Η ιστορία της ταχυδακτυλουργίας από αρχαιοτάτων χρόνων μέρχι σήμερα

ΚΡΙΣΤΟΦΕΡ

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ

ΤΑΧΥ∆ΑΚΤΥΛΟΥΡΓΙΑΣ ΣΤΗΝ

Ε ΛΛΑ∆Α

από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερα

[...] παρ’ ἣν ἰδὲ τειχίον παρῳκοδομημένον, ὥσπερ τοῖς θαυματοποιοῖς πρὸ τῶν ΕΚΔΟΣΕΙΣ ο σ ε λ ότ ο ς ἀνθρώπων πρόκειται τὰ παραφράγματα, ὑπὲρ ὧν τὰ θαύματα δεικνύασιν. ῾Ορῶ, ἔφη. Πλάτωνος, Πολιτεία, 514a-515a 427-347 π.Χ.

Τιτλος Η Ιστορία της Ταχυδακτυλουργίας από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερα Συγγραφέας Γούσης Χριστόφορος [Κρίστοφερ] Σειρα Ιστορία [7358]0711/01

Copyright© 2011 Γούσης Χριστόφορος [Κρίστοφερ]

Πρώτη Εκδοση Αθήνα, Ιούλιος 2011

ISBN 978-960-9499-76-7

Η επιμέλεια της έκδοσης έγινε από τις εκδόσεις οσελότος

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν.

2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η κατ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα Τηλ. : 210 6431108 ekdoseis.ocelotos@gmail.com, ocelotos@otenet.gr www. ocelotos. gr

e-mail:

ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ ΜΑΓΟΣ Η λέξη ΜΑΓΟΣ κατά τους περισσότερους προέρχεται από τα βάθη της Ανατολής από μια

μηδική ή περσική φυλή τους, ΜΑΓΩΓ. Ασκούσανε καθήκοντα ιερατικά της θρησκείας του Ζωροάστρη. Ήταν μελετητές της αστρολογίας της ιατρικής των φυσικών και απόκρυφων επιστημών, αλλά ο πρωταρχικός τους στόχος ήταν η κατάκτηση της σοφίας. Σιγά σιγά σε όλη την Ανατολή ο όρος ΜΑΓΟΣ αποδιδόταν σε όλους τους φιλοσόφους, τους εμπνευσμένους, τους ξεχωριστούς. Τέτοιοι σπουδαίοι άνθρωποι ήταν και οι τρεις ΜΑΓΟΙ που πήγαν να προσκυνήσουν το ΧΡΙΣΤΟ. Περίπου τον 6ο π.Χ. αιώνα έφτασαν στα παράλια της Μικράς Ασίας με τα περσικά στρατεύματα ως ιερείς και σύμβουλοι των βασιλέων, όπου τους γνώρισαν και οι Έλληνες με την ονομασία ΜΑΓΩΓ ή ΜΑΓΟΥΣΑΙΟΙ και την τεχνική των τελετών τους ΜΑΓΕΙΑ. Μια ομάδα Μαγώγ είχαν αναπτύξει ειδίκευση επί των ιερατικών τους καθηκόντων σε τελετές από τις οποίες οι θεοί απαιτούσαν την τιμωρία των ανθρώπων για τα λάθη και τις παραλήψεις τους για να εξευμενιστούν. Έτσι δημιουργήθηκε μια νέα τάξη Μαγώγ, που τώρα όμως έναντι αμοιβής εκτελούσαν τελετές όχι για τους θεούς, αλλά ανθρώπων πελατών, που ζητούσαν να καταστρέψουν τον αντίζηλό τους. Κάνανε αυτό που σήμερα λέγεται Μαγεία [μάγια]. Δηλαδή την προσπάθεια κάποιου με διάφορα μέσα και τρόπους, να επηρεάσει την ψυχή, το νου και κατά συνέπεια το σώμα του ανθρώπου. Οι ταχυδακτυλουργοί διεθνώς ονομάζονται MAGICIAN – ΜΑΓΟΙ με την καλή έννοια, ότι είναι κάτοχοι πάσης ΣΟΦΙΑΣ και ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ!

ΜΑΓΕΙΑ Μαγεία είναι ο πλούτος της γνώσης για την ανάπτυξη της ανθρώπινης διάνοιας και σοφίας. ΘΑΥΜΑ - ΘΑΥΜΑΤΟΠΟΙΟΣ Η λέξη προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό θαυμάσιον – θαύμα –

θαυμάζω – απορώ, απίστευτο, ανεξήγητο, ασύνηθες, καταπλήσσομαι. Ο θαυματοποιός είναι αυτός που δείχνει ότι αυτά που παρουσιάζει είναι ένα υπερφυσικό γεγονός που δεν μπορεί να ερμηνευτεί με τα κοινώς αποδεκτά κριτήρια. Στην αρχαία Ελλάδα θαυματοποιούς ονόμαζαν τους ταχυδακτυλουργούς, τους ακροβάτες και γενικώς τους καλλιτέχνες του θεάματος.

(ILLUSION) ΨΕΥΔΑΙΣΘΗΣΗ. Μη αληθινό γεγονός - που μοιάζει αληθοφανές. Προέρχεται από

την ελληνική λέξη, ΛΙΖΩ = παίζω ή και σχίζω. Κατά τον Ησύχ. ΛΙΖΕΙ = παίζει, ΛΙΖΟΥΣΙ = παίζουσι = παιχνιζίσματα = παιχνιδίσματα της αίσθησης = ψεύτικη αίσθηση = ψευδαίσθηση.

