NHEF katalog 2016/2017 by Stowarzyszenie Nowe Horyzonty

16 17

spis treści Jak pracujemy z filmem

program

O nas Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej 4 Więcej niż lekcja, więcej niż kino 6 Nasza historia 8 Projekty Działu Edukacji 10 Polecają nas 11 Nauczyciele o projekcie 12 przykładowe Materiały dydaktyczne Szkoła podstawowa 1–3: Jak ukraść psa? 16 Szkoła podstawowa 4–6: Sekrety wojny 20 Gimnazjum: Operacja hip-hop 24 Szkoła ponadgimnazjalna: Romeo i Julia 28 przykładowe Analizy Psychologiczne Przedszkole: Kacper i Emma na safari 36 Szkoła podstawowa 1–3: Jak ukraść psa? 38 Szkoła podstawowa 4–6: Sekrety wojny 40 Gimnazjum: Operacja hip-hop 42

Przedszkole Chodzę do kina 46 Filmowe przygody 48 Szkoła podstawowa 1–3 Filmowe lekcje – klasa 1. 52 Filmowi bohaterowie 54 Filmowe podróże 56 Filmowe sekrety 58 Szkoła podstawowa 4–6 Filmowe lekcje – klasa 4. 62 Młodzi w obiektywie 64 Kino współczesne 66 Świat filmu 68 Gimnazjum Filmowe lekcje – klasa 1. 72 Filmowe lekcje – klasa 2. 74 Młodzi w obiektywie 76 Między kulturami 78 Świat współczesny 80 Szkoła ponadgimnazjalna Kino polskie 84 Wielokulturowość w filmie 86 Trudne tematy 88 Analiza filmu 90 Między tekstami kultury – klasa 1. 92 Między tekstami kultury – klasa 2. 94 Między tekstami kultury – klasa 3. 96 inne projekty Festiwal Filmowy Kino Dzieci 100 aKINO 102

o nas Drodzy Nauczyciele, już po raz 11. w ramach programu Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej zachęcamy dzieci i młodzież do wspólnej nauki o filmie i poprzez film. Jak co roku zapraszamy do spotkania z wyjątkowym kinem, które uwrażliwia młodego odbiorcę i zachęca do krytycznego myślenia. W tej edycji przygotowaliśmy kilka nowości. Specjalnie dla naszych widzów sprowadziliśmy wyjątkowe tytuły, które po raz pierwszy trafią na ekrany polskich kin. Planowanie spotkań w ramach programu usprawnią strona internetowa nhef.pl i katalog, który trzymają Państwo przed sobą. Dzięki nim będą Państwo mieli łatwy dostęp do opisów poszczególnych tytułów, propozycji pracy z dziełem filmowym, materiałów dydaktycznych czy opinii psychologów. Wierzymy, że film może stać się punktem wyjścia do dyskusji na istotne dla uczniów tematy i wielu takich wartościowych rozmów inspirowanych naszymi filmami życzę Państwu w nowym roku szkolnym.

Kamila Tomkiel-skowrońska | dyrektor programowa NHEF

nowe horyzonty edukacji filmowej

Stowarzyszenie Nowe Horyzonty Stowarzyszenie Nowe Horyzonty to organizacja pozarządowa, której celem jest upowszechnianie ambitnej sztuki filmowej spoza głównego nurtu. Od początku naszej działalności (2003 r.) powstało wiele projektów promujących współczesne wartościowe kino, takich jak największy festiwal filmowy w Polsce T-Mobile Nowe Horyzonty, skupiony na niezależnej kinematografii amerykańskiej American Film Festival, Kino Nowe Horyzonty czy inicjatywy Działu Edukacji.

Dział Edukacji Dział Edukacji to jedna z głównych gałęzi Stowarzyszenia Nowe Horyzonty. Od 2005 r. aktywnie wpływamy na kształt edukacji filmowej młodych widzów, prowadząc projekty upowszechniające wartościowe kino dla dzieci i młodzieży. Naszymi najważniejszymi inicjatywami są: Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej, czyli całoroczne cykle filmowe dla szkół, Festiwal Filmowy Kino Dzieci, program dystrybucyjny Dzieciaki na Horyzoncie, projekt skierowany do rodziców O Filmie Się Rozmawia czy też warsztaty dla nauczycieli Akademia Nowe Horyzonty. Każdy projekt realizujemy z przekonaniem o potrzebie kontaktu z dziełem filmowym już od najmłodszych lat. Chcemy, by młodzi widzowie poprzez refleksyjny odbiór sztuki filmowej rozwijali swoją wrażliwość, zdobywali wiedzę i lepiej rozumieli otaczający ich świat. Naszym celem jest również wsparcie nauczycieli, rodziców, animatorów kultury oraz pracowników kin, którzy tak jak my dostrzegają wartość sztuki filmowej i jej potencjał w edukacji dzieci i młodzieży.

więcej niż lekcja, więcej niż kino

Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej – Więcej niż lekcja, więcej niż kino O projekcie NHEF Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej to odbywające się co miesiąc przez cały rok szkolny projekcje kinowe dla uczniów, realizowane w ramach cykli tematycznych dostosowanych do wszystkich etapów edukacyjnych. Pokazy poprzedzają prelekcje multimedialne wprowadzające uczestników w tematy podejmowane w danym filmie. Do każdego tytułu przygotowaliśmy obszerne materiały dydaktyczne dla nauczycieli, przeznaczone do wykorzystania podczas zajęć szkolnych. Cały program NHEF pozostaje w zgodzie z podstawą programową i posiada rekomendację Ministerstwa Edukacji Narodowej. Projekt jest realizowany w ramach Filmoteki Szkolnej.

nowe horyzonty edukacji filmowej

Schemat zajęć 1. Prelekcja 2. Projekcja filmu 3. Propozycja wykorzystania materiałów dydaktycznych

Jak się zapisać? 1. 2. 3. 4. 5.

Sprawdź, jakie cykle grane są w Twoim lokalnym kinie. Wybierz cykl odpowiedni dla wieku i zainteresowań Twoich uczniów. Wypełnij elektroniczny formularz na stronie www.nhef.pl. Wraz z uczniami weź udział w filmowych spotkaniach raz w miesiącu od października 2016 r. do kwietnia 2017 r. Dodatkowych informacji udzielają koordynatorzy odpowiedzialni za projekt w Twoim mieście.

Kiedy się zapisać? Zapisy do programu Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej na rok szkolny 2016/2017 rozpoczynają się 29.04.2016 r. i będą trwały do 30.09.2016 r. Liczba miejsc jest ograniczona, decyduje kolejność zgłoszeń.

Ile to kosztuje? Ceny biletów i karnetów ustala kino biorące udział w projekcie. Bilety na seanse realizowane w ramach programu NHEF dostępne są w przystępnych cenach, niższych niż koszt biletu na film ze standardowego repertuaru kinowego. Nauczyciele biorą udział w programie nieodpłatnie. Uczniowie w trudnej sytuacji materialnej (maks. 2–3 osoby z klasy) otrzymują darmowe bilety. Szczegółowe informacje o kosztach znajdują się na stronie www.nhef.pl.

strona nhef.pl Na stronie www.nhef.pl możesz znaleźć: • szczegółowe informacje na temat programu w Twoim kinie • elektroniczny formularz zapisów do projektu • bazę filmów i opisy wszystkich cykli • bazę materiałów dydaktycznych dla nauczycieli • analizy psychologiczne • propozycje prac plastycznych (przedszkole i szkoła podstawowa 1–3) • elektroniczną wersję katalogu NHEF do pobrania.

więcej niż lekcja, więcej niż kino

8 NHEF – pierwsze kroki edukacji: 2005 kino Muranów Warszawa

11 miast, 18 cykli, 160 tytułów materiały dydaktyczne

2010

Krokodyle z przedmieścia – pierwszy film sprowadzony 2009 do Polski specjalnie do programu NHEF

jest z nami już 8 miast! 2007 pierwsza edycja programu Film na Horyzoncie

pierwsza edycja Letniej Akademii 2006 Nowe Horyzonty we Wrocławiu

tak zaczynaliśmy

nasza Nasza historia

nowe horyzonty edukacji filmowej

więcej niż lekcja, więcej niż kino

przegląd Filmów Duńskich w Warszawie

2012

2015

40 miast, ponad 180 filmów i 2000 projekcji, ponad 300 scenariuszy lekcji, prezentacje i analizy psychologiczne, 2500 nauczycieli na warsztatach

Wdecha Publiczności w plebiscycie „Co jest grane” dla FF Kino Dzieci za wydarzenie roku 2014

start kampanii Dzieciaki na horyzoncie

2016

Festiwal Filmowy Kino Dzieci

aKINO – ogólnopolski filmowy projekt edukacyjny dla szkół i przedszkoli – 5 miesięcy, 5 tematów

2014

Films For Kids.Pro międzynarodowy program dla scenarzystów i producentów

myślę – młodzi w kinie”

2013 kampania społeczna „Oglądam, czuję,

nagroda Warszawskiej Giełdy Programów Edukacji Kulturalnej

przegląd Filmów Holenderskich w 9 miastach rusza program dla przedszkolaków

przegląd Filmów Skandynawskich w 5 miastach

nagroda Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej w kategorii „Edukacja młodego widza”

tu jesteśmy

2011

projekty działu edukacji KINO DZIECI – Festiwal Filmowy • małe i duże filmowe podróże! • trzecia edycja w dniach 24.09–2.10.2016 w kilkunastu miastach w Polsce • festiwal dla dzieci w wieku od 4 do 12 lat • kilkadziesiąt produkcji z całego świata dla najmłodszych • warsztaty i dyskusje po każdym filmie • sekcja filmów konkursowych, sekcja filmów francuskich • wydarzenia branżowe i wiele innych • www.kinodzieci.pl

NHEF – program edukacyjny dla szkół i przedszkoli • 40 kin w Polsce • 35 tysięcy uczestników programu • 7 miesięcy spotkań – od października do kwietnia • nowe filmy i cykle filmowe • materiały dydaktyczne dla rodziców i nauczycieli • www.nhef.pl

Dzieciaki na Horyzoncie – dystrybucja filmów dla młodych widzów • katalog blisko 100 filmów dla kin i instytucji kultury dostępnych przez cały rok • premiery kinowe • www.dzieciakinahoryzoncie.pl

aKINO – filmowy projekt edukacyjny dla szkół i przedszkoli • projekt inspiruje do działania w ramach Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016 • 5 miesięcy, 5 grup wiekowych, 5 tematów • projekt ogólnopolski • aktywności inspirujące intelektualnie, fizycznie i społecznie • zapisy trwają przez cały rok na www.akinoprojekt.pl

W-F Akademii Nowe Horyzonty – warsztaty filmowe dla nauczycieli, edukatorów i wszystkich zainteresowanych tworzeniem filmów • spotkania od października do czerwca • praktyczne zajęcia z pisania scenariusza, tworzenia zdjęć, aktorstwa, reżyserii i montażu • praca nad własnymi etiudami filmowymi • www.nhef.pl

O Filmie Się Rozmawia – cykle warsztatów psychologiczno-edukacyjnych dla dzieci i opiekunów w Warszawie i we Wrocławiu • spotkania oparte na projekcji filmowej • inspirujące dyskusje i spotkania po seansach dla rodziców, dla dzieci czas na warsztaty plastyczne • www.dzieciakinahoryzoncie.pl

Wychowanie w Kinie – cykl spotkań dla nauczycieli w Warszawie i we Wrocławiu • co miesiąc projekcja filmowa połączona z warsztatem • różnorodne metody pracy, ważne dyskusje, warsztaty z psychologami i pedagogami • www.nhef.pl

FILMS FOR KIDS.Pro – program rozwoju scenariuszy filmów dla dzieci • warsztaty dla scenarzystów i producentów • rozwój projektów od pomysłu do pełnego scenariusza • prezentacja projektów przed branżą filmową z Polski i zagranicy • w pierwszej edycji 12 projektów, z których pierwszy trafił już do produkcji (stan na kwiecień 2016)

nowe horyzonty edukacji filmowej

polecają nas Marek Michalak | Rzecznik Praw Dziecka „Filmoteka Szkolna. Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej” to bardzo cenny projekt pozwalający na kształtowanie świadomych i krytycznych odbiorców współczesnego kina. Państwa inicjatywa przyczynia się nie tylko do przygotowania młodych ludzi na dojrzały odbiór dzieł filmowych, ale również zachęca nauczycieli różnych dyscyplin do wykorzystywania filmu w codziennej pracy dydaktycznej, pokazując, że sztuka filmowa może nam towarzyszyć w każdej dziedzinie życia. Dziękuję za tak wartościową inicjatywę, bo pozwala przekonać jak największą liczbę młodych odbiorców do obcowania z mądrymi i wartościowymi produkcjami filmowymi. andrzej wajda „Filmoteka Szkolna. Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej” prezentuje zarówno klasykę, jak i najciekawsze filmy współczesne. To propozycja nie tylko dla przyszłych reżyserów, lecz także dla tych wszystkich, którzy wierzą w magię kina.

krzysztof zanussi Przez wiele lat szkoły uczymy się czytać teksty drukowane, po czym w życiu dojrzałym najczęściej korzystamy z przekazów audiowizualnych. Ich lektura wymaga osobnej edukacji. Nie można być dzisiaj analfabetą filmowym.

jerzy stuhr Nie ukrywajmy – widownią kina jest dzisiaj w Polsce młodzież. To jest ich forum informacji o świecie, o kondycji człowieka, wyborach moralnych. Muszą przyjść na to spotkanie przygotowani. Muszą się dowiedzieć i przeżyć, jak o tym świecie myśleli wielcy artyści kina. Muszą się nauczyć z ekranem dyskutować, a nie tylko przed nim wypoczywać. Dlatego tak bardzo wierzę w celowość programu „Filmoteka Szkolna. Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej” i przyjąłem funkcję Ambasadora tego programu. więcej niż lekcja, więcej niż kino

nauczyciele o projekcie paulina krześniak | sp nr 32 z oddziałami integracyjnymi im. małego powstańca w warszawie Zalet uczestnictwa w całorocznym programie edukacji filmowej z uczniami szkół podstawowych jest wiele. Jedną z najważniejszych jest to, że od najmłodszych lat pokazujemy naszym uczniom, jak ważną dziedziną ludzkiej aktywności jest film. Nie da się ukryć, że przekaz audiowizualny jest dla młodych ludzi dużo łatwiejszy w odbiorze niż książka. Dlatego też mądre, starannie dobrane kino dziecięce i młodzieżowe jest sprzymierzeńcem nauczyciela. Rozmawiając o fabule obejrzanego filmu, oceniając postępowanie bohaterów czy analizując sytuacje, w których się oni znaleźli, dzieci kształcą takie umiejętności, jak argumentowanie, wyciąganie wniosków czy charakteryzowanie postaci. Okażą się one nieocenione, gdy uczniom przyjdzie się zmierzyć z trudniejszym w odbiorze tekstem kultury. anna równy | trenerka i edukatorka filmowa Projekt „Filmoteka Szkolna. Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej” to ambitna i równocześnie przystępna forma realizacji założeń edukacji filmowej na wszystkich poziomach kształcenia. Wzbogaca on nie tylko treści programowe języka polskiego i wiedzy o kulturze, lecz także wpisuje się w tematykę godzin z wychowawcą. Niezwykle cenię sobie dobór filmów, które co miesiąc oglądamy z uczniami. To najczęściej produkcje niszowe, ambitne, które niełatwo znaleźć w szerokiej dystrybucji.

nowe horyzonty edukacji filmowej

bożena celitan | gimnazjum i liceum im. s. sempołowskiej w warszawie Konieczność prowadzenia edukacji filmowej czy szerzej – edukacji medialnej – nie budzi już dzisiaj kontrowersji. Przygotowanie uczniów do świadomego, krytycznego odbioru filmów jest ważnym zadaniem. Fakt, że młodzi ludzie odbierają dziś świat i interpretują go za pośrednictwem współczesnych mediów, wymaga poważnego potraktowania i zintegrowanych działań wielu środowisk i instytucji. Nie może to być jednorazowa akcja nauczycieli, pasjonatów kina, ale systematyczna praca obejmująca wszystkie poziomy kształcenia w każdym roku szkolnym. Indywidualny program dla szkoły realizowany we współpracy ze Stowarzyszeniem Nowe Horyzonty to w mojej szkole rozwiązanie sprawdzone i z wielu powodów atrakcyjne.

wioletta mrozek | gimnazjum nr 52 w warszawie Zachęcam wszystkich nauczycieli, dyrektorów szkół, aby edukacja filmowa przyświecała wychowaniu młodzieży. Gimnazjalista, który potrafi dojrzale oglądać filmy, a nawet potrafi samodzielnie mówić o świecie w postaci dzieła filmowego, to jest dojrzały przyszły licealista, co za tym idzie – dojrzały przyszły człowiek.

więcej niż lekcja, więcej niż kino

nowe horyzonty edukacji filmowej

przykładowe materiały dydaktyczne

więcej niż lekcja, więcej niż kino

Jak ukraść psa? cele lekcji

środki dydaktyczne

uczeń: • rozumie pojęcia: kraj, kontynent, miasto • korzysta z atlasu lub mapy, aby wyszukać wskazane miejsce • wie, gdzie leży korea południowa w odniesieniu do polski • poznaje kulturę i tradycję korei południowej i potrafi ją porównać z kulturą własnego kraju • bierze udział w rozmowie, korzystając z usłyszanych informacji oraz własnych doświadczeń • klasyfikuje obiekty ze względu na wybraną cechę • pracuje w grupie, przestrzegając zasad koleżeństwa • wykonuje pracę plastyczną inspirowaną doświadczeniem i wyobraźnią, korzystając z różnorodnych środków wyrazu plastycznego

• • • • • • • •

arkusze papieru fragmenty mapy włożone do kopert atlasy, globus lub mapa świata zdjęcia z korei południowej i azji wycinki z gazet kredki, farby, flamastry klej, nożyczki kolorowe papiery

pojęcia kluczowe • • • • •

azja korea południowa seul zwyczaje koreańskie kultura

czas 2 godziny lekcyjne – 1 godzina bez pracy plastycznej

metody i formy pracy • • • •

burza mózgów praca w parach, praca w grupach rozmowa, pogadanka praca plastyczna

nowe horyzonty edukacji filmowej

Przebieg lekcji 1. Przed zajęciami Nauczyciel drukuje mapę Azji (www.yourchildlearns.com/megamaps/ print-world-maps.html) i zaznacza na niej kolorem Koreę Południową. Następnie tnie mapę na kilka części i każdą z nich wkłada do koperty. Umieszcza w sali kilka/kilkanaście kopert w miejscach, których nie widać natychmiast po wejściu do sali. 2. Rozpoczęcie zajęć Nauczyciel wita dzieci i mówi, że wybiorą się dzisiaj w podróż. Aby dowiedzieć się dokąd, muszą ułożyć układankę, której części ukryte są w sali. Uczniowie szukają kopert, wyjmują ich zawartość i starają się ułożyć części w całość. Naklejają gotową mapę na duży arkusz papieru. 3. Rozmowa po wykonanym zadaniu W czasie rozmowy rolą prowadzącego jest zadawanie pytań, które skłonią uczniów do przemyśleń. Nauczyciel nie podaje odpowiedzi. Zwraca uwagę na wszystkie pomysły, nawet jeśli nie są prawidłowe. Uczniowie z pomocą nauczyciela sami odkryją prawdziwą odpowiedź i cel zajęć. Pytania: • Co przedstawia obrazek, który złożyliście z części? • Dokąd udamy się w podróż? • Co to za kontynent? • Jaki kraj zaznaczony jest na mapie kolorem? • Jak można sprawdzić, czy macie rację? • Gdzie można poszukać nazw krajów, kontynentów i miast? W tym momencie uczniowie na pewno sami zaproponują użycie mapy. Prowadzący rozdaje uczniom atlasy lub wyświetla na tablicy mapę interaktywną, np. Google Maps (https://www.google.pl/maps), dzięki czemu uczniowie będą mogli znaleźć Koreę Południową. 4. Przypomnienie treści filmu Prowadzący pyta uczniów, czy domyślają się, dlaczego wybiorą się dziś w podróż właśnie do Korei Południowej, z czym kojarzy im się ten kraj. Przypomina uczniom, że oglądali film, który został nakręcony właśnie tam. Rozmowa na temat treści filmu „Jak ukraść psa?”: • Kto był głównym bohaterem filmu? • Co przydarzyło się dziewczynce? • Gdzie mieszkała razem z rodziną? więcej niż lekcja, więcej niż kino

• • • • •

Dlaczego mieszkali w taki sposób? Czy życie dziewczynki przypomina wasze? Co jest podobne, a czym się różni? Co w sposobie życia bohaterki podoba wam się najbardziej? Z czym byłoby wam trudno się pogodzić?

