210 × 280 SPINE: 2 FLAPS: 90
νύχτας), ποίηση, πολωνική έκδοση 2000. Στη θέαση του κόσμου, ποίηση, εκδόσεις Ποντοπορεία 2006. Με τ’ ασπροπούλια τ’ ουρανού, σε τέσσερις γλώσσες: ελληνική-αλβανική-ιταλική-αγγλική έκδοση. Εκδ. Μarin Barleti, Τίρανα, 2009. Μτφ: Kosta Gaxhoni, Krstaq F. Shabani, Dritan Kardhashi, Aleksandra (Majlinda) Shabani. Η προσφυγιά με τα πολλά πρόσωπα, Αφοί Κυριακίδη, 2012. Ο Κιρλώφ’ς και ο Μάραντον, Ποντιακό Παραμύθι, Αφοί Κυριακίδη, 2012. KΑΤΟ ΠΤΗUΠΤΕ (Σαν τα πουλιά), διηγήματα στα βουλγαρικά. Μτφ: TOHKA ΓΕΟΠΡΗΡΑ. Φως και ήλιος η ζωή μας, Εκδ. Οσελότος, 2016. Έργα της δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες και περιοδικά. Έχει φιλοξενηθεί από τα Μ.Μ.Ε. (τηλεόραση και ραδιόφωνο). Συνεργάστηκε με το γυναικείο περιοδικό Πάνθεον, γράφοντας το ελληνικό διήγημα. Συμμετείχε σε ανθολογίες και συλλογικές εκδόσεις, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ποίησή της έχει μεταφραστεί στα αγγλικά, ιταλικά, γαλλικά, αλβανικά και πολωνικά ενώ διηγήματά της στα ουγγρικά και στα βουλγαρικά. Ποίησή της έχει βραβευτεί και μελοποιηθεί από τους συνθέτες Παναγιώτη Αποστολίδη, Πέτρο Ρίστα και Κωνσταντίνο Ξωμερωτάκη - Μαρία Γερασίμου. Σε θεατρική διασκευή έχουν παρουσιαστεί «Όλα τα ζωάκια αντάμα», ΕΡΤ1, 1985. «Μακάρι να ’σουν έγκυος», Θεατρικό Νεανικό Εργαστήρι, Θέατρο Ρεματιάς Χαλανδρίου, 1994. «Με τ’ ασπροπούλια τ’ ουρανού», μελοποίηση για πιάνο και φωνή, σύνθεση Παναγιώτη Αποστολίδη με ερμηνεύτρια σε πρώτη εκτέλεση την σοπράνο Ελένη Αναγνώστου και πιάνο την Πόπη Φιρτινίδου στο Μουσείο Μπενάκη, 2006. Μουσικοχορευτική απόδοση ποιητικού αποσπάσματός της από το έργο «Χαϊκού» με τίτλο «Άσμα αιώνων», 2010, υπό τη σύνθεση-σκηνοθεσία της πανεπιστημιακού Άννας Λάζου. Το θεατρικό της έργο «Μια μέρα στον Πόντο», στην ποντιακή διάλεκτο ανέβασε το 2005 μέχρι και το 2016 η Εύξεινος Λέσχη Αλμωπίας. Aφήγηση του ποντιακού παραδοσιακού παραμυθιού Ο Κιρλώφ’ς και ο Μάραντον στη γιορτή Πολυγλωσσίας, Θεσσαλονίκη «πολύγλωττη πόλη», 2013. «Σαν άϋλο πετούμενο», από την ερευνητική και καλλιτεχνική ομάδα ΦΛΣ ΕΚΠΑ «Δρυός τόποι» υπό τη σκηνοθεσία της πανεπιστημιακού Άννας Λάζου, θέατρο «Δώρα Στράτου» κ.ά., 2014-2015.