ΤΑΧΥΔΑΚΤΥΛΟΥΡΓΟΣ Ταχυδακτυλουργός είναι ο λεγόμενος στην αρχαία Ελλάδα θαυματοποι-

ός. Η λέξη μεταφράστηκε στα ελληνικά από τη γαλλική λέξη prestitizater = επιδέξια δάχτυλα. Ο ταχυδακτυλουργός είναι ένας χαρισματικός καλλιτέχνης διασκεδαστής και η ταχυδακτυλουργία είναι τέχνη.

ΦΑΚΙΡΗΣ Λέξη με αραβική προέλευση – περιπλανώμενος, φτωχός. Στην αρχαιότητα ανήκε και αυτός στους θαυματοποιούς. Είναι αυτός που εκτελεί εντυπωσιακά πειράματα πάνω στο σώμα του, που για το θεατή είναι αδιανόητα. Όλα όμως είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν μετά από εξάσκηση και να εκτελεστούν με μεγάλη προσοχή. Ορισμένες εκτελέσεις αυτών των πειραμάτων γίνονται και με τεχνητά μέσα.

ΠΡΟΦΗΤΗΣ Η λέξη προέρχεται από το αρχαιοελληνικό ΠΡΟ - ΦΗΜΙ = Λέω, προλέγω, αναγγέλλω.

Στην αρχαία Ελλάδα θεωρείτο ότι ο Προφήτης ήταν αυτός που μετέφερε στους ανθρώπους τις βουλήσεις των θεοτήτων, θετικές ή αρνητικές.

ΙΕΡΕΑΣ - ΙΕΡΕΙΑ Στον αρχαίο κόσμο σχεδόν σε όλες τις θρησκευτικές δοξασίες, το ιερατείο

ασκούσε την τέχνη της εκτέλεσης των τελετών των βουλήσεων των θεών που ελάμβαναν μέσω των προφητών. Στα ιερατεία των ιστορικών χρόνων όλων των τότε αναπτυγμένων πολιτισμών, ήταν συγκεντρωμένη όλη η γνώση του τότε γνωστού κόσμου. Τα ιερατεία ήταν οι θεματοφύλακες των αξιών, οι οραματιστές των αρχών της ιδανικής κοινωνίας. Αυτές τις τελετές τις πραγματοποιούσαν στους ειδικούς χώρους – ναούς.

ΠΥΘΙΑ Ήταν η πρώτη τη τάξη από τις ιέρειες των ναών. Η Πυθία μέσα από μια διαδικασία τεχνικών

παραισθήσεων, ελάμβανε από τη θεότητα στην οποία υπηρετούσε τις σωστές απαντήσεις (χρησμούς) των ερωτήσεων που της υποβάλλονταν από τους ενδιαφερόμενους. Στις ερωτήσεις οι απαντήσεις δίνονταν από την ίδια με τη βοήθεια των ιερέων.

ΜΑΝΤΗΣ Ο μάντης – μάντιδα (πάντα στην αρχαία Ελλάδα ) ήταν ο ερμηνευτής των οιωνών, φυσικών παράδοξων γεγονότων και γενικώς αυτός που μπορούσε να μελλοντολογίσει ερμηνεύοντας τα «σημεία». Πολλές φορές το ίδιο πρόσωπο ήταν και προφήτης και ιερέας.

ΠΑΓΑΝΙΣΜΟΣ Είναι λέξη λατινική και σημαίνει χωριάτης (αμόρφωτος, πρωτόγονος, απολίτιστος).

Η λέξη προσδιορίζει τις πολυθεϊστικές θρησκείες και με τον όρο παγανιστικές αντιλήψεις αναφέρονταν κατά την περίοδο του εκχριστιανισμού, σε όσους ήταν ακόμα προσκολλημένοι στη λατρεία των προγόνων τους και δεν ασπάζονταν τα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης.

ΣΑΜΑΝΙΣΝΟΣ Η λέξη προέρχεται από τη γλώσσα των ΣΑΜΑΝ ρωσικοσιβιρικής-ασιατικής κατα-

γωγής, που δηλώνει την τεχνική της έκστασης (σαμάνα). Ο Σαμάνος ήταν ιερέας, δάσκαλος της έκστασης, μάγος, γιατρός, ψυχοπομπός, ποιητής, μυστικιστής, έκανε φακιρικά «θαύματα» και μπορούσε η ψυχή του να εγκαταλείψει το σώμα προς τους ουρανούς ή προς τον άλλο κόσμο.

ΔΑΙΜΟΝΕΣ Στην αρχαιότητα οι δαίμονες ήταν ενδιάμεσες οντότητες μεταξύ ανθρώπων και θεών

(αγαθοδαίμονες). Τα Εκαταία ήταν μια ετήσια γιορτή-τελετή της Αίγινας που οι ιστορικοί μελετητές την ονομάζουν «εστία λαϊκής δεισιδαιμονίας». Με την επικράτηση του χριστιανισμού οι δαίμονες μετατράπηκαν σε διαβολικά όντα.

