Mapa wspierania aktywności obywatelskiej w Dąbrowie Górniczej

Mapa wspierania aktywności obywatelskiej w Dąbrowie Górniczej

Biblioteka Aktywności Lokalnej vol. 7 Ośrodek Badania Aktywności Lokalnej Redakcja: Piotr Frączak, Ryszard Skrzypiec Redakcja językowa: Dorota Matejczyk Redakcja serii: Piotr Frączak Opracowanie graficzne, skład: Dariusz Piekut, DD Studio Druk: Dąbrowska Spółdzielnia Socjalna „VENDO” Fotografie poza opisanymi w tekście: z archiwum UM DG oraz Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych Publikacja powstała w ramach współpracy Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych z Ośrodkiem Badania Aktywności Lokalnej oraz Urzędem Miasta Dąbrowa Górnicza Wydawca: Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych członek Spółdzielni Kooperatywa Pozarządowa ul. Strzelecka 3, lok. 12, 03-433 Warszawa, tel./faks 22 115 60 21 www.ofop.eu, e-mail: ofop@ofop.eu przy współpracy Ośrodka Badania Aktywności Lokalnej ul. Strzelecka 3, lok. 12, 03-433 Warszawa, ISBN: 978-83-930166-8-6 Wszystkie materiały w numerze, o ile nie są dokumentami, zdjęciami lub nie oznaczono ich inaczej, podlegają licencji Creative Commons: Uznanie autorstwa – na tych samych warunkach 3.0 Polska http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/ Tzn. można dowolnie kopiować, rozpowszechniać, odtwarzać i wykonywać utwory i tworzyć utwory zależne pod warunkiem, że: • zostanie uznane autorstwo (utwór należy oznaczyć w sposób określający autora, o ile jest podany, i źródło; • utwór będzie rozpowszechniany na tych samych warunkach (zmieniając utwór, przekształcając go lub tworząc na jego podstawie, wolno rozpowszechniać powstały utwór zależny jedynie na tej samej, podobnej lub kompatybilnej licencji).

Warszawa 2014

Ośrodek Badania Aktywności Lokalnej od 2002 roku prowadzi działalność badawczą i wydawniczą. Celem tych działań jest systemowe i krytyczne spojrzenie na aktywność lokalną we współczesnej Polsce. Do podstawowych zagadnień, które są dyskutowane w ramach tej tematyki, należy problem współpracy organizacji pozarządowych z samorządem terytorialnym oraz kwestia partycypacji publicznej mieszkańców lokalnych społeczności.

wprowadzenie

Wstęp

W obu tych obszarach prowadzone są liczne i hojnie sponsorowane, m.in. z funduszy europejskich, działania. Podejmowane są inicjatywy legislacyjne.

Wydaje się jednak, że brakuje dogłębnej refleksji, która pozwalałaby krytycznie ocenić podejmowane inicjatywy, finansowane projekty, przyjęte rozwiązania prawne. Dlatego też postanowiliśmy przyjrzeć się bardziej systemowo jednemu z najlepszych przykładów systemu budowania współpracy między organizacjami a samorządem oraz włączania mechanizmów partycypacji publicznej w system zarządzania miastem. Opis tych mechanizmów – być może – pozwoli na usystematyzowanie wiedzy na temat realnych procesów zachodzących w lokalnych społecznościach, może się także stać swoistym benchmarkiem dla innych podobnych inicjatyw.

Zapraszamy do lektury.

Piotr Frączak, Ryszard Skrzypiec

3

Ośrodek Badania Aktywności Lokalnej

To unikalne metody i tematy badawcze: • Mapa Aktywności Lokalnej – opracowaliśmy Mapy dla gminy Lesznowola i miasta Tychy • Monitoring Współpracy Lokalnej – wykonaliśmy monitoring dla miast Elbląg i Dąbrowa Górnicza.

To krytyczne analizy oraz przygotowywane na zamówienie badania ewaluacyjne: • Analiza sektorowa – wykonaliśmy badanie Kondycja spółdzielczości pracy w Polsce • Oceny wdrażanych mechanizmów – dokonaliśmy oceny budżetów partycypacyjnych, programów współpracy.

To wydawnictwa: • Biblioteka Aktywności Lokalnej • Analizy i Studia • Tezy do dyskusji Kontakt: Ośrodek Badania Aktywności Społecznej, ul. Strzelecka 3, lok. 12, 03-433 Warszawa Koordynator OBAL – dr Ryszard Skrzypiec e-mail: obal.rskrzypiec@gmail.com, tel. + 48 660 091 848

Biblioteka Aktywności Lokalnej

vol.

5

Ryszard Skrzypiec

Mapa społecznej aktywności obywatelskiej w gminie Lesznowola

OŚRODEK BADANIA AKTYWNOŚCI LOKALNEJ przy Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego Warszawa 2008

Zbigniew Podraza Prezydent Dąbrowy Górniczej

Partnerska Dąbrowa Współpraca Dąbrowy Górniczej z organizacjami pozarządowymi na dobre rozpoczęła się w 2007 roku. Ruszały wtedy prace nad strategią rozwoju miasta, a przy opracowywaniu tego kluczowego dokumentu nie mogło zabraknąć głosu trzeciego sektora. W tym samym roku odbyło się Forum Inicjatyw Pozarządowych, w czasie którego organizacje otrzymały potwierdzenie, że mogą liczyć na realizację wspólnych przedsięwzięć z władzami miasta. Powołano Dąbrowskie Forum Organizacji Pozarządowych – czyli gremium, które oficjalnie reprezentuje pozarządowców w kontaktach z samorządem.

Równie ważne co współpraca ze stowarzyszeniami czy fundacjami jest pobudzanie aktywności obywatelskiej, co najlepiej osiągnąć, włączając dąbrowian w decydowanie o istotnych dla nich sprawach. Służą temu szerokie konsultacje społeczne, m.in. na temat rozwoju systemu ścieżek rowerowych, modernizacji ul. Majakowskiego – jednej z głównych ulic w mieście, rozbudowy infrastruktury rekreacyjnej w rejonie jeziora Pogoria III czy w Parku Zielona. Swoistym łącznikiem wszystkich tych przedsięwzięć jest wprowadzenie Dąbrowskiego Budżetu Partycypacyjnego, który cieszy się dużą popularnością wśród mieszkańców, a przez specjalistów uznany został za modelowy.

Dąbrowskie organizacje pozarządowe chętnie korzystają z dobrego klimatu, jaki im stworzono w mieście, i rozwijają się. Wszelkie podejmowane wraz z nimi inicjatywy zmierzają do tego, by przekazywać im coraz więcej zadań publicz5

nych. W Dąbrowie dzieje się to w przemyślany, uporządkowany i, co najważniejsze, wspólnie ustalony sposób. To pokazuje, że trzeci sektor jest dla miasta poważnym partnerem, z którym można planować i efektywnie realizować coraz więcej przedsięwzięć.

Zbigniew Podraza – prezydent Dąbrowy Górniczej. Z wykształcenia lekarz, chirurg ortopeda, absolwent Wydziału Lekarskiego Śląskiej Akademii Medycznej.

Poseł na Sejm RP IV i V kadencji, wiceminister zdrowia w rządzie Marka Belki.

Jako prezydent miasta zaangażowany w rozwój społeczeństwa obywatelskiego, nastawiony na współpracę i dialog z mieszkańcami, czego efektem są szerokie konsultacje społeczne i pierwszy w województwie śląskim Budżet Partycypacyjny.

6

Andrzej Porawski

Dobre doświadczenia Kiedy 33 lata temu pisaliśmy w Gdańsku pierwszy po pół wieku obywatelski program dla Polski, nazwaliśmy go „drogą do Samorządnej Rzeczypospolitej”. Już wtedy postanowiliśmy, że tą drogą jest demokratyczny ustrój państwa, a na tej drodze będą współdziałać instytucje państwa, w tym samorząd terytorialny, samorządy pracownicze oraz organizacje obywatelskie. Po latach droga jest zbudowana, instytucje państwa, w tym samorząd terytorialny, funkcjonują, organizacje obywatelskie także, a obok samorządu pracowniczego, który działa głównie w zakładach pracy, rozwinął się nie mniej ważny, bo aktywny w sferze publicznej, samorząd gospodarczy.

Problemem pozostaje – i wraz z upływem czasu i następującymi zmianami objawia nowe wyzwania – jakość współdziałania tych różnych sfer społeczeństwa obywatelskiego na wspólnej drodze.

Jednym ze sposobów oddziaływania na poprawę tej jakości jest upowszechnianie wiedzy o dobrych doświadczeniach, takich jak te dąbrowskie, którym jest poświęcona niniejsza publikacja. Od dawna wiemy o różnych przedsięwzięciach podejmowanych przez magistrat we współdziałaniu z partnerami. Są one opisane dalej, Czytelnik sam oceni, czy warto się nad nimi pochylić (a przekonać Go mogą fakty i liczby) i w jaki sposób z nich skorzystać.

Obywatele współdziałają ze swoimi przedstawicielami w organach samorządu i w urzędzie na wiele sposobów. Kilka z nich od razu widać w budżecie i na portalu miasta. To dziewięć jednostek pomocniczych (osiem osiedli i dzielnica). To środki przeznaczone na realizację zadań 7

powierzonych organizacjom pozarządowym w ramach programu współpracy (w 2013 roku ponad 3,5 mln zł, nie licząc wielu projektów unijnych, w części adresowanych do trzeciego sektora). To budżet partycypacyjny (w 2014 r. – 5 mln zł). To wreszcie środki na funkcjonowanie Biura Organizacji Pozarządowych i Aktywności Obywatelskiej (po części także z pozyskiwanych grantów).

Tyle widać na pierwszy rzut oka.

Ale to także sposób pracy nad strategią rozwoju i innymi dokumentami programowymi, widoczny w samych dokumentach oraz w zakładce „konsultacje społeczne”.

Jest jednak jeszcze mnóstwo aktywności i inicjatyw niemożliwych do wyśledzenia w internecie, które razem tworzą atmosferę miasta. To klimat wolności, którą miasto z jednej strony pozornie ogranicza (poprzez swoje sztywne struktury), ale z drugiej faktycznie rozwija (poprzez tworzone w tych strukturach możliwości). Ten klimat tworzą ludzie.

Andrzej Porawski – z zawodu technolog drewna, ukończył studia na Akademii Rolniczej w Poznaniu. Samorządowiec (radny Poznania, członek zarządu miasta i wiceprzewodniczący rady miejskiej). W 1991 roku objął stanowisko dyrektora Biura Związku Miast Polskich, a w roku 1999 równocześnie sekretarza strony samorządowej w Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Powoływany w skład m.in. Rady Statystyki, Głównej Komisji Urbanistyczno-Architektonicznej, rady naukowej Instytutu Rozwoju Miast.

8

Jakub Wygnański

Partycypacja jest ważna Od pewnego już czasu wiele osób i środowisk w Polsce z partycypacją obywatelską wiąże duże nadzieje. Wyczerpują się i coraz częściej zawodzą tradycyjne modele rządzenia. Po 25 latach przemian dojrzewa w nas potrzeba poszukiwania nowej formy uczestnictwa w demokracji. Mechanizmy demokracji przedstawicielskiej wydają nam się nie dość skuteczne.

Ich deficyty u jednych skutkują apatią i zaniechaniem, dla innych są wezwaniem do poszukiwania form alternatywnych, bardziej bezpośrednich (dobrym przykładem jest szybka kariera różnych form tzw. budżetu partycypacyjnego w Polsce).

fot. Grzegorz Basiński (arch. OFOP)

Szczególnym miejscem dla rozwoju tych nowych form uczestnictwa są miasta. To tu pojawiają się nowe formy aktywności obywatelskiej. To tu władze silniej odczuwają nacisk społeczny mieszkańców, a lokalność zmusza do zajmowania się rozwiązywaniem konkretnych, bieżących problemów. To jest przestrzeń, gdzie partycypacja może się rozwijać, gdzie można testować nowe rozwiązania. Działalność Fundacji Pracownia Badań i Innowacji Społecznych Stocznia wspomaga takie działania w różnych miejscowościach. Niewątpliwie jednym z takich miejsc, o których trzeba wspomnieć, jest Dąbrowa Górnicza.

To tutaj w Dąbrowie testuje się rozbudowany system współpracy z organizacjami i wsparcia partycypacji mieszkańców. Nie jest to działanie na pokaz. Być może jest wynikiem silnej lokalnej tradycji społecznikowskiej, na pewno też zaangażowania wielu osób, także tych zajmujących ważne stanowiska w urzę9

dzie. Gdy testowaliśmy narzędzie „NaprawmyTo.pl”, które właśnie w Dąbrowie jest chyba najbardziej zintegrowane z systemem miejskim i działa jako realny mechanizm diagnozowania i rozwiązywania problemów, to właśnie urząd zabiegał o dodatkowe warsztaty wyjazdowe, aby jak najlepiej przygotować się do wdrażania tego pomysłu. Również budżet partycypacyjny jest tu nie tylko rozbudowany, ale także mądrze testowany. My w Stoczni mamy takie określenie „oblatywacze” – dla tych społeczności, tych organizacji, które mają odwagę bycia pierwszymi, testowania na sobie. Dąbrowa jest już nie tylko „oblatywaczem”, jest modelem, który może udowadniać gminom w Polsce, ale i np. na Ukrainie, że można włączać obywateli w proces decyzyjny i że to przynosi wymierne efekty – dla mieszkańców, ale także dla tych, którzy w imieniu tych mieszkańców zarządzają wspólnotą.

Jakub Wygnański – socjolog, działacz organizacji pozarządowych. W latach 80. działacz „Solidarności” i Komitetów Obywatelskich. Uczestnik obrad Okrągłego Stołu. Współtwórca m.in. Stowarzyszenia na rzecz Forum Inicjatyw Pozarządowych oraz Banku Danych o Organizacjach Pozarządowych Klon/Jawor. Współpracował m.in. z Polską Akcją Humanitarną, Fundacją im. Stefana Batorego oraz Fundacją Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych. Członek Rady Działalności Pożytku Publicznego, laureat Nagrody im. Andrzeja Bączkowskiego (1999) oraz Totus Tuus (2004).

10

Piotr Frączak

Organizacje pozarządowe jako forma partycypacji Partycypacja obywateli w przygotowywaniu, realizacji i ocenie polityk publicznych ma dwa wymiary. Po pierwsze, każdy obywatel ma prawo uczestniczyć bezpośrednio w życiu publicznym. Ma prawo decydować w wyborach, brać udział w konsultacjach, pisać skargi i petycje, domagać się informacji publicznej.

Jest jednak także inny wymiar partycypacji. Obywatele mogą wykorzystywać swoje prawo do zrzeszania się, podejmowania własnej aktywności w koalicji z innymi i wpływać na rzeczywistość nie pojedynczo, ale zbiorowo. To daje im zupełnie nowe możliwości.

Po pierwsze, podstawowym wymiarem uczestnictwa w życiu publicznym powinna być debata. Wymiana poglądów, uzgadnianie stanowisk, szukanie kompromisów to ważne umiejętności, które właśnie w organizacjach pozarządowych mogą być testowane. Struktura organizacji powoduje, że po wymianie zdań nie rozejdziemy się i nie zostawimy ostatecznej decyzji innym. Jeśli chcemy jako organizacja zabrać głos, musimy wypracować wspólne stanowisko. Zrobić więcej, niż tylko wypowiedzieć swoje zdanie.

fot. Marta Zabłocka (arch. OFOP)

Po drugie, organizacja pozwala nam na co prawda pośrednie, ale nadal czynne uczestnictwo w wielu wydarzeniach, w wielu procesach równocześnie. Mamy ograniczone możliwości brania udziału w różnych spotkaniach, grupach roboczych. Nie znamy się na wszystkim. Prawdziwa organizacja daje 11

nam większe możliwości. Możemy podzielić się i wysłać różnych ludzi na różne spotkania. Każdy może pilnować innego tematu, specjalizować się w innym zagadnieniu. Nasze wspólne zdanie ma większe szanse na przebicie się w dyskursie publicznym.

Po trzecie w końcu, w organizacji możemy sami podjąć się realizacji różnych zadań. Dzięki osobowości prawnej możemy zebrać pieniądze, możemy pod kontrolą członków przejmować od administracji zadania publiczne (z odpowiednimi zasobami) do realizacji. Dzięki współpracy z innymi możemy lepiej wykorzystać nasze zasoby, To dzięki organizacjom pozarządowym możemy w większym stopniu skorzystać z konstytucyjnej zasady pomocniczości i w większym stopniu brać odpowiedzialność za siebie i swoje otoczenie.

Dąbrowa Górnicza jest dobrym przykładem samorządu, który widzi konieczność wzmacniania partycypacji zarówno mieszkańców, jak i ich organizacji.

Tworzony tu system nie próbuje wrzucić do jednego worka uzgadniania niektórych decyzji z organizacjami pozarządowymi i konsultacji publicznych.

Widzi konieczność zarówno partycypacji bezpośredniej, przez tzw. budżet partycypacyjny, jak i zwiększania środków na zadania realizowane przez organizacje pozarządowe. Słuchanie mieszkańców i rządzenie z nimi, a nie nimi, to trudny i skomplikowany proces. Doświadczenia Dąbrowy wskazują, że jest on możliwy w polskich warunkach Piotr Frączak – działacz społeczny, pracownik Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, prezes Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych, członek wielu ciał dialogu obywatelskiego (m.in. Komitetu Koordynacyjnego Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia, Krajowego Forum Terytorialnego), autor tekstów dotyczących praktyki i teorii działania organizacji pozarządowych, m.in. w zakresie rzecznictwa, reprezentacji i partnerstwa z administracją publiczną.

12

Budując modelowe rozwiązania z Piotrem Drygałą i Marcinem Bazylakiem rozmawia Piotr Frączak Zacznijmy od początku – jak się zaczęła wasza przygoda ze współpracą samorządu z organizacjami?

PD: Właściwie już w szkole średniej, kiedy zaczęliśmy się interesować naszym miastem trochę z innej perspektywy, myśląc o tym, co i jak można w nim zmienić. Po maturze i z początkiem studiów podejmowaliśmy różne działania nie do końca świadomi, że coś takiego jak sektor obywatelski istnieje. Mieliśmy natomiast chyba „wrodzoną świadomość”, że ktoś musi się interesować tym, co nazywamy przestrzenią publiczną, mobilizować ludzi do działania i zmiany. To się chyba po prostu wynosi z domu.

