Εσωτερική Άσκηση - δρόμοι και πρακτικές

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ

Δ Ρ Ο Μ Ο Ι ΚΔ Α Ι ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΡΟΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΝΙΚΟΣ ΚΟΝΙΑΡΗΣ

taizen ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

Τιτλος: ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ, ΔΡΟΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Συγγραφεασ: Νίκος Κόνιαρης Σειρα: Εσωτερική αναζήτηση [6358-0110] Copyright© 2010 Νίκος Κόνιαρης

ΟΜΑΔΑ ΑΣΚΗΣΗΣ nikoskoniaris@yahoo. gr Τηλ.: 6937683670

Πρώτη έκδοση: Αθήνα, Ιούλιος 2010 ISBN 978-960-9499-01-9 Η γενική επιμέλεια της έκδοσης έγινε από τις εκδόσεις οσελότος

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας (Ν.2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) και τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλον) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα.

Ε Κ ΔΟ Σ Ε Ι Σ

ο σ ε λ ότ ο ς Βατατζή 55, 114 73 Αθήνα • •

Τηλ.: 210 6431108 e–mail: ocelotos@otenet.gr

•

www.ocelotos.gr

Για κάποια πράγματα θα ακουστούν λόγια. Κάποια άλλα θα ειπωθούν με το ύφος. Τα υπόλοιπα θα τα καταπιεί η σιωπή…. .

ΜΟΝΟΠΑΤΙ 5

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ

Κ

ανένας δεν εφηύρε την ύπαρξη. Η ζωή συμβαίνει και εμείς είμαστε εκεί μέσα. Το ποτάμι κυλάει και μας παρασέρνει. Κανείς δεν μπορεί να μπει στο ίδιο ποτάμι δεύτερη φορά. Καλό είναι να μπαίνουμε στον ποταμό της ζωής με δική μας πρωτοβουλία, απολαμβάνοντας και κολυμπώντας. Η ταυτόχρονη επίγνωση των ατομικών αλλά και των υπαρξιακών αναγκών, φέρνει πάντοτε καλά αποτελέσματα. Καθώς μπαίνουμε λοιπόν στον εσωτερικό δρόμο, καλό είναι να εκμεταλλευτούμε τη γνώση του παρελθόντος. Πολλοί έκαναν και κάνουν την απόπειρα να συναντηθούν με την αλήθεια, με λιγότερη ή περισσότερη επιτυχία. Δεν είναι έξυπνο να ανακαλύπτουμε ξανά και ξανά τον τροχό. Που όμως τελειώνει η ανοησία και ο μύθος και που αρχίζει η αλήθεια; Η ευθύνη είναι πάντα δική μας. Οι επιλογές εξαργυρώνονται συνεχώς και ποτέ δεν απομακρύνεσαι από το ταμείο της ύπαρξης.

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ Η ιστορία της ύπαρξης είναι μια συνεχή προσπάθεια για εξέλιξη. Το ίδιο και η ανθρώπινη ιστορία. Σε όλα τα στάδια κάθε μορφή ζωής επινοεί τεχνικές πού σκοπό έχουν στην αρχή την επιβίωση και κατόπιν το εύ ζην. Όλες οι πνευματικές παραδόσεις δημιουργούνται όταν λυθεί το ζήτημα της επιβίωσης και εξαφανίζονται όταν, υπαρξιακά, τεθεί πάλι αυτό το θέμα. Κάθε ανθρώπινο πλάσμα έρχεται στον κόσμο ακτινοβολώντας φυσικότητα και απλότητα. Έχοντας την ανάγκη να επιβιώσει τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά συντονίζεται με την κυρίαρχη κουλτούρα αναπτύσσοντας και απορ-