ΘΕΟΥΡΓΙΑ Τίτλος που δημιουργήθηκε από το έργο του Ιουλιανού που ήταν γιος του Χαλδαίου φιλοσόφου Ιουλιανού το 2ο περίπου μ.Χ. αιώνα. Το έργο του «ΛΟΓΙΑ ΔΙ ΕΙΠΩΝ». Είναι όλο μυστικιστικούς στίχους με χρησμούς, «θεοπαράδοτοι». Θεουργία επίσης είναι η μελέτη της απόκρυφης επιστήμης από τους Νεοπυθαγόρειους και τους Νεοπλατωνικούς.

ΒΑΣΚΑΝΙΑ Η λέξη πιθανώς να προέρχεται από το αρχαίο ΒΑΣΚΕΝΕΙΝ - ΦΑΕΣΙ ΚΑΙΝΕΙΝ – φονεύει

με τα μάτια ή από τη ρίζα ΒΑΣΚΕΙΝ που κατά τον Ησύχιο σημαίνει ΚΑΚΟΛΕΓΕΙΝ ΛΕΓΕΙΝ. Η βασκανία είναι ο φθόνος, μια ενεξέλεκτη ψυχική κατάσταση που δημιουργεί μια κακοποιό δύναμη τη βασκανία [μάτιασμα] με στόχο και επιδίωξη την κακοδαιμονία του άλλου. Στην αρχαιότητα την απαλλαγή από τη βασκανία την έκανε η ΠΕΡΙΜΑΚΤΡΙΑ [ξεματιάστρα] από το ρήμα περιμάσω = καθαρίζω, εξαγνίζω.

ΜΕΝΤΙΟΥΜ Η λέξη διεθνώς έχει λεηλατηθεί. Στα ελληνικά μεταφράζεται (ενδιάμεσος - μέσω του

οποίου) και είναι ταυτισμένη με τους κοινούς απατεώνες, μελλοντολόγους, τους αδίστακτους καταχραστές της ανθρώπινης αφέλειας. Τα θύματά τους είναι οι ενδιαφερόμενοι αγοράς ελπίδας και οι αδύναμοι ανθρώπινοι χαρακτήρες.

4™

Κ

υρίες και κύριοι, ladies and gentlemenes, madames and monsieurs, Maine damen und herren. Με χαρά σας παρουσιάζω το μεγαλύτερο και καλύτερο ταχυδακτυλουργό-μάγο του κόσμου. Κυρίες και κύριοι υποδεχτείτε τον... Τα φώτα ανάβουν, οι κουρτίνες ανοίγουν, ο ΜΑΓΟΣ στη σκηνή, το θέαμα αρχίζει... οι θεατές όρθιοι χειροκροτούν. Ο ΜΑΓΟΣ επανέρχεται στη σκηνή για τελευταίο χαιρετισμό και δυστυχώς το θέαμα έλαβε τέλος για απόψε. Πολλοί θα έρθουνε και την επομένη να το ξαναδούν και αρκετοί ίσως για τρεις, τέσσερις ή και πέντε φορές ακόμη. Αλήθεια τι θέαμα είναι αυτό, που πραγματικά όποιος το παρακολουθήσει μένει τόσο ευχαριστημένος, που δε θα χάσει την ευκαιρία να ξαναγίνει θεατής, όταν θα βρεθεί πάλι στο δρόμο του; Μα τι άνθρωπος είναι αυτός που από το καπέλο του βγάζει κουνέλια, από ένα τόσο δα μαντιλάκι εμφανίζει ολοζώντανο περιστέρι, που μέσα από τα άδεια δάκτυλά του εμφανίζει ατελείωτα τραπουλόχαρτα, που αιωρεί τη βοηθό του στον αέρα, την τεμαχίζει στα τέσσερα και την επανασυναρμολογεί, που μέσα από άδεια κλουβιά εμφανίζει ολοζώντανες τίγρεις και λιοντάρια, που ακόμα αεροπλάνα και τρένα εξαφανίζει, μπροστά στα έκπληκτα μάτια των θεατών χωρίς να αντιληφθούν τίποτα; Τι οφθαλμαπάτη είναι αυτή που διαταράσσει τη διαχωριστική γραμμή της αληθινής πραγματικότητας και σε πάει στο φανταστικό; Μήπως είναι επιτακτική ανάγκη να διευρυνθεί και να θεμελιωθεί η αληθινή υπόσταση της όρασης ξανά; Και πώς τα καταφέρνει αυτός ο άνθρωπος όλα αυτά; Είναι προικισμένος από τη φύση με ειδικά χαρίσματα; Έχει εγκεφαλικές δυνάμεις για την επίτευξη των κατορθωμάτων του; Σωματική δεν έχει, είναι ίδιος με εμάς. Τέλος πάντων πρέπει να μας δώσει κάποιος μια εξήγηση για όλα αυτά. Αυτό το βιβλίο γράφτηκε για αυτόν ακριβώς το λόγο να βάλει τα πράγματα στη σωστή βάση και να ενημερώσει τον αναγνώστη προς τη σωστή κατεύθυνση. Στη σημερινή εποχή όλα τα παραπάνω τα παρουσιάζει ο ΤΑΧΥΔΑΚΤΥΛΟΥΡΓΟΣ. Διεθνώς έχει επικρατήσει η λέξη ΜΑΓΟΣ (magician). Τι είναι όμως ο ταχυδακτυλουργός και τι είναι η ταχυδακτυλουργία; Ο ταχυδακτυλουργός είναι ένας χαρισματικός καλλιτέχνης διασκεδαστής και

™5

Το παιχνίδι των κρίκων στην αρχαία Κίνα.