MB: Z perspektywy 20-latków patrzyliśmy na dążenie Polski do integracji z Unią Europejską w końcu lat 90. Na takie czasy trafiliśmy i wtedy zaczęła się ta właściwa przygoda z aktywnością obywatelską. Przy Pałacu Kultury Zagłębia powstaje ZKE, czyli Zagłębiowski Klub Europejski, do którego wspólnie z Piotrem trafiamy, tam poznaliśmy wielu ludzi, z którymi dziś działamy. To także pierwsze doświadczenia ze światem polityki, dojrzewanie poglądów. Lewicowych poglądów.

PD: ZKE – to były czasy, pierwsze doświadczenia w organizowaniu, wtedy wydawało nam się wielkich, przedsięwzięć. Szybko jednak forma funkcjono-

13

wania przy jednostce organizacyjnej miasta nam nie wystarcza. W 2001 roku powołujemy do życia Stowarzyszenie „Zielone Zagłębie”, którego celem jest zmiana wizerunku Dąbrowy Górniczej i promocja jej zielonych terenów. Wakacje pod Żaglami, Bezpieczne Góry, debaty, happeningi – jest co wspominać.

To także pierwsze doświadczenia w kontaktach pozarządowca z administracją, pierwsze środki unijne, pierwsze sukcesy i konflikty. To doświadczenia, które ostatecznie pokierowały mnie ku myśleniu o relacjach między sektorami, roli trzeciego sektora w zarządzaniu wspólnotą lokalną, a wreszcie i zrozumienia, że mamy w Polsce poważny problem z aktywnością obywatelską. Zielone Zagłębie to również jedna z organizacji założycielskich Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych (OFOP-u), wiązało się z tym poznawanie ludzi, wymiana doświadczeń, podglądanie dobrych praktyk i chyba, co bardzo istotne, poczucie, że robi się w życiu coś ważnego. OFOP na pewno mocno wpłynął na to wszystko, co wydarzyło się w Dąbrowie.

MB: Obydwaj studiowaliśmy politologię, działaliśmy w organizacji pozarządowej i angażowaliśmy się w najróżniejsze inicjatywy na rzecz miasta. Za sprawą aktywności politycznej poznaliśmy Zbigniewa Podrazę, ówczesnego radnego sejmiku województwa, później dwukrotnego posła na sejm. Tym, co nas łączyło, było szczególne zainteresowanie inicjatywami obywatelskimi. Nic dziwnego, że zaowocowało to działaniami skierowanymi do NGO. Ważną rolę odegrała też praca magisterska Piotrka na temat relacji NGO z JST w Dąbrowie Górniczej.

Tak oto w 2007 roku w sposób naturalny tematyka współpracy stała się ważnym elementem polityki miasta, w którym urząd prezydenta objął Zbigniew Podraza.

PD: Ja bym do tego wszystkiego dodał jeszcze moją złamaną nogę. To dało mi czas na poważną diagnozę obecnego stanu współpracy w mieście i podpatrzenie Gdyni, Gliwic, Elbląga i kilku innych samorządów wtedy pioniersko zajmujących się współpracą. W każdym razie tak się to wszystko zaczęło.

No dobrze, ale nie zawsze dobre pomysły udaje się zrealizować. Powiedzcie mi, w jaki sposób przełamuje się opory wewnątrz – zazwyczaj dość niechętnej rewolucyjnym zmianom – administracji samorządowej?

MB: Trzeba wierzyć w to, co się robi, że to ma sens. Dobrze, jeśli praca to również pasja, a naszą pasją jest Dąbrowa Górnicza. Wtedy wszystko jest łatwiejsze. Ważne, żeby szukać rozwiązań problemów i sposobów, jak urzeczywistnić pomysły. Na pewno trzeba podejmować ryzyko w działaniu i być gotowym ponieść odpowiedzialność. Sukcesy nie przychodzą same do kogoś, kto nie jest gotowy podjąć ryzyka. Trzeba być trochę pozarządowcem w skórze urzędnika.

PD: Szczególnie, że obszar współpracy, dialogu i partycypacji to w samorządzie obszar nowy, nie ma rozwiązań podanych na tacy. Mało tego, coś, co sprawdza się w innej wspólnocie, niekoniecznie sprawdzi się u nas. Nigdy nie 14

wiesz, jak zachowają się ludzie na spotkaniu, czy w ogóle przyjdą, a jeśli już, to jak odbiorą dyskusję? Do tego możesz coś wspólnie „wydyskutować”, a tu się okazuje, że jest przepis, który to uniemożliwia. Trzeba być prawnikiem, psychologiem, analitykiem, animatorem. W naszym systemie prawnym umieć odpowiednio i racjonalnie czytać i tworzyć przepisy. Nie ma nic gorszego niż czytanie przepisów po to, żeby móc spokojnie powiedzieć: „może to i fajnie, ale nie da się tego zrobić”. Na pewno ważne, czy działania, które podejmujesz, mają poparcie twoich przełożonych, myślę tu o naszym Prezydencie, który nie zawsze uznaje od razu, że mamy rację, konfrontuje to z innymi pracownikami urzędu, ale wierzy, że działamy dla słusznej sprawy.

MB: Przede wszystkim trzeba mieć pomysł i nie porzucać go tylko dlatego, że ktoś twierdzi, że się nie da. Tyle że sam pomysł nie wystarczy, jeśli się dobrze nie przygotujesz do jego wdrożenia, nie sprawdzisz, jak to robią inni, czy w ogóle robią. Warto też czasem umieć się z czegoś wycofać i pamiętać, że świata całego naraz nie uda się zmienić.

Jak buduje się system? Co zrobić, żeby różne pomysły układały się w całość?

PD: Zanim trafiłem na Uniwersytet, uczyłem się w technikum elektronicznym (specjalizacja informatyka). Tam się nauczyłem myśleć systemowo. Trudno wprost odpowiedzieć na to pytanie. To się chyba po prostu ma. Albo robisz coś tylko dla pieniędzy, twoja praca to tylko osiem godzin, za które ci płacą, albo masz coś więcej do dania. Świat jest tak skomplikowany, że dziś trudno o drogi na skróty i raczej trzeba przyjąć strategię długookresową, po drodze oczywiście weryfikując plany.

MB: Dokładnie tak, musisz mieć plan długookresowy. W Polsce mamy z tym problem, bo często myśli się od kadencji do kadencji. Każdy samorządowiec wie, że cztery lata to naprawdę niewiele. To się powoli zmienia, zaczynamy doceniać strategie i programy, które, jeśli rzetelnie je przygotujesz w procesie szerokiej dyskusji, gwarantują później ciągłość realizacji. Warunek jest jeden, to nie może być strategia tylko władz, urzędu, to musi być strategia mieszkańców czy np. organizacji. Tak było w Dąbrowie Górniczej. NGO włączyliśmy w dyskusję o strategii miasta, to był szeroki i długi proces. Okazało się, że organizacje świetnie ten moment wykorzystały, wprowadzając do strategii odpowiednie zapisy i przygotowując dokument uzupełniający strategię pod nazwą Program Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego do 2013 roku.

Dlaczego to działa? Gdzie leży klucz do sukcesu w tworzeniu warunków dla rozwoju procesów partycypacyjnych?

PD: Trochę już Marcin podpowiedział dlaczego. Liczy się strategia i wytrwałość, sojusznicy, czas. Dodałbym do tego tworzenie dobrego klimatu i nieoglądanie 15

się na innych. Dzięki przyjęciu w 2007 roku przez Radę Miejską Programu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego udało nam się do 2013 roku stworzyć model współpracy. Model, którego ważnym elementem jest dyskusja o zlecanych organizacjom przez samorząd zadaniach, ale o wiele ważniejszym jest budowanie kapitału społecznego. Dąbrowskie Forum Organizacji Pozarządowych (DFOP) to najważniejsze zaplecze dla tych działań. Dzięki temu, że mamy za plecami działaczy, którzy potrafią myśleć szerzej niż tylko w kategorii „dajcie mi dotację”, Radzie Pożytku od 2008 roku udaje się przedkładać Prezydentowi rozwiązania, które działają z korzyścią dla całego miasta. Tak doszliśmy do wielu kolejnych procesów i do nowego Obywatelskiego Programu 2020, który główny nacisk kładzie na wzmacnianie aktywności obywatelskiej. Podsumowując, nie udałoby się to wszystko bez działaczy organizacji zrzeszonych w DFOP. MB: Nie udałoby się też bez dobrze przygotowanej kadry. Myślę tu o całym urzędzie, ale głównie o zespole Biura Organizacji Pozarządowych i Aktywności Obywatelskiej. Biuro prowadzone przez Piotra, na początku drogi dwie osoby, dziś to zgrany zespół liczący, wraz z Inkubatorem Przedsiębiorczości, siedem osób. Te kilka lat współpracy z organizacjami pozwoliło na przygotowanie się do realizacji procesów partycypacyjnych. Ludzi do takich działań nie da się zatrudnić ot tak, po prostu, bo konieczne są specjalne predyspozycje.

A przy tym właściwie niemożliwe jest skuteczne wdrażanie takiego narzędzia jak budżet partycypacyjny czy prowadzienie szerokich konsultacji, jeśli wcześniej w ramach urzędu nie zdobyto specyficznego doświadczenia, jeśli nie ma w urzedzie kogoś, kto tymi procesami się interesuje i umie prowadzić dyskusje między obywatelami a urzędnikami.

Dziękuję za rozmowę.

Piotr Drygała – samorządowiec z Dąbrowy Górniczej, Przewodniczący Komisji Dialogu i Partnerstwa Związku Miast Polskich, działacz Stowarzyszenia Zielone Zagłębie i Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych (członek zarządu 2009-2013). Współtworzył, wdrażał i realizuje mechanizmy dąbrowskiego modelu współpracy JST z NGO oraz dąbrowskiego budżetu partycypacyjnego.

Odznaczony we wrześniu 2014 roku przez Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego za zasługi w działalności na rzecz rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w Polsce złotym krzyżem zasługi.

Marcin Bazylak – Pełnomocnik Prezydenta Dąbrowy Górniczej, koordynujący działania w obszarach promocji, kultury i sportu, informatyki, kontaktów z mediami oraz współpracy międzysektorowej. Od lat związany z dąbrowskim samorządem i lokalnymi organizacjami pozarządowymi. Zwolennik dialogu i orędownik włączania mieszkańców we współdecydowanie i zarządzanie miastem.

16

mapa wspierania

Opis mapy wspierania aktywności obywatelskiej w Dąbrowie Górniczej Opracowana na podstawie materiałów źródłowych oraz specjalnie zamówionej analizy Ośrodka Badania Aktywności Lokalnej

Mapa wspierania aktywności w Dąbrowie Górniczej jest próbą ukazania wielości tworzących pewien system instytucji1 oraz mechanizmów i działań kształtujących wzajemne relacje pomiędzy nimi. Należy przy tym podkreślić, że w tym systemie mamy do czynienia z wieloma aktorami, co oznacza, że przedstawiany tu w uproszczeniu model relacji między władzą a obywatelami jest w istocie skomplikowaną mapą powiązań. Właściwie jedynie w momencie wyborów władz wykonawczych i uchwałodawczych, kiedy obywatele (a właściwie ich część) decyduje o tym, kto obejmie stanowisko Prezydenta i zajmie miejsce w Radzie Miasta, sytuacja jest w miarę jasna. Poza tym relacje władza Aktywność społeczną, zarówno jednostek, jak i grup zorganizowanych, postrzegam jako szansę na tworzenie silnych i zintegrowanych społeczności lokalnych. Poprzez rozwój lokalnej solidarności i tworzenie więzi samopomocowych, wzmocnienie integracji lokalnych grup obywatelskich, budowanie tożsamości wspólnot lokalnych, a także budowanie zaufania społecznego, wzmacniamy lokalny kapitał społeczny. Wraz z działaczami III sektora, animatorami, społecznikami, wolontariuszami tworzymy społecznie odpowiedzialne terytorium, gdzie zjawiska marginalizacji i wykluczenia zastępują włączenie i równość społeczna.

Magdalena Mike – pracownik Inkubatora Społecznej Przedsiębiorczości 1 Przez instytucje rozumiemy tu umocowane prawnie organizacje, np. wydziały, ciała dialogu, jednostki organizacyjne itp.

17

Pojęcie aktywności lokalnej nabiera dziś nowego znaczenia. Nie jest to tylko cykliczny udział w wyborach samorządowych czy parlamentarnych. Mamy do czynienia z pewnego rodzaju renesansem obywatelskości. Coraz częściej chcemy brać sprawy w swoje ręce, m.in. poprzez aktywność w organizacjach pozarządowych czy inne formy angażowania się w sprawy ważne dla naszej społeczności lokalnej. Takie formy aktywności warto wspierać z bardzo prostej przyczyny – żaden wkład pracy nie idzie na marne, tylko wcześniej czy później powróci z widocznym rezultatem.

Marcin Dziubek – pracownik Biura Organizacji Pozarządowych i Aktywności Obywatelskiej – obywatele przybierają najróżniejsze formy, zapośredniczone przez konkretne instytucje i mechanizmy. I tak, po stronie władzy, rozróżniamy nie tylko władzę wykonawczą i uchwałodawczą, ale także wiele działających równolegle komisji, wydziałów. Mamy też drugą stronę medalu. Mieszkańcy tworzą różnego rodzaju ciała pośredniczące, albo dobrowolne (np. organizacje pozarządowe), albo takie, do których przynależność jest obligatoryjna (jednostki pomocnicze samorządu, wspólnoty mieszkaniowe itp.). Tworzy to cały system powiązań, który dopiero widziany w całości daje obraz współpracy i relacji władzy z obywatelami.

Relacja władza – obywatele tworzona jest również w trzech porządkach – ustalonych reguł, powołanych instytucji i podejmowanych działań. Te trzy porządki przenikają się wzajemnie, tak że np. instytucje powoływane są specjalnymi regulacjami, a w ramach realizacji ich zadań podejmowane są określone działania. Próbujemy opisać mapę wspierania aktywności obywatelskiej odwołując się właśnie do tych porządków.

REGULACJE Współpraca samorządu z mieszkańcami i ich organizacjami nie odbywa się w próżni. Cały system prawny – od Konstytucji RP przez ustawy samorządowe, ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie po inne akty prawne dotyczące finansów publicznych i rozwiązań dotyczących poszczeObywatele to siła. Jednak gdy działają osobno, siła ta jest rozproszona i dopiero gdy się zbierze grupa, widoczne są efekty. Aktywność obywatelską trzeba wspierać, ponieważ dziś ludzie mają mało wiary w siebie i w to, że można samemu zrobić coś dobrego dla społeczności lokalnej czy wręcz szerszej wspólnoty. Nie zapominajmy, że to właśnie w „obywatelach siła”, a ponadto to obywatele wiedzą najlepiej, czego im potrzeba. Muszą to tylko „powiedzieć” władzy.

Aleksandra Nadolna – pracownik Inkubatora Społecznej Przedsiębiorczości 18

Mapa wspierania aktywności obywatelskiej w Dąbrowie Górniczej

Partnerstwo „Wspólnie dla Miasta”

Prezydent

Rada Miejska

Pełnomocnik Prezydenta

Biuro Organizacji Pozarządowych i Aktywności Lokalnej

Rada Pożytku

Zespół ds.

Dabrowskiego Budżetu Partycypacyjnego Powiatowa Społeczna Rada ds. Osób Niepełnosprawnych

Patronaty

Konsultacje z organizacjami

Inkubator Społecznej Przedsiębiorczości Miejska Biblioteka Publiczna Ośrodek Pomocy Społecznej

Portal Centrum Pomocy Rodzinie

Powiatowa Rada Zatrudnienia Konkursy ofert Rada Seniorów

Rada Muzeum

Komisja do opiniowania wniosków o zwolnienia z czynszów Zespół Konsultacyjny ds.

Polityki Rowerowej

Mały grant

Centrum Sportu i Rekreacji

Wydział Zdrowia, Polityki Społecznej i Aktywizacji Zawodowej

Komisje Rady

Dąbrowski Budżet Partycypacyjny

Wydział Promocji, Kultury i Sportu Wydział Oświaty

Wydział Gospodarki Nieruchomościami

Kluby radnych

Wydział Ekologii i Rolnictwa NaprawmyTo.pl

Pałac Kultury Zagłębia

Centrum Zarządzania Kryzysowego

Muzeum Miejskie Sztygarka Inicjatywa lokalna

Wydział Spraw Obywatelskich

Biura radnych

Zwolnienia z czynszów

Dąbrowskie Forum Organizacji Pozarządowych

Festiwal Ludzi Aktywnych

Konsultacje społeczne Jednostki pomocnicze samorządu

Organizacje pozarządowe

Mieszkańcy

Mechanizmy

Wydziały Urzędu Miasta i jednostki organizacyjne

Ciała dialogu

Reprezentacja społeczności

gólnych obszarów życia społecznego – określa ramy tej współpracy. Jednak pozostaje obszar działań, w którym lokalna społeczność ma sporą dowolność w tworzeniu różnego rodzaju aktów prawnych i dokumentów strategicznych.

W Dąbrowie Górniczej należy zwrócić uwagę na następujące elementy porządku regulacyjnego: Strategia Rozwoju Miasta Dąbrowa Górnicza 2020 (dalej Strategia) – najważniejszy dokument strategiczny, którego jednym z pięciu priorytetów jest priorytet „Integracja Wspólnot Lokalnych”, który zakłada stworzenie warunków dla rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, rozwoju narzędzi wspierających trzeci sektor i promocję ekonomii społecznej.

Program Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w Dąbrowie Górniczej (dalej Program) – jeden z dokumentów realizacyjnych Strategii, Program na lata 2008-2013, został przyjęty Uchwałą Nr XXI/341/07 Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej z dnia 19 grudnia 2007 roku. Głównym celem Programu jest „doprowadzenie do zaangażowania mieszkańców Dąbrowy Górniczej w rozwój swojej wspólnoty lokalnej poprzez stworzenie odpowiedniego środowiska (otoczenia) dla aktywności i rozwoju III sektora (organizacji pozarządowych).” Najprościej mówiąc, dzięki konsekwentnej realizacji programu w Dąbrowie Górniczej powstał i ugruntował się model współpracy. Jego kontynuacją jest Program Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w Dąbrowie Górniczej na lata 2014 – 2020, przyjęty Uchwałą Nr XXXIV/671/14 Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej z dnia 3.02.2014 r., który ma utrwalić i nadal rozwijać relacje między sektorami, ale wyznacza także nowe kierunki, nastawione głównie na wspieranie aktywności obywatelskiej. Program w pewnym sensie pełni rolę Wieloletniego Programu Współpracy rozbudowanego o wątki partycypacyjne.