5. Poznawanie kultury Korei Południowej • Uczniowie zajmują miejsca na dywanie w kręgu (wydrukowane zdjęcia) lub na dywanie przed tablicą multimedialną (zdjęcia w formie prezentacji). Jeśli to możliwe, nauczyciel puszcza uczniom fragment hymnu Korei Południowej – link: https://www. youtube.com/watch?v=BxhWHfo0Gvc. Tytuł hymnu to „Kochać Kraj”. W tym czasie rozkłada zdjęcia i podpisy na podłodze – załącznik 1 (Flaga Korei, Flaga Polski, Uprawa ryżu, Uprawa pszenicy, Pałac Gyeongbokgung w Seulu, Pałac w Wilanowie, Hanbok – strój koreański, Strój łowicki). • Nauczyciel prosi uczniów, aby przyjrzeli się zdjęciom i dopasowali do nich podpisy. Następnie prosi, aby dzieci spróbowały znaleźć pary zdjęć, które mają wspólną cechę, są w czymś podobne, coś je łączy, np. obie flagi mają czerwony i biały element, w okolicy obu pól rosną drzewa, strój łowicki i Pałac w Seulu są bardzo ciekawie zdobione. • Kolejnym poleceniem jest odnajdywanie dwóch obrazków, które coś różni, np. strój łowicki jest mocno zdobiony, a koreański mniej. • Nauczyciel docenia wszystkie pomysły dzieci i w trakcie zadania zachęca do wysiłku, do wyszukiwania podobieństw, których być może nie widać na pierwszy rzut oka. 6. Koreańskie zwyczaje Nauczyciel opowiada uczniom o kilku ciekawych koreańskich zwyczajach, które przypominają wiele zwyczajów z Azji: • Na powitanie w Korei Pd. ludzie się sobie kłaniają. Im większy chcemy okazać komuś szacunek, tym niżej się pochylamy. A jak witamy się w Polsce? • W wielu koreańskich domach obiad je się pałeczkami. Służą one tylko do nabierania jedzenia. Nie wolno wbijać ich w potrawy ani na nikogo nimi wskazywać – to brak szacunku dla gospodarzy. Nakładanie jedzenia zaczyna osoba najstarsza w towarzystwie. 18

nowe horyzonty edukacji filmowej

A w jaki sposób je się w Polsce? Jak je się w waszych domach? Czy panują jakieś zwyczaje? Czy są podobne do koreańskich? • Prezenty w Korei Pd. zawsze podaje się i odbiera dwiema rękami. Rzadko rozpakowuje się je przy gościach. Czy znacie jakieś zasady dotyczące wręczania prezentów w Polsce? Czy w waszych domach są zasady dotyczące prezentów? • Przed wejściem do czyjegoś domu, a często także do sklepów, świątyń i hoteli, w Azji zdejmuje się obuwie. Ustawia się je na półce przy wejściu. Czy w Polsce też tak robimy? Czy podoba wam się ten zwyczaj? Jakbyście się czuli, gdyby przed wejściem do fryzjera ktoś poprosił was o zdjęcie butów? • Pechową liczbą jest 4, ponieważ po koreańsku w ten sam sposób wymawia się słowa „cztery” oraz „śmierć”. A jaka liczba jest pechowa w Polsce? Czy naprawdę jest pechowa? Czy wierzycie w takie przesądy? 7. Podsumowanie Nauczyciel prosi, aby uczniowie przypomnieli sobie wszystko, co do tej pory wiedzieli i usłyszeli o Korei Południowej i zastanowili się, czy Polska i Korea Południowa są do siebie podobne, czy zupełnie się różnią. Po chwili prowadzący prosi uczniów, aby wstali, rozeszli się po sali i na jego sygnał spróbowali znaleźć osobę, która ma takie samo zdanie jak oni. Aby się tego dowiedzieć, trzeba podchodzić do kolejnych osób i pytać, co myślą o różnicach i podobieństwach między krajami. Gdy nauczyciel stwierdzi, że większość uczniów znalazła już swoją parę, przerywa zadanie i prosi, aby zmienili pary i tym razem poszukali osoby, która ma zupełnie inne zdanie niż oni. Po zakończeniu zadania uczniowie wracają na dywan i siadają w kręgu. Prowadzący podsumowuje zajęcia. Prosi, aby uczniowie podzielili się swoimi przemyśleniami, a także tym, czego dowiedzieli się od kolegów. Docenia pomysły uczniów, zachęca do wyrażania własnej opinii.

więcej niż lekcja, więcej niż kino

sekrety wojny CELE LEKCJI

ŚRODKI DYDAKTYCZNE

Podczas lekcji uczeń: • interpretuje zachowanie bohaterów filmowych i dostrzega jego przyczyny i skutki • ma możliwość wyrażenia swoich emocji i poglądów • nabywa kompetencje społeczno-emocjonalne • dostrzega w tekstach kultury wartości uniwersalne • doskonali umiejętności dyskusji i argumentowania

• • • • •

Metody i formy pracy

2 godziny lekcyjne

arkusze szarego papieru ekran/tablica interaktywna komputer z dostępem do Internetu rzutnik multimedialny kartki A4

pojęcia kluczowe • • • •

przyjaźń kłamstwo konflikt wojna

czas

• praca z materiałem audiowizualnym (spot kampanii społecznej) • mapa mentalna • drama • plakat • dyskusja

nowe horyzonty edukacji filmowej

Przebieg lekcji 1. Dyskusja Zapytaj uczniów o wrażenia po obejrzeniu filmu. Moderuj dyskusję tak, by pojawiły się wypowiedzi na temat treści filmu, okoliczności historycznych, miejsca akcji, określenia stron konfliktu, przemilczeń, informacji na temat trojga głównych bohaterów. 2. Praca w grupach Podziel uczniów na 3 grupy i rozdaj arkusze szarego papieru. Zadaniem uczniów jest napisać pośrodku imię bohatera dziecięcego (Maartje, Tuur lub Lambert). Dzielimy każdą kartkę na pół. Każda grupa ma to samo zadanie, ale w odniesieniu do swojej postaci. Po lewej stronie należy wypisać, co postać ukrywa oraz co w związku z tym czuje, np. Maartje ukrywa, że jest Żydówką (strach). Po prawej stronie należy wypisać, co ukrywają przed dzieckiem inni (rodzice, sąsiedzi, inne dzieci) oraz co w związku z tym czuje bohater (np. rodzice Tuura nie mówią mu, że należą do ruchu oporu).

co ukrywa + emocje

co przed nią ukrywają + emocje

imię postaci

więcej niż lekcja, więcej niż kino

3. Drama Po wykonaniu zadania nr 2 przedstawiciel danej grupy wczuwa się w postać bohatera i musi opowiedzieć w 1. osobie liczby pojedynczej o sekrecie skrywanym przez niego oraz sekrecie skrywanym przed nim. W odniesieniu do tego ostatniego należy rozwinąć wypowiedź o opis sytuacji oraz opis przeżyć po odkryciu prawdy. W tym zadaniu ważne jest, by uczniowie dostrzegli uczucia i emocje postaci. Dzieci mogą w tym zadaniu zmieniać ton głosu, gestykulować, najważniejsze jednak, by używały jak najwięcej nazw emocji i uczuć. 4. Minipodsumowanie Poproś uczniów, by zaznaczyli na swoich arkuszach, które wydarzenia, fakty, sekrety nie miałyby miejsca, gdyby nie było wojny. Uczniowie po tej części lekcji muszą zrozumieć, że wojna zmienia ludzi, jest źródłem negatywnych emocji. 5. Film Obejrzyj z uczniami spot organizacji Save The Children pt. „Second a Day” (https://www.youtube.com/watch?v=RBQ-IoHfimQ). Sprawdź, czy uczniowie zrozumieli, co zostało ukazane (wojna, konieczność ucieczki, dezorientacja, zagubienie, pogorszenie zdrowia). Porozmawiaj z uczniami, co łączy bohaterkę filmu „Second a Day” z postacią Maartje (konieczność opuszczenia domu, zagubienie, kontakt z działaniami wojennymi). 6. Zapisanie tematu w zeszytach Temat: Zło oczami dziecka. Rozmawiamy o filmie „Sekrety wojny” (reż. D. Bots). 7. Graf Pod tematem uczniowie zapisują w formie graficznej lub w punktach uzasadnienia, dlaczego każda wojna jest złem i każde działanie wojenne wpływa destrukcyjnie na człowieka (zmienia wygląd, odbiera nazwisko, zmusza do ucieczki lub zmiany poglądów, zmusza do opowiedzenia się po którejś stronie, odbiera możliwość wyboru, pozbawia poczucia bezpieczeństwa, wpływa na pogorszenie zdrowia, wprowadza podziały, wprowadza ograniczenia wolności…).

nowe horyzonty edukacji filmowej

8. Plakaty W ramach podsumowania poproś uczniów, by każdy z nich na rozdanych kartkach A4 zaprojektował plakat wyrażający sprzeciw wobec wojny. Koniec lekcji powinien być wykorzystany na rozmowę na temat ukazanych na plakatach treści lub elementów graficznych. Wybrani uczniowie mogą wyjaśnić celowość użycia danych słów, zwrotów, rysunków w swoich pracach.

KARTA PRACY W DOMU Odwołując się do obejrzanego filmu „Sekrety wojny”, wykonaj zadania: 1. Typ zadania: wchodzenie w rolę, ćwiczenie empatii Wyobraź sobie, że jesteś bohaterem filmu „Sekrety wojny” i prowadzisz pamiętnik. Opisz zdarzenie z twoim udziałem, do którego doszło z powodu działań wojennych. Napisz, co się stało oraz co czułeś/aś. Twoja praca musi mieć przynajmniej 20 zdań. 2. Typ zadania: selektywne czytanie, wyszukiwanie informacji, dobór źródeł Czy w chwili obecnej toczy się gdzieś wojna? Poszukaj informacji na ten temat. Zapisz w zeszycie nazwy dwóch miejsc objętych konfliktem. 3. Typ zadania: selektywne czytanie, wyszukiwanie informacji, dobór źródeł Czy znasz organizacje, które pomagają dzieciom, gdy dzieje się im krzywda? Poszukaj informacji na ten temat, zanotuj w zeszycie nazwę jednej organizacji i napisz, w jaki sposób pomaga dzieciom.

więcej niż lekcja, więcej niż kino

operacja hip-hop cele lekcji

metoda

uczeń: • potrafi ze zrozumieniem odczytać dzieło filmowe • porządkuje informacje dotyczące treści filmu • charakteryzuje postać mówiącą w filmie • znajduje w filmach nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych • omawia na podstawie poznanych dzieł filmowych podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne: miłość, przyjaźń, śmierć, cierpienie, lęk, nadzieja, wiara religijna, samotność, inność • uczestniczy aktywnie w dyskusji nad problematyką filmu

• metaplan • dyskusja • analiza porównawcza dzieł kultury

forma zbiorowa, grupowa

środki dydaktyczne fragmenty filmu „operacja hip-hop” – zdjęcia z przeszłości • 00:07:17 terri • 00:11:48 kara • 00:18:03 eileen • 00:31:35 maynie • 00:35:37 minnie

nowe horyzonty edukacji filmowej

Przebieg lekcji 1. Nauczyciel w celu przypomnienia bohaterów filmu prosi uczniów o uporządkowanie wiedzy o postaciach. Proponuje ćwiczenie. Każdy z bohaterów w filmie przedstawiał pamiątkowe fotografie, które mówiły coś o jego życiu. Należy wyobrazić sobie, że starsze panie szukają pomocy w obsłudze portalu społecznościowego. Każda chce utworzyć galerię, w której opowie coś o sobie. Uczniowie powinni ułożyć opisy pod pamiątkowymi zdjęciami poszczególnych osób. Dzielimy klasę na 5 grup, bo tyle postaci należy opisać. Uczniowie mogą wylosować postać. Nauczyciel powinien mieć wydrukowane lub przygotowane jako slajdy screeny z filmu – obrazki z albumów. Uczniowie uzupełniają zdjęcia odpowiednimi opisami o życiu kobiet. • Kara (kit) Nelson • Terri Woolmore-Goodwin • Eileen Evans • Maynie Thompson • Winnie Mitchell odpowiedzi: • Kara (kit) Nelson: Mój mąż kochał statki i morze, a ja lubiłam łowić ryby. Pobraliśmy się, gdy ja miałam 45, a on 50 lat, a wcześniej mieszkając w Anglii, dzieliło nas 20 mil, a nigdy na siebie nie trafiliśmy. Zmarł w 2004 roku. Strajkowałam w Anglii z dziewczynami przeciwko wojnie nuklearnej. • Terri Woolmore-Goodwin: Ja z zabawką Feliksem. Mój mężczyzna jest moim Adonisem, nadal jest piękny i ujmujący. A kiedy byliśmy narzeczonymi, nie nosiłam pierścionka. • Eileen Evans: Grałam w teatrze nie zawsze te role, co chciałam. Męża poznałam, gdy grałam służącą. Babcia zajmowała się mną podczas wojny, bo rodzice byli zaangażowani politycznie. Boję się wojny, odkąd przesiedziałam bombardowanie z zabawkami w schronie. • Maynie Thompson: Moja pierwsza pokusa, amerykański żołnierz piechoty morskiej, długo zastanawiałam się, czy mogę z nim pójść do łóżka. Nawet szukałam odpowiedzi w Biblii. A poślubiłam kogoś, kto nie chciał dzieci, dlatego zostawił mnie samą z piątką. Byłam zaangażowana w walkę na rzecz pokoju na świecie.

więcej niż lekcja, więcej niż kino

• Winnie Mitchell: Zainspirowała mnie działalność Maynie, poszłam za nią, krzyczałyśmy przeciwko wojnie nuklearnej, wojnie w Wietnamie, strajkowałyśmy w Anglii. 2. Nauczyciel pyta uczniów, co mogą powiedzieć o pokoleniu tych kobiet, biorąc pod uwagę ich świadectwa życia. Uczniowie odpowiadają, że każda miała w życiu jakieś wyzwanie. Wychowywała dzieci, robiła karierę lub oddawała się akcjom społecznym. Wszystkie były aktywne i pełne życia. Nauczyciel pyta, co przyniosła im starość. Uczniowie odpowiadają, że starość przyniosła ograniczenia: choroby, samotność, niepełnosprawność. 3. Nauczyciel przypomina uczniom Santiago – bohatera powieści Hemingwaya „Stary człowiek i morze”. Następnie prosi uczniów o dopisanie analogicznych etapów do tanecznego wyzwania grupy seniorów. Uczniowie uzupełniają schemat fabularny tej opowieści. Rodzaj aktywności

Santiago wypływa w morze.

Seniorzy przystępują do projektu hip-hop.

Santiago walczy z rekinami i traci siły.

Pokonują trudności przed występem.

Sukces

Santiago łowi rybę.

Występują podczas zawodów tanecznych.

Finał

Santiago wraca na brzeg.

Seniorzy wracają z Las Vegas do Waiheke.

Dlaczego po to sięgają? Rodzaj walki Jakiego rodzaju są to trudności?

Tabela z przykładowymi odpowiedziami: Rodzaj aktywności

Santiago wypływa w morze.

Seniorzy przystępują do projektu hip-hop.

Dlaczego po to sięgają?

Chce odwrócić los, pokonać starczą niemoc, poczucie beznadziejności życia. Morze to coś nieprzewidywalnego, to żywioł.

Rodzaj walki

Santiago walczy z rekinami i traci siły.

Nie chcą być samotni, nie chcą myśleć o własnych chorobach i starości. Hip-hop to taniec ludzi z młodego kręgu, ludzi innego pokolenia, dla nich, starych ludzi, to coś niewyobrażalnie innego. Pokonują trudności przed występem.

Jakiego rodzaju są to trudności?

To zawody trudności, które musi pokonać, męczy się, traci przytomność, załamuje się psychicznie, wpada w rozpacz. Santiago łowi rybę.

Z trudem zdobywają pieniądze na wyjazd, wizę Maynie, pokonują niepełnosprawność, ograniczenia, słabą kondycję, stres. Występują podczas zawodów tanecznych.

Ryba daje radość, otuchę, dumę. Santiago ma uczucie spełnienia, wykonał wspaniałą pracę. Santiago wraca na brzeg.

Taniec pozwala im być razem. Stają się rodziną. Taniec jest nowym przeżyciem, podnoszącym na duchu. Seniorzy wracają z Las Vegas do Waiheke.

Osiągnięty cel Sukces i jego smak Finał

nowe horyzonty edukacji filmowej

Co zyskali?

Zyskuje podziw ludzi, wiarę w siebie, Niektórzy z nich doznali kontuzji, radość chłopca, którego nie zawiódł. rozchorowali się. Rosemary złamała Spełnił własne marzenie, czuje się miednicę. Maynie poszła do szpitala wartościowy. z powodu zapalenia płuc. Szkielet ryby stanie się pamiątką A jednak pokonali wszystkie trudności. jego siły i niezłomności. Większość z nich nadal tańczy. Zaczęli spełniać swoje marzenia. Kara wyruszyła w podróż. Eileen zaczęła pracować jako modelka. Dzięki występowi otrzymali dużo czułości i miłości od młodych ludzi.

4. Nauczyciel zadaje pytanie, czy Billy Jordan mogłaby symbolizować postać Manolina. Prosi uczniów o porównanie postaw obojga bohaterów. Manolin – młody opiekun Santiago

Billy – młoda trenerka i opiekunka seniorów

Manolin przynosi Santiago ryby i gazety. Manolin podziwia starca, jego doświadczenie i mądrość. Manolin inspiruje Santiago do łowienia, chce, żeby wypłynął i wierzy, że wróci z rybą. Manolin spędza czas z Santiago, rozmawia z nim, potem tęsknią za sobą. Dzięki niemu Santiago nie jest samotny.

Odpowiedzi uczniów: Manolin – młody opiekun Santiago

Billy – młoda trenerka i opiekunka seniorów

Manolin przynosi Santiago ryby i gazety.

Billy odwiedza Maynie, kupuje lekarstwa, pomaga w pielęgnacji.

Manolin podziwia starca, jego doświadczenie i mądrość.

Słucha swoich podopiecznych, ich życie ją inspiruje, ich opowieści dają jej siłę do działania. Po trzęsieniu ziemi to jest pierwsza rzecz, którą robi i ma dla niej sens. Billy wierzy w siłę grupy, w ich sukces, codziennie mówi, że są wspaniali, chwali ich. Okazuje kobietom wiele czułości, całuje je, obdarza miłymi słowami, miłością, której potrzebują na co dzień. Dzięki niej wszyscy stają się rodziną.

Manolin inspiruje Santiago do łowienia, chce, żeby wypłynął i wierzy, że wróci z rybą. Manolin spędza czas z Santiago, rozmawia z nim, potem tęsknią za sobą. Dzięki niemu Santiago nie jest samotny.

5. Uczniowie formułują wnioski Młodzi potrzebują starszych, a starsi młodszych. Mogą wzajemnie z siebie czerpać dobro. Manolin chciał mieć w Santiago przyjaciela i autorytet. Billy odkryła dzięki seniorom sens własnego życia, dzięki grupie stała się lepszym, spełnionym człowiekiem. 6. Praca domowa Nakręć wywiad ze swoją babcią „Marzenia wczorajsze i dzisiejsze”. Zawrzyjcie informacje o sukcesach życiowych starszych ludzi i ich niezrealizowanych celach.

więcej niż lekcja, więcej niż kino

grupa wiekowa | szkoła ponadgimnazjalna cykl | Między tekstami kultury – klasa 1 temat | „Może ta miłość Weronę oczyści?…” – współczesne odczytanie najsłynniejszej historii miłosnej w adaptacji B. Luhrmanna. Zabiegi adaptatorskie w „Romeo i Julii”. film | reż. B. Luhrmann, USA 1996, 120’ opracowała | Małgorzata Wiśniewska

Romeo i Julia cele lekcji

środki dydaktyczne

Po lekcji uczeń powinien: • umieć analizować i interpretować dzieło filmowe w kontekście zjawisk kultury popularnej, w szczególności pracować z kadrem filmowym i plakatem do filmu • rozumieć mechanizm adaptacji filmowej dzieła literackiego • wskazywać i opisywać zastosowane zabiegi adaptatorskie • charakteryzować kreacje głównych postaci i ich rolę w całej adaptacji • rozpoznawać i interpretować kluczowe motywy i symbole wprowadzone do filmu • rozumieć związki dzieła z nurtem postmodernizmu

• B. Luhrmann, film „Romeo i Julia”, USA 1996 • W. Szekspir, „Romeo i Julia”, przekład S. Barańczaka, Kraków 2006 • P. Sitarski, „Kochankowie z Verona Beach, czyli współczesna wersja Romea i Julii w reżyserii Baza Luhrmanna”, w: „Przewodnik dla licealistów. Most”, Wyd. Stentor, Warszawa 2007 • J. Bralczyk, „Potrzebne jak woda”, „Wiedza i Życie”, wrzesień 2015, nr 7 • „Słownik gatunków i zjawisk filmowych”, ParkEdukacja, Bielsko-Biała 2010 • „Słownik adaptacji filmowych”, ParkEdukacja, Bielsko-Biała 2005 • kadry i plakat ze stron: pinterest.com, filmweb.pl – zał. 1, kino.org.pl

Metody i formy pracy • streszczenie • formułowanie własnego zdania na temat filmu • praca z filmem – analiza kadru filmowego • praca z tekstem kultury – plakat do filmu • praca w grupach • dyskusja problemowa i kierowana • pogadanka nauczyciela 28

Pojęcia kluczowe • • • • • • •

adaptacja filmowa parodia groteska spaghetti western teledysk (wideoklip) kino postmodernistyczne pokolenie mtv nowe horyzonty edukacji filmowej

czas 2–3 lekcje (język polski, WOK)

przebieg lekcji 1. Przed rozmową na temat filmu przypominamy treść tragedii Szekspira (lektura gimnazjalna), prosząc młodzież o odczytanie pracy domowej – streszczenia (60-80 słów). W krótkim wprowadzeniu informujemy, że dzieło sfilmowano po raz pierwszy już w 1900 roku i że od tego czasu powstało co najmniej 50 ekranizacji oraz filmów nawiązujących do historii Romea i Julii. Świadczy to o nieprzemijającej aktualności geniusza ze Stratfordu, sprawdzającego się nie tylko w każdych czasach, ale i w każdej dekoracji czy konwencji. Podajemy przykłady najsławniejszych adaptacji: • 1968: Oscarowa wersja w reżyserii Franka Zeffirellego, nastawiona na manifestację młodości i fizyczności, zrealizowana w autentycznej scenerii włoskiego renesansu • 1996: „Romeo i Julia” Lloyda Kaufmana – swobodna ekranizacja w konwencji czarnej komedii z elementami gore • 2007: japońskie anime „Romeo x Juliet” • 2011: „Gnomeo i Julia” – film animowany, którego bohaterami są ogrodowe porcelanowe krasnale Następnie dzielimy się wrażeniami po pokazie – młodzież „na gorąco” formułuje opinie, zwracając uwagę na śmiały i efektowny sposób, w jaki reżyser potraktował materiał literacki. Wnioski z rozmowy wykorzystamy i uporządkujemy w następnej części zajęć. 2. Przechodzimy do analizy filmu, podając uczniom zestaw pytań pomocniczych, które ukierunkują tok lekcji (dyskusja kierowana lub praca w grupach, ćwiczenia z kadrami i plakatem). • Jaki tytuł wybrał Luhrmann i jak zbudował prolog oraz finał adaptacji? • Gdzie i kiedy rozgrywa się historia kochanków? • Jak twórca potraktował język i akcję sztuki? Co zmienił? Co wprowadził? • Czym się kierował, konstruując bohaterów (para głównych postaci, Tybalt i Merkucjo) i dobierając aktorów? • W jakiej umieścił ich dekoracji, jakie wybrał rekwizyty, kostiumy i muzykę? Do jakich nawiązał konwencji filmowych? [praca z wybranymi kadrami] więcej niż lekcja, więcej niż kino

• Jakie symbole/motywy wprowadził do swej adaptacji? [praca z plakatem do filmu] Propozycje odpowiedzi: Tytuł adaptacji „z plusem” zamiast spójnika sugeruje uwspółcześnienie fabuły i nastawienie na młodego odbiorcę. Kojarzy się z młodzieńczymi wyznaniami miłości, wypisanymi na ścianach, drzewach czy ławkach. Prolog i finał tragedii są ukazane jako wiadomości z dziennika telewizyjnego: spikerka informuje o zatargach między gangami w Verona Beach i ich tragicznych skutkach. Ten chwyt reporterskiej relacji „na żywo” wprowadza widza w medialną konwencję adaptacji, która będzie konsekwentnie rozwijana w całym filmie. Z drugiej jednak strony, stanowi czytelną aluzję do parodosu (wprowadzenia) i epilogu antycznego chóru. Akcję dzieła umiejscowiono we współczesności, w wymyślonym mieście Verona Beach (włoska Werona), które przypomina trochę Miami, Las Vegas, Los Angeles i Meksyk (w którym kręcono zdjęcia). Ten amerykańsko-latynoski charakter adaptacji, połączony z napisami przedstawiającymi postacie, wraz z odpowiednim doborem aktorów (latynoski Tybalt, czarnoskóry Merkucjo i amerykański Romeo) nasuwa skojarzenia z popularną serialową produkcją lat 90. („Żar tropików”, „Beverly Hills 90210” czy wcześniejszy, ale kultowy „Miami Vice”). Aktorzy mówią językiem Szekspira, który najlepiej sprawdza się w wyznaniach miłosnych i refleksyjno-filozoficznych, zaś w dialogach gangsterów czy wypowiedziach szefa policji brzmi groteskowo, co można dwojako interpretować: jako nawiązanie do Szekspirowskiego złamania zasady decorum albo wpisanie w konwencję gry z tradycją (mieszania wysokiego stylu z błahą sytuacją). Reżyser dodał też pewne kwestie, np. obrazowe obelgi zaczerpnięte zresztą ze sztuk autora „Hamleta” (m.in. „król urynału”, „łajno przekupnia”), a niektóre cytaty wręcz sparodiował, np. klub bilardowy, w którym lubi spędzać czas gang Montekich, nosi nazwę teatru Szekspira „The Globe”. Podobny efekt wywołują pistolety produkowane pod marką „Sword” (Miecz) i karabiny – „Long-sword” (Rapier). Luhrmann bawi się językiem pierwowzoru, wypisując cytaty ze sztuki na ogromnych billboardach reklamowych. Współczesny artysta zmodyfikował też niektóre sytuacje: słynny dialog pod balkonem Julii toczy się w pobliżu basenu, do którego zakochani w końcu wpadają,

nowe horyzonty edukacji filmowej

co rozładowuje nieco patos tej znanej i ogranej sceny. Aby skondensować napięcie w finale i uwypuklić tragizm niewinnych kochanków, z których zadrwił okrutny i niesprawiedliwy los, australijski twórca połączył moment budzenia się Julii (drgnienie powiek, nieznaczny ruch palca) z chwilą zażycia przez jej ukochanego trucizny. Romeo, w przeciwieństwie do widza, nie dostrzega powracającej do życia dziewczyny i wypija własną śmierć. Do następnego pytania nauczyciel przygotowuje kadry z filmu (wyświetla je na ekranie albo rozdaje wydruki). Wprowadzenie: Współczesny artysta osadził losy kochanków w scenerii wielkomiejskiej wojny gangów, w środowiskach mafijnych fortun, pełnych przepychu pałaców, wystawnych przyjęć, modnych klubów i luksusowych limuzyn. Towarzyszą im reporterzy z TV. Oni sami, jako celebryci, są na okładkach czasopism i wypowiadają się przed kamerami. • Kadr: strzelanina i pożar na stacji benzynowej – czarne stroje, fryzury i broń stanowią aluzję do spaghetti westernu, w filmie nawiązanie do gatunku poprzez muzykę, zwolnione ujęcia (slow motion) i koncentrację na szczególe – rozdeptanej przez Tybalta zapałce. • Kadr: przyjęcie w pałacu rodziców Julii – udekorowane schody, po których schodzi Merkucjo jako gwiazda wieczoru, kiczowaty wystrój sali, maskaradowe stroje gości, połączenie śpiewu z układami tanecznymi, nawiązanie do musicalu i teledysku. • Kadr: spotkanie Romea i Julii na balu – ona w białej, prostej i skromnej sukience, ze skrzydłami anielskimi, on w przebraniu średniowiecznego rycerza (srebrna kolczuga), strój obojga kojarzy się ze średniowiecznym romansem rycerskim („Tristan i Izolda”?), wskazując na archetypiczność bohaterów – kochanków wszech czasów. • Kadr: scena śmierci Merkucja w ruinach nadmorskiego teatru – chwyt „teatru w teatrze” podkreślający teatralność, umowność adaptacji. Wnioski: Synkretyzm gatunków (melodramat, włoski western, musical, operetka, reportaż TV, teledysk) i mieszanka konwencji (powaga, parodia, groteska, teatralność) składają się na postmodernistyczną grę z tradycją i nowoczesnością. Jej elementem składowym będą także wpisane w strukturę filmu motywy i symbole.

