Liderzy samorządu

Liderzy SAMORZĄDU PODSUMOWANIE K ADENCJI SAMORZĄDÓW GMINNYCH

wydanie bezpłatne

RAPORT PRZYGOTOWANY PRZEZ WYDAWNICTWO NOWINY, ul. Zborowa 4, 47-400 Racibórz • tel. 32 415 47 27 • sekretariat@nowiny.pl

STATYSTYKI

WSPÓŁPRACA

FINANSE

wydatki

GOSPODARKA sport INWESTYCJE

FINANSE

praca

TURYSTYKA LICZBY

WSPÓŁPRACA

demogra�a

inwestycje

rankingi KUŹNIA RACIBORSKA

bogactwo

RUDNIK

BUDŻET

WZROST

PIETROWICE WIELKIE

SPORT

bezrobocie

JEJKOWICE GASZOWICE

RACIBÓRZ

KORNOWAC

STATYSTYKI

demogra�a

KRZYŻANOWICE

KULTURA

WYDATKI

DOCHODY

SPADEK

OŚWIATA

BEZROBOCIE

sport

społeczeństwo

GODÓW

LICZBY

PROMOCJA

PATRONAT HONOROWY:

zadłużenie

dochody

MINISTER INFRASTRUKTURY I ROZWOJU

EKOLOGIA

WYDATKI BEZROBOCIE

ekologia

BUDŻET

ŚWIERKLANY DEMOGRAFIA

MARKLOWICE

INTERNET

WZROST

BOGACTWO

EKOLOGIA

współpraca

KULTURA

GOSPODARKA

współpraca DOTACJE

INWESTYCJE rekreacja

FINANSE turystyka

dotacje unijne

GORZYCE

RANKINGI

BOGACTWO

KULTURA

DEMOGRAFIA

RYBNIK

MSZANA

�nanse REKREACJA internet

RADLIN

WODZISŁAW ŚL.

SPOŁECZEŃSTWO

RANKINGI

PROMOCJA

PSZÓW

ZADŁUŻENIE

DOTACJE UNIJNE

statystyki

RYDUŁTOWY

LUBOMIA

KRZANOWICE

budżet

OŚWIATA

INTERNET

INWESTYCJE

wzrost

CZERWIONKA -LESZCZYNY

LYSKI

TURYSTYKA

kultura

INTERNET

BOGACTWO

NĘDZA

PROMOCJA

DOCHODY SPORT

GOSPODARKA

DOCHODY

społeczeństwo

PRACA

STATYSTYKI

PRACA

REKREACJA

SPORT

DOTACJE UNIJNE

SPADEK

BUDŻET

SPADEK

ZADŁUŻENIE

ZADŁUŻENIE

DEMOGRAFIA

promocja

LICZBY

BEZROBOCIE oświata

statystyki WZROST

UNIJNE TURYSTYKA

RANKINGI

EKOLOGIA

OŚWIATA

SPOŁECZEŃSTWO

PRACA

REKREACJA

liczby

gospodarka

rankingi demogra�a DOCHODY WYDATKI

WSPÓŁPRACA

kultura

spadek gro

SPOŁECZEŃSTWO NOWINY

SPIS TREŚCI

Samorząd może dużo! „Wierzę w samorząd” – zapewnia minister Adam Zdziebło (str. 3). My, jako dziennikarze, też uważamy, że to władza, która może i powinna działać najlepiej z wszystkich władz w tym kraju. Jest najbliżej mieszkańców, realizuje ich najpilniejsze potrzeby, a radny, wójt czy burmistrz to przecież często sąsiad, który świetnie wie czego oczekują jego współmieszkańcy. Dlatego próbujemy opisywać i porównywać działanie samorządów w naszym regionie, choć zdajemy sobie sprawę, że nie jest to łatwe, a „zwycięzcy rankingów nie zawsze wygrywają wybory” (dr Rafał Glajcar, str. 13).

Jedną z głównych kompetencji współczesnych samorządów musi być „wybranie swojego wyzwania strategicznego”, o czym mówi prof.

Florian Kuźnik (str. 7). Zwłaszcza, że wyłącznie doraźne reagowanie na sytuację jest w dzisiejszym, dynamicznie zmieniającym się świecie, działaniem mało skutecznym, by nie rzec samobójczym. Dlatego dr Dariusz Krawczyk apeluje, by „wyprzedzać dzisiejsze potrzeby” (str.

8). A te są różnorodne. W gminach,

w których mamy bezrobocie, które dyrektor WUP Grzegorz Sikorski nazywa „młodym” (str. 5), na pewno warto przyjrzeć się skuteczności i logice prowadzonej edukacji.

Pisze o tym m.in. Mariusz Weidner („Władze czeka trudny egzamin”, str. 10). Zwłaszcza, że jak przekonuje dr Bożena Zasępa: „Samorządy mogą wpływać na potencjał ludnościowy” (str. 4).

Jak stwarzać mieszkańcom warunki, by nie wyjeżdżali i rodzili dzieci?

Dużo niestety w tej kwestii zależy od decyzji podejmowanych w Warszawie, ale i samorządy mają tu swoje pole do zagospodarowania.

Wymagajmy więc od nich ciężkiej pracy i kreatywności, zwłaszcza że podstawy do skutecznych działań (np. ekonomiczne) mamy solidne.

Warto w tym kontekście zapoznać się z opiniami prezes Gabrieli Lenartowicz („Możemy żyć z węgla i sobie nie szkodzić”, str. 9). Metod tego wpływu jest oczywiście wiele, a perspektywy wcale nie takie pesymistyczne. Zwłaszcza, że przecież nie samym chlebem żyje człowiek. Zdrowe, satysfakcjonujące

Wierzę w samorząd – wywiad z wiceministrem Adamem Zdziebło ARKADIUSZ GRUCHOT

3 4

Władzo, możesz więcej DR BOŻENA ZASĘPA

Samorządy mogą wpływać na potencjał ludnościowy

4

GRZEGORZ SIKORSKI

„Młode” bezrobocie Bogaci z miast przenoszą się na wieś ARKADIUSZ GRUCHOT

Dług nie wyrok, byle zaciągnięty z głową i ciekawe życie w gminie zależy także od tego, jak tamtejsze władze podchodzą do kultury i sportu.

Dlatego Tomasz Raudner zwraca się do samorządowych mecenasów, by byli „hojni, ale i mądrzy” (str. 10), a Marek Pietras twierdzi, że musimy „zbudować modę na sport” (str. 11). Nie bójmy się zatem decyzji odważnych a pomysłów oryginalnych. Aby w naszym regionie nie sprawdzała się opinia dr Roberta Rajczyka, że „brakuje niekonwencjonalnych pomysłów” (str. 16).

ARKADIUSZ GRUCHOT

Trzeba umieć wybrać swoje wyzwania strategiczne – rozmowa z prof. dr. hab. Florianem Kuźnikiem Czołówka bogata i stabilna DR DARIUSZ KRAWCZYK

5 5 6 7 7

Musimy bardziej wyprzedzać dzisiejsze potrzeby

8

Możemy żyć z węgla i sobie nie szkodzić – wywiad z Gabrielą Lenartowicz

9

MARIUSZ WEIDNER

Władze czeka trudny egzamin TOMASZ RAUDNER

Mecenasie, bądź hojny, ale i mądry MAREK PIETRAS

10 10 11 12

Zbudować modę na sport Rozwój społeczny w gminach

Najczęściej zadawane pytania

Nie zawsze zwycięzcy rankingów wygrywają wybory – rozmowa z dr. Rafałem Glajcarem

Dlaczego pytamy w ankietach o dane za lata 2011-2013?

Dlatego, że zależy nam na nakreśleniu przynajmniej zarysu mijającej kadencji, a rok 2014 stanowi jeszcze pod wieloma względami niewiadomą. Planowane budżety roczne podlegają praktycznie do końca roku wielokrotnym nowelizacjom.

Czy gminy, które zdecydowały się na uczestnictwo w naszym płatnym dodatku promocyjnym będą preferowane w części redakcyjnej?

Nie. Nie ma takiej zależności ani na łamach naszych gazet, ani w przypadku Liderów Samorządu, co łatwo zauważyć chociażby pobieżnie analizując listę liderów w prezentowanych rankingach. Poza tym, w ogromnej większości, rankingi bazują na „twardych” danych liczbowych i kwotowych, nie ma więc miejsca na uznaniowość i preferencje.

Dobra promocja nie zawsze musi być kosztowna

13 14 16

Brakuje niekonwencjonalnych pomysłów – wywiad z dr. Robertem Rajczykiem

16

Czy dziennikarze Nowin Raciborskich, Nowin Wodzisławskich, Tygodnika Rybnickiego i portalu Nowiny.pl poradzą sobie z tak trudnym tematem, jak np. finanse i inwestycje samorządów?

Wiele zagadnień jest rzeczywiście trudnych, dlatego starannie przygotowywaliśmy się do realizacji tego projektu. Jego ideę i metodologię konsultowaliśmy z wieloma ekspertami. Część z nich wspiera nas także na łamach niniejszej publikacji. Nie zmienia to faktu, że chętnie zapoznamy się z wszelkimi merytorycznymi uwagami i propozycjami, aby jeszcze bardziej dopracować koncepcję projektu w kolejnych edycjach. Prosimy o ich przesyłanie na adres: ls@nowiny.pl

Starostwo Powiatowe w Raciborzu

Czy wszystkie informacje zebrane w ankietach zostaną opublikowane?

Nie. Nie jesteśmy w stanie tego zrobić zarówno ze względu na ich objętość, jak i z powodu nieporównywalności niektórych danych podawanych przez gminy. W toku realizacji Liderów Samorządu zrezygnowaliśmy np. z publikacji rankingu wydatków gmin na ochronę środowiska oraz z rankingu pozyskanych dotacji ze źródeł pozaunijnych. Do czasu zamknięcia wydania LS nie udało nam się doprecyzować z gminami jednolitej metodologii obliczania ww. kwot. Zajmiemy się tym w kolejnych publikacjach.

Czy ma sens porównywanie małych i dużych gmin, różniących się potencjałem finansowym i ludnościowym?

Bezpośrednio nie ma. Dlatego, gdzie to tylko możliwe, prezentujemy różne wskaźniki w przeliczeniu na mieszkańca, co już jest bardziej miarodajnym kryterium oceny. Jak łatwo zauważyć, czołówki zestawień nie potwierdzają wcale prymatu dużych ośrodków. Poza tym zastrzegamy, że prezentowane dane są przede wszystkim materiałem poglądowym i wyjściowym do pogłębionych, indywidualnych analiz.

Czy projekt Liderzy Samorządu będzie kontynuowany?

Tak. Mieliśmy takie plany, a w trakcie realizacji otrzymaliśmy wiele dowodów na to, że jest on ważny i potrzebny. 

2 LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

Ranking stron internetowych urzędów gminnych

DODATEK PROMOCYJNY — PŁATNE PREZENTACJE Wodzisław Śląski Racibórz Starostwo Powiatowe w Wodzisławiu Śląskim Pietrowice Wielkie Kuźnia Raciborska Rudnik Krzyżanowice Nędza Pszów Rydułtowy Radlin Lyski Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach Kornowac

17 18 20 21 22 24 25 26 28 29 30 31 32 34 36

październik 2014

Wierzę w samorząd – zapewnia Adam Zdziebło, wiceminister infrastruktury i rozwoju niędzy europejskich. Przypomnę, że nasze województwo będzie miało do wykorzystania ponad 3 miliardy euro.

I tu jestem spokojny. Samorządy świetnie sobie poradziły z obecnym budżetem unijnym, więc i z nowym nie będzie kłopotu. Wyzwaniem może być nawiązanie ścisłych relacji z przedsiębiorcami. Część samorządów już robi to bardzo dobrze. Ale dotyczyć to będzie wszystkich. To jedyna droga do stałego, stabilnego rozwoju.

J

ak rozwijają się gminy powiatów raciborskiego, wodzisławskiego i rybnickiego na tle innych regionów Śląska?

Nasze gminy świetnie wypadają zarówno w rankingu śląskim, jak i ogólnopolskim. Jeden tylko przykład.

W najnowszym raporcie Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową nasza część województwa jest określana jako druga najbardziej atrakcyjna pod względem inwestycyjnym część Polski. Moim zdaniem, to najlepsza ocena jaką mogliśmy sobie wymarzyć i w pełni zasłużona.

Jakie są podstawy tej oceny?

Autorzy raportu zwracają uwagę przede wszystkim na dobry poziom wykształcenia, sprawny system transportowy i atrakcyjną liczbę mieszkańców. Atutem jest również doświadczenie firm już u nas funkcjonujących.

Co jest największą siłą, a co słabością naszych samorządów gminnych?

Na pewno dynamiczna profesjonalizacja kadry urzędniczej. To widać bardzo wyraźnie, szczególnie w zakresie pozyskiwania funduszy europejskich. Ale też zmiana nastawienia w kontakcie z mieszkańcami. Natomiast tych słabych punktów jest mało. I tu również mogę poprzeć moją opinię konkretnym przykładem. Raport „Diagnoza Społeczna. Warunki i jakość życia Polaków” przygotowany przez prof. Czapińskiego bardzo wyraźnie oddaje, jak mieszkańcy oceniają działania samorządowców. Jest to o tyle ważne, że wyniki „Diagnozy” pokazują nie tylko dzisiejszy obraz polskiego społeczeństwa, ale pozwalają także śledzić jego zmiany w okresie dziesięciu lat.

A uwzględniając wcześniejsze badania na temat jakości życia Polaków także w dłuższym okresie, niemal od początku procesu transformacji systemowej. I te wyniki są dla gmin bardzo pozytywne.

Jakie wyzwania stoją przed samorządami naszego regionu w kolejnej kadencji?

Na pewno wykorzystanie drugiej szansy związanej z inwestowaniem w rozwój gmin z zagospodarowaniem pie-

październik 2014

Są takie inwestycje samorządowe w naszym regionie, które zasługują na szczególne wyróżnienie?

Tych jest wiele. Jedne z najważniejszych to te związane z poprawą jakości środowiska, w którym żyjemy. To naprawdę ważne osiągnięcie, że prawie we wszystkich gminach rozwiązaliśmy kwestię odprowadzania ścieków komunalnych. A w tych, które jeszcze tego nie zrobiły, są już przygotowane plany, by dokończyć i domknąć system. Zwracam też uwagę na projekty przedsiębiorców. Często są mniej widoczne, a mocno i korzystnie wpływają na rozwój gmin. Przykładem może być chociażby dobrze rozwijający się w Raciborzu sektor związany z energią odnawialną.

Firmy bez wątpienia przyczyniają się do rozwoju gmin, w których działają, ale może efekty byłyby jeszcze większe, gdyby lepiej rozwijało się u nas partnerstwo publiczno-prywatne? Od sześciu lat mamy przepisy regulujące taką formę współpracy, ale w praktyce ona nie działa.

W ministerstwie stworzyliśmy specjalny zespół zajmujący się tym zagadnieniem. Co ważne, przeznaczyliśmy na upowszechnianie i wsparcie PPP bardzo konkretne pieniądze. Mój zespół przygotował cały szereg podręczników i wzorów dokumentów niezbędnych dla wdrażania projektów PPP. Są one dostępne za darmo na stronie www. ppp.gov.pl. Można tam również zapoznać się z „E-przewodnikiem PPP”, którego celem jest ułatwienie zainteresowanym podmiotom inicjowania i wdrażania projektów PPP oraz przybliżanie im najważniejszych procedur. Stworzyliśmy platformę współpracy stanowiącą forum wymiany informacji, doświadczeń i najlepszych praktyk między samorządami poprzez realizację konkretnych projektów.

Każdy zainteresowany samorząd może do niej dołączyć.

Wystarczy wypełnić deklarację.

Dlaczego w takim razie tak mało projektów PPP jest realizowanych?

Co do liczby realizowanych w Polsce projektów, to jak na żmudny proces ich realizacji, jest ich całkiem sporo.

Kilkadziesiąt powiedziałbym klasycznych i osiemnaście hybrydowych. Hybrydowych, czyli łączących dodatkowo pieniądze europejskie. Na taką, a nie inną popularność PPP wpływa po pierwsze bogata oferta funduszy europejskich. Po drugie są to projekty o skomplikowanej i długotrwałej procedurze. Wymagają m.in. precyzyjnego podziału ryzyk. Po trzecie nie są to projekty tanie w obsłudze. Natomiast zachęcam do odwiedzenia naszej strony internetowej i zapoznania się z obecnie realizowanymi projektami. To również wpłynie na odczarowanie mitu, że u nas tego typu projektów jest niewiele.

Jakie wiadomości dla gminnych samorządów ma ministerstwo infrastruktury i rozwoju w świetle nowej perspektywy budżetowej Unii Europejskiej?

Tak jak wspomniałem wcześniej, to ponad 3 miliardy euro w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla województwa śląskiego. Mówiąc po ludzku, to pieniądze do wykorzystania przez samorządowców i przedsiębiorców.

Dotacje kierowane 3 MILIARDY EURO będą m.in. na popraW RAMACH REGIONALNEwę sytuacji na rynGO PROGRAMU OPERACYJ- ku pracy, tworzenie NEGO TO PIENIĄDZE DO nowych, trwałych miejsc pracy, dalsze WYKORZYSTANIA PRZEZ inwestycje w drogi SAMORZĄDOWCÓW i wiele innych. Do I PRZEDSIĘBIORCÓW tego dodajmy pieniądze, które będą do dyspozycji gmin w ramach programów zarządzanych przez poszczególne ministerstwa. Biorąc pod uwagę, że nasze samorządy egzamin z inwestowania pieniędzy zdały na piątkę, to jestem spokojny o ich dalsze działanie.

Nie obawia się pan, że pokusa „łatwych” pieniędzy z UE może przyczynić się do pochopnych inwestycji?

Nie takich, które są najbardziej potrzebne, ale które wpisują się w priorytety dotacyjne, albo krótkoterminowo pomagają zyskać sympatię wyborców?

Jak już podkreślałem, wierzę w profesjonalizm naszych samorządowców. Przestrzegam tylko przed inwestycjami, które mogą być przewymiarowane, czyli w dłuższym czasie będą generowały wysokie koszty (np. bieżącego utrzymania) i mogą się stać zbyt wielkim obciążeniem dla lokalnego budżetu. Choć z drugiej strony należy pamiętać, że miasto czy gmina to nie przedsiębiorstwo, którego głównym celem jest maksymalizacja zysku.

A co z pułapką rosnącego zadłużenia tych samorządów, które najwięcej inwestują (wynikającego chociażby z konieczności wniesienia wkładu własnego do projektów)?

To dosyć przewrotny argument. Sytuacja finansów jednostek samorządu terytorialnego zdecydowanie się poprawiła w ciągu dwóch ostatnich lat. Sposobem na wzmocnienie ich sytuacji finansowej byłaby modyfikacja – wdrożona na szczeblu krajowym – zasad zadłużania samorządów. Te limity nie powinny być takie same dla wszystkich – w większym stopniu muszą bazować na ocenie sytuacji finansowej każdego z samorządów.

Lokalni samorządowcy cenią sobie pana częstą obecność i pomoc jako senatora z naszego regionu.

Czy w związku z powstaniem nowego rządu i możliwym nawałem dodatkowych obowiązków dalej będzie pan miał pan dla nich tyle czasu co do tej pory....

Dla mnie najważniejsza jest współpraca z ludźmi. Niezależnie od zajmowanego stanowiska. I tak pozostanie.

ROZMAWIAŁ: ARKADIUSZ GRUCHOT

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

3

Władzo, możesz więcej...

W

ładze gmin nie mają bezpośredniego wpływu na demografię, bezrobocie i wynagrodzenia mieszkańców, co też zresztą często i chętnie podkreślają. Bezpośredniego na pewno nie, ale pośredni i to całkiem duży, już tak.

Mogą stwarzać przyjazne bądź nieprzyjazne warunki do rodzenia dzieci (np. dobrze działające przedszkola i szkoły, zachęty finansowe). Mogą i powinny zabiegać o pozyskiwanie inwestorów, tworzących nowe, stabilne miejsca pracy dla mieszkańców (np. dobrze przygotowując tereny pod inwestycje, starając się o skuteczną komunikację, wspierając szkolnictwo zawodowe, udzielając w uzasadnionych przypadkach ulg w podatkach lokalnych). Dobrze zarabiający mieszkańcy to duże wsparcie dla lokalnych placówek handlowych

i usługowych, w których zostawiają część swoich zarobków. Ale także budżet gminy bardzo mocno zależy od wysokości wpływów z PIT jej mieszkańców. Aż 37,5 proc. zapłaconych podatków osobistych wraca przecież do kasy lokalnego samorządu. Dlatego publikujemy poniżej trzy ciekawe zestawienia pokazujące sytuację w tych dziedzinach na początku obecnej kadencji i na koniec jej trzeciego roku. Rok 2014 ciągle trwa, więc nie możemy go poddać miarodajnej analizie. Na szczęście wstępne, cząstkowe dane w większości gmin są optymistyczne, choć ci, którzy odtrąbili już koniec kryzysu i początek prosperity chyba jednak patrzą przez zbyt różowe okulary.

ARKADIUSZ GRUCHOT

DR BOŻENA ZASĘPA

Samorządy mogą wpływać na potencjał ludnościowy

Ludność jest jednym z najważniejszych zasobów i potencjałów każdej jednostki terytorialnej. Najprostsza analiza ilościowa tego zasobu polega na odpowiedzi na następujące pytania: Jak zmienia się w czasie liczba (stan) ludności zamieszkującej dany obszar? Co tę zmianę powoduje? Wiedza w tych dwóch obszarach, pogłębiona diagnozą innych zjawisk i procesów demograficznych oraz potrzeb i problemów społeczności lokalnej, powinna być punktem odniesienia przy podejmowaniu strategicznych decyzji w obszarze m.in. lokalnej polityki społeczno-gospodarczej.

Jak zatem wygląda potencjał ludnościowy powiatów: raciborskiego, rybnickiego i wodzisławskiego? Dane statystyczne

GUS wskazują, iż najlepszy (dodatni) bilans ludnościowy w omawianym okresie odnotowano w powiecie rybnickim i wodzisławskim, natomiast najmniej korzystny (ujemny) w powiecie raciborskim. W powiecie rybnickim spośród 6 gmin, tylko w 2 odnotowano ubytek ludności (Rybnik, Czerwionka-Leszczyny).

W przypadku powiatu wodzisławskiego na 9 gmin cztery (Godów, Mszana, Marklowice i Gorzyce) zanotowały przyrost ludności, natomiast w powiecie raciborskim sytuacja ta dotyczyła tylko gminy Kornowac. Niezależnie od powiatu wzrost liczby ludności (procentowo między 2,3%-1,0%) odnotowano jedynie w gminach wiejskich. Spadek liczby ludności w największym stopniu dotyczy gmin miejskich i Rybnika (od -0,2% w Czerwionce-Leszczynach do -3,5% w Raciborzu). Spośród gmin wiejskich największy spadek liczby ludności odnotowano w gminie Pietrowice Wielkie – minus 4,0% (notabene jest to największy spadek wśród wszystkich poddanych analizie gmin).

Co powoduje zmianę liczby ludności?

W zasadzie są to dwie grupy zjawisk, których suma w skali roku zwiększa się, obniża lub nie wprowadza zmian w liczbie ludności danego obszaru. Pierwsza grupa zjawisk to różnica między urodzeniami a zgonami w danym roku (przyrost naturalny), druga to różnica między liczbą osób, która przybyła i wyjechała z danego obszaru (saldo migracji). W przypadku migracji punktem odniesienia są najczę-

ściej jedynie migracje na pobyt stały (powyżej 12 miesięcy), ponieważ podlegają bardziej precyzyjnej, chociaż niekoniecznie pełnej rejestracji.

W powiecie rybnickim najbardziej niekorzystną sytuację odnotowano w Rybniku.

Przede wszystkim powiększa się odpływ migracyjny, ale spadek notuje się także w składowej ruchu naturalnego (w 2010 roku 432 urodzenia, w 2013 roku 59 urodzeń). Poprawa sytuacji demograficznej wyraźna jest w gminie Lyski, zarówno w obszarze ruchu naturalnego jak i salda migracji. Największy spadek parametru przyrostu naturalnego odnotowano m.in. w gminach Gorzyce, Radlin i w Wodzisławiu Śląskim, poprawę natomiast w Godowie. Odpływ migracyjny dotyczy głównie gmin Marklowice, Rydułtowy i Gorzyce, natomiast w gminach Godów, Gorzyce i Mszana powiększa się liczba osób przybywających na pobyt stały. W powiecie raciborskim najwyższe ujemne saldo migracji dotyczy gmin Kuźnia Raciborska, Nędza, Krzyżanowice, Krzanowice, Pietrowice Wielkie i Racibórz. Dodatnie saldo migracji utrzymywało się w analizowanym okresie jedynie w gminie Kornowac. Ruch naturalny najkorzystniej kształtuje się również w gminie Kornowac, natomiast wyraźne pogorszenie odnotowano w Raciborzu, Krzyżanowicach i Kuźni Raciborskiej. Warto wskazać, iż prawie w każdym przypadku obniżenie parametrów ruchu naturalnego wiąże

się przede wszystkim ze spadkiem liczby urodzeń żywych.

Podsumowując, większość ujętych w zestawieniu gmin, chociaż w różnym stopniu i z różną intensywnością, doświadcza odpływu migracyjnego (zwłaszcza miasta) oraz spadku liczby urodzeń. Te procesy dotyczą wielu obszarów w Polsce i wynikają ze zmiany wzorców dzietności (także małżeńskości) oraz wzorców migracji wewnętrznych (procesy dezurbanizacji – odpływ ludności miejskiej na wieś), z dużej skali migracji zagranicznych, a także naturalnej tendencji do napływu ludności na obszary obiektywnie i subiektywnie postrzegane jako rozwojowe. W tej perspektywie nie bez znaczenia jest fakt, iż samorządy mają realne możliwości kształtowania potencjału ludnościowego, poprzez działania podejmowane w obszarze polityki rodzinnej i migracyjnej (dobre perspektywy pozostania w miejscu zamieszkania – odpowiednia oferta zamieszkania na terytorium gminy).

DR BOŻENA ZASĘPA

jest adiunktem w Zakładzie Polityki Społecznej Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Zajmuje się m.in. problematyką demografii i polityki społecznej w skali lokalnej i regionalnej.

WZROST LICZBY LUDNOŚCI W GMINACH W LATACH 2010/2013 Lider: GODÓW Pozycja

w rankingu

Nazwa gminy

Wzrost /spadek w proc.

Liczba ludności na 31.12.2010 r.

Liczba ludności na 31.12.2013 r.

1

GODÓW

2,9

12 937

13 313

2

Świerklany

2,7

11 480

11 791

3

Jejkowice

2,0

3 918

3 997

4

Kornowac

1,7

4 894

4 975

5

Mszana

1,7

7 262

7 382

6

Gaszowice

1,5

9 042

9 177

7

Lyski

1,3

9 370

9 488

8

Marklowice

1,2

5 382

5 447

9

1,0

20 119

20 325

-0,2

41 047

40 962

11

Gorzyce Czerwionka -Leszczyny Rudnik

-0,8

5 190

5 146

12

Nędza

-1,1

7 137

7 059

13

Radlin

-1,3

17 807

17 569

14

Krzyżanowice

-1,4

11 375

11 218

15

Wodzisław Śląski

-1,5

48 042

47 316

16

Kuźnia Raciborska

-1,8

11 763

11 547

17

Rybnik

-1,9

137 127

134 577

18

Lubomia

-2,4

8 070

7 880

19

Pszów

-2,5

14 133

13 776

20

Rydułtowy

-2,6

21 476

20 907

21

Krzanowice

-2,7

5 890

5 732

22

Racibórz

-3,5

54 684

52 774

23

Pietrowice Wielkie

-4,0

7 001

6 722

10

• Podane liczby obejmują zameldowania na pobyt stały wg stanu na 31 grudnia danego roku.

• Dane publikowane są w oparciu o informacje uzyskane w gminach.

4 LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

październik 2014

WZROST LICZBY BEZROBOTNYCH W GMINACH W LATACH 2010/2013 Lider: PIETROWICE WIELKIE (jedyna gmina, w której nastąpił spadek liczby bezrobotnych)

odsetek długotrwale bezrobotnych był niższy od wskaźnika ogólnopolskiego i wojewódzkiego.

Jeżeli chodzi o natężenie zjawiska, to zarówno Rybnik, jak i powiat raciborski lokują się w pierwszej dziesiątce śląskich powiatów o najniższej stopie bezrobocia rejestrowanego. Z kolei w powiatach rybnickim i wodzisławskim wskaźnik ten przybiera wartość wyższą od przeciętnej w regionie. Pod względem struktury bezrobocia rejestrowanego powiaty wchodzące w skład podregionu rybnickiego charakteryzują się nadreprezentacją kobiet wśród zarejestrowanych.

Przewaga kobiet szczególnie widoczna jest w Rybniku.

Porównując wiek zarejestrowanych bezrobotnych widzimy, że w Rybniku oraz powiatach wodzisławskim i rybnickim stosunkowo niski jest udział bezrobotnych powyżej 50 roku życia (w powiecie

w rankingu

Pozycja

Nazwa gminy

Wzrost w proc.