0_cover_fotiadi1.indd 1
Η
πάπια και ο πάπιος μετά από ένα πολύ κουραστικό ταξίδι βρίσκουν έναν νέο τόπο να εγκατασταθούν, που είναι έτσι ακριβώς όπως τον ονειρευόντουσαν. Η φιλόξενη ιτιά τους χαρίζει απλόχερα τον ίσκιο της και το γάργαρο ποταμάκι που κυλάει ήρεμα διασχίζοντας το καταπράσινο λιβάδι τους υπόσχεται με το τραγούδι του μέρες ευτυχίας. Θα τα καταφέρουν άραγε να μείνουν σ’ αυτό το καταπληκτικό μέρος και να δημιουργήσουν εκεί το νέο τους σπιτικό; Πάντως η κότα και ο κόκορας, οι νέοι τους φίλοι, είναι πολύ πρόθυμοι να τους βοηθήσουν.
ISBN 978-960-564-444-4 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr
Η
Εικονογραφηση
Ναταλία Βαβούρα
Γιώτα Φωτιάδου-Μπαλαφούτη γεννήθηκε στη Βέροια Ημαθίας, το 1932. Κατάγεται από γονείς πρόσφυγες του Πόντου. Πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια στην Κατοχή και στον Εμφύλιο, που αντανακλούν στις σελίδες του συγγραφικού της έργου. Ζει στην Αθήνα με τον σύζυγό της Νίκο Σεμερτζάκη. Στα γράμματα εμφανίστηκε με το βιβλίο της Σκιρτήματα, ποιήματα, Κέδρος, 1973. Ακολούθησαν τα έργα: Ποτέ Ξανά, πεζογράφημα, Σύγχρονη Εποχή 1979, Α’ έκδοση και 1980 Β’ έκδοση. Κρα-κρα, διηγήματα, Κέδρος, 1980. Άσε το βιβλίο, το γάλα φέρε, μυθιστόρημα, Καστανιώτης, 1980. Το βιβλίο αυτό τιμήθηκε με το Πρώτο Βραβείο «Μενέλαου Λουντέμη» που απονέμει η Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών. Όλα τα ζωάκια αντάμα, λογοτεχνία για παιδιά, Καστανιώτης, 1985. Με τ’ ασπροπούλια τ’ ουρανού, ποιήματα, Καστανιώτης, 1986. Ποτέ ξανά, μυθιστόρημα για τη νεανική βιβλιοθήκη, Καστανιώτης, 1987, πέντε εκδόσεις. Απόσπασμα από το Ποτέ ξανά έχει περιληφθεί στο εγχειρίδιο της Δ’ Δημοτικού Η Γλώσσα μου. Το βιβλίο αυτό τιμήθηκε το 1988 με το Πρώτο Βραβείο που απονέμει η πνευματική Εστία «Τάκη Τρανούλη». Χωρίς Δικαίωση, μυθιστόρημα, Επικαιρότητα, 1988. Παλιού ουρανού χαλάσματα, διηγήματα, Γκοβόστης, 1991. Εμείς οι Βλάχοι, μυθιστόρημα, Καλέντης, 1991. Ποντιακές Ιστορίες και Αφηγήσεις, διηγήματα, Ιωλκός, 1995. Η συλλογή αυτή γράφτηκε σε ποντιακή διάλεκτο με ενδογλωσσική απόδοση στα νέα ελληνικά. Απόσπασμα από το βιβλίο αυτό έχει περιληφθεί στο βιβλίο του Ενιαίου Λυκείου Έκφραση-Έκθεση. Πανσέληνος η Σύλληψή σου, ποίηση, Όμβρος, 1996, το οποίο μεταφράστηκε και κυκλοφόρησε στην Αλβανία από τις εκδόσεις Alcaeus το 1997, με τον τίτλο Μe hënë të plotë ti u ngjize. Μια μέρα στον Πόντο, θεατρικό, Αφοί Κυριακίδη, 1997. Na chracach Nocy (Στα σύνορα της
1/12/2016 1:13:46 μμ
Τιτλος Φως και ήλιος η ζωή µας Συγγραφέας Γιώτα Φωτιάδου Μπαλαφούτη Σειρα Παιδική λογοτεχνία [3358]1116/20 Εικονογραφηση Ναταλία Βαβούρα Επιμελεια-Διορθωσεισ Όλγα Παλαμήδη Layout - Design Myrtilo, Λένα Παντοπούλου Copyright© 2016 Γιώτα Φωτιάδου Μπαλαφούτη Πρώτη Εκδοση Αθήνα, Νοέμβριος 2016 ISBN 978-960-564-444-4
Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα.