Roczne Programy Współpracy – przyjmowane co roku uchwałami Rady Miejskiej i poprzedzone kilkumiesięcznymi pracami, których zasady określa Inicjowanie różnego rodzaju przedsięwzięć wymaga umiejętności „dogadania się”, pracy nad sobą i własnym otoczeniem, prognozowania na przyszłość. Jeśli w społeczności lokalnej pojawiają się i dobrze sobie radzą mieszkańcy, którzy tworzą grupy inicjatywne, realizują oddolne inicjatywy, prowadzą organizacje pozarządowe i chcą współpracować z władzą lokalną, aby ulepszać swoje środowisko lokalne – należy dać im możliwość rozwoju i realizacji. Moje dotychczasowe doświadczenie pracy w organizacjach pozarządowych, a obecnie w Urzędzie Miejskim, oraz kontakt z różnorodnymi aktywnościami obywatelskimi pokazują, że wspieranie inicjatyw lokalnych, tworzenie zaplecza dla inicjatyw, przyjaznego środowiska dla pomysłów, płaszczyzny do współdecydowania zwiększa zaufanie w społeczności. Wtedy ludziom łatwiej się angażować, podejmować oddolne inicjatywy, bo widzą rezultaty – podnosi się jakość życia każdego z nas.

Anastazja Wypych – pracownik Biura Organizacji Pozarządowych i Aktywności Obywatelskiej 20

Prezydenta Miasta w drodze zarządzenia, proponowanego przez Radę Działalności Pożytku Publicznego. Rada zatwierdza również coroczne sprawozdania z Programu. Program potwierdza realizację form niefinansowych w danym roku i, co istotne, wskazuje kwoty i zadania, jakie urząd w danym roku deklaruje NGO zlecić. Z Programem Współpracy wiążą się corocznie wydawane Zarządzenia: • w sprawie przeprowadzenia konsultacji oraz przygotowania projektów – rocznego Programu współpracy Gminy Dąbrowa Górnicza z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego oraz Programu wieloletniego; • w sprawie przyjęcia zasad przyznawania i rozliczania dotacji z budżetu gminy Dąbrowa Górnicza na realizację zadań własnych gminy i powiatu w ramach art. 13 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (tryb konkursowy); • w sprawie powołania komisji konkursowych do przeprowadzenia i rozstrzygnięcia otwartych konkursów ofert na dotacje z budżetu gminy Dąbrowa Górnicza na realizację zadań własnych gminy i powiatu; • w sprawie naboru przedstawicieli organizacji pozarządowych do komisji konkursowych oceniających oferty złożone w konkursie na dofinansowanie projektów w trybie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie; • w sprawie przyjęcia zasad przyznawania i rozliczania dotacji w ramach art. 19a ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z budżetu gminy Dąbrowa Górnicza (tryb pozakonkursowy).

Pozostałe uregulowania miejscowe Oczywiście wiele innych rozwiązań mniej lub bardziej wprost odnosi się do działalności organizacji pozarządowych działających na obszarze miasta Dąbrowa Górnicza. Odwołamy się do nich, opisując konkretne instytucje czy mechanizmy.

SYSTEM INSTYTUCJONALNY W ramach określonego prawnie ustroju samorządu lokalnego społeczności mogą budować własne, mniej lub bardziej rozbudowane, rozwiązania instytucjonalne. W Dąbrowie Górniczej poszczególne rozwiązania instytucjonalne powoli układają się w modelową całość.

21

Pełnomocnik Prezydenta Miasta O roli systemu współpracy w Dąbrowie Górniczej świadczy oparcie go na długofalowym programie, który pozwala na zbudowanie rozwiązań instytucjonalnych zarówno po stronie NGO, jak i władzy samorządowej. Początkowo specjalnie powołane biuro zajmujące się współpracą umiejscowione było w pionie Sekretarza Miasta, a następnie w pionie Prezydenta nad pracami biura czuwa Pełnomocnik Prezydenta Miasta. Takie usytuowanie pozwoliło w pierwszym etapie (pion sekretarza 2008-2010) na wypracowanie rozwiązań organizacyjno-prawnych, w drugim (pion prezydenta po 2010) – na rozwój na szeroką skalę działań związanych z dialogiem, konsultacjami i partycypacją w oparciu o NGO, a skierowanych bezpośrednio do mieszkańców. Takie umocowanie samodzielnego biura ds. współpracy z NGO i aktywności obywatelskiej pozwoliło na poziomą pracę w ramach struktur urzędu i jego jednostek organizacyjnych i odejście od funkcjonowania jednostek organizacyjnych w obrębie własnych tylko obszarów. To, jak się okazało, uwolniło olbrzymi potencjał i energię.

Biuro Organizacji Pozarządowych i Aktywności Obywatelskiej (BOP) Uruchomione 1 stycznia 2008 r. na mocy zapisów Programu (pierwotnie jako Biuro Organizacji Pozarządowych w pionie Sekretarza, obecnie w pionie Prezydenta Miasta), kierownik Biura pełni rolę Pełnomocnika Prezydenta Miasta ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi; BOP jest odpowiedzialny za koordynowanie procedur wynikających z ustawy o pożytku publicznym i o wolontariacie, takich jak: 1) organizacja konsultacji i prac nad rocznym programem współpracy (we współpracy z DFOP), 2) organizacja konkursów dotacyjnych (ofert),

22

3) prowadzenie postępowań w ramach inicjatywy lokalnej i małego grantu, 4) prowadzenie konsultacji aktów prawa lokalnego, 5) monitorowanie i ocena (sprawozdawczość) z realizacji Programu.

6) wspieranie organizacyjne DFOP, 7) organizacja prac RDPP, 8) prowadzenie ośrodka wsparcia w postaci Inkubatora, 9) nadzorowanie i organizowanie przebiegu Dąbrowskiego Budżetu Partycypacyjnego.

Ponadto samodzielnie realizuje projekty na rzecz trzeciego sektora i współpracy samorządu i organizacji (także o zasięgu szerszym niż lokalny) odpowiada za wdrożenie i funkcjonowanie Dąbrowskiego Regulaminu Konsultacji Społecznych i organizację prac Rady Seniorów i, docelowo, Rady Młodzieży.

Pozostałe jednostki organizacyjne Urzędu Miasta Obecnie w obszarze zlecania zadań i współpracy z NGO organizacje współpracują m.in. z następującymi jednostkami: Wydział Zdrowia, Polityki Społecznej i Aktywizacji Zawodowej, Wydział Promocji, Kultury i Sportu, Wydział Oświaty, Wydział Ekologii i Rolnictwa, Centrum Zarządzania Kryzysowego, Biuro Prasowe, w kwestiach administracyjnych są to: Wydział Gospodarki Nieruchomościami, Wydział Spraw Obywatelskich, Wydział Gospodarki Komunalnej.

Do tego trzeba dołączyć jednostki organizacyjne współpracujące z organizacjami – Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, Centrum Sportu i Rekreacji, Pałac Kultury Zagłębia, Muzeum Miejskie Sztygarka, Miejską Bibliotekę Publiczną, Miejski Ośrodek Pracy Twórczej i Powiatowy Urząd Pracy.

Dodatkowo w procesach związanych z partycypacją mieszkańców ważne są też takie wydziały, jak: Wydział Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, Biuro Rozwoju Miasta i Obsługi Inwestorów, Wydział Promocji Kultury i Sportu, Wydział Komunikacji i Drogownictwa, Wydział Inwestycji Miejskich, Wydział Urbanistyki i Architektury.

Rada Działalności Pożytku Publicznego (RDPP) Powołana została w 2008 roku i funkcjonowała na podstawie zapisów Programu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego oraz Zarządzenia Nr 1101/08 Prezydenta Miasta Dąbrowy Górniczej z 1.07.2008 r. w sprawie powołania Rady 23

Pożytku Publicznego Miasta Dąbrowa Górnicza oraz ustalenia regulaminu jej działania. Po regulacjach ustawowych wprowadzono następujące akty prawne: • Uchwała nr VII/102/11 Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej z 26 maja 2011 r. w sprawie trybu powoływania członków oraz organizacji i trybu działania Rady Działalności Pożytku Publicznego Miasta Dąbrowa Górnicza.

• Zarządzenie Nr 1867.2013 Prezydenta Miasta Dąbrowy Górniczej z 23.08.2013 r. w sprawie powołania Rady Działalności Pożytku Publicznego Miasta Dąbrowa Górnicza.

Początkowo miała odgrywać rolę ciała monitorującego realizację Programu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego i tę funkcję (wraz z monitorowaniem realizacji Rocznych Programów Współpracy) nadal pełni. Ponadto pełni funkcję zespołu rekomendującego władzy wykonawczej i uchwałodawczej różnego rodzaju akty prawne związane z obszarem pożytku publicznego, trzeciego sektora, współpracy i partycypacji, a także konsultuje akty prawa miejscowego. Liczy 10 członków: trzech przedstawicieli Prezydenta, dwóch – Rady Miejskiej i pięciu – organizacji pozarządowych wybieranych przez DFOP (w skład RDPP wchodzą członkowie Prezydium Forum). Początkowo funkcję przewodniczącego pełnił kierownik BOP, obecnie zarówno przewodniczącym, jak i wiceprzewodniczącym są przedstawiciele organizacji pozarządowych. Rada współpracuje z DFOP, składa przed Forum sprawozdania ze swoich działań, deleguje pozarządowych członków komisji konkursowych. Przedstawiciele DFOP w Radzie wchodzą w skład tych komisji, co ułatwia sprawozdawczość z ich pracy. Z posiedzeń Rady sporządza się notatki, które otrzymuje prezydent miasta.

24

Dąbrowskie Forum Organizacji Pozarządowych (DFOP) Dobrowolne, autonomiczne i nieposiadające osobowości prawnej porozumienie organizacji pozarządowych, powstałe w 2007 roku w efekcie realizacji projektu „Wspólnie dla miasta”. Założycielami Forum były 33 organizacje.

Obecnie skupia ono 71 organizacji pozarządowych działających na rzecz społeczności miasta Dąbrowa Górnicza, czyli około 60 proc. uznawanych za aktywne lub około 25 proc. wszystkich widniejących w rejestrach. DFOP działa na podstawie Regulaminu. Wybiera 5-osobowe Prezydium, którego członkowie automatycznie stają się członkami RDPP. W spotkaniach uczestniczy około połowy członków. Obsługą forum zajmuje się BOP i ISP. Najważniejsze zadania DFOP to integracja lokalnego sektora oraz reprezentowanie go wobec instytucji samorządu miasta. Corocznie organizowana jest sesja wyjazdowa Forum, Festiwal Ludzi Aktywnych, raz na trzy lata wyjazdy na Ogólnopolskie Fora Inicjatyw Pozarządowych w Warszawie. DFOP jest ważnym partnerem samorządu miasta w zakresie wspierania aktywności obywatelskiej. To DFOP wybiera przedstawicieli do Rady Pożytku i rekomenduje jej różnego rodzaju postulaty. Z kolei Rada rozlicza się ze swoich działań przed DFOP, często prosząc o jego opinię w sprawach różnego rodzaju rozwiązań rekomendowanych Prezydentowi. DFOP to również świetny pomysł na przekazywanie ważnych informacji wewnątrz sektora. ale i w relacji z innymi aktorami życia społeczno-politycznego miasta. Sekretariatem DFOP stało się BOP, a w szczególności Inkubator. DFOP stanowi też zaplecze konsultacyjne dla Pełnomocnika ds. współpracy, czyli kierownika BOP. To DFOP rekomenduje prezydentowi kandydatów na przedstawicieli NGO w ciałach dialogu obywatelskiego Do DFOP może przystąpić każda organizacja pozarządowa funkcjonująca na rzecz mieszkańców Dąbrowy Górniczej.

25

Inkubator Społecznej Przedsiębiorczości (ISP) Działa od 1 maja 2010 roku. Jego zalążkiem był, prowadzony jeszcze w urzędzie, ośrodek wspierania w ramach środków PIW EQUAL. Projekt był możliwy dzięki podjęciu współpracy z Stowarzyszeniem Współpracy Regionalnej z Chorzowa oraz Stowarzyszeniem Wspierania Organizacji Pozarządowych MOST z Katowic. Pozwoliło to na stworzenie fundamentów rozwoju BOP. Inkubator, już jako osobna instytucja, w latach 2008-2010 prowadzony był przez Stowarzyszenie Zielone Zagłębie przy współpracy z CRIS z Rybnika w ramach projektu „Osiemnastka w sieci – porozumienie inkubatorów organizacji pozarządowych”. To wtedy następuje rozdzielenie w ramach BOP działu współpracy z organizacjami od ich wspierania, a co więcej, zlokalizowane usług wspierania poza urzędem. To rzadki przypadek, kiedy NGO przekazuje wypracowane procedury i sprzęt samorządowi w ramach Partnerstwa Wspólnie dla Miasta. Tak powstała obecna forma Inkubatora, realizowana w ramach projektu „Inkubator Społecznej Przedsiębiorczości Województwa Śląskiego” i finansowana z Europejskiego Funduszu Społecznego. Dziś to wyspecjalizowana jednostka BOP. Świadczy nieodpłatną pomoc podmiotom trzeciego sektora: stowarzyszeniom, fundacjom, spółdzielniom socjalnym oraz osobom, które chcą rozpocząć działalność społeczną. Inkubator jest także otwarty na współpracę z instytucjami rynku pracy i pomocy społecznej zarejestrowanymi na terenie województwa śląskiego. Zajmuje się animowaniem partnerstw pomiędzy organizacjami pozarządowymi i instytucjami miejskimi. Prowadzi szkolenia dla uczniów. Współpracuje z klubami wolontariusza. Z jego oferty korzysta 150 organizacji. Zatrudnia trzech pracowników etatowych oraz trzech współpracowników – wyspecjalizowanych doradców. Inkubator powoli staje się też miejscem dialogu, gdzie m.in. wypracowano regulacje dotyczące budżetu partycypacyjnego czy rady seniorów. To w Inkubatorze odbywają się spotkania branżowe i animacyjne.

26

MECHANIZMY Partnerstwo publiczno-społeczne „Wspólnie dla Miasta”2 Porozumienie organizacji pozarządowych i samorządu miasta Dąbrowa Górnicza zawiązane w 2007 roku na rzecz wypracowania narzędzi dialogu społecznego i wspierania aktywności obywatelskiej (na bazie projektu realizowanego przez Stowarzyszenie „Zielone Zagłębie”). To dzięki oddolnej inicjatywie w ramach Partnerstwa zbudowano fundamenty modelu współpracy w Dąbrowie Górniczej, doprowadzając do opracowania „Programu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w Dąbrowie Górniczej w latach 2008-2013 – Partnerstwo: Wspólnie dla Miasta” oraz programu na lata 2014-2020, który został przyjęty w styczniu 2014 roku.

Prace nad Rocznym Programem Współpracy Bardzo istotny dla dąbrowskiego modelu jest ustawowo wymagany dokument, jakim jest Roczny Program Współpracy JST z NGO. Od początku stał się on główną osią budowania modelu współpracy, określając niefinansowe i finansowe formy współpracy. Prace nad nim rozpoczynają się od przygotowania przez Radę Pożytku w porozumieniu z BOP i DFOP projektu Zarządzenia Prezydenta Miasta określającego zasady tworzenie programu. Są one wieloetapowe i obejmują: 1) zbieranie uwag organizacji do zapisów RPW z roku ubiegłego (do lipca), 2) zbieranie propozycji zadań do realizacji od NGO i wydziałów merytorycznych, 3) opracowanie listy proponowanych form współpracy oraz zadań i kwot w poszczególnych obszarach (BOP na podstawie propozycji wydziałów), 4) spotkania grupy ds. dotacji (spotkania organizacji pozarządowych, moderowane przez pracowników BOP), 5) spotkania branżowe Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych (spotkania obszarowe organizacji pozarządowych, moderowane przez członków prezydium DFOP), 6) konsultacje publiczne oraz z DFOP i RDPP, 7) konsultacje branżowe w formie spotkań przedstawicieli wydziałów z organizacjami (w ISP), 8) rekomendacja RDPP dla Prezydenta, 2

Dalej Partnerstwo.

27

9) publiczne, otwarte konsultacje wersji RPW uwzględniającej uwagi formułowane na poprzednich etapach, 10) uchwalenie RPW na sesji Rady Miejskiej (do 30 listopada).

Program corocznie wyznacza, a raczej potwierdza formy współpracy wynikające z celów Programu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego, ale jest również formą kontraktu z NGO określającego, jakie z zadań publicznych, w jakim zakresie merytorycznym i finansowym, będą przedmiotem zlecania w roku jego obowiązywania. Warto zwrócić uwagę na zapisane w nim bogactwo form współpracy.

Program podlega ocenie na podstawie corocznego sprawozdania, na którego temat, po jego upublicznieniu, zbierane są uwagi, a następnie swoją opinię o nim wydają Rada Pożytku i DFOP. Wtedy Prezydent Miasta przedkłada je do zatwierdzenia Radzie Miejskiej. Sprawozdanie odnosi się do wyznaczonych w Programie wskaźników.

Portal Dąbrowskich Organizacji Pozarządowych3 Powstał w 2007 roku w wyniku realizacji projektu „Wspólnie dla miasta”. Jest to niezwykle użyteczne narzędzie wspierania aktywności. Pełni wiele funkcji: kanału komunikacji pomiędzy elementami systemu wspierania aktywności, źródła informacji o systemie wspierania i jego działaniach, zasobu wiedzy w zakresie wspierania aktywności.

To na bazie doświadczeń Portalu wyrosły kolejne dwie strony internetowe: • strona poświęcona procesom dialogu i konsultacji: www.konsultacje. dabrowa-gornicza.pl, • strona budżetu partycypacyjnego www.twojadabrowa.pl

Konkurs ofert Konkursy ofert na realizację zadań publicznych wyznaczonych w Rocznym Programie Współpracy organizowane są każdorazowo na podstawie Zarządzenia Prezydenta Miasta Dąbrowa Górnicza w sprawie przyjęcia zasad przyznawania i rozliczania dotacji z budżetu gminy Dąbrowa Górnicza na realizację zadań własnych gminy i powiatu w ramach art. 13 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (tryb konkursowy).

Dokumentacja związana z organizacją i przebiegiem konkursów dostępna jest na stronie http://ngo.dabrowa-gornicza.pl/ w zakładce Dotacje. Tryb powoływania i zasady działania komisji konkursowych uregulowano w uchwale Rady Miejskiej w sprawie przyjęcia Rocznego Programu Współpracy.

3

28

Dalej Portal.