Λίθινες ζωγραφικές παραστάσεις στην αρχαία Κίνα.

Πουλιά και ψάρια, εργαλεία ταχυδακτυλουργών στην αρχαία Κίνα.

η ταχυδακτυλουργία είναι τέχνη. Ο ταχυδακτυλουργός εκμεταλλεύεται τους φυσικούς νόμους, τις ιδιότητες της χημείας, του φωτός, του ήχου και με συνδυασμό τεχνικής εξάσκησης και θεατρικής σπουδής, παρουσιάζει αυτό το θέαμα που σε πείθει για το αδιανόητο, το ακατόρθωτο, το υπερφυσικό, με μοναδικό στόχο και σκοπό την ψυχαγωγία. Η εμφάνιση των πρώτων ταχυδακτυλουργών και μαζί τους η τέχνη του ταχυδακτυλουργού, χάνονται στα βάθη των αιώνων και πιθανότατα ξεκίνησε μέσα από τα αρχαία ιερατεία. Αυτό βγαίνει ως συμπέρασμα, γιατί αφότου το ανθρώπινο γένος οργανώθηκε σε κοινωνίες, συναντούμε δύο φορείς να προσπαθούν να κυριαρχήσουν επί των λαών. Το κράτοςεξουσία και το ιερατείο-θρησκεία. Στις πρωτόγονες φυλές, την ηγεσία, την εξουσία και τη θρησκεία την κατείχαν ένας, ο ΜΑΓΟΣ. Ακόμα κι όταν ήταν διαχωρισμένες, ο μάγος και αργότερα τα ιερατεία, είχαν ανέκαθεν μεγάλη επιρροή και σεβασμό από την εξουσία και σχεδόν πάντα είχαν μια θέση συμβούλου δίπλα στους βασιλιάδες και αρχηγούς. Πολλές φορές αυτοί οι παντοδύναμοι ιερείς, για να γίνουν πιστευτοί ή για να μπορέσουν να επηρεάσουν αποφάσεις ή ως εντολοδόχοι της εξουσίας, πραγματοποιούσαν «μαγικές επιδείξεις», βασισμένες σε τρικ τεχνικής ή τεχνολογικής προέλευσης. Ο χαρακτήρας τους ήταν θρησκευτικός και σκοπός τους ο εντυπωσιασμός για την ευκολότερη παραδοχή της τότε κυρίαρχης δοξασίας και της ανετότερης επίτευξης των σκοπών του ιερατείου. Οι μηχανικές κατακτήσεις της αρχαιότητας και μάλιστα στον τομέα του αυτοματισμού, χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον από τα ιερατεία για λόγους εντυπωσιασμού. Πόρτες ναών άνοιγαν μόνες τους, αγάλματα μιλούσαν ή έβγαζαν φωτιές από το στόμα τους, άνθρωποι οδηγούνταν σε υπόγειες εγκαταστάσεις για να «συναντηθούν» με τους νεκρούς. Ο έλεγχος της κατάστασης ξεφεύγει από τα ιερατεία και οι «ξύπνιοι»της εποχής άρπαξαν την ευκαιρία και άνοιξαν έναν καινούργιο δρόμο στην ιστορία της ταχυδακτυλουργίας. Έτσι σιγά σιγά δημιουργήθηκε μια νέα κατηγορία, αυτή των «θαυμα-

6™ η ιστορια τησ ταχυδακτυλουργιασ ...

