Nieuwsbrief september 2016 Overzicht van de voorbije activiteiten: Vrijdag 9 september 2016: Nachtvlinders in Bosreservaat Zevendonk In het Bosreservaat van Zevendonk zijn nog niet veel nachtvlinders gevangen. Het gebied is in beheer bij ANB. Onze vlinderwerkgroep kreeg de kans om hier een eerste keer te vangen. De buit was niet indrukwekkend te noemen want de temperatuur daalde snel. Er werden een 35-tal soorten gezien waaronder de Witte-l-uil , de Bruine sikkeluil en Puntige zoomspanner. Op smeer troffen we enkel Piramidevlinder aan. Onder aan een ingesmeerde boom lag een grote vleugel. Het bleek van het Karmozijnrood weeskind te zijn. Mogelijk was een vleermuis ons net voor geweest! Tijdens de rondwandeling troffen we heel wat Agaatvlinders aan die blijkbaar als enige geen last hadden van de lage temperaturen. Tenslotte werden ook nog andere soorten genoteerd, waaronder Heidesabelsprinkhaan, Grote glimworm en Bruine grootoogboktor. Tijdens de zomermaanden van 2017 zullen we hier nogmaals een inventarisatie houden want er valt nog veel te ontdekken!
Bruine sikkeluil - Laspeyria flexula (imago) 2016-09-09 Kasterlee - Bosreservaat Sevendonk Š Vlinderwerkgroep Taxandria
Karmozijnrood weeskind - Catocala sponsa (onbekend) 2016-09-09 Kasterlee - Bosreservaat Sevendonk © Vlinderwerkgroep Taxandria Zaterdag 24 september 2016 : inventarisatie Hoogmoerheide Merksplas De Hoogmoerheide is een prachtig stukje natuur in het noorden van het Turnhouts Vennengebied. Voor het eerst werd hier door onze vlinderwerkgroep een inventarisatie gehouden. Vlinders die gezien werden waren Citroenvlinder, Klein koolwitje, Boomblauwtje, Bont zandoogje, Atalanta, Dagpauwoog, Kleine vuurvlinder en Distelvlinder. Ook de rupsen van het Landkaartje werden nog opgemerkt. Heel wat vlinders hebben dit jaar een extra (kleine)generatie omwille van het mooie weer. Onder de nachtvlinders vermelden we de Witvlakvlinder waarvan het mannetje overdag met zijn typische zigzagvlucht op zoek gaat naar een vrouwtje. Hij wordt daarom vaak verward met een dagvlinder. Met het klopscherm werd ook gezocht naar lieveheersbeestjes. Deze soortengroep was hier nog nooit grondig geïnventariseerd. We vonden 14 soorten waaronder enkele zeldzame exemplaren zoals Heidelieveheersbeestje en Achttienvleklieveheersbeestje. De topsoort was echter Hiëroglyfenlieveheersbeestje waarvan we er vier vonden. Andere zeldzame beestjes waren Bonte komkommerspin en Hoornaarroofvlieg. Bedankt aan Eddy en Emiel voor het sleepwerk door de vegetatie!
Hiëroglyfenlieveheersbeestje : links met typische tekening en rechts de zwarte variant. Foto’s: Emiel Boeckx
Nog enkele foto’s van de inventarisatie op de Hoogmoerheide:
Kleine vuurvlinder (Eddy Devriese)
Rupsen van het Landkaartje (Eddy Devriese)
Rups van de Slakrups (Emiel Boeckx)
Bonte Komkomerspin (Emiel Boeckx)
Hoornaarroofvlieg (Emiel Boeckx)
Nieuwe soort voor België in tuin in Beerse: de Amerikaanse varenuil Geregeld krijg ik foto’s van vlinders doorgestuurd van mensen die regelmatig met onze vlinderwerkgroep op stap gaan. Ook Eddy Seeuws en Frieda Cools stuurden me enkele foto’s van nachtvlinders die ze in hun tuin hadden gevangen. Eentje daarvan kon ik niet direct op naam brengen omdat ik hem nog nooit ergens had gezien. Enig speurwerk bracht me bij de Varenuil (Callopistria juventina) die enkel in Vlaanderen voorkomt in Hoeilaart en Averbode Bos en Heide. Nachtvlinderspecialist Wim Veraghtert liet echter weten dat het om een andere nieuwe soort ging uit dezelfde familie. De Amerikaanse varenuil (Callopistria floridensis) is waarschijnlijk hier terechtgekomen met import van planten uit Noord-Amerika. Ook in Sint-Amandsberg werd al een exemplaar aangetroffen in een lichtval.
Amerikaanse varenuil - Callopistria floridensis (imago) 2016-08-06 Beerse © Eddy Seeuws
Verspreiding in Amerika
België: eerste waarnemingen 06/08/2016 Beerse 13/09/2016 Sint-Amandsberg
Rups
Vlinder van de maand: de Gepluimde spanner (Colotois pennaria) Kenmerken Voorvleugellengte: 19-23 mm. Een goed herkenbare soort die in rust de vleugels plat houdt. Het mannetje is overwegend oranje, soms meer reebruin of steenrood, het vrouwtje is meestal grijsbruin. Over de voorvleugel lopen meestal duidelijke centrale dwarslijnen; soms zijn ze vaag of onvolledig. Kenmerkend is de witachtige stip vlak bij de vleugelpunt. Zowel het mannetje als het vrouwtje heeft een klein naar buiten wijkend puntje aan de voorvleugelpunt. Het mannetje heeft brede geveerde antennen. Het vrouwtje heeft ongeveerde antennen, een iets smallere voor- en achtervleugel en de dwarslijnen zijn over het algemeen duidelijker afgetekend.