Festiwal Ludzi Aktywnych – Forum Inicjatyw Pozarządowych Zagłębia Dąbrowskiego (FIP) Po raz pierwszy zorganizowane zostało w Pałacu Kultury Zagłębia w 2007 roku jako Festiwal Dąbrowskich Organizacji Pozarządowych. Następne FIP-y przekształciły się w plenerowe święto obywatelskie, w którym w formie eventów i stoisk prezentuje się mieszkańcom miasta, politykom i biznesmenom około 50 organizacji z Dąbrowy Górniczej i miejscowości ościennych. Organizowane są w ramach współpracy DFOP, BOP, Pałacu Kultury Zagłębia oraz Centrum Sportu i Rekreacji. Organizacje z Zagłębia tradycyjnie uczestniczą także w organizowanych w Warszawie co trzy lata Ogólnopolskich Forach Inicjatyw Pozarządowych.

Mały grant Szczegółowe zasady składania przez organizacje pozarządowe ofert na mały grant oraz tryb postępowania w Urzędzie Miejskim w Dąbrowie Górniczej określa Zarządzenia Nr 1476.2013 Prezydenta Miasta Dąbrowa Górnicza z 11.01.2013 r. w sprawie przyjęcia zasad przyznawania i rozliczania dotacji w ramach art. 19a ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z budżetu gminy Dąbrowa Górnicza (tryb pozakonkursowy).

Najważniejsze zasady udzielania małego grantu: • Kwota dofinansowania ze środków budżetu miasta takiego zadania nie może przekroczyć 10 000 złotych, a termin realizacji zadania nie może być dłuższy niż 90 dni.

29

• Łączna kwota środków finansowych przekazanych w tym trybie jednemu podmiotowi nie może przekroczyć kwoty 20 000 zł w danym roku kalendarzowym.

• Wysokość środków finansowych przyznanych w trybie pozakonkursowym z budżetu gminy w danym roku nie może przekroczyć 20 proc. dotacji planowanych w roku budżetowym na realizację zadań publicznych przez organizacje pozarządowe.

Inicjatywa lokalna To najsłabiej rozwinięta forma współpracy. Do tej pory zrealizowano w oparciu o przyjęte regulacje jedną tego typu inicjatywę. Analizując system, da się zauważyć, że w mieście podejmowanych jest wiele inicjatyw, które na poniższych regulacjach się nie opierają. W przyszłości Inicjatywa ma zostać powiązana z Budżetem partycypacyjnym.

• Uchwała nr LVII/993/10 Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej z 27 października 2010 r. w sprawie określenia trybu i szczegółowych kryteriów oceny wniosków o realizację zadania publicznego w ramach inicjatywy lokalnej. (DZ. URZ. WOJ. SLA 2010.279.4676) • Zarządzenie nr 89.2011 Prezydenta Miasta Dąbrowy Górniczej z 15.02.2011 r. w sprawie określenia wzoru wniosku oraz szczegółowego trybu realizacji zadań publicznych w ramach inicjatywy lokalnej.

• Zarządzenie nr 110.2011 Prezydenta Miasta Dąbrowy Górniczej z 8.03.2011 r. w sprawie powołania członków Zespołu ds. wspierania inicjatyw lokalnych

Patronat Jedną z zapisanych w Rocznym Programie Współpracy form współpracy samorządu miasta i organizacji pozarządowych jest sprawowanie patronatu nad inicjatywami i projektami organizacji pozarządowych. Ta forma służy realizacji celu „Rozwój systemu współpracy opartego o partnerstwo publiczno-społecznego WSPÓLNIE DLA MIASTA”, a w szczególności dalszemu budowaniu systemu wsparcia merytorycznego i infrastrukturalnego rozwoju organizacji pozarządowych, podmiotów ekonomii społecznej i społeczeństwa obywatelskiego. W latach 2012-2013 corocznie obejmowano patronatem 20 inicjatyw organizacji pozarządowych.

30

Zwolnienia z czynszów To jedna z najdłużej funkcjonujących form współpracy, uregulowana uchwałą Rady Miejskiej, wprowadzona jeszcze przed rozpoczęciem kształtowania modelu współpracy. Jest to Uchwała nr LIII/1016//06 Rady Miejskiej Dąbrowa Górnicza z 22 lutego 2006 r. w sprawie określenia zasad zwolnienia organizacji pozarządowych oraz organizacji kombatanckich z opłat czynszowych w lokalach wynajmowanych z zasobu gminy. W latach 2011-2013 średnio 20 organizacji uzyskiwało zwolnienie z czynszów w gminnych lokalach o powierzchni ponad 2200 m2 na szacunkową kwotę około 350 tysięcy złotych łącznie.

Konsultacje z organizacjami pozarządowymi Konsultacje z organizacjami pozarządowymi prowadzone są na podstawie następujących aktów prawnych: – art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. Nr 96, poz. 873, z 2004 r. z późn. zmian.), – uchwała nr LV/967/10 Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej z 29 września 2010 r. w sprawie sposobu konsultowania z organizacjami pozarządowymi i podmiotami, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, projektów aktów prawa miejscowego w dziedzinach dotyczących działalności statutowej tych organizacji; – zarządzenie Nr 2540/10 Prezydenta Miasta Dąbrowa Górnicza z dnia 13 grudnia 2010 roku w sprawie określenia szczegółowej procedury konsultowania z organizacjami pozarządowymi i podmiotami, o któ31

rych mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, projektów aktów prawa miejscowego w dziedzinach dotyczących działalności statutowej tych organizacji, określonej w Uchwale Nr LV/967/10 Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej z 29 września 2010 r. (z dalszymi zmianami).

W konsultacjach ważną rolę odgrywają ciała dialogu, takie jak RDPP i DFOP.

Konsultacje z mieszkańcami Dąbrowski Regulamin Konsultacji Społecznych – najmłodszy z dokumentów regulacyjnych, przyjęty Uchwałą Rady Miejskiej z 3 września 2014 r. w sprawie zasad i trybu przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami miasta Dąbrowa Górnicza.

Regulamin został przygotowany w ramach projektu Obywatelska Dąbrowa, zrealizowanego we współpracy z Fundacją Instytut Spraw Publicznych oraz Fundacją Pracownia Badań i Innowacji Społecznych Stocznia (współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego).

Zgodnie z zapisami Regulaminu inicjatywa organizowania konsultacji społecznych przysługuje: – organom władzy lokalnej (Prezydent, Rada Miejska), – zarządom jednostek pomocniczych,

32

Przykłady konsultacji Kiedy mówimy o konsultacjach społecznych, należy wspomnieć o kilku ciekawych procesach przeprowadzonych na terenie miasta. Pierwszym są konsultacje dotyczące rewitalizacji jednego z głównych ciągów komunikacyjnych w mieście – ul. Majakowskiego, którym nadano nazwę „Nasze Aleje. Nasza decyzja”. To jeden z ciekawszych innowacyjnych projektów w mieście. Rozpoczął się już w 2012 roku, a zakończy w roku 2015. Rozpoczęto od analizy potrzeb mieszkańców, po czym przeprowadzono trzy spotkania informacyjne z mieszkańcami dzielnicy. Dwa pierwsze miały na celu doinformowanie mieszkańców na temat procesu oraz uzyskanie rekomendacji w sprawie przebudowy tego terenu.

Następnie każdy mógł wyrazić swoją opinię poprzez ankietę, która trafiła do wszystkich mieszkańców. W efekcie podczas trzeciego, podsumowującego spotkania przedstawiona została koncepcja, która obecnie jest realizowana.

Warto wskazać także proces dotyczący studium ścieżek rowerowych w Dąbrowie Górniczej, jako że miasto określane jest jako lokalny lider w zakresie rozwoju infrastruktury rowerowej. Na przełomie czerwca i lipca 2012 roku przeprowadzono 10 spotkań z mieszkańcami, na których każdy mógł zgłosić swoje uwagi co do propozycji przedstawionych w dokumencie, jakim było studium.

Kolejny etap polegał na przeprowadzeniu badań ankietowych z mieszkańcami, natomiast zwieńczeniem całego procesu była konferencja dotycząca tematyki rowerowej. Obecnie, w miarę możliwości, wprowadzane są założenia studium, a po uzyskaniu dodatkowych środków (ZIT) jest szansa zrealizowania założeń w większym zakresie.

Warto także dodać, że Biuro Organizacji Pozarządowych i Aktywności Obywatelskiej konsultuje z mieszkańcami kwestie dotyczące przestrzeni publicznej.

Na przełomie kwietnia i października Biuro przeprowadziło trzy takie procesy.

Co istotne, były one pochodnymi Dąbrowskiego Budżetu Partycypacyjnego, ponieważ przeprowadzenie takich procesów zakładały projekty zgłoszone w I edycji. Proces dotyczący zagospodarowania skweru na osiedlu „Manhattan” rozpoczął się od przeprowadzenia warsztatu konsultacyjnego z mieszkańcami w oparciu o tzw. „maping”. Opierając się na powstałych w ten sposób dwóch koncepcjach przygotowano wersję, która została ostatecznie przekazana projektantowi celem przygotowania konkretnej dokumentacji technicznej. Następnie wszyscy mieszkańcy osiedla mieli szansę zapoznać się z efektami tych prac podczas oficjalnej prezentacji. W tej chwili trwają prace nad realizacją założeń stworzonych w ramach tego procesu. Kolejne konsultacje dotyczyły zagospodarowania terenu w dzielnicy „Brodway” pod ogród osiedlowy. Ten proces także rozpoczął się od mapowania w celu lepszego zagospodarowania przestrzeni publicznej. Podczas trzech spotkań mieszkańcy określili swoje priorytety oraz wskazali, jak ma wyglądać teren po rewitalizacji.

33

– ciałom dialogu społecznego i ciałom opiniodawczo-doradczym powołanym przez Prezydenta Miasta Dąbrowa Górnicza: Radzie Seniorów, Radzie Działalności Pożytku Publicznego Miasta Dąbrowa Górnicza, Powiatowej Społecznej Radzie ds. Osób Niepełnosprawnych, Powiatowej Radzie Zatrudnienia, Radzie Muzeum, Zespołowi Konsultacyjnemu ds. Polityki Rowerowej Miasta Dąbrowa Górnicza, Komisji do zaopiniowania wniosków o zwolnienie organizacji pozarządowych oraz organizacji kombatanckich z opłat czynszowych w lokalach wynajmowanych z zasobów gminy, – grupie przynajmniej 150 mieszkańców.

Regulamin ma służyć m.in. uporządkowaniu procesów konsultacyjnych prowadzonych w mieście na szeroką skalę.

Konsultacje przeprowadza się z zastosowaniem co najmniej dwóch spośród następujących form: 1) protokołowanych otwartych spotkań z mieszkańcami, 2) zbierania uwag w formie pisemnej i elektronicznej, 3) warsztatów i debat, 4) badań ankietowych.

Narzędziem wspierającym konsultacje jest Platforma Internetowa Konsultacji Społecznych Miasta Dąbrowa Górnicza. Obecnie prowadzone są także prace nad Miejskim Niezbędnikiem Konsultacji Społecznych oraz Zarządzeniem Prezydenta Miasta, które doprecyzuje procedurę prowadzenia konsultacji społecznych w mieście. We wrześniu 2014 roku przeprowadzony został komponent szkoleniowy, którego głównym założeniem było przeszkolenie pracowników Urzędu Miejskiego oraz członków organizacji pozarządowych działających na rzecz miasta w zakresie Dąbrowskiego Regulaminu Konsultacji Społecznych.

Dąbrowski Budżet Partycypacyjny Prace nad budżetem zostały zainicjowane w 2012 r. przez grupę ds. wypracowania mechanizmu Budżetu Obywatelskiego dla Dąbrowy Górniczej. W grupie pracowali przedstawiciele Prezydenta Miasta, radni Rady Miejskiej, przedstawiciele NGO, przedstawiciele organizacji politycznych. Wypracowany przez grupę model został pod koniec tego roku poddany konsultacjom. Rada Miejska Dąbrowy Górniczej przyjęła Uchwałę nr XXIII/457/13 Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej z 30 stycznia 2013 roku w sprawie zasad i trybu 34

SCHEMAT WDRAŻANIA DBP w 2014 roku 1) Akcja edukacyjno-informacyjna przybliżająca zarówno ideę budżetu partycypacyjnego, jak i zasady działania rozwiązania przyjętego w Dąbrowie Górniczej trwała przez cały okres realizacji DBP i polegała na: utworzeniu strony internetowej www.twojadabrowa.pl wraz z profilem DBP na portalu Facebook; utworzeniu Punktów Konsultacyjnych w każdej z dzielnic i punktów wsparcia; akcjach plakatowych; spotkaniach informacyjnych; publikacjach medialnych (prasa, radio, telewizja), bieżącej współpracy przez cały okres realizacji procesu z zaprzyjaźnionymi mediami lokalnymi.

2) Zgłaszanie przez mieszkańców propozycji projektów na podstawie specjalnie opracowanego formularza; dowolny pomysł, pod warunkiem, że zakładał dostępność i publiczny charakter, mógł zgłosić każdy mieszkaniec w wieku powyżej 16 lat, który uzyskał poparcie minimum 15 mieszkańców dzielnicy. W pierwszej edycji zgłoszono 250 projektów. Istniała możliwość zgłoszenia projektu do realizacji na gruncie gminnym oraz gruntach spółdzielczych, wspólnotowych i podobnych podmiotów, np. Lasy Państwowe, po wyrażeniu zgody tych podmiotów. Nie było możliwości składania projektów zlokalizowanych na gruntach prywatnych.

3) weryfikacja i opiniowanie projektów na podstawie specjalnie utworzonej karty obiegowej. Okres ten trwał od momentu zakończenia etapu składania projektu do 19 sierpnia, czyli 90 dni. Sprawdzenie projektów pod kątem poprawności formalnej (termin zgłoszenia, lista poparć, czy dotyczy właściwej dzielnicy – realizowane przez BOP), merytorycznej (wydziały Urzędu Miasta wiodące w sprawie danego projektu m.in. opracowują kosztorys, weryfikują zgody właścicieli terenu na realizację przedsięwzięcia, wymogi formalno-prawne dla jego realizacji i wydają opinię o możliwości realizacji, opinia negatywna wymaga uzasadnienia). W pierwszej edycji jako możliwe do realizacji w zaproponowanej przez wnioskodawcę wersji zaopiniowano 125 wniosków, odrzucono 40. 83 projekty uzyskały status częściowo możliwych do realizacji – o ich ostatecznym kształcie decydował dialog prowadzony w ramach Dzielnicowych For Mieszkańców. Dwa projekty nie spełniły warunków formalnych.

4) Dzielnicowe Fora Mieszkańców – zorganizowane w każdej dzielnicy na przełomie września i października, ich celem była prezentacja zgłoszonych w dzielnicy projektów, ale także możliwość połączenia wielu projektów dotyczących jednego problemu. W pierwszej edycji w spotkaniach wzięło udział 562 mieszkańców.

DFM odbywały się w godzinach popołudniowych (zazwyczaj ok. 17.00), by mogła w nich uczestniczyć jak największa liczba mieszkańców. Warto także podkreślić, że w oparciu o dialog prowadzony w ramach DFM z 40 projektów pierwotnie zweryfikowanych jako niemożliwe do realizacji aż 14 udało się zmodyfikować i przekazać mieszkańcom pod głosowanie. W efekcie z pierwotnie złożonych 250 projektów pod głosowanie poddanych zostało 195.

5) Głosowanie mieszkańców – zgodnie z zarządzeniem Prezydenta Miasta określającym termin i wzór karty do głosowania jawne głosowanie odbywa się na trzy sposo-

35

by: elektronicznie – za pośrednictwem strony internetowej Dąbrowskiego Budżetu Partycypacyjnego przy pomocy specjalnie przygotowanego modułu do głosowania, który pozwalał na przyznawanie punktów za pomocą „suwaków”, korespondencyjnie – poprzez wysłanie formularza na adres BOP, bezpośrednio – poprzez złożenie formularza w Punkcie Konsultacyjnym dla danej dzielnicy. Prawo głosu przysługuje każdemu mieszkańcowi miasta, który ukończył 16 lat. Każdy głosujący dysponował 10 punktami, które mógł proporcjonalnie rozdysponować. W trakcie całego okresu głosowania prowadzona jest kampania informacyjna. W pierwszej edycji oddano 22 831 głosów. Przez internet oddano 7 504 głosów, a tradycyjnie (papierowo) zagłosowało 15 327 osób, co łącznie stanowiło 22,3 proc. uprawnionych.

6) Ogłoszenie wyników – w wyniku głosowania wybrano do realizacji 54 projekty, które mieściły się w granicach puli środków przyznanych dzielnicy. Zgodnie z procedurą Zespół ds. Budżetu Partycypacyjnego rekomendował Prezydentowi przeznaczenie pozostałych w dzielnicach środków na realizację dwóch projektów w dzielnicy o największej frekwencji (w dzielnicy Okradzionów w głosowaniu wzięło udział 78 proc. uprawnionych). Wyniki zostały opublikowane na stronie internetowej DBP i zaprezentowane przez Prezydenta Miasta na konferencji prasowej w ISP w grudniu 2013 roku.

W pierwszej edycji DBP mieszkańcy zadecydowali o kwocie 5 mln zł, czyli 0,5 proc. wydatków Miasta w tym roku.

7) Wdrożenie do realizacji rekomendowanych projektów – w celu koordynacji współpracy między wydziałami przy realizacji wybranych projektów Prezydent Miasta powołał zarządzeniem Zespół ds. realizacji projektów wybranych w ramach Budżetu Partycypacyjnego oraz zasad i trybu jego działania.

8) Monitoring realizacji projektów – zgodnie z zarządzeniem Prezydenta Miasta w sprawie Zespołu ds. realizacji… wydziały wiodące w sprawie realizacji wybranych projektów co miesiąc składają do BOP raporty o postępach prac, zaś co dwa miesiące odbywają się posiedzenia tego Zespołu. Dodatkowo na bieżąco prowadzona jest akcja informacyjna za pośrednictwem facebooka i strony, która ma na celu informowanie o realizacji zadania.