τοποιών», οι οποίοι εξασκήθηκαν στην παρουσίαση θεάματος για ψυχαγωγία και έτσι έβγαζαν το ψωμί τους. Όλα αυτά συνέβαιναν σε όλους τους τότε αναπτυγμένους πολιτισμούς από τα βάθη της Ασίας, (Χαλδαίους κ.τ.λ.) στην Αίγυπτο αλλά και στην αρχαία Ελλάδα. Έτσι σιγά σιγά η εξέλιξη έφερε την τέχνη του ταχυδακτυλουργού-θαυμα­τοποιού. Έγινε θέαμα ψυχαγωγίας και παρουσιάζεται μέχρι σήμερα. Στους αρχαίους χρόνους τους συναντάμε να ψυχαγωγούν τους βασιλιάδες, τους φαραώ, αλλά και τον απλό λαό σε λαϊκές εορτές και πανηγύρια. Ο άνθρωπος από εκείνα τα χρόνια μέχρι σήμερα απολαμβάνει –περιέργως ευχάριστα– την τέχνη του ταχυδακτυλουργού και αφήνεται εύκολα στην παραπλάνηση των αισθήσεων και του μυαλού και αποδέχεται τα ένα σωρό ευφυή τεχνάσματα από θέση παρατηρητή, που ξεχνά ποια είναι τα όρια της πραγματικότητας. Ο καθένας μας όμως μπορεί να αντιληφθεί την πραγματικότητα, δαμάζοντας την ψευδαίσθηση μέσα από μια διαδικασία βαθύτερης κατανόησης. Αρκετές είναι οι αναφορές αρχαίων κειμένων ελληνικών και άλλων που περιγράφουν μαγικές ταχυδακτυλουργικές επιδείξεις. Η αρχαία Αίγυπτος και η αρχαία Μεσοποταμία είναι ίσως οι χώρες που η κοινή γνώμη τις συνδέει με τη μαγεία και τις μαγικές περιπέτειες. Στο Βερολίνο (στο μουσείο της Περγάμου) υπάρχει ένας αιγυπτιακός πάπυρος που λέγεται ότι έχει γραφτεί περίπου το 1500 π.Χ. και ότι τα γραφόμενα, αναφέρονται σε γεγονός που έγινε 1000 χρόνια πριν. Αυτά τα γεγονότα που περιγράφονται ανάγονται στην αιγυπτιακή μυθολογία, όπως και στην ελληνική που θα αναφερθούμε σ’ αυτά παρακάτω. Έχουν σχέση με περιπλανώμενους θαυματοποιούς, ιερομαντεία και χρησμούς. Εκείνο που έχει σημασία και σίγουρα έχει σχέση με την τέχνη του ταχυδακτυλουργού και τη μέθοδο του τεχνάσματος είναι η αναφορά του αιγυπτιακού πάπυρου στο τρίτο γιο του Χέοπα τον HARDEDER που ήταν και ο σοφότερος γιος του. Ο γιος είπε μια μέρα στον πατέρα του ότι όλα όσα έλεγαν οι μάγοι είχαν να κάνουν με το παρελθόν και με νεκρούς και ότι αυτός γνωρίζει ότι υπάρχει ένας μόνο μάγος που κάνει θαύματα. Το όνομά του είναι DEDI και είναι φημισμένος για τον αποκεφαλισμό της χήνας και την επανακόλληση της κεφαλής της χωρίς η χήνα να πάθει τίποτα. Ο Χέοπας εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ που έδωσε εντολή στο γιο του να πάει να τον βρει και να τον φέρει από τα βάθη του Νείλου στην Αυλή. Πράγματι ο γιος του με συνοδεία και πλοία βρήκε τον DEDI και τον έφερε στην Αυλή του Χέοπα. Όταν τον συνάντησε ο φαραώ, ειπώθηκε ο εξής διάλογος: – DEDI πώς γίνεται και δε σε έχω ξαναδεί πιο πριν; – Μόνο όποιος προσκαλείται, έρχεται βασιλιά μου. Τώρα που με κάλεσες αμέσως ήρθα και είμαι μπροστά σου.

– Είναι αλήθεια ότι μπορείς να ξανακολλήσεις ένα κομμένο κεφάλι; – Ναι βασιλιά μου, μπορώ να το κάνω.

– Ωραία φέρτε μου ένα καταδικασμένο φυλακισμένο για να κάνεις το πείραμά σου.

– Δεν μπορεί να γίνει σε άνθρωπο, βασιλιά μου. η ιστορια τησ ταχυδακτυλουργιασ ... ™7

Ο φαραώ σκέφθηκε για λίγο και πιθανόν να συμβιβάστηκε, ώστε το πείραμα να εκτελεστεί με τα ζωντανά και τα σύνεργα του μάγου. Ο DEDI πήρε μια χήνα την αποκεφάλισε και τοποθέτησε το σώμα της χήνας στη μια άκρη της αυλής και το κεφάλι στην άλλη άκρη. Ο DEDI είπε τις μαγικές λέξεις και το σώμα της χήνας αναστήθηκε, σηκώθηκε περπάτησε και όταν έφτασε στο κεφάλι αυτό συγκολλήθηκε και η χήνα κακάρισε! Τότε ο φαραώ του είπε να το επαναλάβει με ένα βόδι. Ο DEDI επανέλαβε το πείραμά του, κόβοντας το κεφάλι από το βόδι και το επανασυγκόλλησε. Στη συνέχεια της παράστασης, συμβούλεψε το βασιλιά με διάφορες προφητείες για το μέλλον του. Αυτό λοιπόν το νούμερο που περιγράφεται, του αποκεφαλισμού της χήνας, είναι ένα γνωστό νούμερο που παίζεται ακόμα και σήμερα από πολλούς ταχυδακτυλουργούς. Σίγουρα στην αναφορά της περιγραφής του γεγονότος αυτού από τον πάπυρο, υπάρχει το στοιχείο της υπερβολής, γιατί αυτό το νούμερο παίζεται σήμερα με διαφορετικό τρόπο και δε γίνεται ακριβώς όπως περιγράφεται. Άλλωστε αυτά γράφτηκαν από κάποιον 500-1000 χρόνια μετά το συμβάν. Επίσης ο πάπυρος σε διάφορα σημεία αναφέρει ότι ο DEDI ήταν θηριοδαμαστής, δάμαζε λιοντάρια και ικανός να κάνει τα άγρια ζώα να υπακούουν με πολλή πραότητα. Έτσι εξηγείται ότι ο DEDI ήταν ένας πλανόδιος ταχυδακτυλουργός που παρουσίαζε τεχνάσματα και ότι τα ζώα, η χήνα και το βόδι ήταν μέρος των εργαλείων του. Επίσης ο πάπυρος αναφέρει ότι ο DEDI ήταν 110 χρονών και ότι έτρωγε 100 καρβέλια ψωμί, μισό ψητό βόδι και έπινε 100 κανάτες κρασί για γεύμα!