więcej niż lekcja, więcej niż kino

Do ostatniego zadania opiekun załącza plakat – propozycja odczytania w kontekście całego filmu: Utrzymany w poważnej, czarno-biało-czerwonej kolorystyce plakat do filmu przedstawiający krzyż, na którym wisi serce, zapowiada cierpienie i śmierć kochanków, ale też sygnalizuje wszechobecną w dziele tematykę religijną. Jej przejawami są: ogromny, górujący nad miastem posąg Chrystusa, udekorowane jego wizerunkiem koszulki, domy, samochody, policyjny helikopter; figurki Matki Boskiej i aniołów w pokoju Julii i na kolbie pistoletu Tybalta. Rangę tej płaszczyzny podnosi szlachetna postawa ojca Laurentego, sceny w zakrystii i kościele (pieśń chóru). Jednak dla większości bohaterów sfera sacrum to modny gadżet, pamiątka, pusty znak, który nie niesie żadnej treści. Dlatego w świecie filmu „Romeo i Julia” jest tyle przemocy, agresji, mściwości. O potrzebie oczyszczenia ze zła i poszukania wartości duchowych przekonuje nie tylko śmierć dzieci obu skłóconych rodzin, ale także drugi wprowadzony do adaptacji symbol – woda. Według Jerzego Bralczyka woda to żywioł pospolity i zarazem tajemniczy, bogaty w znaczenia, symbolizujący upływ czasu, zmienność i przemijanie życia, ale także oczyszczenie, czystość, świętość. Prosimy młodzież o wskazanie scen wykorzystujących ten motyw, np.: • Szyba akwarium, przez którą bohaterowie widzą się po raz pierwszy podczas przyjęcia w pałacu. Woda wysubtelnia ich twarze, zmywa brud otoczenia. • Obmycie twarzy przez Romea na balu oznacza powrót do rzeczywistości po narkotycznej wizji wywołanej tabletką (ecstasy?). • Wspólny upadek do basenu po scenie balkonowej to potwierdzenie czystości ich uczucia. 3. Na zakończenie lekcji wpisujemy dzieło Luhrmanna w nurt postmodernizmu, punktując cechy tego kierunku obecne w filmie (zebranie wniosków – pogadanka nauczyciela, przykłady podają uczniowie). • Gra (z odbiorcą, konwencjami, tradycją), prowadzona poprzez narzędzia takie jak pastisz, parodia i cytat (np. z musicalu „West Side Story”). • Mozaikowość struktury, czyli łączenie różnych gatunków, konwencji, języków. Poza wspomnianymi już gatunkami filmowymi w „Romeo i Julii” wykorzystano stylistykę modnego w latach 90. teledysku

nowe horyzonty edukacji filmowej

•

• •

•

(wideoklipu), łącząc z obrazem dynamiczną młodzieżową muzykę, np. w scenie w windzie, filmowanej okrążającą postacie kamerą, a następnie zmontowanej krótkimi cięciami, słyszymy piosenkę „Kissing You” Des’ree. Użycie typowego dla kina postmodernistycznego chwytu teatralności, sztuczności, kreacyjności przedstawianej rzeczywistości. Perypetiom bohaterów przyglądają się widzowie – zwykli ludzie na plaży, na stacji benzynowej. Nie ma więc złudzenia prawdy ekranowej (stylu przezroczystego). Sztuczność świata podkreśla też dekoracyjność, przepych scenografii i kostiumów. Pełnoprawna rola muzyki, która nie jest tylko tłem akcji, ale stanowi samodzielną pozycję w fabule, np. solistyczny występ czarnego chóru kościelnego z piosenką „When Doves Cry”. Taki muzyczno-taneczny występ, rodem z musicalu, staje się udziałem Merkucja – gwiazdy przyjęcia u Kapuletów. Swobodne mieszanie kultury wysokiej i niskiej, sacrum i profanum, powagi z żartem, liryzmu z dowcipem.

Praca domowa (tematy do wyboru): • Oceń grę aktorów odtwarzających główne role, zwracając uwagę na związek środków wyrazu aktorskiego, do których sięgają, z charakterem postaci i ich miejscem w środowisku. • Uzasadnij opinie krytyków o filmie Luhrmanna, że jest on przeznaczony dla „pokolenia MTV”. Wyjaśnij to pojęcie.

więcej niż lekcja, więcej niż kino

nowe horyzonty edukacji filmowej

przykładowe analizy psychologiczne

więcej niż lekcja, więcej niż kino

grupa wiekowa | przedszkole opracowała | Katarzyna Wasilewska

Kacper i Emma na safari Film o przygodach pary znanych bohaterów tym razem opowiada o przyjaźni, nieśmiałości oraz ochronie przyrody. Mama Emmy jest weterynarzem i jedzie pomóc koleżance opiekować się dzikimi zwierzętami. Zabiera ze sobą córkę i jej najlepszego przyjaciela. Dzięki temu widzowie udają się wraz z Kacprem i Emmą w ciekawą i barwną podróż do Afryki, przedstawionej jako baśniowa oaza dzikiej natury. Mają możliwość poznać przyrodę afrykańskiej sawanny i zwyczaje ludzi zamieszkujących daleki kontynent. Oprócz tego, podobnie jak we wcześniejszych filmach o przygodach Kacpra i Emmy, widzowie mają okazję do przemyśleń i rozmów na temat przyjaźni i relacji z rówieśnikami. Film jest angażujący i ciekawy zarówno dla kilkulatków, jak i starszych widzów – może go z przyjemnością obejrzeć cała rodzina. Stanowi dobry punkt wyjścia do rozmów na lekcjach wychowawczych, ale jest też wspaniałą rozrywką.

tematy do rozmowy Nieśmiałość Kacper i Emma poznają Tiri – rówieśniczkę, córkę przyjaciółki mamy Emmy. Dziewczynka doskonale zna zwyczaje zwierząt i ukryte leśne ścieżki, ale początkowo nie odnosi się zbyt miło do przyjezdnych. Kacper i Emma starają się zdobyć jej zaufanie – okazuje się, że Tiri jest bardzo nieśmiała i dlatego unika towarzystwa. Na co dzień nie ma też wielu okazji, by bawić się z dziećmi – mieszka na odludziu, a jedyna dziewczynka w okolicy sprawia wrażenie niedostępnej i zadziera nosa. Widzowie przekonują się, że Tiri, zachęcona przez Kacpra i Emmę, może się otworzyć na przyjaźń. Okazuje się też, że pozornie antypatyczna mała sąsiadka Tiri również tęskni za towarzystwem i w istocie jest całkiem miłą, tylko trochę samotną dziewczynką. Widzowie mogą na podstawie filmu zastanowić się 36

nowe horyzonty edukacji filmowej

nad wieloma kwestiami dotyczącymi nieśmiałości. Co sprawia, że jesteśmy nieśmiali? Co daje dzieciom możliwość zabawy z rówieśnikami? Czy jeśli ktoś unika naszego towarzystwa, to znaczy, że nas nie lubi? Jak można znaleźć przyjaciół i zachęcić innych do przyjaźni? Ochrona przyrody Kacper i Emma są zachwyceni dzikimi zwierzętami. Podoba im się ptak w klatce i dzikie lwiątko. Chcieliby mieć takich pupili i mieszkać z nimi. Przekonują się jednak, że zwierzęta mają uczucia i własne potrzeby – nie są w stanie być szczęśliwe w niewoli. Widzowie razem z Emmą i Kacprem dowiadują się, że nie wolno unieszczęśliwiać i więzić zwierząt z powodu swoich kaprysów i chęci posiadania. Film uczy empatii i szacunku dla zwierząt. Do dyskusji: czy zwierzę jest przedmiotem? Czym różni się zwierzę dzikie od oswojonego lub udomowionego? W jaki sposób możemy dbać o zwierzęta? Co to znaczy „gatunek chroniony”? Pomaganie Mama Emmy pracuje ciężko w klinice dla zwierząt, żeby pomóc ciężarnej koleżance. Emma i Kacper pomagają Tiri ośmielić się i znaleźć przyjaźń. Dzieci pomagają też choremu lwiątku odzyskać mamę. Wspierają również siebie nawzajem podczas przygód. Do dyskusji: co zyskujemy, pomagając innym? W jaki sposób nasze życie staje się bogatsze i bardziej szczęśliwe, gdy robimy różne rzeczy z innymi i dla innych? Ze względu na udział animowanych bohaterów (ożywionych pluszaków) film może być polecany szczególnie dzieciom w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Jest też bezpieczny emocjonalnie, ma przyjazny i pogodny nastrój.

więcej niż lekcja, więcej niż kino

grupa wiekowa | szkoła podstawowa 1–3 opracowała | Katarzyna Wasilewska

Jak ukraść psa? Film opowiada o losach Ji-so – dziewczynki, która straciła dom. Mieszka z mamą i bratem w samochodzie, ale chciałaby prowadzić normalne życie. Z tego powodu podejmuje ryzykowną decyzję i próbuje ukraść psa. Dziewczynka dowiaduje się wiele o sobie samej i życiu. Dla młodych widzów film może być angażujący ze względu na wiele poruszanych w nim problemów.

tematy do rozmowy Rodzinny dom Bohaterka filmu wstydzi się, że nie ma domu i nie ma gdzie mieszkać ani wyprawić przyjęcia urodzinowego. Boi się odrzucenia ze strony szkolnych kolegów i koleżanek, dlatego ukrywa swoją tajemnicę. Z jej ust pada zdanie: „Jakie to szczęście mieć dom!”. Dzięki projekcji filmu widzowie mają okazję zastanowić się nad tym, czy posiadanie własnego mieszkania jest czymś oczywistym? Jakie różnorodne domy mają ludzie na całym świecie? Czy ma sens rywalizacja „kto ma większy i ładniejszy dom?” i czy posiadanie własnego lokum świadczy o człowieku? Można też przeprowadzić dyskusję na temat bezdomności – dlaczego niektórzy ludzie nie mają lub nie chcą mieć domu?

nowe horyzonty edukacji filmowej

Nieszczęście Ji-so przedstawia widzom bajkę Ezopa opowiadającą o nieszczęściu. Sama uważa się za najbardziej nieszczęśliwą osobę na Ziemi. Ma żal do losu, że nie ma taty, domu ani pieniędzy potrzebnych do tego, by mieszkać w godnych warunkach. Złości się też na mamę, która rozpaczliwie i dość nieporadnie usiłuje wychowywać dzieci w samochodzie, jednocześnie szukając pracy. W miarę rozwoju akcji widz wraz z bohaterką odkrywa, że różni ludzie mają swoje własne problemy i że ciężko jest je porównywać. Starsza pani straciła syna, bezdomny włóczęga tęskni za córką, a mama Ji-so jest smutna po odejściu męża. Dla widzów film stanowi lekcję empatii i pozwala rozwijać wrażliwość na potrzeby i uczucia innych ludzi. Złe uczynki Bohaterka filmu chce zdobyć pieniądze na dom, dlatego postanawia ukraść psa starszej pani, a następnie wyłudzić od niej nagrodę za odnalezienie pupila. Widzowie śledzą tę przygodę z napięciem, świadomi, że kradzież i kłamstwo to złe uczynki. Dziewczynka jest zdeterminowana i – wspierana przez przyjaciółkę – dopina swego. Wtedy jednak zastanawia się, w jaki sposób jej czyn wpłynął na życie psa i starszej pani. Film zmusza widzów do zastanowienia się: czy mamy prawo popełniać występki dlatego, że sami jesteśmy w złej sytuacji? Czy własne nieszczęście usprawiedliwia wyrządzanie krzywdy innym? Czy bieda usprawiedliwia kradzież? Problemy poruszane w filmie są interesujące dla dzieci i mogą być podstawą do dyskusji na temat ważnych kwestii etycznych. Walorem filmu jest pozytywne zakończenie, dające nadzieję i modelujące postawy prospołeczne. Widz dowiaduje się, że happy end nie pojawia się bez ciężkiej pracy, która skuteczniej niż nieuczciwość pomaga odmienić swój los na lepsze.

więcej niż lekcja, więcej niż kino

grupa wiekowa | szkoła podstawowa 4–6 opracowała | Justyna Kuczmierowska

Sekrety Wojny W roku 1943 Holandia jest pod okupacją niemiecką. W tej niepewnej i napiętej atmosferze wojny dwaj przyjaciele – Tuur i Lambert – zmagają się z wyzwaniami codzienności, unikając nalotów lotniczych, próbując zrozumieć rzeczywistość, chodząc do szkoły i wspaniale bawiąc się w pobliskich lasach i sekretnej jaskini. Pewnego dnia do ich miasteczka przyjeżdża pogodna, rezolutna dziewczynka – Maartje. Dziewczynka zaprzyjaźnia się z Tuurem, sprawiając tym samym, że Lambert czuje się odrzucony. Chłopiec, mając poczucie wykluczenia, mówi swojemu kolaborującemu z nazistami tacie o pozornie nieistotnym sekrecie dotyczącym dziewczynki. To zaś prowadzi do szeregu trudnych, a nawet tragicznych konsekwencji dla Maartje i innych mieszkańców miasteczka.

tematy do rozmowy Przyjaźń Tuur i Lambert są najlepszymi przyjaciółmi. Chłopcy wspólnie spędzają czas, razem się bawią i rozmawiają, mają znane tylko sobie rytuały (sposób żegnania się) i sekrety (jaskinia). Pomagają sobie w trudnościach (zaczepki starszych chłopców, zgubienie się w jaskini). Na tę ich piękną przyjaźń przychodzi też czas prób (przyjazd Maartje do miasteczka i zaprzyjaźnienie się dziewczynki z Tuurem, zdradzenie sekretu przez Lamberta, zagrożenie życia Maartje i całej rodziny Tuura). Mimo nieufności i niepewności co do swoich uczuć – chłopcy w obliczu trudności zaufają sobie, a ich przyjaźń, pomimo wielkiej presji ze strony rodziców i nacisków otoczenia, odżyje i pomoże w uratowaniu Tuura i jego rodziny. Przyjaźń to wielka siła i wartość. Warto z dziećmi porozmawiać o tym, co jest fajnego w trwaniu w przyjaźni, jak budują swoje przyjaźnie, jakie trudności w przyjacielskiej relacji napotkali i jak udało im się je pokonać. Można również pokazać, jak ważna jest szczera rozmowa i wyjaśnianie trudnych spraw, które zawsze w bliskich relacjach mogą się przydarzyć.

nowe horyzonty edukacji filmowej

Pierwsze zauroczenia Kiedy do miasteczka chłopców przyjeżdża Maartje, wiele się zmienia. Szczególnie w życiu Tuura, który jest zafascynowany dziewczynką, lubi spędzać z nią czas, rozmawiać z nią, patrzeć na nią i ją poznawać. Ich relacja się zacieśnia jeszcze bardziej, kiedy dzieci dzielą się ze sobą swoimi sekretami. Maartje zdradza przyjacielowi, że jest Żydówką, pokazuje mu „zakazanego prosiaczka”, Tuur zaś opowiada dziewczynce o swoim odkryciu dotyczącym tego, że jego rodzina jest zaangażowana w ruch oporu. Siła przyjaźni i uczucia sprawiają, że Tuur jest gotów walczyć o dziewczynkę i jej życie, chronić ją i jej pomagać. W sytuacji zagrożenia jej życia robi, co w jego dziecięcej mocy, by pomóc Maartje. A kiedy już nic innego mu nie pozostaje, rzuca jej własnoręcznie zrobiony w kamieniu medal, wiedząc, że marzyła, by wygrać na Olimpiadzie. W pewnym wieku to zupełnie normalne, że chłopcy i dziewczynki fascynują się sobą, lubią z sobą spędzać czas i chcą się poznawać. Warto zapytać dzieci, jakie cechy lubią u rówieśników płci przeciwnej. Czy mają takie ważne dla siebie osoby? Wojna Film przedstawia świat z okresu II wojny światowej. Pokazuje niemieckich okupantów, naloty, nazistowskich kolaborantów (tata Lamberta), członków ruchu oporu (rodzina Tuura i inni mieszkańcy miasteczka) oraz Żydów (Maartje i jej rodzice), którzy w trakcie II wojny światowej byli wywożeni pociągami do obozów koncentracyjnych, gdzie najczęściej ginęli. Warto pokazać dzieciom, że rodzice przyjaciół – Tuura i Lamberta – stali po dwóch stronach barykady, byli swoimi przeciwnikami, że właśnie to powodowało tak duży konflikt między Tuurem a jego rodzicami, którzy znali wartość przyjaźni, a równocześnie chcieli być wierni swoim wartościom. Można zapytać dzieci, co jeszcze wiedzą o II wojnie światowej, co słyszały, jakie obrazy wojny mają w głowach. Dobrze też porozmawiać o bohaterstwie wielu osób przedstawionych w filmie, które dla ratowania innych narażały swoje życie (ciotka i wujek Maartje, rodzina Tuura i innych wywiezionych z miasteczka rodzin walczących o wolność i życie innych osób). Literatura polecana I. Chmielewska, „Pamiętniki Blumki”, Media Rodzina, 2011 A. M. Grabowski, „Wojna na pięknym brzegu”, wyd. Literatura, 2014 E. Gaweł-Luty, „Przyjaźń jako wartość w relacjach społecznych dzieci i młodzieży”, Wyd. Impuls, 2009 (dla rodziców i nauczycieli) więcej niż lekcja, więcej niż kino

grupa wiekowa | gimnazjum opracowała | Kamila Raczyńska

Operacja hip-hop Motto filmu Nigdy nie jest się za starym na podróż życia! „Operacja hip-hop” to ciepły i inspirujący film dokumentalny opowiadający niezwykłą historię. Oto poznajemy grupę seniorów z Nowej Zelandii (Waiheke Island), którzy pod okiem swojej ambitnej opiekunki Billie Jordan postanawiają wystąpić podczas World Hip Hop Championships w Las Vegas. Wbrew wszelkim ograniczeniom (tym wiekowym i tym materialnym) angażują się w stworzenie układu tanecznego, który zaprezentują przed dużo młodszą widownią i przed resztą świata. Historia pokazuje, że naprawdę nie ma czegoś takiego jak bycie „za starym” na spełnianie swoich marzeń i przełamywanie barier. Zatem zdobywajmy świat, bo ograniczenia istnieją tylko w naszych głowach!

tematy do rozmowy Jak rozumiesz przysłowie: Starość nie radość, młodość nie wieczność? Czy po obejrzeniu filmu nadal zgadzasz się z tym, dość popularnym, przysłowiem? Czy starość może być radosnym etapem naszego życia? Jak odbiera się starość w naszej kulturze? Czy podoba ci się takie podejście do dojrzewania/starzenia się? Zastanów się nad rolą mediów w tworzeniu tzw. terroru młodości. Przyjrzyj się popularnym reklamom pod kątem przedstawiania w nich osób starszych. Zastanów się, czy samo określenie kogoś „starym” nie jest odbierane jako obraza. Jak w innych kulturach (np. w Azji) podchodzi się do starości i jak traktuje się ludzi starych? Skąd te różnice? Zapoznaj się z tekstem Aleksandry Świstow z bloga pojechana.pl i powiedz, jak go interpretujesz: „Gdy wyjeżdżałam z Polski, o starości nie wiedziałam zbyt wiele, rzadko ją widywałam, musiała się gdzieś chować. Pamiętałam ją z przychodni – zmęczoną i chorą. Czasem czułam jej wilgotny zapach w kolejce w aptece. Kątem oka widziałam, jak samotna i smutna siadała na ławce w parku, by opowiedzieć płaczącej wierzbie o minionych czasach, jak drżącymi rękami odbierała rentę. W jej bladych, zmęczonych oczach dostrzegłam 42

nowe horyzonty edukacji filmowej

tęsknotę za gośćmi, którzy nie nadchodzą. Gdy ją mijałam w milczeniu, czułam strach. W Chinach starość jest wszędzie. Nie mniej strudzona i chora, jednak niezwykle towarzyska i aktywna. Wszędzie słychać jej śmiech! Obdarzona ogromnym szacunkiem śmiało wychodzi na ulice, nie wstydzi się naznaczonej czasem twarzy. Tańczy, śpiewa, gra w karty, spędza czas z przyjaciółmi i rodziną, cieszy się jesienią życia. Widuję ją codziennie, mówimy sobie dzień dobry, a ona uśmiecha się ciepło do mnie. Czuję wtedy spokój” (http://pojechana.pl/2013/09/starosc-w-chinach/). Jak rozumiesz motto filmu: nigdy nie jest się za starym na podróż życia? Co nas najczęściej ogranicza, gdy przychodzi do realizacji marzeń? Faktyczne, zewnętrzne ograniczenia, czy te, które nosimy w sobie? Może są to przekonania, które usłyszeliśmy kiedyś od rodziców lub w szkole („i tak ci się nie uda”), a może boimy się ryzykować, bo nie umiemy radzić sobie z porażką i łatwo się zniechęcamy? Jakie powody najczęściej wskazują ludzie, którzy nie podążają za swoimi marzeniami, planami sprzed lat? A co ciebie powstrzymuje przed realizacją najśmielszych przedsięwzięć? Zastanów się szczerze, czy sam/a nie podcinasz sobie skrzydeł. Czym jest dla ciebie „podróż życia”? Czy to musi być dosłowna podróż, czy może być to metafora? Jeśli tak, to jaka jest Twoja „podróż życia”? O czym marzysz, co byś określił/a swoim najbardziej szalonym marzeniem?

więcej niż lekcja, więcej niż kino

cykle dla przedszkoli:

na www.nhef.pl dostępne są:

• Chodzę do kina • Filmowe przygody

• szczegółowy opis każdego filmu • wątki z prelekcji do każdego tytułu • materiały dydaktyczne do pobrania – scenariusze lekcji, karty pracy, propozycje tematów do dyskusji • propozycje prac plastycznych – pomysły na rozwinięcie poruszanych w filmach tematów • opinie psychologów • lista miast, w których realizowane są poszczególne cykle • daty spotkań w twoim kinie.

tu znajdziesz: • • • • •

opis dostępnych cykli filmowych opinie nauczycieli powiązanie z podstawą programową przykład, jak pracujemy z filmem podstawowe informacje o wszystkich tytułach cyklu.