9) Ewaluacja DBP ma charakter procesu samouczącego się, dzięki czemu rozpoczęto – we współpracy z ISP i Stocznią – realizację finansowanego ze środków EFS projektu „Obywatelska Dąbrowa”, który zakłada ewaluację dwóch pierwszych edycji DBP. W ramach tego projektu przeprowadzono w grudniu 2013 roku spotkania mające na celu uzyskanie od mieszkańców informacji, co należy zmienić w DBP. Osoby, które nie mogły wziąć udziału w spotkaniach, mogły wyrazić swoją opinię poprzez przygotowaną przez Stocznię elektroniczną ankietę, która umieszczona była na stronie DBP. Dodatkowo Stowarzyszenie CIVITAS prowadziło cykl spotkań z mieszkańcami w sprawie ewaluacji Dąbrowskiego Budżetu Partycypacyjnego, przyczyniając się również do ogólnego wzrostu wiedzy o DBP. 36

przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami Dąbrowy Górniczej na temat Budżetu Miasta Dąbrowa Górnicza na 2014 rok. Kolejnym krokiem było powołanie zarządzeniem Prezydenta Miasta zespołu ds. Budżetu Partycypacyjnego oraz określenie zasad i trybu jego działania. Za realizację DBP odpowiedzialne jest BOP. DBP zakłada możliwość zadecydowania przez mieszkańców miasta o wydatkach dotyczących ich najbliższego otoczenia i przestrzeni publicznej (dzielnicy, ulicy, podwórka). Miasto zostało podzielone na 27 historyczno-zwyczajowych dzielnic, zaś pula środków przypadających na każdą z dzielnic (powyżej minimum w wysokości 30 000 zł) jest uzależniona od liczby mieszkańców.

Dąbrowa Górnicza już po raz drugi realizuje procedurę budżetu partycypacyjnego. To jedna z pierwszych procedur tego typu w kraju i pierwsza w województwie śląskim. Warto poświęcić temu budżetowi więcej uwagi, gdyż partycypacyjny sposób przygotowania i wypracowane zasady pozwalają nazwać go budżetem partycypacyjnym z prawdziwego zdarzenia. Po pierwsze, prace nad budżetem dzięki dostatecznej ilości czasu (rok) umożliwiają prawdziwą rozmowę pomiędzy mieszkańcami a urzędem o projektach, które realizowane są w roku kolejnym. Organizuje się dyskusje w dzielnicach z autorami projektów, co nadaje budżetowi deliberatywny charakter. Z drugiej strony, skupiono się głównie na dzielnicach miasta, które w jego miejskiej części dopiero się kształtują, a prace nad budżetem wspomagają ten proces integracji.

NaprawmyTo.pl Narzędzie to zostało uruchomiony w 2012 r. w wyniku realizacji projektu zainicjowanego przez Fundację im. S. Batorego. Pracami nad powstaniem serwisu kierowała Pracownia Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia”.

Utworzony został Zarządzeniem Nr 1903.2013 Prezydenta Miasta Dąbrowa Górnicza z 26 września 2013 r. w sprawie powołania i zasad działania Zespołu ds. obsługi serwisu internetowego NaprawmyTo.pl i podstrony gminy www. dabrowagornicza.naprawmyto.pl.

Serwis służy do mapowania i zgłaszania problemów i spraw wymagających załatwienia w przestrzeni publicznej, m.in. w takich obszarach, jak infrastruktura (np. dziury w drogach, niedziałające światła), bezpieczeństwo (np. brak pasów na niebezpiecznych przejściach, doświetlanie niebezpiecznych miejsc), czy źle działające usługi publiczne (np. wywóz śmieci, niesprzątnięte wały przeciwpowodziowe). Zgłaszanie alertów odbywa się za pośrednictwem strony internetowej lub aplikacji na urządzenia mobilne. Każde zgłoszenie jest rejestrowane w systemie, a odpowiedni komunikat przekazywany do instytucji 37

publicznych odpowiedzialnych za daną kwestię. Tym sposobem serwis służy zarówno jako kanał dwustronnej komunikacji na linii władza – obywatele, jak i poinformowaniu użytkowników danej przestrzeni publicznej (np. mieszkańców) o występującym problemie. Oczekuje się, że serwis może służyć także samoorganizacji mieszkańców do działania na rzecz własnego otoczenia i nad takimi rozwiązaniami zespół Dąbrowskiego NaprwmyTo pracuje. Warto podkreślić, że Dąbrowa połączyła serwis z funkcjonującą strukturą Miasta. Pełnomocnik ds. NaprawmyTo koordynuje obsługę serwisu ramach Centrum Zarządzania Kryzysowego. W każdym z Wydziałów obsługujących odpowiedzi na alerty jest wyznaczona osoba odpowiedzialna oraz jej zastępca. Powołanie Zespołu uregulowano zarządzeniem Prezydenta, które reguluje także terminy odpowiedzi. Co bardzo ważne, osoby obsługujące NaprawmyTo odpowiadają we własnym imieniu. 1 września w Dąbrowie Górniczej w systemie zarejestrowano następującą liczbę alertów: • 33 (otwarte), • 577 (w trakcie naprawiania), • 1232 (naprawiono), • 679 (nie będą naprawione).

38

analiza

Ryszard Skrzypiec Ośrodek Badania Aktywności Lokalnej

Ocena systemu wsparcia organizacji pozarządowych i inicjatyw lokalnych w Dąbrowie Górniczej (fragmenty1) Wprowadzenie Przyglądanie się z zewnątrz funkcjonowaniu systemu wsparcia – autorzy niniejszej analizy od lat kibicują działaniom podejmowanym w tym zakresie w Dąbrowie Górniczej – pozwala sformułować kilka wstępnych obserwacji i pytań.

W latach 2007-2013 w Dąbrowie Górniczej budowano system wspierania aktywności obywatelskiej. Proces rozpoczął się od samoorganizacji instytucji obywatelskich i ich partnerstwa z władzami miasta, a zakończył stworzeniem miejskiej infrastruktury wspierającej różne formy samoorganizacji społecznej.

I to nie tylko w postaci instytucji, takich jak Biuro Organizacji Pozarządowych, Inkubator Społecznej Przedsiębiorczości, Rada Działalności Pożytku Publicznego czy Dąbrowskie Forum Organizacji Pozarządowych, ale także innych instrumentów aktywizacji społecznej, takich jak Festiwal Aktywnych Ludzi, Dąbrowski Budżet Partycypacyjny, system interwencyjny naprawmyTo.pl, Dąbrowski Regulamin Konsultacji Społecznych, Inicjatywa Lokalna, Inicjatywa uchwałodawcza mieszkańców miasta. Oznacza to realizację trzeciego z priorytetów „Programu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w Dąbrowie Górniczej na lata 2008-2013”, który zakładał „stworzenie mechanizmów wspierających rozwój podmiotów trzeciego sektora oraz kreowanie partnerstwa dla realizacji zadań własnych gminy, a w szczególności działań innowacyjnych.” Rodzi się jednak 1 Całość dostępna w wersji elektronicznej jako Analizy i Studia nr 2, Stowarzyszenie Dialog Społeczny, Warszawa 2014

39

równocześnie pytanie o realizację priorytetu pierwszego: Czy działanie systemu wsparcia sprzyja samoorganizacji społecznej (w formie organizacji pozarządowych, inicjatyw lokalnych i innych tego typu podmiotów) w Dąbrowie Górniczej? A dodatkowo: czy realizacja polityki wsparcia aktywności lokalnej spowodowała zmianę roli i funkcji organizacji pozarządowych w lokalnej społeczności?

Czy pozwoliła zatem organizacjom przejść z pozycji petenta na pozycje partnera władz miasta w zaspokajaniu potrzeb mieszkańców i rozwiązywaniu ich problemów? Miarami tej zmiany są m.in. udział organizacji w stanowieniu lokalnych polityk publicznych i ich udział w realizacji zadań publicznych. Jak w praktyce realizowane są założenia i cele Programu, zweryfikujemy odnosząc się do trzech płaszczyzn współpracy wyznaczonych przez „Model współpracy”2: 1) tworzenie polityk publicznych, czyli współudział organizacji pozarządowych i innych form samoorganizacji społeczeństwa w opracowywaniu „długofalowych zamierzeń i (…) rozwiązań prawnych, przyjętych i realizowanych przez władzę publiczną (…) na rzecz społeczności zamieszkującej obszar działania” danej jednostki samorządu terytorialnego (JST); 2) realizacja zadań publicznych, czyli udział organizacji pozarządowych w wykonywaniu zadań leżących w kompetencjach JST; 3) infrastruktura współpracy, czyli „ogół lokalnie ukształtowanych czynników wpływających na funkcjonowanie organizacji pozarządowych oraz współpracę pomiędzy sektorem samorządowym a trzeci sektorem (pozarządowym)” [Poradnik modelowej współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych].

Polityka wspierania aktywności obywatelskiej w Dąbrowie Górniczej w latach 2007-2014 Polityka wspierania aktywności obywatelskiej w Dąbrowie Górniczej realizowana jest w oparciu o przyjęty pod koniec 2007 roku Program Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w Dąbrowie Górniczej w latach 2008-2013.

Program został przygotowany przez 33 organizacje pozarządowe zrzeszone w Dąbrowskim Forum Organizacji Pozarządowych we współpracy z przedstawicielami Urzędu Miejskiego. Program wpisuje się w Strategię Rozwoju Miasta: Dąbrowa Górnicza 2020, priorytet Integracja Wspólnot Lokalnych, który odnosi się do rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w mieście. Aktywność obywatelska została uznana za jeden z podstawowych fundamentów demokra2

Model współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych to wypracowany w ramach projektu systemowego opis możliwych i zalecanych obszarów współpracy pogrupowanych w trzy płaszczyzny, por. Poradnik modelowej współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych.

40

tycznego społeczeństwa, bez którego nie jest możliwa realizacja wyznaczonej wizji rozwoju miasta do roku 2020. Celem głównym Programu jest „Doprowadzenie do zaangażowania mieszkańców Dąbrowy Górniczej w rozwój swojej wspólnoty lokalnej poprzez stworzenie odpowiedniego środowiska (otoczenia) dla aktywności obywatelskiej i rozwoju III sektora (organizacji pozarządowych).”

Ukształtowany w wyniku realizacji Programu system wspierania aktywności obywatelskiej w Dąbrowie Górniczej, który tworzą unormowania prawne, instytucje, poszczególni aktorzy i interesariusze oraz ich działania, zaprezentowano na poniższej Mapie (system kształtował się stopniowo, co obrazuje poniższy rysunek).

Rys. 1 Rozwój systemu wsparcia w Dąbrowie Górniczej w latach 2007-2014

Udział organizacji pozarządowych w stanowieniu polityk publicznych Model współpracy w zakresie stanowienia polityk publicznych rekomenduje następujące formy udziału organizacji pozarządowych: 1) diagnoza potrzeb, problemów i wyzwań lokalnych; 2) wzajemne informowanie się samorządu i organizacji o planach, zamierzeniach i kierunkach działań; 41

3) współtworzenie przez samorząd i organizacje pozarządowe strategii i programów realizacji polityk publicznych oraz rozwiązań instytucjonalnych; 4) konsultowanie założeń projektów i aktów normatywnych; 5) współpraca przy wdrażaniu polityk publicznych; 6) ocena realizacji polityk i programów.

Program Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w Dąbrowie Górniczej w latach 2008-2013 jako jeden z trzech celów strategicznych wyznaczył „Włączenie mieszkańców poprzez organizacje pozarządowe do realizacji polityki rozwoju miasta Dąbrowa Górnicza”. Jego efektem miało być opracowanie „narzędzi służących do współtworzenia i konsultowania z mieszkańcami miasta aktów prawa miejscowego oraz strategii rozwoju miasta.” Założono, że zaangażowanie mieszkańców w działalność organizacji pozarządowych z jednej strony podniesie trafność diagnoz oczekiwań mieszkańców, a z drugiej – umożliwi mieszkańcom monitorowanie działalności władzy samorządowej.

Program realizowany był w kilku kierunkach. Przede wszystkim: 1) poprzez organizację współpracy władz samorządowych i organizacji pozarządowych w zakresie planowania i konsultacji oraz utworzenie struktur dla tych działań. W szczególności wspieranie Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych (reprezentanta interesów organizacji pozarządowych i zrzeszonych w nich mieszkańców) oraz utworzenie Rady Pożytku Publicznego Miasta Dąbrowa Górnicza (organu opiniodawczo-doradczego i pomocniczego Prezydenta Miasta Dąbrowa Górnicza); 2) poprzez wdrożenie systemu oraz efektywnych narzędzi komunikowania się Urzędu Miejskiego i organizacji pozarządowych, w szczególności uruchomienie i prowadzenie, we współpracy z organizacjami pozarządowymi, Portalu Organizacji Pozarządowych, a także m.in. poprzez sposób uchwalania Rocznego Programu Współpracy, zakładający akceptację projektu RPW przez Forum.

Realizacja Programu wywołała istotne zmiany w zakresie współpracy władz miasta i organizacji pozarządowych w stanowieniu polityk publicznych na wielu różnych płaszczyznach: filozofii (podejścia do udziału organizacji w tych procesach), form (rozwiązań prawnych i instytucjonalnych) oraz działań (praktyczne wdrożenie przyjętych rozwiązań i ich efekty).

Za najważniejszą trzeba uznać zmianę w podejściu do udziału organizacji pozarządowych w stanowieniu polityk publicznych. W trakcie realizacji Programu wyodrębniono dwie formy udziału organizacji w tym procesie: 1) wspólne opracowanie strategii, programów i planów oraz 42

2) konsultowanie aktów prawa lokalnego (w trybie uchwały zgodnej z art.

3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie).

Pierwsza z form rozwinęła się na bazie zaangażowania organizacji pozarządowych w opracowanie Rocznego Programu Współpracy. Szczególne znaczenie dla tego procesu miało doprowadzenie przez RDPP w 2009 roku do zorganizowania branżowych konsultacji obszarów zadań, które są zlecane organizacjom pozarządowym w drodze otwartych konkursów ofert, co pozwoliło na „otwarcie obszarów” na działania innowacyjne, a także dokonanie innych zmian, m.in. włączenie do prac komisji oceniających przedstawicieli DFOP oraz wprowadzenie w miarę jednolitych zasad przyznawania i rozliczania dotacji w Urzędzie Miejskim. Z czasem w partycypacyjny sposób, przy zaangażowaniu przedstawicieli organizacji pozarządowych, opracowano także inne programy (np. Program ds. osób niepełnosprawnych, Dąbrowski Budżet Partycypacyjny czy Program Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego na lata 2014-2020). Natomiast druga z form została zinstytucjonalizowana w 2010 roku uchwałą Rady Miejskiej w sprawie sposobu konsultowania z organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami projektów aktów prawa miejscowego w dziedzinach dotyczących działalności statutowej tych organizacji i zarządzeniem Prezydenta Miasta określającym procedurę konsultacji. We wrześniu br. przyjęto natomiast Dąbrowski Regulamin Konsultacji Społecznych.

W tej płaszczyźnie mieszczą się także dwie formy udziału społeczeństwa obywatelskiego adresowane raczej do mieszkańców niż organizacji pozarządowych czy innych form samoorganizacji. Pierwszą z nich jest uruchomiony w 2013 roku Dąbrowski Budżet Partycypacyjny, który nie tylko z nazwy (uchwała Rady Miejskiej została podjęta sprawie zasad i trybu przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami Dąbrowy Górniczej na temat Budżetu Miasta Dąbrowa Górnicza na 2015 rok) ma postać konsultacji społecznych – istotną rolę w wypracowaniu ostatecznych rozwiązań odgrywa seria spotkań konsultacyjnych organizowanych w każdej dzielnicy miasta. Drugą – zgodnie z par. 23 uchwalonego w 2013 roku Statutu Miasta – jest inicjatywa uchwałodawcza przysługująca „grupie co najmniej 600 mieszkańców Miasta Dąbrowa Górnicza, posiadających czynne prawo wyborcze do organów miasta, na zasadach określonych w statucie”.

Zwiększyła się liczba i rozwinęły formy udziału organizacji pozarządowych procesie stanowienia polityk publicznych, co ilustruje poniższe zestawienie zapisów Rocznych Programów Współpracy na rok 2008 (uchwalonego jeszcze przed opracowaniem, przyjęciem i wejściem w życie nowych rozwiązań w zakresie polityki wspierania aktywności obywatelskiej) i na rok 2014.

43

Tab. 1 Formy udziału organizacji pozarządowych w stanowieniu polityk publicznych w RPW na lata 2008 i 2014 2008

2014

współdziałanie w zakresie tworzenia strategii rozwoju i zarządzania społecznościami lokalnymi

współdziałanie w zakresie tworzenia strategii rozwoju, aktów prawa normatywnego i innych programów dotyczących wspólnoty lokalnej mających na celu dążenie do wypracowania wspólnych płaszczyzn aktywności oraz funkcjonowania podmiotów ekonomii społecznej, a w szczególności konsultowanie ich z Radą Działalności Pożytku Publicznego Miasta Dąbrowa Górnicza konsultowanie aktów prawa miejscowego w zakresie działalności statutowej organizacji pozarządowych i podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy UDPPW zgodnie z procedurą określoną w odrębnej Uchwale Rady Miejskiej

wzajemne informowanie się

wzajemne informowanie się o planowanych kierunkach działania poprzez strony internetowe: www.idabrowa.pl, www.ngo.dabrowa-gornicza.pl, „Przegląd Dąbrowski”, komunikaty prasowe, radiowe i telewizyjne, telefony, pocztę elektroniczną i tradycyjną

wyznaczanie doraźnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym do realizacji wspólnych przedsięwzięć

tworzenie wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym

funkcjonowanie Rady Działalności Pożytku Publicznego Miasta Dąbrowa Górnicza wspieranie działalności Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych poprzez jego obsługę i zapewnienie miejsca do działania

Zmienia się liczba ciał dialogu obywatelskiego (rad, zespołów, komisji), w których pracach uczestniczą przedstawiciele organizacji pozarządowych. W 2011 roku było ich 16, w roku następnym już 19, a w 2013 – 18. Obok stałych (np.

RDPP, Powiatowa Rada Zatrudnienia, Rada Muzeum Miejskiego „Sztygarka”, komisje oceniające) powołuje się ciała specjalne do realizacji określonego zadania (np. Zespół ds. opracowania Programu ds. osób niepełnosprawnych), które później ulegają rozwiązaniu. (...)

