст. фільм, 2006 г., Францыя.

23:20 Аб’ектыў.

10 4 № 43 (171) 4

«Новы Час»

20 лістапада 2009 г.

10

тэлетыдзень 29 лістапада, нядзеля

07.30 Прыгодніцкі фільм “Дарога дадому-2. Згубленыя ў Сан-Францыска” (ЗША).

09.00, 12.00, 15.00, 19.00 Навіны.

09.05 Арсенал.

09.35 “Зброя”. Цыкл дакументальных фільмаў (Беларусь).

09.50 Альманах вандраванняў.

10.15 Культурныя людзі.

10.55 “У свеце матораў”.

11.30 “Nota Вene”.

12.10 Музычная камедыя “Гусарская балада” (СССР).

14.00 “У чаканні Мундыаля”. Дзённік чэмпіянату свету па футболе-2010.

14.30 Футбол. Ліга чэмпіёнаў. Відэачасопіс.

15.10 Навіны рэгіёна.

15.30 Відэафільм АТН “Дзеці Еўрабачання”.

15.55 Рамантычная камедыя “Зялёная карта” (ЗША-Аўстралія-Францыя).

18.00 Суперлато.

19.15 “OFF STAGE LIFE”.

19.30 Дакументальна-біяграфічны цыкл “Мая праўда” (Украіна).

20.35 “Спортлато 5 з 36”. Забаўляльнае шоў.

21.00 “У цэнтры ўвагі”.

22.10 “Зорныя танцы”. “Жаночы сезон”.

23.40 “Вечар з Пласіда”. Канцэртная праграма (Аўстралія-Вялікабрытанія).

07.00 АНТ прадстаўляе: “Нядзельная раніца”.

08.00, 09.00 Нашы навіны.

09.05 Нядзельная пропаведзь.

09.20 Камедыйны серыял “Хто ў хаце гаспадар?”. 2005 год.

09.55 “Шалапутныя нататкі” з Дзмітрыем Крыловым.

10.15 Пакуль усе дома.

11.05 Фазэнда.

11.40 АНТ прадстаўляе: “Ранішняя пошта”.

12.15 “Разумніцы і разумнікі”.

13.00 АНТ прадстаўляе: “Песні Перамогі”. “Ваеннай музыкі аркестр. Развітанне Славянкі”.

13.35 Прэм’ера. “Галіна Польскіх. У ролі шчаслівай жанчыны”.

14.35 Галіна Польскіх, Фрунзік Мкртчан у камедыі “Несусветная мітусня”.

16.00 Нашы навіны.

16.15 Навіны спорту.

16.20 “Дзеля смеху”.

17.00 Драма “Курортны раман”.

18.45 АНТ прадстаўляе: “Бітва тытанаў”.

20.00 Контуры.

21.05 АНТ прадстаўляе: “Дыханне планеты”.

21.40 “Здабытак рэспублікі”.

00.10-01.45 Зміцер Мар’янаў, Аляксей Чадаў у фільме “Міраж”.

06.40 “Дарагая перадача”.

07.05 “У нас усе дома”. Камедыйны серыял.

08.00 Фільм “Дзюплекс”. Германія-ЗША, 2003г.

09.30 “Аўтапанарама”.

10.00 Відавочнік прадстаўляе: самае смешнае”.

10.55 “Вялікі сняданак”.

11.30 “Салдаты. Залатыя серыі”.

13.30 “Добры дзень, доктар!”.

14.00 “Прыватныя гісторыі”.

14.50 Фільм “Дуэнья”. СССР, 1978г.

16.30 “24 гадзіны”.

16.50 “Рэпарцёрскія гісторыі”.

17.20 Канцэрт М.Задорнава.

19.00 “Аўтапанарама”.

19.30 “Тыдзень”. Інфармацыйна-аналітычная праграма.

20.40 Фільм “Эскадрылля “Лафайет”. ЗШАВялікабрытанія, 2006г.

23.10 “Прафесійны бокс”.

00.05 Фільм “Разметка”. 2007г.

01.35 “Сакрэтныя матэрыялы”. Серыял.

02.20 Фільм “Воблака 9”.ЗША, 2006г.

03.55 “Сімпсаны”. Мультсерыял.

06.45 Мір вашай хаце.

06.55 Дабравест.

07.20 Смачна з Барысам Бурдой.

07.55 Псіхалагічная драма “Поўнае дыханне” (Расія).

09.55 Школа рамонту.

10.55 Медычныя таямніцы.

11.40 Кінаспробы.

12.00 Бухта капітанаў.

12.40 “Правы чалавека”.

12.55 Фантастычны серыял “Эўрыка” (ЗША).

14.40 Футбол. Чэмпіянат Англіі. АрсеналЧэлсі. Прамая трансляцыя.

16.45 Дакументальны фільм “Гэты дзіўны свет” (Беларускае тэлебачанне).

17.20 Хакей. Адчынены чэмпіянат Беларусі. Керамін (Мінск)- Хімвалакно (Магілёў).

19.15 Нашы тэсты.

19.50 Экспедыцыя.

20.25 Тэлебарометр.

20.45 Вострасюжэтная ваенная драма “Блокпост” (Расія).

22.40 Свая музыка. Працяг.

23.10 Пасоўванне+.

07.00 “Звычайны канцэрт з Эдуардам Эфіравым”.

07.30 Мультфільмы.

08.10 Вострасюжэтны фільм “Бухта зніклых дайвераў”. Расія, 2007 г.

11.00 Весткі.

11.15 “Сам сабе рэжысёр”.

12.10 Фільм “Мой сябар - чалавек несур’ёзны”.

14.00 Весткі.

14.20 Тэлесерыял «Я шпік».

15.20 Прэм’ера. “Аншлаг і Кампанія”.

17.05 Прэм’ера. “Лепшыя гады нашага жыцця”.

19.00 Весткі тыдня.

20.05 “Сумленны дэтэктыў”.

20.40 Сусветная прэм’ера. Канцэрт. Трансля-

Шаноўныя чытачы! Газета «Новы час» працягвае падпіску на 2009 год і распачынае на 2010 год. Падпісацца на выданне можна на перыяд ад 1 месяца да 1 года праз пошту або праз банк.

Падпіска на «Новы час» праз пошту 1. Выразаем купон.

2. На ПАШТОВЫМ ПЕРАВОДЗЕ пішам суму грашовага пераводу ў лічбах і пропісам.

3. У графе «Ад каго» пішам прозвішча, імя, імя па бацьку.

4. Ніжэй указваем адрас.

5. Ідзем на бліжэйшае паштовае аддзяленне і здзяйсняем паштовы перавод.

6. Ксеракопію плацёжнага дакумента, атрыманага вамі, з указаннем тэрміну падпіскі і адрасам дастаўкі накіроўваем у рэдакцыю.

7. Кошт падпіскі за адзін нумар — 500 рублёў (на адзін месяц — 2000 рублёў).

Падпіска на «Новы час» праз банк 1. Выразаем купон.

2. Пішам прозвішча, імя, імя па бацьку і адрас.

3. Указваем суму аплаты.

4. Ідзем у адзяленне банка і здзяйсняем пералік грошай.

5. Ксеракопію плацёжнага дакумента, атрыманага вамі, з указаннем тэрміну падпіскі і адрасам дастаўкі накіроўваем у рэдакцыю.

6. Кошт падпіскі за адзін нумар — 500 рублёў (на адзін месяц — 2000 рублёў).

Для тых, хто прымае рашэннi! www.novychas.by

цыя з Дзяржаўнага Крамлёўскага Палаца.

22.40 “Адмысловы карэспандэнт”.

23.40 Сусветная прэм’ера. Канцэрт. Трансляцыя з Дзяржаўнага Крамлёўскага Палаца. Працяг.

01.00 Заканчэнне эфіру.

06.20 Фантастычны баявік “Вавілон нашай эры”.

08.00 Сёння.

08.20 “Дзікі свет”.

08.45 “Іх норавы”.

09.20 “Ямо дома!”.

10.00 Сёння.

10.20 “Выратавальнікі”.

10.50 “Барацьба за ўласнасць”.

11.20 “Асабліва небяспечны!”.

11.55 “Дачны адказ”.

13.00 Сёння.

13.25 “Савецкія біяграфіі”.

14.15 Прэм’ера. Прыгодніцкая фантастыка “Горад Эмбер”.

16.00 Сёння.

16.20 Прэм’ера. Дэтэктыўны серыял “Вярнуць на даследаванне”.

19.00 Сёння. Выніковая праграма.

20.00 “Чыстасардэчнае прызнанне”.

20.30 Надзвычайнае здарэнне. Агляд за тыдзень.

21.05 “Сеанс з Кашпіроўскім.”.

22.10 Вострасюжэтны фільм “Настаўнік у законе”.

00.00 “Авіятары”.

00.30 Футбольная ноч.

09.30 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Мужчыны. +105 кг. Паўднёвая Карэя.

11.00 Лыжныя гонкі. Кубак свету. Жанчыны.

10 км класічным стылем. Куусама (Фінляндыя).

11.45 Скачкі на лыжах з трампліна. Кубак свету. HS 142. Куусама (Фінляндыя).

12.15 Лыжнае дваяборства. Кубак свету. HS 142. Куусама (Фінляндыя).

13.00 Санкавы спорт. Кубак свету. Мужчыны. Інсбрук (Аўстрыя).

13.45 Лыжныя гонкі. Кубак свету. Мужчыны. 15 км класічным стылем. Куусама (Фінляндыя).

14.45 Лыжнае дваяборства. Кубак свету. HS 142. Куусама (Фінляндыя).

15.30 Лыжнае дваяборства. Кубак свету. Гонка па сістэме Гундэрсена. Куусама (Фінляндыя).

16.15 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Мужчыны. 105 кг. Паўднёвая Карэя.

17.15 Лыжнае дваяборства. Кубак свету. Гонка па сістэме Гундэрсена. Куусама (Фінляндыя).

18.00 Скачкі на лыжах з трампліна. Кубак свету. HS 142. Куусама (Фінляндыя).

19.00 Горныя лыжы. Кубак свету. Жанчыны. Слалам. Аспен (ЗША). Спроба 1.

20.00 Горныя лыжы. Кубак свету. Мужчыны. Супер-гігант. Лейк Луіс (Канада).

21.45 Зімовыя віды спорту. Горныя лыжы. Ліндсэй Вон (ЗША).

22.00 Горныя лыжы. Кубак свету. Жанчыны. Слалам. Аспен (ЗША). Спроба 2.

23.00 Бокс. Паядынак за тытул Чэмпіёна свету па версіі IBF. Германія.

00.30 Лыжныя гонкі. Кубак свету. Жанчыны. 10 км класічным стылем. Куусама (Фінляндыя).

01.15 Зімовыя віды спорту. Горныя лыжы. Ліндсэй Вон (ЗША).

01.30 Цяжкая атлетыка. Чэмпіянат свету. Мужчыны. +105 кг. Паўднёвая Карэя.

19:00 «Аблавушак», мультсерыял.