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr
0_soma_fotiadi.indd 2
11/8/2016 2:20:21 PM
0_soma_fotiadi.indd 3
11/8/2016 2:20:25 PM
«Πα, πα, πα... Κουράστηκα, ακόµα θα προχωράμε;» ρώτησε η πάπια. «Λαχάνιασα, σου λέω». «Πα, πα, πα... Πάπια µου. Κάνε λίγη υποµονή, µπορεί να βρούµε ένα όµορφο µέρος ν’ αράξουµε», απάντησε ο πάπιος και συνέχισε. «Βλέπεις, βαρύ το σώµα µας, κι έτσι προς τα πίσω που είναι τα πόδια µας, δεν µας βοηθάνε στο βάδισµα και στο τρέξιµο. Στο κολύµπι, όµως, ποιος µας φτάνει, εεε;» Της έδωσε µια χαϊδευτική τσιµπιά κι εκείνη άνοιξε τη µεγάλη της ουρά. Και µια εδώ, µια εκεί, κουνιστά περπατούσαν στον µεγάλο δρόµο, ώσπου να βρουν έναν τόπο να µείνουν. Τα ’φαγε η σκόνη. Τα ’καψε ο ήλιος, τα καηµένα. Έπρεπε όµως να κουραστούν, για να βρουν περιγυριά όπως την ήθελαν. Πήραν ένα παράστρατο και ξαφνικά άρχισαν να ξεφωνίζουν χαρούµενα και ν’ ανοίγουν και να χτυπούν τα φτερά τους. Άκουσαν ένα όµορφο γνωστό τραγούδι και χάρηκαν. Ήταν το κελάρυσµα του ποταµού, καθώς κυλούσαν τα νερά του κι έφτανε το γλυκό τραγούδι µακριά. Έκαναν κουράγιο τα παπιά. Πιασµένα απ’ τις κοντές φτερούγες τους έτρεξαν όσο µπορούσαν κατά εκεί που ακουγόταν το τραγούδι. Και τι να δουν!
4 0_soma_fotiadi.indd 4
11/8/2016 2:20:34 PM
5 0_soma_fotiadi.indd 5
11/8/2016 2:20:38 PM
6 0_soma_fotiadi.indd 6
11/8/2016 2:20:43 PM
Ένα ωραίο απλωτό ποτάµι. Στην άκρη του µια ιτιά, µε κατεβασµένα τα κλαριά της µέχρι τη γη, σαν µια µεγάλη πράσινη οµπρέλα. Πόσο καµαρωτή ήταν αυτή η ιτιά! Όπως ήταν τα παπάκια κουρασµένα, τρύπωσαν κάτω από το φιλόξενο δέντρο να ξεκουραστούν και να δροσιστούν. Κρύφτηκαν κάτω απ’ το ψηλό φύλλωµα και τα πήρε ο ύπνος. Όταν ξύπνησαν, βγήκε η πάπια να εξερευνήσει τριγύρω. «Έλα, πάπιε, τρέχα να δεις», φώναξε µε θαυµασµό. «Έλα, τι ωραίο ποτάµι! Δεν είναι καθόλου ορµητικό εδώ. Τρέχα να βουτήξουµε µαζί, να διώξουµε από πάνω µας τη σκόνη». «Έρχοµαι», αναφώνησε ο πάπιος, «έρχοµαι». Τα δυο παπάκια, δίπλα δίπλα, µε τα µακριά τους ράµφη που στρογγύλευαν εµπρός, λίπαιναν τα φτερά τους µε το λαδάκι που έπαιρναν από έναν αδένα, ο οποίος βρισκόταν στη ρίζα της ουράς τους, για να γίνουν αδιάβροχα στο νερό. Όταν άλειψαν καλά όλα τα πούπουλά τους µε το λαδάκι τους κι ήταν έτοιµα, µε το ένα-δύο-τρία έπεσαν στο νερό. Γέµισαν φωνές και γέλια τον τόπο. Γελούσε κι η ιτιά και ρουφούσε µε τις ρίζες της νεράκι απ’ το ποτάµι, να δροσιστεί, να ξεδιψάσει... Της αρέσει πολύ το νερό, γι’ αυτό πάντα στις άκρες απ’ τα ποτάµια στήνεται και µεγαλώνει. Ένας κόκορας και µια κότα έφτασαν τρεχάτοι, ακούγοντας την καινούργια φασαρία στον τόπο τους. Εκείνη την ώρα, τα παπάκια έτρωγαν µε λαιµαργία σκουληκάκια και βατραχάκια. Κάθε τόσο, µάκραιναν τον ψηλό, ευκίνητο λαιµό τους και ψαχούλευαν. Με τα ράµφη τους µέσα στο νερό ψάρευαν ωραία µεζεδάκια.