Powstała w pierwszym roku realizacji Programu RDPP koncentruje swoją uwagę przede wszystkim na współpracy samorządu miasta z organizacjami pozarządowymi i stwarzaniu warunków do rozwoju aktywności obywatel44

skiej. W zakresie współpracy organizuje konsultacje Rocznych Programów Współpracy, w tym: 1) wypracowuje zasady przyznawania i rozliczania dotacji z budżetu gminy Dąbrowa Górnicza na realizację zadań własnych gminy i powiatu (w trybach konkursowym i pozakonkursowym); 2) deleguje przedstawicieli – rekrutujących się z organizacji pozarządowych – do udziału w pracach komisji konkursowych; 3) dokonuje oceny realizacji Programu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w Dąbrowie Górniczej w latach 2008-2013 i Rocznych Programów Współpracy poprzez opiniowanie sprawozdań z ich realizacji; 4) opracowuje zasady powołania RDPP nowej kadencji; 5) uczestniczy w przygotowaniu Programu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego 2014-2020. Ponadto opiniuje projekty uchwał (np. w sprawie sposobu konsultowania z organizacjami pozarządowymi), zarządzeń (np. w sprawie powoływania członków Zespołów ds. wspierania inicjatyw lokalnych czy budżetu partycypacyjnego), programów (np. „Programu Działań na rzecz Osób Niepełnosprawnych na lata 2012-2016”).

Organizacje uczestniczą w opracowaniu Rocznego Programu Współpracy od roku 2008 na podstawie Zarządzenia Prezydenta Miasta określającego zasady i tryb konsultacji, które zakładają zaangażowanie organizacji pozarządowych w ten proces. W praktyce konsultacje realizowane są w formie spotkań w ramach Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych, poprzez zbieranie uwag korespondencyjnie oraz prace Rady Pożytku Publicznego Miasta Dąbrowa Górnicza. Funkcjonowanie tego systemu opisano w Modelu prac nad RPW. W pierwszych latach jego funkcjonowania zaangażowanie organizacji w proces było umiarkowane, co zostało odnotowane m.in. w Sprawozdaniu z realizacji Programu, gdzie stwierdzono, że „Udział organizacji w pierwszych tego typu konsultacjach nie był niestety zadowalający, choć w kontekście innych tego typu inicjatyw w kraju czy regionie dąbrowskie konsultacje wypadły pozytywnie i, co ważne, przyniosły konkretne wyniki”. W jeszcze mniejszym stopniu organizacje pozarządowe włączają się w opracowywanie dokumentów regulujących współpracę z samorządem i właściwie nie biorą udziału w konsultowaniu projektów aktów prawa miejscowego na zasadach określonych w uchwale oraz zarządzeniu, i to pomimo tego, że procedura została przygotowana wspólnie z nimi. W 2011 roku organizacje wzięły udział tylko w jednej na 36 konsultacji aktów prawa miejscowego, w 2012 roku w żadnej z 56 konsultacji, a w 2013 roku w dwóch na 29 konsultacji (jednym z uczestników była partia polityczna). Problem został dostrzeżony przez osoby odpowiedzialne za realizację polityki wspierania aktywności obywatelskiej. W Sprawozdaniu z realizacji RPW za rok 2011 stwierdzono: „Wydaje się bowiem, że część z aktów prawa miejscowego jest poza zainteresowaniem NGO. Dodać do tego należy, iż zarówno organizacje, jak i sami urzędnicy ciągle słabo rozumieją sens i potrzebę procesu konsultacji”.

45

Pierwsza edycja Dąbrowskiego Budżetu Partycypacyjnego miała miejsce w 2013 roku. Złożono 250 wniosków, w 27 Dzielnicowych Forach Mieszkańców wzięło udział 562 osób, głosy oddało około 22,3 procent uprawnionych do głosowania. W efekcie lokalna społeczność zadecydowała o realizacji w 2014 roku 56 „zaplanowanych, przedyskutowanych i wybranych przez mieszkańców” projektów. Według podobnego schematu realizowana jest druga edycja (w roku 2014), rozpoczęły się też prace nad przygotowaniem trzeciej (na rok przyszły).

Wyznaczone w Programie cele w zakresie udziału organizacji pozarządowych w stanowieniu prawa zostały zrealizowane, w dodatku w stopniu przekraczającym pierwotne założenia. Co istotne, zarówno dokonano zmiany podejścia do roli obywateli w stanowieniu prawa lokalnego, jak i rozbudowano system włączania ich w te procesy. Jednak nie wszystkie uzyskane efekty są zadowalające. O ile udało się zachęcić sporą grupę mieszkańców do udziału w procedurze budżetu partycypacyjnego, to próba zaangażowania organizacji pozarządowych do udziału w konsultacjach projektów uchwał nie przyniosła oczekiwanych rezultatów.

Zaangażowanie organizacji pozarządowych w realizację zadań publicznych Model współpracy w zakresie realizacji zadań publicznych przewiduje trzy formy: 1) realizację zadań publicznych, 2) współpracę niefinansową przy realizacji zadań publicznych oraz 3) partnerstwo projektowe w realizacji zadań publicznych.

Program Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w Dąbrowie Górniczej w latach 2008-2013 do współpracy w zakresie realizacji zadań publicznych odnosił się w dwóch kierunkach działań: 1.4 Organizacja współdziałania Urzędu Miejskiego z organizacjami pozarządowymi w zakresie realizacji zadań oraz utworzenie narzędzi i struktur dla tych działań i 1.5 Organizacja Partnerstwa: organizacje pozarządowe – administracja publiczna, dla realizacji zadań, na które istnieje możliwość pozyskania środków spoza budżetu miasta. W ramach tego pierwszego przewidziano m.in. stopniowe poszerzenie zadań własnych gminy realizowanych przez organizacje pozarządowe oraz podnoszenie kwalifikacji organizacji pozarządowych zamierzających się ubiegać o dotacje w zakresie zasad i procedur konkursowych. W ramach tego drugiego przewidziano m.in.: tworzenie międzysektorowych partnerstw w celu realizacji zadań, które mogą być finansowane ze środków pochodzących spoza budżetu miasta Dąbrowa Górnicza, oraz podnoszenie kwalifikacji kadr organizacji pozarządowych w zakresie możliwości pozyskiwania środków spoza budżetu miasta.

46

Program był realizowany w zakresie każdej z trzech form współpracy: finansowej, pozafinansowej i partnerstwa.

Jeszcze przed rozpoczęciem wdrażania Programu, bo w 2007 roku, opracowano jednolity dokument określający zasady przyznawania i rozliczania dotacji w Urzędzie Miejskim w Dąbrowie Górniczej. Późniejsze zmiany systemu miały charakter zarówno ilościowy, jak i jakościowy, co oddaje poniższe zestawienie.

Tab. 3 Zlecanie zadań publicznych organizacjom pozarządowym w Dąbrowie Górniczej w latach 2008-2014 2008

Formy zapisane w RPW

Formy zapisane w RPW

I. Finansowe 1) finansowy współudział miasta w realizowanych przez organizacje zadaniach

II. Pozafinansowe 1) pomoc w promowaniu działalności organizacji pozarządowych 2) współpraca w pozyskiwaniu środków z innych źródeł i kreowanie w tym celu Partnerstwa Urząd Miejski – organizacje pozarządowe.

3) współdziałanie w nawiązywaniu kontaktów międzynarodowych, 4) zachęcanie przedsiębiorców prywatnych do sponsorowania najlepszych projektów organizacji pozarządowych 5) sprawowanie patronatu przez władze Miasta nad konkursami, zawodami, wystawami, festiwalami oraz pomoc w ich organizacji i fundowanie nagród

2014 1) wspieranie finansowe realizacji zadań priorytetowych 2) wspieranie finansowe realizacji zadań zgłoszonych z własnej inicjatywy (w trybie art. 12 ustawy o działalności pożytku publicznego) 3) możliwość udzielania pożyczek, gwarancji, poręczeń 1) propagowanie działalności trzeciego sektora, wolontariatu i ekonomii społecznej 2) sprawowanie patronatu przez władze Miasta nad inicjatywami i projektami organizacji pozarządowych 3) udostępnianie infrastruktury komunalnej na działania statutowe organizacji pozarządowych, w tym zwolnienia z czynszu 4) realizacja zadań w ramach umowy o inicjatywę lokalną 5) możliwość zawierania umów partnerstwa

47

Obszary (priorytety)

1) przeciwdziałanie patologiom społecznym i uzależnieniom 2) ochrona i promocja zdrowia oraz działalność na rzecz osób niepełnosprawnych 3) sport, turystyka i rekreacja 4) kultura i sztuka 5) ochrona środowiska, ekologia, w tym ochrona zwierząt i dziedzictwa przyrodniczego 6) edukacja, oświata i wychowanie 7) upowszechnianie wiedzy i umiejętności na rzecz obronności oraz ratownictwa i ochrony ludności

2008

2014

Liczba wniosków

136

219

Liczba dotacji

88

116

Liczba organizacji, z którymi podpisano umowy

53

79

Całkowita kwota dotacji (w tys. zł)

2953,8

3576,0

Maksymalna kwota dotacji (w tys. zł)

800,0

500,0

Średnia kwota dotacji (w tys. zł)

33,6

30,8

Liczba dotacji powyżej 100 tys. zł

5

9

Objaśnienia: * dotyczy roku 2009 ** stan na 3.09.2014 r.

48

1) przeciwdziałanie patologiom społecznym i uzależnieniom 2) ochrona i promocja zdrowia oraz działalność na rzecz osób niepełnosprawnych 3) upowszechnianie i rozwój sportu, turystyki i rekreacji 4) kultura i sztuka 5) ochrona środowiska, ekologia, w tym ochrona zwierząt i dziedzictwa przyrodniczego 6) oświata i wychowanie 7) upowszechnianie wiedzy i umiejętności na rzecz obronności oraz ratownictwa i ochrony ludności 8) pomoc społeczna 9) promocja miasta 10) rewitalizacja i rozwój miasta 11) przedsiębiorczość i rozwój gospodarczy 12) rozwój sportu

Podobnie jak na płaszczyźnie stanowienia polityk publicznych, także w zakresie realizacji zadań publicznych system wspierania aktywności obywatelskiej przeszedł istotne zmiany. Tak ilościowe, jak i jakościowe. W obu zakresach współpracy, finansowym i pozafinansowym, w okresie realizacji Programu zwiększyła się liczba form (w zakresie współpracy finansowej m.in. o możliwość złożenia wniosku przez organizację z własnej inicjatywy, a pozafinansowej m.in. o udostępnianie lokali komunalnych i zwolnienia z czynszu), zaś te, które były stosowane już w początkowej fazie, rozwinęły się (np. w zakresie promocji działań organizacji w 2014 roku zapisano cztery różne formy).

Systematycznie zwiększa się pula środków przeznaczonych na finansowanie realizacji zadań publicznych. W 2014 roku była wyższa o około 20 proc. niż w roku 2008. Rośnie też zainteresowanie organizacji dotacjami z Urzędu Miasta – liczba wniosków złożonych w konkursach ofert w 2014 roku jest wyższa o około 60 proc. niż w roku 2009, liczba dotacji udzielonych w 2013 roku była wyższa o prawie 40 proc. niż w roku 2008, a liczba organizacji, które w 2014 roku podpisały umowę o dotację, wzrosła o połowę w porównaniu z rokiem 2008. Jedynie średnia wartość dotacji spadła o około 10 proc.

Obserwujemy jednak znaczne zróżnicowanie systemu wsparcia finansowego – tak pomiędzy poszczególnymi priorytetami, jak i wewnątrz nich. Zwiększyła się liczba priorytetów. Co prawda znaczący, stale przekraczający 50 proc., udział w łącznej puli środków przeznaczonych na wsparcie realizacji zadań publicznych przypada na priorytet „rozwój sportu, turystyki i rekreacji”, a właściwie „rozwój sportu”, dotowany na zasadach określonych w odrębnej niż RPW uchwale Rady Miejskiej, istotnie rośnie jednak pula środków (ich udział w ogólnej puli środków) na priorytety „pomoc społeczna” i „przeciwdziałanie patologiom społecznym i uzależnieniom” (w tym drugim przypadku nawet o 100 proc. pomiędzy 2008 a 2014 rokiem). Stosunkowo niewielka liczba to duże dotacje, o wartości przekraczającej 100 tys. zł – najwięcej takich dotacji jest w priorytecie „rozwój sportu” (w 2014 – 5, ale dwie organizacje „konsumują” ponad połowę puli środków na ten priorytet), ponadto jeszcze dwie w priorytecie „pomoc społeczna” (obie dla jednej organizacji, która „konsumuje” ponad 90 proc. środków przeznaczonych na realizację zadań w tym priorytecie), po jednej w priorytetach „upowszechnianie sportu” oraz „kultura i sztuka”. W takich priorytetach jak: „sport i kultura fizyczna”, „kultura i sztuka”, „ochrona środowiska”, „ratownictwo i obronność” większość dotacji ma wartość poniżej 10 000 zł.

Organizuje się zarówno konkursy ofert o charakterze otwartym (na „pomysły na działania w określonym obszarze”, np. na programy edukacyjne, imprezy kulturalne, zajęcia i zawody sportowe), jak i na realizację konkretnego zadania (świadczenie usługi). W okresie realizacji Programu zwiększyła się liczba sprofilowanych konkursów ogłaszanych pod kątem wykonania określonej 49

usługi, dookreślono także liczbę wybieranych w konkursach wykonawców – w większości przypadków jednego. Listy konkursów o takim charakterze zorganizowane w latach 2008 i 2014 zestawiliśmy w tabeli nr 4. Ten proces może stanowić przymiarkę do kontraktowania większości z tych usług, za czym zresztą przemawia fakt, że wiele z nich realizowanych jest od lat przez tę samą organizację (np. usługi dla bezdomnych przez Caritas z Sosnowca, impreza strzelecka przez Towarzystwo Muszkiet czy dyżury ratowników wodnych nad zbiornikiem Pogoria III w okresie wakacyjnym przez WOPR). Budżety większości z tych usług są stosunkowo nieduże (poniżej 100 tys. zł), co może stanowić czynnik ograniczający proces powierzania realizacji usług organizacjom pozarządowym przez samorząd Dąbrowy Górniczej. (...)

Ilościowy rozwój współpracy w realizacji zadań publicznych ilustrują dane zebrane w tabelach: nr 5 Podstawowe statystyki finansowej współpracy Dąbrowy Górniczej z organizacjami pozarządowymi w latach 2008-2014 i nr 6 Środki na zadania zlecone organizacjom pozarządowym w Dąbrowie Górniczej w latach 2008-2014 w podziale na priorytety (w tys. zł) oraz zaprezentowane na następujących wykresach: nr 1 Środki na dotacje z budżetu Miasta Dąbrowa Górnicza dla organizacji pozarządowych w latach 2008-2014 w podziale na priorytety (w tys. zł), nr 2 Liczba dotacji z budżetu Miasta Dąbrowa Górnicza udzielonych w latach 2008-2014 organizacjom pozarządowym w podziale na priorytety i nr 3 Średnie wartości dotacji w poszczególnych priorytetach w latach 2008-2014 (w tys. zł).

Tab. 5 Podstawowe statystyki finansowej współpracy Dąbrowy Górniczej z organizacjami pozarządowymi w latach 2008-2014 Dotacje/Rok

50

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

pula środków (w tys. zł)

2954

3345

3136

3279

3596

3617

3566

liczba wniosków

bd

136

142

158

198

181

219

liczba dotacji

88

102

101

111

126

123

116

liczba dotowanych organizacji

53

62

67

66

69

71

79

odsetek nowych (w stosunku do roku ubiegłego) dotowanych organizacji

-

27%

12%

11%

19%

11%

22%

średnia dotacja (w tys. zł)

34

33

31

30

29

29

31

W zakresie współpracy pozafinansowej system w trakcie realizacji Programu wzbogacił się o takie formy, jak: udostępnianie lokali komunalnych i zwolnienia z czynszów, możliwość realizacji inicjatywy lokalnej, zawierania partnerstw projektowych oraz obejmowania inicjatyw organizacji pozarządowych patronatem Prezydenta Miasta. W ciągu kilku ostatnich lat (2011-2013) skala wykorzystywania tych form wzrasta: o 20 proc. wzrosła liczba organizacji zwolnionych z czynszu, zaś wartość tego zwolnienia wzrosła o ponad 70 proc.; trzykrotnie wzrosła liczba patronatów. Niestety, właściwie nie zakorzeniła się inicjatywa lokalna. Jak do tej pory złożono jedynie dwa wnioski, z których żaden nie uzyskał aprobaty.

Partnerstwa projektowe podejmowane są zasadniczo w zakresie wzmacniania infrastruktury współpracy, natomiast na tej płaszczyźnie mamy do czynienia ze współdziałaniem instytucji miejskich z organizacjami pozarządowymi.

Podsumowanie W okresie realizacji Programu na płaszczyźnie realizacji zadań publicznych system wsparcia wzbogacił się o nowe formy współpracy finansowej i pozafinansowej, zaś istniejące zostały rozbudowane. Na uwagę zasługuje zwiększenie liczby „profilowanych” konkursów ofert. Wzrosło także korzystanie z oferty systemu przez organizacje pozarządowe. Choć nie wszystkie nowe rozwiązania (np. inicjatywa lokalna) znajdują zastosowanie. Warto jednak zasygnalizować, że operatorzy systemu wsparcia w pierwszych latach realizacji Programu zauważyli, że „większość podmiotów trzeciego sektora swoją działalność prowadzi tylko w oparciu o środki budżetu miasta i nie próbuje zbudować swojej strategii rozwoju z innych źródeł finansowania, którym doradcy inkubatora poświęcają dużą część szkoleń i spotkań”. W pierwszym roku realizacji Programu, czyli w roku 2008, sześć dąbrowskich organizacji pozarządowych na realizację ośmiu projektów pozyskało 818,5 tysiąca zł z takich źródeł, jak: Europejski Fundusz Społeczny w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Mechanizm Finansowy EOG oraz Norweski Mechanizm Finansowy – Fundusz dla Organizacji Pozarządowych i Fundusz Inicjatyw Obywatelskich, co stanowiło 28% puli środków wyasygnowanych z budżetu Miasta Dąbrowa Górnicza, zaś dzięki organizowanym przez instytucje systemu wsparcia bezpłatnym szkoleniom oraz konsultowaniu wniosków „poprawiła się jakość składanych projektów i ofert przez podmioty uczestniczące w konkursach.”.

Niestety nie wiemy, czy po zakończeniu realizacji Programu sytuacja uległa zmianie i w którym kierunku – zwiększenia czy zmniejszenia finansowego uzależnienia od samorządu miasta. (...)

51

Rezultaty realizacji polityki wspierania aktywności obywatelskiej w Dąbrowie Górniczej w latach 2007-2014 Podsumowując analizę polityki wspierania aktywności obywatelskiej w Dąbrowie Górniczej w latach 2007-2014, możemy stwierdzić, że: 1. Zbudowano system wspierania aktywności obywatelskiej, wykraczając nawet poza zapisy Programu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego na lata 2007-2014. Utworzono i ustabilizowano działanie instytucji we wszystkich trzech płaszczyznach wyznaczonych przez „Model współpracy”, a mianowicie: stanowienia polityk publicznych, realizacji zadań publicznych, infrastruktury współpracy. Działania adresowano zarówno do organizacji pozarządowych, jak i niezorganizowanych obywateli.