19:10 Прэс-экспрэс (агляд медыяў).

19:25 «Таямніца крэпасці шыфраў», тэлесерыял.

20:10 Форум (ток-шоу): «Бацькі і дзеці».

21:00 Аб’ектыў (вынікі тыдня).

21:25 Акно ў Еўропу.

21:55 Фільматэка майстроў: «Цёмна-сіні, амаль чорны», маст. фільм, 2006 г., Іспанія.

«Новы Час»

20 лістапада 2009 г. 3

11

№ 43 (171) 3

11

замежжа

4цікава

Ватыкан і іншапланецяне Іван Біч

Сенсацыяй закончылася арганізаваная ў Ватыкане пры мясцовай Акадэміі навук канферэнцыя па так званай астрабіялогіі. Ватыкан схіляецца да таго, каб не толькі прызнаць наяўнасць іншапланетных формаў жыцця, аднак нават вітаць у якасці братоў на планеце Зямля зялёных чалавечкаў. Тэндэнцыя прызнання ў Рыме гіпотэзы пра існаванне ў сусвеце іншых формаў жыцця яскрава праявілася прыкладна год таму, калі ў “L’Osservatore Romano” (штодзённік, які выдае Ватыкан) з’явілася інтэрв’ю 45-гадовага навукоўца айца Хасэ Габрыэля Фунеса. Інтэрв’ю выйшла пад назвай “Іншапланецянін — гэта мой брат”. Аўтар сярод іншага адзначыў: “Я мяркую, што ў прызнанні Касцёлам існавання іншапланецян няма супярэчнасці. Калі існуе шмат тварэнняў на зямлі, магчыма, існуюць іншыя віды, нават разумныя, якія былі створаныя Богам. Гэта не супярэчыць веры, паколькі мы не можам паставіць межы Божай свабодзе тварэння. Лагічна развіваючы выказванне Святога Францыска, калі мы можам разглядаць зямныя стварэнні як “сясцёр” і “братоў”, чаму мы не можам казаць пра брата іншапланецяніна? Ён таксама можа быць плодам тварэння”. Пасаж святара пра іншапланецян выклікаў рэакцыю ў СМІ. Хаця каталіцкая царква ніколі не рабіла афіцыйных заяў наконт неіснавання жыцця на іншых планетах, як вядома, доўгі час яна абараняла тэорыю геацэнтрычнай мадэлі сусвету, дзе Зямля ў цэнтры ўсяго. Ахвярамі абароны такой дактрыны былі шматлікія навукоўцы часоў Адраджэння. Акрамя таго, бацькі хрысціянства заўсёды казалі, што Бог стварыў Зямлю менавіта дзеля чалавека. Праз год пасля таго інтэрв’ю каталіцкая царква пайшла яшчэ далей. На мінулым тыдні ў Рыме правялі канферэнцыю па так званай астрабіялогіі. Астрабіялогію

6 яны пра нас: Н

цяжка назваць паўнавартаснай навукай. Хутчэй, гэта кангламерат навуковых тэорый, якія яднае думка: чалавек — не адзіная разумная форма існавання. У космасе ёсць іншыя цывілізацыі. Вынікі пасяджэння падводзіў усё той жа айцец Хасэ Фунес. “Нягледзячы на тое, што астрабіялогія — гэта маладая навука, якая толькі развіваецца, пытанне пра вытокі жыцця, ці ўвогуле існавання жыцця недзе ў сусвеце, ёсць вельмі цікавае і заслугоўвае сур’ёзнага разгляду. Гэтыя пытанні патрабуюць падключэння шматлікіх філасофскіх і тэалагічных тэорый”, — сказаў ён. Хаця Фунес адкрытым тэкстам не заклікаў карэктаваць Святое Пісанне з пункту гледжання астрабіялогіі, ягоныя словы, дый увогуле ўсё мерапрыемства, апынуліся ў фокусе шырокай дыскусіі ў СМІ. Галоўных тэмаў абмеркавання некалькі. Чаму менавіта зараз Касцёл пачаў цікавіцца пытан-

нем, якім раней займаліся галоўным чынам стваральнікі фантастычных фільмаў і літаратуры? Пытанне другое: ці сапраўды жыццё на іншых планетах, калі яно, натуральна, існуе, справа аднаго і таго ж працэсу, за якім стаяў адзін і той да аўтар? Нарэшце, як ставяцца да новых веянняў у Святым Рыме ў кантэксце цяперашняй грамадска-палітычнай сітуацыі? Перш за ўсё, аднак, адзначым, што тут не абышлося без жартаў. На інтэрнэт-форумах няма дэфіцыту ў прыколах наконт таго,

што браты па розуму з іншых планет могуць не вельмі пасаваць устаноўкам царквы на планеце Зямля. Перш за ўсё, упартаму нежаданню Касцёла прызнаць кантрацэпцыю, правы гомасексуалістаў і права жанчын займаць пасады біскупа. Гумарысты задаюць правакацыйныя пытанні. А што калі іншапланецяне апынуцца гомасексуалістамі? Іх таксама вітаць? А што калі ў іншапланецян будзе тры пола: мужчынскі, жаночы і неякі? Такая пачвара зможа стаць біскупам?

Жарты жартамі, аднак крокі Ватыкана вельмі цікавыя. На думку некаторых аналітыкаў, за імі стаіць маніторынг навуковых касмічных даследаванняў. Кантакты з цывілізацыямі пакуль што справа доўгая. А вось перспектыва адкрыцця прымітыўных мікраарганізмаў на Месяцы або Марсе выглядае не такой ужо фантастычнай. Зараз у асяроддзі навукоўцаў шмат спекуляцый з прычыны адкрыцця ў атмасферы Марса метану, што быццам дае падставы падазраваць наяўнасць на планеце мікраарганізмаў. Калі іх знойдуць, пастулаты Касцёла ў такім выпадку не будуць здавацца супярэчлівымі. Тут, натуральна, не абышлося без спекуляцый наконт таго, што Святы Рым даўно ўстанавіў кантакты з НЛА. У прэсе згадваюць, што ў 1990 годзе 87-гадовы амерыканскі вучоны Альберт Брус Коллінс даў інтэрв’ю, у якім заявіў, што працаваў у праекце “Архангел”, які даследаваў іншапланетны карабель, што ўпаў на зямлю. “Архангел” быў закрытым праектам, які курыравалі ЦРУ і… Ватыкан. Праўда, навукоўцы настроеныя не так аптымістычна наконт

апошніх ідэяў папістаў. Пол Дэвіс, фізік з Арызонскага універсітэта, у інтэрв’ю “Washington Post” кажа, што адкрыццё пазазямной формы жыцця будзе цяжкім іспытам для царкоўнай дактрыны. Хрысціяне заўсёды верылі ў тое, што Ісус Хрыстос быў інкарнацыяй Бога. Каб выратаваць чалавека, Бог абраў вобраз чалавека. Не дэльфіна і не шымпанзэ або нейкага зялёнага чалавечка”. Праўда, у аматараў новых тэорый ужо ёсць адказ на гэту недарэчнасць у аргументацыі. Той жа Фунес трактаваў інкарнацыю Бога ў вобразе Ісуса наступным чынам: чалавек створаны па вобразу Бога. Проста зямлянам больш пашанцавала ў гэтым сэнсе. У адрозненні ад жыхароў іншых планет. Самае цікавае, што рашэнне наконт іншапланецян прывіталі амаль усе левыя выданні. “Калі ўжо Касцёл пагадзіўся прызнаць і вітаць пачвар з іншых планет, можа, у адзін цудоўны дзень ён прызнае гомасексуалістаў і кантрацэпцыю? І нават жанчыну на пасадзе біскупа”, — піша галоўны орган брытанскіх левых “The Guardian”.

Замежная прэса пра Беларусь

ягледзячы на меркаванне, што “Лукашэнка надакучыў Расіі” з яго шантажам і падманам, спадзявацца на тое, што Крэмль адмовіцца ад сваіх імперскіх амбіцый, паважаючы суверэнітэт і незалежнасць Беларусі, не даводзіцца. Расія зробіць усё магчымае, каб не дапусціць прыходу да ўлады ў суседняй краіне нелаяльных да яе палітыкаў. Улічваючы спосабы дасягнення сваіх інтарэсаў (чаго толькі варты канфлікт з Грузіяй!), манеўры “Захад–2009” цалкам можна назваць рэпетыцыяй акупацыі Беларусі… Цяпер Лукашэнка разумее, што яго проста падставілі. Пасля правядзення вучэнняў “Захад–2009”, Мінск так і не атрымаў жаданых бонусаў ад Масквы. Адразу пасля манеўраў расійскі прэзідэнт паляцеў дахаты, не выказваючы жадання размаўляць з Лукашэнкам. Ён толькі падараваў яго сыну цацачны пісталет. Сімвалічна, аднак! “Грузия сегодня” (Грузія)

К

азаць пра тое, што пасля падаўжэння мараторыя на санкцыі дыялог Мінск—Брусель пойдзе гладка, пакуль рана. Па-першае, афіцыйны Мінск разлічваў не на падаўжэнне мараторыя, а на поўную адмену санкцый. Якая будзе рэакцыя афіцыйнага Мінска, сказаць складана. Тым больш, што напрыканцы мінулага тыдня ўлады здзейснілі вельмі паказальны крок. Кіраўнік адміністрацыі прэзідэнта Уладзімір Макей абвясціў, што Грамадскі кансультатыўны савет сваю працу прыпыняе. Нагадаем, што савет з удзелам прадстаўнікоў апазіцыі быў створаны па просьбе ЕС і існаваў як доказ таго, што ўлады вядуць дыялог з грамадскасцю. Некаторыя сябры савета ад апазіцыі былі невысокай думкі наконт яго эфектыўнасці і лічылі згаданы орган дэкаратыўным. Менавіта неканструктыўны падыход

апазіцыі да дыялогу і яго агучванне ў СМІ, па словах Макея, і прымусілі яго прыпыніць дзейнасць Савета. “Независимая газета” (Расія)

К

ансерватыўныя расійскія палітыкі негатыўна адрэагавалі на візіт Лукашэнкі ў Кіеў. “Ратыфікацыя ўкраінска-расійскай дамовы пра дэлімітацыю межаў Украіны з Беларуссю здымае адну з галоўных перашкод на шляху ўступлення Украіны ў NАТО і, такім чынам, парушае дух Саюзнай дамовы паміж Беларуссю і РФ”, — заявіў дэпутат Дзярждумы Міхаіл Затулін. Пасля гэтай і іншых рэзкіх рэакцый Масквы змены ва ўкраінска-беларускіх адносінах сапраўды сталі адчувальнымі. Аднак пры ўсім гэтым, і нават без аглядкі на праблему санкцый з

боку ЗША, яшчэ вельмі доўгі час двухбаковыя адносіны Украіны і Беларусі будуць характарызавацца гандлёва-эканамічным бумам. “БІН” (Украіна)

Е

ўрапейскі форум фактычна замацаваў канчатковы раскол у шэрагах беларускай апазіцыі. Сам Аляксандр Мілінкевіч не бачыць ніякіх праблем у тым, што будзе супернічаць на будучых выбарах з іншымі кандыдатамі ў прэзідэнты ад апазіцыі. Напрыклад, пра вылучэнне ўласнага кандыдата ў прэзідэнты паведаміла апазіцыйнае Аб’яднанне дэмакратычных сіл, якое пачало працэдуру праймерыз для вызначэння свайго адзінага кандыдата. “Коммерсантъ Власть” (Расія)

12 4 № 43 (171) 4

«Новы Час»

20 лістапада 2009 г.