Liczba bezrobotnych na 31.12.2013

Liczba bezrobotnych na 31.12.2010

1

PIETROWICE WIELKIE

- 2,3

129

132

2

Marklowice

0,7

143

142

3

Krzanowice

2,8

145

141

4

Racibórz

4,8

1 755

1 675

5

Lubomia

5,6

228

216

6

Nędza

5,7

184

174

7

Rydułtowy

6,1

819

772

8

Rudnik

7,3

133

124

9

Pszów

8,2

512

473

10

Lyski

8,7

224

206

11

10,0

4 792

4 356

15,1

1 392

1 209

13

Rybnik Czerwionka -Leszczyny Wodzisław Śląski

17,9

1 992

1 690

14

Jejkowice

19,5

104

87

15

Kuźnia Raciborska

19,7

359

300

16

Krzyżanowice

20,0

300

250

17

Radlin

20,3

657

546

18

Kornowac

21,0

121

100

19

Gorzyce

21,3

660

544

20

Mszana

25,0

205

164

21

Świerklany

28,3

286

223

22

Gaszowice

29,4

282

218

w rankingu

23

Godów

33,5

442

331

1

12

Młode” bezrobocie ”

GRZEGORZ SIKORSKI

BEZROBOCIE REJESTROWANE W WYBRANYCH POWIATACH PODREGIONU RYBNICKIEGO (POWIATY RACIBORSKI, RYBNICKI, WODZISŁAWSKI, RYBNIK)

Według stanu na 31 grudnia 2013 r. liczba bezrobotnych zarejestrowanych w wymienionych powiatach wahała się od 3,1 tys. (raciborski) do 5,7 tys. (wodzisławski).

W porównaniu do stanu sprzed trzech lat zbiorowość bezrobotnych w tych czterech powiatach powiększyła się.

W stosunku do końca grudnia 2010 roku dynamika wzrostu najwyższa była w powiatach ziemskich rybnickim (+17,8 proc., tj. wzrost o 345 osób) oraz wodzi-

październik 2014

sławskim (+16 proc, tj. wzrost o 780 osób).

W tym samym czasie w śląskiem liczba bezrobotnych powiększyła się o 15 proc.

Najlepszą sytuację odnotowano w powiecie raciborskim (wzrost liczby zaewidencjonowanych o 7,9 proc.; Rybnik odpowiednio +10 proc., a więc poniżej średniej wojewódzkiej). Bezrobocie na terenach wiejskich rosło nieco szybciej niż w mieście.

W stosunku do grudnia 2010 roku wzrosła wysokość stopy bezrobocia, najbardziej w powiatach rybnickim (+1,7 pkt proc.) i wodzisławskim (+1,5 pkt proc., przy średnim wzroście w regionie +1,2 pkt proc.). W końcu grudnia 2013 roku najwyższą stopę bezrobocia notowano w powiecie rybnickim (13,1%), najlepiej było w Rybniku (8,3%). W tym czasie średnia wojewódzka wynosiła 11,2%.

Kobiety dominowały wśród zarejestrowanych, na koniec grudnia 2013 r. ich udział wynosił ponad 60% (województwo 53,4%). Malała liczba osób uprawnionych do pobierania zasiłku. Udział bezrobotnej młodzieży był dość wysoki, w końcu grudnia 2013 r. młodzież poniżej 25 roku życia stanowiła ponad 20% ogółu zarejestrowanych, przy średniej wojewódzkiej 16,1%. W wymienionych powiatach

raciborskim udział bezrobotnych 50+ nie odbiega znacząco od przeciętnej w regionie). Generalnie bezrobocie Rybnika oraz powiatów rybnickiego, wodzisławskiego i raciborskiego można określić mianem „młodego”. Udział osób poniżej 25 roku życia wśród ogółu zaewidencjonowanych jest wyższy od przeciętnego w województwie śląskim (co w szczególności dotyczy powiatu wodzisławskiego). Wysoki odsetek bezrobotnej młodzieży, która nie zdążyła jeszcze nabyć „stażu na bezrobociu” sprawia, że opisywane powiaty rzadziej borykają się z problemem długookresowego bezrobocia. Odsetek długotrwale bezrobotnych jest tam niższy od ogólnopolskiego i wojewódzkiego.

GRZEGORZ SIKORSKI

jest dyrektorem Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Katowicach.

WZROST ŚREDNICH DOCHODÓW MIESZKAŃCÓW GMIN W LATACH 2010/2013 Lider: RUDNIK Wzrost w proc.

Średni dochód miesięczny mieszkańców w 2013 r. (w zł)

Średni dochód miesięczny mieszkańców w 2010 r. (w zł)

RUDNIK

39,5

2325

1667

2

Pietrowice Wielkie

15,0

1924

1673

3

Kornowac

12,3

2546

2267

4

Nędza

12,3

2396

2134

5

Krzanowice

11,5

2048

1836

6

Racibórz

11,0

2434

2192

7

Świerklany

10,8

3161

2853

8

Rybnik

10,8

2884

2603

9

10,7

2794

2524

10,3

2850

2584

11

Jejkowice Czerwionka -Leszczyny Kuźnia Raciborska

10,2

2302

2089

12

Krzyżanowice

8,6

2091

1925

13

Gaszowice

6,4

2826

2655

14

Lyski

6,0

2671

2520

15

Marklowice

5,4

2937

2786

16

Mszana

5,3

2920

2774

17

Radlin

4,2

2932

2813

18

Wodzisław Śląski

4,0

2837

2727

19

Godów

3,9

3100

2984

20

Rydułtowy

3,4

2764

2674

21

Gorzyce

1,4

2825

2785

22

Lubomia

0,8

2602

2582

23

Pszów

-3,4

2764

2861

Pozycja

10

Nazwa gminy

• Zestawienie uwzględnia dochody mieszkańców po odliczeniu składek ZUS wg złożonych deklaracji podatkowych w danym roku (PIT-36,37,36L,38,39 i PIT-40,40A) • Dane pochodzą z urzędów skarbowych w Raciborzu, Rybniku i Wodzisławiu Śląskim

Bogaci z miast przenoszą się na wieś

G

miny w rankingu uszeregowane są pod względem dynamiki wzrostu dochodów mieszkańców pomiędzy 2010 i 2013 rokiem. Czołowe miejsca zajmują w nim gminy wiejskie, w których dochody wcale nie są najwyższe.

Ale dzięki temu widać jak na dłoni dwa dziejące się procesy. Po pierwsze, wspomniane już w tej publikacji zjawi-

sko dezurbanizacji, czyli przenoszenie się ludzi z miast do wsi. A że zazwyczaj nie przenoszą się najbiedniejsi tylko ci, których stać na zakup bądź budowę domów, to i dochody w gminach wiejskich rosną szybciej. Po drugie, potwierdza się, że choć w górnictwie zarobki wciąż są wysokie, to już nie rosną, bądź rosną bardzo wolno.

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

5

Dług nie wyrok, byle zaciągnięty z głową Dobra wiadomość jest taka, że wśród gmin naszego regionu nie ma bankrutów.

Widać natomiast, że mają do zaciągania długów różne podejście. Czy to cnota czy wada, to już zależy od sytuacji. Innymi słowy, najprostszym sposobem na niezaciąganie długów jest „nicnierobienie”, bo wtedy dodatkowe pieniądze są niepotrzebne. Ale też nie ma gwarancji, że ten kto inwestuje, w każdym przypadku robi to z sensem.

Trzeba jasno powiedzieć, że zadłużenie zadłużeniu nierówne. Nie tylko jego wysokość jest ważna, ale przede wszystkim przyczyna brania kredytów przez gminę.

Dobrze, jeśli za pożyczone pieniądze gmina mądrze inwestuje, czyli z przyszłym pożytkiem dla mieszkańców. Źle, gdy przeznacza pieniądze na wydatki niepotrzebne czy zbyt kosztowne. Niniejsze zestawienie jest tylko zachętą, by mieszkańcy przyjrzeli się pod tym kątem finansom swojego samorządu.

Drugi niezbędny element oceny sprowadza się do pytania, czy gmina pożycza

pieniądze na dobrych warunkach, a więc koszty obsługi długu są najniższe z możliwych. A jeszcze lepiej, gdyby zaciągane kredyty były częściowo umarzalne przy spełnieniu określonych warunków. Kto takich dziś udziela? Proszę spytać chociażby w Pietrowicach Wielkich.

Warto też sprawdzać, czy poziom zadłużenia gminy jest bezpieczny. W dużym uproszczeniu chodzi o to, że gmina powinna mieć na tyle stabilne dochody własne, aby obsługa zadłużenia nie „udusiła” jej budżetu, skutkując zaniechaniem lub poważnym ograniczaniem działań ważnych dla mieszkańców. Nad takim bezpieczeństwem czuwa teoretycznie minister finansów. Piszę „teoretycznie”, gdyż ustawowe progi bezpieczeństwa, choć niedawno zmienione, często są nieadekwatne do sytuacji konkretnych samorządów. Gminy chciałyby bardziej indywidualnego podejścia. Wielu krytyków nowych obostrzeń podkreśla, że mogą być one hamulcem dla korzystania przez samorządy z funduszy europej-

WZROST DOCHODÓW WŁASNYCH GMIN W LATACH 2010/2013 Lider: LUBOMIA Pozycja

w rankingu

Nazwa gminy

(w przeliczeniu na mieszkańca)

Wzrost w proc.

Dochody gmin na mieszkańca w 2010 r. (w zł)

Dochody gmin na mieszkańca w 2013 r. (w zł)

1

LUBOMIA

44,1

1757,35

2532,63

2

Radlin

40,0

1919,76

2686,46

3

Kornowac

39,0

1738,65

2417,49

4

Rudnik

35,0

2141,35

2889,81

5

Krzanowice

29,9

1757,21

2282,51

6

Mszana

29,3

2805,19

3626,56

7

Godów

26,5

1841,38

2329,44

8

Świerklany

25,7

2554,73

3211,33

9

Pietrowice Wielkie

25,2

2406,43

3013,06

10

Jejkowice

24,6

1999,77

2491,59

11

Gorzyce

22,5

1868,18

2288,27

12

Wodzisław Śląski

19,4

1787,95

2134,18

13

Rydułtowy

19,0

1830,79

2178,57

14

Nędza

18,5

1848,30

2190,07

15

Lyski

17,8

1958,65

2306,60

16

Krzyżanowice

15,7

2150,08

2487,46

17

Gaszowice

15,4

1798,82

2076,16

18

Rybnik

11,1

3368,97

3741,71

19

Kuźnia Raciborska Czerwionka -Leszczyny Pszów Racibórz Marklowice

9,6

1889,14

2070,84

9,1

1942,70

2120,20

9,0 6,8 - 9,05

1898,51 2222,85 3906,46

2069,55 2374,03 3552,76

20 21 22 23

Ranking powstał w oparciu o zestawienie przygotowane przez zespół prof. Pawła Swianiewicza z Zakładu Rozwoju i Polityki Lokalnej na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego (Rankingi najbogatszych samorządów za 2010 i 2013 r.) opublikowane przez miesięcznik „Wspólnota”/ www. wspolnota.org Uwzględnione są tylko dochody własne i otrzymywane subwencje. Nie liczy się dotacji celowych (np. pozyskanych ze środków unijnych), które mają charakter doraźny i nie są powtarzalne. Dochody własne to te, które pochodzą z lokalnych źródeł. Należą do nich przede wszystkim wpływy z podatków (w tym wpływy z podatków PIT i CIT), opłat, z majątku gminy i jego sprzedaży, dzierżawy, spadków, otrzymanych zapisów i darowizn, kar pieniężnych i grzywien, odsetek od pożyczek udzielanych przez gminę i innych należności wobec gminy.

Subwencje to środki przekazywane gminom nieodpłatnie z budżetu państwa, jako forma wsparcia związanego z ich kondycją finansową lub z obciążeniami rozmaitymi zadaniami (zwłaszcza w zakresie oświaty).

ZADŁUŻENIE GMIN Lider czyli najmniej zadłużona gmina: KRZYŻANOWICE

Pozycja

w rankingu

Nazwa gminy

Zadłużenie Zadłużenie na Zmiana na (2010/2013) 31.12.2010 r.

31.12.2013 r. (w punktach (w proc.) (w proc.) proc.)

Zadłużenie gminy na 31.12.2013 r. (w zł)

Zadłużenie gminy na mieszkańca na 31.12.2013 r. (w zł)

1

KRZYŻANOWICE

1,2

1,8

-0,6

412 245

2

Marklowice

2,6

1,8

0,8

521 883

96

3

Nędza

5,4

4,6

0,8

974 394

138

4

Świerklany

6,7

21,9

-15,2

2 805 349

238

5

Kornowac

9,3

20,5

-11,2

1 304 344

262

6

Jejkowice

11,5

29,4

-17,9

1 278 762

320

7

Mszana

15,4

21,6

-6,2

5 040 000

683

8

Rybnik

17,1

31,8

-14,7

106 835 727

794

9

Lubomia

17,4

58,0

-40,6

4 505 587

572

10

Kuźnia Raciborska

17,9

14,1

3,8

5 008 619

434

11

Pszów

19,6

22,1

-2,5

6 438 128

467

12

Gaszowice

20,1

25,6

-5,5

4 310 000

470

13

Racibórz

23,1

23,2

-0,1

35 417 716

671

14

Rudnik

25,1

22,1

3

4 289 086

833

15

Lyski

25,7

37,0

-11,3

6 437 302

678

16

Radlin

28,7

36,3

-7,6

14909 210

849

17

29,6

24,1

5,5

9 468 833

711

31,1

42,8

-11,7

33 081 680

808

19

Godów Czerwionka -Leszczyny Wodzisław Śląski

42,3

37,0

5,3

51 118 401

1080

20

Gorzyce

43,9

45,1

-1,2

24 203 504

1191

21

Rydułtowy

44,9

43,1

1,8

27 656 998

1323

22

Pietrowice Wielkie

48,9

30,2

18,7

13 261 212

1973

23

Krzanowice

58,8

58,7

0,1

9 755 000

1702

18

37

Wskaźnik procentowego zadłużenia gminy pokazuje relację jej długu do rocznego dochodu. Jest to wciąż najpowszechniejsza miara zadłużenia samorządów, choć według części ekspertów jego wadą jest nieuwzględnianie nadwyżki operacyjnej, czyli dodatniej różnicy między dochodami bieżącymi a wydatkami bieżącymi.

Kwota zadłużenia gminy obejmuje wartość jej nieuregulowanych zobowiązań finansowych związanych np. z zaciągniętymi przez nią pożyczkami i kredytami, zaległymi płatnościami, wyemitowanymi papierami dłużnymi (np. obligacjami). Dane źródłowe do niniejszego zestawienia pochodzą z informacji uzyskanych od władz gmin, z informacji ministerstwa finansów oraz z serwisu www.naszakasa.org.pl

skich w nowej perspektywie budżetowej UE (2014-2020).

Czy jest z tej kwadratury koła jakieś wyjście? Na pewno część gmin jest jeszcze daleko od progów zagrożenia i, chwała Bogu, tych mamy ogromną większość w naszym regionie. Pozostałym, które są bardziej zadłużone, będzie trudniej inwestować w najbliższej przyszłości. Mamy jednak wiele pozytywnych przykładów (które opisywaliśmy wcześniej na łamach Nowin Raciborskich, Nowin Wodzisławskich czy Tygodnika Rybnickiego), że samorządy radzą sobie coraz lepiej także z wyzwaniami finansowymi. Oczywiście nie mam na myśli masowego wyprzedawania gminnego majątku, czy oddawania go w leasing zwrotny w celu poprawienia płynności bieżącej i zadowolenia nadzorcy z ministerstwa finansów. Takie metody powinny być stosowane z wielkim umiarem i starannie przemyślane. Jak mówi coraz głośniej wielu samorządowców, sytuacja finansowa gmin bardzo by się poprawiła, gdyby władze centralne po prostu….przestrzegały przepisów Konstytucji RP. Jej artykuł 167 stanowi, że „Jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań”. Zwłaszcza, że tych zadań z Warszawy przychodzi coraz więcej.

6 LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

Tymczasem rząd pytany przez lokalnych samorządowców, skąd mają wziąć na nie pieniądze prezentuje konsekwentną głuchotę.

Zdając sobie sprawę, że omawiana wyżej materia jest trudna i większość mieszkańców nie ma możliwości wnikliwego przeanalizowania zawiłości budżetu swojej gminy, proponuję uproszczony „test prawdy”. Otóż dla polskich samorządów „inwestycją stulecia” jest kanalizacja. Te gminy, której już ją zrealizowały, a zadłużenie mają na poziomie 20 proc. lub niższym są wręcz w komfortowej sytuacji, bo największe wydatki już za nimi. Te, które mają z powodu budowy kanalizacji poważniejsze długi, mogą mieć uzasadnioną nadzieję, że zaciągnięte kredyty powinny już tylko maleć. W tych, w których kanalizacji brak wzrost długów jest nieunikniony.

ARKADIUSZ GRUCHOT

październik 2014

Trzeba umieć wybrać swoje wyzwania strategiczne — rozmowa z prof. dr. hab. Florianem Kuźnikiem czytać je razem oraz umieć łączyć ze sobą w dłuższym horyzoncie czasu. Oderwane od siebie mierniki mogą prowadzić do błędnych wniosków. Istniej też coś takiego jak „kłamstwo statystyczne”.

P

racownicy zatrudnieni w jakiejś firmie mniej więcej orientują się, kiedy ich zakład się rozwija. Może o tym świadczyć rosnące zatrudnienie, wynagrodzenia, inwestycje, wzrost sprzedaży, nowe produkty i usługi. Ale po czym mieszkańcy mogą poznać, że ich gmina się rozwija?

Mieszkańcy bardzo łatwo i trafnie poznają, czy gmina się rozwija. Oni patrzą i widzą co się wokół nich zmienia, co się buduje i do czego to może być potrzebne.

W sumie chodzi o to by się im lepiej żyło.

W części zależy to od nowych dróg, wodociągów, kanalizacji, urządzonej zieleni, od tego jak wygląda nauka w szkole, czy jest co robić po pracy. W części to co decyduje o rozwoju gminy może być ukryte przed okiem mieszkańca – obserwatora.

Tę resztę można jednak wyczytać z lokalnej gazety, wysłuchać w stacji radiowej czy po prostu znaleźć w internecie. Warto interesować się tym, co dzieje się w naszym najbliższym otoczeniu.

Czy są jakieś zobiektywizowane parametry mierzenia rozwoju dla gmin czy innych jednostek samorządowych?

Są takie parametry. Posługują się nimi naukowcy, publicyści i oczywiście statystyka publiczna: państwowa i europejska. Najpopularniejszym miernikiem jest przyrost produktu krajowego brutto na mieszkańca. Są też wskaźniki pokazujące wielkość nakładów inwestycyjnych w gminie czy powiecie, stopę bezrobocia, nowe miejsca pracy, poprawę jakości środowiska. Rzecz w tym, że takich mierników rozwoju jest bardzo dużo i sztuką jest

Na czym ono polega?

Najkrócej rzecz ujmując na tym, że przy pomocy prawdziwych danych statystycznych próbuje się tłumaczyć rzeczywistość, do której te dane się nie odnoszą.

Czy nasze gminy mają przemyślane strategie rozwoju?

Zdecydowana większość gmin posiada wypracowane przez siebie strategie. Mają je także gminy mniejsze. Wiedza o tym, czym jest strategia rozwoju i jak zorganizować proces jej budowania jest już dziś w Polsce wiedzą powszechną. Środowiska samorządowe wiedzą też do czego strategia może być użyteczna.

Czy te strategie są adekwatne do ich sytuacji, czyli skuteczne?

Dobra strategia ma mobilizować do większego wysiłku i większej aktywności. Nie jest dobrze, gdy strategia realistycznie ogranicza się do własnych możliwości, na przykład finansowych. Strategia ma pomóc pozyskiwać środki zewnętrzne, ułatwiać współdziałanie z innymi, zawiązywać różne partnerstwa.

Czy one są realizowane, czy też mają status dokumentów, które „wypada” mieć, ale tak naprawdę leżą gdzieś głęboko w biurkach urzędników?

Strategia jednostki samorządowej musi być zapisana i upubliczniona. Dotyczy przecież spraw i pieniędzy publicznych.

Strategia samorządu województwa jest prawnie wymagana. Strategia gminy czy powiatu nie. Jednakże wiele programów pomocowych wymaga, aby aplikacja projektowa była osadzona we własnej strate-

Czołówka bogata i stabilna Gdyby porównywać wysokość dochodów własnych gmin naszego regionu w przeliczeniu na mieszkańca, to najbogatszymi gminami naszego regionu są obecnie Rybnik, Marklowice, Mszana, Świerklany i Pietrowice Wielkie (powyżej 3 tys. zł). Ta czołówka jest bardzo stabilna, gdyż w 2010 roku pierwsza piątka miała identyczny skład. Dlatego zdecydowaliśmy się, aby uszeregować

październik 2014

gii rozwoju. Chcesz pieniądze na jakieś ważne przedsięwzięcie rozwojowe, to udowodnij, że to przedsięwzięcie jest częścią twojej większej koncepcji rozwojowej.

Strategia to właśnie przemyślana i udokumentowana koncepcja rozwoju. Strategia leży na półce tylko tam, gdzie gmina nie ma przemyślanej koncepcji rozwoju.

Jak duży wpływ ma samorząd na rozwój gminy? Czym, w kontekście rozwoju, powinien się zajmować, a czym nie? Pytanie jest na pozór banalne, ale mieszkańcy często nie wiedzą, co ich wójt czy burmistrz „może”, a co jest poza jego zasięgiem. Domagają się np. żeby rządzący tworzyli miejsca pracy, a ci odpowiadają, że to nie ich rola.

Gmina – czyli jednostka osadnicza, miasto – jest, jak to się mądrze mówi, systemem otwartym. W gminie żyją wolni ludzie, funkcjonują firmy mające prawo do swobody gospodarczej. O rozwoju gminy decyduje nie tylko samorząd. Warto znać możliwości budżetowe swojej gminy czy kondycję ekonomiczną przedsiębiorstw zatrudniających mieszkańców. Warto wiedzieć czego dotyczą zadania własne każdej gminy. Na tym tle można sobie wyrobić zdanie o możliwościach rozwojowych gminy i konfrontować je z tym co robi wójt czy burmistrz lub rada gminy.

Warto też jednak pamiętać piękne zdanie, które otwiera zapisy naszej ustawy o samorządzie gminy: „wszyscy mieszkańcy tworzą samorząd gminy”.

Z jakimi działaniami „prorozwojowymi” nasze samorządy radzą sobie dobrze, a z jakimi kiepsko?

Gminy bardzo dobrze radzą sobie z inwestycjami rozwojowymi w infrastrukturze.

Wiedzą czego tu brakuje oraz jak i po co budować drogi, kanalizację, oczyszczalnie ścieków, stadiony. Wynika to z odczuwalnych braków w naszych gminach, często też z porównań z innymi, lepiej rozwiniętymi krajami i regionami. Nasze duże gminy, takie jak Katowice, Gliwice, Rybnik potrafiły już wykreować wielkie, prawdziwie innowacyjne pomysły i projekty rozwojowe. Powoli jednak samorządy są zmuszane do generowania nowych pomysłów, do wymyślenia czegoś czego nie mają inni i nie da się prosto skopiować. Od tego zaczyna się kreowanie innowacji i to, co chcielibyśmy nazwać rozwojem inteligentnym.

Jakie wyzwania rozwojowe stoją przed samorządami gminnymi w najbliższym czasie?

Potencjalnych wyzwań rozwojowych, przed którymi staną nasze samorządy, jest wiele. Tu też trzeba umieć wybrać swoje wyzwania strategiczne. Poszukiwać trzeba ich będzie w takich obszarach tematycznych jak: rozwój inteligentny, rozwój technologiczny i gospodarka wiedzy, gospodarka kreatywna oparta na kulturze, efektywność energetyczna i rozwój energetyki nowej generacji, budownictwo pasywne itp. Trzeba będzie nauczyć się konkurować i zarazem współpracować z innymi, zawiązywać partnerstwa.

To wszystko już w naszych samorządach zaczęło kiełkować. Warto twórczo kontynuować rozpoczęte inicjatywy.

ROZMAWIAŁ: ARKADIUSZ GRUCHOT

PROF. DR HAB. FLORIAN KUŹNIK

jest specjalistą z zakresu ekonomii miejskiej i regionalnej, kierownikiem Katedry Badań Strategicznych i Regionalnych w Uniwersytecie Ekonomicznym w Katowicach.

gminy według dynamiki wzrostu dochodów pomiędzy 2010 i 2013 rokiem. I tu już wyniki się mocno różnią, co przedstawiamy w naszym rankingu. Budujące jednak jest to, że spadek dochodów nastąpił tylko w Marklowicach, choć i tak do poziomu, który jest marzeniem dla większości gmin.

Autorzy raportu „Wspólnoty” podkreślają, że na spektakularne wzrosty dochodów gmin nie ma szans bez znaczącego wzrostu polskiego PKB oraz zmniejszenia bezrobocia.

KOMENTARZ GMINY MARKLOWICE Spadek dochodów własnych wynikający z porównania roku 2010 i 2013 spowodowany jest znacznym wzrostem w roku 2010 wpływów z udziału w podatku PIT, a spadkiem w latach następnych dochodów z tytułu opłaty eksploatacyjnej oraz podatku od nieruchomości od dużych przedsiębiorstw. Mimo spadku dochodów własnych gmina zrealizowała wiele inwestycji i znacząco zmniejszyła zadłużenie. 

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

7

WYDATKI MAJĄTKOWE (INWESTYCYJNE) GMIN

DR DARIUSZ KRAWCZYK

Musimy bardziej wyprzedzać dzisiejsze potrzeby

W

ydatki majątkowe (inwestycyjne) w działalności samorządu terytorialnego są najbardziej efektywnym instrumentem oddziaływania na rozwój gospodarki w znaczeniu lokalnym. Przedsięwzięcia inwestycyjne są bowiem wymierne, konkretne, a w swoim kształcie i przeznaczeniu precyzują kierunki przemian i przyjęte przez władze lokalne cele do realizacji.

Specyfika wydatków inwestycyjnych jednostek sektora publicznego wynika również z faktu, że ich celem nie jest uzyskanie wymiernego zysku, jak to ma miejsce w przypadku inwestycji gospodarczych przedsiębiorstw. Chodzi przede wszystkim o stworzenie swego rodzaju fundamentu pod inwestycje prywatne oraz poprawienie standardu życia mieszańców.

Gminy najczęściej wydatkują swoje środki przeznaczone na inwestycje poprawiając infrastrukturę techniczną oraz społeczną. Wysoki udział tych nakładów inwestycyjnych zaprezentowanych w tabelach przypadał na lata 2011 – 2013. Niewątpliwie wpływ na to ma możliwość korzystania z funduszy dotacyjnych w postaci programów o zasięgu krajowym i wojewódzkim, które stanowią istotny wkład w finansowaniu projektów infrastrukturalnych gmin. Szczególnie duża dynamika nakładów inwestycyjnych przypada na realizację projektów w gminach wiejskich. Uzyskanie poziomu nakładów inwestycyjnych na mieszkańca w kwocie ponad tysiąca złotych przy dochodach własnych na porównywalnym poziomie, świadczy o dużym wysiłku organizacyjnym i finansowym władz danej gminy. Podczas realizacji wszystkich działań inwestycyjnych należy jednak pamiętać o stwierdzeniu prof. Andrzeja Klasika z Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, że każdy region w wymiarze geograficznym charakteryzuje się centralnością lub peryferyjnością położenia w skali kraju lub województwa. Od współpracy obszarów wiejskich i miejskich oraz ich komplementarności zależy trwały rozwój regionu w kategoriach rynku nieruchomości, towarów, usług, pracy i rekreacji. Pomimo realizacji niezliczonych inwestycji na danym obszarze nie następuje tzw. efekt przyciągania

w wymiarze gospodarczym (stworzenie nowych miejsc pracy, wyposażenie infrastrukturalne nowych terenów), społecznym (zwiększenie korzystających z bazy oświatowej, kulturalnej, sportowej) czy środowiskowym (istotna poprawa jakości wód, powietrza, gleby). Niestety, w swoich działaniach szczególnie gminy wiejskie nie dokonują ciągłej analizy kierunków gospodarowania przestrzenią, która w obliczu nieustannie zmieniającego się otoczenia pozwoli określać nowe trendy koncentracji i rozproszenia ludności. Praktyka wskazuje, że większość inwestycji ma charakter dostosowawczy, a nie wyprzedzający potrzeby przedsiębiorców czy mieszkańców.

W ponaddwudziestoletniej działalności samorządów utarły się pewne stereotypy, że realizuje się tylko te projekty, które mogą uzyskać zewnętrzne finansowanie.

Należy jednak pamiętać, że kształtowanie swojej przestrzeni poprzez działania inwestycyjne nie powinno być ukierunkowane wyłącznie na pozyskanie środków dotacyjnych, lecz uwzględniać szeroką ocenę skutków wprowadzonej interwencji. Podstawowym kryterium prowadzenia polityki inwestycyjnej powinna być szeroka ocena kosztów i korzyści z zastosowaniem kryterium efektywności ekonomicznej. Istnieją bowiem projekty, które po zakończeniu nie mogą się samofinansować i będą wymagać w przyszłości ciągłego wsparcia jednostki samorządu terytorialnego. Warto zatem przed ich realizacją poinformować mieszkańców o wszystkich korzyściach i kosztach, jakich dana inwestycja realizowana dzisiaj będzie wymagać w przyszłości.