Ο αιγυπτιακός πάπυρος. Westcar Papyrus Pharaoh Khufu (2589-2566 π.Χ.)

Και αυτή η αναφορά έχει την εξήγησή της, γιατί οι ταχυδακτυλουργοί από εκείνα ακόμη τα χρόνια και μέχρι σήμερα ενθαρρύνουν και ενισχύουν κάθε είδους φήμες και ερμηνείες για τη διατήρηση του μύθου, που είναι και ο επιθυμητός τους στόχος. Καιρός είναι να αναφερθούμε και στο τι γινόταν στον ελλαδικό χώρο, αφού άλλωστε αυτός είναι και ο σκοπός της συγγραφής αυτού του βιβλίου. Σίγουρα ο αιγυπτιακός πάπυρος είναι μια σημαντική πηγή, αφού γράφτηκε 1.500 χρόνια περίπου π.Χ. παρόλο που αναφέρεται και αυτός στην αιγυπτιακή μυθολογία σε 500 8™ η ιστορια τησ ταχυδακτυλουργιασ ...

και παραπάνω χρόνια πριν. Αλλά και η ιέρεια της τοιχογραφίας του προϊστορικού οικισμού του Ακρωτηρίου της Σαντορίνης είναι τουλάχιστον της ίδιας εποχής ίσως και αρχαιότερη. Εάν η μυθική θρυλική Ατλαντίδα, με τη μυθική περιγραφή του μεγάλου πολιτισμού της, ήταν ο κυκλαδικός χώρος του Αιγαίου με ενιαία ξηρά, τότε ο αιγυπτιακός και μινωικός πολιτισμός ήταν τα απομεινάρια του. Ο προϊστορικός οικισμός του Ακρωτηρίου είχε εντοπισθεί από τον περασμένο αιώνα αλλά ο αρχαιολόγος Σπύρος Μαρινάτος το 1967 άρχισε νέες ανασκαφές που έφεραν στο φως σημαντικά ευρήματα. Ανακαλύφθηκε οικισμός με μεγάλη ακμή και πολιτισμό που υπήρχε εκεί από το 3000 π.Χ. Σύμφωνα με τους ιστορικούς με τα στοιχεία που έχουν, αφού γραπτά κείμενα δεν υπάρχουν, το 1550 π.Χ. ένας καταστρεπτικός σεισμός υπήρξε η αφορμή για την αφύπνιση του παλαιού ηφαιστείου που κατέστρεψε τα πάντα. Ήταν τέτοια η καταστροφή που το μισό νησί χάθηκε στη θάλασσα και ολόκληρη η υπόλοιπη περιοχή θάφτηκε στην τέφρα. Η λάβα που εκτινάχθηκε από τον κώνο αλλά και το παλιρροϊκό κύμα της θάλασσας, έκαναν καταστροφές μέχρι τη μινωική Κρήτη, τα παράλια της Ασίας και της Αφρικής. Η τέφρα πάχους πολλών μέτρων όμως προστάτεψε και μέρος του οικισμού που ανακαλύφθηκε. Ένα τμήμα του οικισμού, η λεγόμενη Δυτική Πύλη, φαίνεται να ήταν λατρευτικός τόπος. Εδώ βρέθηκε μια τοιχογραφία που απεικονίζει μια ιέρεια να κρατά στα χέρια της θρησκευτικά σύνεργα. Αυτό είναι ένα από τα παλαιότερα (5.000 ετών) ευρήματά του στον ελληνικό χώρο, που απεικονίζει ιερατικό χώρο. Η τοιχογραφία αυτή φυλάσσεται στο εθνικό αρχαιολογικό μουσείο της Αθήνας. Στην ελληνική μυθολογία στα κατά καιρούς συγγράμματα των αρχαίων συγγραφέων από τον Όμηρο μέχρι τους βυζαντινούς χρόνους, πλούσια είναι η αναφορά για την τέχνη των θαυματοποιώνταχυδακτυλουργών για μαγικές επιδείξεις. Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν αναπτύξει μια ολόκληρη φιλοσοφία για τη ζωή και τον θάνατο. Πίστευαν ότι με το θάνατο η ψυχή πηγαίνει στον Κάτω Κόσμο και ενδιαφέρονταν να μάθουν για τη λειτουργία του, την πρόσβαση σ΄ αυτόν, για την επιβίωση των ψυχών και των χαρακτηριστικών τους και ιδιαίτερα για την επικοινωνία των νεκρών με τους ζωντανούς. Πίστευαν ότι η υπερφυσική δύναμη και τα φυσικά φαινόμενα είναι «σημεία» προς διερεύνηση και ερμηνεία και ότι είναι αναμεμειγμένα με τις ανθρώπινες υποθέσεις. Γι΄ αυτό οι θεοί τους ήταν διπλής μορφής. Κατά το μισό ήταν θεϊκές μορφές και κατά το υπόλοιπο μισό ήταν ανθρώπινα

Η ιέρεια του Ακρωτηρίου της Θήρας.

Φανταστική προτομή του Ομήρου, ρωμαϊκό αντίγραφο (2ος αιώνας) του αυθεντικού ελληνικού (2ος αιώνας π.Χ.). Μουσείο του Λούβρου (Ma 440)

η ιστορια τησ ταχυδακτυλουργιασ ... ™9

Η πέτρα του ΟΜΗΡΟΥ στη Χίο.