2. Nastąpiła zmiana podejścia do roli obywateli i ich organizacji w procesach stanowienia prawa lokalnego i podejmowania decyzji – od roli jednoznacznie konsultacyjnej do współuczestnictwa w tych procesach.

3. W efekcie tych działań wzrosła liczba wspólnie przygotowywanych projektów strategii, programów, uchwał czy zarządzeń, zarówno dotyczących wprost trzeciego sektora, jak i odnoszących się do współrealizacji polityk publicznych. Przede wszystkim dotyczy to metody przygotowywania Rocznego Programu Współpracy i jego konsultacji. Program obejmuje zarówno wypracowywanie form współpracy niefinansowej, jak i system zlecania zadań, w tym rodzaje zadań, sposób ich zlecania i organizacji konkursu. Jednak organizacje pozarządowe nie angażują się wystarczająco w konsultowanie aktów prawa miejscowego.

3. Zmienia się forma, zakres, wielkość zasobów i liczba realizatorów zadań publicznych. Poszerzono liczbę form współpracy finansowej, poszerzono listę priorytetów, zwiększono liczbę konkursów ofert na realizację konkretnych usług, wzrasta liczba organizacji realizujących zadania publiczne. Jednak nie wszystkie formy są w praktyce wykorzystywane (np. inicjatywa lokalna).

4. Poszerzono katalog pozafinansowych form współpracy, a właściwie wsparcia działalności organizacji pozarządowych. Do nowych ważnych form należy zaliczyć zwolnienia z czynszu za korzystanie z lokali komunalnych, obejmowanie patronatem Prezydenta Miasta inicjatyw organizacji pozarządowych. Ograniczono jednak liczbę form promocyjnych sektora obywatelskiego. Zmniejszyło się korzystanie z już istniejących (Portal), co może być efektem aktywnej działalności promocyjnej w innych obszarach, np. na portalach społecznościowych, takich jak Facebook.

52

5. Rozbudowano i wzmocniono infrastrukturę wsparcia, początkowo organizacji pozarządowych oraz współpracy sektorów publicznego i pozarządowego, a z czasem także aktywności obywatelskiej, w tym również w obszarze ekonomii społecznej. Wydaje się, że pozostają jednak formy aktywności obywatelskiej, których wsparcie należałoby rozważyć (np. w zakresie promocji wolontariatu).

6. Rozwijają się instytucje (Dąbrowskie Forum Organizacji Pozarządowych) i procesy (Festiwal Ludzi Aktywnych) integracji sektora pozarządowego w mieście. Co ciekawe, liczba członków Forum i uczestników Festiwalu są podobne i zwiększają się w porównywalnym stopniu.

7. Odpowiedź na pytanie „Co w wymiarze społecznym przyniosła realizacja polityki wspierania aktywności obywatelskiej?” zilustrujemy danymi ilościowymi o podstawowych formach tej aktywności, jak np. udział w wyborach powszechnych czy liczba zarejestrowanych organizacji pozarządowych, zebranymi w tabeli 7, oraz wynikami badań opinii klientów o jakości usług świadczonych w samorządach (zrealizowanych przez Biostat w 2012 r.).

W komentarzu do diagnozy kondycji społeczeństwa obywatelskiego, opracowanej na potrzeby Programu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w Dąbrowie Górniczej w latach 2008-2013, stwierdzono, że poziom „aktywności obywatelskiej mieszkańców Dąbrowy Górniczej nie wyróżnia się znacznie ponad średnią krajową i z tego względu Dąbrowa Górnicza nie stanowi wyjątku na obywatelskiej mapie Polski”. W okresie realizacji Programu wartość większości wskaźników wzrosła. Kilkunastoprocentowa zmiana netto w liczbie organizacji nie oddaje faktycznych zmian w strukturze organizacji pozarządowych mających siedzibę i działających w mieście. Wzrost o 10 proc. frekwencji w I turze wyborów samorządowych pozwolił Dąbrowie Górniczej utrzymać 5. miejsce wśród powiatów grodzkich w województwie śląskim.

W porównaniu z innymi miastami frekwencję w Dąbrowskim Budżecie Partycypacyjnym należy uznać za wysoką.

Z badań opinii klientów na temat jakości usług świadczonych w samorządach wynika, że „w miastach na prawach powiatu najczęściej do korzystania z usług organizacji pozarządowych przyznawali się mieszkańcy Dąbrowy Górniczej.

Ponad połowa osób uczestniczących w badaniu opinii przyznała, że korzysta z usług organizacji (52,9 proc.). Był to zdecydowanie najlepszy wynik wśród wszystkich jednostek uczestniczących w projekcie, który może świadczyć o rozpoznawalności usług trzeciego sektora wśród mieszkańców i szerokiej dostępności świadczonych przez nie usług w Dąbrowie Górniczej.” [Za: Sprawozdanie z realizacji RPW w 2013 roku].

53

Na podstawie doświadczeń realizacji Programu w okresie 2008-2013 wyznaczono następujące trzy filary Programu na kolejny okres realizacji polityki wspierania aktywności obywatelskiej, czyli lata 2014-2020: 1) działania dotyczące aktywizacji obywatelskiej i zwiększania udziału mieszkańców we współdecydowaniu o rozwoju wspólnoty samorządowej; 2) współpraca samorządu miasta z organizacjami i 3) wdrażanie mechanizmów związanych z ekonomią społeczną.

Podsumowując, możemy stwierdzić, że wdrożony w Dąbrowie Górniczej, na podstawie zapisów Programu Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego na lata 2008-2013, system wspierania aktywności obywatelskiej realizuje ustawowe zasady współpracy w następującym stopniu: 1) zasada pomocniczości – system zorientowany jest na wspieranie działania organizacji pozarządowych i aktywności obywatelskiej, a nie obywateli, co znajduje wyraz w katalogu form, priorytetów i zasobów współpracy na wszystkich trzech płaszczyznach; 2) zasada suwerenności stron – system stwarza warunki do uczestnictwa stron we współpracy, co znajduje wyraz w katalogu form, priorytetów i zasobów współpracy na wszystkich trzech płaszczyznach; organizacjom pozarządowym zagwarantowano instytucjonalną możliwość wypowiadania opinii (dokonywania oceny) na temat sposobu realizacji polityki wspierania aktywności obywatelskiej za pośrednictwem DFOP; 3) zasada partnerstwa – system zapewnia instytucjonalne, prawne i materialne warunki uczestnictwa obywateli, grup społecznych i organizacji pozarządowych w planowaniu, podejmowaniu decyzji i ich realizacji, co znajduje wyraz w katalogu form, priorytetów i zasobów współpracy na wszystkich trzech płaszczyznach; 4) zasada efektywności – model i funkcjonowanie systemu starają się po pierwsze odpowiadać na potrzeby jego potencjalnych użytkowników (samorządu, organizacji pozarządowych, obywateli); na płaszczyźnie realizacji zadań publicznych lista priorytetów i konkretnych zadań publicznych przekazanych do realizacji organizacjom pozarządowym powstaje przy współudziale dąbrowskich organizacji pozarządowych. Po drugie, w pewnym stopniu wykorzystywać montaż finansowy (projekty partnerskie, pozyskiwanie środków zewnętrznych). Pewną słabością systemu jest brak instytucji kontrolnych (typu watchdog), zagwarantowanie DFOP możliwości opiniowania Sprawozdań z realizacji Programu trzeba uznać za pierwszy krok w tym kierunku; 54

5) zasada uczciwej konkurencji – system stwarza równe szanse uczestnictwa we współpracy wszystkim potencjalnie zainteresowanym, choć w przypadku zainteresowania realizacją niektórych zadań publicznych konieczne jest spełnianie powszechnie znanych kryteriów; 6) zasada jawności – system zapewnia dostępność informacji na swój temat, gwarantuje przejrzystość procesów decyzyjnych związanych ze swoim funkcjonowaniem (w szczególności w zakresie tworzenia prawa regulującego współpracę i realizacji zadań publicznych) choć także i tu daje się odczuć brak instytucji kontrolnych (typu watchdog).

System realizuje nie tylko powyższe zasady szczegółowe, ale także zasady ogólnoustrojowe, takie jak: – legalizm – system działa w oparciu o publicznie ustanowione akty prawne, co gwarantuje jego stabilność w okresie obowiązywania ustanowionych zasad, zaś wprowadzane zmiany są przewidywalne i służą rozwojowi współpracy (w trakcie realizacji Programu system został wzbogacony o kilka instrumentów zwiększających udział społeczeństwa we współzarządzaniu miastem, np. Dąbrowski Budżet Partycypacyjny); – dobro wspólne – system zorientowany jest na rozwiązywanie problemów i podnoszenie jakości życia wspólnoty, stara się nie preferować (tu zastrzeżenia budzi, podobnie jak w większości polskich samorządów, obszar sportu) konkretnych grup interesu lub kategorii dobra wspólnego.

55

Rada Pożytku Publicznego Miasta Dąbrowa Górnicza I kadencja w latach 2008-2011

rzecz Grup Społecznych Wymagających Wsparcia „Integracyjne Spotkania Przyjaciół – Polska”

Przewodniczący: Piotr Drygała – Kierow-

Arkadiusz Rybak – przedstawiciel Dą-

nik Biura Organizacji Pozarządowych Wiceprzewodnicząca: Alicja Kowalska

– przedstawicielka Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych – Stowarzyszenie CIVITAS Wiceprzewodniczący: Krzysztof Tamborek – Radny Miasta Sekretarz: Łukasz Komoniewski – In-

spektor Wydziału Zdrowia, Polityki Społecznej i Aktywizacji Zawodowej Alicja Krypciak – Radna Miasta Robert Koćma – Pełnomocnik Prezy-

denta Miasta Jacek Różycki – przedstawiciel Dą-

browskiego Forum Organizacji Pozarządowych – Regionalne Stowarzyszenie Kulturalne Zbigniew Rusek – przedstawiciel Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych – Fundacja na rzecz Edukacji, Profilaktyki i Terapii Uzależnień „DROGA” Jerzy Sęk – przedstawiciel Dąbrow-

skiego Forum Organizacji Pozarządowych – Europejska Organizacja na

aneks

Rada Pożytku Publicznego

browskiego Forum Organizacji Pozarządowych – Towarzystwo Przyjaciół Dąbrowy Górniczej, od 14.12.2009 za Bartosza Matylewicza ze Stowarzyszenia Zielone Zagłębie

Rada Działalności Pożytku Publicznego II kadencja w latach 2011-2013 Przewodnicząca: Alicja Kowalska – przedstawicielka Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych – Stowarzyszenie CIVITAS Wiceprzewodniczący: Bogdan Zandecki – przedstawiciel Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych – Stowarzyszenie „NEURON” Pomocy Dzieciom i Osobom Niepełnosprawnym Marcin Bazylak – Pełnomocnik Prezydenta Miasta Zdzisława Krygier – przedstawicielka Prezydenta Miasta – Zastępczyni Naczelnika Wydziału Zdrowia, Polityki Społecznej i Aktywizacji Zawodowej

57

Piotr Drygała – przedstawiciel Prezydenta Miasta – Kierownik Biura Organizacji Pozarządowych

Organizacji Pozarządowych – Stowarzyszenie „NEURON” Pomocy Dzieciom i Osobom Niepełnosprawnym

Katarzyna Zagajska – przedstawicielka Rady Miejskiej

Marcin Bazylak – Pełnomocnik Prezydenta Miasta,

Tomasz Osuszek – przedstawiciel Rady Miejskiej

Joanna Mizera – przedstawicielka Prezydenta Miasta – Główna Specjalistka Wydziału Zdrowia, Polityki Społecznej i Aktywizacji Zawodowej

Jacek Różycki – przedstawiciel Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych – Polskie Towarzystwo Kulturalne Marzena Łykowska – przedstawicielka Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych – Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, koło Dąbrowa Górnicza Ewa Filus-Oberc – przedstawicielka Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych – Stowarzyszenie Reumatyków i ich Sympatyków „Soma”.

Rada Pożytku Publicznego Miasta Dąbrowa Górnicza III kadencja w latach 2013-2015 Przewodnicząca: Jadwiga Kowalik – przedstawicielka Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych – Stowarzyszenie Kobieta Liderem Świata Wiceprzewodniczący: Bogdan Zandecki – przedstawiciel Dąbrowskiego Forum

58

Piotr Drygała – przedstawiciel Prezydenta Miasta – Kierownik Biura Organizacji Pozarządowych i Aktywności Obywatelskiej Katarzyna Zagajska – przedstawicielka Rady Miejskiej Tomasz Osuszek – przedstawiciel Rady Miejskiej Agnieszka Zagrodnik – przedstawiciel Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych – Towarzystwo Przyjaciół Dąbrowy Górniczej, Marzena Łykowska – przedstawicielka Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych – Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, koło Dąbrowa Górnicza Ewa Filus-Oberc – przedstawicielka Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych – Stowarzyszenie Reumatyków i ich Sympatyków „Soma”

Prezydium Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych w latach 2008-2015 kadencja 2008-2011 Przewodniczący: Jacek Różycki – Regionalne Stowarzyszenie Kulturalne Wiceprzewodniczący: Alicja Kowalska – Stowarzyszenie CIVITAS Sekretarz: Jerzy Sęk – Europejska Organizacja na rzecz Grup Społecznych Wymagających Wsparcia „Integracyjne Spotkania Przyjaciół – Polska” Członkowie Prezydium: Zbigniew Rusek – Fundacja na rzecz Edukacji, Profilaktyki i Terapii Uzależnień „DROGA”, Arkadiusz Rybak – Towarzystwo Przyjaciół Dąbrowy Górniczej – 11 grudnia 2009 r. zastąpił Bartosza Matylewicza ze Stowarzyszenia „Zielone Zagłębie”

kadencja 2011-2014 Przewodniczący Prezydium: Jacek Różycki – Polskie Towarzystwo Kulturalne Wiceprzewodnicząca: Alicja Kowalska – Stowarzyszenie CIVITAS Sekretarz: Marzena Łykowska – Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich

przy Miejskiej Bibliotece Publicznej w Dąbrowie Górniczej Członkowie: Ewa Filus-Oberc – Stowarzyszenie Reumatyków i ich Sympatyków „SOMA” w Dąbrowie Górniczej, Bogdan Zandecki – Stowarzyszenie „NEURON” Pomocy Dzieciom i Osobom Niepełnosprawnym

kadencja 2013-2015 Przewodniczący Prezydium: Bogdan Zandecki – Stowarzyszenie „NEURON” Pomocy Dzieciom i Osobom Niepełnosprawnym Wiceprzewodnicząca: Jadwiga Kowalik – Stowarzyszenie Kobieta Liderem Świata Sekretarz: Marzena Łykowska – Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich przy Miejskiej Bibliotece Publicznej w Dąbrowie Górniczej Członkowie: Ewa Filus-Oberc – Stowarzyszenie Reumatyków i ich Sympatyków „SOMA” w Dąbrowie Górniczej, Agnieszka Zagrodnik – Towarzystwo Przyjaciół Dąbrowy Górniczej

59

Członkowie Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych (DFOP) Stan na październik 2014 r.

• Europejska Organizacja na rzecz Grup Społecznych Wymagających Wsparcia „Integracyjne Spotkania Przyjaciół – Polska” • Stowarzyszenie Pszczelarzy w Dąbrowie Górniczej • Fundacja S.O.S dla Zwierząt • Związek Harcerstwa Polskiego • Stowarzyszenie CIVITAS • Edukacyjne Towarzystwo Wspierania Rozwoju Społecznego • Centrum Edukacji Ekologicznej „Ziemia i My” • Grupa Interium • Stowarzyszenie na rzecz Osób Niepełnosprawnych i Bezradnych Życiowo „LINIA” • Fundacja „GODNE ŻYCIE” • Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Hutniczego w Polsce – oddział Hutnictwa Żelaza i Stali w Dąbrowie Górniczej • Stowarzyszenie Krótkofalowców Zagłębia Dąbrowskiego 60

• Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych • Towarzystwo Przyjaciół Dąbrowy Górniczej • Towarzystwo Przyjaciół Dzieci • Polski Komitet Pomocy Społecznej • Fundacja na rzecz Edukacji, Profilaktyki i Terapii Uzależnień „Droga” • Dąbrowskie Stowarzyszenie Rodzin w Kryzysie • Stowarzyszenie Wspierania Samorządności Mieszkańców Dąbrowy Górniczej • PTTK, oddział Dąbrowa Górnicza • UKS „Skołowani” • Stowarzyszenie Użytkowników Działek „Radość”, Dąbrowa Górnicza • Stowarzyszenie „NEURON” Pomocy Dzieciom i Osobom Niepełnosprawnym • Polskie Towarzystwo Kulturalne • Polskie Stowarzyszenie Diabetyków – Oddział Miejski

• Stowarzyszenie dla Dzieci Słabo Widzących i Niewidomych „Razem do celu” • Stowarzyszenie Zielone Zagłębie • Stowarzyszenie „Aktywny rozwój” • Koło Gospodyń Wiejskich w Łęce • Koło Gospodyń w Okradzionowie

Wiejskich

• Koło Gospodyń w Ujejscu

Wiejskich

Okręg Śląski, Koło w Dąbrowie Górniczej • Dąbrowski Klub Bokserski • Stowarzyszenie Kobieta Liderem Świata • Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Diecezji Sosnowieckiej.

• Stowarzyszenie: „Dar Serca”

• Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich – koło Dąbrowa Górnicza • Ochotnicza Straż Pożarna – Okradzionów • Stowarzyszenie Honorowych Dawców Krwi Rzeczypospolitej Polskiej – Klub HDK im.