DR DARIUSZ KRAWCZYK jest specjalistą z zakresu ekonomiki środowiska, gospodarki przestrzennej i polityki regionalnej, od 20 lat związanym z samorządem gminnym. Jest autorem publikacji z zakresu ekonomiki środowiska, finansowania inwestycji infrastrukturalnych oraz gospodarki przestrzennej.

Komentarz dołączony do ankiety przez gminę Pszów (skrót) Kłopoty z zakończeniem inwestycji pod nazwą: rewitalizacja centrum miasta, spowodowały, iż poziom inwestycji w 2013 roku spadł do 5% budżetu (1,5

mln zł), zaś w planie na rok 2014 wydatki inwestycyjne przekroczyły wg podpisanych umów 8,5 mln zł, co stanowi ponad 21% budżetu miasta!

Lider: PIETROWICE WIELKIE Pozycja

Wydatki

Suma wydatków

w rankingu

Nazwa gminy

1

PIETROWICE WIELKIE

3478

2

Marklowice

2554

3

Rybnik

2438

4

Lubomia

2413

19 017 917

1 962 885

8 733 740

8 321 292

5

Świerklany

2387

28 150 767

4 582 452

10 524 412

13 043 903

6

Rudnik

2207

11 355 680

6154856

3039775

2161049

7

Mszana

2093

15 447 126

2 824 746

5 548 553

7 073 827

8

Godów

1720

22 896 666

9 877 850

4 826 815

8 192 001

9

Krzyżanowice

1650

18 504 768

8049414

5573567

4881787

10

Krzanowice

1518

8 704 000

3 253 000

3 838 000

1 613 000

11

Radlin

1482

26 036 216

8 805 510

9 954 190

7 276 516

12

Rydułtowy

1470

30 732 537

10 229 322

10 113 901

10 389 314

13

Kuźnia Raciborska

1368

15 792 582

9 065 677

5 775 317

951 588

14

Gorzyce

1318

26 779 911

8 902 068

8 314 965

9 562 878

14

Racibórz

1312

69 228 878

18851694

18095947

32281237

16

1195

4 776 833

1 526 746

1 085 878

2 164 209

1136

46 530 296

12 744 270

20 546 043

13 239 983

18

Jejkowice Czerwionka -Leszczyny Kornowac

1126

5 601 806

1 476 050

1 643 260

2 482 496

19

Nędza

978

6 900 274

3 308 726

1 745 147

1 846 401

20

Wodzisław Śląski

874

41 372 132

22 925 515

8 493 417

9 953 200

21

Pszów

798

10 987 396

3 218 313

6 243 312

1 525 771

22

Lyski

709

6 725 056

1 799 940

3 319 520

1 605 596

23

Gaszowice

448

4 110 000

1 450 000

1 700 000

960 000

17

/ mieszkańca

Wydatki w poszczególnych latach

2011-2013

23 378 138

2011 3 222 063

2012 4 638 820

2013 15 517 255

13 913 928

2 369 105

3 168 841

8 375 982

328 074 629 115 913 870 107 872 560 104 288 199

Razem:

785 017 535 262 514 072 254 795 980 254 467 500

• Prezentowane w zestawieniu wydatki majątkowe (inwestycyjne) gmin obejmują wszystkie zrealizowane projekty, niezależnie od źródła ich finansowania (środki własne, dotacje, kredyty, itp.).

• Kwota wydatków na mieszkańca została obliczona przez podzielenie sumy wydatków z lat 2011-2013 przez liczbę mieszkańców zameldowanych w danej gminie na pobyt stały 31.12. 2013 r.

• Wyliczenia oparte są na informacjach udzielonych przez władze gmin.

DOTACJE UNIJNE POZYSKANE PRZEZ GMINY

(INWESTYCYJNYCH) W BUDŻETACH GMIN

Lider: KRZYŻANOWICE

Lider: PIETROWICE WIELKIE

Pozycja w rankingu

Nazwa gminy

UDZIAŁ WYDATKÓW MAJĄTKOWYCH

/ mieszkańca (w zł)

pozyskanych w latach 2011-2013 (w zł)

Pozycja w rankingu

Nazwa gminy

Suma dotacji Suma dotacji

Średni udział wydatków majątkowych w budżecie gminy w latach 2011-2013

1

KRZYŻANOWICE

1 253

14 056 422

1

PIETROWICE WLK.

29,0

2

Mszana

1 089

8 038 836

2

Lubomia

25,3

3

Gorzyce

766

15 570 690

3

Świerklany

24,0

4

Wodzisław Śląski

680

32 170 760

4

Godów

22,8

5

662

3 408 766

5

Rudnik

22,0

637

26 107 376

6

Marklowice

20,7

7

Rudnik Czerwionka -Leszczyny Godów

624

8 306 170

7

Krzyżanowice

20,2

8

Kuźnia Raciborska

614

7 089 986

8

Mszana

19,6

9

Rydułtowy

587

12 269 683

9

Rybnik

18,5

10 Lubomia

562

4 428 542

18,3

11 Lyski

504

4 780 494

10 Krzanowice 11 Rydułtowy

12 Rybnik

497

66 900 064

16,7

13 Świerklany

490

5 780 605

12 Kuźnia Raciborska 13 Gorzyce

14 Kornowac

487

2 424 480

16,6

14 Pszów

426

5 872 472

14 Radlin 14 Racibórz

16 Krzanowice

407

2 333 000

15,2

17 Pietrowice Wlk.

372

2 498 964

18 Radlin

324

5 697 603

19 Racibórz

308

16 228 327

16 Kornowac 17 Jejkowice 18 Czerwionka -Leszczyny 19 Nędza

20 Gaszowice

304

2 790 000

11,3

21 Jejkowice

293

1 170 403

20 Pszów 21 Wodzisław Śląski

22 Marklowice

275

1 498 938

90

631 936

6

23 Nędza

• Zestawienie obejmuje zarówno środki pozyskane na inwestycje, jak i inne wydatki (np. projekty kulturalne, edukacyjne, zdrowotne, itp.).

• Kwota dotacji na mieszkańca została obliczona przez podzielenie sumy dotacji pozyskanych w latach 2011-2013 przez liczbę mieszkańców zameldowanych w danej gminie na pobyt stały 31.12. 2013 r.

• Wyliczenia oparte są na informacjach udzielonych przez władze gmin.

8 LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

22 Lyski 23 Gaszowice

17,4 16,6 15,4 15,1 15,0 13,3 10,7 9,5 6,5

• Średni udział procentowy wydatków majątkowych w budżecie gminy w latach 2011-2013 został obliczony przez zsumowanie wskaźników procentowych z poszczególnych lat i podzielenie otrzymanej wartości przez liczbę lat (3).

• Wyliczeń dokonano na podstawie informacji źródłowych udzielonych przez władze gmin.

październik 2014

Możemy żyć z węgla i sobie nie szkodzić — zapewnia Gabriela Lenartowicz, prezes zarządu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach Czy samorządy w naszym regionie dobrze wydają pieniądze na ochronę środowiska?

Gdybym miała oceniać to byłoby to mocne 4+. Taka solidna gospodarność. Od kiedy pracuję w Funduszu, aktywność tutejszych samorządów jest znacznie większa. Być może wynika to z tego, że łatwiej rozmawia się z kimś, kogo się zna. A ja pochodzę z powiatu raciborskiego i zapewne nie bez znaczenia są moje osobiste kontakty z samorządowcami.

Bardzo trzeba gminy zachęcać do współpracy z Funduszem?

Preferujemy partnerskie relacje z naszymi beneficjentami. Bardzo często inspirujemy je do konkretnych działań. Jeśli są to pierwsze projekty, wówczas pomagamy przygotowywać wnioski. Ponieważ sama mieszkam w tym regionie, znam jego potrzeby i łatwiej mnie przekonać do pewnych rozwiązań. Ale też jestem w stanie je porządnie zweryfikować.

Co współcześnie oznacza „dobre, skuteczne” wydawanie pieniędzy przez gminy na ochronę środowiska? Żeby projekt ocenić jako dobry i skuteczny, to musi być osiągnięty najlepszy możliwy efekt ekologiczny przy najniższej możliwej cenie. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, kiedy wydawane są środki publiczne. Dobre i skuteczne projekty to takie, które są trwale rentowne. Jest niemoralne wydawanie pieniędzy na inwestycje, do których później trzeba będzie dopłacać. My, jako Fundusz, powinniśmy dokładać tylko tyle, ile potrzeba, żeby stymulować rozwój, a nie zastępować publicznymi pieniędzmi efekt ekonomiczny. To nic nie daje.

Jakie błędy, zarówno podczas działania, jak i w „sposobie myślenia” popełniają samorządowcy realizując projekty związane z ochroną środowiska?

Największy problem mamy z tym, że nie potrafimy myśleć systemowo. Mam na myśli model: najpierw identyfikujemy problem, potem zastanawiamy się, jaki chcemy mieć stan docelowy, a następnie szukamy rozwiązania.

Najczęściej, jako społeczeństwo, działamy na zasadzie gaszenia pożaru. Nie myślimy o rozwiązaniach docelo-

WSPARCIE DLA SUBREGIONU ZACHODNIEGO WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W LATACH 2010-2013 UDZIELONE PRZEZ WFOŚIGW W KATOWICACH Liczba umów – 551 Wartość projektów – 468 mln zł Dofinansowanie Funduszu – 179 mln zł z tego m.in. na: • ochronę atmosfery – 93 mln zł • ochronę wód – 48 mln zł • gospodarkę odpadami – 20 mln zł • gospodarkę wodną – 10 mln zł • profilaktykę zdrowotną – 3,3 mln zł • edukację ekologiczną i inne – 2, 9 mln zł • ochronę przyrody – 1,8 mln zł

październik 2014

wych. Ale, moim zdaniem, to nie jest wina ludzi w samorządach. To bardziej efekt doświadczeń społecznych i kadencyjności samorządu. Długofalowe działania, niestety, nie zawsze są doceniane przez wyborców.

Kto myśli strategicznie przegrywa wybory?

Poważne przedsięwzięcia często bywają trudne na początku, a właściwe efekty zbiera dopiero następca i trzeba mieć tego świadomość. Nie można jednak skupiać się na pojedynczych projektach tylko po to, żeby zdobyć poparcie mieszkańców. Należy też zastanawiać się nad tym, jak utrzymać zrealizowaną inwestycję. Jesteśmy, jako społeczeństwo, na początku drogi. Lubimy sobie zafundować coś spektakularnego, nie patrząc, że to może tylko gadżet, który trzeba potem utrzymywać lub np. ładny chodnik , ale nie łączący się z innym, już wybudowanym. A czasem być może lepiej odczekać i zrobić coś kompleksowo od początku do końca, wtedy kiedy będzie nas już na to stać.

Jakie wyzwania „środowiskowe” stoją przed samorządami w najbliższym czasie?

Najważniejszą kwestią jest rozwiązanie problemu niskiej emisji. Ta w naszym subregionie jest szczególnie dotkliwa ze względu na konfigurację terenu, która nie sprzyja wietrzeniu w miastach. Do tego dochodzi łatwa dostępność niskogatunkowych paliw w postaci mułów, miałów i wszystkiego, co jeszcze przy tej okazji się spala. Problemem jest preferowanie tych paliw do ogrzewania domów, głównie ze względu na cenę. Mała jest świadomość tego, że tanie paliwo niekoniecznie jest efektywne w spalaniu, ale przede wszystkim truje. Nie tylko sąsiadów – najbardziej szkodzi tym najbliższym – domownikom.

Czy da się coś z tym zrobić?

Nie mamy wyjścia. I to nie tylko dlatego, że naruszanie unijnych dyrektyw w zakresie jakości powietrza grozi nam gigantycznymi karami. Najprościej jest zakazać używania węgla do ogrzewania domów, jak to próbuje robić Kraków. Tyle, że obecnie jest to, moim zdaniem, niewykonalne ze względów ekonomicznych i społecznych. Jednocześnie jesteśmy subregionem, który w dużym stopniu żyje z wydobycia węgla. Myślę, że można osiągnąć poprawę jakości powietrza nie rezygnując całkowicie z paliw węglowych, bo to jest i nasze bogactwo, i nasz interes. Do tego problemu trzeba jednak podchodzić z dużą determinacją i systemowo.

Jako WFOŚiGW w Katowicach wymyśliliśmy pilotażowy projekt dla aglomeracji śląsko-dąbrowskiej. Chcemy dokonać rewitalizacji w dzielnicach tzw. „familoków”, gdzie degradacja substancji mieszkaniowej i degradacja społeczna łączy się z degradacją standardu życia i złej jakości środowiska, w tym powietrza.

Na czym ta rewitalizacja miałaby polegać?

Chcemy aby dzięki środkom z Programu Infrastruktura i Środowisko, te budynki zostały głęboko zmodernizowane. By nie ograniczało się to tylko do termomodernizacji, ale żeby to była pełna rewitalizacja tych dzielnic,

z podłączeniem do sieci ciepłowniczej. Ciepło ma oczywiście pochodzić z kotłów węglowych, ale będzie produkowane w zupełnie innych standardach, z emisją spalin pod ścisłą kontrolą. Coraz częściej też z pomocą Funduszu w tych ciepłowniach używa się odpadowego metanu z kopalń. W taki sposób możemy osiągnąć nie tylko ograniczenie niskiej emisji. W tych dzielnicach mieszkańcy nie są najbogatsi, więc jeśli ograniczyć straty ciepła i wyposażyć budynki w odpowiednie instalacje, to ludzie będą żyli w lepszym standardzie, ale też będą w stanie płacić za tę droższą energię cieplną z sieci. Takie rozwiązania chcemy zastosować również w innych miastach. Tam, gdzie kiepska jakość powietrza wymaga, żeby szukać dobrych rozwiązań, ale także, żeby te rozwiązania były zarazem ekologiczne i ekonomiczne.

Skąd samorządy mają wziąć na to pieniądze?

Pozostają duże środki z Regionalnego Programu Operacyjnego i środki konkursowe z POIiŚ, o które samorządy będą się mogły ubiegać. Gminy muszą zacząć od przygotowania koncepcji. My, jako Fundusz, już oferujemy 80% dotacje na przygotowanie programów zwiększania efektywności energetycznej. Takie programy to przede wszystkim diagnoza i kierunkowe wskazanie, co i w jakiej kolejności należy zrobić. Tym bardziej, że jest to obecnie konieczne, by skorzystać ze środków unijnych. Nie tylko dyrektywa CAFE zobowiązuje nas do działania. Jesteśmy moralnie odpowiedzialni za jakość powietrza, którym oddychamy, a która ma niebagatelny wpływ na jakość naszego życia, na zdrowie nasze i naszych dzieci.

ROZMAWIAŁ: ARKADIUSZ GRUCHOT

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

9

Oświata, kultura, sport i rekreacja Władze czeka trudny egzamin

Na szczęście takie tendencje już się obserwuje. W Wodzisławiu Śląskim świeci przykładem Cech Rzemiosł Różnych, w Raciborzu chcą przyciągać do techników darmowym kursem prawa jazdy.

świata w samorządzie to lwia część jego budżetu. Choć państwo wspomaga lokalne działania edukacyjne obowiązkową subwencją, to gminy i powiaty dokładają do tych wydatków i to niemało. Od wielu lat systematycznie inwestuje się w rozbudowę i modernizację bazy szkolnej. Wysyp orlików i wznoszenie kolejnych sal gimnastycznych znacznie poprawiło stan infrastruktury w stosunku do tego, jakim szkolnictwo samorządowe dysponowało jeszcze w poprzedniej dekadzie. Władze inwestują w szkoły, bo często ze środowiska oświatowego się wywodzą. Nie na darmo mówi się o polskiej demokracji jako „belfrokracji”. Nauczyciele to postaci zaufania społecznego i w pozyskiwaniu mandatu samorządowca mają zwykle fory. Środowisko trzyma się razem, stąd dokonywane są tylko kosmetyczne redukcje zatrudnienia, mimo coraz trudniejszych czasów dla szkół, w których niż demograficzny hula już na wszystkich szczeblach kształcenia.

Przed samorządami kadencja trudnych i niepopularnych decyzji. Ich budżetom ciążą szkoły, w których nabory są coraz mniejsze, a nauczycieli pracuje wciąż tyle samo. Likwidacje i łączenia placówek będą w najbliższych latach nieodzowne, spowodują akcje protestacyjne i społeczne niezadowolenie. Racibórz przeżył to przy okazji zakusów starostwa wobec „ekonomika”, a Wodzisław Śląski nie potrafił zmienić sieci przedszkolnej. Przyszłość kształcenia leży w placówkach prowadzonych przez lokalne stowarzyszenia, gdzie nie ma obowiązku stosowania Karty Nauczyciela. Ten dokument zmusza samorządy do podporządkowywania się ogólnokrajowym przepisom, za którymi nie idą z centrali środki finansowe. Wów-

O

Ale oświata samorządowa to nie tylko szkoły, gimnazja czy licea. Placówki szkolnictwa wyższego też wyciągają ręce po finansowe wsparcie do lokalnych włodarzy. Dla miast posiadanie uczelni na swym terenie to prestiż, sposób na przyciąganie młodych ludzi, którzy potem nierzadko wiążą się na stałe z ośrodkiem, w którym się wykształcili. Władze Rybnika aktywnie włączały się w batalię o przyszłość filii śląskich uczelni na swoim terenie, a w Raciborzu od lat nie ma budżetu miejskiego, w którym jedna z pozycji nie byłaby przeznaczona na rozwój PWSZ. Za to po macoszemu traktuje się w samorządzie placówki policealne bądź kształcące w trybie wieczorowym. Ten sektor, z racji że po części konkurencyjny wobec oferty publicznej, jest ściśle kontrolowany, wciąż podejrzewany o nadużycia i w ogóle traktowany z ograniczonym zaufaniem.

Rynek pracy boleśnie zweryfikował dotychczasowe kierunki kształcenia.

Dyplom magistra wcale nie gwarantuje zatrudnienia. Poszukiwani są za to fachowcy kształceni w zawodówkach i technikach – od murarza po spawacza.

To nauczka dla sterników samorządowej oświaty. Już na etapie gimnazjum trzeba pokazać młodym ludziom najlepsze ścieżki ich rozwoju, dostosowane do lokalnych potrzeb. Promocja szkolnictwa zawodowego powinna być oczkiem w głowie dla starostów i prezydentów.

10

czas za dobrostan w oświacie zmuszeni jesteśmy płacić wszyscy, a nie ten kto miał te pieniądze zagwarantować.

MARIUSZ WEIDNER redaktor naczelny Nowin Raciborskich

Mecenasie, bądź hojny, ale i mądry

W

porównaniu z oświatą, pomocą społeczną, remontami i inwestycjami, kultura jest tylko dodatkiem do działalności samorządu. Dodatkiem

• Prezentowane w zestawieniach wydatki na oświatę, kulturę oraz sport, turystykę i rekreację obejmują wszystkie wydatki gmin związane z realizacją tych zadań (w tym inwestycyjne), niezależnie od ich źródła (własne, dotacje/subwencje – np. subwencja oświatowa z budżetu państwa).

• Kwoty wydatków na mieszkańca została obliczone przez podzielenie sumy wydatków w latach 2011-2013 przez liczbę mieszkańców zameldowanych w danej gminie na pobyt stały 31.12. 2013 r.

• Dane publikowane są w oparciu o informacje udzielone przez władze gmin.

WYDATKI GMIN NA OŚWIATĘ Lider: RYBNIK WYDATKI GMIN NA OŚWIATĘ W LATACH 2011�2013 Pozycja w rankingu

Nazwa gminy

Suma wydatków

Suma wydatków

/ mieszkańca

2011-2013

Wydatki w poszczególnych latach

2011

2012

2013

1

RYBNIK

4865

654 724 305

2

Rudnik

4554

23 435 822

6 536 709

8 141 537

8 757 576

3

Jejkowice

4513

18 039 117

5 024 529

6 173 069

6 841 519

4

Marklowice

4251

23 157 150

7 264 758

7 795 422

8 096 970

5

Mszana

3893

28 740 066

9 293 163

9 434 647

10 012 256

6

Krzyżanowice

3765

42 240 115

14 897 519

13 650 759

13 691 837

7

Kornowac

3740

18 605 968

5 470 282

5 861 788

7 273 898

8

Krzanowice

3610

20 690 000

6 210 000

8 075 000

6 405 000

9

Gorzyce

3592

73 011 054

23 322 681

25 904 630

23 783 743

10

Pietrowice Wielkie

3584

24 094 973

7 657 844

8 211 751

8 225 378

11

Lyski

3554

33 721 945

10 883 205

11 844 039

10 994 701

12

Radlin

3408

59 872 715

18 819 039

20 523 854

20 529 822

13

Godów

3367

44 829 383

14 177 120

14 479 340

16 172 923

14

Świerklany

3327

39 223 402

12 889 014

13 420 776

12 913 612

15

Nędza

3324

23 465 372

7 657 755

7 971 693

7 835 924

16

Rydułtowy

3324

69 495 978

24 333 303

22 300 123

22 862 552

17

Lubomia

3309

26 075 744

8 418 000

9 222 217

8 435 527

18

Kuźnia Raciborska

3299

38 095 589

13 197 765

13 308 428

11 589 396

19

Racibórz

3245

171 230 348

54 028 826

57 171 442

60 030 080

20

Wodzisław Śląski

3091

146 234 516

51 373 817

48 047 959

46 812 740

21

Pszów

2958

40 745 686

13 798 858

14 103 287

12 843 541

22

Gaszowice Czerwionka -Leszczyny

2949

27 060 000

9 160 000

8 800 000

9 100 000

2935

120 218 673

38 140 714

39 829 656

42 248 303

23

Razem: 1 758 910 951

206 779 920 223 498 368 224 446 017

569 334 821 597 769 785 599 903 315

Subwencja oświatowa to środki przyznawane samorządom co roku z budżetu państwa na zadania w zakresie edukacji i wychowania. Obliczana jest według specjalnego algorytmu, biorącego pod uwagę m. in. liczbę uczniów w gminie, jej charakterystykę, typ gminy, itp.

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

mającym często śladowe odbicie w budżetach gminnych. Pomijam inwestycje w tej dziedzinie. Tu znajdziemy bowiem wręcz spektakularne przedsięwzięcia, jak budowa Rydułtowskiego Centrum Kultury Feniks, Centrum Kultury i Edukacji w Czerwionce, czy kompleksowa modernizacja Rybnickiego Centrum Kultury.

Pomijam, bo inwestycje to mury, światło, dźwięk itp. Wolałbym skupić się na filozofii postępowania gmin i dystrybucji pieniędzy na działania i dostęp do kultury.

Czyli na byciu mecenasem kultury.

Najczęściej zajęcia dotowane przez gminy, a prowadzone przez placówki kultury czy organizacje pozarządowe przeznaczone są dla dzieci i młodzieży. Ta działka prezentuje się okazale. Zajęcia cieszą się sporym wzięciem, nawet jeśli uczestnictwo w nich wiąże się z opłatami. Wymiernym przejawem prawidłowej pracy z młodym pokoleniem są nagrody i wyróżnienia zdobywane np. przez tancerzy czy mażoretki w kraju, a nawet na arenie międzynarodowej.

Wątpliwości pojawiają się przy organizacji wielkich imprez plenerowych, a dotyczą zwłaszcza kontraktowania wykonawców.

Dni miasta, dożynki wypadają w szczycie sezonu plenerowego. Dla artystów estradowych, zwłaszcza autorów „przeboju sezonu” bądź ogranych klasyków (często nie wnoszących już niczego do muzyki) to żniwa, okazja do świetnego zarobku. A ponieważ tych wykonawców zbyt wielu nie ma, gminy prześcigają się w ich ściąganiu płacąc krocie. O tym, że są to sumy idące niejednokrotnie w setki tysięcy złotych (Dni Raciborza – 400 tysięcy zł) niech świadczy fakt, że samorządowcy pytani o koszty imprez zwykle udzielają tych informacji niechętnie, zasłaniając się tajemnicami handlowymi, rozbiciem wydatków na różne działki budżetu czy obawami o reakcje mieszkańców. Ktoś powie – dobrze, jeśli nie Doda, to co w zamian? Proszę bardzo, niech będzie Doda. Tylko skoro wydatkujemy publiczne pieniądze, byłoby dobrze, aby z tego wynikło coś więcej niż kilka godzin zabawy. Albo spróbujmy koszty ograniczyć, skoro nie wystarcza na wszystko. Przykładów nie trzeba szukać daleko. W Rybniku od kilku lat główny koncert z okazji dni miasta jest biletowany. Ceny biletów są niskie, ale przy masowym kliencie część kosztów pokrywają.

Wodzisław Śląski poprzez wejście w partnerstwo z dużym koncernem medialnym ma gwarantowaną obecność na ogólnopolskiej antenie i wizji. Ludzie bawią się na miejscu, a miasto promuje się w kraju, czyli dwa w jednym. Rybnik zastosował ten sam mechanizm, przy czym na skalę krajową.

Współorganizuje koncerty gwiazd świato-

październik 2014

wych, zaś rybniczanie korzystają z biletów w cenach promocyjnych.

Zastanawia również układanie kalendarza imprez przez gminnych decydentów.

To ważna kwestia, zwłaszcza, że samorządowcy co rusz słyszą: „dlaczego u nas nic się nie dzieje?” Rzeczywiście nieraz jeden weekend przeładowany jest imprezami, a w kolejnym jest całkowita posucha. Kiedy rozmawiamy na ten temat z włodarzami, to słyszymy, że robią imprezy tylko z myślą o swoich mieszkańcach, a poza tym dlaczego mają się komuś podporządkowywać. Niech oni podporządkują się im.

Tymczasem wystarczy porozmawiać, kto, co i kiedy planuje. Jasne, nie wszystko da się pogodzić, ale rozłożenie w czasie głównych imprez nie jest chyba niemożliwe?

To jest właśnie zapewnianie dostępu do kultury. I jedno z głównych zadań nie tylko hojnego, ale i mądrego mecenasa.

TOMASZ RAUDNER redaktor naczelny Nowin Wodzisławskich

WYDATKI GMIN NA SPORT, TURYSTYKĘ I REKREACJĘ Lider: CZERWIONKA-LESZCZYNY WYDATKI GMIN NA SPORT, TURYSTYKĘ I REKREACJĘ W LATACH 2011�2013 Pozycja w rankingu

Nazwa gminy

ie wiem, czy jest inna dziedzina życia społecznego, w której panuje taki chaos, jak w szeroko rozumianym sporcie. Dlaczego szeroko rozumianym?

Bo już na etapie zdefiniowania czym jest sport, samorządowcy cytują różne regułki. Dla jednych sport to wydarzenie, które przyciąga tysiące widzów, a wartość promocyjna liczona jest w milionach złotych. Dla innych prawdziwy sport, to mecz, w którym głównymi bohaterami są dzieci, pozbawione myślenia o zyskach i stratach, skupione na czystej rywalizacji. Dla jeszcze innych sport to produkt, w który można zainwestować, ale potem trzeba go z zyskiem sprzedać.

