19 снежня 2014 | № 48 (417) | «ЛІТАРАТУРНАЯ БЕЛАРУСЬ» | № 12 (100)
Змест
Выпуск №12 (100) (снежань) КУЛЬТУРНА-АСВЕТНІЦКІ ПРАЕКТ Грамадскага аб’яднання «Саюз беларускіх пісьменнікаў» і «Новага Часу»
lit-bel.org novychas. info
(1) 9
ДАЙДЖЭСТ-НАВІНЫ: выбарка навінаў з грамадска-літаратурнага жыцця Беларусі........................................................................................... с. 2 ДАЙДЖЭСТ-ГРАМАДА: эсэ Алеся РЫБАКА....................................... с. 3 НАТАТКІ: «Запісы розных гадоў» Ніла ГІЛЕВІЧА........................... с. 4 ДАЙДЖЭСТ-ПАЭЗІЯ: «Небавы сны» Рыгора БАРАДУЛІНА......... с. 5 ПРОЗА: «Пошукі ісціны» Лідзіі АРАБЕЙ............................................ с. 6 ПАЭЗІЯ: «Вузялкі дзеля памяці» Васіля ЗУЁНКА........................... с. 7 КАЛЯДНАЯ ЧЫТАЛЬНЯ: «Мапа на далоні» і «Багавіцы любові» Марыі ВАЙЦЯШОНАК; апавяданне «На Каляды» Таццяны БАРЫСІК....................................................................................... с. 8–11 ПЕРАКЛАД: «Забойства напярэдадні Новага года» Роберта ван ГУЛІКА................................................................................... с. 12–13 ДАЙДЖЭСТ-УСПАМІН: Мікола АЎРАМЧЫК пра Янку БРЫЛЯ.... с. 14 ДАЙДЖЭСТ-ЭПІСТАЛЯРЫЙ: «Куды мы ідзем, невядома...» — лісты Рыгора БАРАДУЛІНА да Васіля БЫКАВА ў Хельсінкі........ с. 15 СВЕТ: навіны літаратурнага замежжа................................................ с. 16
З новым часам чытання! Паважаны Чытач! Перад Табою — незвычайны нумар «Літаратурнай Беларусі». Незвычайны, як і ўсё перадкаляднае, пераднавагодняе. А яшчэ (так супала!), што і юбілейнае. Гэта — соты нумар нашага выдання, якое нарадзілася на свет напрыканцы 2006-га і ўступае ў свой дзевяцігадовы ўзрост. У юбілейным нумары — як даніна памяці — сабраныя тэксты тых нашых знакамітых аўтараў (і матэрыялы пра іх), якія цяпер назаўсёдна ў калядных нябёсах: Рыгор Барадулін, Янка Брыль, Васіль Быкаў. На сённяшніх літаратурных старонках — творы старэйшын беларускай літаратурнай сябрыны: Міколы Аўрамчыка, Лідзіі Арабей, Ніла Гілевіча, а таксама — тэксты каляднай тэматыкі: вершы, імпрэсіі, аповеды, дэтэктыў… Шчыра жадаем Табе, дарагі Чытач, здароўя, радасцяў, дабрабыту і шчасця! І прыемных дзён-месяцаў-гадоў з нашым выданнем! І надалей мы будзем імкнуцца засведчыць, што «Літаратурная Беларусь» — гэта свабодная трыбуна паэтаў, празаікаў, драматургаў, крытыкаў і чытачоў Беларусі. Гэта альтэрнатыва адабранаму ў незалежнага Саюза беларускіх пісьменнікаў і цяпер падкантрольнаму штотыднёвіку «Літаратура і мастацтва». Гэта супрацьстаянне татальнаму замоўчванню вольнага мастацкага слова ў дзяржаўных СМІ. Гэта фармаванне незалежнай творчай думкі нашай нацыянальнай эліты. Гэта напамін аб тым, што Беларусь — і дзяржаўная, і літаратурная — стваралася пісьменнікамі, і яна патрабуе іхняй працы і апантанасці. «Літаратурная Беларусь» — новы час чытання! Алесь Пашкевiч — кiраўнiк праекта «Лiтаратурная Беларусь»
НЧ віншуе ЛБ
Н