12

замежжа

6міжнародныя навіны АЗЕРБАЙДЖАН. НЕ ЗАХАПЛЯЙЦЕСЯ АРМЯНСКІМІ МУЖЧЫНАМІ

Н

ацыяналістычная грамадскасць Азербайджана пачала кампанію за забарону ў краіне канцэртаў украінскай спявачкі Святланы Лобады. Калі мясцовы Мінкультуры прыслухаецца да думкі ініцыятараў кампаніі, Лобада папоўніць “чорны спіс” эстрадных артыстаў, якія ўжо з’яўляюцца персонамі нон-грата на музычных пляцоўках Баку. Пакуль у тым спісе Сасо Павліашвілі, Каця Лель, Надзея Бабкіна, “Чай вдвоем”. Іх віна ў тым, што яны без дазволу азербайджанскага МЗС выступілі ў ліпні 2004 года ў Нагорным Карабаху, які з’яўляецца часткай азербайджанскай тэрыторыі, хаця кантралюецца армянамі. З таго часу артыстам забаронены выступленні ў Азербайджане. Праступак Лобады, аднак, выглядае больш дзіўным. Яна, на думку нацыяналістаў, вінаватая ў тым, што публічна абвясціла пра наяўнасць у сябе армянскіх продкаў падчас канцэрту з удзелам армянскіх і ўкраінскіх эстрадных артыстаў. Акрамя таго, Святлана выказала захапленне армянскімі мужчынамі. Па матэрыялах “Тренд” (Азербайджан)

ГЕРМАНІЯ. ДЗЕНЬ ГАНЬБЫ НЯМЕЦКАЙ ПАЛІЦЫІ

2

0 гадоў таму, 17 лістапада 1989 года, у студэнцкім горадзе Готынгем неанацысты запланавалі акцыю. Іхнія ідэйныя апаненты з лагеру анархістаў і левых заклікалі да блакады дэманстрацыі. Паколькі маніфестацыя неанацыстаў была легальнай, паліцыя была вымушаная абараняць яе ўдзельнікаў ад нападаў антыфа. Сярод апошніх была 20-гадовая студэнтка Карнелія Вайсман. Падчас пратэсту чатыры паліцэйскіх у цывільным паспрабавалі арыштаваць дзяўчыну. Тая кінулася бегчы, аднак была моцна збітая. Ад пабояў Карнелія памерла. З таго часу 17 лістапада стала своеасаблівым днём пратэсту нямецкай грамадскасці супраць гвалту з боку паліцыі. Часам у гэты дзень на вуліцы выходзілі да 20 тысяч чалавек. 15 лістапада ў Готынгеме адбылася традыцыйная дэманстрацыя ў памяць пра Карнелію. Мерапрыемства, якое сабрала да 1500 чалавек, было ў фокусе ўсіх СМІ, паколькі напярэдадні экстрэмісцкія фракцыі анархістаў адкрыта заявілі, што лепшы адказ на смерць дзяўчыны — забойства “каровы” (мянушка паліцэйскага ў Германіі). На гэты раз абышлося без канфліктаў, аднак прафсаюз журналістаў раскрытыкаваў паліцыю за тое, што рэпарцёраў доўга абшуквалі перад тым, як дапусціць на акцыю. Па матэрыялах “Tageszeitung” (Германія)

4меркаванне

Курдам дазволілі называцца курдамі

Афіцыйная Анкара ўпершыню ў гісторыі Турэцкай рэспублікі заявіла, што гатовая прызнаць турэцкіх курдаў як асобную нацыянальную меншасць. Ці значыць гэта вырашэнне курдскага пытання? Пра гэта журналіст “НЧ” Алег Новікаў размаўляе з нямецкім палітолагам Даніэлем Баерам, які спецыялізуецца на турэцкай праблематыцы.

— Заходняя прэса, у прыватнасці нямецкая, каментуючы крокі ўраду Эрдагана, піша пра рэвалюцыю ў турэцкай палітыцы адносна курдаў. Што канкрэтна зменіцца ў статусе курдаў пасля таго, як закон будзе прыняты?

грамадзянская інтэграцыя. Паколькі курдскамоўнае тэлебачанне і радыё ў краіне забароненыя, турэцкія курды глядзяць спадарожнікавыя курдскія каналы з Сірыі і Іраку.

— Ці можна лічыць прапанаваную ўрадам праграму прарывам у гэтай галіне?

— Калі чатыры гады таму Партыя развіцця і справядлівасці (АКР) і яе лідэр Рэджэп Тайіп

— “Больш правоў для ўсіх” — так называецца ўрадавая праграма, якая складаецца з 15-ці пунктаў. Дазваляецца выкарыстанне курдскай мовы ў публічнай сферы, у выбарчай агітацыі, у мясцовых адміністрацыях. Курдскія гарады і вёскі могуць насіць курдскія назвы. Зараз шмат з іх пераробленыя на турэцкі лад. Мова курдаў будзе выкладацца ў школах і універсітэтах. Нават можна рабіць фільмы на курдскай мове.

— Ці былі падставы для з’яўлення такога закона?

— Турэцкая Рэспубліка існуе каля 80 гадоў, і курдская праблема заўсёды так ці інакш гучала. Турэцкая рэспубліка з першага дня адмаўляла існаванне асобнага курдскага этнасу. Лічылася, што некаторыя сельскія рэгіёны ва ўсходняй Анталіі адсталі ў сваім развіцці, і таму захавалі некаторыя асаблівасці ў мове, культуры. Таму праводзілася актыўная моўна-культурная асіміляцыя аж да забароны выкарыстання курдскай мовы ў публічных месцах. Такая палітыка не дала вынікаў. Інакш нацыянальна-вызвольная барацьба, якую вядзе Курдская працоўная партыя (РКК), не цягнулася б ужо 25 гадоў. Яна не закончылася і пасля таго, як лідэр паўстанцаў Абдула Аджалан трапіў у палон. Ахвярамі супрацьстаяння паўстанцаў і войскаў сталі 40 тысяч чалавек. Нарадзіўся феномен унутранай эміграцыі: людзі бягуць з раёнаў вайсковых дзеянняў у вялікія гарады, дзе папаўняюць армію люмпенаў, садзейнічаюць росту крыміналу. Нарэшце, тармозіцца

Эрдаган прыйшоў да ўлады, для іх проста не існавала курдскага пытання. Сам Эрдаган казаў, што існуе выключна пытанне павышэння эфектыўнасці барацьбы з тэрарыстамі. Цяпер ён гатовы весці дыялог, няхай з пазіцыі дыктуючага ягоны фармат. Для турэцкага палітыка гэта сапраўды незвычайны крок. Пры гэтым дастаткова валюнтарысцкі. Трэба прызнаць, што турэцкае грамадства вельмі слаба зразумела прапановы Эрдагана. Сітуацыя ў раёнах, дзе дзейнічаюць атрады РКК, не крытычная. Асаблівых прычын ісці на саступкі быццам няма. Звычайныя туркі не падтрымліваюць, як мінімум не разумеюць, сэнс праграмы “Больш правоў для ўсіх”. Самі курды, у сваю чаргу, патрабуюць больш правоў. У любым выпадку, Эрдаган правільна абраў час для пераменаў. Зараз яго партыя ў парламенцкай большасці. Думаю, што змены будуць пазітыўнымі. Так ці інакш, закон пашырыць плюралізм у турэцкім грамадстве.

— Як паставіліся самі курды да праграмы?

— Ахмет Цюрк, старшыня курдскай партыі DTP, выступіў падчас дэбатаў. Ён раскрытыкаваў закон, назваў рэформы непаслядоўнымі. На яго думку, урад, каб вырашыць курдскае пытанне, павінен прызнаць курдаў роўнымі туркам. Ён акцэнтаваў увагу на тым, што перад тым, каб прымаць падобны закон, улады павінны папрасіць прабачэнне ў курдаў за палітыку, якую праводзілі супраць гэтага народа сто апошніх гадоў. Знакам

РАСІЯ. ЧАМУ МЯДЗВЕДЗЬ СІМВАЛ РАСІІ

У

Санкт-Пецярбургу выйшла кніга “Польская дыета рускага мядзведзя”, аўтары якой — Дзяніс Хрусталёў і Андрэй Рассамахін — паспрабавалі адказаць на пытанне, чаму сімвалам Расіі ў свеце лічыцца мядзведзь. Яны добра пакапаліся ў архівах і канстатавалі, што мядзведзь стаў у заходняй літаратуры сімвалам Расіі яшчэ ў часы сярэднявечча. Так, у Шэкспіра ў “Макбеце” згадваюцца “шалёныя рускія мядзведзі”. Аднак канчаткова мядзведзь стаў сімвалам Расіі толькі напрыканцы XVIII стагоддзя. Усё пачалося з паўстання Касцюшкі, якое было жорстка падаўлена Суворавым. Расправа выклікала гнеўную рэакцыю ў еўрапейскай прэсе. Сярод іншага ў Вялікабрытаніі выйшла карыкатура “Польская дыета расійскага мядзведзя”. Такія карыкатуры былі вельмі папулярныя тады ў Еўропе. На малюнку Кацярына ІІ атрымлівае ад Суворава галовы дзяцей і жанчын. Яны павінны былі пайсці на абед для мядзведзя, які сядзіць на ланцугу каля трону Кацярыны. Гэта карыкатура мела такі поспех, што з тых часоў мядзведзь стаў асацыявацца з Расіяй. Самае цікавае, што мядзведзь, які намаляваны на карыкатуры, абсалютна не падобны да мядзведзя. Англійскі мастак ніколі не бачыў жывых мядзведзяў і намаляваў жывёлу, чымсьці падобную да гіганцкага сабакі. Па матэрыялах “Независимая газета” (Расія)

ЗША. САРА ПЭЙЛІН ІДЗЕ Ў ПРЭЗІДЭНТЫ

Н

арабі ла за акі янам скандалу Сара Пэйлін — былая кандыдатка ў віцэпрэзідэнты ЗША (яна балатавалася разам з Джонам Маккейнам) Сара выпусціла кнігу “Going Rogue” (“Шлях бунту”). Галоўная фішка кнігі — атака на каманду Джона Маккейна, якая, па словах аўтара, абсалютна праваліла выбарчую кампанію 2008 года. Такі тэзіс шмат хто трактаваў як намер аўтаркі выставіць сваю кандыдатуру ад Партыі рэспубліканцаў на прэзідэнцкіх выбарах у 2012 годзе. На карысць такой версіі кажа і цікавы маршрут прома-туру кнігі. Сара збіраецца аб’ехаць раёны, дзе традыцыйна галасуюць за рэспубліканцаў. Пры гэтым жыхары Каліфорніі і ўсходняга берагу ЗША — электаральныя бастыёны дэмакратаў — Сару не дачакаюцца. Адным словам, можна сцвярджаць, што мадам Пэйлін пачынае прэзідэнцкую кампанію праз рэкламу кнігі. На цяперашні час рэйтынг даверу да Сары ў ЗША дастаткова нізкі. 52 працэнтаў амерыканцаў кажуць, што не будуць за яе галасаваць. Аднак пакуль для Сары настроі ўсяго электарату мала цікавыя. Ёй трэба спачатку стаць кандыдатам ад партыі. Тут яе шансы дастаткова добрыя. 76 працэнтаў сяброў партыі гатовыя бачыць яе кандыдатам на выбарах 2012 года. Па матэрыялах “Le Monde” (Францыя)

прымірэння павінна стаць, па словах Цюрка, вызваленне з турмы лідэра РКК. Дарэчы, шмат хто з апазіцыі падчас выступу курдскага палітыка пакінуў парламенцкую залю.