Jeszcze większe rozbieżności pojawiają się przy pytaniu, czy samorządy powinny, a jeżeli tak, to w jaki sposób, dofinansowywać sport? Traktować to jako promocję? Korzystać z ustawy o sporcie? A może skupić się jedynie na rozbudowie i utrzymywaniu infrastruktury sportowej? Fakt, że sport ma ogromny potencjał promocyjny, jest niezaprzeczalny. Nawet dla tych, którzy stadiony oglądają tylko zewnątrz, przejeżdżając obok samochodem. W świecie sportu, pomimo braku spektakularnych sukcesów, Rybnik to żużel, piłka nożna i kobieca koszykówka, Racibórz – pływanie, zapasy

październik 2014

Suma wydatków

/ mieszkańca

2011-2013

Wydatki w poszczególnych latach

2011

2012

2013

30 583 514

6 806 338

11 240 824

12 536 352

731

12 840 048

4 241 281

4 807 362

3 791 405

659

7 608 124

4 912 745

2 306 051

389 328

Racibórz

640

33 786 926

5 436 451

11 665 164

16 685 311

Krzyżanowice

622

6 981 805

4 471 236

1 272 287

1 238 282

6

Mszana

597

4 407 462

1 216 197

1 848 417

1 342 848

7

Rybnik

583

78 516 180

15 808 366

15 810 825

46 896 989

8

Kornowac

397

1 973 107

721 042

1 138 227

113 838

9

Świerklany

387

4 568 800

762 724

2 093 243

1 712 833

10

Godów

371

4 936 521

2 122 665

1 670 235

1 143 621

11

Gorzyce

308

6 252 040

940 813

3 023 242

2 287 985

12

Krzanowice

270

1 545 000

1 228 000

155 000

162 000

13

Pietrowice Wielkie

256

1 723 225

533 512

903 176

286 537

14

Nędza

245

1 731 241

1 402 046

177 475

151 720

14

Pszów

228

3 136 369

494 393

1 929 156

712 820

16

Rudnik

217

1 115 012

335 002

260 104

519 906

17

Marklowice

216

1 178 653

624 432

554 221

554 984

18

Wodzisław Śląski

191

9 030 336

3 091 057

2 942 696

2 996 583

19

Rydułtowy

189

3 961 159

1 276 084

2 010 609

674 466

20

Lyski

173

1 645 027

304 823

1 008 736

331 468

21

Jejkowice

100

401 215

118 023

168 023

115 169

22

Lubomia

82

646 352

152 804

209 451

284 097

23

Gaszowice

48

444 000

160 000

147 000

137 000

219 012 116

57 160 034

67 341 524

95 065 542

747

2

CZERWIONKA �LESZCZYNY Radlin

3

Kuźnia Raciborska

4 5

1

Razem:

Zbudować modę na sport

N

Suma wydatków

WYDATKI GMIN NA KULTURĘ Lider: LUBOMIA WYDATKI GMIN NA KULTURĘ W LATACH 2011�2013 Pozycja w rankingu

Nazwa gminy

Suma wydatków

Suma wydatków

/ mieszkańca

2011-2013

Wydatki w poszczególnych latach

2011

2012

2013

1

LUBOMIA

984

7 750 977

595 119

2 128 675

5 027 183

2

Kuźnia Raciborska

536

6 188 846

2 471 513

1 766 805

1 950 528

3

Krzyżanowice

458

5 141 088

1 704 518

1 895 171

1 541 399

4

Mszana

398

2 937 309

863 329

998 578

1 075 402

5

Kornowac

396

1 968 303

620 104

416 167

932 032

6

Pietrowice Wielkie

387

2 600 686

1 659 733

480 951

460 002

7

Rybnik

362

48 744 463

18 579 435

14 310 378

15 854 650

8

Rudnik

359

1 847 160

645 637

813 227

388 296

9

Racibórz

358

18 896 169

5 528 402

6 042 683

7 325 084

10

Radlin

312

5 486 230

1 690 876

1 813 264

1 982 090

11

Świerklany

311

3 664 799

1 131 666

1 212 176

1 320 957

12

Rydułtowy

304

6 346 773

1 924 895

2 337 425

2 084 453

13

Wodzisław Śląski

266

12 574 216

4 301 164

4 130 412

4 142 640

14

Pszów

240

3 306 046

1 107 489

1 178 781

1 019 776

14

Gorzyce

239

4 865 912

1 260 172

1 910 057

1 695 683

16

Godów

238

3 173 000

1 041 000

1 020 000

1 112 000

17

222

1 273 000

418 000

445 000

410 000

205

8 392 892

2 362 900

2 604 923

3 425 069

19

Krzanowice Czerwionka -Leszczyny Gaszowice

157

1 440 000

485 000

515 000

440 000

20

Nędza

143

1 012 844

318 735

306 577

387 532

21

Lyski

142

1 344 093

432 236

445 913

465 944

22

Marklowice

125

682 243

328 299

353 944

357 950

23

Jejkowice

18

99 Razem:

395 659

114 930

113 485

167 244

150032708

49585152

47239592

53565914

i kilkuletnie starania o grę w piłkarskiej „lidze mistrzów” kobiet. Wodzisław Śląski kojarzy się głównie z Odrą, nawet gdy ta praktycznie przestała istnieć. Podobnie jak np. gimnastyka sportowa i szermierka w Radlinie. Sekcje co prawda nadal są, ale sukcesy jakby mniejsze.

To chyba jednak nie sukcesy powinny być miernikiem, czy samorząd mądrze wydaje pieniądze na sport i rekreację.

Tutaj kluczowe są dwa słowa: masowość i dostęp do bazy sportowej. Wydaje się, że piłkarska sobota, podczas której na boiskach pojawiają się setki dzieciaków, jest zdecydowanie bardziej wartościowa, niż pojedyncze sukcesy profesjonalnych drużyn, grających nawet na poziomie ekstraklasy. Tym bardziej, że kiedy przeanalizujemy ostatnie lata XX wieku, okaże się, że większości upłynęły one na siedząco. Dlatego im więcej imprez przeznaczonych dla amatorów, im więcej dobrych boisk przyszkolnych i porządnych sal sportowych, tym lepiej dla nas wszystkich. Bo chyba nikt nie ma wątpliwości, że lepiej czas spędzić na stadionie niż w poczekalni do lekarza. Bo i przyjemniej i taniej. Nie uda się jednak tego zrobić bez pieniędzy samorządowych, które pełnią rolę swoistych kroplówek. Bez nich większość klubów nie będzie w stanie funkcjonować, a co za tym idzie szkolić młodzieży.

Jeżeli chodzi o sport kwalifikowany i jego wspieranie, wszystko sprowadza się do odpowiedzi na pytanie: czy nas na to stać? Miasto dysponujące budżetem na poziomie 700 mln, łatwiej znajdzie środki dla piłkarzy, koszykarzy czy żużlowców niż to, które dysponuje środkami siedmiokrotnie mniejszymi, o małych gminach nawet nie wspominając. Chociaż czasem ta prosta zasada, nie wydawaj więcej niż masz, zostaje zagłuszona przez ambicje działaczy i lokalnych polityków, co zazwyczaj kończy się katastrofą.

Nie ma jednego klucza, według którego samorządy gmin w naszych powiatach realizują zadania w sferze sportu i rekreacji. To nie dziwi, biorąc pod uwagę ich różnorodność. Szukając na siłę wspólnego mianownika, można by wskazać dbanie o bazę sportową. Tutaj wszyscy mają większe lub mniejsze sukcesy. To dobrze.

Teraz jednak czas na budowanie mody na sport. Wyborcy docenią te działania, nawet jeżeli kluby z Rybnika, Raciborza czy Wodzisławia nie wychowają w najbliższym czasie mistrzów świata.

MAREK PIETRAS redaktor naczelny Tygodnika Rybnickiego

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

11

Rozwój społeczny w gminach

W

specjalnej ankiecie poprosiliśmy samorządy gminne o liczbowe, kwotowe i opisowe odpowiedzi na szereg pytań związanych z takimi problemami, jak uczestnictwo mieszkańców gminy w życiu publicznym, skuteczność i zakres współpracy gminy z lokalnymi organizacjami społecznymi, czy wykorzystywanie przez gminy instrumentów rozwoju społecznego (np. karta dużej rodziny, karta seniora, wspieranie dzietności, wsparcie dla uzdolnionej młodzieży, itp.). Otrzymaliśmy bardzo zróżnicowa-

Budżet obywatelski LIDERZY: RYBNIK I WODZISŁAW ŚLĄSKI

Budżet obywatelski (inaczej: budżet partycypacyjny) to narzędzie włączania mieszkańców w życie gminy, które umożliwia im dyskusję i bezpośredni wpływ na decyzje o przeznaczeniu części budżetu gminnego.

W wyniku procedury ustalonej przez dany samorząd obywatele mogą bezpośrednio zgłaszać pomysły na przedsięwzięcia, które podlegają różnym procedurom oceny i akceptacji. Te, które uzyskają największe poparcie (np. w głosowaniu mieszkańców) są realizowane. Na koniec 2013 roku budżet obywatelski wprowadziło w Polsce ponad 70 samorządów, przeznaczając na niego różne kwoty (np. Łódź – 20 mln zł) oraz różne części podstawowego budżetu (najwięcej Kęty – 4 proc.)

Ta forma aktywizowania mieszkańców nie cieszy się na razie popularnością w naszych gminach. Jest to dość zrozumiałe w samorządach o charakterze wiejskim, gdzie funkcjonują fundusze sołeckie, które w praktyce spełniają rolę budżetów obywatelskich. W miastach budżet obywatelski wprowadziły do tej pory Rybnik i Wodzisław.

ne odpowiedzi: od bardzo wyczerpujących, szczegółowych i przemyślanych, po zdawkowe, nieprecyzyjne i dość chaotyczne. Ta sytuacja utwierdziła nas w przekonaniu, że warto do tych tematów wracać częściej i bardziej wnikliwie na łamach Nowin Raciborskich, Nowin Wodzisławskich, Tygodnika Rybnickiego czy na portalu Nowiny.pl. Dlatego poniżej publikujemy tylko dane, które są kompletne i porównywalne. Gminom, które udzieliły wartościowych odpowiedzi obiecujemy, że wrócimy do nich W Rybniku pierwsza edycja zaczęła się w 2013 r. W wyniku głosowań mieszkańców do realizacji wybrano 26 projektów o łącznej wartości 1.703.540 zł.

Większość projektów związana jest z rozwojem infrastruktury rekreacyjno-sportowej (place zabaw, siłownie). Na zadania budżetu obywatelskiego w 2015 roku miasto przeznaczy 2 mln zł. Łącznie wpłynęło w tym roku 59 wniosków, z czego 44 projekty uzyskały pozytywną ocenę. W 13 dzielnicach miasta projekty zostaną poddane pod głosowanie, a w 14 dzielnicach, w których pozytywną ocenę uzyskał tylko jeden projekt, odbędą się jedynie konsultacje społeczne.

W Wodzisławiu Śląskim w tym roku po raz pierwszy przygotowywany jest budżet partycypacyjny na 2015 r. Zgłoszono ponad 60 pomysłów. Procedura wyboru przedsięwzięć do realizacji trwa. W głosowaniu na pozytywnie ocenione projekty wzięło udział ponad 4,5 tys. mieszkańców miasta.

Konsultacje społeczne Wszystkie gminy prowadzą konsultacje społeczne zgodnie z przepisami ustawy

(zaprezentujemy szerzej) na łamach naszych gazet. Podobnie obiecujemy tym, którzy zbagatelizowali niektóre rubryki, że spróbujemy wyjaśnić czy wynika to tylko z braku czasu, czy po prostu w tych aspektach życia gminnego i samorządowego niewiele się u nich dzieje. Poniższe zestawienia i komentarze powstały w oparciu o dane uzyskane od władz gminnych i wiedzę dziennikarzy Wydawnictwa Nowiny.

REDAKCJA „LIDERÓW SAMORZĄDU”

o samorządzie gminnym i ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Większość gmin stosuje również własne uchwały w sprawach konsultowania projektów prawa miejscowego. Najczęstsze formy konsultacji to internetowy Biuletyn Informacji Publicznej, ogłoszenia na gminnych tablicach ogłoszeń, komunikaty w gazetce samorządowej oraz debaty podczas zebrań z mieszkańcami.

Karta Dużej Rodziny LIDERZY: WODZISŁAW ŚLĄSKI, LUBOMIA, RADLIN, RYDUŁTOWY I RYBNIK.

Z ankiet wynika, że tylko Pietrowice Wielkie, Kuźnia Raciborska, Mszana i Pszów nie wprowadziły jeszcze Karty Dużej Rodziny. W większości gmin działa ona w wersji podstawowej regulowanej przez rozporządzenie Rady Ministrów o Ogólnopolskiej Karcie Dużej Rodziny. Są jednak także gminy, które poszły znacznie dalej i wzbogaciły ogólnopolski pomysł o różne dodatkowe, własne udogodnienia i ulgi dla wielodzietnych rodzin. Takie rozwiązania wprowadziły: Wodzisław Śląski, Lubomia, Radlin, Rydułtowy i Rybnik.

NAJCIEKAWSZE INICJATYWY WSPIERANIA ROZWOJU SPOŁECZNEGO W GMINACH • Czerwionka-Leszczyny: kompleksowy program pobudzania aktywności seniorów, Uniwersytet III Wieku (gmina za osiągniecia na tym polu otrzymała certyfikat „Gmina przyjazna seniorom”), • Gorzyce: projekt „Honorowy Obywatel Gminy Gorzyce”, • Rybnik: projekt „Inkubator Ekonomii Społecznej Subregionu Zachodniego”, powołanie Rybnickiej Rady Seniorów – organu konsultacyjnego, doradczego i inicjatywnego dla władz miasta, • Krzyżanowice: projekt przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu, w ramach którego m.in. zbudowana zostanie sieć światłowodowa w gminie, a 200 gospodarstw otrzyma komputery z dostępem do internetu, • Marklowice: rozbudowany program bezpłatnych szczepień profilaktycznych dzieci i młodzieży, • Racibórz: program „Senior 60+”, którego celem jest podniesienie poziomu aktywności osób po 60. roku życia (zwłaszcza rekreacyjnej, sportowej i kulturalnej), a także kształtowanie pozytywnego wizerunku osób starszych w społeczeństwie.

NAJCIEKAWSZE PROJEKTY REALIZOWANE WE WSPÓŁPRACY Z ORGANIZACJAMI SPOŁECZNYMI • • • • • • • • •

Lubomia: Program szkoleniowy dla mieszkańców „Akademia Wiedzy Praktycznej” (Fundacja Business for Future, Biuro Porad Obywatelskich z Radlina), Kuźnia Raciborska: Uniwersytet III Wieku (różne organizacje z terenu gminy), Czerwionka-Leszczyny: Obozy integracyjne z programami profilaktycznymi (Komenda Hufca ZHP im. W. Wróblewskiego), Świerklany: Centrum Twórczego Rozwoju Dzieci, Młodzieży i Dorosłych ART. (Stowarzyszenie Przyjaciół Szkoły Podstawowej nr 1 im. Ludwika Holesza „Inicjatywa”), Pszów: „Wszyscy Razem – prowadzenie świetlicy Radość Życia dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej” (Towarzystwo Miłośników Pszowa), Wodzisław Śląski: projekt historyczno-edukacyjny realizowany przez Stowarzyszenie „Baszta”, Radlin: Festiwal Organizacji Pozarządowych (Stowarzyszenie Kobiet Aktywnych), Radlińskie Dni Kultury Chrześcijańskiej (Radlińskie Towarzystwo Kulturalne), Rydułtowy: projekt „Pszczoła dla człowieka – człowiek dla pszczoły” (Śląski Związek Pszczelarzy), Rybnik: Ogólnopolski Festiwal Piosenki Artystycznej OFPA (Fundacja Elektrowni Rybnik), Ogólnopolski Festiwal Kabaretowy RYJEK Rybnicka Jesień Kabaretowa (Fundacja Elektrowni Rybnik), • Rudnik: projekt „Piastun szkolny” – eksperymentalny program wspólnej nauki języka obcego przez dzieci i dorosłych.

WYBÓR REDAKCJI NA PODSTAWIE INFORMACJI GMIN

12

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

DOTACJE PRZEKAZANE PRZEZ GMINY ORGANIZACJOM SPOŁECZNYM Lider: RYBNIK Pozycja w rankingu

Nazwa gminy

Suma dotacji Suma dotacji

przekazanych w latach 2011-2013 (w zł)

/ mieszkańca (w zł)

1

RYBNIK

185 24 921 335

2

Krzanowice

118

674 000

3

Racibórz

116

6 143 460

4

Marklowice

101

549 000

5

Nędza

100

704 850

6

Krzyżanowice

93

1 047 352

7

Kuźnia Raciborska

92

1 059 681

8

Pietrowice Wlk.

82

554 558

9

Radlin

82

1 433 055

10 Lubomia 11 Rydułtowy

81

636 360

76

1 585 846

12 Rudnik 13 Mszana

75

386 274

73

540 000

14 Lyski 14 Świerklany

62

586 513

61

724 800

16 Pszów 17 Godów

56

768 600

50

659 000

18 Gaszowice 19 Gorzyce

47

428 000

45

916 000

20 Wodzisław Śląski 21 Kornowac

43

2 014 259

31

155 500

22 Jejkowice Czerwionka 23 -Leszczyny

28

111 000

9

356 912

• Zestawienie obejmuje wysokości dotacji przekazanych przez gminę organizacjom społecznym (w tym w oparciu o przepisy ustawy o pożytku publicznym i wolontariacie) w latach 2011-2013.

• Kwota dotacji na mieszkańca została obliczona przez podzielenie sumy dotacji przekazanych w latach 2011-2013 przez liczbę mieszkańców zameldowanych w danej gminie na pobyt stały 31.12.2013 r.

• Wyliczenia oparte są na informacjach udzielonych przez władze gmin.

FREKWENCJA WYBORCZA W WYBORACH SAMORZĄDOWYCH W 2010 R. Lider: MSZANA Pozycja w rankingu

Nazwa gminy

Frekwencja w proc.

1

MSZANA

57,72

2

Marklowice

55,65

3

Lyski

55,22

4

Świerklany

52,28

5

Jejkowice

50,75

6

Kornowac

48,74

7

Nędza

48,11

8

Gaszowice

47,59

9

Rudnik

46,83

10 Wodzisław Śląski 11 Rydułtowy

45,04

12 Godów 13 Radlin

43,86

14 Czerwionka-Leszczyny 14 Gorzyce

42,72

16 Lubomia 17 Krzyżanowice

41,96

18 Rybnik 19 Kuźnia Raciborska

39,45

20 Pszów 21 Krzanowice

38,37

22 Racibórz 23 Pietrowice Wielkie

36,47

44,62 43,57 42,15 40,57 39,36 37,18 35,40

• Średnia w województwie śląskim- 42,94 proc.

• Statystyki publikowane są na podstawie danych Państwowej Komisji Wyborczej. Dotyczą wyborów do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, które odbyły się 21.11.2010 r.

październik 2014

Nie zawsze zwycięzcy rankingów wygrywają wybory C

zy samorządy gminne dobrze służą mieszkańcom?

To jest pytanie, na które najlepiej odpowiedzieliby mieszkańcy poszczególnych gmin. Ich opinie to kwestia subiektywnej oceny, często wynikającej z uprzedzeń, stereotypów, mitów, które krążą w przestrzeni publicznej. Zwłaszcza opinie negatywne mają taką podbudowę. Z kolei pozytywne oceny wystawiane przez mieszkańców władzom samorządowym są najczęściej efektem poprawy warunków życia ludzi w gminie. Oczywiście stworzenie przez samorząd odpowiedniego przekazu i dotarcie z nim do mieszkańców jest równie istotne.

Nie można obiektywnie ocenić czy samorząd jest skuteczny?

Nie podlega dyskusji, że władza lokalna jest bardziej efektywna od władzy scentralizowanej. Przede wszystkim jest w stanie lepiej i szybciej zdiagnozować pojawiające się problemy i skutecznie im zapobiec, jest najbliższa obywatelowi. Te potencjalne przewagi mogą być na gruncie praktycznym wykorzystywane lepiej lub gorzej. Doskonale obrazują to wszelkiego rodzaju rankingi, opierające się na różnorodnych parametrach i ukazujące poziom rozwoju lub regresu gmin w określonych obszarach ich aktywności. Należy jednak pamiętać, że wyniki rankingów nie muszą być zbieżne z poziomem zadowolenia mieszkańców.

Co jest głównym hamulcem rozwoju naszych samorządów gminnych?

Problemy w funkcjonowaniu władz samorządowych podzieliłbym na dwie grupy: egzogenne i endogenne. Te pierwsze są najczęściej konsekwencją zaniechania działań na rzecz pełnej i prawdziwej decentralizacji państwa. Sztandarowym przykładem jest przypisywanie kolejnych zadań samorządowi gminnemu bez przekazywania środków na ich realizację. Obrazuje to poziom wydatków na oświatę (zwłaszcza w gminach wiejskich), przekraczający nierzadko ponad połowę budżetu gminy. Ograniczeniem jest także nałożona przez ministra finansów zasada, że wydatki bieżące nie mogą być wyż-

październik 2014

sze niż bieżące dochody. Drugą grupę problemów stanowią te, które wynikają z niezdolności konkretnych samorządów gminnych do rozwiązywania stojących przed nimi problemów. Wynikać to może na przykład z wysokiego zadłużenia gminy przejętego po poprzednikach, czy z negatywnych konsekwencji procesów migracyjnych. Nierzadko są one konsekwencją braku umiejętności zarządzania sprawami lokalnymi lub skutkiem zachowań uznawanych za patologiczne, takich jak np. korupcja, nepotyzm itp.

Są szanse na poprawę tych niekorzystnych warunków działania?

Na pewno jest ważne, aby ich szukać, gdyż samorząd jest jednym z kluczowych elementów rozwoju państwa. Poza koniecznością zmian instytucjonalnych, wskazałbym również na wymiar świadomościowy – samorządy bowiem stwarzają ogromne możliwości kształtowania świadomości społecznej i odpowiedzialności, zarówno rządzących, jak i rządzonych. Dlatego pamiętajmy, że ocena funkcjonowania samorządów gminnych powinna być dwutorowa: z jednej strony dotyczyć systemu samorządowego jako takiego, a z drugiej, ludzi pełniących funkcje samorządowe.

Czy samorządy powinny bardziej angażować mieszkańców w to co robią, czy może wręcz odwrotnie, po to zostały wybrane, żeby mieszkańcy mieli spokój i nie musieli się już niczym zajmować?

Sięganie przez władze samorządowe po różnego rodzaju sposoby aktywizowania mieszkańców uważam za uzasadnione i konieczne. Uruchamianie różnorodnych kanałów komunikowania się będzie sprzyjało naturalnemu włączaniu ludzi w rozwiązywanie pojawiających się problemów. A świadomi mieszkańcy są bardziej skorzy w trudnych sytuacjach obdarzyć rządzących zaufaniem.

Bierność mieszkańców nie jest dobra, prowadzi bowiem w najprostszy sposób do podziałów i rozproszenia społeczności lokalnej, godząc jednocześnie w tak ważne wartości, jak wspólnotowość i kolektywne działanie.

– rozmowa z dr. Rafałem Glajcarem

Czy takie instrumenty współpracy samorząd-mieszkańcy jak budżet partycypacyjny, konsultacje społeczne, itp. to dobry kierunek? Czy gminy dobrze z nich korzystają?

Nie mam wątpliwości, że wymienione instrumenty powinny być wykorzystywane w jak najszerszym zakresie. Zwróćmy uwagę, że wymagają one wysokiej świadomości zarówno po stronie władz, jak i mieszkańców. Sięgnięcie po jakiś instrument, czy narzędzie nie zawsze jednak gwarantuje skuteczność. Ważny jest kontekst, w jakim są wykorzystywane.

Stąd przekonaniu o zasadności ich wykorzystywania towarzyszyć powinno permanentne kształtowanie postaw prospołecznych. Tylko wówczas zostanie osiągnięty zamierzony efekt.

Frekwencja wyborcza w naszym regionie jest dość niska. Z czego to może wynikać?

Fakt, że w 2010 roku w niektórych gminach regionu zaobserwowano zwiększony poziom absencji wyborczej może wynikać z wielu powodów. Pamiętajmy, że w obecnych realiach zameldowanie wielu ludzi nie pokrywa się z faktem zamieszkiwania. Zatem spisy wyborców niekoniecznie muszą odzwierciedlać rzeczywistą liczbę mieszkańców. Poza tym specyfika rywalizacji wyborczej w danej jednostce samorządowej może zarówno sprzyjać udziałowi mieszkańców w wyborach (np. gdy nie jest pewne, kto zostanie zwycięzcą), bądź zniechęcać do udziału w wyborach (np. w sytuacji, gdy są zdecydowani faworyci wyborów).

W końcu niska frekwencja może też wiązać się np. ze stałą słabą aktywnością obywatelską na poziomie lokalnym.

Czyli jest to sprawdzian siły lokalnego społeczeństwa obywatelskiego?

Tak, udział w głosowaniu to cecha społeczeństwa aktywnego, solidarnego, odpo-

wiedzialnego, a zarazem zorganizowanego w sposób oddolny. Frekwencja wyborcza jest oczywiście istotnym wyznacznikiem stanu społeczności lokalnej i ma bezpośrednie przełożenie na poziom legitymizacji przyszłej władzy. Analiza frekwencji w wyborach samorządowych w skali całego kraju zaczęła wykazywać tendencję wzrostową. Nie jest to jakieś niesamowite odbicie w górę, niemniej jednak może to świadczyć o wzroście poczucia wpływu mieszkańców na sprawy lokalne.

Jaki będzie skutek wprowadzenia okręgów jednomandatowych w najbliższych wyborach samorządowych?

Generalnie nowe rozwiązania w systemie wyborczym oceniam pozytywnie. W odniesieniu do małych jednostek samorządu zmiana reguł wyznaczania okręgów wyborczych nie wpłynie zasadniczo na wyniki głosowania. Ludzie, tak jak w poprzednich elekcjach, będą oddawali swoje głosy na osoby znane w środowisku lokalnym. Pewne zamieszanie może powstać w sytuacji, gdy okręg dawniej wielomandatowy zostanie rozbity na dwa lub więcej. To, przynajmniej w najbliższych wyborach, może dezorientować wyborców.

Ale mamy też w regionie większe gminy…

Dla jednostek zamieszkiwanych przez więcej niż 20 tys. ludzi wprowadzenie okręgów jednomandatowych i w związku z tym korekta formuły wyborczej z proporcjonalnej na większościową oznacza bardziej fundamentalną zmianę.

Wydaje się, że na tym poziomie zwiększa się prawdopodobieństwo głosowania na postaci znane w środowisku lokalnym.

Nowe reguły zwiększają znaczenie funkcji wyborów określanej jako egzekwowanie odpowiedzialności rządzących, głównie w wymiarze indywidualnym.

ROZMAWIAŁ: ARKADIUSZ GRUCHOT

DR RAFAŁ GLAJCAR

jest politologiem, zastępcą dyrektora Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach.

Zajmuje się m.in. problemami samorządu terytorialnego.

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

13

Ranking stron internetowych urzędów gminnych W ramach opracowania dziennikarskiego podsumowującego ostatnią kadencję samorządową pt. „Liderzy samorządu” został zrealizowany „Ranking stron internetowych urzędów gmin”. Objął on gminy powiatów raciborskiego, wodzisławskiego i rybnickiego (oraz miasto Rybnik). Ranking został przeprowadzony przez zespół składający się z dziennikarzy, ekspertów od zagadnień samorządowych, specjalistów od realizowania stron internetowych oraz użytkowników w oparciu o opracowany arkusz ocen szczegółowych. Oceniane były następujące kategorie:

RADLIN

Gorzyce

189 pkt

177 pkt

Krzyżanowice 167 pkt

14

1. Aktualność treści – czy na stronie internetowej zamieszczane są bieżące (aktualne) informacje, komunikaty, kalendarze imprez, relacje/galerie zdjęć z gminnych wydarzeń.

2. Przejrzystość, wygląd, łatwość korzystania – ocenie podlegał layout/ grafika, łatwość nawigacji, wykorzystanie multimediów, funkcjonowanie wersji mobilnej, RSS, wersji językowych, ułatwień, np. dla niedowidzących.

3. Użyteczność dla odbiorców – czy publikowane są treści pożyteczne dla odbiorców, np. różne informatory, wykaz

telefonów, przewodnik po jednostkach organizacyjnych, nazwiska i dane kontaktowe władz gminy i kierownictwo urzędu, baza firm i instytucji, numer konta urzędu, informacje o środkach komunikacji, plan miejscowości, aktualne dane o utrudnieniach w ruchu, prowadzonych remontach, informacje pogodowe itp.

4. Interaktywność – czy strona ułatwia kontakt z urzędem, czy można łatwo zadać pytanie wójtowi, czy jest możliwość komunikacji przez skype, komunikator (np. GG), chat, forum, czy można zamówić newsletter, czy są

184 pkt

1

RYBNIK

177 pkt

5

Kornowac 176 pkt

6

10

Rydułtowy 153 pkt

11

4

Czerwionka -Leszczyny

9

Mszana 160 pkt

2

powiadomienia SMS o załatwieniu sprawy.

5. Możliwość załatwiania spraw urzędowych – czy na stronie działają formularze urzędowe do wypełniania on-line, czy jest możliwość dokonania płatności internetowej (np. Pay-U, Dotpay).

Każdy z członków zespołu oceniał strony internetowe w pięciu powyższych kategoriach, w każdej z nich przyznając od 0 do 10 punktów. Suma punktów przyznanych w poszczególnych kategoriach przez wszystkich ekspertów decydowała o pozycji strony w rankingu.

RACIBÓRZ

Godów 173 pkt

Pietrowice Wielkie 143 pkt

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

183 pkt

7

12

Wodzisław Śląski 171 pkt

Pszów 142 pkt

3

8

13

październik 2014

Marklowice 142 pkt

14

Świerklany 135 pkt

15

Lyski 133 pkt

16

Jejkowice 125 pkt

17

Lubomia 123 pkt

18

Krzanowice 116 pkt

19

Gaszowice 115 pkt

20

Kuźnia Raciborska 110 pkt

21

Nędza 103 pkt

22

Rudnik 93 pkt

23

PATRYCJA SZOSTOK Z przeprowadzonych analiz wynika, że wykorzystanie Internetu w komunikacji samorządowej nadal nie wykracza znacząco poza traktowanie go jako elektronicznej wersji dostępnych fizycznie dokumentów czy informacji. W znikomym stopniu realizowana jest funkcja interakcyjna, potwierdzają to również badania nad stronami internetowymi w pozostałych regionach naszego województwa (Szostok, Kornacka), jak również w całej Polsce (Polak, Przybylska, Porębski). Jest to zasadniczym błędem z perspektywy tworzenia aktywnego społeczeństwa obywatelskiego.

Wciąż nie do końca pozostają także wykorzystane możliwości załatwiania spraw drogą elektroniczną, co jest uwarunkowane między innymi zaniedbaniami w trakcie wdrażania ePUAP. Stosunkowo dobrze wypełniane są natomiast funkcje bieżącego informowania oraz dostarczania użytecznych informacji dla mieszkańców, mogą być więc analizowane strony źródłem wiedzy praktycznej, ułatwiając funkcjonowanie w przestrzeni lokalnej. Duże wątpliwości budzi funkcjonalność wielu serwisów, niektóre są bardzo trudne w nawigacji, mają archaiczną grafikę, lub na odwrót, ich twórcy nadmiernie wykorzystują dostępne

DR PATRYCJA SZOSTOK

jest adiunktem w Zakładzie Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego, specjalizuje się m.in. w zagadnieniach związanych z komunikowaniem lokalnym i mediami samorządowymi.