6

ΜΟΝΟΠΑΤΙ

ροφώντας προγράμματα αντίληψης και συμπεριφοράς που πολλές φορές είναι ενάντια στην ίδια τη φύση του. Η ικανότητα να βιώνει την υπαρξιακή πληρότητα έχει χαθεί. Στο βαθμό πού συμμετέχει στη συλλογική παράκρουση και στην επικρατούσα ανοησία γίνεται λόγος ακόμη και για έλλειψη στοιχειώδους ικανοποίησης. Σύντομα η αλλοτρίωση είναι γεγονός, το καινούργιο μέλος μπήκε στο παιγνίδι. Απόκτησε το «δικό του» χαρακτήρα, τη «δική του» προσωπικότητα και όταν αυτά κρυσταλοποιηθούν, η θωράκιση είναι έτοιμη. Καθένας θα υποφέρει πια εξωτερικά από την χαμηλή συνειδητότητα της κοινωνίας επειδή αδυνατεί να έχει προτάσεις και απαντήσεις που να ανταποκρίνονται στις ψυχικές του ανάγκες και εσωτερικά θα υποφέρει από το ΕΓΩ. Σε αυτό το στάδιο η ανοησία της κοινωνίας είναι μέσα μας. Η ατομικότητα υποτάχτηκε στην αγέλη. Η ανάγκη να ανήκουμε κάπου θα καθορίζει τις επιλογές μας στο εξής. Οι πράξεις του καθενός στρέφονται ενάντια στον ΕΑΥΤΟ του. Σ’ αυτή την κατάσταση το μπέρδεμα είναι αναπόφευκτο και οι διάφορες επιλογές δε μπορεί παρά να είναι αντιφατικές. Αυτό είναι το στάδιο στο οποίο γεννιέται η ανάγκη για εσωτερική άσκηση. Ομάδες ανθρώπων που περιφέρονται συνήθως γύρω από κάποιον εμπνευσμένο αναζητητή δημιουργούν τις λεγόμενες πνευματικές παραδόσεις (αν σε βάθος χρόνου δημιουργηθεί κοινωνικό ενδιαφέρον). Άτομα πού έχουν αντιληφθεί το προσωπικό τους αδιέξοδο και την έλλειψη ικανοποίησης πειραματίζονται και ανταλλάσσουν ιδέες πάνω σε τεχνικές πού ευνοούν την ανάπτυξη πνευματικών ικανοτήτων. Σε τέτοια περιβάλλοντα γεννιούνται και εξελίσσονται οι εσωτερικές ασκήσεις.

7

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ

Οι πνευματικές παραδόσεις άλλοτε εξαφανίζονται, άλλοτε εκφυλίζονται και άλλοτε διαστρεβλώνονται ανάλογα με τις ανθρώπινες ανάγκες. Πολλές εσωτερικές ασκήσεις όμως συνεχίζουν να ταξιδεύουν μέσα στο χρόνο, είτε αυτούσιες είτε ανακατεμένες σε μίγμα πίστης-λατρείας-φαντασιοπληξίας και κάποιες φορές εμπλουτισμένες από την εμπειρία και την καθαρή αντίληψη κάποιου αναζητητή. Όλες οι θρησκείες, η φιλοσοφία, η ψυχολογία και η πραγματική τέχνη ανάλογα από ποιες κουλτούρες αναδύονται αποτελούν απλά μια συγκεκριμένη προσέγγιση της ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ. Καθένας πού νιώθει την ανάγκη να μελετήσει και να πειραματιστεί πάνω σε ένα δρόμο καλό είναι να μην το ξεχνά αυτό.

ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑ Αραιά και πού, στην ανθρώπινη ιστορία εμφανίζονται κάποια χαρισματικά άτομα πού έχουν αυξημένη συνειδητότητα. Μετά από προσωπική αναζήτηση και τη βουτιά που κάνουν στον «εαυτό», φέρνουν καινούργιες ιδέες και προσεγγίσεις στο επίπεδο της κοινής αντίληψης. Κάποιες φορές απλώς συνεχίζουν τη ζωή τους ακτινοβολώντας τη νέα εμπειρία και τη μεταμόρφωση πού έχει συντελεστεί. Μερικές φορές όμως προσπαθούν να μοιραστούν την επίγνωση, δημιουργώντας ομάδες, κάνοντας το δάσκαλο και με αυτό τον τρόπο μπαίνουν σε συνδιαλλαγή με την κοινωνία. Αν η κοινωνία είναι έτοιμη και δεκτική στο καινούριο ξεκινάει μια ωραία ιστορία όπου η μέση συνειδητότητα εμπλουτίζεται και διευρύνεται. Σε αντίθετη περίπτωση έχουμε