nowe horyzonty edukacji filmowej

Przedszkole

więcej niż lekcja, więcej niż kino

chodzę do kina Proponowany cykl to zestaw starannie wyselekcjonowanych filmów, zarówno długo-, jak i krótkometrażowych. To kino nie tylko piękne, ale także pouczające, zawierające ważny przekaz dla najmłodszego widza. Tematyka bliska dzieciom i bohaterowie, z którymi łatwo się identyfikować, sprawiają, że kinowy seans będzie świetną zabawą połączoną z nauką, a także szansą na wzbudzenie w dziecku potrzeby kontaktu ze sztuką. Cykl „Chodzę do kina” to filmy o tematyce bliskiej dzieciom w wieku przedszkolnym. Fabuły proponowanych tytułów opowiadają m.in. o relacjach z przyjaciółmi, tymi rzeczywistymi i tymi z wyobraźni. Sfera uczuć przedszkolaka jest bardzo zróżnicowana – pojawia się radość, sympatia, ale i strach, zazdrość, gniew. Kontakt młodych widzów z filmami pochodzącymi z tego zestawienia będzie więc świetną okazją do rozmowy o tym, co ich niepokoi, czego się boją, czy też jak porozumieć się rówieśnikami. Rozwijanie umiejętności społecznych to bardzo ważny cel w edukacji przedszkolnej. Relacje z innymi, współpraca, pomaganie kolegom – tego małe dziecko dopiero się uczy. Bohaterowie filmów znajdują się w podobnej sytuacji, dlatego młody odbiorca z łatwością będzie mógł się z nimi utożsamić. Cykl „Filmowe przygody” uczy dziecko: • przestrzegać reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej (starać się współdziałać w zabawach i w sytuacjach zadaniowych) • starać się łączyć przyczynę ze skutkiem i próbować przewidywać, co się może zdarzyć • jak należy się zachować na uroczystościach, np. na koncercie, festynie, przedstawieniu, w teatrze, w kinie • wypowiadać się w różnych technikach plastycznych i przy użyciu elementarnych środków wyrazu (takich jak kształt i barwa) w postaci prostych kompozycji. Anna Świć – nauczycielka edukacji przedszkolnej, logopeda w Przedszkolu Nr 83 w Lublinie, członkini grupy Superbelfrzy Mini

nowe horyzonty edukacji filmowej

1. kacper i emma – najlepsi przyjaciele reż. A. L. Naess | Norwegia 2013 | 74’ prelekcja: Nowe sytuacje Zmiana miejsca zamieszkania i związane z tym przeniesienie do nowego przedszkola to dla małego dziecka trudna sytuacja. Film opowiada o lęku przed tym, co nowe, o strachu, nad którym trudno zapanować, i o wielkiej sile prawdziwej przyjaźni. Kacper z obawą czeka na pierwszy dzień w przedszkolu. Dopiero przeprowadził się do nowego domu i jeszcze nikogo tu nie zna. Osobą, którą spotyka na samym początku, jest rezolutna Emma. Dziewczynka pomaga Kacprowi odnaleźć się w nowej sytuacji, a ich spotkanie staje się początkiem prawdziwej przyjaźni. Dzieci spędzają ze sobą każdą wolną chwilę, przeżywają razem wiele przygód, dzielą się radościami i smutkami. Pewnego dnia podczas wycieczki do remizy strażackiej ginie ulubiony pluszak Emmy – Pani Królik. Czy wspólnie z Kacprem uda im się odnaleźć zgubę? Ciepły, bliski dzieciom film ukazuje rzeczywiste radości i troski kilkulatków oraz siłę przyjaźni i jej rolę w życiu człowieka. nagrody Nagroda Dziennikarzy Złoty Kwiat Paproci za najlepszy film na Festiwalu Kino Dzieci 2014 | Nagroda Publiczności Złoty Kwiat Paproci za najlepszy film Kino Dzieci 2014 Wątki z prelekcji Będziemy rozmawiać o tym, jakie sytuacje są dla nas nowe. Zapytamy o nasze uczucia wtedy, kiedy stajemy się uczestnikami nieznanego nam wcześniej doświadczenia. Spróbujemy wymyślić receptę na to, jak nie dać się strachowi i sprostać wyzwaniom.

2. zestaw filmów krótkich: chodzę do kina! nowość czas trwania: 47’ prelekcja: Nasza wyobraźnia w kinie

3. kacper i emma – ferie zimowe reż. A. L. Naess | Norwegia 2014 | 73’ prelekcja: Podróże pełne przygód

4. zestaw filmów krótkich: przyjaźń czas trwania: 53’ prelekcja: Ja i moi przyjaciele

Pojęcia kluczowe nowe sytuacje, strach, przełamywanie lęków, pomoc Propozycja pracy plastycznej Bardzo pomocne pudełko – kształtowanie wrażliwości i umiejętności przyjmowania perspektywy innej osoby, mówienia o trudnych sytuacjach i emocjach, modelowanie zachowania związanego z przyjmowaniem osoby / byciem nową osobą w grupie

więcej niż lekcja, więcej niż kino

filmowe przygody Kino i atmosfera, która towarzyszy seansom filmowym, to niezwykły świat, pełen magii i nowych doświadczeń. Warto do niego wprowadzać już najmłodszych widzów. Cykl „Filmowe przygody” prezentuje zarówno filmy krótkie, jak i długometrażowe, pochodzące z różnych zakątków świata i dobrane tak, aby ich tematyka była bliska widzom, odpowiednia dla odbiorcy w wieku przedszkolnym. Przedszkole to czas zabawy, radości i nawiązywania pierwszych przyjaźni. Jednocześnie to okres, w którym dzieci poznają, co to praca zespołowa, stają przed pierwszymi ważnymi zadaniami, uczą się odpowiedzialności, doświadczają również pierwszych niepowodzeń. Jednym z podstawowych i najważniejszych celów edukacji przedszkolnej jest rozwijanie umiejętności społecznych, a proponowany zestaw filmów z pewnością pomoże w jego realizacji. Kinowe seanse to dobry wstęp do stworzenia wielu sytuacji wychowawczo-dydaktycznych. Będą pretekstem do rozmowy o sprawach bliskich dzieciom, dotyczących bezpośrednio nich samych lub takich, z którymi mogą się zetknąć. Warsztaty plastyczne nawiązujące do tematyki obejrzanych filmów staną się okazją do poznania różnych technik plastycznych. Cykl „Filmowe przygody” uczy dziecko: • przestrzegać reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej oraz w świecie dorosłych • łączyć przyczynę ze skutkiem i próbować przewidywać, co się może zdarzyć • jak należy się zachować na uroczystościach, np. na koncercie, festynie, przedstawieniu, w teatrze, w kinie • wypowiadać się w różnych technikach plastycznych i przy użyciu elementarnych środków wyrazu (takich jak kształt i barwa) w postaci prostych kompozycji • nazywać zwierzęta żyjące w różnych środowiskach przyrodniczych. Anna Świć – nauczycielka edukacji przedszkolnej, logopeda w Przedszkolu Nr 83 w Lublinie, członkini grupy Superbelfrzy Mini

nowe horyzonty edukacji filmowej

1.hokus-pokus, albercie albertsonie reż. T. Kove | Norwegia 2013 | 75’ prelekcja: Czy już dorosłem do tego, by… / Albert Albertson – bohater, którego znamy z książek Animacja opowiada o marzeniach i rozterkach tytułowego Alberta. Aby zrealizować swoje pragnienie posiadania psa, bohater postanawia zostać iluzjonistą. Albert ma dwa marzenia: bardzo chciałby mieć psa i wreszcie stać się dorosłym. Jednak to drugie pragnienie to tylko środek do celu – spełnienia pierwszego. Tata rozumie dążenie syna, ale ma wątpliwości, czy chłopiec jest wystarczająco odpowiedzialny, żeby posiadać psa. Albertowi i jego tacie trudno jest dojść do porozumienia – każdy ma swoje argumenty i liczy na to, że ten drugi ustąpi. Dla chłopca autorytetem staje się sąsiad iluzjonista, znający mnóstwo różnych sztuczek. Czy do spełnienia marzeń Alberta wystarczy magia? „Hokus-pokus” oparty jest na uniwersalnych doświadczeniach kilkulatków, zwraca uwagę na ich radości i smutki, przybliża świat dzieci w wieku przedszkolnym.

2. zestaw filmów krótkich: wyzwania czas trwania: 45’ prelekcja: Trudności można pokonać

nagrody nominacja do nagrody Amanda w kategorii „najlepsza muzyka” 2014

3. magiczne święta kacpra i emmy

Wątki z prelekcji Porozmawiamy o tym, czym są obowiązki i czy łatwo się z nich wywiązywać. Zapytamy, co to znaczy być odpowiedzialnym. Opowiemy, o czym marzymy, i zastanowimy się, jak dążyć do spełnienia naszych pragnień.

4. jill i joy

Pojęcia kluczowe odpowiedzialność, obowiązki, marzenia Propozycja pracy plastycznej Magiczne obrazki, czyli animacja – rozwój manualny i poznawczy

reż. A. L. Naess | Norwegia 2014 | 80’ prelekcja: Ja i moja rodzina

reż. S. Cantell | Finlandia 2014 | 80’ prelekcja: Wyobraźnia

5. zestaw filmów krótkich: kim jestem? nowość czas trwania: 51’ prelekcja: Siła akceptacji

6. kacper i emma na safari nowość reż. A.L. Naess | Norwegia 2015 | 75’ prelekcja: Nasz przyjaciel zwierzak

7. wielka wyprawa molly nowość reż. T. Siegers | Niemcy 2015 | 72’ prelekcja: Wielka wyprawa Molly

więcej niż lekcja, więcej niż kino

cykle dla sp 1–3:

na www.nhef.pl dostępne są:

• • • •

Filmowe lekcje – klasa 1. Filmowi bohaterowie Filmowe podróże Filmowe sekrety

tu znajdziesz: • • • • •

opis dostępnych cykli filmowych opinie nauczycieli powiązanie z podstawą programową przykład, jak pracujemy z filmem podstawowe informacje o wszystkich tytułach cyklu.

nowe horyzonty edukacji filmowej

szkoła podstawowa 1–3

więcej niż lekcja, więcej niż kino

filmowe lekcje – klasa 1. Cykl stworzony z myślą o „pierwszakach”. Filmy oraz tematy spotkań dobrane w oparciu o podstawę programową stanowią propozycję uzupełnienia i uatrakcyjnienia nauki w klasie I szkoły podstawowej. Cykl adresowany jest do najmłodszych uczniów szkół podstawowych. Prezentowane tytuły wprowadzają dzieci w bogaty i różnorodny świat kina. Widzowie zobaczą zarówno filmy krótko-, jak i długometrażowe, animacje oraz produkcje aktorskie. Ich bohaterowie znajdują się w sytuacjach dobrze znanych dzieciom z domu, podwórka czy szkoły. Są one związane m.in. z przyjaźnią, życiem rodzinnym, zainteresowaniami czy współpracą. Obejrzane w kinie tytuły mogą stać się kanwą rozmów na ważne dla pierwszoklasistów tematy. W ich przeprowadzeniu pomoże nauczycielom towarzysząca projekcjom obudowa dydaktyczna. Cykl wspiera realizację treści zawartych w podstawie programowej. Są to m.in.: • uczestnictwo w rozmowie na tematy związane z życiem rodzinnym i szkolnym • wychowanie do wartości takich jak odwaga, mądrość, pomoc, prawdomówność • wychowanie do współpracy z innymi w nauce, zabawie i sytuacjach życiowych • przestrzeganie reguł obowiązujących w kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi • przybliżenie świata przyrody oraz kształtowanie postaw proekologicznych. Paulina Krześniak – nauczycielka języka polskiego w Szkole Podstawowej nr 32 z Oddziałami Integracyjnymi im. Małego Powstańca

nowe horyzonty edukacji filmowej

1. niesforny bram A. van der Heide | Holandia 2012 | 83’ prelekcja: Początki bywają trudne Bram zadaje sto pytań na minutę, a jego nogi – jak sam mówi – są po to, żeby biegały. Powoduje to wiele zabawnych sytuacji, ale wpędza również Brama w kłopoty. „Niesforny Bram” to niezwykle dynamiczna, pełna humoru i ciepła historia chłopca rozpoczynającego naukę w pierwszej klasie. Tytułowy bohater ma sto pomysłów na minutę i nie może usiedzieć w miejscu ani przez chwilę. Szkoła, w której spodziewał się otrzymać odpowiedzi na wszystkie nurtujące go pytania, szybko przytłacza go zasadami i rutyną. Czy energiczny chłopiec znajdzie porozumienie z nauczycielem? Film ukazuje nie zawsze łatwe relacje między dorosłymi a dziećmi. Opowieść urozmaicają włączone do filmu aktorskiego animacje. nagrody Nagroda Stowarzyszenia Filmowców Polskich dla najlepszego filmu pełnometrażowego dla dzieci wyróżniającego się walorami artystycznymi i wychowawczymi 2013 Wątki z prelekcji Porozmawiamy o tym, jak wyglądają początki w szkole. Co może być trudne podczas pierwszych tygodni? Czy jeśli nauczyciel na coś nam nie pozwala, to znaczy, że nas nie lubi? Czy można się bawić i jednocześnie uczyć? Spróbujemy wspólnie odpowiedzieć na te pytania. Pojęcia kluczowe oryginalność, trudności szkolne, kłopoty z porozumiewaniem się, poznawanie świata, nauka i zabawa, trudności w skupieniu się

2. moja mama jest w ameryce i spotkała buffalo billa reż. M. Boréal, T. Chatel | Francja 2013 | 76’ prelekcja: Ja i moja rodzina

3. ernest i celestyna reż. S. Aubier, V. Patar, B. Renner | Belgia, Francja, Luksemburg 2012 | 80’ prelekcja: Prawdziwy przyjaciel

4. zestaw filmów krótkich: współdziałanie czas trwania: 49’ prelekcja: Warto współpracować

materiały dydaktyczne „Niesforny Bram”, czyli o tym, jak trudno czasem usiedzieć chwilę w jednym miejscu.

5. svein i szczur

Propozycja pracy plastycznej Komiks „Pierwsze dni w szkole” – rozwój umiejętności narracyjnych i plastycznych, rozwój emocjonalny

6. zestaw filmów krótkich: przyroda wokół nas

reż. M. Martens | Norwegia 2007 | 73’ prelekcja: Warto mieć hobby

czas trwania: 43’ prelekcja: Przyroda wokół nas

7. sekret eleonory reż. D. Monfery | Francja, Włochy 2009 | 76’ prelekcja: Książka – mój przyjaciel

więcej niż lekcja, więcej niż kino

filmowi bohaterowie Bohaterowie książek i filmów towarzyszą człowiekowi od najmłodszych lat. Z jednymi się utożsamiamy, żyjemy ich życiem, inni nie pozostają długo w naszej pamięci. Każdy nauczyciel, rodzic czy wychowawca szuka wartościowych wzorców i postaw, które będą kształtować charakter dzieci. Niniejszy cykl jest odpowiedzią na takie poszukiwania. Cykl „Filmowi bohaterowie” ukazuje zachowania i postawy, których rozpoznawania dziecko może się uczyć od najmłodszych lat. Wszyscy bohaterowie mają swój świat, swoje troski i wyzwania, którym stawiają czoła. Z jednej strony ich przygody bawią i wciągają, z drugiej – pomagają nazywać podstawowe wartości, uczyć się rozwiązywania problemów i radzenia sobie z przeciwnościami. Na cykl składają się pełnometrażowe filmy oraz zestawy krótkich animacji, które z pewnością zainteresują najmłodszych uczniów. Jest to bardzo atrakcyjne i wartościowe kino, które w przystępny sposób porusza istotne dla dzieci sprawy, stwarzając okazję do utożsamiania się z różnymi bohaterami, przeżywania z nimi ich trosk, radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Po zapoznaniu z propozycjami filmowymi cyklu uczeń: • poszerzy zakres słownictwa, wypowiadając się na temat poznanych filmów • analizując i oceniając zachowania bohaterów, będzie mógł wyrazić własne zadanie, nauczy się także szanować opinię innych • pozna takie wartości jak: przyjaźń, współpraca, pomoc słabszym, szacunek dla starszych, prawdomówność • przyjrzy się bliżej wielu dziedzinom działalności twórczej człowieka, takim jak architektura, sztuki plastyczne, film, rzemiosło • wyrazi siebie poprzez sztukę, realizując projekty plastyczne. Dorota Zaród – nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej w Społecznej Szkole Podstawowej nr 1 w Tarnowie, miłośniczka książek i kina, członkini grupy innowacyjnych nauczycieli Superbelfrzy RP

nowe horyzonty edukacji filmowej

1. sekret eleonory

reż. D. Monfery | Francja, Włochy 2009 | 76’ prelekcja: Wiara w siebie Bohaterem animowanej opowieści jest siedmioletni chłopiec odkrywający niezwykłą bibliotekę z bajkami. W tym nadzwyczajnym miejscu ożywają znane wszystkim dzieciom postaci, które wraz z Natanielem przeżywają szalone przygody. To piękna animacja mówiąca o wierze we własne siły i ukazująca w niebanalny sposób wartość czytania. Rodzina Nataniela dostaje w spadku po cioci Eleonorze dom wraz z bogatym księgozbiorem, który ma zostać sprzedany. Bohaterowie bajek ożywają i proszą chłopca o ratunek. Kłopot w tym, że Nataniel nie umie czytać, a jest to niezbędne do ich ocalenia. Czy chłopiec sprosta tak wielkiemu wyzwaniu? Na pomoc przychodzą mu znane postacie, między innymi Alicja, Pinokio, Piotruś Pan. Przepięknie ilustrowana bajka ukazuje bogaty świat literatury dziecięcej oraz przekonuje o wartości czytelnictwa. Porusza ważny temat przełamywania nieśmiałości i zachęca do uwierzenia we własne siły. nagrody nominacja w konkursie Alice nella città 2009 Wątki z prelekcji Zastanowimy się, co to znaczy „być pewnym siebie”. Czy trzeba być najlepszym we wszystkim? Zapytamy o to, czy znajomość liter wystarczy, by czytać książki. Pojęcia kluczowe wiara w siebie, odwaga, fabuła, miejsce akcji Materiały dydaktyczne Warto umieć czytać, warto wierzyć w siebie. Propozycja pracy plastycznej Kukiełka – ćwiczenie umiejętności odgrywania ról i budowania dialogów, rozbudzanie chęci czytania książek

2. zestaw filmów krótkich: wyobraźnia czas trwania: 51’ prelekcja: Jak rozwijać wyobraźnię?

3. ernest i celestyna reż. B. Renner, S. Aubier, V. Patar | Francja 2012 | 79’ prelekcja: Przyjaźń

4. zestaw filmów krótkich: dorośli i dzieci czas trwania: 45’ prelekcja: Po co nam dorośli?

5. karlsson z dachu reż. V. Idsøe | Norwegia, Szwecja 2002 | 77’ prelekcja: Każdy czasem czegoś nie wie

6. moja mama jest w ameryce i spotkała buffalo billa reż. T. Chatel, M. Boreal | Francja 2013 | 75’ prelekcja: Stawianie czoła problemom

7. biuro detektywistyczne lassego i mai. cienie nad valleby nowość reż. P. Klänge, W. Söderlund | Szwecja 2014 | 76’ prelekcja: Pozory mylą

więcej niż lekcja, więcej niż kino

filmowe podróże Prezentowany cykl to pełne ekscytujących przygód filmowe wyprawy do różnych zakątków świata. Zestaw składa się z ekranizacji znanych przygodowych książek dla dzieci oraz popularnych baśni. Każdy film to odrębna opowieść, która uświadamia, że to, co odmienne, może być fascynujące i warte poznania. Sposobów na podróżowanie jest wiele. Jednym z nich jest film. Kino przemawia do odbiorców za pomocą wielu środków: obrazu, światła, barwy i dźwięku. Staje się doskonałym narzędziem do uczenia się przez przeżywanie emocji. Cykl „Filmowe podróże” to oferta niezapomnianej, pełnej przygód wycieczki po różnych krajach Europy i Azji. Każdy film to niezwykła opowieść, dzięki której dziecko poznaje życie i kulturę mieszkańców przedstawianego miejsca. Dzięki prezentowanym filmom uczeń uświadamia sobie, iż rówieśnicy mieszkający w różnych częściach świata, mimo odmienności kulturowej, mają podobne problemy i potrzeby. W proponowanych tytułach znajdziemy pełen wachlarz ciekawych wątków, które są znakomitym wprowadzeniem do wielu tematów i inspiracją do przeprowadzenia interesujących zajęć. Cykl idealnie wpisuje się w podstawę programową. Wspomaga edukację i wychowanie ucznia w takich obszarach jak: • rozwój umysłowy w zakresie wypowiadania się i korzystania z informacji • przygotowanie do udziału w życiu społecznym: do zgodnego współdziałania z rówieśnikami, uczestniczenia w życiu rodzinnym, utrzymywania dobrych relacji z sąsiadami • wychowanie do tolerancji wobec osób innej narodowości i innej tradycji kulturowej • kształtowanie właściwego stosunku do zwierząt i przyrody • zapoznanie z kulturą i zwyczajami innych krajów, przybliżenie ważnych wartości etycznych. Dorota Dankowska – nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej w Szkole Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi nr 5 im. Gryfitów w Słupsku, autorka książki „W górę kurtyna”, członkini grupy innowacyjnych nauczycieli SuperBelfrzy RP

nowe horyzonty edukacji filmowej

1. zestaw filmów krótkich: różne strony świata Prezenty Astona | reż. U. Geffenblad, L. Geffenblad | Szwecja 2012 | 9’ Wstyd i okulary | reż. A. Riconda | Włochy 2013 | 7’ Śnieg | reż. A. Lanciaux, S. Roze | Francja 2015 | 26’ Niespodzianka | reż. J. Frey | Niemcy 2015 | 5’ prelekcja: Filmy świata Zestaw filmów krótkich poruszających tematykę podróży do wielu miejsc świata. Droga jest tu symbolem dorastania. Dzięki wędrówkom bohaterowie mają możliwość konfrontowania się z różnymi problemami. Filmy wybrane do tego zestawu pochodzą z wielu różnorodnych miejsc. Pozwalają odkrywać przed młodymi widzami nieznane zakątki świata. Wycieczka nie zawsze musi być realna. Podróżować można w wyobraźni, a taką wyprawę umożliwiają obrazy: zdjęcia, książki i filmy. Wspomniane podróże są bogatym źródłem informacji nie tylko o miejscach, ale także o ludziach. Dziecko spotyka się z problemem niepełnosprawności, lękiem przed odrzuceniem, a także z tematem wielkiej przyjaźni i miłości ponad podziałami. Wątki z prelekcji Zapytamy o to, jak można podróżować. Czy tylko dzięki samolotom, pociągom i samochodom? Spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, po co oglądamy filmy. Porozmawiamy o tym, jak żyją nasi rówieśnicy z innych krajów. Pojęcia kluczowe podróż, film, tekst kultury, kultura Materiały dydaktyczne Czego uczą nas podróże? Propozycja pracy plastycznej Gra planszowa – zdobywanie wiedzy o różnych kulturach, wspólna zabawa

2. przyjaciel na balkonie reż. H. Tabak | Austria 2012 | 90’ prelekcja: Austria

3. kłopoty pana patyka reż. A. Ö. Ommundsen | Norwegia 2011 | 72’ prelekcja: Norwegia

4. jak ukraść psa? nowość reż. K. Sung-ho | Korea Południowa 2014 | 109’ prelekcja: Korea Południowa

5. zarafa nowość reż. R. Bezançon, J.-C. Lie | Belgia, Francja 2012 | 78’ prelekcja: Egipt

6. dzieci z bullerbyn reż. L. Hallström | Szwecja, Włochy 1986 | 91’ prelekcja: Szwecja

7. alfie, mały wilkołak reż. J. Lürsen | Holandia 2011 | 98’ prelekcja: Holandia

więcej niż lekcja, więcej niż kino

filmowe sekrety Kino jest miejscem magicznym, pozwalającym widzowi zanurzyć się w nieznany wcześniej świat. Chociaż jest to jedna z najbardziej popularnych form rozrywki, mało kto zastanawia się, jak bardzo zmieniło się w ciągu wieków. W ramach tego cyklu postanowiliśmy zatrzymać się nad tym zagadnieniem i wspólnie porozmawiać o tym, jak powstają filmy i jak oddziałują na nas ich poszczególne elementy. Ten cykl to propozycja dla dzieci, które lubią dociekać prawdy i zadają mnóstwo pytań na każdy temat. Filmy dobrane do tego zestawienia to przepiękne i niebanalne historie, pozwalające najmłodszym uczestnikom na zastanowienie się nie tylko nad fabułą, ale także nad prezentowaną formą dzieła. Czy ktoś wie, jak wygląda kabina operatora? Jak to się dzieje, że film nagrany na taśmie widać na tak dużym ekranie? Jak powstaje film animowany? W jaki sposób film przenosi widza w przeszłość lub w przyszłość? Czy w filmie potrzebne są słowa? To tylko część pytań, odpowiedzi na nie będzie można poznać podczas spotkań w kinie. Ze względu na tematykę prelekcji cykl jest przeznaczony dla starszych uczniów, którzy mają dobrze rozwiniętą wyobraźnię. Praca z filmami zebranymi w cyklu „Filmowe sekrety” sprawia, że uczeń: • świadomie i aktywnie uczestniczy w odbiorze sztuki pod względem wizualnym oraz muzycznym • podejmuje działalność twórczą, stosując różnorodne środki wyrazu • zna i ocenia relacje między najbliższymi, odróżnia dobro od zła, współdziała z rówieśnikami i dorosłymi. Sabina Piłat – nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej w polsko-francuskiej Szkole Podstawowej „La Fontaine”, autorka scenariuszy zajęć dla dzieci, członkini grupy SuperBelfrzy RP

nowe horyzonty edukacji filmowej

1. nocturna reż. A. Garcia, V. Maldonado | Francja, Hiszpania 2007 | 88’ prelekcja: Jak działa kino? Przepięknie skonstruowana opowieść o podróży, poszukiwaniu, odwadze i poświęceniu. Mały chłopiec pokonuje swój strach, aby rozwikłać zagadkę znikających gwiazd. Tim, mieszkaniec domu dziecka, boi się nocy. Bardzo lubi jednak obserwować gwiazdy i w ich blasku marzyć. Pewnego dnia z nieba znika ulubiona gwiazda Tima. Pomimo lęku przed ciemnością chłopiec wchodzi na dach, aby jej poszukać. Wkrótce bohater orientuje się, że kolejne światełka także gasną. Z pomocą kota Tobermory’ego, mimo ogromnego strachu, Tim wyrusza w magiczną podróż, aby odkryć tajemnicę znikających gwiazd. Nagrody Goya w kategorii „najlepszy film animowany” 2008 Wątki z prelekcji Zastanowimy się, na czym polega magia kina dziś, a na czym opierała się sto lat temu. Pomówimy o filmie jako podróży i wchodzeniu w świat snu. Czy ktoś identyfikuje się z filmowym bohaterem? Pojęcia kluczowe lęki i fobie, strach, słabości, siła wewnętrzna, magia kina, nastrój, obraz, identyfikacja z bohaterem, światło, cień Materiały dydaktyczne Jeśli nie będę się bał, nic mi nie zrobisz, czyli jak walczyć z cieniem własnego strachu. Rozmawiamy o filmie „Nocturna”. Propozycja pracy plastycznej Lampiony ze sceną z filmu – uświadomienie dzieciom roli światła w projekcji kinowej

2. svein i szczur reż. V. Ringen | Norwegia 2007 | 73’ prelekcja: Jak powstaje film?