— Партыя Эрдагана лічыцца партыяй умераных ісламістаў. Якая рэакцыя нацыяналістычнай і рэспубліканскай апазіцыі на змены ў заканадаўстве?

— Апазіцыя да АКР прэзентаваная ў парламенце партыямі MHP (нацыяналісты) і CHP (народныя рэспубліканцы). Лідэр нацыяналістычнай партыі Дэвлет Бахчэлі назваў прыняты закон апасродкаваным тэрорам Курдскай рабочай партыі. Ён назваў закон здзекам з памяці вайскоўцаў і чыноўнікаў, якія сталі ахвярамі РКК і актам здрады з боку ўрада. У такім жа духу выступаў Дэніз Байкал, лідэр фракцыі CHP. Ён пайшоў яшчэ далей, заявіўшы пра існаванне сакрэтнай дамовы паміж Эрдаганам і Аджаланам. Апошні, дарэчы, у рамках змены курдскай палітыкі сапраўды нешта атрымаў. Ягоны турэмны рэжым будзе не такі жорсткі, як раней. Яму, напрыклад, дазволяць сустрэчы з наведвальнікамі.

— Тое, што адбываецца ў Турцыі з курдамі, шмат хто лічыць разрывам са спадчынай Атацюрка на карысць дактрыны пад назвай “новы асманізм”. Сутнасць “новага асманізму” — адмова ад арыентацыі на Еўропу, стварэнне рэгіянальнага блоку на базе ідэалогіі памеранага ісламу, дзе Турцыя магла адыгрываць галоўную ролю. Дык што, Атацюрк больш не актуальны ў Турцыі?

— Спадчыну Атацюрка нельга пераглядзець так хутка. Акрамя таго, наладжванне дыпламатычных адносін з Арменіяй і вырашэнне курдскага пытання — даўнія патрабаванні Бруселю. Больш таго, Турцыя ў выніку стала больш моцным суб’ектам рэгіянальнай палітыкі, з якой ЕС вымушаны лічыцца і больш асцярожна казаць пра тое, што ў туркаў няма шансаў стаць сябрамі Еўрасаюзу. Аднак, думаю, галоўнай прычынай пачаць дыялог з курдамі была сітуацыя ў Паўночным Іраку. Пасля выхаду амерыканцаў аўтаномны Курдыстан фактычна ператворыцца ў асобную дзяржаву, і Турцыі не хацелася б, каб ён стаў плацдармам для базаў РКК. Па-другое, курды — сельскія жыхары, якія шануюць традыцыйныя каштоўнасці. Іншымі словамі, гэта патэнцыйны выбаршчык партыі Эрдагана. Каб яны галасавалі за Эрдагана, трэба было для пачатку хаця б проста звярнуцца да іх на іх роднай мове, што прэм’ер і зрабіў.

«Новы Час»

20 лістапада 2009 г. 3

13

№ 43 (171) 3

13

замежжа

4падрабязнасці

Эпатажны дэмакрат у Кангрэсе наму палітычнаму дыскурсу. Што да Грэйсана, то ён падчас падобных размоў хаваецца за агульнымі словамі пра паразітаўрэспубліканцаў. Яго выбрыкі не карыстаюцца павагай палітычнай эліты (лідэр фракцыі дэмакратаў неаднаразова крытыкаваў стыль Грэйсана). Але дзякуючы сваім правакацыям кангрэсмен з Фларыды стаў кумірам СМІ. Ён любімы палітык журналістаў, блогераў і карыстальнікаў парталу YouTube, дзе можна пабачыць усе ролікі з ягоным скандальны-

Алег Пятроў

Амерыканскі палітыкум не ведае, што рабіць з адным з дэпутатаў Кангрэсу, які паводзіць сябе вельмі правакацыйна і эпатажна, падобна да лідэра расійскіх ліберал-дэмакратаў. У Алана Грэйсана, які быў абраны ў мінулым годзе кангрэсменам ад Дэмакратычнай партыі ў Фларыдзе, з біяграфіяй быццам усё нармальна. Нарадзіўся ў Нью-Йорку. Закончыў Гарвард (юрыдычны факультэт), праходзіў практыку ў Вярхоўным апеляцыйным судзе. Вядомы як юрыст, абаронца правоў пенсіянераў. А вось наконт паводзін ёсць пытанні. Апошнім часам Грэйсана ў лепшым выпадку называюць дзіваком, у горшым — клоунам і псіхічна хворым. Кангрэсмен праславіўся на ўсю краіну арыгінальнай рыторыкай і канфрантацыйным стылем паводзін у сценах парламента і на публіцы.

Вось фрагмент яго выступаў. Падчас дэбатаў па праекту аб рэформе медычнай сістэмы: “Калі нехта з вас захварэў, няхай здохне зараз. Такая сутнасць праекту рэспубліканцаў”. З выступу на канале MSNBC: “Не магу глядзець на яго (былы віцэ-прэзідэнт Дзік Чэйні). Калі ён нешта кажа, з ягоных вуснаў капае кроў”. Падчас дэбатаў з прадстаўніцай Федэральнай рэзервовай сістэмы: “Я просты абраннік народу, а ты — дзеўка з ж..пы пад назвай К-стрыт (вуліца ў Вашынгтоне, дзе знаходзяцца офісы галоўных лабістаў бізнесу, звязанага з Партыяй рэспубліканцаў)”. Дарэчы, за слова “ж...па” кангрэсмен мусіў прынесці афіцыйнае прабачэнне. Такога ЗША даўно не бачылі. Прычым Алан атакуе рэспубліканцаў з левых пазіцый. Звычайна падобныя выбрыкі былі характэрныя для правых палітыкаў, якія абвяшчалі сябе галоўнымі абаронцамі амерыканскіх каштоўнасцяў, выпіс-

ваючы тым самым сабе індульгенцыю на любыя ўчынкі. Вакол феномену Грэйсана вядзецца цікавая палеміка, прычым таксама ў шэрагах роднай Дэмакратычнай партыі. У кангрэсмена ёсць як прыхільнікі, так і праціўнікі. Некаторыя аглядальнікі мяркуюць, што Грэйсан сапраўдны фанат партыі аслоў. Яму не падабаецца млявасць дэмакратаў, іх нежаданне называць рэчы сваімі імёнамі. За кошт фактычна хуліганскіх учынкаў Алан намагаецца зрабіць іх неабыякавымі і больш жывымі. Ягоныя паводзіны, кажуць аглядальнікі, могуць спрыяць мабілізацыі партыі напярэ дадні парламенцкіх выбараў у наступным годзе. Не кажучы пра тое, што Алан перахапіў у рэспубліканцаў адзін з самых улюблёных рытарычных прыёмаў. Ёсць іншая думка на гэты конт. Гісторыя амерыканскага парламентарызму пачалася не ўчора. Перыядычна ў парламенце з’яўляліся падобныя да Алана людзі. Яны жорстка, без правіл, атакавалі апанентаў, аднак кансалідацыі партыі і яе фракцый гэта ніяк не спрыяла. Звычайна пасля кожнага такога хуліганскага ўчынку партыйнае кіраўніцтва ўваходзіла ў ступар. Ніхто не ведаў, як рэагаваць на такую экзотыку. Падтрымаць — значыць выставіць сябе прыхільнікам непарламенцкай этыкі. Не падтрымаць — значыць праявіць непавагу да калегі па партыі. Такі стыль шкодзіць нармаль-

мі выступамі. Інтэрнэт-рэсурс у ЗША — гэта вельмі важны фактар. На хвалі эмацыйнага захаплення карыстальнік можа зрабіць клік мышкай і перавесці ў выбарчы фонд палітыка грошы на ягоную кампанію. Толькі за апошнія пару месяцаў дзякуючы пераводам праз інтэрнэт Грэйсан сабраў больш за 300 тысяч долараў. Вырашальнымі ў палітычнай кар’еры Грэйсана будуць выбары наступнага года. Калі выбаршчыкі фактычна павінны вырашыць: працягнуць яго мандат або пазбавіць права прадстаўляць іх у Кангрэсе. Трэба адзначыць, што падчас выбараў 2008 года на сваім выбарчым участку ён рабіў сабе імідж умеранага дэмакрата. Толькі пасля пераезду ў Вашынгтон ён змяніў стыль паводзінаў і стаў левым папулістам. Ужо зараз відавочна, што за ягонай выбарчай кампаніяй будуць назіраць шматлікія агенцтвы, якія займаюцца палітычнымі тэхналогіямі. Вынік выбараў можа паўплываць на палітычную этыку і нават на ход і лозунгі прэзідэнцкай кампаніі 2012 года. “Я баюся, што мы ператвараемся ў партыю прымітыўных людзей. Ад нас можа адыйсці сур’ёзны выбаршчык”, — так каментуе рост папулярнасці Грэйсана адзін з лідэраў дэмакратаў. З іншага боку, у гэтым няма нічога дзіўнага. У ЗША эканамічны крызіс, які стварае попыт на рознага кшталту папулістаў. Варта згадаць, якое імя зрабіў у часы Вялікай дэпрэсіі папуліст Хью Лонг, губернатар Луізіаны. Яго нават называлі фаварытам на выбарах прэзідэнта 1936 года. Хто ведае, як склалася б гісторыя краіны, калі б у 1935м яго не забілі пры таямнічых абставінах у адной з публічных прыбіральняў.