8

ΜΟΝΟΠΑΤΙ

δράματα. Όπου και να ρίξουμε φως στην ιστορία, το αίμα κυλάει χωρίς ουσιαστικό λόγο. Η διδασκαλία στην αρχική της μορφή διακρίνεται από διαύγεια και απλότητα. Καθώς ο κύκλος της διάδοσης ανοίγει (προχωρημένοι μαθητές-φίλοι-οπαδοίπερίεργοι-αντί­παλοι), η διαστρέβλωση της όποιας αλήθειας είναι κάτι παραπάνω από βέβαιη. Μυθολογίες, συκοφαντίες, παραποίηση, ελλιπής κατανόηση, παραπληροφόρηση, τελετουργικά. Όλα μαζί σε βάθος χρόνου επικάθονται, και η αλήθεια θα γίνει ακίνδυνη. Κάθε εμπνευσμένη διδασκαλία, κάθε καινούργια ιδέα είναι μια επανάσταση. Η μέση συνείδηση κινδυνεύει αν τη δεχτεί. Η θωράκιση εμποδίζει μεγάλες αλλαγές και κατανοήσεις. Για να αφομοιωθεί είναι αναγκαίο να ανακατευτεί με μυθολογία. Οι μύθοι είναι μοντέλα που χρειάζεται το απλοϊκό μυαλό για να κάνει την ταύτιση. Επειδή η ανάγκη για ταύτιση υπάρχει, ο μύθος θα δημιουργηθεί οπωσδήποτε. Κατεβαίνοντας στην κοινή αντίληψη κάθε αλήθεια φορά τα ρούχα της μυθοπλασίας, αποκτώντας το απαραίτητο τυπικό μέρος. Προσπαθώντας να γίνει αφομοιώσιμη, έρχεται ο αναπόφευκτος εκφυλισμός. Με το πέρασμα του χρόνου κάθε πνευματική παράδοση γίνεται ένα μίγμα αλήθειας και ψέματος. Η ουσία και ο τύπος είναι μπερδεμένα. Πολύ συχνά η αλήθεια καταναλώνεται μαζί με το περιτύλιγμα με καταστροφικά αποτελέσματα. Δεν λείπουν οι φορές που το τυπικό και το μυθολογικό μέρος εκλαμβάνεται ως η ουσία κάποιας διδασκαλίας. Ο εκφυλισμός εδώ παρότι είναι πλήρης, ο απόηχος της αλήθειας συνεχίζει να υπάρχει. Ο αναζητητής πρέπει να ερευνήσει, ξεκαθαρίζοντας τα πράγματα. Καθένας οφείλει στον εαυτό του να κάνει

9

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ

αυτή την εργασία. Να καταλήξει τι είναι αλήθεια και τη ψέμα και το καθετί να μπει στη θέση του. Κανένας δε γίνεται να το κάνει για λογαριασμό κάποιου άλλου. Κανενός η γνώμη δε μετράει. Μια αλήθεια πού δεν έχουμε το βίωμά της ισοδυναμεί με ένα ψέμα. Ποτέ η ουσία δεν προσφέρεται, ούτε μεταδίδεται. Κατακτιέται με ένα τρόπο, αφού έρχεται πάντα όταν έχεις προετοιμαστεί, περνώντας μέσα από την προσπάθεια.

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟΝ ΕΑΥΤΟ Όποιος νικά τούς άλλους είναι δυνατός. Όποιος νικά το εγώ του είναι ήρεμος. Λαό Τσέ

Η εσωτερική εργασία δεν είναι για όλους. Αφορά μόνο εκείνους πού νιώθουν έντονη την επιθυμία για αλλαγή και ταυτόχρονα έχουν τη δύναμη και την ενέργεια να προσπαθήσουν. Πρόκειται για διαδικασία ανάπτυξης. Αυτό που είσαι πρέπει να εφευρίσκεται κάθε μέρα. Ο σπόρος πρέπει να γίνει δέντρο. Το δέντρο να βγάλει καρπούς. Για να έχουμε ανάπτυξη της συνειδητότητας, χρειάζονται ερεθίσματα. Άλλοτε προέρχονται από τους άλλους και άλλοτε είναι ανάγκη να τα δημιουργήσουμε εμείς οι ίδιοι. Τότε μιλάμε για εσωτερική εργασία ή εργασία στον εαυτό. Δεν χρειάζεται να γίνεις κάτι. Αυτό θα ήταν παγίδα και αυτοπεριορισμός. Σκοπός αυτής της εργασίας είναι να κατανοήσουμε την πραγματική μας κατάσταση όσο αφορά την ικανότητα για αληθινή αντίληψη, σωστή δράση, σωματική κατάσταση, διανοητική και πνευματική ισορροπία. Όταν αυτά κατανοη10