7 0_soma_fotiadi.indd 7
11/8/2016 2:20:50 PM
210 × 280 SPINE: 2 FLAPS: 90
νύχτας), ποίηση, πολωνική έκδοση 2000. Στη θέαση του κόσμου, ποίηση, εκδόσεις Ποντοπορεία 2006. Με τ’ ασπροπούλια τ’ ουρανού, σε τέσσερις γλώσσες: ελληνική-αλβανική-ιταλική-αγγλική έκδοση. Εκδ. Μarin Barleti, Τίρανα, 2009. Μτφ: Kosta Gaxhoni, Krstaq F. Shabani, Dritan Kardhashi, Aleksandra (Majlinda) Shabani. Η προσφυγιά με τα πολλά πρόσωπα, Αφοί Κυριακίδη, 2012. Ο Κιρλώφ’ς και ο Μάραντον, Ποντιακό Παραμύθι, Αφοί Κυριακίδη, 2012. KΑΤΟ ΠΤΗUΠΤΕ (Σαν τα πουλιά), διηγήματα στα βουλγαρικά. Μτφ: TOHKA ΓΕΟΠΡΗΡΑ. Φως και ήλιος η ζωή μας, Εκδ. Οσελότος, 2016. Έργα της δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες και περιοδικά. Έχει φιλοξενηθεί από τα Μ.Μ.Ε. (τηλεόραση και ραδιόφωνο). Συνεργάστηκε με το γυναικείο περιοδικό Πάνθεον, γράφοντας το ελληνικό διήγημα. Συμμετείχε σε ανθολογίες και συλλογικές εκδόσεις, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ποίησή της έχει μεταφραστεί στα αγγλικά, ιταλικά, γαλλικά, αλβανικά και πολωνικά ενώ διηγήματά της στα ουγγρικά και στα βουλγαρικά. Ποίησή της έχει βραβευτεί και μελοποιηθεί από τους συνθέτες Παναγιώτη Αποστολίδη, Πέτρο Ρίστα και Κωνσταντίνο Ξωμερωτάκη - Μαρία Γερασίμου. Σε θεατρική διασκευή έχουν παρουσιαστεί «Όλα τα ζωάκια αντάμα», ΕΡΤ1, 1985. «Μακάρι να ’σουν έγκυος», Θεατρικό Νεανικό Εργαστήρι, Θέατρο Ρεματιάς Χαλανδρίου, 1994. «Με τ’ ασπροπούλια τ’ ουρανού», μελοποίηση για πιάνο και φωνή, σύνθεση Παναγιώτη Αποστολίδη με ερμηνεύτρια σε πρώτη εκτέλεση την σοπράνο Ελένη Αναγνώστου και πιάνο την Πόπη Φιρτινίδου στο Μουσείο Μπενάκη, 2006. Μουσικοχορευτική απόδοση ποιητικού αποσπάσματός της από το έργο «Χαϊκού» με τίτλο «Άσμα αιώνων», 2010, υπό τη σύνθεση-σκηνοθεσία της πανεπιστημιακού Άννας Λάζου. Το θεατρικό της έργο «Μια μέρα στον Πόντο», στην ποντιακή διάλεκτο ανέβασε το 2005 μέχρι και το 2016 η Εύξεινος Λέσχη Αλμωπίας. Aφήγηση του ποντιακού παραδοσιακού παραμυθιού Ο Κιρλώφ’ς και ο Μάραντον στη γιορτή Πολυγλωσσίας, Θεσσαλονίκη «πολύγλωττη πόλη», 2013. «Σαν άϋλο πετούμενο», από την ερευνητική και καλλιτεχνική ομάδα ΦΛΣ ΕΚΠΑ «Δρυός τόποι» υπό τη σκηνοθεσία της πανεπιστημιακού Άννας Λάζου, θέατρο «Δώρα Στράτου» κ.ά., 2014-2015.