6Палітыкі тыдня Вік тар Януковіч

З

’явіліся чуткі, што бліжэйшым часам на Віктара Фёдаравіча будзе выкінут ы ж у д а с н ы к а м п р а м а т. Ён неяк звязаны з трэцяй судзімасцю лідэра Партыі рэгіёнаў. Гэта вельмі цёмная справа. Вядома, што ў маладосці Віктар Януковіч двойчы быў асуджаны. Першы раз за разбой — ён зрываў у мінакоў шапкі. Другі — за бойку. Высвятляецца, што на маладога Януковіча павінны былі завесці яшчэ адну справу, аднак у апошні момант міліцыя чамусьці перадумала. Што нарабіў Віктар і чаму затармазілі справу? Наконт гэтага шмат спекуляцый. Яшчэ ў пачатку восені з’явілася інфармацыя, нібы Януковіч быў фігурантам справы аб калектыўным згвалтаванні. Праўда, у такім выпадку не зразумела, чаму хацелі судзіць толькі выключна Януковіча. Так ці інакш, адзін вядомы ўкраінскі палітолаг заявіў, што не сёння-заў тра трэба чакаць з’яўлення проста супержудаснага кампрамату на Фёдаравіча. Зліваць яго будзе галоўны канкурэнт — Юлія Цімашэнка — праз якога-небудзь трэцяга кандыдата. Спадар Бандарэнка лічыць, што кампрамат на Януковіча стане своеасаблівым адказам на кампанію ў прэсе наконт магчымага вяртання ва Украіну былога прэм’ера Паўла Лазарэнкі, асуджанага ў ЗША за карупцыю. Прэса сцвярджае, што Лазарэнка падзеліцца праўдай пра сваіх паплечнікаў па разрабаванні краіны. Гэта перш за ўсё б’е па іміджу Юліі Цімашэнка, якая пачынала сваю палітычную кар’еру як чалавек Лазарэнкі.

Барак Абама

П

рэзідэнт ЗША на гэтым тыдні здзейсніў т ур у Азію. Сярод найбольш рэзанансных учынкаў прэзідэнта стаў ягоны візіт да імператара Японіі. Рэакцыю публікі выклікаў жэст Абамы. Ён і імператар паціснулі адзін аднаму рукі. Аднак пры гэтым амерыканскі госць зрабіў гэта ў вельмі нізкім паклоне. Сцэна вык лікала шмат каментараў самых папулярных СМІ. Кансерватыўныя аглядальнікі лічаць, што гэта ганьба нацыі. “Гэта жудасна. Мы ніколі не прагіналіся перад ні перад імператарамі, ні перад каралямі”, — піша адзін з іх. Некаторыя патрабуюць правесці следства наконт таго, чаму Абама нагнуўся так нізка і гэтым, па іх словах, “прадэманстраваў слабасць ЗША”. Пакуль адміністрацыя Белага дома адказала вельмі дзіўна. Па яе словах, прэзідэнт не мог інакш праявіць павагу да японскага манарха, паколькі ніколі не чытаў пратакол імператарскага дома. Між тым, гэта не першы выпадак, калі Барака атакуюць за нізкапаклонства перад яснейшымі асобамі. У красавіку ён пакланіўся каралю Саудаўскай Аравіі.

Аск ар Ак аеў

Б

ылы прэзідэнт Кіргізіі, які пазбавіўся ўсіх пасад у выніку “рэвалюцыі цюльпанаў” у сакавіку 2005 года, цяпер жыве ў Маскве. Ён нечакана пачаў шукаць кантактаў з прэсай. Прычынай стала канфіскацыя 16 лістапада ягонага дома ў Бішкеку. Прадстаўнікі пракуратуры заявілі, што дом экспрапрыіраваны, паколькі пабудаваны за кошт сродкаў, скрадзеных Акаевым у дзяржавы. Акаеў гучна пратэстуе праз СМІ. Ягоныя аргументы наступныя: гэты дом ён пабудаваў за свае грошы, яшчэ калі быў супрацоўнікам Акадэміі навук у савецкі час. Два месяца таму падобная гісторыя здарылася з бібліятэкай экс-прэзідэнта. Цяпер, калі верыць Аскару, на радзіме, якой ён верна служыў прэзідэнтам 14 гадоў, ён — бомж. Ён таксама лічыць, што канфіскацыя радавога гнязда Акаевых — асабістая замова прэзідэнта Бакіева, які будуе ў краіне рэжым феадалізму. Застаецца дадаць, што за станам на сакавік 2005 года ў маёмасці прэзідэнцкай сям’і было 140 прадпрыемстваў. Пасля рэвалюцыі новыя ўлады абвясцілі пра пачатак пошуку грошай Акаева, аднак дасюль нічога асаблівага не знайшлі. Зараз у Кіргізіі ідзе буйны перадзел маёмасці.

14 4 № 43 (171) 4

«Новы Час»

20 лістапада 2009 г.

14

культура 4цікава

ЭПІДЭМІІ Ў ЛІТАРАТУРЫ-2

Забраўшы мільёны чалавечых жыццяў, чума прынесла чалавецтву безліч перажыванняў, а чалавечай думцы — глыбокіх філасофскіх праблемаў, над якімі варта задумацца. Як ні цынічна гэта гучыць, іншыя смяротныя хваробы (найперш халера ды воспа) не атрымалі супастаўнага розгаласу ў літаратуры. Відаць, па прычыне значна ніжэйшай смяротнасці, якую выклікалі ў працэнтных суадносінах “тут і цяпер”, хоць, паводле статыстычных дадзеных, воспа (смяротнасць — 2040%, у некаторых выпадках — да 90%) — абсалютны рэкардсмен сярод хваробаў-кілераў, бо стала прычынай 300–500 мільёнаў смерцяў (дадзеныя з 430 г. да н.э па 1979 г. н.э.). У 1979 годзе ў свеце абвешчана пра перамогу над натуральнай воспай шляхам пагалоўнай вакцынацыі насельніцтва, у той час як халера дагэтуль валадарыць у некаторых рэгіёнах свету. Яна мае сталую прапіску на Афрыканскім кантыненце, бо з’яўляецца там, дзе пануе антысанітарыя і бракуе пітной вады. У 2008–2009 гадах здарылася восьмая па ліку пандэмія халеры за гісторыю чалавецтва. На халеру нядаўна хварэў жыхар Кеніі Малік Абама, зводны брат прэзідэнта ЗША.

Cholera morbus: сінонім жыцця Халера — кішачная інфекцыя, якую выклікае траплянне ў страўнік халернага вібрыёну. Суправаджаецца паталагічным спаражненнем страўніка і моцным абязводжваннем арганізма. Радзіма халеры — дэльта ракі Ганг. Зараза распаўсюдзілася ў краінах заходняга канону літаратуры адносна нядаўна, у пачатку ХІХ стагоддзя, калі ў свеце пачаліся інтэнсіўныя міжкантынентальныя сувязі. Пра гэта сведчыць і тое, што ці не ва ўсіх еўрапейскіх мовах прыжылася медыцынская лацінская назва гэтай хваробы, якая ў беларускай ды польскай мове нават пашырыла сваё зна-

www.ru.wikipedia.org

“Вайна — не прыгода. Вайна — гэта хвароба. Як тыф”, — сведчыў вайсковы лётчык Антуан дэ Сент-Экзюперы. Апроч медыцынскай літаратуры па эпідэміялогіі, у свеце існуе безліч твораў мастацкай літаратуры, якія так ці іначай апісваюць эпідэміі, якія-кольвек зазнала чалавецтва. І калі стваральнікі масавага чытва, поруч з прэсай, зацікаўленыя пашыраць эпідэмію панікі для падняцца продажу сваіх кніг, іншыя літаратары, апісваючы страшныя хваробы, робяць гэта дзеля глыбейшых мэтаў, скарыстоўваючы смяротныя хваробы як метафару сацыяльна-палітычных пошасцяў.

голад, халера ды снарады ворага, а тупасць камандавання, якое пакінула іх на волю лёсу. Менавіта гэта — прычына ўсіх пошасцяў, а значыць — сапраўдная пошасць. Аповесць “Халера” была добра вядомая рускамоўнаму чытачу ў савецкія часы праз сацыялістычныя перакананні яе аўтара і яго вялікую прыхільнасць да рускай культуры.

Variola major: чорная метка

Іспанка ў Сіэтле. 1918 г. чэнне і ўжываецца ў якасці лаянкі. Нягледзячы на тое, што прыйшла яна ў адносна развіты навукова свет, толькі ў 1854 годзе было даведзена, што халерная палачка пераносіцца праз ваду: гэта адразу ўзброіла чалавецтва ў вайне з вірусам. Да гэтага простыя людзі лічылі халеру відам чумы, што таксама знайшло свой водгук у літаратуры. Нобелеўскі лаўрэат Габрыэль Гарсія Маркес у рамане 1985 года “Каханне падчас халеры” апісваючы халеру, сістэмна называе яе чумой. Яму важныя не канкрэтныя сімптомы, а метафара: “час халеры” сімвалізуе для яго жыццё як такое. На рускую літаратуру ХІХ стагоддзя халера наклала адбітак найперш праз сялянскія халерныя бунты, што пракаціліся па Расіі ў 1830–1831 гадах адначасова з першай эпідэміяй хваробы. Пісьменнікі лічылі іх сведчаннем нездаровай сацыяльна-палітычнай сістэмы Расійскай імперыі. Калі ў народа няма даверу да ўлады, то народ вінаваціць уладу ва ўсіх пошасцях, на якія пакутуе. Бунтаўшчыкі ў Расіі палілі панскія маёнткі, штурмавалі халерныя шпіталі, асаджалі дамы губернатараў, забівалі афіцэраў і святароў, а 22 чэрвеня 1831 года натоўп выйшаў на Сянную плошчу ў Пецярбурзе. “Не дай вам Бог пабачыць рускі бунт, бессэнсоўны і бязлітасны”, — кажа Аляксандр Пушкін, пішучы пра паўстанне Пугачова, але, безумоўна, апісвае пабачанае на ўласныя вочы падчас халерных хваляванняў. Іначай халера натхняе, калі можна ўжываць у гэткім кантэксце такое слова, маладога Максіма Горкага. У 4 гады ў Астрахані будучы пісьменнік перахварэў халерай, заразіўшы бацьку, якому

хвароба прынесла смерць, а ў 8 год выжыў пасля воспы — так што айцец сацрэалізму ведаў, пра што піша. У 1897 годзе Горкі стварае апавяданне “Сужэнцы Арловы”, дзе на фоне эпідэміі халеры, якая разгортваецца ў правінцыйным расійскім горадзе, выяўленая мізэрнасць чалавечага існавання. Найперш — мізэрнасць духа. Муж і жонка Грырогый і Матрона Арловы жывуць нудна і аднастайна, у іх жыцці няма мэты або якіх-кольвек душэўных хваляванняў. Даведаўшыся, што ў горадзе пачынаецца хвароба, сужэнцы ўладкоўваюцца працаваць санітарамі ў халерны барак. Гэта цяжкая праца; Горкі шчодра і натуралістычна апісвае яе нюансы. Арловы не паддаюцца хваробе, але халера мяняе іх — Матрону карысная людзям праца эмансіпуе, яна адчувае сябе патрэбнай іншым. Грыгорый, гледзячы на дактароў, якія аднолькава дбаюць пра бедных і багатых, задумваецца пра сацыяльную роўнасць і каштоўнасць чалавечага існавання. У выніку муж і жонка разыходзяцца, Матрона жыве сама, гадуючы прыёмных дзяцей, Грыгорый становіцца кабацкім філосафам. Ядро твора — экзістэнцыйны “халерны бунт” Арлова, яго знакамітае абвінавачанне на адрас інтэлігенцыі — лекараў халернага барака: “Хворых лечыце, а здаровыя паміраюць ад цеснаты жыцця”. Ну і нельга не згадаць тут аповесць балгарскага пісьменніка Людміла Стаянава “Халера”, напісаную ў 1935 годзе. Перахварэўшы на халеру падчас Другой балканскай вайны ў 1913 годзе, Стаянаў апісвае перажытае ў форме дзённікавых запісаў жаўнера балгарскага войска. Твор мае антываенны пафас — радавых губяць не проста