ΜΟΝΟΠΑΤΙ

θούν πλήρως υπάρχει η δυνατότητα να αναπτύξουμε τη συνείδηση και όλες τις κρυμμένες ανθρώπινες δυνατότητες. Τότε υπάρχουν οι προϋποθέσεις να συμβεί η «αφύπνιση», η κορυφαία πνευματική εμπειρία, μια κατάσταση ανώτερης ισορροπίας όπου το μέσα με το έξω είναι σε απόλυτη αρμονία. Ο δρόμος είναι μοναδικός για τον καθένα. Για να μπούμε στο μονοπάτι της αλλαγής πρέπει να πάρουμε την απόφαση να προσπαθήσουμε να εργαστούμε με τον εαυτό μας. Δημιουργούμε καταστάσεις ανάλογα με την ποιότητα του ΕΓΩ πού κουβαλάμε. Μέσα από την αποτελεσματική εσωτερική εργασία μπορούμε να προετοιμαστούμε τόσο στο σωματικό και διανοητικό επίπεδο όσο και στο πεδίο της ενέργειας ώστε να συμβούν οι απαραίτητες αλλαγές. Ένα πολύ σημαντικό εργαλείο σ’ αυτή την προσπάθεια είναι η αυτοπαρατήρηση.

ΖΩΤΙΚΟΤΗΤΑ Είναι η βάση αυτού που είμαστε. Το δυναμικό που καθορίζει την ποσότητα και την ποιότητα των εμπειριών που μπορούμε να αφομοιώσουμε. Η ικανότητα για δράση, για ενεργητικότητα και για όλες τις λειτουργίες μας. Είναι το θεμέλιο του «είναι» μας. Η δύναμη να πραγματοποιήσουμε οτιδήποτε, πηγάζει από το βαθμό της ζωτικότητας πού διαθέτουμε. Οφείλουμε να προσέχουμε και να αγαπάμε το σώμα μας. Αν η ρίζα δεν είναι δυνατή το δένδρο δεν θα γίνει μεγάλο, ούτε θα παράγει γευστικούς και ώριμους καρπούς. Η σωματική άσκηση είναι απαραίτητη για να αναπτυχθεί σωστά η δομή και να υποστηριχτεί η δουλειά

11

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ

της ενέργειας. Η ενεργειακή άσκηση είναι ο λεπτοφυής τρόπος να αναζωογονείται το σώμα. Και οι δύο πλευρές (σωματική και ενεργειακή άσκηση) δημιουργούν τη βάση για να λειτουργήσει αποτελεσματικά ο νους. Κάποτε ένα αγόρι περνούσε με τη βάρκα κάποιον λόγιο και ιερέα στην άλλη όχθη του ποταμού. «Αναρωτήθηκες ποτέ ποια είναι η αληθινή σου φύση;» ρώτησε ο σοφός. «Όχι ποτέ δεν σκέφτηκα κάτι τέτοιο», απάντησε το αγόρι. «Μήπως έμαθες να διαλογίζεσαι;», συνέχισε με λόγιο ενδιαφέρον. «Απλώς περνάω τον κόσμο απέναντι, δεν έχω ξανακούσει αυτή τη λέξη», ψέλλισε το αγόρι. «Κρίμα γιατί έτσι έχασες τη μισή σου ζωή», είπε ο σοφός… Φύσηξε δυνατός αέρας και τα κύματα πέφτανε πάνω τους… «Μήπως έχεις μάθει στη ζωή σου να κολυμπάς;» ρώτησε το αγόρι. «Όχι ποτέ μου δεν μπήκα μέσα στον ποταμό», είπε καθώς άρχισε να τρέμει ολόκληρος. «Τότε λυπάμαι αλλά έχασες τη ζωή σου ολόκληρη», είπε το αγόρι και βούτηξε στο νερό. Αφορμή γι’ αυτή την ΑΥΤΟΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ

καταγραφή υπήρξαν οι ερωτήσεις που γίνονταν για δέκα χρόνια μετά την ομαδική άσκηση. Γράφτηκε γι’ αυτούς που κατά καιρούς μπαινοβγαίνουν Δεν είμαστε αυτό πού νομίζουμε ότι είμαστε. Αν παστο μονοπάτι, κουβαλώντας την επιθυμία να πραγματώρατηρήσουμε με ειλικρίνεια θα διαπιστώσουμε ότι η σουν τον εαυτό τους. εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας είναι σε μεγάλο Καθώς προσπαθούν να διακρίνουν τα όρια της αλήθειας βαθμό φαντασία και δεν ανταποκρίνεται και της ανοησίας, αιωρούνται, παλεύονταςστην με τοπραγμακενό. τικότητα. Αυτό είναιπου η αρχή της αλλαγής. Χρειάζεται να με Επίσης γι’ αυτούς νιώθουν ότι δε ζουν σύμφωνα παρατηρήσουμε τις σκέψεις πώς έρχονται και πώς τις πραγματικές τους ανάγκες μας, και απλώς φλερτάρουν με την φεύγουν καθώς και αν μπορούμε να έχουμε τον έλεγχο. ανάγκη για ... κάτι άλλο.

Επίσης τα συναισθήματά μας, πώς ISBN γεννιούνται, πότε 978-960-9499-01-9 φεύγουν και ποια είναι η επίδραση στη δράση και στη ζωή μας γενικότερα. Σημαντικό είναι να παρατηρούμε

12

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ – Δ Ρ Ο Μ Ο Ι Κ Α Ι Π Ρ Α Κ Τ Ι Κ Ε Σ

•

ΝΙΚΟΣ ΚΟΝΙΑΡΗΣ

ΜΟΝΟΠΑΤΙ

την αίσθηση και τη συμπεριφορά της ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ. Πως κινείται, πού μπλοκάρεται, ποια είναι η επίδραση της στο επίπεδο των σκέψεων και πώς αλληλεπιδρά με τα συναισθήματα. Η αυτοπαρατήρηση μπορεί να συμβεί μόνο όταν απουσιάζει η διάθεση να κάνουμε κριτική. Χρειάζεται να έχουμε μια παθητική στάση απέναντι σ’ αυτό που εκδηλώνεται, απλώς μια δεκτική ματιά. Σε αντίθετη περίπτωση η δράση μπλοκάρεται και η ματιά μας θολώνει. Όταν συσσωρευθεί μια ποσότητα προσπάθειας για παρατήρηση και ακονιστεί το εργαλείο, έρχεται η ποιότητα της αυτοπαρατήρησης. Η διαδικασία της εσωτερικής αλλαγής έχει ξεκινήσει. Τώρα μπορούμε, πιο καθαρά και με περισσότερη ακρίβεια, να δούμε τι είμαστε και ποιες είναι οι συνέπειες των πράξεων μας. Τα καινούργια «ναι» και τα «όχι» χαράζουν νέο δρόμο.

ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Οποιαδήποτε αλλαγή προϋποθέτει την πλήρη κατανόηση. Μια ματιά ξεκάθαρη, οξυμένη και διαυγή όσο αφορά τόσο τα εξωτερικά γεγονότα όσο και την εσωτερική κατάσταση της συνείδησης. Για να είναι πλήρης η κατανόηση πρέπει να υπάρχει πνευματική εγρήγορση, επίγνωση των σκέψεων, των συναισθημάτων, της ενέργειας και της δράσης. Αυτή είναι η ποιότητα της κατανόησης, η οποία είναι προϊόν αυτοπαρατήρησης ΚΟΝΙΑΡΗΣ και πειραματισμού. ΌτανΝΙΚΟΣ ο βαθμός της κατανόησης αυξάνεται, μεγαλώνει η εσωτερική συνοχή και πιστεύουμε περισσότερο στον εαυτό μας. Οτιδήποτε λάθος δεν έχει κατανοηθεί αρκετά επανέρχεται στην εμπειρία

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΔΡΟΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

taizen

ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ 13

ο σ ε λ ότ ο ς