3. zestaw filmów krótkich: bohaterowie dnia codziennego nowość czas trwania: 40’ prelekcja: Muzyka w filmie

4. nowe przygody dzieci z bullerbyn reż. L. Hallström | Szwecja 1987 | 95’ prelekcja: Książka i film

5. zestaw filmów krótkich: animacje czas trwania: 59’ prelekcja: Co to jest animacja?

6. sonia śpi gdzie indziej nowość reż. C. Edfeldt, L. H. Clyne | Szwecja 2016 | 79’ prelekcja: Co to jest scenografia?

7. biuro detektywistyczne lassego i mai. sekret rodziny von broms reż. P. Klänge, W. Söderlund | Finlandia, Szwecja 2013 | 73’ prelekcja: Aktorskie zadania

więcej niż lekcja, więcej niż kino

cykle dla sp 4–6:

na www.nhef.pl dostępne są:

• • • •

• szczegółowy opis każdego filmu • wątki z prelekcji do każdego tytułu • materiały dydaktyczne do pobrania – scenariusze lekcji, karty pracy, propozycje tematów do dyskusji • opinie psychologów • lista miast, w których realizowane są poszczególne cykle • daty spotkań w twoim kinie.

Filmowe lekcje – klasa 4. Młodzi w obiektywie Kino współczesne Świat filmu

tu znajdziesz: • • • • •

opis dostępnych cykli filmowych opinie nauczycieli powiązanie z podstawą programową przykład, jak pracujemy z filmem podstawowe informacje o wszystkich tytułach cyklu.

nowe horyzonty edukacji filmowej

szkoła podstawowa 4–6

więcej niż lekcja, więcej niż kino

filmowe lekcje – klasa 4. Prezentowany cykl to ciekawe tematy oraz interesujący, dynamiczni bohaterowie, których losy dostarczają młodym widzom wielu emocji. Twórcy wybranych filmów, skupiając się na ważnych dla dzieci zagadnieniach, nie unikają również trudnych tematów, takich jak tolerancja, inność, współpraca, wyzwania technologiczne. Stawiają także pytania o mocne strony, zainteresowania i rozwój młodego człowieka. Filmowe lekcje to propozycja dla nauczycieli klas czwartych, którzy chcą realizować elementy podstawy programowej w sposób niesztampowy, rozbudzając ciekawość uczniów poza szkolnymi ławkami i bez podręczników. Tematyka poszczególnych tytułów dotyka najważniejszych wyzwań stojących przed młodym człowiekiem. Bohaterowie filmowi poprzez swoje historie stają się nośnikami uniwersalnych prawd. Pokazują, że ich sprawy wcale nie są błahe, że mają wiele wymiarów i znaczeń. Uczniowie w czwartej klasie wkraczają w nowy świat, który oczekuje od nich coraz więcej i stawia przed nimi niełatwe zadania. Filmy wchodzące w skład cyklu promują takie wartości jak przyjaźń, tolerancja, wrażliwość, praca zespołowa, co doskonale koresponduje z podstawą programową, gdzie mowa jest m.in. o: • odkrywaniu swoich zainteresowań i umiejętności uczenia się • kształtowaniu u uczniów postaw sprzyjających rozwojowi indywidualnemu i społecznemu. Iwona Brzózka-Złotnicka – polonistka, bibliotekarka, animatorka kultury, koordynatorka programów edukacyjnych (m.in. Mistrzowie Kodowania)

nowe horyzonty edukacji filmowej

1. wicher reż. K. von Garnier | Niemcy 2013 | 101’ prelekcja: Słucham, myślę, rozumiem Film o trudnych relacjach między pokoleniami (babcią i wnuczką), które poprawić może wspólna pasja i cel. Historia Miki, która z powodu problemów w szkole zostaje wysłana na wakacje do babci prowadzącej stadninę koni. Początkowo czas spędzony u surowej i oschłej kobiety wydaje się dziewczynce największą karą. Sytuacja zmienia się, gdy podczas pobytu Mika zaprzyjaźnia się z niezwykłym koniem o imieniu Wicher. Wkrótce okazuje się, że zwierzęciu grozi niebezpieczeństwo. Czy babcia i wnuczka mimo nieporozumień będą umiały połączyć siły, by zawalczyć o ocalenie konia? Wątki z prelekcji Porozmawiamy o tym, dlaczego warto się uczyć i dlaczego ludzie chcą być mądrzy i wiedzieć coraz więcej. Postaramy się omówić różne źródła wiedzy. Zapytamy o to, czego mogą nauczyć nas inni ludzie, a czego musimy nauczyć się sami. Pojęcia kluczowe nauka, inteligencja, autorytet, eksperyment Materiały dydaktyczne dyskusja: Nauka nie musi być nudna, a każda okazja jest dobra do odkrywania świata.

2. podejmując ryzyko reż. N. van Kilsdonk | Holandia, Belgia 2011 | 87’ prelekcja: Świat jest ciekawy

3. wojna na deski reż. M. Rogaar | Holandia 2014 | 87’ prelekcja: Zróbmy to razem

4. rabarbar nowość reż. M. de Cloe | Holandia 2014 | 70’ prelekcja: W świecie nowych technologii

5. superbrat reż. B. Larsen | Dania 2009 | 89’ prelekcja: Każdy inny, wszyscy równi

6. felix reż. R. Durrant | Republika Południowej Afryki 2013 | 97’ prelekcja: Moja pasja

7. eskil i trynidad reż. S. Apelgren | Szwecja 2013 | 103’ prelekcja: Ludzie wokół nas

więcej niż lekcja, więcej niż kino

młodzi w obiektywie Młody widz, poszukujący swojego miejsca w świecie, nieustannie próbuje nazywać swoje emocje, by nie czuć się zagubionym. Utożsamienie się z bohaterem filmowym przychodzi mu niezwykle łatwo. Odbiorca, śledząc postępowanie rówieśnika na ekranie, uczy się rozwiązywać własne problemy. Przyczyną nawiązywania silnej relacji z bohaterem filmowym jest możliwość wskazania analogii w jego postępowaniu do działań podejmowanych przez jego rówieśnika w świecie rzeczywistym. Bohaterowie prezentowanych w tym cyklu produkcji stają przed ważnymi wyborami, które nie są obce większości dzieci w ich wieku. Tym samym film jest doskonałym narzędziem służącym do uwrażliwiania i poszerzania wiedzy o relacjach ludzkich. Widz obserwuje gotowe rozwiązania, jednocześnie dowiaduje się o skomplikowanej sieci współzależności, wśród których jest jednostką zaangażowaną, postrzeganą podmiotowo i traktowaną poważnie. Filmy wybrane w tym zestawie łączą w sobie atrakcyjną dla młodych widzów formę z niebanalną i wartościową pod względem edukacyjnym treścią. Przede wszystkim jednak starają się dotknąć tego wszystkiego, co składa się na rzeczywistość młodszych nastolatków, angażując ich do podjęcia dialogu. Dzięki pracy z cyklem „Młodzi w obiektywie” uczeń: • poznaje metody krytycznego odbioru, analizy i interpretacji tekstu kultury • konfrontuje własne doświadczenia z sytuacją bohaterów • interpretuje wartości etyczne wpisane w przekaz naddany dzieła filmowego • poszukuje przyczyn zaobserwowanych zjawisk społecznych i projektuje ich konsekwencje zgodnie z własnym rozumieniem świata i oglądem relacji społecznych • poszerza rozumienie pojęć etycznych i wartości pożądanych w społeczeństwie • dostrzega wartość współpracy, tolerancji, akceptacji i konieczność podejmowania odpowiedzialności za własne decyzje • ćwiczy spójne komunikowanie i uzasadnianie własnego zdania w oparciu o treść danego obrazu filmowego. Joanna Waszkowska – nauczycielka języka polskiego w Zespole Szkół Pry watnych „T woja Przyszłość” w Sosnowcu, członkini grupy Superbelfrzy RP

nowe horyzonty edukacji filmowej

1. felix R. Durrant | Republika Południowej Afryki 2013 | 97’ prelekcja: Pasja Treść filmu jest skupiona na ukazaniu trudności dziecka w dokonaniu wyboru pomiędzy równorzędnymi wartościami – szacunkiem wobec rodzica a własną pasją. Twórcy filmu koncentrują uwagę widza na procesie szukania sposobów wyjścia z patowej sytuacji. Felix, na przekór zdecydowanie sprzeciwiającej się temu mamie, pragnie uczyć się gry na saksofonie. Chłopiec dzięki stypendium zaczyna właśnie naukę w elitarnej szkole, jednak codziennie, w tajemnicy przed mamą, poświęca czas na ćwiczenia, które mają go przygotować do szkolnego koncertu jazzowego. Najtrudniejszą walkę bohater toczy sam ze sobą. Na akceptacji rodzica zależy mu tak samo, jak na grze na saksofonie. Film w odmienny sposób definiuje pojęcie buntu, zwracając uwagę widza na sytuację, w której należy szukać kompromisu. nagrody Nagroda jury dziecięcego dla najlepszego filmu pełnometrażowego dla dzieci oraz wyróżnienie jury nauczycieli na Międzynarodowym Festiwalu Młodego Widza Ale Kino! w Poznaniu 2014 Film jako kontekst pomocny przy omawianiu powieści A. Maleszki „Magiczne drzewo. Olbrzym” Wątki z prelekcji Zapytamy o to, czym się interesujemy. Każdy z nas jest inny i może mieć inne pasje. Porozmawiamy o doskonaleniu umiejętności jako drodze do sukcesu. Pojęcia kluczowe pasja, zainteresowania, współzawodnictwo, wytrwałość, kompromis Materiały dydaktyczne Jak zostać doskonałym jazzmanem? Rozmawiamy o filmie „Felix”.

2. superbrat reż. B. Larsen | Dania 2009 | 89’ prelekcja: Pokonywanie barier

3. chłopiec i świat reż. A. Abreu | Brazylia 2013 | 80’ prelekcja: Podróż do świata dorosłych

4. zestaw filmów krótkich: rywalizacja nowość czas trwania: 51’ prelekcja: Rywalizacja

5. sekrety wojny nowość reż. D. Bots | Holandia 2014 | 91’ prelekcja: Wojna, czyli zło

6. mamo, kocham cię reż. J. Nords | Łotwa 2013 | 82’ prelekcja: Prawda i kłamstwo

7. zestaw filmów krótkich: wyzwania czas trwania: 67’ prelekcja: Wyzwania

więcej niż lekcja, więcej niż kino

kino współczesne Cykl „Kino współczesne” zaplanowano tak, by prezentować uczniom ważne dla nich zagadnienia w sposób wieloaspektowy. W zestawieniu położono nacisk na to, by wybrane filmy przedstawiały bohaterów, ich zachowania i wartości na przekór stereotypowo przypisywanym im cechom. Proponowane tytuły stanowią znakomity punkt wyjścia do dyskusji na ważne tematy, takie jak porozumienie czy wrażliwość na drugiego człowieka.

Joanna Waszkowska – nauczycielka języka polskiego w Zespole Szkół Pry watnych „T woja Przyszłość” w Sosnowcu, członkini grupy Superbelfrzy RP

W natłoku zdarzeń i wielości otaczających nas informacji młody człowiek pragnie zrozumieć, jak zdefiniować siebie. Wbrew pozorom nie zadowala się uproszczeniami, chce być traktowany poważnie jako pełnoprawny widz, czego często nie doświadcza ze strony komercyjnych, szeroko reklamowanych superprodukcji filmowych. Cykl „Kino współczesne” został pomyślany w ten sposób, by wymagać od odbiorcy interpretacji, skłaniać do refleksji i pobudzać do zadawania pytań. Jednocześnie proponowane filmy traktują młodego widza jak partnera, któremu nie ułatwia się zadania, nie podpowiada gotowych rozwiązań. Dzięki temu uczniowie odwiedzający kino z uwagą śledzą poczynania bohaterów i wczuwają się w daną sytuację, co zachęca do późniejszej dyskusji i rozważania konsekwencji wyborów rówieśnika ze szklanego ekranu. Cykl skierowany do dojrzalszych uczniów, ciekawych świata i otwartych na rozmowę. Dzięki pracy z cyklem „Kino współczesne” uczeń: • poznaje metody krytycznego odbioru, analizy i interpretacji tekstu kultury • konfrontuje własne doświadczenia z sytuacją bohaterów • interpretuje wartości etyczne wpisane w przekaz naddany dzieła filmowego • interpretuje dzieło filmowe jako strukturę wielowymiarową • poszukuje przyczyn zaobserwowanych zjawisk społecznych i projektuje ich konsekwencje zgodnie z własnym rozumieniem świata i oglądem relacji społecznych • poszerza rozumienie pojęć etycznych i wartości pożądanych w społeczeństwie • dostrzega wartość współpracy, tolerancji, akceptacji i konieczność podejmowania odpowiedzialności za własne decyzje • ćwiczy spójne komunikowanie i uzasadnianie własnego zdania w oparciu o treść danego obrazu filmowego.

nowe horyzonty edukacji filmowej

1. lodowy smok reż. M. Hogdahl | Szwecja 2012 | 77’ prelekcja: Jak reagować na zmiany? Prezentowany film to kino przygodowe, pełne dynamicznych zwrotów akcji. Twórca produkcji z wyczuciem pokazuje świat i różnorodne zachowania nastolatków. Tytuł powstał na podstawie książki Mikaela Engströma. Ojciec jedenastoletniego Mika ma problemy z alkoholem i zaniedbuje rodzicielskie obowiązki. Chłopiec przeprowadza się ze Sztokholmu do cioci na północ Szwecji. To zupełnie inny świat, tylko kilkanaścioro dzieci w szkole, nowe miejsce i nieznane zwyczaje. Z czasem opieka społeczna decyduje o przeniesieniu chłopca do rodziny zastępczej. Dorośli wydają się ignorować zdanie chłopca w tej sprawie. Oparciem w nowej sytuacji stają się dla Mika nowo poznani przyjaciele i… wspólnie skonstruowany pojazd. nagrody Nagroda Złoty Żuk, Szwedzki Instytut Filmowy 2013 Film jako kontekst przy omawianiu powieści L. M. Montgomery „Ania z Zielonego Wzgórza” Wątki z prelekcji Omówimy sytuację rodzinną głównego bohatera – nieporadność ojca, zaniedbywanie rodzicielskich obowiązków, szukanie wsparcia. Zapytamy o to, jak komunikować własne potrzeby. Zastanowimy się, jak pokonać stres towarzyszący zmianie. Pojęcia kluczowe odpowiedzialność, odnalezienie się w nowej sytuacji, stres, przyjaźń, metafora Materiały dydaktyczne „Lodowy smok”, czyli o tym, jak poradzić sobie w zupełnie nowych okolicznościach.

2. wojna na deski reż. M. Rogaar | Holandia 2014 | 87’ prelekcja: Przyjaźń wystawiona na próbę

3. eskil i trynidad reż. S. Apelgren | Szwecja 2013 | 103’ prelekcja: Różnimy się od siebie

4. rabarbar nowość reż. M. de Cloe | Holandia 2013 | 70’ prelekcja: Pierwsza miłość

5. życie według nino reż. S. van Dusseldorp | Holandia 2014 | 77’ prelekcja: Rozmawianie o… wszystkim

6. twardziele reż. Ch. Lo | Norwegia 2013 | 74’ prelekcja: Jak przeciwstawić się przemocy w szkole?

7. zestaw filmów krótkich: dorośli i dzieci 4–6 czas trwania: 47’ prelekcja: Relacja z dorosłymi

więcej niż lekcja, więcej niż kino

świat filmu Cykl jest przeznaczony dla dociekliwych uczniów starszych klas szkoły podstawowej i stanowi odpowiedź na zainteresowanie dzieci procesem powstawania filmu. Śledzenie wszystkich etapów, które prowadzą od pomysłu do projekcji na ekranie kinowym, będzie dla nich fascynującą przygodą. Uczestnicy spotkań w ramach tego cyklu dowiedzą się, jak wyglądały pierwsze pokazy filmowe oraz czym kino sprzed stu lat różniło się od współczesnego. Dzieci prześledzą kolejne etapy powstawania filmu, a także będą miały okazję dowiedzieć się, jaką rolę odgrywają kostiumy, scenografia czy muzyka. Ich zdolności interpretacyjne pomoże rozwinąć poznanie różnorodnych konwencji filmowych. Każde spotkanie poświęcone będzie innemu zagadnieniu. Po zajęciach uczniowie będą bardziej wnikliwymi i świadomymi widzami. Cykl wspiera realizację treści zawartych w podstawie programowej, m.in.: • dostrzeganie swoistości artystycznej filmu • odróżnianie fikcji od rzeczywistości oraz realizmu od fantastyki • wskazywanie cech charakterystycznych przekazów audiowizualnych – ruchome obrazy, warstwa dźwiękowa • dostrzeganie głównego przesłania oraz elementów składających się na dzieło filmowe – scenariusz, reżyseria, ujęcie, gra aktorska. Paulina Krześniak – nauczycielka języka polskiego w Szkole Podstawowej nr 32 z Oddziałami Integracyjnymi im. Małego Powstańca

nowe horyzonty edukacji filmowej

1. zestaw filmów krótkich: kino nieme czas trwania: 66’ prelekcja: Narodziny kina Współcześnie, po ponad stu latach istnienia kina, seanse filmowe są bardzo popularne. Jak wyglądały pierwsze projekcje? Jakie były reakcje widzów? Na te i inne pytania odpowiemy podczas spotkań w kinie. Zestaw pierwszych niemych filmów uświadomi uczniom, jak wyglądało kino u swoich początków. Młodzi odbiorcy dowiedzą się, jak wyglądały pierwsze pokazy i kim był taper. Widzowie będą mieli okazję uświadomić sobie, że od chwili wynalezienia kinematografu do momentu, gdy filmy zaczęły opowiadać rozbudowane historie, musiało upłynąć wiele czasu. Wątki z prelekcji Omówimy okoliczności wynalezienia kinematografu i wyświetlenia pierwszego pokazu filmowego. Podczas spotkania prelegent przekaże podstawowe informacje na temat początków kinematografii (filmy, nazwiska twórców). Uczniowie będą mieli też okazję zapoznać się z konwencją kina niemego. Pojęcia kluczowe kinematograf, kino nieme, kamera, taśma filmowa, wynalazek Materiały dydaktyczne Historie opowiedziane bez słów. W kinie przed stoma laty.

2. podejmując ryzyko reż. N. van Kilsdonk | Holandia, Belgia 2011 | 87’ prelekcja: Kino po stu latach

3. wicher reż. K. von Garnier | Niemcy 2013 | 101’ prelekcja: Jak powstaje film

4. zigzag kid reż. V. Bal | Holandia 2012 | 95’ prelekcja: Zadania scenografii i kostiumu

5. syn winnetou nowość reż. A. Erkau | Niemcy 2015 | 90’ prelekcja: Muzyka w filmie

6. bracia lwie serce reż. O. Hellbom | Szwecja 1977 | 106’ prelekcja: Książka i film

7. zestaw filmów krótkich: filmowe konwencje czas trwania: 59’ prelekcja: Filmowe konwencje

więcej niż lekcja, więcej niż kino

cykle dla gimnazjum:

na www.nhef.pl dostępne są:

• • • • •

• szczegółowy opis każdego filmu • wątki z prelekcji do każdego tytułu • materiały dydaktyczne do pobrania – scenariusze lekcji, karty pracy, propozycje tematów do dyskusji • film jako kontekst – propozycje wykorzystania filmu przy omawianiu innych tekstów kultury • lista miast, w których realizowane są poszczególne cykle • daty spotkań w twoim kinie.