умарам, які мы можам лічыць своеасаблівым знакам поспеху нашага сумеснага з «Саюзам беларускіх пісьменнікаў» праекту. Мы – НЧ і ЛБ – ад 2007 крочым па жыцці поруч. У добрай супрацы і паразуменні. Гэта значыць, што мы ў творчы «агарод» адзін аднаго не лезем, не перашкаджаем, не павучаем, не сварымся, не… А дапамагаем, дзе можам, чым можам адзін аднаму. Бо спавядаем адзін і той жа прынцып: свабоды творчасці, свабоды слова. Дзеля свабоднай беларускай Беларусі, дзеля разняволенага чалавека ў разняволеным грамадстве. Імкнемся наблізіць наш новы час — час дэмакратыі і дабрабыту. «Літаратурная Беларусь» — свабодная трыбуна для свабодных аўтараў. Пляцоўка, на якой матэрыялізуецца ў друкаваным і электронным фармаце новая сучасная беларуская літаратура, — наскрозь нацыянальная і па ўсіх крытэрах ужо еўрапейская. Не статыстыкай вымяраецца гармонія слова, але і статыстыка аб нечым сведчыць. Усяго за год (у 12 нумарах — па нумару штомесяц, у апошнюю пятніцу) у ЛБ публікуецца болей за 100-130 аўтараў — празаікаў, паэтаў, публіцыстаў, крытыкаў. Лічба, якая сведчыць ва ўсялякім разе аб невычэрпным інтэлектуальным патэнцыяле беларускай нацыі і нескаронай моцы беларускага прыгожага пісьменства, што адраджаліся, здавалася б, з попелу, з небыцця пасля знішчальных рэпрэсій, насуперак несупыннаму ціску. Ёсць літаратура — ёсць нацыя. І наадварот. А, значыць, быць і свабоднай краіне. У тым і палягае наш аптымізм. Аляксей Кароль, галоўны рэдактар «Новага часу»
Фота www.pinterest.com
Рэдакцыя «Новага часу» ад душы віншуе рэдакцыю «Літаратурнай Беларусі» з юбілейным нумарам. Нумарам 100.
Каляднае Мэры Крыстмас! Глянь наўкола! І прыйдзі, святы Мікола, снегам поўніць далягляды на Каляды, на Каляды!.. Не праз сінія этэры, а праз комін у кватэры. Ды ў шкарпэткі пакладзі дзівы — о-дзі-ры-дзі-дзі! Як анёлак б’е ў курантны, прамаўляю модлы-мантры: дай нам, Звышні, на Каляды шчасця ў горад наш пракляты. Дай нам добрае надвор’е без глабальных пацяпленняў. Дай дзівоснае сузор’е, дзе Венера з Марса млее. Дай шалёных закаханняў і каханых найшалёных, каб у кожным у дыханні
любыя пачуць імёны. Шчодры вечар. Шчыры вечар — Добраму святому люду. Словы простыя і рэчы зіхацяць прадвеснем цуду. Калі быў зусім малечай, я прасіў узяць на плечы ў таты, мамы і ў дзядулі — ды круціў з вышыняў дулі. А цяпер прашу я ў Бога, бо галоўны Ён Мікола, каб пакутную дарогу не разбіла часу кола. Як раней прасіў я цацкі, шчанюка і шмат цукерак, так цяпер прашу я ласкі боскай і людзей даверу. Я раней дурнеў на святы, у зімовай завірусе кідаў ледзяшамі ў брата і ў сумёт хавацца мусіў.
А цяпер гляджу я ў неба кожнаю каляднай ноччу. Падарункаў мне не трэба, толькі б, Божа, мне не збочыць... На Каляды... На Каляды Беларусі роднай зычу новай праўды, новай рады, новага жывога клічу. Новага-старога сцягу. Новага-сівога гімна. Каб на еўрапейскім шляху ды не згінуць. Каб зямля нам нарадзіла Каліноўскіх і Скарынаў. І каб не ўцякла радзіна за кардон ці за адрыну. На Каляды! На Каляды Казкай поўніць далягляды. Снегам поўніць туманы. ...А ўначы гучаць званы... Валярына Кустава