Jest współautorką książki „Komunikowanie lokalne w Polsce. O instrumentach polityki informacyjnej samorządów”.

październik 2014

środki techniczne, czyniąc serwisy nieczytelnymi. Tylko niewielka część analizowanych stron ma intuicyjną nawigację, ułatwiającą użytkowanie. Również nieliczne strony są dostępne w innych wersjach językowych lub z ułatwieniami dla osób niepełnosprawnych. Jednak ogólna średnia ocena analizowanych stron każe je określić jako dobre, niewątpliwie służące swoim użytkownikom, aktualne, estetyczne i funkcjonalne.

Niewątpliwie w ciągu ostatnich kilku lat zdołały się one bardzo rozwinąć, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom odbiorców i podążając za ogólnymi tendencjami zmian w przestrzeni wirtualnej.

GRZEGORZ WÓJKOWSKI Przeglądając strony widać, że są wśród nich takie, które traktują swoją obecność w Internecie poważnie i takie, które nie za bardzo się do tego przykładają. Te pierwsze zdają sobie sprawę, że serwis internetowy jest często pierwszym, a nawet jedynym kontaktem mieszkańca z urzędem.

Ich strony są czytelne i można na nich znaleźć wiele potrzebnych i aktualnych informacji. Te drugie nadal niestety nie doceniają roli Internetu.

Ich serwisy są nieprzejrzyste, siermiężne i mało przydatne. Konkrety: Racibórz – bardzo ciekawy pomysł

GRZEGORZ WÓJKOWSKI

jest socjologiem, współzałożycielem i prezesem Stowarzyszenia Bona Fides w Katowicach, koordynatorem projektów związanych z prawem do informacji publicznej i prowadzeniem konsultacji społecznych.

z tygodniowym planem pracy prezydenta, Pietrowice Wielkie – w teorii strona tłumaczona na 2 języki obce, w praktyce to nie działa, Rudnik – kilka zakładek pustych, nie ma informacji na temat składu rady ani odnośnika do BIP, trudna w nawigacji, Godów – w zakładce planowane imprezy są także, które już się odbyły, Lubomia – wielokrotnie informacje podane są tak, że bez wejścia w nie nie wiadomo o co chodzi.

Strony urzędów w większości nie są dostosowane do urządzeń mobilnych. Duży plus za aktualność informacji i bogactwo treści dla mieszkańców, inwestorów i turystów.

Na niektórych stronach zdarzają się jednak niedziałające linki, nieraz do bardzo ważnych z punktu widzenia użytkownika podstron (np. „Załatwianie spraw” na stronie Gminy Nędza).

Szaty graficzne są mocno szablonowe, żadna z nich nie wyróżnia się poziomem wykonania.

obowiązków „dołożyli” dodatkową robotę, na którą nie zawsze znajdują czas. Krótko chciałbym zwrócić uwagę na najważniejsze aspekty.

Kategoria 1 – nie zauważyłem na żadnym portalu systematycznych aktualizacji, czasami pojawia się kilka wiadomości dziennie, po czym następuje kilkudniowa przerwa.

Kategoria 2 – nie ma gminy, którą mógłbym szczególnie wyróżnić, co nie oznacza całkowitej negacji, bo wedle własnego odczucia każda z nich ma swoją „specyfikę”. Kategoria 3 – śmiało mogę użyć określenia „w miarę dobrze” prowadzone są portale w tym obszarze, gama i różnorodność „zakładek” jest bardzo szeroka. Kategoria 4 – w otwartości na relacje z mieszkańcami muszę wyróżnić gminę Radlin, która oferuje szerokie spektrum możliwości pozyskiwania informacji i bezpośredniego kontaktu. Kategoria 5 – najsłabiej rozwinięty dział, który „kuleje” z powodu ciągłych zmian w procedurach i przepisach, dot. załatwiania spraw urzędowych.

ARTUR KRZYKAŁA

PAWEŁ OKULOWSKI

Oceniając strony internetowe wybranych gmin stwierdzam, że chyba wszystkie są administrowane przez pracowników poszczególnych urzędów, którym przełożeni do zakresu

Oceniane strony spełniają swoje funkcje informacyjne. Zawierają dużo informacji przydatnych i użytecznych dla odbiorców. Są w miarę aktualne, czytelne i poza

TOMASZ NOWAKOWSKI

TOMASZ NOWAKOWSKI

jest dyrektorem zarządzającym agencji reklamowej Progres Media we Wrocławiu (http:// www.progresmedia.pl/), specjalizującej się m.in. w realizacji stron internetowych.

ARTUR KRZYKAŁA

jest dziennikarzem oraz samorządowcem.

W latach 1994-2010 był radnym gminy Krzyżanowice (w tym dwie kadencje jej przewodniczącym). Jako osoba niepełnosprawna, poruszająca się na wózku inwalidzkim, bardzo dużą wagę przywiązuje do internetowego przekazu wszelkiego rodzaju wiadomości.

kilkoma wyjątkami – estetyczne. Na niektórych stronach jednak zdarzają się tzw. martwe linki, nie działają kamery on–line, są nieaktualne dane w bazach firm oraz pliki niezintegrowane z całością (trzeba je pobierać na komputer). Strony nie są przygotowane pod telefony i tablety – jedynie wersję mobilną posiadają trzy gminy: Kornowac, Wodzisław Śl. i Radlin (za co dostały dodatkowe punkty). Najgorzej jest z interaktywnością – brak nowoczesnych form komunikacji z urzędnikami typu skype, GG, chat, forum – pozostaje tylko telefon. Tylko gmina Radlin wykorzystuje innowacyjne serwisy społecznościowe typu Twitter, Instagram i Pinterest. Dodatkowe punkty dostały gminy, które mają profile na portalu Facebook i budują tam społeczność – (szczególnie Rybnik, Czerwionka–Leszczyny, Radlin i Wodzisław Śl. (również Twitter). Dodatkowe punkty przyznano za bezpłatny system ostrzegania i informowania mieszkańców SMS. Należy pochwalić też strony przystosowane dla niedowidzących i z wieloma wersjami językowymi. Przez oceniane strony trudno załatwić sprawy urzędowe. Nie posiadają one formularzy on–line ani możliwości płatności przez internet. Niektóre jednak mają wtyczki ePUAP i SEKAP.

PAWEŁ OKULOWSKI

jest redaktorem naczelnym portalu Nowiny. pl. Od kilkunastu lat zajmuje się projektowaniem graficznym i fotografią. Zdobył wiele nagród w konkursach fotograficznych oraz medialnych (np. za Prasową Okładkę Roku w konkursie GrandFront).

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

15

oprosiliśmy gminy z naszego regionu o przedstawienie najciekawszych i najskuteczniejszych (ich zdaniem) działań promocyjnych, które realizowały w ciągu ostatnich trzech lat. W wyniku skonfrontowania uzyskanych informacji z obserwacjami dziennikarzy

Wydawnictwa Nowiny powstał poniższy wybór godnych uwagi przedsięwzięć. Jak łatwo zauważyć, liczą się nie tylko duże pieniądze, które samorząd może przeznaczyć na promocję, ale także kreatywność i przedsiębiorczość urzędników, którzy tym zadaniem się zajmują.

Więcej o wymienionych w tym zestawieniu działaniach można przeczytać na stronach internetowych poszczególnych gmin.

REDAKCJA „LIDERÓW SAMORZĄDU”

Brakuje niekonwencjonalnych pomysłów twierdzi dr Robert Rajczyk w rozmowie na temat promocji w gminach Czy samorządy wiedzą na czym polega skuteczna promocja i jak wykorzystywać jej narzędzia do rozwoju gminy?

Widoczna jest zależność pomiędzy wielkością jednostki samorządu terytorialnego a poziomem nakładów finansowych na promocję. Im większa jednostka, tym również większy wachlarz wykorzystywanych narzędzi. W małych gminach działania promocyjne najczęściej ograniczają się do organizowania imprez okolicznościowych.

W miastach powiatowych i większych pieniądze przeznaczane na promocję są znacznie większe, co pozwala między innymi na organizowanie działów promocji czy komunikacji społecznej. W małych gminach zadania te bardzo często wykonuje urzędnik jako dodatkowe obowiązki zawodowe.

Jakie błędy najczęściej popełniają samorządy w działaniach promocyjnych?

Nasilenie działań promocyjnych wiąże się z okresem wyborczym i bezpośrednimi wyborami wójtów, burmistrzów i prezydentów. Imprezy wykorzystuje się wówczas do promocji urzędującego wójta, burmistrza czy prezydenta. Generalnie jednak widoczny jest brak oryginalnych i niekonwencjonalnych rozwiązań. Kampanie z zakresu

promocji zewnętrznej czy też promocji gospodarczej najczęściej ograniczają się do billboardów, przydługich filmów reklamowych czy też wydawnictw promocyjnych, np. albumów czy folderów.

A co mogłoby być oryginalnym narzędziem promocji, na które gminę byłoby stać?

Myślę, że dobrym pomysłem byłyby na przykład różne działania z dziedziny tzw. ambient marketingu (często jednorazowe, niestandardowe, zaskakujące działania marketingowe wykorzystujące w nowatorski sposób już istniejące nośniki przekazu lub wykorzystujące do celów promocyjnych całkiem nowe kanały komunikacji – dop. red.).

Czy i jak można zmierzyć skuteczność działań promocyjnych?

Marketing oferuje kilka narzędzi badania skuteczności działań promocyjnych. Problemem jednak jest brak świadomości konieczności prowadzenia takich badań wśród osób odpowiedzialnych za promocję czy komunikację społeczną.

W takim razie od czego powinien zacząć samorząd, który chciałby poprawić jakość i skuteczność swoich działań promocyjnych?

Przede wszystkim od analizy mocnych i słabych stron. Dzięki temu władze samorządowe będą miały wiedzę na temat potencjału jakim dysponują. Na tej podstawie należy określić cele do osiągnięcia za pomocą dzia-

NAJCIEKAWSZE PROJEKTY PROMOCYJNE • Pietrowice Wielkie: Eko Wystawa corocznie gromadzi około 200 firm z kraju i zagranicy oraz ponad 30 tysięcy zwiedzających. Wielkanocna procesja konna. Ma charakter unikatowej tradycji, mającej korzenie w historii przodków.

• Lyski: Cykliczne imprezy realizowane wspólnie z czeską gminą Darkovice. Festiwal rockowy Magia Rocka.

• Kuźnia Raciborska: Ogólnopolska akcja sadzenia dębów, potomków dębu „Cysters”.

• Czerwionka-Leszczyny: Kampania „Chcę dla ciebie pracować”. promująca tereny inwestycyjne położone w gminie.

• Wodzisław Śląski: Reggae Festiwal Najcieplejsze Miejsce Na Ziemi – darmowy festiwal muzyki reggae, odbywający się od 11 lat.

• Radlin: „Design w terenie!” i „Szlakiem Emmy i Marcela – industrialne atrakcje Radlina” to dwa różne projekty, ale oba nawiązują do industrialnego dziedzictwa gminy i historii rewolucji przemysłowej, jaka dokonała się w Radlinie na przełomie XIX i XX wieku.

• Rydułtowy: Konkurs i wybór Hejnału Miasta Rydułtowy cieszył się ogromnym zainteresowaniem kompozytorów, którzy nadesłali 60 utworów i 19 dodatkowych wersji.

• Rybnik: Cykl wielkich, plenerowych koncertów z udziałem gwiazd, które zapewniają miastu rozgłos i opinię ważnego ośrodka kultury na mapie Polski. Do tej pory w Rybniku wystąpili: Brian Adams, „Guns n’Roses, Rod Stewart i „30 seconds to Mars”.

• Nędza: Festyn Majówkowy – kilkudniowa impreza, która jest gminnym produktem promocyjnym nr 1.

• Rudnik: „Witacze”, czyli drewniane figury posadowione przy wjeździe do miejscowości należących do gminy.

• Racibórz: Cykl imprez promujących miasto jako lidera energii odnawialnej. Tegoroczne wydarzenia to Międzynarodowe Targi Energii Odnawialnej (organizowane we współpracy z miastem Opawa – Czechy).

• Krzyżanowice: „Jarmark na granicy” i „Polsko-czeski Targ Rozmaitości” od 2009 roku cieszą się kilkutysięcznym zainteresowaniem wystawców i oglądających.

WYBÓR REDAKCJI NA PODSTAWIE INFORMACJI GMIN

16

łań promocyjnych. Następnym krokiem powinno być przygotowanie rzetelnej strategii promocji opartej o wielokierunkową współpracę z otoczeniem społecznym i konsultacje z mieszkańcami. I wreszcie zapewnienie profesjonalnego wdrożenia strategii w życie i kontrola efektów.

ROZMAWIAŁ: ARKADIUSZ GRUCHOT

DR ROBERT RAJCZYK

jest politologiem, adiunktem w Instytucie Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, współautorem książki „Komunikowanie lokalne w Polsce.

O instrumentach polityki informacyjnej samorządów”.

WYDATKI GMIN NA PROMOCJĘ Lider: PIETROWICE WIELKIE w rankingu

Pozycja

Nazwa gminy

1

PIETROWICE WLK.

2

Suma wydatków

Suma wydatków

/ mieszkańca

2011-2013

141

947 461

Lubomia

87

687 866

3

Krzanowice

79

452 000

4

Lyski

61

583 470

5

Nędza

60

422 451

6

Wodzisław Śląski

55

2 580 192

7

47

522 901

45

1 856 496

9

Krzyżanowice Czerwionka -Leszczyny Racibórz

42

2 227 954

10

Kornowac

40

200 549

11

Marklowice

38

208 218

12

Godów

29

389 684

13

Rudnik

27

137 383

14

Kuźnia Raciborska

26

297 130

14

Pszów

21

284 718

16

Rybnik

19

8 721 990

17

Mszana

17

127 905

18

Rydułtowy

13

264 319

19

Gorzyce

11

227 229

20

Gaszowice

9

87 100

21

Jejkowice

9

36 586

22

Radlin

8

137 024

23

Świerklany

4

43 053

Razem

21 443 679

8

• Kwota wydatków na mieszkańca została obliczona przez podzielenie sumy wydatków z lat 2011-2013 przez liczbę mieszkańców zameldowanych w danej gminie na pobyt stały 31.12. 2013 r.

• Wyliczenia oparte są na informacjach udzielonych przez władze gmin.

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

DODATEK PROMOCYJNY

P

GMINY NASZEGO REGIONU ZAINWESTOWAŁY W CIĄGU OSTATNICH 3 LAT AŻ 785 MLN ZŁ.

NA KOLEJNYCH STRONACH PRZEDSTAWIAMY JAK SIĘ ROZWIJAJĄ

Dobra promocja nie zawsze musi być kosztowna

październik 2014

WODZISŁAW ŚLĄSKI

październik 2014

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

17

Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego - realna odpow

RACIBÓRZ

Racibórz zmienia się dla Ciebie!

PRZYWRÓCENIE WARTOŚCI PRZESTRZEN POPRZEZ WIELOFUNKCYJNE ZAGOSPODA NADODRZAŃSKICH BULWARÓW W RAC

Każdego roku w Raciborzu w różnych częściach miasta pojawiają się inwestycje, które w znaczący sposób mają poprawiać jakość życia mieszkańców. W latach 2006 – 2014 Miasto realizowało ogromne projekty z udziałem środków finansowych pozyskanych z Unii Europejskiej, Narodowego oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony ŚrodowiskaBENEFICJENT: i Gospodarki Wodnej, Ministerstwa Sportu, Administracji i Cyfryzacji Województwa Śląskiego oraz Fundacji Użyteczności Publicznej Hermana Nirmana. Łącznie zrealizowano blisko 100 miejskich projektów.

Miasto Racibórz

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013

ARENA RAFAKO

BULWARY NADODRZAŃSKIE

Informacje źródłowe na temat Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013ROZWÓJ znajdująINFRASTRUKTURY się na stronie www.rpo.slaskie.pl

OKOŁOAKADEMICKIEJ POPRZEZ ROZBUDOWĘ HALI WIDOWISKOWO-SPORTOWEJ PRZY UL. ŁĄKOWEJ W RACIBORZU

Celem bezpośrednim projektu była poprawa warunków aktywnego spędzania wolnego czasu poprzez stworzenie ogólnodostępnej infrastruktury sportowo – rekreacyjnej.

Wartość projektu: 11 199 588,50 PLN Do�nansowanie: 1 986 504,82 PLN

PRZYSTAŃ WODNA BUDOWA PRZYSTANI WODNEJ ZE SCENĄ NA TERENIE MODERNIZOWANYCH BULWARÓW NADODRZAŃSKICH NA ODCINKU OD MOSTU ZAMKOWEGO DO UL. BRZOZOWEJ W RACIBORZU Głównym celem projektu było stworzenie produktu turystycznego w postaci infrastruktury aktywnych form spędzania wolnego czasu, umożliwiającego uprawianie turystyki specjalistycznej oraz stanowiącej miejsce plenerowych imprez w Raciborzu.

PRZYWRÓCENIE WARTOŚCI PRZESTRZENI MIEJSKIEJ POPRZEZ WIELOFUNKCYJNE ZAGOSPODAROWANIE NADODRZAŃSKICH BULWARÓW W RACIBORZU Głównym celem projektu było wzmocnienie funkcji turystycznej, rekreacyjnej oraz kulturalnej poprzez wielofunkcyjne wykorzystanie Nadodrzańskich Bulwarów w Raciborzu.

Wartość projektu: 1 409 438,12 PLN Do�nansowanie: 1 128 331,65 PLN

KOMPOSTOWNIA Projekt współfinansowany przez Unię Europejską z Europejsk

Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu ROZBUDOWA SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI W GMINACH POWIATU Województwa Śląskiego na lata 2007-2013 RACIBORSKIEGO POPRZEZ BUDOWĘ Informacje źródłowe na temat Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewód W GMINIE MIASTA RACIBÓRZ na lata 2007-2013 znajdują się na stronie www.rpo.slaskie.pl KOMPOSTOWNI ODPADÓW Głównym celem było stworzenie i wdrożenie nowoczesnego kompleksowego systemu gospodarki odpadami biodegradowalnymi.

Wartość projektu: 5 704 994,59 PLN Do�nansowanie: 4 502 252,30 PLN

Wartość projektu: 2 950 610,28 PLN Do�nansowanie: 2 508 018,73 PLN

18

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

październik 2014

RACIBORSKIE CENTRUM KULTURY WZROST ZNACZENIA ATRAKCYJNOŚCI KULTURALNEJ RACIBORZA POPRZEZ ROZWÓJ INFRASTRUKTURY ORAZ TERMOMODERNIZACJA RACIBORSKIEGO CENTRUM KULTURY. Celem modernizacji budynku było podniesienie walorów użytkowych oraz estetycznych obiektu.

Wartość projektu: 6 851 301,86 PLN Do�nansowanie z UE: 5 475 001,45 PLN Wartość projektu: 464 390,32 PLN Do�nansowanie dotacjaWFOŚ i GW: 39 685,00 PLN Do�nansowanie pożyczkaWFOŚ i GW: 204 367,00 PLN

KATOWICKA SPECJALNA STREFA EKONOMICZNA UZBROJENIE W SIECI INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ DZIAŁEK W OBRĘBIE ULIC KOMUNALNEJ I CECYLII W RACIBORZU. Celem projektu było uzyskanie atrakcyjnych gospodarczo terenów inwestycyjnych Katowickiej Strefy Ekonomicznej, w miejscu niezagospodarowanych poprzemysłowych obszarów strategicznych Raciborza.

Wartość projektu: 2 300 845,84 PLN Do�nansowanie: 1 828 704,96 PLN

REGIONALNY PROGRAM OPERCYJNY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO - REALNA ODPOWIEDŹ NA REALNE POTRZEBY

Projekty współ�nansowane przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu OperacyjnegoWojewództwa Śląskiego na lata 2007-2013

AQUAPARK H2Ostróg BUDOWA WIELOFUNKCYJNEGO OŚRODKA SPORTOWEGO – BUDOWA KRYTEJ PŁYWALNI PRZY UL. ZAMKOWEJ W RACIBORZU Pełnowymiarowy basen pływacki, grota śnieżna, sauny, rwąca rzeka, rurowe zjeżdżalnie (w tym jedna wyposażona w efekty multimedialne), czy brodzik dla dzieci – to tylko część z atrakcji jakie czekają na odwiedzających park wodny H2Ostróg w Raciborzu. Komfortowe warunki sprzyjają odpoczynkowi, pozwalają zrelaksować się, a jednocześnie aktywnie spędzić czas. Na terenie obiektu dostępne są także m.in. punkt gastronomiczny, kącik dla dzieci i wygodna poczekalnia.

Zapraszamy! Ośrodek Sportu i Rekreacji, ul. Zamkowa 4 w Raciborzu. www.h2ostrog.raciborz.pl Wartość projektu: 30 692 302,30 PLN Do�nansowanie: 2 500 000,00 PLN

Inwestycja do�nansowana przez Ministra Sportu iTurystyki ze środków Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej ( FRKF) w ramach„ Wojewódzkiego Wieloletniego Programu Rozwoju Bazy Sportowej”

październik 2014

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

19

P O W I AT W O D Z I S Ł A W S K I

Skuteczność potwierdzona w działaniach!

56 MLN ZŁ NA INFRASTRUKTURĘ DROGOWĄ • modernizacja prawie 28 km dróg i 23 km chodników • przebudowa dróg do stref przemysłowych w Czyżowicach, Godowie i Wodzisławiu Śl.

• przebudowa ul. Traugutta w Pszowie w ramach tzw. schetynówek • 13 mln zł na drogi z odszkodowań za zniszczenia w czasie budowy autostrady

46 MLN ZŁ ŚRODKÓW POZYSKANYCH ZE ŹRÓDEŁ ZEWNĘTRZNYCH NA ROZWÓJ POWIATU W LATACH 2011–2014

SZKOŁY NA NAJWYŻSZYM POZIOMIE • 11 mln zł na remonty szkół w l. 2011 – 2014 • ponad 4 mln zł na rozwój nowych kwali�kacji zawodowych i umiejętności uczniów • ponad 1500 uczniów objętych unijnymi projektami zajęć dodatkowych • 1,5 mln zł na wymianę młodzieży w całej Europie • 2 mln na obiekty sportowe przy szkołach („orliki” i sale gimnastyczne)

NOWOCZESNA OPIEKA ZDROWOTNA • 4 mln zł na bezpośrednie wsparcie szpitali • 10 mln zł poręczenia kredytu dla szpitali • remonty oddziałów szpitalnych • 1,8 mln zł na modernizację ośrodków zdrowia • poszerzenie oferty usług medycznych dla mieszkańców powiatu dzięki uruchomieniu prywatnej kliniki kardiologicznej oraz stacji dializ

BEZPIECZNY POWIAT • uruchomienie Powiatowego Magazynu Zarządzania Kryzysowego • 650 tys. zł na poprawę funkcjonowania straży pożarnej i policji

41 MLN NA WALKĘ Z BEZROBOCIEM W LATACH 2010–2014 • 3398 osób, które znalazły pracę dzięki środkom PUP • 606 osób, które podjęły działalność gospodarczą dzięki wsparciu PUP 7 MLN ZŁ NA INWESTYCJE W SZKOŁY ZAWODOWE • rozbudowa i modernizacja Powiatowego Centrum Kształcenia Ustawicznego w Wodzisławiu Śl.

• nowoczesne warsztaty i pracownie zawodowe na miarę XXI wieku we wszystkich szkołach zawodowych

NOWOCZESNA KOMUNIKACJA • skuteczna walka o rewitalizację kolei z Rybnika do Chałupek • 9 linii, 150 kursów, 70 000 osób, 80 000 km miesięcznie w powiatowych przewozach pasażerskich

CZYSTE ŚRODOWISKO - CZYSTSZE POWIETRZE NAD POWIATEM • ponad 5 mln zł na przedsięwzięcia proekologiczne • termomodernizacje obiektów użyteczności publicznej • 632 tony substancji szkodliwych w powietrzu mniej dzięki inwestycjom powiatu w ochronę powietrza

MIEJSCE ROZRYWKI I REKREACJI

13 MLN ROCZNIE NA WSPARCIE NIEPEŁNOSPRAWNYCH • uruchomienie Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności • 1 mln zł na rozbudowę Zakładu Aktywności Zawodowej – zwiększenie zatrudnienia w zakładzie z 15 do 35 osób niepełnosprawnych • utworzenie ośrodka wsparcia dla osób niepełnosprawnych w Połomi • 400 tys. zł na dostosowanie ośrodków zdrowia dla potrzeb osób niepełnosprawnych

PRZEZ TE CZTERY LATA SYSTEMATYCZNIE I PLANOWO STARALIŚMY SIĘ WPROWADZIĆ NASZ POWIAT NA ŚCIEŻKĘ TRWAŁEGO ROZWOJU. UWAŻAM, ŻE OSIĄGNĘLIŚMY WIELE Z ZAKŁADANYCH CELÓW TADEUSZ SKATUŁA, STAROSTA WODZISŁAWSKI

ZARZĄD POWIATU: Katarzyna Brachmańska, †Andrzej Korbica, Dariusz Prus, Zbigniew Seemann, Tadeusz Skatuła, Jolanta Tomaszewska RADA POWIATU: Małgorzata Brzonkalik – Skowronek , Janina Chlebik – Turek, Piotr Cybułka, Marian Drosio, Teresa Glenc, Daniel Jakubczyk, Roman Juzek, Grzegorz Kamiński, Łukasz Krzystała, Adam Krzyżak, Michał Lorek, Stanisław Małecki, Barbara Połednik, Dawid Prochasek, Stefania Rodak, Ireneusz Serwotka, Lucyna Stiel, Krystyna Smuda, Jarosław Szczęsny, Dawid Topol, Eugeniusz Wala, Jadwiga Wojaczek

20

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

październik 2014

P O W I AT R A C I B O R S K I

Realne zmiany z funduszami

STAROSTWO POWIATOWE W RACIBORZU PLAC STEFANA OKRZEI 4 • TEL. 32 45 97 300 • FAX 32 415 87 36 • E-MAIL: BOK@POWIATRACIBORSKI.PL • WWW.POWIATRACIBORSKI.PL SAMORZĄD POWIATU RACIBORSKIEGO ZAJMUJE SIĘ SPRAWAMI O CHARAKTERZE PONADGMINNYM, BEZPOŚREDNIO DOTYCZĄCYMI MIESZKAŃCÓW OŚMIU GMIN. SĄ TO M.IN. ZADANIA Z ZAKRESU EDUKACJI PUBLICZNEJ, OCHRONY ZDROWIA, TRANSPORTU I DRÓG PUBLICZNYCH CZY KULTURY I OCHRONY ZABYTKÓW. BARDZO WIELE INWESTYCJI I PRZEDSIĘWZIĘĆ ZOSTAŁO ZREALIZOWANYCH DZIĘKI SKUTECZNEMU POZYSKIWANIU FUNDUSZY ZEWNĘTRZNYCH ZARÓWNO KRAJOWYCH JAK I UNIJNYCH. W LATACH 2010 -2014 SAMORZĄD POZYSKAŁ DODATKOWE 90 MILIONÓW ZŁOTYCH. ŚRODKI TE POZWOLIŁY M.IN. NA REMONTY NAWIERZCHNI DROGOWYCH, INWESTYCJE TERMOMODERNIZACYJNE, POPRAWĘ JAKOŚCI I WARUNKÓW NAUCZANIA, AKTYWIZACJĘ BEZROBOTNYCH, ROZWÓJ ROLNICTWA I OBSZARÓW WIEJSKICH.

WYBRANE PROJEKTY REALIZOWANE PRZEZ POWIAT RACIBORSKI

Wyremontowany Zamek Piastowski

UTWORZENIE CENTRUM DZIEDZICTWA KULTUROWEGO BRAMY MORAWSKIEJ NA ZAMKU PIASTOWSKIM W RACIBORZU Cel: Rewaloryzacja obiektów Zamku Piastowskiego w Raciborzu na Centrum Dziedzictwa Kulturowego Bramy Morawskiej służące szeroko rozumianej edukacji kulturowej. Dziś zamek to tętniące życiem centrum kulturalno-turystyczne – miejsce ciekawych wystaw, wykładów, koncertów i tradycyjnych jarmarków. Tu także działa jeden z najlepszych w województwie i kraju punktów informacji turystycznej.

Wartość projektu: 24 mln zł Czas realizacji: 2009 – 2012 Źródło do�nansowania: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007 – 2013

Remont ul. Podmiejskiej w Raciborzu Kolektory słoneczne przy ośrodku w Rudach

KOMPLEKSOWA TERMOMODERNIZACJA BUDYNKÓW MŁODZIEŻOWEGO OŚRODKA WYCHOWAWCZEGO W RUDACH Cel: Zmniejszenie ilości zanieczyszczeń odprowadzanych do atmosfery. Zadanie obejmowało: wymianę centralnego ogrzewania, prace termomodernizacyjne ścian zewnętrznych wszystkich budynków na terenie ośrodka oraz montaż kolektorów słonecznych.

Wartość projektu: 2,8 mln zł Czas realizacji: 2010 – 2012 Źródło do�nansowania: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego 2007 – 2013

POPRAWA BEZPIECZEŃSTWA RUCHU I SKRÓCENIE CZASU PRZEJAZDU W WYNIKU PRZEBUDOWY DROGI POWIATOWEJ 3500S ŁĄCZĄCEJ DK45 Z DW421 Cel: Modernizacja drogi powiatowej na odcinku od skrzyżowania ulicy Podmiejskiej z ul. Kwiatową (DK45) do miejscowości Brzeźnica (w rejonie skrzyżowania z ulicami: Kozielską i Boczną) o łącznej długości 4,32 km, która wpłynie na skrócenie czasu przejazdu i udrożnienie ruchu samochodowego. Inwestycja poprawi także bezpieczeństwo pieszych i rowerzystów.