Filmowe lekcje – klasa 1. Filmowe lekcje – klasa 2. Młodzi w obiektywie Między kulturami Świat współczesny

tu znajdziesz: • • • • •

opis dostępnych cykli filmowych opinie nauczycieli powiązanie z podstawą programową przykład, jak pracujemy z filmem podstawowe informacje o wszystkich tytułach cyklu.

nowe horyzonty edukacji filmowej

gimnazjum

więcej niż lekcja, więcej niż kino

filmowe lekcje – klasa 1. Zestaw składa się z siedmiu filmów, które łączy młody bohater poszukujący definicji najważniejszych wartości. Cykl jest adresowany do uczniów klasy I gimnazjum, którzy analizując dodatkowe dzieła kultury, wzbogacą swoją wiedzę i umiejętności wskazane w podstawie programowej języka polskiego. Proponowane zestawienie filmów w centrum uwagi widza sytuuje namysł nad zagadnieniami takimi jak miłość, przyjaźń, śmierć, cierpienie, nadzieja, wiara religijna, samotność, inność, poczucie wspólnoty, solidarność czy sprawiedliwość. Przedstawione przykłady filmowe pokazują, że młody człowiek uczy się wartości poprzez obserwację i naśladowanie lub konfrontację i eksperyment. Bohaterowie wybranych produkcji tworzą własny archipelag szczęścia w świecie, który im nie odpowiada. Czerpią wiedzę z doświadczenia osób starszych, świat dorosłych ich fascynuje i inspiruje do zadawania pytań oraz porządkowania obecnego stanu rzeczy. Prezentowane w cyklu filmy pokazują, że najlepszą formą nauki życia jest doświadczanie rzeczywistości i prowadzenie dyskusji na temat egzystencji człowieka. W zakresie odbioru tekstów kultury wszystkie filmy z zestawienia realizują wymienione cele: • czytanie dzieł kultury z uwzględnieniem narzędzi właściwych wypowiedzi filmowej • analiza i interpretacja tekstu kultury z uwzględnieniem problematyki utworu, świata przedstawionego, wyborów i postaw bohaterów, języka wypowiedzi, w tym symboliki itp. • odnajdywanie nawiązań do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych • przyjmowanie i akceptowanie właściwych postaw bohaterów • zajmowanie stanowiska i formułowanie opinii na temat filmu. Wioletta Mrozek – nauczycielka języka polskiego i edukacji filmowej w Gimnazjum Integracyjnym nr 52, animatorka kultury, autorka innowacji pedagogicznej „Film uczy i wychowuje”, autorskiego programu nauczania „Świat w kadrze”, koordynatorka Międzyszkolnego Konkursu Filmowego „Moje spotkanie z filmem”, Międzynarodowego Festiwalu Filmowego „Up to 21” w Dzielnicy Warszawa-Wola

nowe horyzonty edukacji filmowej

1. mały lalkarz reż. T. Paladino | Francja 2010 | 52’ prelekcja: Wartości renesansu wciąż aktualne Historia przyjaźni francuskiego mistrza sztuki lalkarskiej i dziewięcioletniego chłopca zafascynowanego teatrem. Bohaterowie odbywają razem podróż po Nicei, wystawiając przygodnej publiczności anegdotyczne spektakle, które z każdą nową próbą stają się doskonalszym i pełniejszym przeżyciem dla młodego ucznia. Film jest przykładem dokumentalnego kina drogi. Poznajemy mistrza teatru obwoźnego, Sergia Dottiego, i Adriena – dorastającego chłopca, którego matka wysłała w podróż życia. Celem wyprawy jest urzeczywistnienie sztuki teatralnej w wielu wymiarach. Pierwszym z nich jest budowanie relacji między mistrzem a jego publicznością, drugim – zgłębianie procesu tworzenia. Teatr jest również drogą do dojrzałości Adriena, dla mistrza Sergia okazuje się zaś spuścizną, którą próbuje komuś przekazać. Jest nią nie tylko teatr i charakterystyczne postrzeganie świata, ale także szukanie odpowiedzi na najważniejsze pytania, nurtujące każdą jednostkę. Nagrody Pierwsza nagroda w kategorii „najlepszy film dokumentalny” Docs Against Gravity Film Festiwal, nominacja w Konkursie Pełnometrażowych Filmów Dokumentalnych Film jako kontekst przy omawianiu „Starego człowieka i morza” Hemingwaya, „Władcy pierścieni” Tolkiena (relacja międzypokoleniowa Santiago i Manolina, Frodo i Gandalfa, portret mędrca-przewodnika), przy omawianiu gatunku literackiego – dziennika (o specyfice dziennika filmowego) Wątki z prelekcji Przypomnimy uniwersalne wartości okresu renesansu. Porozmawiamy o sposobach uprawiania sztuki. Zapytamy, czy podróż może być sposobem poznawania nie tylko świata, ale także samego siebie. Zastanowimy się nad przykładami kina dokumentalnego i kina drogi. Pojęcia kluczowe inspiracja, portret, pejzaż, przeżycie estetyczne, dyskurs Materiały dydaktyczne język polski: Wyprawa po mądrość – o relacji Sergia i Adriena. lekcja wychowawcza: W poszukiwaniu własnych pasji.

więcej niż lekcja, więcej niż kino

2. podkręć jak beckham reż. G. Chadha | Francja, Wielka Brytania, Niemcy, USA 2002 | 112’ prelekcja: Konflikt międzypokoleniowy czy kulturowy?

3. żałuję reż. D. Schram | Holandia 2013 | 95’ prelekcja: Świat dobra i zła

4. wszystko będzie dobrze reż. T. Wiszniewski | Polska 2007 | 98’ prelekcja: Wiara góry przenosi

5. gnijąca panna młoda reż. T. Burton, M. Johnson | USA, Wielka Brytania 2005 | 76’ prelekcja: Miłość ociera się o śmierć

6. wszystko może się przytrafić reż. M. Łoziński | Polska 1995 | 39’

drzazga

reż. W. Wawszczyk | Polska 2008 | 17’ prelekcja: Życie przemija

7. we are the best reż. L. Moodysson | Dania, Szwecja 2014 | 102’ Prelekcja: Przyjaźń ponad wszystko

filmowe lekcje – klasa 2. Zestawienie zawiera siedem filmów, które łączy postać bohatera szukającego odpowiedzi na pytania egzystencjalne. Cykl jest adresowany do uczniów drugiej klasy gimnazjum, którzy dzięki pracy i kontaktowi z proponowanymi filmami wzbogacą swoją wiedzę i umiejętności, nie tylko z zakresu analizy tekstów kultury. Poszukiwanie swojego miejsca w świecie, w środowisku i rodzinie to kluczowa potrzeba dojrzewającego nastolatka. Młody człowiek uczy się postępować moralnie i sam buduje granice moralności za pomocą intuicji i posiadanych wzorców. Dojrzewające dziecko może kształtować własną moralność, jednak nie ma wpływu na nieuchronność końca życia i cierpienie spowodowane chorobą. Bohater może przyjąć dwie postawy wobec przemijania. Pierwszą jest bunt i uczucie katastrofizmu. Pytanie o sens życia będzie w tym wypadku prowadziło w przepaść. Drugą postawą jest akceptacja i próba przezwyciężenia ciężaru śmierci i choroby. Prezentowany cykl pokazuje, że afirmując życie i ciesząc się nim, można wygrać ze strachem. W zakresie odbioru tekstów kultury wszystkie filmy z cyklu realizują wymienione cele: • czytanie dzieł kultury z uwzględnieniem narzędzi właściwych wypowiedzi filmowej • analiza i interpretacja tekstu kultury z uwzględnieniem problematyki utworu, świata przedstawionego, wyborów i postaw bohaterów, języka wypowiedzi, w tym symboliki itp. • odnajdywanie nawiązań do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych • przyjmowanie i akceptowanie właściwych postaw bohaterów • zajmowanie stanowiska i formułowanie opinii na temat filmu. Wioletta Mrozek – nauczycielka języka polskiego i edukacji filmowej w Gimnazjum Integracyjnym nr 52, animatorka kultury, autorka innowacji pedagogicznej „Film uczy i wychowuje”, autorskiego programu nauczania „Świat w kadrze”, koordynatorka Międzyszkolnego Konkursu Filmowego „Moje spotkanie z filmem”, Międzynarodowego Festiwalu Filmowego „Up to 21” w Dzielnicy Warszawa-Wola

nowe horyzonty edukacji filmowej

1. była sobie dziewczynka reż. M. Monheim | Niemcy 2014 | 104’ prelekcja: Życie – między akceptacją a rezygnacją Nastoletnia Charleen stwierdza, że życie straciło sens. Być może przyczyną takich wniosków jest odbywanie stażu w zakładzie pogrzebowym, a może u podstaw takiego odczucia leży uwielbienie twórczości Kurta Cobaina… Bohaterka postanawia więc zbuntować się przeciwko takiemu stanowi rzeczy i decyduje się na desperacki krok. Charleen pochodzi z rozbitej rodziny. Odejście ojca zostawiło piętno na jej osobowości, a niedoskonały kolejny związek mamy pozbawia ją marzeń o nieskalanej miłości. Charleen, znudzona życiem i ogarnięta melancholijnym nastrojem, ulega chwilowemu pragnieniu śmierci. Gdy dostaje od losu kolejną szansę, aby przeanalizować własne życie, z psychoterapeutą u boku postanawia się nie poddawać. Nastolatka będzie musiała zweryfikować uznawane wartości zarówno wśród ludzi, którym na niej zależy, jak i tych, którzy dopiero będą walczyć o jej uwagę. Nagrody Nagroda za najlepszy film pełnometrażowy w sekcji Enfants Terribles i nagroda publiczności Enfants Terribles na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Gijón 2014 | nagroda Bavarian Film Awards dla najlepszej początkującej aktorki (Jasna Fritzi Bauer) 2014

2. cygan reż. M. Šulik | Czechy, Słowacja 2011 | 100’ prelekcja: Świat jest więzieniem

3. lek na całe zło nowość reż. T. Schram | Holandia 2014 | 104’ prelekcja: Młody człowiek wobec wyborów

4. operacja hip-hop nowość

Film jako kontekst przy omawianiu wierszy „Deszcz jesienny” L. Staffa i „Jaką wartość ma życie” E. Lipskiej (zagadnienie katastrofizmu i dekadentyzmu wśród artystów młodopolskich i współczesnych), przy analizie „O żywocie ludzkim” J. Kochanowskiego (uniwersalny kodeks moralny człowieka renesansu) oraz przy omawianiu Wywiadu M. Białoszewskiego (zagadnienie groteski w ilustrowaniu śmierci)

reż. B. Evans | Nowa Zelandia 2014 | 94’ prelekcja: Spotkanie pokoleń

Wątki z prelekcji Porozmawiamy o pesymizmie życiowym głównej bohaterki i omówimy jego źródła. Zapytamy o przemijanie i fascynację śmiercią. Podamy przykłady estetycznych rozwiązań w sposobie ukazywania przeżyć Charleen. Omówimy motyw przemijania w kulturze.

reż. E. Deleuze | Francja 2016 | 90’ prelekcja: Odnaleźć swoją wartość

5. nowy nowość reż. R. Rosenberg | Francja 20015 | 76’ prelekcja: Przyjaźń to dobrowolne uczucie

6. miss impossible nowość 7. 4. piętro reż. A. Mercero | Hiszpania 2003 | 101’ prelekcja: Należy kochać życie

Pojęcia kluczowe dekadentyzm, katastrofizm, groteska, bunt, ruch kamery Materiały dydaktyczne język polski: Rozmowa Charleen ze śmiercią. lekcja wychowawcza: Szanuję własne życie.

więcej niż lekcja, więcej niż kino

młodzi w obiektywie Nastolatkowie postrzegają świat przez pryzmat własnych doświadczeń, oczekiwań i wymagań. Identyfikacja z bohaterami filmowymi pomaga im przejść przez problemy okresu dojrzewania, wyciągnąć wnioski i skłonić do refleksji nad własnym postępowaniem. Cykl ten przybliża ważne zagadnienia, z którymi mierzą się młodzi ludzie. Bohaterami wszystkich filmów w cyklu są rówieśnicy polskich gimnazjalistów. Uczniowie mają okazję skonfrontować się z tematami takimi jak: przemoc, brak akceptacji ze strony kolegów i koleżanek, zderzenie własnych marzeń z rzeczywistością, niepełnosprawność, samotność i poszukiwanie autorytetów. Widzowie przekonają się, że te problemy dotyczą również młodych ludzi w Anglii, Niemczech, Holandii, Francji i USA. Cykl stanowi cenne uzupełnienie lekcji takich przedmiotów jak: wiedza o społeczeństwie, wychowanie do życia w rodzinie, etyka czy godzina z wychowawcą. Na języku polskim natomiast będzie stanowił punkt wyjścia do rozważań o wartościach, a także do uświadomienia uczniom, że film nie tylko stanowi źródło wiedzy o świecie, ale również jest równoprawnym tekstem kultury. Uczniowie dzięki pracy z cyklem „Młodzi w obiektywie”: • doskonalą umiejętności dyskusji i prezentowania własnego stanowiska • poznają ważne zagadnienia z zakresu etyki • rozwijają kompetencje związane z inteligencją emocjonalną i społeczną. Anna Równy – trenerka i edukatorka filmowa, konsultantka w zakresie metodyki pracy z filmem, członkini grupy SuperBelfrzy RP, autorka podręczników do języka polskiego i materiałów dydaktycznych dla nauczycieli, w tym scenariuszy lekcji z zakresu edukacji filmowej

nowe horyzonty edukacji filmowej

1. ślepaki reż. B. Sahling | Niemcy 2004 | 112’ prelekcja: Niepełnosprawność Marie i Inga mają po 13 lat i są osobami niewidomymi. Pewnego dnia spotykają Herberta, nielegalnego imigranta, który marzy o powrocie do Kazachstanu. Postanawiają mu pomóc i zakładają trzyosobowy zespół muzyczny, grający i zarabiający na ulicy. Marie i Inga to trzynastolatki, które różnią się od swoich rówieśników jedynie tym, że są niewidome. Przeżywają pierwsze miłosne rozczarowania, borykają się z problemami wieku dojrzewania, mają kłopoty w szkole i marzą o sławie i popularności. Ich życie odmienia się w momencie spotkania Rosjanina Herberta, którego największym pragnieniem jest powrót do ojczyzny. Przyjaciółki postanawiają mu pomoc i wprowadzają w czyn swoje plany dotyczące założenia muzycznego zespołu i zarabiania w ten sposób na życie. Uzbierane pieniądze chcą przeznaczyć na bilet powrotny dla Herberta. Nagrody The Golden Cairo – Nagroda UNICEF od jury dziecięcego na MFF dla Dzieci w Kairze (Egipt) 2004 | Kryształowy Niedźwiedź – Wyróżnienie specjalne na Berlinale za najlepszy film 2004

2. juno reż. J. Retman | USA 2007 | 96’ prelekcja: Nastoletnia miłość

3. podkręć jak beckham reż. G. Chadha | Wielka Brytania 2002 | 112’ prelekcja: Walka o marzenia

Film jako kontekst Film przydatny przy omawianiu motywu ślepca w różnych tekstach kultury (mitologia, Biblia, J. Tuwim „Ślepcy”, P. Bruegel „Ślepcy”, „Carte Blanche”, reż. J. Lusiński).

4. bluebird

Wątki z prelekcji Pomówimy o osobach z niepełnosprawnością fizyczną i psychiczną. Zastanowimy się, jaka jest bariera między światem ludzi zdrowych i osób niepełnosprawnych. Czy można ją usunąć lub zredukować? Porozmawiamy o życiu ludzi niewidomych, ich sposobach postrzegania rzeczywistości i radzenia sobie w codziennych obowiązkach.

5. żałuję

Pojęcia kluczowe wytrwałość, przyjaźń, sytuacja ludzi niewidomych (niepełnosprawnych), tolerancja, pokonywanie barier Materiały dydaktyczne język polski: Jak pokazać świat „niewidziany” przez bohaterów filmu – narracja subiektywna. lekcja wychowawcza: Rozmawiamy o niepełnosprawności.

więcej niż lekcja, więcej niż kino

reż. M. de Jong | Holandia 2004 | 90’ prelekcja: Przemoc wśród rówieśników

reż. D. Schram | Holandia 2013 | 95’ prelekcja: Jak reagować na bullying

6. była sobie dziewczynka reż. M. Monheim | Niemcy 2014 | 104’ prelekcja: Konsekwencje moich decyzji

7. mały lalkarz reż. T. Paladino | Polska, Francja 2010 | 52’ prelekcja: Śladami mędrca

między kulturami Tytuły z tego zestawienia układają się w filmową podróż po krajach o różnych kulturach, wyznaniach, systemach politycznych i poziomach gospodarczych. Kontakt ucznia z proponowanymi filmami jest doskonałym uzupełnieniem wiedzy o otaczającym świecie i jego problemach; tym samym wpływa na kształtowanie odpowiednich postaw społecznych. Cykl pokazuje, że choć współczesna zglobalizowana kultura wydaje się jednorodna, to podobieństwa są jednak tylko pozorne. Zestawione w cyklu filmy prezentują, w jaki sposób religia i kultura wpływają na życie ich rówieśników w różnych częściach świata. Tematy prelekcji i przygotowane materiały dydaktyczne uświadamiają uczniom, że dzieci w Indiach, Iranie, Afganistanie, Arabii Saudyjskiej i innych krajach mają podobne problemy w okresie dojrzewania jak oni, podobne marzenia i podobnie patrzą na świat. Poznane filmy przyczynią się do kształtowania w gimnazjalistach postaw tolerancji i empatii, a także poszerzą ich wiedzę o życiu społecznym i politycznym na świecie. Różnice międzykulturowe ukazane przez twórców filmowych pozwolą uczniom na zapoznanie się z takimi terminami jak: asymilacja, izolacja, tożsamość etniczna czy narodowość. Wybór powyższego programu umożliwi przedstawienie wymienionych zagadnień w sposób wieloaspektowy i interdyscyplinarny. Uczniowie dzięki pracy z cyklem „Między kulturami”: • rozwiną kompetencje związane z inteligencją społeczną i emocjonalną • poznają ważne zagadnienia z zakresu socjologii i kulturoznawstwa • będą kształtować postawy tolerancji wobec różnych kultur i religii • udoskonalą umiejętności dyskusji i prezentowania własnego stanowiska. Anna Równy – trenerka i edukatorka filmowa, konsultantka w zakresie metodyki pracy z filmem, członkini grupy SuperBelfrzy RP, autorka podręczników do języka polskiego i materiałów dydaktycznych dla nauczycieli, w tym scenariuszy lekcji z zakresu edukacji filmowej

nowe horyzonty edukacji filmowej

1. slumdog. milioner z ulicy reż. D. Boyle | W. Brytania 2008 | 120’ prelekcja: Pokonać siebie Zrealizowana z rozmachem historia osiemnastoletniego Jamala pochodzącego ze slumsów w Bombaju, który niespodziewanie wygrywa popularny teleturniej. Czy uda mu się żyć tak, jak zapragnie? Bohaterem filmu opartego na popularnej książce jest osiemnastoletni Jamal, mieszkaniec Mumbaju (Bombaj), który bierze udział w indyjskiej wersji „Milionerów”. W trakcie trzymającego w napięciu programu policja aresztuje go pod zarzutem oszustwa. Podczas przesłuchania chłopak opowie historię swojego życia, indyjskich gangów i wielkiej miłości. W tle jego wspomnień, nawiązujących do amerykańskiego mitu „od pucybuta do milionera”, widz ma możliwość obserwowania zjawisk społecznych i gospodarczych współczesnych Indii.

2. persepolis

Nagrody zdobywca 8 Oscarów w 2008 roku w kategoriach m.in.: najlepszy film, muzyka, zdjęcia, montaż

3. fighter – kochaj i walcz

Film jako kontekst przy omawianiu noweli Bolesława Prusa „Z legend dawnego Egiptu” – rola przypadku i przeznaczenia w życiu Wątki z prelekcji Porozmawiamy o podziałach społecznych, systemie kastowym i sytuacji ekonomicznej w Indiach. Omówimy współczesny kult celebrytów i rolę programów typu „Milionerzy”. Egzotyczna bajka czy prawdziwy obraz hinduskiej mentalności – zapytamy o to, jakie wrażenie na mieszkańcach świata zachodniego wywiera film. Pojęcia kluczowe podziały społeczne, kastowość, przeznaczenie, marzenia Materiały dydaktyczne język polski: Tak było zapisane, czyli o przeznaczeniu w kulturze. geografia: Kontrasty społeczne i gospodarcze Indii. wiedza o kulturze: Kino Bollywood.

więcej niż lekcja, więcej niż kino

reż. V. Paronnaud, M. Satrapi | Francja, USA 2007 | 95’ prelekcja: Wierność sobie

reż. N. Arthy | Dania 2007 | 100’ prelekcja: Pasja

4. dziewczynka w trampkach reż. H. Al-Mansour | Niemcy, Arabia Saudyjska 2012 | 100’ prelekcja: Kobiety w świecie islamu

5. latawce reż. B. Dzianowicz | Polska 2008 | 52’ prelekcja: Krajobraz po bitwie

6. przeznaczone do burdelu reż. Z. Briski, R. Kauffman | Indie, USA 2004 | 85’ prelekcja: Sztuka dystansu

7. cygan reż. M. Šulík | Czechy, Słowacja 2011 | 100’ prelekcja: Wybór

świat współczesny „Świat współczesny” to cykl filmów dokumentalnych i fabularnych, które podejmują uniwersalne problemy współczesności. Potrzeba akceptacji, stereotypy i uprzedzenia, godzenie się z historią, poszukiwanie siebie czy dążenie do szczęścia to tylko niektóre z wątków poruszanych przez autorów tytułów wybranych do cyklu. Cykl „Świat współczesny” to bardzo różnorodny zestaw filmów – zarówno pod względem tematycznym, jak i formalnym. Wszystkie tytuły łączy uniwersalny przekaz i skoncentrowanie na realnych problemach współczesności. Uwaga autorów skupia się przede wszystkim na tematach ważnych dla młodych odbiorców – prezentowane kino porusza zatem wątki takie jak kryzys rodziny, starzenie się społeczeństwa, dyskryminacja ze względu na płeć czy poglądy. Świat współczesny podejmuje je w sposób atrakcyjny i zrozumiały, dzięki czemu stanowią odpowiednią propozycję filmową zarówno dla starszych, jak i młodszych gimnazjalistów. Poruszana tematyka wymaga jednak pewnej dojrzałości i przygotowania, zwłaszcza od widzów rozpoczynających naukę w gimnazjum. Praca z filmami znajdującymi się w cyklu „Świat współczesny” sprawia, że uczeń: • omawia na podstawie poznanych dzieł literackich i innych tekstów kultury podstawowe, ponadczasowe zagadnienia egzystencjalne • dostrzega i poddaje refleksji uniwersalne wartości humanistyczne • zauważa zróżnicowanie postaw społecznych, obyczajowych, narodowych, religijnych, kulturowych • rozpoznaje problemy najbliższego otoczenia i szuka ich rozwiązań. Izabela Wyppich – nauczycielka plastyki, zajęć artystycznych, historii i wiedzy o kulturze w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 1 w Rudzie Śląskiej, współorganizatorka DKF „KaFe In-ni”, od lat zaangażowana w edukację filmową, członkini grupy SuperBelfrzy RP

nowe horyzonty edukacji filmowej

1. lek na całe zło nowość reż. T. Schram | Holandia 2014 | 98’ prelekcja: Dorastanie Casper mieszka ze swoją mamą. Kocha grać na pianinie i jest podekscytowany tym, że dostał się do młodzieżowej orkiestry. Zaprzyjaźnia się z Anouk, dziewczyną z chóru. Kiedy odkrywa, że jego mama choruje, postanawia odszukać swojego ojca. Nastoletni Casper powoli wchodzi w dorosłość. Gra na pianinie, komponuje, udaje mu się nawet dostać do młodzieżowej orkiestry. Poznaje Anouk, dziewczynę z chóru, i zaprzyjaźnia się z nią. Wszystko się zmienia, gdy pewnego dnia bohater przypadkowo odkrywa, że jego mama jest ciężko chora. Przejęty jej stanem i niepewną przyszłością postanawia wraz ze swoim najlepszym przyjacielem odszukać i poznać nigdy niewidzianego ojca. Okazuje się, że to niełatwe zadanie, które wiąże się z wieloma zmianami w do tej pory uporządkowanym życiu Caspra. Nagrody Nagroda Główna na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Dla Dzieci i Młodzieży KINOLUB w Krakowie 2015 Film jako kontekst Film pomocny przy omawianiu utworu literackiego opisującego relację: rodzic – dziecko, np. Irena Jurgielewiczowa „Ten Obcy” (Ula i jej ojciec), oraz przy analizie funkcji sztuki (plastyka, muzyka, zajęcia artystyczne). Wątki z prelekcji Porozmawiamy o poszukiwaniu własnych korzeni i tożsamości. Podczas spotkań poruszymy wątek relacji w rodzinie (matka i syn, ojciec i syn). Zapytamy, czy sztuka może być drogą do wyzwolenia i samoświadomości. Pojęcia kluczowe dorosłość, funkcje sztuki, śmierć, relacje w rodzinie Materiały dydaktyczne lekcja wychowawcza: Kim jestem? W poszukiwaniu tożsamości. muzyka, zajęcia artystyczne: Sztuka moim językiem. Jak wyrażać siebie poprzez muzykę?