Чорная воспа, названая так таму, што пасля язваў, якія яна пакідае па ўсім целе, застаюцца чорныя коркі, — вельмі заразная вірусная інфекцыя, носьбітамі якой могуць быць толькі людзі. Віруса не існуе ў дзікай прыродзе, і па гэтай прычыне чалавецтва, лічы, расправілася з ім. Паводле СААЗ, натуральная воспа цяпер існуе адно ў лабараторыях для навуковых мэтаў, хоць прэса перыядычна падае звесткі пра адзінкавыя выпадкі хваробы (напрыклад, у 2008 годзе захварэлі два студэнты ў Ташкенце). У XVІII стагоддзі воспу выкарыстоўвалі як біялагічную зброю, і прыхільнікі тэорыі змоваў мяркуюць, што такое можа паўтарыцца ў наш час. Медыкі, праўда, лічаць ужыванне такой зброі бессэнсоўным, бо вельмі лёгка, у выпадку небяспекі, наладзіць вакцынацыю маладога насельніцтва. Усім людзям у свеце, якія нарадзіліся да 1979 года, прышчэпленая воспа, пасля вакцынацыю спынілі (хоць аўтар гэтых радкоў, крыху маладзейшы за 30 год, знайшоў у сябе на руцэ характэрны круглы шнарык ад прышчэпкі). Так ці іначай, пасля рассылкі спораў сібірскай язвы ў 2001 годзе, Джордж Буш-малодшы загадаў прышчапіць воспу амерыканскім жаўнерам. Самая цікавая літаратура, звязаная з воспай, на думку аўтара, — гэта гістарычная літаратура, якая апісвае шлях змагання чалавецтва з чорным морам. Яшчэ ў старажытнасці кітайцы ведалі, што хворы на лёгкую воспу чалавек не паддаецца цяжкай хваробе і імкнуліся заразіць дзяцей лёгкай формай. Даходзіла да таго, што хворыя… прадавалі коркі са сваіх язваў як правобраз вакцыны. Гэты метад быў шырока вядомы ў свеце, але часта прыводзіў да смерці прышчэпленага, бо людзі не навучыліся дазаваць інфекцыю. Цікава, што Халера і Воспа (Воспік, Воспіца) — пачвары з беларускай дэманалогіі. “Халеру ўяўляюць сабе беларусы ў вобразе жахлівай жанчыны з доўгімі светлымі валасамі і бліскучымі вачыма. Яна раскідвае на вялізную адлегласць зерне хваробы, вымаючы яго з невычэрпнага кошыка. Робіць яна гэта часцей за ўсё вясною, і зерне яе прымешваецца да агароднага насення і заражае яго. Так народ тлумачыць шкоду, якую прыносіць у халерны год гародніна. Малюецца яна таксама і іншым вобразам — халоднай прыгажуняй, якая махае з-за могільніка на сяло чырвонай

У канцы XVIII стагоддзя англійскі вясковы лекар Эдвард Джэнер заўважыў, што хворыя на каровіну воспу маюць імунітэт супраць чалавечай, і выпрацаваў першую вакцыну (ад лац. vaca — карова). У 1796 годзе ён прышчапіў воспу сямігадоваму хлопчыку Джэймсу Фіпсу, які дажыў да глыбокай старасці і цягам жыцця перанёс дзесяткі ін’екцый віруса воспы, як жывы доказ таго, што вакцынацыя працуе. Джэнера спярша лічылі цемрашалам, але страх хваробы і выдатныя практычныя вынікі зрабілі сваё — з 1808 года ў Вялікабрытаніі ўведзеная дзяржаўная вакцынацыя. Джэнер стаў героем Брытаніі. У мастацкай літаратуры воспа пакінула след як адметная дэталь слоўнага партрэту. “Твар, пабіты воспай”, які сёння, на шчасце, нерэальна пабачыць на свае вочы, можна “сустрэць” ці не ў кожным творы класічнай літаратуры. Гі дэ Мапасан, “Пампушка” (пераклад Ніны Мацяш): “Даглядаць параненых і хворых ваенных было яе спецыяльнасцю; яна была і ў Крыме, і ў Італіі, і ў Аўстрыі, і, расказваючы пра свае вандроўкі, яна неспадзявана паказала сябе адной з тых хвацкіх і ваяўнічых манашак, якія нібыта на тое і створаны, каб ісці следам за войскам, падбіраць параненых у разгар бітвы і лепей ад любога камандзіра адзіным словам утаймоўваць расхлябаных ваякаў; гэта была сапраўдная “ваенная сястра”, і яе змарнелы, пабіты воспай твар быў як бы сімвалам руйнаванняў, спрычыненых вайной”. Выдатна перапрацоўвае гэты вобраз, які ў яго час ужо ператварыўся ў літаратурны штамп, Янка Брыль: “Рукапіс пабіты воспай дурных рэдактарскіх і цэнзарскіх заўваг. У кнізе меціны гэтай немачы прыязны чытач не заўважыць — яны толькі ў горкай памяці аўтара”... Частая згадка воспы ў літаратуры таксама мае гістарычныя перадумовы — у мінулыя стагоддзі асаблівай прыкметай лічылася: “Слядоў воспы на твары не мае”. На воспу хварэлі пагалоўна, а яна, як вядома, пакідае па ўсім целе таго, хто выжыў, агідныя рубцы; некаторыя хворыя пасля слепнуць. У выдадзеным у 1668 годзе рамане Ганса Грымельсгаўзена “Авантурнік Сімпліцысімус” (на беларускую мову пераклаў Васіль Сёмуха), дзе апавядаецца пра лёс простага чалавека, што трапляе ў вір часу, чорная воспа сімвалізуе чорную паласу ў жыцці чорнай хусцінай, з-за чаго людзі мруць як мухі...” “ З л о с н а й , а гі д н а й с та р о й з бліскучымі вачыма і з адным моцным зубам, які тырчыць вонкі, малюецца ўяўленню сялян цётка-Воспіца, якая пырскае сваёю атрутнай слінаю ў намечаную ёю ахвяру... Мясцовыя назвы Воспы: Рабая, Рабуха, Шчарбачка, Ліхая і інш. Пра чалавека, твар якога захаваў сляды гэтай хваробы, кажуць у насмешку, што на яго фізіяноміі чэрці гарох малацілі ці ячменныя крупы дралі”. Збор этнографа Яўгена Ляцкага паводле: “Міфы Бацькаўшчыны”, Мн.: 1994)

«Новы Час»

20 лістапада 2009 г. 3

15

№ 43 (171) 3

15

культура

ці героя: прыгожы і здаровы Сімпліцысімус, перанёсшы хваробу, застаецца кволым і рабым — так у літаратуры барока асэнсоўвалася марнасць быцця і злыбеды Трыццацігадовай вайны.

“Снарады, воблакі газаў, танкавыя дывізіёны — калецтва, удушша, смерць. Дызентэрыя, грып, тыф — болі, гарачка, смерць. Акопы, лазарэт, брацкая магіла — іншых магчымасцяў няма”, — піша ў рамане “На заходнім фронце нічога новага” Эрых Марыя Рэмарк. Раман напісаны ў 1928 годзе як рэакцыя “страчанага пакалення” на перажытае падчас першай сусветнай вайны. Буйны выдавец Самюэль Фішэр, якому Рэмарк спярша прапанаваў рукапіс, адмовіўся друкаваць яго, бо, на яго думку, ніхто не захацеў бы чытаць пра жахі вайны праз 10 гадоў пасля яе. Потым Фішэр прызнаў гэта рашэнне самай вялікай памылкай у сваёй кар’еры: раман стаў самым прадаваным чытвом за ўсю гісторыю нямецкай літаратуры. Трыццатыя гады — час калектыўных рэфлексій наконт таго, што прынеслі Еўропе войны ды рэвалюцыі. Тыф пераносіць доктар Жывага Барыса Пастэрнака — ніводзін твор, які апісвае тыя часы (за выключэннем хіба “Міколкі-паравоза” Мі-

www.vokrugsveta.ru

La Pesadilla: бяда не ходзіць адна

Амерыканскі вайсковы лазарэт пад Экс-Сан-Бенам (Францыя). Хворыя на іспанку. 1918 г. хася Лынькова), не абыходзіцца без згадак пра брушны тыф ці іспанскі грып. Пандэмія грыпу 1918–1919 гадоў — так званай іспанкі, або la pesadilla, як называла яе прэса нейтральнай падчас вайны 1814–1818 гадоў Іспаніі (ад вэрхалу ў іспанскай прэсе і паходзіць, хутчэй за ўсё, назва хваробы) знесла жыцці ад 50 да 100 мільёнаў людзей ва ўсім свеце. Гэта значна перавышае колькасць ахвяраў першай сусветнай вайны. Дзякуючы цягнікам ды аэрапланам вірус вокамгненна распаўсюджваўся па Зямлі, ад поўдня Афрыкі да поўначы Амерыкі, забіваючы людзей за лічаныя гадзіны. Цэлы год планета была на каранціне.

Сучасныя медыкі лічаць, што іспанка магла быць не звычайным грыпам, а пэўнай мутацыяй ці то птушынага, ці то свінога вірусу. Высокую смяротнасць выклікалі холад, голад ды ваенная разруха — жаўнеры першай сусветнай паміралі цэлымі акопамі. Сярод такіх памерлых быў паэт Гіём Апалінэр (Вільгельм Апалінарый Кастравіцкі). У страшным 1937 годзе ў СССР выходзіць кніга Уладзіміра Бяляева “Старая крэпасць” — дзіцячы прыгодніцкі раман, які выхаваў больш камуністаў, чым усе працы Леніна разам узятыя. Украінскі горад Камянец-Падольскі ляжыць на шляху войскаў, якія вяртаюцца ў Расію з фронту. Ша-

нец выжыць ёсць толькі ў таго, хто мае дах над галавой, гарачы суп і дровы. Трупы памерлых ад іспанкі напаўняюць горад і ваколіцы. У мастацкім свеце аўтара хворым дапамагаюць адно бедныя жыхары горада — “буржуі” адгароджваюцца ад смерці, замыкаючыся на каранцін. Сям’я героя адагравае аднаго жаўнера — былога шахцёра з Данбасу. І калі ў горад прыходзяць бальшавікі, уратаваны далучаецца да рэвалюцыйнага камітэту, і, вяртаючыся да гасціннай сям’і ў скуранцы і фуражцы з чырвонай зоркай, прадвызначае жыццёвы выбар хлопчыка Іванкі.