πλάσματα. Σε αυτούς έπρεπε να υπακούουν και να τους συμβουλεύονται, καθώς είχαν τη δύναμη να εκτελούν υπερφυσικές πράξεις. Εδώ συναντάμε και θεούς που είχανε και μαγικές δυνάμεις. Όμως πόση αλήθεια εμπεριέχουν οι μύθοι, όχι μόνο οι ελληνικοί αλλά και όλων των λαών και πολιτισμών; Τα περισσότερα γεγονότα που αναφέρονται στους μυθικούς προϊστορικούς χρόνους δεν μπορούν να αποδειχθούν ως αληθινά γεγονότα. Αλλά κάθε μέρα η επιστήμη και η αρχαιολογία με νέα ευρήματα, μας φέρνει αποδείξεις για τους μύθους ως αληθινά γεγονότα. Αλλά για όσα ακόμα είναι αναπόδεικτα το ερώτημα παραμένει κατά πόσο μπορεί να θεωρηθεί ως έγκυρη ιστορική πηγή ένας μύθος και πόσο αξιόπιστα είναι τα στοιχεία που περιέχει. Αν όμως απορριφθεί η εγκυρότητα του μύθου, τότε ως πραγματικά και αληθινά γεγονότα είναι αυτά της ιστορικής περιόδου και μετά και τα αρχαιολογικά ευρήματα. Όμως όλα τα γραπτά που αναφέρονται στη μυθολογία, δεν είναι βγαλμένα μόνο από τη φαντασία αυτών που τα έγραψαν την εποχή εκείνη. Ο μύθος αποτελεί μια σύνθεση ιστορικών γεγονότων και ανθρώπινων βιωμάτων, είναι μια προφορική παράδοση γεγονότων, που διαμορφώνεται, εμπλουτίζεται και γίνεται κτήμα της λαϊκής γνώσης. Όποιος λοιπόν θέλει να φέρει τον τίτλο του ερευνητή, θα πρέπει να μελετήσει προσεκτικά και να αναλύσει τον αρχαίο μύθο, για να μπορέσει να αντιληφθεί το αληθινό ιστορικό κομμάτι που περιέχει. Οι αρχαιότερες γραπτές πηγές των ελληνικών μύθων είναι τα έπη του Ομήρου (ΙΛΙΑΔΑ – ΟΔΥΣΣΕΙΑ), του Ησιόδου (ΘΕΟΓΟΝΙΑ – ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΑΙ). Γραπτές πηγές έχουμε και από λυρικούς και τραγικούς ποιητές (ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ – ΑΙΣΧΥΛΟΣ – ΣΟΦΟΚΛΗΣ) από φιλοσόφους και σοφιστές, (ΘΑΛΗΣ – ΣΩΚΡΑΤΗΣ – ΠΛΑΤΩΝ – ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ – ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ) από ιστορικούς περιπατητές γεωγράφους, (ΗΡΟΔΟΤΟΣ – ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ – ΣΤΡΑΒΩΝ) αλλά και από πολλούς άλλους της ελληνιστικής, της ρωμαϊκής και βυζαντινής περιόδου.

10™ η ιστορια τησ ταχυδακτυλουργιασ ...

ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

O Ερμής

Ο

ΕΡΜΗΣ πριν προαχθεί σε ΟΛΥΜΠΙΟΣ θεός ήταν ένας καθαρά τοπικός θεός των Αρκάδων, που με τα πλούσια προσόντα που διέθετε και ιδιαίτερα τα μαγικά, κατάφερε να γίνει ένας από τους κορυφαίους του Ολύμπου. Τα κατάφερνε πολύ καλά σε πάρα πολλά πράγματα. Ήταν ο προστάτης των οδοιπόρων, των κτηνοτρόφων, ο σύμβουλος των εμπόρων, οδηγός των ψυχών στον Κάτω Κόσμο, ο γιατρός των ασθενών, ο αγγελιοφόρος των θεών και προπάντων ήταν ο θεός της μαντικής και της μαγείας. Ο ΕΡΜΗΣ είχε την ικανότητα να προλέγει το μέλλον τις εξελίξεις. Κατέβαινε στον Κάτω Κόσμο στα έγκατα της γης και η ψυχή του λάμβανε γνώση και μπορούσε να τη μεταφέρει στους θνητούς. Κατείχε τη μαγική χρυσή ράβδο «το κηρύκειο». Η χρυσή αυτή ράβδος του χάριζε ό,τι επιθυμούσε να κυριεύει, να κάνει μεταμορφώσεις από τη μια υπόσταση στην άλλη, αλλά και να θεραπεύει ασθένειες. Η ράβδος αυτή στη μια της άκρη είχε δύο δηλητηριώδη φίδια, που με το δηλητήριό τους θεράπευε ασθένειες. Αυτή τη μαγική ράβδο, (που ακόμα και σήμερα είναι το σήμα κατατεθέν της τέχνης του θαυματοποιού– ταχυδακτυλουργού) θα τη συναντήσουμε και στη μάγισσα ΚΙΡΚΗ που θα αναφερθούμε παρακάτω. Θα λέγαμε ότι ο ΕΡΜΗΣ με την ικανότητά του να ερμηνεύει τα μηνύματα και να μεταμορφώνει με τη ράβδο του, ότι είναι ένας πρόγονος των σημερινών ταχυδακτυλουργών, μαζί βέβαια με τη μάγισσα ΚΙΡΚΗ, την ανιψιά της ΜΗΔΕΙΑ και τον ΑΠΟΛΛΩΝΑ το θεό της μαντικής. Ο ΕΡΜΗΣ όλα αυτά τα κατείχε, γιατί ήταν ο πρωτότοκος εξώγαμος γιος του Δία και της Μαίας.