0_cover_fotiadi1.indd 1
Η
πάπια και ο πάπιος μετά από ένα πολύ κουραστικό ταξίδι βρίσκουν έναν νέο τόπο να εγκατασταθούν, που είναι έτσι ακριβώς όπως τον ονειρευόντουσαν. Η φιλόξενη ιτιά τους χαρίζει απλόχερα τον ίσκιο της και το γάργαρο ποταμάκι που κυλάει ήρεμα διασχίζοντας το καταπράσινο λιβάδι τους υπόσχεται με το τραγούδι του μέρες ευτυχίας. Θα τα καταφέρουν άραγε να μείνουν σ’ αυτό το καταπληκτικό μέρος και να δημιουργήσουν εκεί το νέο τους σπιτικό; Πάντως η κότα και ο κόκορας, οι νέοι τους φίλοι, είναι πολύ πρόθυμοι να τους βοηθήσουν.
ISBN 978-960-564-444-4 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr
Η
Εικονογραφηση
Ναταλία Βαβούρα
Γιώτα Φωτιάδου-Μπαλαφούτη γεννήθηκε στη Βέροια Ημαθίας, το 1932. Κατάγεται από γονείς πρόσφυγες του Πόντου. Πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια στην Κατοχή και στον Εμφύλιο, που αντανακλούν στις σελίδες του συγγραφικού της έργου. Ζει στην Αθήνα με τον σύζυγό της Νίκο Σεμερτζάκη. Στα γράμματα εμφανίστηκε με το βιβλίο της Σκιρτήματα, ποιήματα, Κέδρος, 1973. Ακολούθησαν τα έργα: Ποτέ Ξανά, πεζογράφημα, Σύγχρονη Εποχή 1979, Α’ έκδοση και 1980 Β’ έκδοση. Κρα-κρα, διηγήματα, Κέδρος, 1980. Άσε το βιβλίο, το γάλα φέρε, μυθιστόρημα, Καστανιώτης, 1980. Το βιβλίο αυτό τιμήθηκε με το Πρώτο Βραβείο «Μενέλαου Λουντέμη» που απονέμει η Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών. Όλα τα ζωάκια αντάμα, λογοτεχνία για παιδιά, Καστανιώτης, 1985. Με τ’ ασπροπούλια τ’ ουρανού, ποιήματα, Καστανιώτης, 1986. Ποτέ ξανά, μυθιστόρημα για τη νεανική βιβλιοθήκη, Καστανιώτης, 1987, πέντε εκδόσεις. Απόσπασμα από το Ποτέ ξανά έχει περιληφθεί στο εγχειρίδιο της Δ’ Δημοτικού Η Γλώσσα μου. Το βιβλίο αυτό τιμήθηκε το 1988 με το Πρώτο Βραβείο που απονέμει η πνευματική Εστία «Τάκη Τρανούλη». Χωρίς Δικαίωση, μυθιστόρημα, Επικαιρότητα, 1988. Παλιού ουρανού χαλάσματα, διηγήματα, Γκοβόστης, 1991. Εμείς οι Βλάχοι, μυθιστόρημα, Καλέντης, 1991. Ποντιακές Ιστορίες και Αφηγήσεις, διηγήματα, Ιωλκός, 1995. Η συλλογή αυτή γράφτηκε σε ποντιακή διάλεκτο με ενδογλωσσική απόδοση στα νέα ελληνικά. Απόσπασμα από το βιβλίο αυτό έχει περιληφθεί στο βιβλίο του Ενιαίου Λυκείου Έκφραση-Έκθεση. Πανσέληνος η Σύλληψή σου, ποίηση, Όμβρος, 1996, το οποίο μεταφράστηκε και κυκλοφόρησε στην Αλβανία από τις εκδόσεις Alcaeus το 1997, με τον τίτλο Μe hënë të plotë ti u ngjize. Μια μέρα στον Πόντο, θεατρικό, Αφοί Κυριακίδη, 1997. Na chracach Nocy (Στα σύνορα της
1/12/2016 1:13:46 μμ