пагрозы хутчэй іранічнае, калі не сказаць гратэскавае. У апошнім рамане нарвежскага пісьменніка Эрленда Лу “Мулей” 18-гадовая дзяўчына страчвае сям’ю ў авіякатастрофе. Застаўшыся адна з вялікай сумай грошай на рахунку, дзяўчына спрабуе загінуць тым жа спосабам, што і бацькі з братам — лётаючы на самалётах. Калі ў яе нічога не выходзіць, яна дазнаецца, што на румынскай ферме Кермулія дэ Ёс выяўлены птушыны грып. Усімі праўдамі і няпраўдамі, праз санітарныя кардоны, шалёная нарвежка прабіраецца ў Румынію на тую самую ферму паадбымацца з курачкамі. Але і тут хвароба абмінае яе. Значна сур’ёзней і без прэтэнзіі на скандальнасць ды эксклюзіў у сучаснай мастацкай літаратуры распрацоўваецца тэма ВІЧ і СНІДу — сапраўднай чумы ХХ стагоддзя, якая з 1985 года знесла каля 25 мільёнаў жыццяў. Бо самі сімптомы гэтай хваробы (штам, які пастаянна мутуе так, што ад яго немагчыма вынайсці лекаў), шляхі перадачы (праз полавы акт без прэзерватыва, праз наркаманскія шпрыцы) і тое, што чалавек гадамі жыве як з фізічным, так і з душэўным цяжарам вірусу, ператвараючыся ў выгнанніка грамадства, вельмі адпавядаюць часу і заклікаюць мыслячага чалавека задумацца пра маральную адказнасць за сваё здароўе і жыццё блізкіх.

H5N1 + A(H1N1)=? …І толькі Катул не адчуў асаблівых зменаў: як дзве тысячы з нечым год таму, ён аплаквае вераб’я сваёй каханай. Птушыны грып, знаеце… Звязвае Андрэй Хадановіч антычную культуру і падзеі сучаснасці ў вершы “Прагрэс у літаратуры”. Яшчэ рана казаць пра рэфлексіі сучасных літаратараў з нагоды эпідэміі свінога грыпу, якая хваравіта (і найперш для псіхікі) перажываецца сёлета беларусамі. Што да панікі наконт вірусу H5N1, якая мела месца ў 2005 годзе, то стаўленне літаратараў да гэтай

4выставы

Аляксей Хадыка

Пераемніца “Падземкі”, новая галерэя “Ў”, дзе прапісалася актуальнае мастацтва Беларусі, разгарнула свае першыя праграмныя выставы. Як і абяцалі яе арганізатары, Валянціна Кісялёва і Ганна Чыстасердава, пераехаўшы ў больш прасторнае памяшканне па праспекце Незалежнасці, 37 А, яны імкнуцца канчаткова разбурыць уяўленне пра мінскія галерэі як месца трывіяльнага гандлю артаб’ектамі. Акрэсленую тэндэнцыю выявіла выстава “Філасофія мас. Беларускі неа-поп арт” — першы групавы праект з удзелам 19 беларускіх аўтараў. Сярод стваральнікаў беларускага неа-попу — як улюбёныя ў “падземкаўскія” часы Уладзімір Цэслер і Сяргей Войчанка, Руслан Вашкевіч, Міхаіл Гулін, Аляксандр Некрашэвіч, Артур Клінаў, Антаніна Слабодчыкава, так і менш вядомыя маладыя мастакі. Што істотна, новае памяшканне пашырыла магчымасці арганізатараў: прайшлі рэгулярныя экскурсіі, лекцыі па гісторыі “фундамента” стылю “нэа” — уласна поп-арта, дэманстрацыя фільмаў, прысвечаных аднаму з яго бацькоў, Эндзі Уорхалу, дыскусіі. Канцэпт галерэі сучаснага мастацтва: яна не акадэмічная зала для справаздачных мерапрыемстваў, не салон, але форум, плошча для разнастайных падзей, сустрэч зацікаўленых людзей і дыскусій — натуральнага спосабу абмену поглядамі і думкамі. Яе залы, адчыненыя сёння з дзесятай гадзіны

“Аўтапартрэт” Сяргея Шабохіна як візітоўка выставы раніцы да дзесятай вечара, ніколі не пустуюць. Ідэя праекта “Філасофія мас. Беларускі неа-поп арт” належыць Сяргею Шабохіну, маладому мастаку, сёлетняму выпускніку кафедры графікі Акадэміі мастацтваў, які паспеў гэтым летам атрымаць лаўры пераможцы “Беларускага павільёна 53-й Венецыянскай Біенале” ў Мінску. Тэма і стылістыка неа-попу папулярныя ў Беларусі. Па словах куратара, у яго была добрая магчымасць выбару работ, і ён адразу гатовы назваць імёны яшчэ 20 творцаў, што працуюць у гэтым рэчышчы неа-попу. Праўда, “гістарычнага” попарту ў беларускім мастацтве не было, як не было культуры спажывання. Немагчыма ўявіць з’яўленне ў савецкай Беларусі твора кшталту візітоўкі поп-арта — работы Рычарда Гамільтона “Што робіць нашы сённяшнія дамы такімі рознымі, такімі прывабнымі?” (1956), з’едлівага кпіну з амерыканскага замілавання аднастайным і стандартным побытам. Савецкі народ тады толькі вызваляўся з галечы, пераадольваў культ Сталіна, сяляне даведваліся, што такое пашпарт. Хіба што ўзнік-

лая на паўстагоддзя пазней праца Артура Клінава “Капітал” — пакоўня з захаванымі ў кладоўцы старымі рэчамі — іранічна апелюе

яе ўкладальнікі прынцыпова не кранаюць, пакідаючы іх у “экспазіцыйнай” прасторы рэальнага жыцця за межамі галерэі. Толькі ўсталяваны пасярод стосу “смецця” ў чорных пакетах ва ўнітазе тэлеэкран пазначае трэшавасць ідэалаў і ідалаў, прапагандаваных у прасторы сучасных сродкаў камунікацыі (інсталяцыя Паўла Вайніцкага). Праект выяўляе універсалізм вобразаў, брэндаў, ікон масавай культуры, прыналежных да масавай заходняй або савецкай свядомасці, да якіх апелюе беларускі неа-поп. Нацыянальна асаблівае ў ім — гэта толькі спосаб рэфлексіі і работы з вобразам — “сціпленькі і

Работа Уладзіміра Цэслера ў экспазіцыі да “капіталу” савецкага чалавека, успаміну пра колішнюю нішчымніцу. Як і ягоная серыя “Смерць піянера”, як і “кустодзіеўскае” “Чаепитие” з Аляксандрам Лукашэнкам замест барыні — яны ўжо з’явы іранічнага неа-попу. Але гэтай фронды на выставе няма — неапіянераў і неабарства

стрыманы”, як іранічна заўважыў адзін з аўтараў галерэі Сяргей Кірушчанка. Неа-поп, як і поп, працуе з іконападобнымі і сусветна пазнавальнымі вобразамі масавай свядомасці і культуры. І што рабіць, калі для Беларусі такімі можна лічыць хіба Чарнобыль ды Лукашэнку?

Фота Euroradio

Вакно “Ў” свет сучаснага мастацтва З доляй фантазіі, якая ўвасобілася ў перажыванне трансфармацыі поп-ідалаў у неа-поп-ідалаў у аэраграфічных работах Уладзіміра Цэслера — перацяканне твару Джаконды ў твар Чычаліны — можна было б скласці адпаведныя беларускія пары. Адсутнасць альбо нявыяўленасць “брэндаў” аўтар канцэпцыі выставы малады мастак Сяргей Шабохін у сваіх фотакалажах запоўніў канструяваннем уласнага брэнду — аўтапартрэта-фотаплаката, ублытанага ў выпадковыя урбаністычныя кантэксты. Улічваючы, што арганізатары дэкларавалі “ідэалагічны” падыход да канцэпцыі паказу — жаданне адказаць на пытанні, чым ёсць поп і неа-поп, ці прысутны ён у Беларусі, ці з’яўляюцца стварэннем мас-культуры або яе канфрантацыяй, — і “адукацыйнасць” мерапрыемства, то мэты яны дасягнулі. Невялікая кампактная прастора выставы ўдала прадстаўляе розныя тыпы твораў, уласцівыя анансаванай плыні. Архетыповыя праявы стылю, яго спосаб працы з вобразам, формай і колерам, адаптаваныя і дапасаваныя да свайго светабачання беларускімі мастакамі. “Сціпленька”? Не, хутчэй, густоўна: у межах аднаго праекту яго аўтары замест звыклай выставы з адносна адвольным падборам твораў прапануюць агляд, прадуманую рэфлексію з нагоды адной мастацкай з’явы. Гаспадары галерэі “Ў” абяцаюць і надалей прывабліваць сваіх гасцей падзеямі, што знаёмяць з актуальным сучасным мастацтвам — раім сачыць за іх хадой на сайце галерэі http://ygallery.by . Альбо папросту ў яе наведаць.

16 4 № 43 (171) 4

«Новы Час»

20 лістапада 2009 г.

16

Культура 4эсэ

Снег. ТаксІ. УкраІна... Таццяна Монцік

Сёння ў нас у Піцеры першы па-сапраўднаму зімовы дзень — са снегам. Аднак падставаў для радасці ўсё адно мала, бо снег ідзе такі мокры, што пагражае ператварыцца ў брыдкі дождж, а сіберны вецер шчодра б’е па твары буйнымі пухнатымі снежнымі шматкамі-аплявухамі. І хоць жыццё ў гэтым горадзе хутка навучае абыходзіцца без парасона, у такія дні, як сёння, гэта звычка контрпрадуктыўная. Ва ўсялякім разе, калі трэба хутка дабрацца пешкі па Фантанцы ад Сянной плошчы да Неўскага.

І вось таму ўпершыню за доўгі час мне прыходзіць на думку ўзяць таксі. Аднак класічнай паездкі на гэтым відзе транспарту ў мяне не атрымліваецца: на мой крыкжэст пра дапамогу адгукаецца прыватнік, кіроўца старэнькага “Фольксвагена”, які без разваг называе мне тарыф — 150 рублёў (за 1,5 кіламетра шляху). Многа гэта ці мала? Я не ведаю! Брыдкае надвор’е штурхае мяне насустрач лёсу. Зручна ўладкоўваюся ў фатэлі побач з кіроўцам, павольна перавожу дыханне, атрымаўшы нарэшце магчымасць абдумаць названы мне тарыф, і з крыўдай кажу: “У Кіеве за такія грошы можна аб’ехаць палову горада”. Кіроўца здзіўлена глядзіць на мяне і з гонарам адпрэчвае: “Мы тут з Вамі — не на Украіне!” Пасля кідае на мяне ўважлівы позірк і з непрыхаванай цікаўнасцю пытае: “А Вы з Кіева?” “Амаль, — адказваю я. — Сэрцам я кіяўлянка, а па нараджэнні — мінчанка”. “Ах, мінчанка,” — адгукаецца кіроўца.