Wartość projektu: 10,1 mln zł Czas realizacji: 04.2014 – 08.2015 Źródło do�nansowania: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego 2007 – 2013

MAM ZAWÓD – MAM PRACĘ W REGIONIE

Przed i po realizacji projektu scaleniowego

Zmodernizowana droga powiatowa 3503S

MODERNIZACJA DRÓG POWIATOWYCH NR 3503S I NR 3547S Cel: Remont dróg w kierunku na Pawłów i Gamów w gminach Rudnik i Pietrowice Wielkie na odcinku o łącznej długości 3,5 km.

Wartość: 3,9 mln zł Czas realizacji: 2011 Źródło do�nansowania: Narodowy Program Przebudowy Dróg Lokalnych, Gmina Pietrowice Wielkie, Gmina Rudnik, Oman sp. z o.o. Racibórz, TRANS–MAR Pietrowice Wielkie

październik 2014

SCALENIE GRUNTÓW NA OBSZARZE OBRĘBÓW EWIDENCYJNYCH PIETROWICE WIELKIE I CYPRZANÓW ORAZ MAKÓW I KORNICE Cel: scalenie gruntów wraz z zagospodarowaniem poscaleniowym, związanym z przebudową dróg transportu rolnego i odmulaniem rowów melioracyjnych oraz rekultywacją wyrobiska.

Wartość: 22,3 mln zł Czas realizacji: 2009 – 2013 oraz 2012 – 2015 Źródło do�nansowania: Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 – 2013

Cel: zwiększenie atrakcyjności, jakości oraz prestiżu szkół zawodowych.

650 uczniów skorzystało z grupowego oraz indywidualnego doradztwa zawodowego, odbyło wizyty studyjne u pracodawców, uczestniczyło w kursach, stażach czy praktyPraktyki i staże kach. Dodatkowo doposażone dla uczestników projektu zostały pracownie do praktycznej nauki zawodu.

Wartość projektu: 1,7 mln zł Czas realizacji: 09.2011 – 02.2015 Źródło do�nansowania: EuKurs obsługi koparko-ładowarki ropejski Fundusz Społeczny w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007 – 2013

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

21

PIETROWICE WIELKIE

Skromny budżet — świetne inwestycje Czy Gmina Pietrowice Wielkie jest przykładem na to, jak można wykorzystać środki zewnętrzne dla podwyższenia komfortu życia mieszkańców i rozwoju gminy?

Mając na względzie dość skromny budżet Gminy Pietrowice Wielkie w latach 2008 – 2009, stanowiący około 12 mln zł, z czego zaledwie 1 mln zł to środki, które można było przeznaczać na inwestycje, wynikający z charakteru rolniczego Gminy, jak i wielkości Gminy, tj. 6 800 mieszkańców, fundusze europejskie były jedyną szansą na

pozyskanie środków na rozwój naszej Gminy. Po wielu godzinach debat społecznych i dyskusji wskazano kierunki rozwoju naszej Gminy, po czym zakasano rękawy, by pozyskiwać środki na realizację zaplanowanych projektów. Czy udało się przeobrazić polską wieś w wieś nowoczesną, europejską, bez zatracania jej tożsamości i piękna? – Niech

przemówią dane i zdjęcia z realizacji projektów, odpowiedź pozostawiamy czytelnikom i mieszkańcom Gminy.

Gmina w okresie lat 2007-2013 zrealizowała ponad 40 projektów dużych i małych, pozyskując z funduszy europejskich i krajowych blisko 27 mln zł dotacji. Jest to blisko 20-letni budżet inwestycyjny Gminy. Przelicza-

jąc na mieszkańca Gminy – bez względu na wiek – to kwota około 4 000 zł. Środki pozyskiwane były z różnych działań �nansowanych przez Unię Europejską, m.in. z programów: PROW, RPO, EFRR, POKL, zaczerpnęliśmy również z puli środków krajowych. Najważniejsze z realizowanych projektów:

CENTRUM SPOŁECZNO-KULTURALNE W MIEJSCU DAWNEJ SŁODOWNI, OBECNIE MIEJSCE EKO TARGÓW, KONCERTÓW, WYSTAW, KONFERENCJI I WSZYSTKICH WIĘKSZYCH IMPREZ GMINNYCH I POWIATOWYCH (DZIEŃ KULTURY NIEMIECKIEJ, KONKURS POTRAW WIELKANOCNYCH, WYSTAWY BRANŻOWE, KIERMASZ BOŻONARODZENIOWY).

Wyremontowane remiz y OSP i świetlice wiejskie – miejs ca spotk ań miesz kańców

Boiska wielofunkcyjne w 4 sołe

ieczeństw Placyki zabaw z certy fikatem bezp

22

a w każd ym sołectwie

Budowa Skateparku wraz z rewitalizacją niezagospodarowanego parku w Kornicach

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

Scalanie grun tów wraz z moderni

ctwach

zacją dróg transpor tu rolnego (ok.

45 km)

październik 2014

są głównie nowoczesne Dzięki organizowanej Eko Wystawie, na której prezentowane na mapie Polski i Europy, systemy grzewcze, zaznaczyliśmy mocną pozycję naszej Gminy ających. Impreza skupia co roku bowiem odwiedza Gminę z tej okazji ok. 30 tysięcy zwiedz Polski oraz reprezentanwiększość producentów branży grzewczej i budowlanej z terenu tów Czech i Niemiec.

Jednakże największ ym naszym osiągnięciem jest wprowadzona przez nas innowacyjna gospodarka ściekowa, polegająca na wyposażeniu mieszkańców w Przydomowe Biologiczne Oczyszczalnie Ścieków (1170 sztuk na dzień dzisiejszy = 85% zapotrzebowania gminy).

Inwestycja była możliwa dzięki pozyskaniu funduszy z NFOŚiGW w Warszawie. Po dwóch latach od zamontowania pierwszych Przydomowych Biologicznych Oczyszczalni Ścieków w gminie możemy powiedzieć, że nasze przedsięwzięcie zakończy ło się sukcesem.

Jesteśmy gminą wiejską w powiecie raciborskim, która podjąwsz y działania o wiele później od innych gmin, jako pierwsza ma uregulowaną gospodarkę ściekową. Cała inwestycja jest też największ ym w Polsce przedsięwzięciem na taką skalę.

Z PULI ŚRODKÓW KRAJOWYCH POWSTAŁY M.IN.:

Dwie duże hale sportowe

Ratownictwo i I pomoc – kursy dla straż aków OSP

Kompleks boisk ORL IK 2012

osła i kulinarne dla kobie t Zajęcia sportowo-rekreacyjne, warsz taty rzemi ianie) odżyw e zdrow (joga, Nordic Walking,

ZADBALIŚMY O WIELE DROBIAZGÓW, O KTÓRYCH MAŁO KTO JUŻ PAMIĘTA: CHODNIKI, MODERNIZACJA CENTRÓW WSI I UTWORZENIE ZIELONYCH CENTRÓW WSI Z MIEJSCAMI SPRZYJAJĄCYMI WYPOCZYNKOWI ZARÓWNO BIERNEMU, JAK I CZYNNEMU. WYMIANĘ STAREJ I ZDEGRADOWANEJ SIECI WODOCIĄGOWEJ, REMONT BUDYNKÓW KOMUNALNYCH GMINNYCH, TERMOMODERNIZACJĘ BUDYNKÓW PLACÓWEK OŚWIATOWYCH, WYMIANĘ ODCINKÓW KANALIZACJI DESZCZOWEJ ITP.

Drogi w ramach tzw. schety nówek i inne

STARALIŚMY SIĘ MAKSYMALNIE WYKORZYSTAĆ CZAS SIĘGANIA PO ŚRODKI ZEWNĘTRZNE, ABY WSZYSTKIM NAM ŻYŁO SIĘ LEPIEJ I ABY GMINA ZYSKAŁA PRAWDZIWIE EUROPEJSKI WIZERUNEK BEZ ZATRACANIA JEJ TOŻSAMOŚCI I PIĘKNA.

październik 2014

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

23

KUŹNIA RACIBORSKA

Kuźnia Raciborska dba o komfort życia mieszkańców GMINA KUŹNIA RACIBORSKA STARA SIĘ WYKORZYSTAĆ KAŻDĄ SZANSĘ NA WSPARCIE REALIZACJI ZADAŃ INWESTYCYJNYCH ŚRODKAMI POZABUDŻETOWYMI. ZADANIA Z ZAKRESU GOSPODARKI WODNO – ŚCIEKOWEJ, SPORTU, TURYSTYKI, KULTURY I REKREACJI A TAKŻE INFRASTRUKTURY EDUKACYJNEJ WSPIERA PIENIĘDZMI Z DOSTĘPNYCH ŹRÓDEŁ KRAJOWYCH I UNIJNYCH. 7.155.680,20 zł. Połowę tej kwoty stanowiły środki pozabudżetowe – 1.520.000,00 zł pozyskano z Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej Ministerstwa Sportu, a 1.998.867,84 zł przekazał Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego.

23 kwietnia 2012 roku nastąpiło OTWARCIE DWUPOZIOMOWEGO PARKINGU (148 miejsc postojowych) z punktem informacji turystycznej i terenem rekreacyjnym przy Zespole Klasztorno – Pałacowym w Rudach. Wartość inwestycji w gminie Kuźnia Raciborska zamknęła się kwotą 5.928.638,83 zł. Ze środków Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka pozyskano 3.952.245,91 zł, Województwo Śląskie przekazało 2.499.406,69 zł a Budżet Państwa 503.911,37 zl.

GMINNE PRZEDSIĘBIORSTWO WODOCIĄGÓW I KANALIZACJI prowadziło w latach 2011-2013 budowę kanalizacji sanitarnej dla miasta Kuźnia Raciborska część południowo – zachodnia oraz modernizację oczyszczalni ścieków w Rudach wraz z zakupem wozu asenizacyjnego. Wartość inwestycji w Kuźni Raciborskiej wyniosła 4.377.739,41 zł przy do�nansowaniu środkami WFOŚiGW w wysokości 3.108.994,80 zł. Zadanie w Rudach do�nansowane zostało ze środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich w wysokości 1.500.132,82 zł, a całość inwestycji zamknęła się kwotą 2.460.217,82 zł. Aktualnie GPWiK prowadzi kolejną inwestycję – budowę oczyszczalni ścieków w Rudach przy ulicy Szkolnej oraz posiada pełną dokumentację na budowę sieci kanalizacyjnej na doprowadzenie ścieków do tej oczyszczalni, a także na budowę oczyszczalni ścieków wraz z siecią kanalizacyjną w Jankowicach. Trwają prace projektowe nad dokumentacją budowy sieci kanalizacji sanitarnej w pozostałej części miasta Kuźnia Raciborska.

Od września 2012 roku do stycznia 2013 roku trwała BUDOWA BOISKA SPORTOWEGO „ORLIK” przy Zespole Szkół Ogólnokształcących w Kuźni Raciborskiej. Inwestycja o wartości 1.144.378,91 zł do�nansowana została z Budżetu Państwa w wysokości 500.000,00 zł oraz z budżetu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego w kwocie 333.000,00 zł.

W ramach programu usuwania szkód popowodziowych, w 2012 roku dokonano ODBUDOWY KŁADKI DLA PIESZYCH PRZEZ RZEKĘ RUDA w ciągu alei Klodwiga w Rudach. Zadanie o wartości 892.384,79 zł do�nansowane zostało z Budżetu Państwa w kwocie 791.924,43 zł.

Miejski Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Kuźni Raciborskiej przeznaczył na UTRZYMANIE ZABYTKOWEJ STACJI KOLEJKI WĄSKOTOROWEJ W RUDACH w ciągu ostatnich czterech lat kwotę 1.346.350,00 zł. Dodatkowo, w roku 2014 Gmina pozyskała 506.373,90 złotych ze środków RPO WSL 2007-2013 na realizację projektu „Wąskim torem ku przyszłości. Zagospodarowanie terenu wokół zabytkowej stacji kolei wąskotorowej w Rudach. Budowa miejsc parkingowych wraz z remontem peronu i przebudową sanitariatów”.

Za kwotę ponad 2 mln złotych przebudowany zostanie STADION MIEJSKI W KUŹNI RACIBORSKIEJ. Projekt, obejmujący budowę nowej zadaszonej trybuny oraz renowację płyty głównej boiska wraz z ogrodzeniem, a także dobudowę sanitariatów, jest współ�nansowany ze środków RPO WSL 2007-2013.

Z inicjatywy Gminy Kuźnia Raciborska, sprawującej obecnie przewodnictwo w Ogólnopolskim Stowarzyszeniu Gmin Cysterskich, powstała unikalna w skali kraju PUBLIKACJA „DZIEDZICTWO CYSTERSÓW W POLSCE”, opisująca sytuację zakonu cystersów we współczesnej Polsce, szlak cysterski i jego charakterystykę, obiekty cysterskie i pocysterskie w Polsce (opis ponad 160 obiektów) oraz współpracę różnych podmiotów w zakresie dziedzictwa cysterskiego.

Na REMONT SALI WIDOWISKOWEJ, posiadającej ponad 200 miejsc, który trwał od maja 2013 do listopada 2013, Miejski Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Kuźni Raciborskiej pozyskał dotację Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w wysokości 200.000 zł. Całkowity koszt realizacji zadania wyniósł 441.105,88 zł. Obecnie trwa remont pomieszczeń dla potrzeb edukacji kulturalnej, także ze wsparciem MKiDN w wysokości 150.000,00 zł.

Miejski Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji jest pomysłodawcą i organizatorem MISTRZOSTW ŚWIATA GRY W KAPSLE. W roku 2014 przeprowadzono czwarty już z kolei turniej mistrzowski, rozgrywany w kategoriach dzieci i dorośli.

BUDOWA HALI SPORTOWEJ W RUDACH trwała od sierpnia 2010 roku do sierpnia 2012 roku, a jej koszt zamknął się kwotą

24

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

październik 2014

RUDNIK

Dynamiczny rozwój Gminy Rudnik GMINA RUDNIK OD POCZĄTKU ZAISTNIENIA MOŻLIWOŚCI POZYSKANIA DODATKOWYCH ŚRODKÓW NA ROZWÓJ KORZYSTA Z KAŻDEJ NADAŻAJĄCEJ SIĘ OKAZJI ICH ZDOBYCIA, TAK ZE ŚRODKÓW KRAJOWYCH JAK I UNII EUROPEJSKIEJ. PONIŻEJ KILKA PRZYKŁADÓW. ZRÓWNOWAŻONY I DYNAMICZNY ROZWÓJ GMINY ZOSTAŁ POTWIERDZONY W RANKINGU CZASOPISMA „WSPÓLNOTA” NA NAJSZYBCIEJ ROZWIJAJĄCĄ SIĘ GMINĘ W LATACH 2010-2014, GDZIE GMINA RUDNIK ZAJĘŁA WYSOKIE 13 MIEJSCE W KRAJU.

Budowa chodnika z odwodnieniem w ciągu drogi wojewódzkiej nr 421 w Sławikowie. Łączne wydatki 786.548 zł. Zadanie współfinansowane ze środków Województwa Śląskiego.

Modernizacja drogi nr 688002S wraz z budową chodnika — ulica Szkolna w Rudniku. Łączne wydatki na zadanie 1.808.875 zł, w tym dofinansowanie z budżetu państwa 896.600 zł.

Rozbudowa sali gimnastycznej wraz z zagospodarowaniem terenu wokół klubu LKS „Dąb” Brzeźnica. Łączny koszt inwestycji 503.475 zł, w tym dofinansowanie PROW 186.286 zł, dofinansowanie Ministerstwa Sportu 135.860 zł.

Budowa ogólnodostępnej sali gimnastycznej w Grzegorzowicach. Łączny koszt 3.030.521 zł, w tym dofinansowanie z Ministerstwa Sportu 753.000 zł.

Bieg Rudnicki. Cykliczna impreza masowa organizowana w roku 2014 po raz dwunasty. Rokrocznie w imprezie bierze udział około 600 uczestników. Każdy z uczestników otrzymuje okolicznościowe pamiątki oraz poczęstunek. Impreza skierowana przede wszystkim do dzieci i młodzieży szkolnej jako promocja zdrowego, sportowego stylu życia.

Rok Josepha von Eichendorffa w 2013 roku. Cykl imprez związanych z życiem i twórczością poety pochodzącego z Łubowic. Organizowano odczyty, wystawy, wyjazdy, uroczystości w Raciborzu i Centrum Kultury i Spotkań w Łubowicach.

październik 2014

Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Rudnik. Łączne wydatki 9.397.921 zł. Odtworzenie infrastruktury drogowej po budowie kanalizacji 915.000 zł. Dofinansowanie z PROW 2.996.602 zł.

Budowa świetlicy wiejskiej wraz z remizą strażacką w Strzybniku wraz z zagospodarowaniem terenu wokół obiektu. Łączne wydatki 646.775 zł. Dofinansowanie PROW 237.856 zł.

Obchody roku Arcybiskupa Józefa Gawliny — rok 2014. Cały kalendarz imprez i wydarzeń związanych z życiem i służbą kapłana pochodzącego ze Strzybnika. Organizowano odczyty, wystawy, wyjazdy, uroczystości. Zwieńczeniem wydarzeń było otwarcie „Ogrodów Gawliny” wraz z uroczystą mszą polową w miejscu urodzenia biskupa.

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

25

KRZYŻANOWICE

Krzyżanowice wykorzystują

ogromny potencjał mieszkańców Oprócz dóbr naturalnych, historycznych i dziedzictwa kulturowego Gmina Krzyżanowice posiada ogromny potencjał drzemiący w mieszkańcach. Gmina pomaga, inspiruje i zachęca do aktywizacji społeczności oraz pobudza rozwój poprzez realizację projektów unijnych.

W 2011 roku zrealizowano 23 projekty, w 2012 zrealizowano 12 projektów, w 2013 możemy pochwalić się realizacją 17 projektów, a 2014 jest rokiem, kiedy otrzymaliśmy z ostatnich rozdań do�nansowanie na realizację 9 projektów.

Poniżej prezentujemy kluczowe inwestycje w gminie.

SCHETYNÓWKI

z umiejscowieniem tablic informacyjnych przy zabytkach gminy Krzyżanowice. Celem projektu jest ukazanie i popularyzacja unikatowych wartości historycznych, przyrodniczych i turystycznych tworzących bogatą w kulturę i tradycje Gminę Krzyżanowice. Muzeum i tablice będą doskonałym narzędziem edukacyjnym, pełniącym także funkcję promocyjną i informacyjną, wspierającym dodatkowo świadomość ekologiczną. Wartość do�nansowania: 24.003,09 zł.

START UP NA POGRANICZU W latach 2011 – 2014 Gmina Krzyżanowice realizowała przebudowy/remonty dróg lokalnych w ramach Narodowego Programu Przebudowy Dróg Lokalnych, tzw. schetynówki. Programem tym objęte zostały 3 drogi w kluczowej sieci komunikacyjnej łączącej drogi gminne z powiatowymi i krajowymi. W ramach inwestycji dokonano kompleksowej przebudowy ww. dróg wraz z chodnikami, zjazdami, montażem krawężników, oznakowaniem poziomym i pionowym: w 2011 roku – ul. Wiejska w Roszkowie – kwota do�nansowania 246.520,48 zł; w 2012 roku – ul. Dworcowa w Krzyżanowicach – kwota do�nansowania 568.260,00 zł; w 2013 roku – ul. Krzyżanowska w Tworkowie – kwota do�nansowania 630.758,00 zł. Dodatkowo w 2014 roku gmina w partnerstwie z Powiatem Raciborskim realizuje projekt pod nazwą„Przebudowa drogi powiatowej nr 3515S ul. Raciborskiej w Bieńkowicach”, w którym partycypuje w kosztach w wysokości 448.574,94 zł.

ŚCIEŻKA ROWEROWA – „HACKA CESTA”

Bezpośrednie sąsiedztwo gmin Krzyżanowice i Hać oraz wspólne inicjatywy na polu aktywności turystycznej skłoniły partnerów do złożenia wniosku i realizacji kolejnego transgranicznego projektu – budowy ścieżki rowerowej po stronie polskiej z bezpośrednim połączeniem na stronę czeską, tzw. Hackiej Cesty. W ramach projektu wybudowano 1500 metrów ścieżki po stronie polskiej i 850 metrów po stronie czeskiej. 20 września odbył się rajd wraz z uroczystym otwarciem ścieżki nawiązującej do historycznego połączenia Polski i Czech. Do�nansowanie 1.179.085,64 zł.

PLENEROWE MUZEUM CZARNEGO DĘBU Nawiązując do historii terenów ziemi krzyżanowickiej inspiracją stało się stworzenie Plenerowego Muzeum Czarnego Dębu wraz

26

Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Wartość projektu i do�nansowanie: 4.846.387,06 zł.

BEZPIECZEŃSTWO NA TERENIE GMINY Gmina Krzyżanowice realizuje projekty skierowane na utrzymanie i rozwijanie bezpieczeństwa oraz prewencji wobec zagrożeń. Z czeskimi gminami partnerskimi oraz przedstawicielami polskich i czeskich straży pożarnych podjęto się realizacji działań skierowanych na stworzenie wspólnego polsko-czeskiego systemu ostrzegania i reagowania w sytuacji zagrożeń. Rezultatem jest baza alarmowa i mobilny system powiadamiania odpowiednich osób, które odpowiedzialne są za rozpoczęcie akcji ratunkowych czy zabezpieczających. Równocześnie realizowany jest projekt współpracy polskiej i czeskiej policji, w tym także policji miejskiej z Bogumina.W ramach tego projektu powstał policyjny polsko-czeski zespół reagowania skierowany na wymianę informacji, współpracę i działania prewencyjne przeciwko szeroko pojętej przestępczości na pograniczu.

W ramach systemu powstaje także kompatybilny system monitoringowy na terenie gminy Krzyżanowice i Miasta Bogumin.

NOWE WOZY STRAŻACKIE Działania na rzecz utrzymania bezpieczeństwa są regularnie udoskonalane także poprzez wsparcie techniczne, a w szczególności w postaci doposażenia jednostek OSP w auta strażackie.

20 października 2011r. dla jednostki OSP Tworków został zakupiony nowy samochód strażacki marki Mercedes Atego 1329 AF o wartości 588.600,00 zł przy wsparciu �nansowym: - KSRG: 250.000,00 zł, - WFOŚiGW w Katowicach: 250.000,00 zł, - dotacji z budżetu gminy: 88.600,00 zł.

20 listopada 2013 r. dla jednostki OSP Krzyżanowice został zakupiony nowy samochód strażacki marki Mercedes Atego 1629 AF o wartości 627 000 zł przy wsparciu �nansowym: - KSRG i WFOŚiGW: 250.000,00 zł, - OSP Krzyżanowice: 52.000,00 zł, - sponsorów: 10.000,00 zł, - dotacji z budżetu gminy: 315.000,00 zł.

Pobudzając oddolne inicjatywy rozwoju i wsparcia przedsiębiorczości zrealizowano projekt pn. „Start up na pograniczu”. Polegał on na zorganizowaniu dla młodzieży międzynarodowych warsztatów z przedsiębiorcami i praktykami biznesu. W ramach projektu młodzież wzięła udział w wizytach studyjnych i warsztatowych w polskich i czeskich �rmach, czynnie uczestniczyła w debacie oksfordzkiej o biznesie młodych, wzięła także udział w festiwalu przedsiębiorczości oraz konferencji poświęconej uwarunkowaniom prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce i w Czechach. Podsumowaniem projektu było wydanie publikacji prezentującej pomysły na biznes młodych mieszkańców pogranicza. Rangę przedsięwzięcia podkreślił swoim patronatem i obecnością na zajęciach oraz konferencjach Wiceminister Rozwoju Regionalnego i Senator Adam Zdziebło. Kwota do�nansowania: 78.257,20 zł.

W czerwcu 2013 r. przejęto nieodpłatnie na rzecz OSP Roszków z Komendy Powiatowej PSP w Raciborzu samochód strażacki renault wraz z kompletem 3 szt. aparatów powietrznych o wartości ok. 15.000,00 zł. Gmina wsparła zakup części zamiennych i materiałów do remontu w wysokości 45.000,00 zł. Strażacy sami wykonali remont pozyskanego samochodu. Łącznie OSP Gminy Krzyżanowice pozyskały 3 wozy bojowe o wartości ogółem 1.275.600,00 zł.

PARKI REHABILITACYJNE

WYKLUCZENIE CYFROWE Zmieniająca się rzeczywistość i działania podejmowane przez Gminę Krzyżanowice w celu wyrównywania rozwoju i konkurencyjności doprowadziły do realizacji projektu pn. „Przeciwdziałanie wykluczeniu cyfrowemu w Gminie Krzyżanowice”.

Projekt ten zapewni dostęp do Internetu oraz wiedzy i umiejętności potrzebnej do korzystania z niego 600 mieszkańcom Gminy Krzyżanowice, tj. 200 gospodarstw domowych zagrożonych wykluczeniem cyfrowym. Obejmuje zaprojektowanie, wykonanie i uruchomienie sieci szerokopasmowej na terenie gminy Krzyżanowice. Projekt do�nansowany z Programu

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

Gmina Krzyżanowice wychodząc naprzeciw potrzebom mieszkańców w sferze aktywności realizuje przedsięwzięcia rozwijające i uatrakcyjniające lokalną bazę rekreacyjno – sportową poprzez budowę ogólnodostępnych parków rehabilitacyjnych tzw. siłowni plenerowych z wieloma elementami do ćwiczeń usprawniających zlokalizowanych w Chałupkach, Tworkowie i Krzyżanowicach. Łączna kwota do�nansowania 141.769,24 zł.

październik 2014

TERMOMODERNIZACJE

kowie gościła aż sześć orkiestr: Bogumińska Dechovka, Orkiestra Młodzieżowa Raciborskiego Centrum Kultury, Kamiliańska Orkiestra Dęta przy para�i M.B.U.Ch. w Tarnowskich Górach, Gminna Orkiestra Dęta z Gołkowic, Młodzieżowa Orkiestra Dęta Gminy Łodygowice, Orkiestra Dęta Gminy Krzyżanowice. Festiwale mają formułę konkursu i cieszą się dużym powodzeniem. Repertuar jest za każdym razem bardzo bogaty – od„dechovki”, marszów, wiedeńskich walców i polek po muzykę rozrywkową i �lmową.

ZAWODY SIKAWEK KONNYCH W BIEŃKOWICACH Gmina Krzyżanowice przy wsparciu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej realizuje termomodernizacje budynków placówek oświatowych. Do tej pory zrealizowano 5 dużych termomodernizacji obiektów użyteczności publicznej.

W roku 2011 zrealizowano termomodernizację budynku przedszkola w Tworkowie o łącznej wartości do�nansowania 278.665,00 zł.W 2012 roku przeprowadzono termomodernizację budynku przedszkola w Chałupkach, w którym mieści się ośrodek zdrowia i garaż OSP, w kwocie do�nansowania 125.653,00 zł. Aktualnie realizowany jest projekt termomodernizacji przedszkola w Bieńkowicach.

KARETKA POGOTOWIA RATUNKOWEGO W KRZYŻANOWICACH Jednym z większych sukcesów poprawiających bezpieczeństwo mieszkańców gminy było zlokalizowanie w naszym ośrodku zdrowia w Krzyżanowicach punktu stacji zespołu wyjazdowego karetki pogotowia. Czas dojazdu z Raciborza do Krzyżanowic był bardzo długi, a teraz znacznie skrócił się czas dojazdu do pacjenta. Było to możliwe dzięki wspólnym działaniom gminy Krzyżanowice i dyrektora Szpitala Rejonowego w Raciborzu.

OSTERREITEN – BIEŃKOWICKI OBJAZD PÓL Co roku, aby zachować tradycję i ustalony przed laty porządek, w poniedziałek wielkanocny spod kościoła w Bieńkowicach wyrusza procesja konna. Wracając z objazdu pól na rogatkach wsi odbywa się gonitwa, w której jeźdźcy dwójkami lub trójkami, pośród ogromnego aplauzu licznie zgromadzonych widzów, starają się udowodnić kto jest lepszym jeźdźcem i czyj wierzchowiec jest szybszy. Po gonitwie jeźdźcy udają się na nabożeństwo do kościoła.

ZLOTY POJAZDÓW ZABYTKOWYCH Pierwszy zlot został zorganizowany w lipcu 2008 roku, zawitało wtedy 40 pojazdów. Kolejne lata pokazały, że zainteresowanie zlotem jest ogromne – na każdą imprezę przyjeżdża co najmniej setka oldtimerów, a zainteresowanych oglądaniem zabytkowych cudów motoryzacji liczy się na tysiące. Miłośnicy starych samochodów przyjeżdżają z całej Polski, jak i zza granicy, aby pochwalić się swoimi wypielęgnowanymi cudeńkami.

INFRASTRUKTURA TURYSTYCZNO -SPORTOWO-REKREACYJNA

W latach 2010-2014 powstało wiele inwestycji infrastrukturalnych, do�nansowanych ze środków unijnych a związanych z turystyką, rekreacją i sportem, m.in.: boiska wielofunkcyjne w Chałupkach, Krzyżanowicach i Tworkowie, ścieżki rowerowe: Hroza i Meandry Odry; komplety rekreacyjne przy ścieżkach, wiaty przystankowe, trybuny sportowe przy boiskach i skateparku, bieżnia i skocznia do skoku w dal, wiaty rekreacyjne w Roszkowie, Owsiszczach i na Urbanku.