więcej niż lekcja, więcej niż kino

2. operacja hip-hop nowość reż. B. Evans | Nowa Zelandia 2014 | 93’ prelekcja: Przełamywanie stereotypów

3. jak to jest reż. B. Webb | Wielka Brytania 2009 | 100’ prelekcja: Przyjaźń wystawiona na próbę

4. nowy nowość reż. R. Rosenberg | Francja 2015 | 81’ prelekcja: Akceptacja w nowym środowisku

5. powrót do brundibára nowość reż. D. Wolfsperger | Niemcy, Czechy 2014 | 88’ prelekcja: Trudna przeszłość

6. miss impossible nowość reż. E. Deleuze | Francja 2016 | 90’ prelekcja: Odnaleźć swoją wartość

7. 4. piętro nowość reż. A. Mercero | Hiszpania 2003 | 101’ prelekcja: Radość i cierpienie

cykle dla szkół ponadgimnazjalnych: • • • • • • •

Kino polskie Wielokulturowość w filmie Trudne tematy Analiza filmu Między tekstami kultury – klasa 1. Między tekstami kultury – klasa 2. Między tekstami kultury – klasa 3.

tu znajdziesz: • • • • •

opis dostępnych cykli filmowych opinie nauczycieli powiązanie z podstawą programową przykład, jak pracujemy z filmem podstawowe informacje o wszystkich tytułach cyklu.

na www.nhef.pl dostępne są: • szczegółowy opis każdego filmu • wątki z prelekcji do każdego tytułu • materiały dydaktyczne do pobrania – scenariusze lekcji, karty pracy, propozycje tematów do dyskusji • film jako kontekst – propozycje wykorzystania filmu przy omawianiu innych tekstów kultury • lista miast, w których realizowane są poszczególne cykle • daty spotkań w twoim kinie.

nowe horyzonty edukacji filmowej

szkoła ponadgimnazjalna

więcej niż lekcja, więcej niż kino

kino polskie Cykl łączący klasykę polskiego kina z najciekawszymi produkcjami ostatnich lat. Sprawdzi się jako materiał do zajęć poświęconych rodzimej kinematografii czy – szerzej – kulturze. Kontakt z dziełami zawartymi w zestawieniu poszerzy także wiedzę uczniów o współczesności w aspekcie społecznym. Zestaw daje uczniom szansę poznania różnych form i gatunków filmowych, a także umożliwia zrozumienie złożoności jednostkowych postaw i wyborów. Proponowane dokumenty i fabuły odmienne pod względem formalnym i tematycznym są dobrym pretekstem do dyskusji na tematy takie jak: wolność, godność, człowieczeństwo, jak również rodzina czy przyjaźń. Filmy pochodzące z tego cyklu przybliżają też społeczne i polityczne aspekty polskiej rzeczywistości (od lat 50. do współczesności) i ich oddziaływanie zarówno na jednostkę, jak i zbiorowość. Mogą być zatem przydatne nie tylko wychowawcom, nauczycielom języka polskiego i wiedzy o kulturze, ale także WOS-u, HiS-u i historii. Ponieważ bohaterami wielu filmów cyklu są ludzie młodzi, czyni to ich historie bliskimi uczniom, co jest nie bez znaczenia w dyskusji wokół problemów i postaw prezentowanych w filmach. Zajęcia inspirowane cyklem pozwalają realizować podstawę programową w zakresie: • konfrontowania tekstu literackiego z innymi tekstami kultury, np. formami plastycznymi, teatralnymi, filmowymi • dostrzegania obecnych w tekstach kultury uniwersalnych wartości i norm społecznych, a także konfliktów wartości (np. równości i wolności, sprawiedliwości i miłosierdzia) oraz rozumienia źródeł tych konfliktów • odczytywania treści alegorycznych i symbolicznych utworu oraz rozpoznawania sposobów kreowania świata przedstawionego i bohatera (narracja, fabuła, sytuacja liryczna, akcja) • poznania wybranych filmów z twórczości polskich reżyserów (np. K. Kieślowskiego, A. Munka, A. Wajdy, K. Zanussiego). Jolanta Manthey – nauczycielka języka polskiego i edukacji filmowej w I LO im. Mikołaja Kopernika w Gdańsku, autorka podręcznika i publikacji pomocniczych z języka polskiego dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych, egzaminatorka maturalna, lokalna liderka Filmoteki Szkolnej

nowe horyzonty edukacji filmowej

1. rewers reż. B. Lankosz | Polska 2009 | 101’ prelekcja: Człowiek wobec historii Mroczne czasy stalinizmu ukazane w konwencji czarnej komedii. Historia została przedstawiona z perspektywy trzech kobiet, reprezentantek różnych pokoleń. Uczuciowe perypetie naiwnej miłośniczki poezji okazują się pretekstem do przedstawienia codzienności lat 50. naznaczonej wpływem państwa i jego służb. Jest rok 1953. Sabina pracuje w wydawnictwie i marzy o wielkiej miłości. Jej matka i babcia pragną wydać ją za mąż. Niestety Sabina odrzuca kolejnych „narzeczonych”, czekając na tego jedynego. Jej marzenia zdają się spełniać, gdy na horyzoncie pojawia się przystojny Bronisław. Tylko babcia ma wątpliwości i w przeciwieństwie do Sabiny i jej matki krytycznie ocenia wybranka dziewczyny. Sceptycyzm najstarszej kobiety okazuje się uzasadniony, a konsekwencje związku z przystojnym Bronkiem daleko idące. Klamrowa konstrukcja filmu niesie dającą do myślenia pointę.

2. człowiek z żelaza

Nagrody Złote Lwy oraz nagrody za najlepsze zdjęcia, najlepszą rolę kobiecą, najlepszą rolę męską na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni 2009 | Brązowa Żaba w Konkursie Głównym festiwalu Plus Camerimage 2009 dla Marcina Koszałki za zdjęcia do filmu

reż. A. Wajda | Polska 1981 | 147’ prelekcja: Historia zapisana na gorąco

Film jako kontekst Do wykorzystania podczas analizy tekstów kultury z epoki romantyzmu, zwłaszcza przy omawianiu konwencji miłości i pojęcia synkretyzmu gatunkowego. Film wzbogaci również zajęcia dotyczące zjawisk literackich drugiej poł. XX w., szczególnie w zakresie dzieł ukazujących problem totalitaryzmu.

4. beats of freedom – zew wolności

Wątki z prelekcji Wspólnie cofniemy się do czasów stalinizmu w Polsce i spróbujemy określić wpływ partii na życie obywateli w tamtych czasach. Wymienimy także różne typy konwencji gatunkowych w filmie. Odpowiemy na pytanie, czym jest postmodernizm. Pojęcia kluczowe totalitaryzm, PRL, konwencja, synkretyzm, postmodernizm materiały dydaktyczne język polski: Czy historia jest czarno-biała? O „Rewersie” Borysa Lankosza

więcej niż lekcja, więcej niż kino

3. wszystko, co kocham reż. J. Borcuch | Polska 2009 | 91’ prelekcja: Dojrzewanie jako temat filmowy

reż. L. Gnoiński, W. Słota | Polska 2010 | 75’ prelekcja: Przestrzenie wolności w społeczeństwie zniewolonym

5. sztuka znikania reż. B. Konopka | Polska 2013 | 52’ prelekcja: Filmowe sposoby dokumentowania historii

6. amator reż. K. Kieślowski | Polska 1979 | 117’ prelekcja: Kieślowski i jego dylematy

7. chce się żyć reż. M. Pieprzyca | Polska 2013 | 107’ prelekcja: Niepełnosprawność jako temat filmowy

wielokulturowość w filmie Cykl jest skierowany do uczniów wstępnie przygotowanych do dyskusji o problemach odnalezienia się w obcej kulturze, funkcjonowania w globalnym świecie, tolerancji dla odmienności etnicznej czy narodowościowej. Zestawienie może być komentarzem do wydarzeń politycznych i społecznych, które rozgrywają się w Polsce i Europie w ciągu ostatnich lat. Terroryzm i manipulacje w polityce i mediach doprowadzają do postaw nieufności i ksenofobii wobec imigrantów. W świecie wolnego handlu, otwartych granic i rynku pracy wśród nas mają prawo żyć i funkcjonować ludzie o innych kulturach i religiach. Dobór filmów wynikał z potrzeby kształtowania w młodych ludziach postaw tolerancji i akceptacji, nie tylko wobec przedstawicieli mniejszości narodowo-etnicznych, ale także innych religii, poglądów politycznych i orientacji seksualnych. Zestawione w tym cyklu produkcje pokazują uczniom, w jaki sposób religia i kultura kształtują życie mieszkańców krajów europejskich i azjatyckich. Część tytułów odnosi się do tematyki związanej z imigrantami i ich funkcjonowaniem w krajach, które tylko pozornie okazują się otwarte na obcokrajowców i ich odmienne kultury. Uczniowie dzięki pracy z cyklem „Wielokulturowość”: • rozwiną kompetencje związane z inteligencją społeczną i emocjonalną • poznają ważne zagadnienia z zakresu politologii, socjologii i kulturoznawstwa • będą kształtować postawy tolerancji wobec różnych kultur i religii • udoskonalą umiejętności dyskusji i prezentowania własnego stanowiska. Anna Równy – trenerka i edukatorka filmowa, konsultantka w zakresie metodyki pracy z filmem, członkini grypy Superbelfrzy RP, autorka podręczników do języka polskiego i materiałów dydaktycznych dla nauczycieli, w tym scenariuszy lekcji z zakresu edukacji filmowej

nowe horyzonty edukacji filmowej

1. combat girls reż. D. F. Wnendt | Niemcy 2011 | 103’ prelekcja: Przełamywanie uprzedzeń Marisa ma dwadzieścia lat i nienawidzi obcokrajowców. Pewnego dnia poznaje afgańskiego uchodźcę i od tego momentu jej wyobrażenia o świecie zaczynają się powoli zmieniać. Marisa to młoda dziewczyna, która nienawidzi imigrantów i Żydów. Uważa, że w Niemczech – jej rodzinnym kraju – dzieje się coraz gorzej. Bohaterka wykazuje pełną pogardę dla policji i władz państwowych, zachowuje się prowokująco, pije i wdaje się w bójki. Jedynym miejscem, gdzie czuje się dobrze, jest gang neonazistów, w którym panują nienawiść, przemoc i ksenofobia. Przekonania dziewczyny przejdą ewolucję, kiedy przypadkowo spotka na swojej drodze młodego afgańskiego uchodźcę. Po konfrontacji z nim dowie się, że czarno-białe zasady obowiązujące w jej gangu to nie jedyny sposób interpretowania rzeczywistości. Nagrody Nagroda First Steps Awards dla najlepszego fabularnego filmu pełnometrażowego, Niemcy 2011

2. klasa reż. L. Cantet | Francja 2008 | 128’ prelekcja: Społeczeństwo wielokulturowe

3. 5 rozbitych kamer

Film jako kontekst przy omawianiu tekstów literackich dotyczących II wojny światowej ukazujących mechanizmy nazizmu, np. fragmentów powieści K. Moczarskiego „Rozmowy z katem”

reż. E. Burnat, G. Davidi | Palestyna, Francja, Izrael, Holandia 2011 | 90’ prelekcja: W cieniu wielkiej polityki

Wątki z prelekcji Zdefiniujemy pojęcia takie jak swój, obcy, inny i zilustrujemy je przykładami. Przypomnimy, czym był nazizm. Zastanowimy się, skąd się biorą ruchy neonazistowskie i dlaczego zyskują na popularności. Postawimy pytanie o sposoby walki z uprzedzeniami.

reż. J. R. Salgado, W. Wenders | Brazylia, Francja, Niemcy 2014 | 110’ prelekcja: Ofiary wojen i uchodźcy

Pojęcia kluczowe uprzedzenia, ksenofobia, rasizm, szowinizm, nazizm, neonazizm materiały dydaktyczne WOS: „Combat girls. Krew i honor” – zagadnienia narodowościowe. lekcja wychowawcza: Wokół świata neonazistów. Jak rodzi się i gaśnie fascynacja tą grupą?

więcej niż lekcja, więcej niż kino

4. sól ziemi nowość

5. cud purymowy reż. I. Cywińska | Polska 2000 | 57’ prelekcja: Tożsamość kulturowa

6. mustang nowość reż. D. G. Ergüven | Francja, Niemcy, Turcja, Katar 2015 | 97’ prelekcja: Kobiety w kraju islamu

7. dumni i wściekli reż. M. Warchus | Wielka Brytania, Francja 2014 | 120’ prelekcja: Ponad podziałami

trudne tematy Cykl jest adresowany do uczniów, którzy w sposób otwarty i dojrzały starają się poznawać prawdę o otaczającym nas świecie. Kino współczesne bardzo często proponuje młodym ludziom filmy, które ważne dla nich tematy spłaszczają i bagatelizują. W proponowanym zestawie nie ma takich tytułów. Jest za to odwaga patrzenia na świat i szukanie nowych, nieoczywistych form wypowiedzi. Trudne tematy dają okazję do zadawania pytań, konfrontacji z różnymi postawami moralnymi, dostrzegania i tolerowania inności. Przemoc wśród rówieśników, wykluczenie, brak tolerancji wobec odmienności, odpowiedzialność za siebie i innych, konsekwencja podejmowanych decyzji, przyjaźń, miłość, nienawiść… to tylko niektóre z ważnych, ale niełatwych tematów, które podejmują twórcy zawartych w cyklu tytułów. Każdy film można z łatwością przywołać jako kontekst do dzieł literackich, co jest według podstawy programowej zasadniczym elementem analizy i interpretacji tekstów kultury na poziomie szkoły ponadgimnazjalnej. Powiązanie z wymogami kształcenia na tym poziomie edukacyjnym można zauważyć także na poziomie: • wskazywania związków między różnymi aspektami utworu: estetycznym, etycznym i poznawczym • prezentowania własnych przeżyć wynikających z kontaktu z dziełem sztuki • rozpoznawania sposobów kreowania świata przedstawionego i bohatera • dostrzegania w utworach uniwersalnych norm i konfliktów wartości. Dorota Bąk – nauczycielka j. polskiego, wiedzy o kulturze i koordynatorka edukacji filmowej w Liceum Filmowym z oddziałami dwujęzycznymi przy Warszawskiej Szkole Filmowej

nowe horyzonty edukacji filmowej

1. wymyk reż. G. Zgliński | Polska 2011 | 85’ prelekcja: „Wymyk” jako uniwersalna opowieść o wyzwaniach człowieczeństwa Brutalny napad, którego ofiarą jest Jerzy, a niemym świadkiem jego brat Albert, to początek historii o winie i karze, wyrzutach sumienia i konsekwencjach decyzji, które podejmujemy. Bracia Alfred i Jerzy prowadzą wspólnie rodzinną firmę. Różni ich wszystko: pomysł na sposób działania w biznesie, sytuacja rodzinna, stosunek do życia i jego styl. Rywalizacja o pozycję w rodzinie i firmie jest przyczyną konfliktu między braćmi. Podczas wspólnej podróży podmiejską kolejką mężczyźni są świadkami chuligańskiej napaści na młodą kobietę. Jerzy interweniuje, co kończy się dla niego tragicznie, Alfred pozostaje bierny. Ta chwila zmienia nieodwracalnie życie Alfreda, który musi zmierzyć się z konsekwencjami wypadku. Musi zadać sobie pytania, dlaczego stchórzył, dlaczego nie stanął w obronie kobiety i brata.

2. ja też reż. A. Naharro, Á. Pastor | Hiszpania 2010 | 103’ prelekcja: Stereotypy w postrzeganiu niepełnosprawności

Nagrody nagrody Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni 2011 w kategoriach: najlepszy scenariusz (J. Margański, G. Zgliński), najlepszy debiut reżyserski (G. Zgliński), najlepsza drugoplanowa rola kobieca (G. Muskała)

3. zjazd absolwentów

Film jako kontekst Przy omawianiu motywu winy i kary w literaturze: II cz. „Dziadów”, wybranych balladach A. Mickiewicza, np. „Lilije”, „Świtezianka”, „Rybka”; „Zbrodni i karze” F. Dostojewskiego czy „Makbecie” W. Szekspira. Film można wykorzystać jako kontekst do tematu konfliktu pomiędzy rodzeństwem, wyjaśnić frazeologizm „kainowe znamię” i połączyć z omawianiem biblijnej historii Kaina i Abla, „Balladyny” J. Słowackiego czy III cz. „Dziadów” A. Mickiewicza.

reż. D. Ribeiro | Polska 2014 | 96’ prelekcja: Znaczenie słowa „akceptacja”

Wątki z prelekcji Cechy kina psychologicznego, analiza zachowania bohaterów, banalizacja zła w internecie. Pojęcia kluczowe odpowiedzialność, zło moralne, poczucie winy, tchórzostwo, kainowe znamię

reż. A. Odell | Szwecja 2015 | 88’ prelekcja: Między fabułą, dokumentem a performance’em

4. w jego oczach 5. baby blues reż. K. Rosłaniec | Polska 2013 | 104’ prelekcja: Dojrzałość i odpowiedzialność jako określenia prawdziwej dorosłości

6. nietykalni reż. O. Nakache, E. Toledano | Polska 2012 | 113’ prelekcja: Czy przyjaźń może przekraczać różnice społeczne?

7. mama reż. X. Dolan | Kanada 2014 | 140’ prelekcja: Między pokoleniami

Materiały dydaktyczne język polski lub lekcja wychowawcza: Co można, a czego nie powinno się oceniać w kategoriach czarne – białe? język polski: O „dochodzeniu do siebie”.

więcej niż lekcja, więcej niż kino

analiza filmu Zajęcia w tym cyklu odbywają się po projekcji filmu. Uczniowie biorą udział w wykładzie ilustrowanym prezentacją multimedialną. Dowiadują się, jakie kolejne kroki należy podjąć, aby dokonać analizy tekstu kultury, i w jakie pojęcia z zakresu języka filmu należy być wyposażonym. Cykl „Analiza filmu” wymaga od uczniów uwagi i zaangażowania. Wśród siedmiu tytułów odnajdziemy różne gatunki i przykłady cennych osiągnięć kinematografii europejskiej, amerykańskiej i polskiej ostatnich lat, wyróżnianych najważniejszymi nagrodami filmowymi. Poruszane w trakcie prelekcji tematy związane są z analizą filmowych środków wyrazu, pojęciami z pogranicza filmu i innych sztuk oraz poszukiwaniem kulturowych kontekstów. Wymienione elementy stanowią dziś zbiór niezbędnych narzędzi współczesnego maturzysty, który na ustnym egzaminie dojrzałości z języka polskiego musi wykazać się umiejętnością analizy kadru i plakatu filmowego, stosując pojęcia z zakresu teorii filmu i wiedzę historyczno-filmową. Uczeń, który zapozna się z filmami tego cyklu i ich problematyką, z pewnością stanie się świadomym odbiorcą dzieł filmowych, a wiadomości zdobyte w trakcie rocznego projektu przełożą się również na doskonalenie umiejętności analizy innych tekstów kultury, takich jak: malarstwo, fotografia, rzeźba i architektura. Uczeń, biorąc udział w projekcjach i prelekcjach cyklu „Analiza filmu”: • doskonali umiejętność analizy i interpretacji filmu • konfrontuje dzieło filmowe z innymi tekstami kultury • wykorzystuje w interpretacji niezbędne pojęcia i konteksty • prezentuje własne przeżycia, a także wyszukuje w oglądanych tytułach wartości narodowe i uniwersalne. Anna Równy – trenerka i edukatorka filmowa, konsultantka w zakresie metodyki pracy z filmem, członkini grypy Superbelfrzy RP, autorka podręczników do języka polskiego i materiałów dydaktycznych dla nauczycieli, w tym scenariuszy lekcji z zakresu edukacji filmowej

nowe horyzonty edukacji filmowej

1. labirynt fauna reż. G. del Toro | Hiszpania, Meksyk | USA 2006 | 112’ prelekcja: Mit Jest rok 1944. Pięć lat po zakończeniu wojny domowej Hiszpania pozostaje pod autorytarnymi rządami frankistów. Mała Ofelia przenosi się wraz z ciężarną matką i sadystycznym ojczymem do ukrytego w lesie wojskowego posterunku. Pewnego dnia dziewczynka odkrywa tajemniczy labirynt, w którym spotyka Fauna. Dwunastoletnia Ofelia wraz z matką i znienawidzonym ojczymem przeprowadza się do wiejskiego domu. Posiadłość położona jest w pobliżu starego, zrujnowanego labiryntu, który szybko staje się ulubionym miejscem zabaw dziewczynki. Ofelia, nie mogąc poradzić sobie z samotnością i brutalnością otaczającej rzeczywistości, wymyśla sobie własny wyimaginowany świat. Jest on pełny fantastycznych stworów i tajemniczych miejsc, do których ucieka przy każdej możliwej okazji. Ową krainą włada tytułowy Faun. Na film składają się dwa równoważne i dopełniające się wątki: świat wyobraźni głównej bohaterki i rzeczywistość historyczna Hiszpanii czasów rządów frankistów. Nagrody Oscary 2007 w kategoriach: najlepsza charakteryzacja, najlepsza scenografia, najlepsze zdjęcia

2. motyl i skafander reż. J. Schnabel | Francja, USA 2007 | 112’ prelekcja: Perspektywa widzenia

3. ida reż. P. Pawlikowski | Polska, Dania 2013 | 80’ prelekcja: Filmowa podróż

4. control

Film jako kontekst przy omawianiu motywu labiryntu w różnych tekstach kultury, np. mitologia – labirynt Minotaura, opowiadania B. Schulza, F. Kafka „Proces”

reż. A. Corbijn | USA, Japonia, Wielka Brytania, Australia 2007 | 121’ prelekcja: Demitologizacja ikony

Wątki z prelekcji Zastanowimy się nad warstwą symboliczną dzieła i ustalimy zastosowaną perspektywę narracyjną. Omówimy bajkę o róży: motyw matczynego łona, narodzin nowego życia, klucz kolorystyczny, relację między dwoma światami, montaż roletkowy, dążenie do nieśmiertelności. Dokonamy analizy motywu labiryntu jako figury rytuału przejścia, inicjacji, dorastania, wyboru.

reż. A. Folman | Australia, Belgia, Finlandia, Francja, Niemcy, Szwajcaria, USA, Izrael 2008 | 90’ prelekcja: Innowacja formy

Pojęcia kluczowe mit, symbol, narracja, baśń, labirynt, inicjacja, faszyzm

więcej niż lekcja, więcej niż kino

5. walc z baszirem

6. slow west nowość reż. J. Maclean | Nowa Zelandia, Wielka Brytania 2015 | 84’ prelekcja: Kino gatunków

7. body /ciało reż. M. Szumowska | Polska 2015 | 90’ prelekcja: Metafizyka codzienności

między tekstami kultury – klasa 1. Cykle „Między tekstami kultury” dla klas 1–3 to dialog z epokami historyczno-kulturowymi oraz wybranymi tekstami kultury. Program ułożony według kolejności epok historyczno-literackich uwzględnia wymagania nowej podstawy programowej języka polskiego, jest przydatny w nauczaniu historii, WOS-u, WOK-u, zajęć artystycznych, religii, etyki i języków obcych.