Vrouwtje
Antennen van een mannetje
Vliegtijd en gedrag Begin september-eind november in ĂŠĂŠn generatie. Wordt soms in rust onder bomen en struiken of onder op een stam gevonden. De mannetjes worden na het invallen van de duisternis vaak vliegend waargenomen. Later in de nacht komen ze goed op licht, vaak met meerdere exemplaren tegelijk. De vrouwtjes komen veel minder vaak op licht.
BRON: Vlindernet
Vlinderstudiedag 2016: Vlinders anders bekeken! Een dag met boeiende lezingen en workshops én het uitgelezen moment om andere vlinderliefhebbers te ontmoeten: dat is de Vlinderstudiedag die de Vlinderwerkgroep van Natuurpunt tweejaarlijks organiseert. Ook dit jaar biedt deze dag een waaier aan boeiende lezingen en workshops. Programma 9u30
Ontvangst met koffie
9u55
Verwelkoming door de dagvoorzitter
10u00
2016: weer geen gewoon vlinderjaar? Hoe verging het de dagvlinders dit jaar?
(Marc Herremans, Natuurpunt Studie) 10u25
Resultaten van 7 jaar nachtvlinders kijken in tuinen (Wim Veraghtert,
Natuurpunt Studie) 10u50
Koffiepauze
11u20
Film (Annette Van Berkel, De Vlinderstichting)
11u30
“Hoogvliegers onder de nachtvlinders”: verticale distributie van nachtvlinders;
onderzoek met de meettoren in Gontrode (Pallieter De Smedt & Pieter Vangansbeke, UGent) 11u50
Geelsprietdikkopje in Vlaanderen: een bedreigde soort? (Pieter Vantieghem,
Vlinderwerkgroep) 12u10
Wat leert genetisch onderzoek ons over de toestand van het Gentiaanblauwtje in
Vlaanderen en Nederland? (Dirk Maes, INBO)
12u30 Middagpauze met vlinder.café -
Lunch met broodjes
-
Diverse stands
13u30 Workshops ( 2 sessies, telkens 1 workshop te kiezen) Sessie 1 13u30-14u15
Workshop 1: Vlinderen in het buitenland (Kars Veling, De Vlinderstichting) Workshop 2: (Her)introductie van dagvlinders: not done of noodzaak? (Wouter Vanreusel)
Sessie 2 14u25-15u10 
Workshop 3: De dagvlindermeetnetten gestart: terugblik & vooruitblik (Hannes Ledegen)

Workshop 4: Nachtvlinders zoeken zonder kwikdamplamp: feromonen, geurvallen, alternatieven voor kwikdamplamp etc. (Wim Veraghtert & Annika Vermaat)
15u10 Koffiepauze 15u40 Film (Annette Van Berkel, De Vlinderstichting) 15u50 Ecologische inzichten door amateuronderzoek: met andere ogen naar vlinders kijken (Ruben Meert, IWG Voelspriet) 16u15 Het landschap in geuren en kleuren vanuit vlinderperspectief: hoe voelt het om een vlinder te zijn? (Hans Van Dyck, UCL) 16u45 Slotwoord en receptie Wanneer? 26/11/2016 om 09u00 Afspraakplaats Thomas More Mechelen - Campus De Vest Zandpoortvest 60, 2800 Mechelen Inschrijven kan op onderstaande link: https://www.natuurpunt.be/agenda/vlinderstudiedag-2016-vlinders-anders-bekeken16825 Onze Vlinderwerkgroep vertrekt vanuit Turnhout met het busje. Wil je graag meerijden dan geef je een seintje aan Willy Ronsmans willy_ronsmans@msn.com of 0495 16 96 70 Samenkomst: parking stadspark (kant fietshuis) Vertrek: 8.30 uur Terug: 18.30 uur
Activiteiten oktober 2016: Maandag 3 oktober 2016: Inventarisatie in provinciaal domein de Averegten in Heist op den Berg Domeinwachter Tom Huysmans wil graag in het provinciaal domein 1000 soorten vinden in 2016. Onze vlinderwerkgroep zal hierbij helpen. Wil je nog graag mee, dan kan dat nog! Samenkomst: 9.00 uur op de parking van het stadspark (naast het fietshuis) Terug: 16.00 uur Meenemen: excursiemateriaal – laarzen – picknick Info: willy_ronsmans@msn.com of 0495 16 96 70 Zaterdag 22 oktober 2016: nachtvlinders vangen in de Tikkebroeken De najaarssoorten vliegen weer volop! We stellen de val op en smeren bomen in. Uiteraard hopen we altijd op een topsoort! Samenkomst:20.00 uur aan de ingang langs de Kluis (Oud-Turnhout) De activiteit gaat alleen door bij goede weersomstandigheden! Info: willy_ronsmans@msn.com of 0495 16 96 70
Symposium 15 jaar Natuur.focus Focus op biodiversiteitsbehoud - Zaterdag 29 oktober Bieden nieuwe technologieën en innovatieve concepten de oplossing? Thomas More Hogeschool Mechelen, Campus De Vest, Zandpoortvest 60 Deelname is gratis, inschrijven is verplicht. Als je 's middags wil deelnemen aan de broodjesmaaltijd, schrijf dan op voorhand 6 euro over op rekeningnummer BE12 2300 5247 4592 (BIC GEBABEBB) met vermelding '15 jaar Natuur.focus'. Meer info en inschrijven: https://www.natuurpunt.be/pagina/natuurfocus