GMINA KRZYŻANOWICE W ALTERNATYWNYM BRZMIENIU Po raz pierwszy pod ruinami zamku w Tworkowie zabrzmiała muzyka rockowa, bluesowa i reggae. Podczas Festiwalu Podsumowującego Wakacje, jaki zorganizowała Młodzieżowa Rada Gminy w ramach projektu pn. „Gmina Krzyżanowice w alternatywnym brzmieniu” można było posłuchać młodych zespołów rozpoczynających swoją muzyczną karierę, a także takich, które mają już na swoim koncie pewne osiągnięcia koncertowe i płytowe. Na zakończenie na scenie pojawiła się gwiazda wieczoru – wodzisławski zespół Tabu.

MAJOWE KONCERTY POŚWIĘCONE PAMIĘCI LISZTA I BEETHOVENA MAJĄ DŁUGOLETNIĄ TRADYCJĘ

W 2011 r. zakończono realizację projektu budowy 2 przystani kajakowych na terenie Gminy Krzyżanowice i 3 na terenie Republiki Czeskiej.

Powstałe przystanie umożliwiły organizację spływów kajakowych, które stały się już cyklicznymi imprezami, odbywającymi się co najmniej dwa razy w roku i cieszącymi się każdorazowo coraz większą popularnością.

Kwota do�nansowania: 348.567,27 zł.

Gmina Krzyżanowice od dwóch lat jest inicjatorem międzynarodowych festiwali orkiestr dętych. W tym roku scena przy Centrum Kultury w Twor-

październik 2014

RAJDY ROWEROWE

Jedyne w swoim rodzaju są zawody sikawek konnych w Bieńkowicach.

Sikawki konne były używane przez straż pożarną jeszcze około 50 lat temu, do dziś zachowało się ich niestety bardzo niewiele. Poprzez coroczne zawody chcemy spopularyzować wśród społeczeństwa tradycję i historię tej koneserskiej i specjalistycznej dyscypliny poprzez prezentowanie sprawności zabytkowego sprzętu. Na zawodach oceniane są zaprzęgi oraz wartość historyczna sikawek. Imprezy cieszą się zawsze dużym powodzeniem wśród uczestniczących drużyn jak i widzów.

SPŁYWY I PRZYSTANIE KAJAKOWE

MIĘDZYNARODOWE FESTIWALE ORKIESTR DĘTYCH

cji, którą Krzyżanowice realizują poprzez współpracę z gminami czeskimi, węgierską i niemiecką. Koncerty majowe to okazja do spotkań z przedstawicielami gmin partnerskich. O renomie i popularności koncertu świadczy to, iż każdego roku zaszczycają go obecnością znani muzycy i wykonawcy, a wśród słuchaczy znajduje się wielu miłośników muzyki przyjeżdżających specjalnie na to wydarzenie spoza terenu naszej gminy a nawet kraju. W maju 2014 po raz pierwszy koncert odbył się w przepięknej scenerii różanego ogrodu przy pałacu Lichnowskich w Krzyżanowicach.

To cykliczne wydarzenie przypomina mieszkańcom o pobycie w naszej gminie dwóch wielkich, światowej sławy kompozytorów. Współcześnie zaś są symbolem międzynarodowej integra-

Przez Gminę Krzyżanowice biegną liczne trasy rowerowe – o łącznej długości ponad 70 km, co sprzyja uprawianiu turystyki rowerowej. Wychodząc naprzeciw potrzebom mieszkańców oraz turystów, Gmina Krzyżanowice corocznie organizuje 2-3 rajdy rowerowe wiodące terenem gminy Krzyżanowice oraz pobliskich polskich i czeskich miejscowości. Każdorazowo w rajdzie rowerowym bierze udział około 200 osób (w tym dzieci i osoby starsze). Aby ułatwić turystykę rowerową gmina Krzyżanowice zrealizowała dwa duże projekty budowy ścieżek rowerowych o łącznej wartości do�nansowania2.868.742,92tj.

W ramach projektów wybudowano trzy odcinki tras tj. Meandry rzeki Odry, Hroza Tworków-Bieńkowice i wspomniana wcześniej Hacka Cesta.

Aby każdy turysta miał możliwość odpoczynku w transgranicznej podróży rowerowej na terenie całej gminy zamontowano także 18 kompletów spoczynkowych.

ULGI DLA PRZEDSIĘBIORCÓW Na terenie gminy Krzyżanowice przedsiębiorcy mogą skorzystać z ulg w postaci zwolnień z podatku od nieruchomości, gruntów, budynków i ich części, powstających w wyniku rozpoczęcia, kontynuacji lub rozszerzenia działalności gospodarczej. Zwolnienie przysługuje na okres 2 lat z możliwością wydłużenia na kolejne 5 lat. Przedmiotowe ulgi stanowią regionalną pomoc inwestycyjną także w przypadku nabycia gruntów i budynków oraz utworzenia nowych miejsc pracy.

UCZYMY NASZE DZIECI NOWOCZESNYMI METODAMI JUŻ OD PRZEDSZKOLA Wszystkie przedszkola Gminy Krzyżanowice, ZSO w Bieńkowicach i ZSP w Owsiszczach brały udział w projekcie systemowym Województwa Śląskiego„Klucz do uczenia się – rozwój umiejętności zawodowych nauczycieli wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej”. Każde przedszkole otrzymało w projekcie pomoce dydaktyczne o wartości 8.369.99 zł, a także materiały do pracy z programem o łącznej wartości 58.089,93 zł dla wszystkich placówek. Ponadto przedszkola i szkoły gminy Krzyżanowice oraz nauczyciele szkół podstawowych uczestniczyli w projekcie„Innowacyjny nauczyciel kluczem do sukcesu dziecka”. Każda placówka pozyskała w projekcie bezpłatne szkolenia dla nauczycieli oraz pomoce dydaktyczne „Kuferek tajemnic”, każdy o wartości 500 zł.

Przedszkole w Bieńkowicach uczestniczyło także w Programie Nauczania Przedszkolnego IBM KidSmart, w którym pozyskano zestaw komputerowy dla dzieci o wartości 5.000 zł. Szkoły gminy Krzyżanowice brały także udział w projekcie „Z Europassem do Europy”, w ramach którego zakupiono sprzęt komputerowy w postaci laptopów, drukarek, kamer cyfrowych, aparatów, tablic interaktywnych oraz programów multimedialnych. Ponadto dla uczniów zorganizowano zajęcia wyrównawczo-kompensacyjne oraz kształcące kompetencje kluczowe. Całkowity koszt projektu: 1.059.346,29 zł.

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

27

NĘDZA

Czym Nędza bogata...

Jest wyjątkowa pod względem lokalizacyjnym i przyrodniczym.

– Tu się po prostu dobrze żyje – mówią mieszkańcy.

W

gminie Nędza decydują się zamieszkać zarówno mieszkańcy regionu – szczególnie większych miast – jak i osoby z zagranicy. Szczególnie ludzie w dojrzalszym wieku coraz chętniej przeprowadzają się na wieś doceniając ciszę, spokój, klimat i przyrodę. Pod względem lokalizacyjnym gmina Nędza ma się z czego cieszyć. Ze wszystkich gmin wiejskich powiatu raciborskiego jest najbardziej zalesiona. Wszystkie lasy na jej terenie mieszczą się w granicach Parku Krajobrazowego Cysterskie Kompozycje Rud Wielkich, a te – otaczające stawy rybne położone w południowej części gminy – stanowią rezerwat przyrody Łężczok. To jeden z najpiękniejszych polskich rezerwatów leśno-stawowych.

Gminę Nędza chętnie wybierają nie tylko ludzie szukający dobrego miejsca do życia. Doceniają ją też inwestorzy. Gmina potrafi wykorzystać swój potencjał – na początku 2014 roku radni przyjęli uchwałę o zwolnieniu z podatku od nieruchomości dla nowych inwestycji. – Liczymy, że gmina będzie dla przedsiębiorców jeszcze bardziej atrakcyjna – mówi Wójt Gminy Nędza Anna Iskała. Choć już teraz są powody do zadowolenia.

Obecnie działa tu ponad 200 firm, a tylko w ostatnich miesiącach Gminie udało się sprzedać kilka działek inwestycyjnych rozszerzając swoją strefę przemysłową.

– Dlaczego zdecydowaliśmy się zainwestować w gminie Nędza? Mamy tu blisko, a poza tym widzę, że gmina się rozwija – podkreślał Jacek Labocha, prezes firmy „Elektro Ster”, która kupiła jedną z działek.

To były owocne cztery lata. W gminie trwa budowa kanalizacji – to w ostatnich latach było i na kolejne lata będzie przedsięwzięcie priorytetowe. W pierwszym etapie inwestycja jest realizowana w sołectwie Ciechowice, bo to właśnie tam zostanie wybudowana oczyszczalnia ścieków. Do tej pory we wsi zostało ułożonych 5 kilometrów rur – docelowo ma być ponad 9. Od 2010 roku na inwestycję Gmina wydawała około 3,5 mln zł. – Pomimo że to przedsięwzięcie bardzo kosztochłonne, staraliśmy się w tej kadencji zrealizować wiele innych zadań, które wystarczą na lata – mówi wójt Anna Iskała.

Udało się stermomodernizować gminne obiekty: przedszkola w Łęgu i Nędzy, budynek wielofunkcyjny z OSP

w Zawadzie Ks., budynek OSP w Szymocicach, Zespoły Szkolno-Przedszkolne w Babicach i Górkach Śl., w trakcie adaptacji jest budynek OSP w Babicach. Powstały place zabaw, boisko „orlik”, udało się wyremontować i odbudować wiele dróg, m.in.: ul. Leśną, Rybacką, Wiejską w Babicach; Sportową, Strażacką, Tuwima, Nad Suminą, Osiedlową, Żwirową, Leczniczą, Słoneczną, Sosnową, Modrzewiową w Nędzy; Wrzosową w Szymocicach; ul.

Wita Stwosza w Łęgu; ul. Leśną, Rudzką w Górkach Śl.

Zmodernizowano drogi dojazdowe do pól w Zawadzie Ks., Ciechowicach, Babicach i Łęgu, a we wszystkich sołectwach na bieżąco realizowane były remonty cząstkowe dróg, udało się wyremontować albo zbudować chodniki, zakupić i zamontować wiaty przystankowe. Cieszę się, że udało się doposażyć gminne OSP: do strażaków trafił nowy wóz, nowy sprzęt i wyposażenie.

Dla mieszkańców, ale też ludzi, którzy decydują się do gminy sprowadzić, równie ważne co drogi, chodniki i budynki, są też wszystkie inne aspekty mające wpływ na komfort życia. Gmina proponuje darmowe, bardzo dobrze wyposażone przedszkola z profesjonalną kadrą. Świetne szkoły, w tym największą, czyli Zespół Szkolno-Gimnazjalny w Nędzy, której poziom wszystkich zadziwia. W ostatnim roku w gminnych szkołach realizowany był unijny projekt, który zakładał nie tylko dodatkowe zajęcia dla uczniów, ale też dzięki niemu do szkół trafiły bardzo ciekawe pomoce dydaktyczne. W ostatnich latach powstały nowe stowarzyszenia. – Cieszę się, że ludziom chce się spotykać, działać dla wspólnego dobra, angażować w poprawę komfortu życia. To oznacza, że dobrze im się tu żyje i że widzą sens w tym co robią – mówi wójt Iskała. Niedawno też powstał w Nędzy Uniwersytet III Wieku.

Ulica Rudzka w Górkach Śląskich została wyremontowana od skrzyżowania z ul. Ofiar Oświęcimskich do przejazdu kolejowego. Wyremontowano też chodnik

Zmodernizowana elewacja budynku Ochotniczej Straży Pożarnej w Szymocicach

Stermomodernizowany wielofunkcyjny budynek Ochotniczej Straży Pożarnej w Zawadzie Książęcej

Prawdziwym „produktem eksportowym” gminy są zespoły „Łężczok” oraz „Arabeska”, działające w sołectwie Zawada Książęca, których działalność Gmina Nędza regularnie wspiera. Młodzi tancerze zdobywają najwyższe laury biorąc udział w wydarzeniach o randze nawet światowej. Ich występy na całym świecie promują nie tylko działalność zespołów, ale także gminę Nędza – udowadniając, że to miejsce, w którym żyją ludzie pełni pasji i zaangażowania i że warto je odwiedzić.

Plac zabaw przy OSP w Szymocicach służy wszystkim mieszkańcom

Przy Zespole Szkolno-Gimnazjalnym w Nędzy powstało boisko orlik” — służy zarówno uczniom, jak i mieszkańcom ”

28

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

Zespół Szkolno-Przedszkolny w Babicach zyskał nową elewację i okna

październik 2014

PSZÓW

Miasto Pszów — inwestycje nie tylko unijne 2010 - 2014 Kończy się kolejna kadencja samorządowa. Nadszedł więc czas na refleksje, oceny i podsumowania dokonań i osiągnięć. Kończy się także okres programowania Unii Europejskiej wyznaczony na lata 2007–2013, dlatego też warto podliczyć środki pozyskane dla Pszowa w ostatnich latach. Był to okres bardzo intensywnej pracy i wielu poważnych wyzwań, który przełożył się jednak na widoczny i znaczący rozwój naszego miasta w wielu dziedzinach i obszarach.

Ostatnie 4 lata to jednak nie tylko sukcesy, ale także okres trudny i wymagający. Od 2012 r. trwa stopniowa likwidacja KWK „Anna”, co odbija się coraz bardziej na wizerunku miasta i jego budżecie. Dlatego postawiliśmy na te inwestycje, które miały szansę na do�nansowanie, ponieważ do 1 złotówki wyłożonej z budżetu miasta Unia dokładała 7 zł! Przez 4 ostatnie lata zrealizowaliśmy około 30 różnorodnych projektów na łączną kwotę 24,7 mln zł z do�nansowaniem na poziomie 19 mln zł. Realizacja tylu przedsięwzięć wymagała wielu odważnych decyzji i jest zasługą szerokiego grona osób. Wymagała również dużo wyrozumiałości i współpracy ze strony mieszkańców. Nie ma jednak wątpliwości, że było warto! Dodatkowe znaczenie ma również fakt, iż udało się tego wszystkiego dokonać bez znaczącego zwiększenia zadłużenia miasta.

Nie sposób wymienić wszystkich przedsięwzięć, które przez ostatnie 4 lata udało nam się zrealizować, dlatego też skupimy się na tych najbardziej kluczowych.

Drogi Ze względu na lokalizację Pszowa na śląskiej mapie dołożyliśmy w tej kadencji wszelkich starań, by usprawnić komunikację na terenie miasta i sukcesywnie podejmowaliśmy działania mające na celu rozbudowę infrastruktury drogowej. Rozbudowaliśmy przy wsparciu środków UE drogę przy ul. Konopnickiej w ramach projektu „Modernizacja układu komunikacyjnego w centrum Pszowa”, o wartości ponad 3,5 mln zł (z czego do�nansowanie z UE to ponad 2,5 mln zł). Wnioskowaliśmy również z sukcesem o do�nansowanie inwestycji drogowych z tzw. schetynówek. Najważniejszą z nich jest zrealizowana wspólnie z powiatem wodzisławskim inwestycja pn. „Przebudowa drogi powiatowej nr 5024S – ul. Traugutta”, która łączyć się będzie bezpośrednio z Drogą Główną Południową. Otrzymaliśmy na nią ok. 800 tys. zł. Nie zapomnieliśmy również o drogach lokalnych w naszym mieście. W 2011r. udało nam się pomyślnie zrealizować inwestycję obejmującą ul.

Kościuszki, na do�nansowanie której również otrzymaliśmy wsparcie programu w kwocie ok. 450 tys. zł.

Rewitalizacja centrum miasta Niewątpliwie największym sukcesem w pozyskaniu funduszy unijnych było dla naszego miasta otrzymanie ponad 5,2 mln zł do�nansowania i zdobycie 1 miejsca na liście rankingowej projektów w ramach konkursu na realizację inwestycji „Poprawa jakości i funkcjonalności przestrzeni publicznej Pszowa poprzez kompleksową rewitalizację centrum miasta”. Wartość inwestycji wynosi ponad 6,1 mln zł, a jej realizacja zakończy się w tym roku.

Kanalizacja Istotnym dla miasta wyzwaniem była kontynuacja działań mających na celu rozbudowę sieci kanalizacyjnej. Udało nam się zrealizować w ramach RPO WSL projekt „Budowa kanalizacji w ciągu drogi wojewódzkiej nr 933”, który obejmuje kompleksową budowę kanalizacji sanitarnej przy ul. Pszowskiej na odcinku od stacji CPN do granic z Wodzisławiem wraz z budową przepompowni. Wartość

październik 2014

całkowita projektu to prawie 2,1 mln zł, z czego do�nansowanie to ponad 1,7 mln zł.

Ul. Traugutta po przebudowie

Boisko Gimnazjum w Pszowie po zrealizowaniu inwestycji

Pszowski rynek po rewitalizacji

Publiczne Przedszkole nr 2 w Pszowie po zrealizowanej inwestycji

Infrastruktura sportowa W ostatnich 4 latach zainwestowaliśmy również w rozbudowę infrastruktury sportowej, bo Pszów jest przecież aktywnym miastem sportu! Od 2013 r. funkcjonuje w Pszowie kompleks nowoczesnych boisk sportowych, które wybudowaliśmy przy wsparciu programu „Moje boisko – Orlik 2012”. Całkowity koszt inwestycji to ok. 1,4 mln zł, a do�nansowanie kształtuje się na poziomie 770 tys. zł. Z myślą o najmłodszych mieszkańcach miasta przy pszowskich szkołach budujemy nowoczesne boiska ze sztuczną nawierzchnią. W końcu 2010 r. pierwszy taki obiekt powstał przy SP nr 1, zaś w kolejnych latach przy SP nr 3 w Krzyżkowicach oraz ostatnio przy pszowskim Gimnazjum. Pomysł wyposażenia pszowskich szkół w nowoczesne boiska zakończy budowa takiego obiektu przy SP nr 2, która planowana jest na przyszły rok.

Termomodernizacja obiektów miejskich Kolejne unijne środki dla naszego miasta pozyskaliśmy w 2010 r. na realizację dużego projektu pt. „Kompleksowa termomodernizacja wraz z budową instalacji solarnych w czterech placówkach oświatowych w Pszowie”, którego wartość całkowita wyniosła ponad 1,7 mln zł, w tym 1,5 mln zł do�nansowania z UE. Przedmiotem projektu była kompleksowa termomodernizacja SP nr 2 oraz trzech przedszkoli. Ten projekt zakończył termomodernizację wszystkich pszowskich placówek oświatowych.

Człowiek – najlepsza inwestycja Pisząc o pozyskanych środkach nie można pominąć tych pieniędzy, które nie przekładają się bezpośrednio na inwestycje, lecz lokowane są w rozwój naszych dzieci. Udało nam się w ciągu ostatnich lat zrealizować wiele projektów „miękkich” na łączną kwotę ponad 5,4 mln zł.

Zrealizowaliśmy i nadal realizujemy projekty we wszystkich placówkach oświatowych, dzięki czemu zapewniliśmy naszym dzieciom standardy tożsame ze standardami zapewnianymi w dużych polskich miastach. W ramach projektów przedszkolaki i uczniowie nabywali nowe umiejętności, wyjeżdżali do kina, teatru, muzeów czy uczestniczyli w zajęciach sportowych. Doposażyliśmy także placówki w materiały dydaktyczne, sprzęty sportowe i multimedialne, w tym pracownie komputerowe, językowe, tablice interaktywne. Dzięki pozyskanym funduszom oraz międzynarodowym kontaktom uczniowie brali także udział w wyjazdach zagranicznych do Francji, Niemiec oraz Czech.

Mamy przed sobą kolejną perspektywę �nansową UE 2014-2020, w ramach której chcielibyśmy kontynuować obrany w obecnej kadencji kierunek na: ROZWÓJ POTENCJAŁU MIASTA poprzez inwestycje w drogi, kanalizację, termomodernizację, ale również rozwój człowieka, w tym naszych dzieci i młodzieży.

Mamy nadzieję, iż wystarczy sił i środków, by na przekór złym proroctwom wciąż udowadniać, że Pszów to nadal MIASTO DOBRYCH PERSPEKTYW!

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

29

R Y D U ŁT O W Y

Do Rydułtów czas zajrzeć! przy każdej szkole oraz czterech „orlików”, jest przedmiotem naszej dumy. Ale dumni jesteśmy przede wszystkim z naszych dzieci i młodzieży, korzystających z tych obiektów. Wszak to oni będą w przyszłości dbać o nasze miasto.

Mówiąc o Rydułtowach nie wolno zapomnieć o Stre�e Gospodarczej – propozycji dla biznesu.

Przygotowane przez miasto, a przeznaczone dla inwestorów, w pełni uzbrojone tereny wyposażone są w infrastrukturę drogową (drogi wewnętrzne wraz z chodnikami i pasami zieleni), parkingi i drogi dojazdowe. Specjalna spółka powołana przez miasto (Rydułtowski Park Przedsiębiorczości Sp. z o.o.) jest odpowiedzialna za pozyskiwanie inwestorów i promocję terenów. W ramach swoich działań �rma udziela potencjalnym inwestorom niezbędnych informacji, a także pomaga w przejściu procesu uzyskania pozwolenia na budowę oraz udzielaniu ulg podatkowych.

W ostatnich latach poprawiliśmy znacznie stan naszych dróg. Obecnie z dumą patrzymy na ulice: Marcina Strzody, Orlovską, Gajową, Skalną, Strzelców Bytomskich, Żelazną. Już niedługo dołączą do tej listy ulice: Engelsa i Radoszowska.

Naprzeciw budynku urzędu miasta powstał nowy, przestronny parking.

J

ednym z innowacyjnych przedsięwzięć miasta jest działające od kilku lat Rydułtowskie Centrum Kultury „FENIKS”. Z pozoru inwestycja jak każda inna. Ciekawy był jednak pomysł wykorzystania budynku nieczynnej już krytej pływalni. Zamiast wyburzyć obiekt, zrealizowano w nim dom kultury, o którym mieszkańcy miasta marzyli od dawna.

W misie basenu powstała sala kinowa mieszcząca 100 osób, nad którą umieszczono salę widowiskową na 300 osób. Ponadto obiekt posiada pomieszczenia przeznaczone dla kół zainteresowań, sale konferencyjne, lokal gastronomiczny oraz pomieszczenia biurowe. Feniks staje się ulubionym miejscem spotkań organizacji pozarządowych i osób zainteresowanych kulturą.

Nasze kino cyfrowe przyciąga swoją kameralnością widzów z trzech powiatów. Można obejrzeć wszystkie nowości �lmowedokładniewtymsamym czasie, co w większych kinach sieciowych.

Kuszący jest fakt, że mamy format 3D! Powszechna staje się więc opinia, że lepiej pojechać na �lm do Rydułtów niż do multipleksu.

Bezpośrednio w potrzeby mieszkańców tra�ła budowa rozległego parku rozrywki, czyli Rydułtowskiej Fikołkowni RAFA. Teren rekreacyjny wygospodarowano z obszaru w przeszłości eksploatowanego na potrzeby kopalni (wydobywano glinę). Po zakończeniu eksploatacji dół zasypano, a o terenie „zapomniano”. Dopiero po wielu latach zrodził się pomysł na jego adaptację.

Obecnie znajdziemy tam ogromny teren rekreacyjny, na którym zlokalizowano wiele atrakcji.

30

Wszystko to poprzecinane jest w malowniczy sposób alejkami spacerowymi oraz pergolami. Teren jest ulubionym miejscem spotkań dzieci i młodzieży, często w towarzystwie babć i dziadków. Warte odnotowania jest również to, że na RaFie prawie co tydzień odbywa się jakaś zorganizowana impreza. O zajęcia dla mieszkańców na tym obiekcie dba Ognisko Pracy Pozaszkolnej.

Niewątpliwą atrakcją miasta staje się także Rydułtowska Odprężalnia Sensoryczna ROSA. Pod tą zagadkową nazwą ukrywa się park, zwany sensorycznym, o powierzchni ponad 1 ha. Jest on zaprojektowany w nowoczesnym stylu, z nowoczesnymi formami i małą architekturą. Prosty układ alejek prowadzi kolejno do 5 placów – każdy z nich odpowiada jednemu ze zmysłów. Ideą projektu było stworzenie obiektu, który byłby czymś więcej, niż tylko miejscem spotkań i rekreacji. Do tradycji już trzeba zaliczyć niedzielne koncerty muzyczne na Rosie. Dla dzieci niewątpliwą atrakcją parku jest wielodyszowa fontanna oraz interaktywna terenowa gra zręcznościowa Playtop Street.

Dzięki RAFIE i ROSIE górnicze miasto zyskało zupełnie inny wymiar – miasta zielonego, oferującego swoim mieszkańcom świetne miejsca do spędzenia wolnego czasu.

Miasto z dnia na dzień pięknieje. Wielu przyjezdnych (i mieszkańców) zachwyca się widoczną na każdym kroku gospodarnością. Chwalą zadbaną roślinność i czystość miasta. Dbałość o wygląd naszych dróg (i posesji) powoli staje się naszą wizytówką. Za to wszystkim nam, mieszkającym w Rydułtowach, należą się wielkie słowa uznania.

Działania samorządu wery�kuje każdego dnia życie. Rydułtowskie sukcesy przyciągają do nas inwestorów. Widać to na naszej Stre�e Gospodarczej i na terenie miasta. Warto też wspomnieć, że w stosunkowo małym mieście zdecydowały się otworzyć swoje obiekty takie sieci, jak: Biedronka, Tesco, Lidl, Kau�and,Intermarche,Aldi.Mamyteż swoją rydułtowską Galerię Handlową.

Zdobywamy również sporo nagród i wyróżnień.

Warto wymienić choćby kilka: certy�kat„Gmina Otwarta Na Fundusze Strukturalne”, laureat Rankingu Samorządów 2008 w kategorii „Najlepsza Gmina Miejska” prowadzonego przez dziennik „Rzeczpospolita”, certy�kat „GMINA FAIR PLAY”, pierwsze miejsce w konkursie „Polska wolna od azbestu”, certy�kat „PRZYJAZNY SAMORZĄD 2009”, tytuł „SAMORZĄD ROKU 2010” w kategorii Gmina Miejska Województwa Śląskiego, nagroda „Czarny Diament”.

BURMISTRZ KORNELIA NEWY

Miasto Rydułtowy od kilku dobrych lat stara się wykorzystać swoje położenie na pograniczu trzech powiatów – wodzisławskiego, rybnickiego i raciborskiego. Staramy się, aby w Rydułtowach obecne było wszystko to, co dobre w każdym z tych powiatów.

Wykorzystujemy szansę, jaką daje położenie naszego małego miasta pomiędzy trzema miastami powiatowymi. Pokazujemy więc, że warto u nas zamieszkać, nawet jeżeli zatrudnienie znalazło się w „wielkim mieście”. U nas można bowiem znaleźć spokój i bezpieczeństwo. U nas można znaleźć wspaniale przygotowaną bazę oświatową dla swoich dzieci i miejsca do atrakcyjnego spędzania czasu wolnego. U nas wreszcie znajdziecie wspaniałych sąsiadów i cudownych znajomych. Poznacie również ciekawych ludzi zrzeszonych w licznych organizacjach pozarządowych.

Warto zaznaczyć, że w Rydułtowach pozyskuje się fundusze zewnętrzne, w tym spore fundusze unijne, a miasto dzięki ciekawym pomysłom zarówno władz jak i stowarzyszeń, prężnie się rozwija. Jak mówi Kornelia Newy, burmistrz miasta – Rydułtowy to miejsce, w którym możliwe są rzeczy gdzie indziej nie do zrealizowania.

Nie ma się więc co zastanawiać – do Rydułtów czas zajrzeć!

Chwalimy się swoimi zadbanymi i nowoczesnymi obiektami oświatowymi oraz wysokim poziomem kształcenia młodzieży. Chwalić się chcemy także tym, że jako jedna z nielicznych gmin wybudowaliśmy ostatnio nowe, wspaniałe przedszkole. Mamy w Rydułtowach również żłobek dla najmłodszych.

To wszystko w połączeniu z nowoczesnymi obiektami sportowymi, w postaci kompleksów boisk

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

październik 2014

RADLIN

TĘŻNIA OTWARTA

Do Radlina zjeżdżają już kuracjusze!

TĘŻNIA SOLANKOWA W RADLINIE

Pierwszy tego typu obiekt w regionie został już oddany do użytku kuracjuszom. Pod leczniczy obiekt zjeżdżają się mieszkańcy nie tylko powiatów wodzisławskiego i rybnickiego. Wśród samochodów rozpoznać można rejestracje pszczyńskie, a nawet gliwickie.

Tężnia ma 21 metrów długości i 7 metrów wysokości. Wypełniona jest tarniną, zaś pod obiektem mieści się wielki zbiornik z solanką, dostarczoną do Radlina z Zakładu Górniczego„Korona”w Zabłociu. – To jedna z najbogatszych w jod solanek, nie tylko w Polsce, ale i na świecie. Stężenie jodu w niej wynosi ok. 140 miligramów na litr – przekonuje Marek Gajda z radlińskiego magistratu.