Małgorzata Wiśniewska – nauczycielka języka polskiego i wiedzy o kulturze w IX LO im. Klementyny Hoffmanowej w Warszawie; autorka wdrożonej w IX LO innowacji pedagogicznej „Edukacja filmowa” i programu klasy kulturowo-filmowej; edukatorka filmowa (scenariusze analizy filmowej i prelekcje w kinach) oraz autorka warsztatów dla nauczycieli i uczniów szkół ponadgimnazjalnych; współpracownik dystrybutorów filmowych w zakresie metodyki i dydaktyki filmowej; ekspert w wydawnictwie Nowa Era, Wydawnictwie Szkolnym PWN i PISF-ie

Zestawy filmowe przygotowują do nowej formuły egzaminu pisemnego i ustnego z języka polskiego, wskazując na konteksty kulturowe, do których uczniowie mogą się odwołać w trakcie wypowiedzi ustnej i w konstruowaniu pracy pisemnej. Uczeń zostanie wyposażony w narzędzia analizy i interpretacji tekstu kultury, co pomoże mu nie tylko zdać egzamin dojrzałości, ale także świadomie i satysfakcjonująco funkcjonować w świecie kultury. Cykl dla klasy 1. obejmuje czas od starożytności do oświecenia, akcentując współczesną perspektywę oglądu i rozumienia odległych czasów, ludzkich wyborów, pasji i namiętności oraz podejmowanych w tych epokach problemów. Uczniowie biorący udział w zajęciach w ramach cyklu zdobędą i utrwalą kompetencje opisane w nowej podstawie programowej, takie jak: • rozwój wrażliwości emocjonalnej i artystycznej, wynikającej z kontaktu z dziełem sztuki • rozwój intelektualny w zakresie formułowania własnych sądów (w formie pisemnej i ustnej) oraz uczestniczenia w dyskusji o dziele • uformowanie postawy nakierowanej na wartości etyczne i społeczne • zaktywizowanie do współpracy z rówieśnikami i dorosłymi. Uczestnictwo w cyklu pomoże nauczycielom w: • stymulowaniu i rozwijaniu zainteresowań humanistycznych uczniów • wprowadzaniu ucznia w świat różnych kręgów tradycji – polskiej, europejskiej, światowej • zapoznaniu z najważniejszymi tendencjami w kulturze współczesnej

nowe horyzonty edukacji filmowej

1. cezar musi umrzeć reż. P. i V. Taviani | Włochy 2012 | 76’ prelekcja: Uczłowieczenie i resocjalizacja poprzez sztukę Paradokumentalny zapis eksperymentu artystycznego – teatralnej adaptacji Szekspirowskiego „Juliusza Cezara”, przygotowanej w ramach warsztatów i wystawianej przez więźniów w rzymskim zakładzie karnym o zaostrzonym rygorze. Dzieło uznanych reżyserów, braci Tavianich, to filmowy zapis eksperymentu artystycznego z udziałem więźniów w charakterze aktorów, przeprowadzonego w rzymskim zakładzie karnym o zaostrzonym rygorze. Paradokument pokazuje, w jaki sposób tekst dzieła Szekspira o buncie w obronie zagrożonych zasad republiki i sam proces powstawania spektaklu uczłowieczają groźnych przestępców, skłaniając ich do refleksji i przewartościowania własnego życia. Nagrody Złoty Niedźwiedź i Nagroda Jury Ekumenicznego na Festiwalu Filmowym w Berlinie 2012 Film jako kontekst Przydatny w dyskusji na temat rozumienia tragizmu w dramacie klasycznym i Szekspirowskim („Król Edyp”, „Antygona”, „Makbet”), jako inspiracja w dyskusji, np. na lekcjach wiedzy o kulturze czy zajęciach artystycznych, nad rolą teatru w dzisiejszym życiu i nad terapeutyczną i wychowawczą funkcją sztuki. Wątki z prelekcji Omówimy sylwetki twórców filmu oraz genezę i konwencję filmowego eksperymentu. Przypomnimy postać Juliusza Cezara i historię spisku na jego życie. Porozmawiamy o tematyce tragedii Szekspira, uwypuklając wątek tragizmu Brutusa. Planowana jest także praca nad tekstem – więźniowie w roli aktorów i spiskowców. Pojęcia kluczowe tragizm, świadomość tragiczna, tragedia Szekspira, paradokument, intertekstualność Materiały dydaktyczne język polski: O sile oddziaływania sztuki Szekspira i aktualności jego tragedii „Juliusz Cezar” w filmie „Cezar musi umrzeć” Vittorio i Paolo Tavianich.

2. dekalog i reż. K. Kieślowski | Polska 1989 | 53’ prelekcja: O potrzebie refleksji nad tym, w co wierzy współczesny człowiek

3. klasztor. pan vig i zakonnica reż. P. R. Gronkjaer | Dania 2006 | 84’ prelekcja: Jak nadać swojemu życiu sens i zostawić po sobie trwały ślad

4. braveheart nowość reż. M. Gibson | USA 1995 | 177’ prelekcja: Filmowa kreacja średniowiecznego rycerza i kochanka w kontekście epoki i etosu rycerskiego

5. romeo i julia nowość reż. B. Luhrmann | USA 1996 | 120’ prelekcja: Postmodernistyczna gra z konwencjami jako podstawowy zabieg adaptatorski Baza Luhrmanna i jej cele

6. misja reż. R. Joffe | Wielka Brytania 1986 | 126’ prelekcja: Konfrontacja praw ekonomii i polityki z zasadami moralnymi i duchowymi wartościami – koncepcja misji

7. kochanek królowej reż. N. Arcel | Czechy, Dania, Szwecja 2012 | 128’ prelekcja: Miłość i polityka w kontekście epoki oświecenia

więcej niż lekcja, więcej niż kino

między tekstami kultury – klasa 2. Cykle „Między tekstami kultury” dla klas 1–3 to dialog z epokami historyczno-kulturowymi oraz wybranymi tekstami kultury. Program ułożony według kolejności epok historyczno-literackich uwzględnia wymagania nowej podstawy programowej języka polskiego, jest przydatny w nauczaniu historii, WOS-u, WOK-u, zajęć artystycznych, religii, etyki, języków obcych.

Zestawy filmowe przygotowują do nowej formuły egzaminu pisemnego i ustnego z języka polskiego, wskazując na konteksty kulturowe, do których uczniowie mogą się odwołać w trakcie wypowiedzi ustnej i w konstruowaniu pracy pisemnej. Uczeń zostanie wyposażony w narzędzia analizy i interpretacji tekstu kultury, co pomoże mu nie tylko zdać egzamin dojrzałości, ale także świadomie i satysfakcjonująco funkcjonować w świecie kultury. W cyklu przeznaczonym dla klasy 2. (od romantyzmu do modernizmu) uwaga została skupiona na przybliżeniu uczniom za pomocą kontaktu z dziełem filmowym trudnych zagadnień XIX i XX wieku (m.in.: miłość, wolność, sztuka, pieniądz). Uczniowie biorący udział w zajęciach w ramach cyklu zdobędą i utrwalą kompetencje opisane w nowej podstawie programowej, takie jak: • rozwój wrażliwości emocjonalnej i artystycznej, wynikającej z kontaktu z dziełem sztuki • rozwój intelektualny w zakresie formułowania własnych sądów (w formie pisemnej i ustnej) oraz uczestniczenia w dyskusji o dziele • uformowanie postawy nakierowanej na wartości etyczne i społeczne • zaktywizowanie do współpracy z rówieśnikami i dorosłymi. Uczestnictwo w cyklu pomoże nauczycielom w: • stymulowaniu i rozwijaniu zainteresowań humanistycznych uczniów • wprowadzaniu ucznia w świat różnych kręgów tradycji – polskiej, europejskiej, światowej • zapoznaniu z najważniejszymi tendencjami w kulturze współczesnej

nowe horyzonty edukacji filmowej

1. fortepian reż. J. Campion | Australia, Nowa Zelandia 1993 | 121’ prelekcja: Romantyczna koncepcja artysty, miłości i natury Wzruszająca i oryginalna w konstrukcji romantyczna historia miłosna, której osią fabularną jest tytułowy instrument. Muzyka przemienia bohaterów, staje się formą wyrażenia bogatego świata wewnętrznego niemej Ady, układa też jej relacje z otoczeniem. Unikający ograniczeń wiktoriańskiego romansu oraz podejmujący polemikę z przypisanymi kobiecie tradycyjnymi rolami społecznymi i kulturowymi film Jane Campion subtelnie, a jednocześnie przejmująco obrazuje świat wrażliwości i uczuć głównej bohaterki i jej córki Flory. Ada, jako niemowa, szuka w muzyce formy autoekspresji i komunikacji ze światem. Dzięki niej znajduje też miłość… Nagrody Oscar dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej, Oscar dla najlepszej aktorki drugiego planu, Oscar za najlepszy scenariusz oryginalny | Złota Palma Cannes – najlepszy film i najlepsza aktorka | 3 nagrody BAFTA | Złoty Glob

2. przypadek

Film jako kontekst na zajęciach poświęconych romantycznej koncepcji artysty („Fortepian Szopena”), przydatny w definiowaniu cech i postawy bohatera romantycznego – kobiety (por. G. Sand, D. Potocka), przy analizie filmowego obrazu romantycznego, nadwrażliwego i uzdolnionego artystycznie dziecka (por. Orcio), przykład wykorzystania w filmie inspiracji malarskich epoki (wpływ sztuki C. D. Friedricha)

3. zniewolony. 12 years a slave

Wątki z prelekcji Przedstawimy sylwetkę Jane Campion jako przedstawicielki „kina kobiet”. Przypomnimy, czym charakteryzowała się epoka wiktoriańska. Spróbujemy nakreślić sylwetkę niemej artystki i jej życiowej pasji. Podczas zajęć zajmiemy się także konfrontacją surowej nowozelandzkiej przyrody z wiktoriańską skonwencjonalizowaną kulturą. Omówimy rolę muzyki i scenografii inspirowanej romantycznym malarstwem C. D. Friedricha. Przywołamy także inne konteksty romantyczne. Pojęcia kluczowe kino kobiet, funkcje muzyki, romantyzm w filmie Materiały dydaktyczne język polski: Sztuka i miłość. Muzyka jako forma komunikacji ze światem i sposób wyrażania siebie w filmie Jane Campion „Fortepian”.

więcej niż lekcja, więcej niż kino

reż. K. Kieślowski | Polska 1981 | 122’ prelekcja: Człowiek wobec możliwości zmiany swego losu: granice wolności i konieczności

reż. S. McQueen | USA, Wielka Brytania 2013 | 133’ prelekcja: Wolność, zniewolenie, niewolnictwo

4. balzac i mała chinka reż. D. Sijie | Chiny, Francja 2002 | 116’ prelekcja: Wpływ literatury na życie bohaterów

5. zestaw animacji czas trwania: 67’ prelekcja: Bogactwo znaczeń w filmie animowanym

6. dług reż. K. Krauze | Polska 1999 | 107’ prelekcja: Refleksja nad naturą zła – studium zbrodni i kary

7. ziemia obiecana reż. A. Wajda | Polska 1975 | 140’ prelekcja: Kapitalizm a wartości. Moralna cena kariery i awansu

między tekstami kultury – klasa 3. Cykle „Między tekstami kultury” dla klas 1–3 to dialog z epokami historyczno-kulturowymi oraz wybranymi tekstami kultury. Program ułożony według kolejności epok historyczno-literackich uwzględnia wymagania nowej podstawy programowej języka polskiego, jest przydatny w nauczaniu historii, WOS-u, WOK-u, zajęć artystycznych, religii, etyki, języków obcych.

Zestawy filmowe przygotowują do nowej formuły egzaminu pisemnego i ustnego z języka polskiego, wskazując na konteksty kulturowe, do których uczniowie mogą się odwołać w trakcie wypowiedzi ustnej i w konstruowaniu pracy pisemnej. Uczeń zostanie wyposażony w narzędzia analizy i interpretacji tekstu kultury, co pomoże mu nie tylko zdać egzamin dojrzałości, ale także świadomie i satysfakcjonująco funkcjonować w świecie kultury. Program cyklu dla klasy 3. proponuje pogłębioną refleksję nad historią Polski lat 50. i 60. z perspektywy kobiet uwikłanych w różny sposób w mechanizmy komunistycznego terroru. Uczniowie biorący udział w zajęciach w ramach cyklu zdobędą i utrwalą kompetencje opisane w nowej podstawie programowej, takie jak: • rozwój wrażliwości emocjonalnej i artystycznej, wynikającej z kontaktu z dziełem sztuki • rozwój intelektualny w zakresie formułowania własnych sądów (w formie pisemnej i ustnej) oraz uczestniczenia w dyskusji o dziele • uformowanie postawy nakierowanej na wartości etyczne i społeczne • zaktywizowanie do współpracy z rówieśnikami i dorosłymi. Uczestnictwo w cyklu pomoże nauczycielom w: • stymulowaniu i rozwijaniu zainteresowań humanistycznych uczniów • wprowadzaniu ucznia w świat różnych kręgów tradycji – polskiej, europejskiej, światowej • zapoznaniu z najważniejszymi tendencjami w kulturze współczesnej

nowe horyzonty edukacji filmowej

1. przesłuchanie nowość reż. R. Bugajski | Polska 1982 | 111’ prelekcja: Godność człowieka w konfrontacji z siłą i przemocą systemu totalitarnego Zapis psychologicznej gry, którą prowadzi kat – cyniczny i bezwzględny ubecki oficer śledczy (Janusz Gajos) – z niesłusznie aresztowaną ofiarą (w tej roli nagrodzona w Cannes Krystyna Janda). Wstrząsający obraz łamania charakterów i ludzkiej godności. Przejmujące studium kata, bezwzględnego ubeckiego oficera śledczego, i jego ofiary – niewinnej, przypadkowo zaplątanej w polityczne gry, tandetnej piosenkarki, Antoniny Dziwisz. Wstrząsający obraz mechanizmów stalinowskiego terroru i przemocy, którym główna bohaterka rzuca wyzwanie, podejmując dramatyczną walkę o swoją godność i człowieczeństwo. Nagrody Złota Palma w Cannes dla Krystyny Jandy Film jako kontekst Przydatny w prezentacji tematyki stalinizmu (totalitaryzmu) w sztuce oraz jako kontekst do lektury „Innego świata” G. Herlinga-Grudzińskiego (postawy kobiet-więźniarek). Wątki z prelekcji Przeanalizujemy okoliczności powstania filmu (półkownik). Omówimy problematykę buntu jednostki wobec systemu totalitarnego. Postaramy się sportretować ludzi systemu, ich motywacje i postawy. Przypomnimy wyznaczniki władzy totalitarnej.

2. rewers reż. B. Lankosz | Polska 2009 | 99’ prelekcja: Stalinizm inaczej – w konwencji psychologicznej czarnej komedii

3. matka królów nowość reż. J. Zaorski | Polska 1982 | 127’ prelekcja: Rozrachunek ze stalinizmem i polskim komunizmem

4. ida reż. P. Pawlikowski | Polska, Dania 2013 | 80’ prelekcja: Psychologiczne kino drogi w poszukiwaniu źródeł tożsamości osobistej i narodowej

Pojęcia kluczowe półkownik, totalitaryzm, stalinizm Materiały dydaktyczne język polski: Sztuka kontra „sztuka”, czyli jak trzeba odfałszować rzeczywistość. O „Przesłuchaniu” Ryszarda Bugajskiego.

więcej niż lekcja, więcej niż kino

nowe horyzonty edukacji filmowej

INNE PROJEKTY

więcej niż lekcja, więcej niż kino

Małe i duże filmowe podróże! W 2016 roku po raz trzeci zaprosimy dzieci w wieku od 4 do 12 lat i ich opiekunów do kin w całej Polsce na festiwal Kino Dzieci. Program festiwalu tworzy piękne i mądre kino, które zyskuje uznanie na światowych festiwalach filmowych i często jest pokazywane po raz pierwszy polskim widzom. Tegorocznej edycji towarzyszy motyw podróży, w którą pragniemy zabrać naszych najmłodszych widzów. Kino Dzieci zagości w blisko 20 miastach. Pokażemy filmy w sekcji konkursowej – wyselekcjonowane najlepsze, najciekawsze i najnowsze długie metraże. Do tego przegląd dziecięcej kinematografii francuskiej i wydarzenia branżowe dla dorosłych. To tylko fragment tego, co zagości w Waszych kinach! www.kinodzieci.pl

Dzień Dziecka z Kinem Dzieci: czerwiec 2016 Od czasów najdawniejszych, na które pozwalają nasze wspomnienia, Dzień Dziecka przypada na 1 czerwca. To dzień, którego każdy młody człowiek wypatruje z utęsknieniem, bo mieć swój dzień to ważna sprawa. A gdyby nie ograniczać się do tego jednego dnia, tylko przedłużyć go na więcej, na dłużej, na tydzień, na dwa, na miesiąc? Chcemy, by kino w czerwcu stało się przystanią dla dziecięcego kina, gdzie i przedszkolaki i trochę starsi znajdą świat pełen filmowych przygód! śledźcie nas na facebook.com/kinodzieci

aKINO – filmowy projekt edukacyjny Stworzyliśmy projekt, który ma na celu nie tylko promocję wartościowego kina, ale też zainspirowanie dzieci, młodzieży i prawie dorosłych do zaangażowania się w działania twórcze i społeczne. Spotkania odbywać się będą raz w miesiącu w maju, czerwcu, październiku, listopadzie i grudniu. Program kierowany jest do pięciu grup wiekowych: przedszkolaków, szkół podstawowych 1–3 i 4–6, gimnazjów oraz szkół ponadgimnazjalnych.

PAŹDZIERNIK: aaa ruszam się! W zdrowym ciele zdrowy duch! Z „Przewodnikiem po mikrosportach” odkrywamy aktywności niewymagające boiska i trenujemy, zwłaszcza w drużynie, wszystko – od badmintona po rzucanie frisbee.

LISTOPAD: aaa poszukuję!

Nasza społeczność od kuchni. W listopadzie nagrywamy mikrohistorie o chlebie. Dowiadujemy się od bliskich i sąsiadów, jak było MAJ: aaa jestem sobą! kiedyś. Może kryje się za tym jakaś niezwykła Co się składa na tożsamość? Więcej ele- historia? Tworzymy małe opowieści o codzienmentów, niż mogłoby się wydawać. Wygląd, ności wczoraj i dziś. doświadczenie, hobby, pochodzenie, przekonania, zainteresowania, a nawet to, czy bardziej GRUDZIEŃ: aaa kocham! lubimy psy, czy koty. A to nie wszystko. W maju Kochamy przez cały grudzień, a nawet dłubędziemy pytać nie tylko o to, jak się widzimy, żej. Po aKINOwych seansach będziemy lecz także jak budujemy obraz siebie – ten, wspólnie robić serduszka origami dla jednej który widzimy sami, i ten, który obserwują inni. z największych akcji charytatywnych w Polsce i na świecie.

CZERWIEC: aaa tworzę!

W czerwcu skupimy się na kreatywności. Podczas warsztatów zastanowimy się, „co to znaczy dobrze zaprojektować miasto”, i stworzymy manifesty zawierające wspólnie opracowane „10 zasad dobrze zaprojektowanego miasta”. Do 30 września przesyłajcie do nas zdjęcia z literami wypatrzonymi w najróżniejszych miejscach miasta — ułożymy z nich potem opracowane przez Was manifesty.

102

ZAPISY: • Zapisy do projektu trwają przez cały rok na www.akinoprojekt.pl (zakładka: zapisy) • Lista kin na stronie internetowej projektu PYTANIA: • Mateusz Gos | mateusz.gos@nowehoryzonty.pl

nowe horyzonty edukacji filmowej

�. a k i n o p r o j e k t . p l

maj → grudzień 2016 20 miast Polski [filmowy projekt edukacyjny dla szkół i przedszkoli] INSPIRUJE DO DZIAŁ ANIA! SFINANSOWANE ZE ŚRODKÓW

więcej niż lekcja, więcej niż kino

WSPÓŁORGANIZATORZY

PARTNER STRATEGICZNY

103

4. piętro 75, 81 5 rozbitych kamer 87

g Gnijąca panna młoda 73

A Alfie, mały wilkołak 57 Amator 85

h Hokus-pokus, Albercie Albertsonie 49

b Baby blues 89 Balzac i mała Chinka 95 Beats of freedom 85 Biuro Detektywistyczne Lassego i Mai. Cienie nad Valleby 55 Biuro Detektywistyczne Lassego i Mai. Sekret rodziny von Broms 59 Bluebird 77 Body/Ciało 91 Bracia Lwie Serce 69 Braveheart 93 Była sobie dziewczynka 75, 77

i Ida 91, 97

c Cezar musi umrzeć 93 Chce się żyć 85 Chłopiec i świat 65 Combat girls. Krew i honor 87 Control 91 Cud purymowy 87 Cygan 75, 79 Człowiek z żelaza 85 d Dekalog I 93 Drzazga 73 Dług 95 Dumni i wściekli 87 Dzieci z Bullerbyn 57 Dziewczynka w trampkach 79 e Ernest i Celestyna 53, 55 Eskill i Trynidad 63, 67 f Felix 63, 65 Fighter – kochaj i walcz 79 Fortepian 95

104

j Ja też 89 Jak to jest 81 Jak ukraść psa? 57 Jill i Joy 49 Juno 77 k Kacper i Emma – ferie zimowe 47 Kacper i Emma – najlepsi przyjaciele 47 Kacper i Emma na safari 49 Karlsson z dachu 55 Klasa 87 Klasztor. Pan Vig i zakonnica 93 Kłopoty Pana Patyka 57 Kochanek królowej 93 l Labirynt Fauna 91 Lek na całe zło 75, 81 Latawce 79 Lodowy smok 67 m Magiczne święta Kacpra i Emmy 49 Mały lalkarz 73, 77 Mama 89 Mamo, kocham cię 65 Matka Królów 97 Misja 93 Miss Impossible 75, 81 Moja mama jest w Ameryce i spotkała Buffalo Billa 53, 55 Motyl i skafander 91 Mustang 87

n Niesforny Bram 53 Nietykalni 89 Nocturna 59 Nowe przygody dzieci z Bullerbyn 59 Nowy 75, 81 o Operacja hip-hop 75, 81 p Persepolis 79 Podejmując ryzyko 63, 69 Podkręć jak Beckham 73, 77 Powrót do Brundibára 81 Przesłuchanie 97 Przeznaczone do burdelu 79 Przyjaciele na balkonie 57 Przypadek 95 r Rabarbar 63, 67 Rewers 85, 97 Romeo i Julia 93 s Sekret Eleonory 53, 55 Sekrety wojny 65 Slow West 91 Slumdog. Milioner z ulicy 79 Sonia śpi gdzie indziej 59 Sól ziemi 87 Superbrat 63, 65 Svein i szczur 53, 59 Syn Winnetou 69 Sztuka znikania 85 ś Ślepaki 77 t Twardziele 67 w W jego oczach 89 Walc z Baszirem 91 We Are the Best 73 Wicher 63, 69 Wielka wyprawa Molly 49

Wojna na deski 63, 67 Wszystko będzie dobrze 73 Wszystko może się przytrafić 73 Wszystko, co kocham 85 Wymyk 89 z Zarafa 57 Zestaw filmów krótkich: animacje 59 Zestaw filmów krótkich: dlaczego warto współpracować 53 Zestaw filmów krótkich: dorośli i dzieci 4–6 67 Zestaw filmów krótkich: dorośli i dzieci 55 Zestaw filmów krótkich: kim jestem? 49 Zestaw filmów krótkich: kino nieme 69 Zestaw filmów krótkich: filmowe konwencje 69 Zestaw filmów krótkich: pozytywizm 95 Zestaw filmów krótkich: przyroda wokół nas 53 Zestaw filmów krótkich: różne strony świata 57 Zestaw filmów krótkich: rywalizacja 65 Zestaw filmów krótkich: wyobraźnia 55 Zestaw filmów krótkich: wyzwania 49, 65 Zestaw filmów krótkich: chodzę do kina! 47 Zestaw filmów krótkich: przyjaźń 47 Zestwa filmów krótkich: bohaterowie dnia codziennego 59 Ziemia obiecana 95 Zigzag Kid 69 Zjazd absolwentów 89 Zniewolony. 12 years a slave 95 ż Żałuję! 73, 77 Życie według Nino 67

nowe horyzonty edukacji filmowej

więcej niż lekcja więcej niż kino

ogólnopolski program dla przedszkoli i szkół podstawowych, gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych | www.nhef.pl

białystok bolesławiec braniewo chodzież częstochowa elbląg ełk gdańsk jelenia góra katowice kraków krosno legnica lubin lublin łódź

olsztyn opole opolskie nh poznań skierniewice szczecin tczew wałbrzych warszawa wągrowiec wodzisław śląski wrocław zduńska wola zgorzelec złotoryja żary

mecenas

isbn 978-83-940347-8-8

organizator

współfinansowanie

patronat honorowy