Κηρύκειο

Ερμοκεφαλή από ερμαϊκή στήλη. Μουσείο Αγοράς.

Ο ΕΡΜΗΣ ψυχοπομπός στον Αχέρoντα. Μαρμάρινη λήκυθος του 430-420 π.Χ.

™11

Ο

ΚΡΙΣΤΟΦΕΡ (Γούσης Χριστόφορος) γεννήθηκε το 1950 στο χωριό Βαρυάδες Ιωαννίνων. Τελειώνοντας το σχολείο , σπούδασε ηλεκτρολόγος μηχανολόγος στην Αθήνα αλλά, όπως λέει και ο ίδιος, γεννήθηκε για να γίνει ταχυδακτυλουργός. Ερέθισμα για την ανάφλεξη της καλλιτεχνικής του δύναμης ήταν ένας πλανόδιος ταχυδακτυλουργός. Είναι αυτοδίδακτος στην τέχνη της ταχυδακτυλουργίας, μιας και στη δεκαετία του ’60 δεν υπήρχε Ακαδημία Ταχυδακτυλουργών. Η σχετική βιβλιογραφία ήταν λιγοστή και δυσεύρετη και οι τότε φτασμένοι καλλιτέχνες ήταν απρόσιτοι και «μυστικοπαθείς». Ξεκίνησε να μαθαίνει την τέχνη, παρακολουθώντας άλλους ταχυδακτυλουργούς, όπου και όποτε του δινόταν η ευκαιρία, ενώ αργότερα πραγματοποιώντας ταξίδια στο εξωτερικό, ήρθε σε επαφή με μεγάλους ταχυδακτυλουργούς και παρακολούθησε επαγγελματικά μαθήματα. Ξεκίνησε σαν ένας πολύ παθιασμένος ερασιτέχνης για να φτάσει σήμερα να είναι ένας διακεκριμένος επαγγελματίας τόσο στον ελληνικό όσο και στο διεθνή χώρο. Είναι παντρεμένος από το 1981 με την Αναστασία Κωνσταντή από την Κύπρο με την οποία απέκτησαν δύο παιδιά, το Γιάννη «Αριστοκράτη» (10/04/1986 - 20/06/2004) και τη Θεοδούλη «Κίρκη». Το 1975 ίδρυσε την Ακαδημία Ταχυδακτυλουργών, με τη μορφή μιας αστικής μη κερδοσκοπική εταιρίας, και είναι ο γενικός υπεύθυνος λειτουργίας της. Με μεγάλη προσπάθεια και πολύ κόπο ο ΚΡΙΣΤΟΦΕΡ εδώ και 35 χρόνια μαζεύει και συγκεντρώνει αφίσες, βιβλία, κοστούμια και εργαλεία Ελλήνων ταχυδακτυλουργών των τελευταίων 200 ετών. Στην αίθουσα της βιβλιοθήκης της Α.Τ υπάρχουν πάνω από 800 βιβλία ελληνικά και ξένα, αρκετά δε από αυτά είναι σπάνια. Η επίσκεψη στο Μουσείο και τη Βιβλιοθήκη είναι ελεύθερη. Στην 1η Ολυμπιάδα Ταχυδακτυλουργών το 2005 παρουσίασε, σε παγκόσμια πρωτιά, ένα δικής του έμπνευσης και κατασκευής θέαμα – ιλούζιον (Illusion), όπου κατάφερε με μαγικό τρόπο να αποδράσει μέσα από ένα φλεγόμενο καζάνι. Ο τρόπος απόδρασής του παραμένει μέχρι και σήμερα ένα μυστήριο. Ένα από τα όνειρά του ΚΡΙΣΤΟΦΕΡ είναι η συγκέντρωση υλικού για την έκδοση βιβλίου με τις βιογραφίες όλων των Ελλήνων ταχυδακτυλουργών και την ιστορία της τέχνης της ταχυδακτυλουργίας στην Ελλάδα. Ειδικευμένος στα παιδικά προγράμματα, λατρεύει να γράφει σενάρια για εικονογραφημένες ιστορίες (κόμικς) τα οποία είναι εμπνευσμένα από τη φαντασία του ή βασισμένα σε πραγματικά περιστατικά της ζωής του. Επιθυμία του να φέρει στα χείλη μικρών και μεγάλων το πολυτιμότερο αγαθό: το γέλιο, επειδή πιστεύει πως ο ταχυδακτυλουργός ως χαρισματικός καλλιτέχνης είναι πάνω απ‘ όλα ψυχαγωγός διασκεδαστής. Η καλλιτεχνική, πολιτιστική και ιδιαίτερα η κοινωνική προσφορά του ΚΡΙΣΤΟΦΕΡ είναι σημαντική. Για όλες αυτές και πολλές άλλες δραστηριότητες ο ΚΡΙΣΤΟΦΕΡ τιμήθηκε από σημαντικά πρόσωπα και φορείς.

12™ η ιστορια τησ ταχυδακτυλουργιασ ...

™13