Inwestycja wyniosła ok. 1,5 miliona złotych. To pierwszy tego typu obiekt w regionie i – jak mówią w Radlinie – nowy rozdział w planowaniu rozwoju rekreacyjnego terenu ulicy Wypandów. – W planie zagospodarowania przestrzennego ten teren od dawna zaznaczony jest jako obszar rekreacji i wypoczynku w otoczeniu zieleni. Tak też jest wykorzystywany od lat. Przebiega tędy trasa rowerowa, odwiedza nas wielu miłośników nordic walking, czy geocachingu. Tężnia doskonale wpisuje się więc w obecny charakter miejsca – mówi Marek Gajda.

Leczniczy obiekt pozostanie uruchomiony do końca sezonu. Następnie kuracjusze będą mogli zawitać do Radlina na wiosnę 2015 roku. Korzystanie z tężni jest bezpłatne.

10 MILIONÓW ZŁOTYCH TRAFI DO RADLINA!

NOWE ZAPLECZE KUCHENNE W RADLIŃSKIEJ SZKOLE W Zespole Szkół Sportowych w Radlinie dzieci korzystają już z nowej stołówki i kuchni. Inwestycja ta polegała m.in. na gruntownej przebudowie istniejących pomieszczeń oraz budowie nowej centrali wentylacyjnej. Zmodernizowano również stołówkę dla dzieci.

Koszt całości inwestycji to ok. 525 000 zł.

W latach 2014-2020 do Radlina tra� 10 milionów złotych ze środków unijnych na rozwój lokalny!

Od grudnia 2012 roku trwały w Radlinie prace nad tzw. regionalnymi inwestycjami terytorialnymi, czyli działaniami współ�nansowanymiześrodkówUEwramachEuropejskiegoFunduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego.

Wśród planów radlińskiego magistratu jest m.in.: rewitalizacja osiedla zabytkowego Emma, utworzenie Centrum Usług Społecznych, uruchomienie programu wsparcia dla osób poszukujących pracy, utworzenie tzw. „mieszkań chronionych” czy budowa łącznika drogowego od ul. Reymonta w stronę Wodzisławia Śląskiego, wraz ze ścieżką rowerową.

październik 2014

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

31

LY S K I

GMINA LYSKI

ciekawy orzech do zgryzienia GMINA LYSKI POŁOŻONA JEST W POŁUDNIOWO-ZACHODNIEJ CZĘŚCI WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO W POWIECIE RYBNICKIM. W SKŁAD GMINY WCHODZI 10 SOŁECTW: ADAMOWICE, BOGUNICE, DZIMIERZ, LYSKI, NOWA WIEŚ, PSTRĄŻNA, RASZCZYCE, SUMINA, ZWONOWICE, ŻYTNA. GMINĘ ZAMIESZKUJE BLISKO 10 TYS. MIESZKAŃCÓW. USYTUOWANIE NA STYKU TRZECH POWIATÓW W SĄSIEDZTWIE MIAST – RYBNIKA, RYDUŁTÓW I RACIBORZA, SPRAWIA, ŻE JEST TO ATRAKCYJNE MIEJSCE DLA BUDOWY WŁASNEGO DOMU ORAZ PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ. Atutem Gminy Lyski jest położenie wśród obszarów leśnych.

Tereny rolnicze oraz znaczący udział terenów leśnych korzystnie wyróżniają Gminę Lyski na mapie Górnego Śląska. W porównaniu z charakterystycznym dla okolic Rybnika krajobrazem przemysłowym, zwłaszcza górniczym (hałdy i kopalnie), gmina ta stanowi uroczy zakątek. Krajobraz rolniczy, lasy, ostoje zwierząt, wiekowe drzewa, zespoły stawów tworzą niepowtarzalny klimat – idealny na budowę bazy turystyczno - wypoczynkowej dla mieszkańców pobliskiego okręgu przemysłowego.

W ramach tego projektu powstał folder„Rowerem po Gminie Lyski”, w którym można znaleźć krótką historię gminy oraz jej poszczególnych sołectw. Co roku organizowane są rajdy rowerowe„Szlakami gminy Lyski”, które cieszą się dużą popularnością wśród mieszkańców i miłośników dwóch kółek z regionu.

rocznie wiele cyklicznych imprez muzycznych, takich jak: festiwal rockowy „Magia Rocka”, gromadzący miłośników mocnego brzmienia z całej Polski (w tym roku odbył się po raz dwunasty),

Magia Rocka w Lyskach Rajd Rowerowy Szlakami Gminy Lyski

Gmina Lyski jest jedną z najczystszych gmin w województwie śląskim, świadczy o tym jej bogactwo fauny i �ory. Na tym terenie znajdują się liczne prawnie chronione gatunki roślin i zwierząt.

Przez teren gminy przepływa rzeka Sumina, która ob�tuje w gatunki fauny i �ory rzadko spotykane w zlewiskach województwa śląskiego. Meandry rzeki są miejscem żerowania bobrów europejskich. Należy podkreślić, że Gmina Lyski leży na terenie parku krajobrazowego„Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich”.

W tym miejscu warto także wspomnieć o dziedzictwie kulturowym Gminy Lyski, na które składa się m.in.: Zespół dworsko – parkowy w Dzimierzu z przełomu XIX i XX w., wpisany do rejestru zabytków w 1982 r.; cmentarz w Lyskach z XIV w. wraz z zespołem zabytkowych i bogato rzeźbionych nagrobków z XIX w. i początku XX w. oraz neogotycką kaplicą grobową rodziny Połedników z końca XIX w.; Krzyż pokutny w kształcie litery„T”w Lyskach z okresu między XIV a XVI w.; drewniano – murowany dom w Suminie z 1870 r. oraz Pałacyk Myśliwski na Winnej Górze w Zwonowicach z około 1887 r., zbudowany przez księcia raciborskiego na miejscu dawnego folwarku pocysterskiego.

czy konkurs pieśni chóralnej im. Czesława Prudla, który na stałe wpisał się w kulturalny pejzaż Gminy Lyski, zapełniając niszę dla miłośników muzyki klasycznej i kameralnej.

Konkurs Pieśni Chóralnej im. Czesława Prudla w Lyskach

Ponadto na terenie gminy Lyski organizowane są rozgrywki piłkarskie czy międzynarodowe zawody wędkarskie o puchar Wójta Gminy Lyski, które miały w tym roku swoją 15-tą jubileuszową edycję. Na stałe w kalendarz imprez wpisane są również zawody strażacko-pożarnicze, turnieje skata sportowego, dożynki i inne imprezy lokalne.

Leśniczówka Sumina

Znana jest również ze swoich walorów przyrodniczych i krajobrazowych. Dlatego chcąc je jeszcze bardziej rozpropagować powstały trasy rowerowe, aby turysta na rowerze mógł jak najlepiej poznać wszelkie ciekawostki obszaru, przez który przejeżdża. Bezpośredni kontakt z przyrodą przekonuje, że warto wyruszyć na szlak rowerowy, by dotrzeć do interesującego nas obiektu krajoznawczego.

32

W gminie działa wiele organizacji, z którymi współpracuje samorząd. Są to m.in. Koła Gospodyń Wiejskich, 8 Ludowych Klubów Sportowych, Uczniowski Klub Sportowy „Gracz” , Ochotnicze Straże Pożarne, stowarzyszenia działające na rzecz odnowy gminy. Efektem ich współdziałania jest zadomowienie się na stałe w krajobrazie gminy zwyczaju lokalnych imprez, festynów i biesiad skupiających ludzi nie tylko z naszego terenu. Warto w tym miejscu dodać, że na terenie Gminy Lyski odbywa się co-

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

październik 2014

uzdatniania wody wraz z nowymi ciągami wodociągu oraz nowy wodociąg. Warto wspomnieć, że na terenie Gminy Lyski działa od wielu lat oczyszczalnia ścieków.

W planach jest aplikowanie o inne środki pomocowe, zwłaszcza związane z rozwojem zasobów ludzkich w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki oraz zacieśniania współpracy transgranicznej z Funduszu Mikroprojektów Euroregionu Silesia.

W listopadzie 2008 r. została podpisana umowa o współpracy z czeską gminą Darkovice. Od tego momentu władze i mieszkańcy partnerskich gmin prowadzą działania zmierzające do zacieśnienia stosunków polsko – czeskich. Szczególnie szeroka współpraca zawiązała się w sferze kultury, oświaty, turystyki i kultury �zycznej.

W ramach tej współpracy realizowane są projekty, na które pozyskiwane są środki zewnętrzne. Do tej pory zrealizowano m.in. takie inicjatywy, jak:„Współpraca na rzecz bezpieczeństwa w Gminie Lyski i Darkovice”,„Współpraca bez granic w gminach Lyski i Darkovice”, czy „Wspólnie kultywujemy tradycje świąteczne”. Każdy z projektów poruszał ważne tematy nurtujące władze obu gmin, m.in. bezpieczeństwo w ruchu drogowym oraz podczas korzystania z intrnetu, czy promocję idei zdrowego i aktywnego stylu życia.

Zespół Szkolno-Przedszkolny w Lyskach

Szkoła Podstawowa w Zwonowicach

Tak rozbudowana infrastruktura edukacyjna gwarantuje optymalne warunki pracy dla uczniów i nauczycieli. Ponadto na terenie gminy działa 10 �liiświetlicyśrodowiskowychoraz4�lieBiblioteki Publicznej, które zapewniają dzieciom ciekawą formę spędzania czasu wolnego.

Na terenie gminy działają 2 Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej oraz 2 punkty apteczne, które zapewniają mieszkańcom sprawną obsługę medyczną.

W okresie przedakcesyjnym, jak i po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej Gmina Lyski podjęła szerokie działania w celu pozyskania środków �nansowych z różnych Funduszy Europejskich. Samorząd gminny odnosi sukcesy na drodze pozyskiwania środków unijnych, czego dowodem są zajmowane wysokie miejsca w ogólnopolskich rankingach dotyczących wykorzystania środków unijnych przez samorządy.

W wyniku tych działań zrealizowano wiele inwestycji o charakterze infrastrukturalnym, takich jak: budowa dróg, kanalizacji sanitarnej, boiska sportowego w Zwonowicach, modernizacja przestrzeni centrów sołectw, np. w Pstrążnej,

Warto również nadmienić, że w roku 2013 Gmina Lyski wraz z partnerską Gminą Darkovice obchodziła 5-lecie współpracy. Z tej okazji zorganizowano szereg działań mających na celu uczczenie tego jubileuszu. W ramach tego ostatniego zorganizowane zostały warsztaty wyrobu ozdób świątecznych oraz warsztaty kulinarne, w których chętnie uczestniczyły dzieci i młodzież zarówno z terenu naszej gminy, jak i zaprzyjaźnionych czeskich Darkovic.

Zakład Opieki Zdrowotnej w Pstrążnej

Jedną z większych inwestycji w dziedzinie edukacji ostatnich lat była budowa szkoły podstawowej w Zwonowicach oraz kompleksu boisk sportowych wraz z bieżnią w ramach programu „Moje boisko – Orlik 2012” w Lyskach.

Boisko sportowe wraz z szatniami w Zwonowicach

Boisko wielofunkcyjne wraz z bieżnią w Lyskach

Baza sportowa rozwija się nie tylko przy obiektach szkolnych, ale również przy prężnie działających klubach sportowych.

Widok na centrum wsi Pstrążna wraz z kościołem p.w. Św. Mikołaja

stworzenie centrów kulturalnych w sołectwach Sumina i Żytna oraz budynków wielofunkcyjnych. W sferze zadań związanych z zaopatrzeniem mieszkańców w wodę wybudowano nową stację

październik 2014

Baza edukacyjna gminy Lyski składa się z 6 placówek oświatowych, w tym 9 przedszkoli, 1 gimnazjum i 5 zespołów szkolno-przedszkolnych.

Działalność samorządu nastawiona jest na wielokierunkowy rozwój, co skutkuje sukcesami w wielu dziedzinach. Gmina rozbudowuje infrastrukturę techniczną, bazę oświatową, sportową czy turystyczną przy ciągłym uwzględnieniu potrzeb mieszkańców. Wspólnie z walorami przyrodniczymi tworzy dobre miejsce do życia i atrakcyjnego wypoczynku.

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

33

W O J E W Ó D Z K I F U N D U S Z O C H R O N Y Ś R O D O W I S K A I G O S P O D A R K I W O D N E J W K AT O W I C A C H

Fundusz dla samorządu SZANOWNI PAŃSTWO! Jest mi bardzo miło, że przedstawiciele samorządów w naszym regionie tak chętnie podejmują współpracę z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach.

Dzięki naszym wspólnym działaniom możliwa jest realizacja kolejnych ważnych inwestycji zmieniających oblicze naszego regionu. Mam nadzieję, że w kolejnych latach będziemy mieli szansę na kontynuowanie współpracy.

Przed katowickim Funduszem stały i nadal stoją ogromne wyzwania związane ze specyfiką naszego regionu – największe uprzemysłowienie, duża gęstość

zaludnienia oraz urbanizacja. Negatywnym skutkiem rozwoju przemysłu była istotna degradacja środowiska, związana z zanieczyszczeniem wód i powietrza, skażeniem gleb, zaburzeniami stosunków hydrologicznych, prawie całkowitym wylesieniem środkowej części województwa i uszkodzeniem pozostałego drzewostanu.

Stan środowiska naturalnego w województwie śląskim ulega sukcesywnej poprawie w wyniku działań podejmowanych przez WFOŚiGW w Katowicach.

Możemy pochwalić się dofinansowaniem zadań, w konsekwencji których wybudowano prawie 4000 km sieci kanalizacyj-

nej, ponad 800 km sieci wodociągowej, ograniczono emisję dwutlenku węgla o ponad 1 000 000 ton, wybudowano i zmodernizowano 89 oczyszczalni ścieków, wybudowano i zmodernizowano składowiska oraz odbudowano i wyremontowano 74 km koryt rzek, potoków oraz wałów przeciwpowodziowych.

To dużo, lecz nadal zostało jeszcze wiele do zrobienia, więc wspólnie sprawmy, by nasz region był miejscem czystym, nowoczesnym i przyjaznym dla mieszkańców i przyrody.

GABRIELA LENARTOWICZ

Prezes Zarządu WFOŚiGW w Katowicach

Środki Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach można uzyskać na zadania z zakresu: OCHRONY I ZRÓWNOWAŻONEGO GOSPODAROWANIA ZASOBAMI WODNYMI

BENEFICJENCI POMOCY FUNDUSZU W 2013 ROKU

PRZYKŁADOWE ZADANIA: Budowa kanalizacji sanitarnej dla dzielnicy Rybnika – Kłokocin, etap II i III – kwota dofinansowania z WFOŚiGW w Katowicach – 6 069 449 zł, koszt całkowity projektu – 12 122 000 zł.

Celem inwestycji było uporządkowanie gospodarki ściekowej w dzielnicy Kłokocin w Rybniku i dostosowanie jej do wymogów prawa polskiego i unijnego poprzez budowę sieci kanalizacji sanitarnej. Efektem jest odprowadzanie ścieków z 271 podłączeń do budynków.

Ochrona wód dorzecza Górnej Odry w zlewni oczyszczalni ścieków Karkoszka II w Wodzisławiu Śląskim – kwota dofinansowania z WFOŚiGW w Katowicach – 15 786 131 zł, koszt całkowity projektu – 138 326 890 zł.

Dzięki inwestycji gospodarka ściekowa gmin Wodzisław Śląski, Marklowice, Gorzyce i Radlin dostosowana zostanie do wymogów prawa polskiego oraz do dyrektyw Unii Europejskiej. W ramach zadania zostanie wykonana kanalizacja sanitarna o całkowitej długości 152.073 mb (w tym 145.067 mb kanałów grawitacyjnych i 7.006 mb rurociągu tłocznego), 16 przepompowni ścieków oraz 3.273 podłączeń do budynków. Ścieki w ilości około 15.000 m3/d będą skierowane do miejskiej oczyszczalni ścieków „Karkoszka II”.

Budowa węzła oczyszczania ścieków dla instalacji odsiarczania spalin w elektrowni w Rybniku – kwota dofinansowania z WFOŚiGW w Katowicach – 35 670 000 zł.

34

GOSPODARKI ODPADAMI I OCHRONY POWIERZCHNI ZIEMI

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

FOT. MICHAŁ MAJOR

W

ojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach powstał w 1993 roku. Jest publiczną instytucją finansową, realizującą politykę ekologiczną województwa śląskiego. Realizując swoją misję Fundusz koncentruje się na: wspieraniu działań proekologicznych podejmowanych przez administrację publiczną, przedsiębiorców, instytucje i organizacje pozarządowe, a także na zarządzaniu środkami europejskimi ukierunkowanymi na ochronę środowiska i na gospodarkę wodną.

Ze wsparcia Funduszu korzystają samorządy i jednostki organizacyjne o charakterze publicznym, przedsiębiorcy (niezależnie od formy własności), a także osoby fizyczne, które mogą otrzymać środki za pomocą bankowych linii kredytowych. Samorządy corocznie stanowią około 1/3 beneficjentów Funduszu.

Zmodernizowana została oczyszczalnia ścieków przemysłowych na terenie Elektrowni w Rybniku. Efektem prac jest uruchomienie obiektu oczyszczającego ścieki przemysłowe z metali ciężkich w technologii chemiczno-biologicznej oraz zwiększenie przepustowości oczyszczalni ścieków przemysłowo-deszczowych. Prace te były konieczne z uwagi na fakt, że elektrownia uruchomiła nową instalację do mokrego odsiarczania spalin oraz równolegle buduje kolejną taką instalację.

PRZYKŁADOWE ZADANIE: Budowa Gminnego Punktu Zbierania Odpadów Niebezpiecznych GPZON w Jastrzębiu-Zdroju – kwota dofinansowania z WFOŚiGW w Katowicach – 559 977 zł.

Celem zadania jest budowa Gminnego Punktu Zbierania Odpadów Niebezpiecznych (GPZON) w Jastrzębiu-Zdroju. Do GPZON przyjmowane będą odpady od osób fizycznych (pochodzące z gospodarstw domowych) oraz miejskich jednostek budżetowych, a jego zadaniem będzie wydzielenie z masy odpadów komunalnych odpadów niebezpiecznych i innych oraz zapewnienie ciągłego, selektywnego odbioru.

Dzięki jego realizacji 100% mieszkańców Gminy Jastrzębie-Zdrój zostanie objętych systemem selektywnego zbierania odpadów problemowych pochodzących z gospodarstw domowych oraz z miejskich jednostek budżetowych.

październik 2014

PRZYKŁADOWE ZADANIA: Termomodernizacja budynku Szkoły Podstawowej nr 5 w Raciborzu – kwota dofinansowania z WFOŚiGW w Katowicach – 523 764 zł.

Inwestycja polegała na: dociepleniu dachów spadzistych, ścian zewnętrznych, docieplenia stropów płaskich, wymianie stolarki okiennej i drzwiowej, modernizacji kotłowni z kotłem retortowym oraz modernizacja instalacji c.o.

Termomodernizacja Zespołu Szkół Budowlanych w Rybniku – kwota dofinansowania z WFOŚiGW w Katowicach – 1 437 435,00 zł Dzięki inwestycji zmodernizowano wewnętrzną instalację c.o., docieplono przegrody budowlane, wymieniono stolarkę okienną i drzwiową. Efektem przeprowadzonej inwestycji jest zmniejszenie emisji zanieczyszczeń pyłowo-gazowych do atmosfery oraz zmniejszenie zapotrzebowania na energię cieplną.

EDUKACJI EKOLOGICZNEJ

PRZYKŁADOWE ZADANIE: Coroczne wspieranie organizacji Eko-Wystawy w Gminie Pietrowice Wielkie.

Eko-Wystawa jest okazją do poznania interesujących rozwiązań w zakresie oszczędności energii i ekologii.

Targom towarzyszą konferencje tematyczne, w których biorą udział eksperci, przedstawiciele rządu i samorządów lokalnych. Celem konferencji jest m.in. edukacja ludzi dorosłych oraz podniesienie świadomości ekologicznej i wymiana doświadczeń.

październik 2014

W ramach działań specjalistycznych realizowane są programy profilaktyki zdrowotnej dla dzieci chorych oraz wyjazdy ogólnoprofilaktyczne realizowane w trakcie roku szkolnego (zielone szkoły) a także w okresie wakacji i ferii zimowych. Kwota dofinansowania z WFOŚiGW w Katowicach na profilaktykę zdrowotną dla gmin z Subregionu Zachodniego w 2013 roku to 730 000 zł.

WSPARCIE PRZEZ FUNDUSZ SAMORZĄDÓW Z SUBREGIONU ZACHODNIEGO W 2013 ROKU (POŻYCZKI I DOTACJE)

ZAPOBIEGANIA POWAŻNYM AWARIOM

OCHRONY RÓŻNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ I FUNKCJI EKOSYSTEMÓW PRZYKŁADOWE ZADANIE: Prowadzenie prac pielęgnacyjnych i konserwacyjnych w parku Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Rybniku – kwota dofinansowania z WFOŚiGW w Katowicach – 92 961 zł.

Zespół Zabudowy Państwowego Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Rybniku został wpisany do rejestru zabytków województwa śląskiego pod numerem rejestru A/75/02. Powierzchnia parku wynosi ok. 6,9 ha. Na jego terenie znajduje się zieleń wysoka zróżnicowana wiekowo. Występują zadrzewienia z czasów sprzed założenia szpitala (naturalny drzewostan), z okresu budowy zespołu (1883-1908 r.) oraz późniejsze nasadzenia, stopniowo uzupełniane w trakcie użytkowania szpitala.

Celem zadania jest zachowanie kondycji drzew przyrodniczo cennych, zapewnienie ich prawidłowego wzrostu, złagodzenie zagrożeń i kolizji z wysokimi budynkami.

Zadanie obejmowało: wykonanie cięć sanitarnych, korekcyjnych i prześwietlających na 53 szt. drzew, wycinkę 176 suchych drzew i zagrażających bezpieczeństwu, zakup i nasadzenie 4 133 szt. drzew i krzewów, koszenie trawników oraz odmładzanie żywopłotów.

PROFILAKTYKI ZDROWOTNEJ

FOT. ARCHIWUM KOMENDY WOJEWÓDZKIEJ PSP W KATOWICACH

OCHRONY ATMOSFERY

W 2014 roku WFOŚiGW w Katowicach przekazał 4 mln 500 zł na dofinansowanie zakupu sprzętu dla jednostek Państwowej Straży Pożarnej m.in. z Raciborza, Rybnika i Żor.

ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO W REGIONIE

NAJWAŻNIEJSZE ZADANIA WFOŚiGW W KATOWICACH NA NAJBLIŻSZE LATA: Zadania związane z Programem Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020, dla których Fundusz będzie jednostką wdrażającą: 1.„Poprawa stanu bezpieczeństwa przeciwpowodziowego w górnym dorzeczu Wisły i Odry” planowana wartość projektu ok. 1,23 mld PLN. 2.„Program kompleksowej likwidacji niskiej emisji na terenie konurbacji śląsko – dąbrowskiej” planowana wartość projektu ogółem: ok. 3,00 mld PLN. Tego typu rozwiązania będzie można zastosować także w większych miastach Subregionu Zachodniego.

Dalsze wspieranie projektów, realizowanych głównie przez samorządy, związanych z: • gospodarką wodną i ochroną przeciwpowodziową • gospodarką odpadami, w tym komunalnymi • edukacją ekologiczną • ochroną atmosfery i klimatu

Co roku WFOŚiGW w Katowicach przeznacza pieniądze na badania, opracowania, ekspertyzy, monitoring środowiska, wspomaganie systemu kontroli wnoszenia opłat za korzystanie ze środowiska.

W najbliższych latach WFOŚiGW w Katowicach zamierza w szerszym zakresie wspierać finansowo energetykę prosumencką i rozproszoną, w tym pilotażowy projekt budowy w województwie śląskim kilkudziesięciu mikrobiogazowni opartych na polskiej technologii.

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

35

KORNOWAC

Tak zmienia się gmina Kornowac Gmina Kornowac jest jedną z najmniejszych gmin województwa śląskiego, co nie przeszkodziło w pozyskaniu wsparcia z funduszy europejskich i krajowych na realizację wielu inwestycji we wszystkich sołectwach. Zrealizowane inwestycje przyczyniły się do poprawy warunków życia w Gminie poprzez uporządkowanie przestrzeni publicznej, stworzenie miejsc rekreacji, poprawę infrastruktury szkolnej i kulturalnej.

BUDOWA PLACÓW ZABAW W SOŁECTWACH GMINY

MODERNIZACJA OBEJŚĆ WOKÓŁ GMINNEGO OŚRODKA KULTURY W ŁAŃCACH, POGRZEBIENIU I RZUCHOWIE

kontener na podwyższeniu jako altana widokowa, z którego można podziwiać piękne widoki na Pasmo Jaseników i Pradziad po stronie czeskiej. Całkowity koszt zadania: 139 618,65 zł, do�nansowanie PO WT RCz-RP (Euroregion Silesia): 101 474,83 zł, do�nansowanie z budżetu państwa: 11 937,39 zł.

ZAGOSPODAROWANIE TERENU PRZY BOISKU KS KORNOWAC

W ramach inwestycji wybudowano 5 placów zabaw w sołectwie Kobyla, Kornowac, Łańce, Pogrzebień i Rzuchów. Na każdym z placów zabaw wykonano ogrodzenie, chodniki z kostki brukowej, zamontowano m.in. zestaw zabawkowy i huśtawki. Dzięki inwestycji powstały ogólnodostępne miejsca rekreacji dla najmłodszych mieszkańców. Całkowity koszt zadania: 217 867,88 zł, do�nansowanie PROW 2007-2013: 131 522,00 zł.

BUDOWA BOISK WIELOFUNKCYJNYCH

W ramach zadania wybudowano boiska w Kornowacu, Pogrzebieniu i Rzuchowie, o bezpiecznej powierzchni poliuretanowej, ogrodzone, z trybuną dla widzów. Dzięki inwestycji udostępniono mieszkańcom atrakcyjne miejsca rekreacji i sportu. Całkowity koszt zadania: 1 524 388,77 zł, do�nansowanie PROW 2007-2013: 930 086,00 zł.

WYMIANA WODOCIĄGU W MIEJSCOWOŚCI POGRZEBIEŃ I KORNOWAC

W ramach prac wykonana została wymiana istniejącej sieci wodociągowej na ul. Brzezkiej w Pogrzebieniu (694,1 mb) oraz na ul. Raciborskiej w Kornowacu (451,20 mb). Wymiany dokonano metodą bezwykopową. Zadanie pozwoli ograniczyć straty wody i usprawni eksploatację sieci. Całkowity koszt zadania: 468 350,15 zł.

36

Inwestycja obejmowała wykonanie nawierzchni, placów, chodników, miejsc parkingowych oraz montaż małej architektury. Zadanie pozwoliło na poprawę estetyki przestrzeni. Całkowity koszt zadania: 633 587,26 zł, do�nansowanie PROW 2007-2013: 365 551,00 zł.

PRZEBUDOWA DOMU NAUCZYCIELA NA PRZEDSZKOLE PUBLICZNE W POGRZEBIENIU

W ramach zadania przeprowadzono generalny remont budynku wraz z wymianą instalacji wewnętrznych i pracami termomodernizacyjnymi oraz montażem kolektorów słonecznych. Prace pozwoliły na przeniesienie oddziałów przedszkolnych ze starego budynku i uruchomienie dodatkowej grupy przedszkolnej. Całkowity koszt zadania: 825 778,67 zł, dotacja WFOŚiGW: 90 266,00zł, pożyczka WFOŚiGW: 74 674,00 zł.

W ramach zadania zostały zabudowane urządzenia zabawowe i wyposażenie dodatkowe tj. huśtawki, urządzenie linowe, zestaw sprawnościowy oraz urządzenia placu dla młodzieży: stół do gry w ping ponga, dwa stoły do gry w szachy i karty oraz altana na grill z siedziskami. Zadanie pozwoliło na uporządkowanie przestrzeni i stworzenie miejsca rekreacji dla mieszkańców. Całkowity koszt zadania: 176 225,00 zł, do�nansowanie PROW 2007-2013: 74 236,00 zł.

PRZEBUDOWA SZKOŁY PODSTAWOWEJ W KOBYLI

BUDOWA PUNKTU WIDOKOWEGO W POGRZEBIENIU

Na punkcie widokowym zostały wykonane mury oporowe z balustradą, miejsca parkingowe i urządzenia małej architektury (ławki, kosze, stojak na rowery). Cały teren jest oświetlony i monitorowany. Głównym elementem punktu widokowego jest zabudowany

LIDERZY SAMORZĄDU • Podsumowanie kadencji samorządów gminnych

Projekt obejmuje przebudowę, rozbudowę, częściową rozbiórkę i modernizację szkoły podstawowej na zespół szkolno-przedszkolny, w tym także roboty termomodernizacyjne (m.in. zmianę pokrycia dachu, montaż kolektorów słonecznych). W efekcie gruntownej przebudowy powstanie kompleks szkolno-przedszkolny składający się z budynku szkoły podstawowej, sali gimnastycznej z zapleczem oraz budynku przedszkola z niezbędnym zapleczem. Poprawią się warunki świadczenia usług edukacyjnych. Całkowity koszt zadania: 2 949 234,41 zł. Termin zakończenia inwestycji planowany jest na lipiec 2015 r.

październik 2014