У яго рэпліцы я чую нейкі дзіўны настальгічны тон. “У Мінску мне давялося быць напрыканцы 80-х, калі мы ад Ленфільму вазілі на прэм’еру толькі што агучаны варыянт “Зорных войнаў”! Прыгожы горад — Мінск. Мы тады жылі ў гасцініцы “Юбілейная”. “Вось дык так! — адгукаюся я.

— У гэтым гатэлі мы з мужам святкавалі вяселле!” Відавочна, што наша гутарка нечаканым для мяне чынам выклікала ў майго суразмоўцы буру эмоцый. А гэта, у сваю чаргу, падштурхнула мяне да думкі адразу ж правесці невялікае сацыялагічнае апытанне. “А якое словазлучэнне гучыць для Вас больш пахвальна — “дзяўчына з Кіева” або “дзяўчына з Мінска”?

— пытаю кіроўцу. Збянтэжаны такой пастаноўкай пытання, той спачатку смяецца, потым павольна і расцяжна заўважае: “Ну!.. Пра прыгажосць украінак ведае, мусіць, увесь свет! Дый я з ёй таксама знаёмы не па чутках. А вось беларускі, як на

4конкурс

Мая еўрапейская Беларусь

мой густ, прасцейшыя. Але гэта толькі да таго часу, пакуль не даходзіць да размоваў. Бо варта ўкраінскай прыгажуні адкрыць рот, як вушы адразу вянуць! Усе іх “шо?” і “поняла” — поўны цуд! Не кажучы ўжо пра жахлівае вычварэнне — “ва Украіне” замест нармальнага “на Украіне”!”

— “Правільна, — пацвярджаю я, — паводле гэтай логікі, у Мінску больш паліткарэктна прагучыць словазлучэнне “на Беларусі” замест “у Беларусі!” — “Што за вар’яцтва!” — адгукаецца мой суразмоўца. Вось-вось мы пад’едзем да маёй хаты, таму я спяшаюся задаць кіроўцу апошняе пытанне: “А якія пачуцці выклікаюць у Вас абедзве дзяржавы — Украіна і Беларусь?” — “Ух, якое ж гэта цяжкае пытанне! — усклікнуў кіроўца. — Вы ж самі разумееце, гэтыя краіны — спрадвечныя рускія тэрыторыі. І раптам яны абвяшчаюць, што збіраюцца жыць незалежна ад нас! Гэта тое ж самае, калі ў вас на руцэ заўсё-

4бібліятэка

КАМУНІКАТ.ORG

ЗАПРАШАЕ ДА СУПРАЦОЎНІЦТВА БЕЛАРУСКІХ АЎТАРАЎ, ВЫДАВЕЦТВЫ І РЭДАКЦЫІ!

Беларускага еўрапейскага форума ў фае ДК МАЗа былі разгорнуты стэнды з работамі, дасланымі моладдзю на конкурс “Мая Еўрапейская з гліны, плялі карункі, выразалі сілуэты з паперы. У мініяцюрных вырабах ткацтва, вышыўкі, адлюстроўваецца ход гаспадарчага жыцця на зямлі — ад першага зярнятка, кінутага ў глебу, да восеньскіх клопатаў. Зіхаціць увесь беларускі свет, успрыняты з дзіцячай непасрэднасцю, гульнёй і казкай. Дзяўчаты пачалі займацца творчасцю падчас навучання ў Брэсцкім універсітэце імя Пушкіна на псіхолага-педагагічным факультэце. Адна з іх прац была адзначана Яўген Шадко, яго карціна прызам на “Арт-сесіі” ў раздзеле “Мультымедыя” ў Віцебску. Зараз Падчас Беларускага еўрапейскага маладыя выкладчыцы займаюцца з форума ў фае ДК МАЗа былі дзецьмі ў гуртках па кераміцы і ткацтву, вучаць іх ляпіць з гліны, цеста, вырабляразгорнуты стэнды з работамі, з паперы прыгожыя рэчы. дасланымі моладдзю на конкурс “Мая ць Малады мастак Яўген Шадко з БарыЕўрапейская Беларусь”, абвешчаны сава быў узнагароджаны дыпломам за карціны, дасланыя на конкурс, а таксаКамітэтам абароны рэпрэсаваных ма за ажыццяўленне роспісаў будынка “Салідарнасць”. па вуліцы Якуба Коласа ў Мінску супольна з сябрамі БХД у рамках кампаніі Лаўрэаты прэміі “За Свабоду думкі” “За сямейныя каштоўнасці”. Роспісы на Рыгор Барадулін, Уладзімір Арлоў, доме адлюстроўваюць мару юнакоў пра Алесь Пушкін сталі сябрамі ганаровага шчасце і гармонію з прыродай. Зараз журы, якое ацэньвала працы. Ганаровага Яўген вучыцца ў Торуньскім універсіпрыза конкурсу былі ўдастоены Наталля тэце па Праграме Кастуся Каліноўскага Левая і Таццяна Чаканава за мультыплі- на аддзяленні жывапісу. Дыпломамі адкацыйны фільм “Першацвет”. Ён незвы- значаны падарожныя замалёўкі Паўла чайны тым, што аўтаркі ўсё рабілі сваімі Белавуса, вершы Вадзіма Скарабагатарукамі — абпальвалі фігуркі Падчас га, фотаздымкі Дзяніса Караля.

слоўнікі, метадычныя дапаможнікі, матэрыялы, якія маюць сувязь з беларускасцю ва ўсіх яе праявах, — усё гэта знойдзеце на старонках інтэрнэт-бібліятэкі Камуні-

Эла Дзвінская

Пасведчанне аб рэгістрацыі № 206 ад 20 ліпеня 2009.

Масава-палiтычная газета Выдаецца з сакавiка 2002 г.

Галоўны рэдактар Аляксей Кароль

ды было пяць пальцаў, і раптам два з іх заявілі б вам, што маюць намер жыць не залежным ад іншых трох жыццём! Ну ці ж гэта не скандал?!” На гэтым месцы я, каб гучна не абурыцца, пераводжу дух і спяшаюся скончыць размову: “Гэта сапраўды вельмі складаная тэма. Праз яе мне не раз даводзілася спрачацца і нават варагаваць шмат з кім з маіх сяброў-расіян. Справа ў тым, што хоць руская — і мая родная мова, але калі чую выказванні накшталт Вашых, ува мне пачынае пратэставаць непапраўная беларуска-ўкраінская нацыяналістка!” Эмоцыі захлынаюць мяне. Стоп. Гэта небяспечна. Як усёткі дарэчы, што я ўжо прыехала, і нашу гутарку мы перапынім менавіта на гэтым месцы. Падобна, што і мой суразмоўца думае падобным чынам. Мы, браты-славяне, ветліва жадаем адзін аднаму поспехаў і развітваемся, стрымаўшыся ад гарачай спрэчкі.

кат.org

Інтэрнэт-бібліятэка Камунікат.org узнікла ў 2000 годзе як прыватная ініцыятыва і стваралася на грамадскіх пачатках. З часам сціплы збор публікацыяў перарос у буйную бібліятэку, якая сёння з’яўляецца адной з найбольш папулярных бібліятэк у сеціве. К а м у н і к а т . o r g — праект Беларускага гістарычнага таварыства ў Беластоку — супрацоўнічае з рэдакцыямі многіх перыядычных выданняў Беларусі і замежжа, з выдавецтвамі і аўтарамі, з навукоўцамі і даследчыкамі, з творцамі розных напрамкаў мастацтва. Па адрасу www.kamunikat.org вы знойдзеце публікацыі як класікаў беларускай літаратуры, так і маладых пачынаючых аўтараў. Багатыя зборы гістарычнай літаратуры, недаступнай у традыцыйных бібліятэках Беларусі, робяць Камунікат.org крыніцай інфармацыі для студэнтаў і навукоўцаў. Тут можна таксама пазнаёміцца з навінкамі друку розных краінаў свету — усё, што выдаецца беларусамі і пра беларусаў, навуковыя даследаванні,

Пасведчанне №64 ад 12.01.2007 г.

Адрас рэдакцыі і выдаўца:

Заснавальнік: Мінская гарадская арганізацыя ГА ТБМ імя Ф.Скарыны. Адрас: 220005, г. Мінск, вул. Румянцава, 13. Тэл.: 284–85–11.

220012, г. Мінск, зав. Інструментальны, 6-214. Тэл.: +375 29 651 21 12, +375 17 280 17 91.

Выдавец: Прыватнае выдавецкае унітарнае прадпрыемства «Час навінаў».

Надрукавана ў друкарні УП «Плутас-Маркет». Мінск, вул. Халмагорская, 59 А.

novychas@gmail.com; www.novychas.org

Камунікат.org у рамках праекту “Беларускія аўтары” дае таксама магчымасць ствараць персанальныя сайты беларускіх пісьменнікаў, публіцыстаў і даследчыкаў, якіх кнігі знаходзяцца ў рэсурсах бібліятэкі. Нядаўна ўзорам праекту “Беларускія аўтары” распачаў працу новы праект — “Беларускія выдаўцы і выдавецтвы”. Тут ствараюцца інтэрнэт-сайты з інфармацыяй пра асобныя беларускія выдавецтвы і выдаўцоў. На сайтах таксама з’яўляецца інфармацыя пра кнігі, надрукаваныя гэтымі выдавецтвамі, якія знаходзяцца ў рэсурсах Камуні-

кат.org

Праект “Беларускія выдаўцы і выдавецтвы” дае магчымасць больш лёгка вандраваць па зборах Беларускай інтэрнэт-бібліятэкі Камунікат.org , знаёміцца з навінкамі друку, напрамкамі дзейнасці асобных выдавецтваў. У планах чарговы праект — “Выдавецкія серыі”. Каб пабываць у гэтай бібліятэцы, не трэба выходзіць з дому — дастаткова ўключыць кампутар, не трэба чакаць у чарзе па кнігі — яны даступныя ўвесь час, не трэба плаціць за абанемент — карыстанне бібліятэкай бясплатнае. ЗАХОДЗЬЦЕ І КАРЫСТАЙЦЕ, КАЛІ ЛАСКА. ЗАПРАШАЕМ! Кантакт: kamunikat@kamunikat.org

Замова № Падпісана да друку 20.11.2009. 8.00. Наклад 5050 асобнікаў. Кошт свабодны. Рэдакцыя можа друкаваць артыкулы дзеля палемікі, не падзяляючы пазіцыі аўтараў. Пры выкарыстанні матэрыялаў газеты спасылка на «Новы Час» абавязковая. Рукапісы рэдакцыя не вяртае і не рэцэнзуе мастацкія творы. Чытацкая пошта публікуецца паводле рэдакцыйных меркаванняў.