Adama Bilika przy MIttal Steel Poland S.A. – oddział w Dąbrowie Górniczej • Polski Związek Wędkarski w Katowicach – Koło PZW nr 12 • Chrześcijańskie Stowarzyszenie Dobroczynne

• Uczniowski Klubu Sportowy „Pionier – Ujejsce” • Koło Łowieckie „Dąbrowa” • Unijny Fundusz Przedsiębiorczych – Stowarzyszenie • Stowarzyszenie Nowa Nadzieja • Stowarzyszenie Reumatyków i ich Sympatyków „SOMA” • Zagłębie Wolności – Stowarzyszenie • Stowarzyszenie „Jesteśmy tacy sami” • Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów • Związek Inwalidów Wojennych

• Uczniowski Klub Sportowy „Przemsza”

• Stowarzyszenie Twórców Kultury Zagłębia Dąbrowskiego

• Stowarzyszenie Forum Terenów Zielonych

• Centrum Komunikacji i Mediacji „Dialog”

• Stowarzyszenie Kupców Targowych TARGOWISKO

• Będzińskie Amazonek

• Polski Związek Esperantystów – oddział w Dąbrowie Górniczej

• Polskie Towarzystwo Lekarskie, oddział Dąbrowa Górnicza

• Dąbrowski Klub Karate

• SPELEOKLUB Dąbrowa Górnicza

• Polski Związek Niewidomych –

Stowarzyszenie

61

• Stowarzyszenie Miejska Orkiestra Dęta

• Stowarzyszenie Rowerowa Dąbrowa

• Stowarzyszenie ODFRONTU

• Stowarzyszenie Mieszkańców Dąbrowy Górniczej DĄBROWIAK

• Stowarzyszenie IRBIS • Stowarzyszenie Absolwentów i Studentów Wyższej Szkoły Biznesu w Dąbrowie Górniczej • Fundacja na rzecz promowania aktywności osób niepełnosprawnych „Wygrajmy razem” • S.I.M. Od Juniora do Seniora • Ochotnicza Tucznawa

62

Straż

Pożarna

• Dąbrowskie Stowarzyszenie Abstynentów „Klub Blok” • Spółdzielnia Socjalna „GREEN GO” • Stowarzyszenie „Dąbrowa na plus” • Będziński Klub „Ghost Bikers”

Rowerowy

Lista organizacji współpracujących z Inkubatorem (z ISP współpracują organizacje zrzeszone w DFOP oraz podmioty wymienione poniżej) Związek Plastyków Artystów Rzeczpospolitej Polskiej,

Polskie Towarzystwo Sportów Ekstremalnych,

Ochotnicza Straż Pożarna w Błędowie,

Stowarzyszenie „Świat jest dla nas”,

Forum Terenów Zielonych,

Stowarzyszenie Niepełnosprawni Sprawni,

Stowarzyszenie Porozumienie Pokoleń,

Stowarzyszenie „Bądź z nami”,

Towarzystwo Folklorystyczne „Gołowianie”,

Towarzystwo Przyjaciół Jury Krakowsko-Częstochowskiej,

Stowarzyszenie Zdębiali, Klub Sportowy „Stokfis” Trzebiesławice,

Stowarzyszenie Instruktorów I Animatorów „Budzik Społeczny”,

Fundacja „Kulturalny Śląsk”, Ochotnicza Straż Pożarna – Strzemieszyce, Towarzystwo Sportów Obronnych „Muszkiet” w Dąbrowie Górniczej, Stowarzyszenie Promocji Kultury „Zielone Słońce”, Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych, Forum dla Zagłębia Dąbrowskiego – Sosnowiec, Uczniowski Klub Sportowy Dąbrowian, Fundacja Sportów E.Makuli,

Lotniczych

Polski Związek Wędkarski, Okręg Katowice,

im.

Stowarzyszenie Wspierania Samorządności Mieszkańców Dąbrowy Górniczej, Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Dzieci i Młodzieży „Małolat”, Stowarzyszenie Przyjaciół Białej Przemszy,

Dąbrowskie Stowarzyszenie na rzecz Osób Niepełnosprawnych „Otwarte Serca”, Fundacja Lepsza Perspektywa, UKS „Przemsza” Dąbrowa Górnicza Okradzionów, Fundacja Ratujemy Dogi, Stowarzyszenie Zwolenników Airsoftu, Survivalu i Etosu Rzeczypospolitej „Szaser”, Stowarzyszenie Rekreacyjno-Sportowe Aktywna Dąbrowa, Uczniowski Klub Sportowy Pogoria, Stowarzyszenie „Pogoria Biega”, Zagłębiowskie Stowarzyszenie Paralotniowe im. Piotra Kosinia, Stowarzyszenie Klub Motocyklowy Faithless, 63

Fundacja Europejskich Inicjatyw na Śląsku,

Fundacja Cztery Ściany,

Stowarzyszenie Razem w Przyszłość,

Fundacja Szanowny Pan Kot,

Zagórskie Stowarzyszenie Regionalne „Pakosznica”,

Stowarzyszenie Przyjaciół Szkoły „29”,

Uczniowski Klub Sportowy Zryw, Stowarzyszenie Nowe Kobiety Polskie,

Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych z siedzibą w Sosnowcu,

Fundacja Pomocy Zwierzętom MiauKot,

Klub Sportowy Capoeira,

Koło Łowieckie Diana w Dąbrowie Górniczej,

„Dla Ekonomika” Stowarzyszenie Przyjaciół i Absolwentów Zespołu Szkół Ekonomicznych,

Ludowy Klub Sportowy Tęcza, Błędów, UKS Akademia Futbolu Silent, Dąbrowa Górnicza,

Stowarzyszenie Twórców Grafiki Użytkowej, Stowarzyszenie „Przyjazny Dom”,

Centrum Sportów Walki – Fight Boxing, Dąbrowa Górnicza,

Towarzystwo Przyjaciół Dąbrowy Górniczej Odrodzenie,

LKS „Promień”, Strzemieszyce Małe,

Ogólnopolskie Stowarzyszenie Aktywnych,

Międzyszkolny Uczniowski Klub Piłkarski,

Caritas Diecezji Sosnowieckiej, Dom dla Bezdomnych,

Uczniowski Klub Sportowy Akademia Piłkarska Silesia, Dąbrowa Górnicza, Fundacja Wspierania Dzieci „WładCy”,

Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, oddział w Dąbrowie Górniczej,

Śląskie Stowarzyszenie Rodzin „PSYCHE”,

Dąbrowski Klub Narciarstwa Wodnego i Wakeboardingu,

„NASZE ŚLĄSKIE” Społeczno-Kulturalne,

Fundacja Karismo,

Stowarzyszenie

Stowarzyszenie Motocyklowe VC 19-78, Stowarzyszenia Dąbrowa na Plus, Stowarzyszenie Prawdziwy Wizerunek Jezu Ufam Tobie, Stowarzyszenie Krótkofalowców Zagłębia Dąbrowskiego, Klub Sportowy „Unia” Dąbrowa Górnicza, Klub Sportowy Unia Ząbkowice, Górnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A, Klub Sportów Wodnych „Hutnik” Pogoria,

64

Stowarzyszenie „Radość i Nadzieja”,

Dąbrowski Klub Tuningowy, Stowarzyszenie Autorów Polskich, Stowarzyszenie Tu Zagłębie, Fundacja „Pro Salute”, Fundacja Nasze Dzieci, Klub Żeglarzy Pogoria IV, Śląskie Stowarzyszenie Podróżnicze Garuda, Uczniowski Klub Sportowy „Neptun”, Stowarzyszenie Koń w Służbie Człowieka Husar,

Wojewódzki Stowarzyszenie Sportu i Rehabilitacji Niepełnosprawnych START, Stowarzyszenie Promocji Dzielnicy Strzemieszyce, Śląskie Stowarzyszenie Pilotów i Przewodników,

Śląskie Stowarzyszenie Osób bez Krtani, Centrum Wsparcia Społecznego Auxilium, Stowarzyszenie Ogrody Teatru, Fajna Spółdzielnia Socjalna, WTZ Spółka z.o.o,

Stowarzyszenie Krokus,

Fundacja Pomoc Szkole,

Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym koło w Jaworznie,

Fundacja Nasza Edukacja,

Stowarzyszenie Chorych na SM ich Opiekunów i Przyjaciół, Dąbrowska Spółdzielnia Socjalna Vendo, Fundacja Śląskiego Centrum Chorób Serca, Stowarzyszenie na rzecz Profilaktyki Zdrowia Psychicznego oraz Leczenia Zaburzeń Psychicznych „Kompas”, Będzińskie Stowarzyszenie Właścicieli Nieruchomości Osiedla Nowe Warpie, Stowarzyszenie Windsurfingu „Pogoria”, Fundacja Radosny Świat, Fundacja Nieinni,

Stowarzyszenie Budostal-4 Generalny Wykonawca, Dąbrowa Górnicza, Centrum Inicjatyw Lokalnych, Klub Sportowy Mydlice Dąbrowa Górnicza, Stowarzyszenie „Edukacja, Praca, Przedsiębiorczość”, Road Runners MC Poland, Szachowe Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych „Zagłębie”, Fundacja Zielona Perspektywa, Fundacja ANIMAUX, Spółdzielnia Socjalna Reakcja.

Poligraficzno-Wydawnicza Spółdzielnia Socjalna „Eko-Edytor”,

65

FIP (wystawcy w latach 2009-2014) Stowarzyszenie „Zielone Zagłębie”, Stowarzyszenie CIVITAS, Europejska Organizacja na rzecz Grup Społecznych Wymagających Wsparcia „Integracyjne Spotkania Przyjaciół – Polska”, Stowarzyszenie Pszczelarzy w Dąbrowie Górniczej, Związek Harcerstwa Polskiego, Stowarzyszenie na rzecz Osób Niepełnosprawnych i Bezradnych Życiowo „LINIA”,

66

Stowarzyszenie Świata,

Kobieta

Liderem

Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, Centrum Edukacji „Ziemia i My”,

Ekologicznej

Fundacja S.O.S dla Zwierząt, Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych, Stowarzyszenie „Razem do celu”, Stowarzyszenie Forum dla Zagłębia Dąbrowskiego z Będzina, Fundacja im. Jana Dormana z Będzina,

Fundacja „GODNE ŻYCIE”,

Fundacja im. Anny Pasek z Będzina,

Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Hutniczego w Polsce – oddział Hutnictwa Żelaza i Stali w Dąbrowie Górniczej,

Stowarzyszenie Twórców Kultury Zagłębia Dąbrowskiego z Będzina,

Dąbrowskie Stowarzyszenie Rodzin w Kryzysie,

PCK Będzin,

Stowarzyszenie NEURON Pomocy Dzieciom i Osobom Niepełnosprawnym,

Chrześcijańskie Stowarzyszenie Dobroczynne,

Świetlica Środowiskowa Arka z Będzina, Automobil Klub z Będzina,

Regionalne Stowarzyszenie Kulturalne,

Będzińskie Stowarzyszenie Amazonek,

Polskie Stowarzyszenie Diabetyków – Oddział Miejski,

Stowarzyszenie „Aktywne Kobiety” z Sosnowca,

Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich – koło Dąbrowa Górnicza. Stowarzyszenie „Dar Serca”,

Stowarzyszenie Związek Zagłębiowski z Sosnowca, Caritas Diecezji Sosnowieckiej,

Sosnowieckie Stowarzyszenie Sportu Samochodowego „S4”,

Centrum Komunikacji i Mediacji „Dialog”,

Sosnowieckie Stowarzyszenie Amazonek „Życie”,

Stowarzyszenie „Dar Serca”,

Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami w Polsce, koło Jaworzno, Centrum Inicjatyw Lokalnych z Zawiercia, Klub Sportów Ekstremalnych JURA z Zawiercia, Czeladzkie Stowarzyszenie „Rozwój Miasta”, Kluby Wolontariusza z Dąbrowy Górniczej: Zespół Szkół Zawodowych „Sztygarka”, Zespół Szkół Budowlanych, Zespół Szkół Sportowych, I LO, II LO, Zespół Szkół Technicznych, Klub „Serducho” z Zespołu Szkół Ekonomicznych.

Dąbrowskie Stowarzyszenie na rzecz Osób Niepełnosprawnych „Otwarte Serca”, ZHP, Chorągiew Śląska, Hufiec Dąbrowa Górnicza, Polski Związek Niewidomych, Okręg Śląski, Koło w Dąbrowie Górniczej, Polskie Stowarzyszenie Diabetyków, Śląski Zarząd Wojewódzki,

Stowarzyszenie Pszczelarzy w Dąbrowie Górniczej, Regionalne Stowarzyszenie Kulturalne, Stowarzyszenie Promocji „Zielone Słońce”,

Kultury

Caritas Diecezji Sosnowieckiej Dom dla Bezdomnych w Dąbrowie Górniczej, Ochotnicza Straż Pożarna Tucznawa, Stowarzyszenie Reumatyków i ich Sympatyków SOMA, Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe Dąbrowa Górnicza, Fundacja na rzecz Edukacji, Profilaktyki i Terapii Uzależnień „Droga”, Stowarzyszenie Nowa Nadzieja, Polski Związek Niewidomych, Koło w Będzinie, Świetlica Arka działająca przy Parafii Św. Jana Chrzciciela, Będzin, Fundacja Europejskich Inicjatyw na Śląsku, Fundacja Brama Cukermana,

Stowarzyszenie na rzecz Osób Niepełnosprawnych i Bezradnych Życiowo „Linia”,

Stowarzyszenie Rozwoju Kultury Fizycznej Hipoterapii i Jeździectwa „Ostrowy” w Sosnowcu,

Stowarzyszenie Civitas,

Stowarzyszenie S4,

Fundacja S.O.S dla Zwierząt,

Zagórskie Stowarzyszenie Regionalne „Pakosznica”,

Fundacja Godne Życie,

Centrum Inicjatyw Lokalnych w Zawierciu, 67

Klub Wolontariusza z Zespołu Szkół nr 1, Klub „Baczusie” z Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 3, Klub Wolontariusza „Jesteśmy z Wami” z V LO im K.J. Zamoyskiego, Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami w Polsce, Koło w Jaworznie, Stowarzyszenie Przyjaciół Szkoły „29”, Miejski Klub Sportowy, Stowarzyszenie Absolwentów i Studentów Wyższej Szkoły Biznesu w Dąbrowie Górniczej, Unijny Fundusz Przedsiębiorczych – Stowarzyszenie, Klub Rekreacyjno-Sportowy TKKF „Triatlon”, Dąbrowa Górnicza, Będzińskie Stowarzyszenie Amazonek, Lokalna Inicjatywa Mieszkańców Będzina „Miasto w kwiatach”,

Stowarzyszenie Dar Serca, Towarzystwo Folklorystyczne Gołowianie, Stowarzyszenie Klub Abstynentów „Blok”, Centrum Sportów Walki – Fight-Boxing – Dąbrowa Górnicza, Stowarzyszenie Pogoria Biega, Fundacja For Animals, Stowarzyszenie Miejska Orkiestra Dęta, Dąbrowa Górnicza, Stowarzyszenie Rowerowa Dąbrowa, Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów – Oddział Rejonowy w Dąbrowie Górniczej, Stowarzyszenie „Miasta w Internecie”, Stowarzyszenie Motocyklowe VC 19-78,

Warsztaty Terapii Zajęciowej przy stowarzyszeniu „Bądź z Nami”,

Śląskie Centrum Edukacji Sportowej,

Ochotnicza Straż Pożarna Tucznawa,

Mobilne Centrum Informacji OHP.

Stowarzyszenie Odfrontu, Spółdzielnia Socjalna Transkolektyw,

Stowarzyszenie Rekreacyjno-Sportowe Aktywna Dąbrowa,

Polskie Stowarzyszenie „Dom Europejski”, Oddział Sosnowiec,

Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Dzieci i Młodzieży „Małolat”,

Wolontariusze z Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej,

SIM od Juniora do Seniora,

Klub Wolontariusza – Szkolne Koło CARITAS przy Zespole Szkół Sportowych,

Stowarzyszenie Czysty Las,

Stowarzyszenie „Razem do celu” Międzyszkolny Klub Uczniowski – Klub Piłkarski, 68

Polski Związek Niewidomych, Okręg Śląski, Koło w Dąbrowie Górniczej,

Koło Historyczno-Teatralne „HiT”,

Spółdzielnia Socjalna „Greengo”, Stowarzyszenie Daj Mi Szansę, Stowarzyszenie „W stronę Słońca”, Stowarzyszenie Capoeira,

Fundacja „Wchodzę w To”,

Spółdzielnia Socjalna Reakcja,

Stowarzyszenie Sportowe NOL Tychy,

Fundacja „Podziel się z innymi”,

Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, koło w Tychach, Stowarzyszenie „Chcę Słyszeć”,Fundacja Pomóc Więcej,

Koło Pszczelarzy z Zawiercia,

Sosnowieckie Centrum Organizacji Pozarządowych,

Dąbrowski Klub Nart Wodnych i Wakeboardingu,

Stowarzyszenie na rzecz Osób Niepełnosprawnych „Familia”,

Stowarzyszenie Porozumienie Pokoleń,

Fundacja „NIEINNI”, Fundacja Pomóc Więcej,

Fundacja Szanowny Pan Kot,

Towarzystwo Sportów Obronnych Muszkiet,

Stowarzyszenie Centrum Formy,

Stowarzyszenie „Radość i Nadzieja”.

Pracownicy Biura Organizacji Pozarządowych i Aktywności Obywatelskiej • Piotr Drygała,

• Agnieszka Sienkiewicz,

• Marcin Dziubek,

• Anastazja Wypych.

• Dagmara Kucybała (do XII 2008 r.),

Pracownicy inkubatorów 1. Osiemnastka w sieci – zumienie Inkubatorów nizacji Pozarządowych: Garbaciak, Michalina Dariusz Świderek

PoroOrgaBeata Lulek,

2. Sieć Inkubatorów Społecznej Przedsiębiorczości: Magdale-

na Mike, Aleksandra Nadolna i Daria Sąsiadek 3. Inkubator Społecznej Przedsiębiorczości Województwa Śląskiego: Magdalena Mike, Aleksandra Nadolna, Daria Sąsiadek i Kaja Jagodzińska

69

Spis treści Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Zbigniew Podraza • Partnerska Dąbrowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Andrzej Porawski • Dobre doświadczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Jakub Wygnański • Partycypacja jest ważna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Piotr Frączak • Organizacje pozarządowe jako forma partycypacji . . . . . 11 Budując modelowe rozwiązania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Mapa wspierania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Opis mapy wspierania aktywności obywatelskiej w Dąbrowie Górniczej . . 17 Mapa wspierania aktywności obywatelskiej w Dąbrowie Górniczej . . . . . . 19 Analiza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Ryszard Skrzypiec • Ocena systemu wsparcia organizacji pozarządowych i inicjatyw lokalnych w Dąbrowie Górniczej . . . . . . . . . 39 Aneks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Rada Pożytku Publicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Prezydium Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych w latach 2008-2015 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 Członkowie Dąbrowskiego Forum Organizacji Pozarządowych . . . . . . 60 Lista organizacji współpracujących z Inkubatorem . . . . . . . . . . . . . . . . 63 FIP (wystawcy w latach 2009-2014) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Pracownicy Biura Organizacji Pozarządowych i Aktywności Obywatelskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 Pracownicy inkubatorów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69