ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΑ

160 × 230 SPINE: 8.2 FLAPS: 80

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΝΙΚΟΛΟΥΔΗΣ

Μόχθος, λοιπόν. Μόχθος! Ναι, μοχθήσανε. Ναι, μαλώσανε γιατί έτσι έπρεπε. Ναι, πεθάνανε γιατί αρρωστήσανε και δε βρίσκανε γιατρειά. Κλάψανε, γελάσανε, μισήσανε, αγαπήσανε, θρηνήσανε. Στήσανε χορό με τις νεράιδες και τα φαντάσματα. Καυγάδισαν με τον άνεμο. Πορεύτηκαν με σταθερή περπατησιά...

ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΑ

Ο Νικολούδης Κυριάκος, γεννήθηκε στη Μηλιά της Δυτικής Μάνης, τα χρόνια εκείνα, που τα καρκατζόλια σκαρφάλωναν ακόμα στις σκεπές και τα μόσκαρα τις απόκριες παίζανε αμάδια στις πλατείες.

Προηγούμενο βιβλίο «Ο χρόνος έγειρε», Νουβέλα εκδόσεις Οσελότος 2013

ISBN 978-960-564-599-1 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr

COVER_genealogia_nikoloudi2.indd 1

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

15/2/2018 3:04:05 μμ

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΝΙΚΟΛΟΥΔΗΣ

ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΑ

genealogia_nikoloudis.indd 1

2/15/2018 2:47:02 PM

ΤΙΤΛΟΣ

Γενεαλογία ΣΥΓΓΡΑΦΈΑΣ

Κυριάκος Νικολούδης ΕΠΙMΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ

Κυριάκος Νικολούδης LAYOUT - DESIGN Myrtilo, Λένα Παντοπούλου COPYRIGHT© 2018 Κυριάκος Νικολούδης ΠΡΏΤΗ ΕΚΔΟΣΗ

Αθήνα, Φεβρουάριος 2018 ISBN 978-960-564-599-1

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν.

2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ:

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ.: 210 6431108 ocelotos@ocelotos.gr www.ocelotos.gr

genealogia_nikoloudis.indd 2

2/15/2018 2:47:03 PM

Στην Ιωάννα, τη μάνα μου

genealogia_nikoloudis.indd 3

2/15/2018 2:47:03 PM

genealogia_nikoloudis.indd 4

2/15/2018 2:47:03 PM

Πού πήγε το βάθος του κόσμου; Πού χάθηκε; Ξεστράτισε σε άλλες εποχές. Πού πήγε το νόημα; Γέροντες σοφοί το κρύψανε. Στις ξεχασμένες ιστορίες τους το κρύψανε. Το πήρανε μαζί τους και φύγανε. Μας άφησαν μόνους. Ριχτήκαμε στο πουθενά, χωρίς αρετές, χωρίς αυτονόητα. Ο παρήγορος λόγος της φύσης βουβάθηκε. Στις λίμνες και στα δάση οι νεράιδες σιγήσανε. Το αρίφνητο γέλιο των ποιητών δεν ακούγεται πια.

genealogia_nikoloudis.indd 5

2/15/2018 2:47:03 PM

genealogia_nikoloudis.indd 6

2/15/2018 2:47:03 PM

Α

Γ

ράφοντας αυτή τη γενεαλογία, για ένα πράγμα ήμουνα διαρκώς σίγουρος. Αυτή η εργασία, αυτή η προσπάθεια έπρεπε να είχε γίνει πολλά χρόνια πριν. Δέκα; Είκοσι; Τριάντα; Ίσως και περισσότερα. Τότε, που ακόμα ζούσαν αγαπημένα πρόσωπα και οι μνήμες ήτανε περισσότερο ζωντανές. Έστω όμως και πέντε χρόνια νωρίτερα, ας προλάβαινα τη γιαγιά μου τη Ροδόπη και τη γιαγιά Γεωργία Κατάκου και τότε όλα θα ήταν πιο εύκολα. Οι πληροφορίες θα ήταν περισσότερες και μένα ο κόπος μου, ίσως, πιο μικρός. Δε γίνονται όμως τα πράγματα όταν και όπως εμείς τα θέλουμε, αλλά μόνο όταν αυτά συμβούν, και συμβαίνουν πάντοτε αναπάντεχα και με τρόπο απρόβλεπτο. Μια κουβέντα αρκεί, μια λέξη, μια ιδέα και να η γενεαλογία στα χέρια μας. Όλα ξεκίνησαν τον Αύγουστο του 2016 με μια πρόταση της Δέσποινας Φουρνάρου για το γενεαλογικό δέντρο των οικογενειών μας. Ερχόμενος στην Αθήνα και σκεφτόμενος αυτή τη δυνατότητα, κατέληξα στο συμπέρασμα πως αν είναι να γίνει κάτι, αξίζει τον κόπο να γίνει σε ευρύτερη κλίμακα, περιλαμβάνοντας μια γενεαλογία του συνόλου των γενεαλογικών δέντρων του χωριού. Προσπάθεια που σε πρώτη σκέψη μου φάνηκε δύσκολη έως αδύνατη. Δεν έπαψα όμως να τη σκέφτομαι συνέχεια. Ερχόμενος ξανά στο χωριό το Νοέμβρη του 2016 για το καθιερωμένο λιομάζωμα και έχοντας άπειρο χρόνο στη διάθεσή μου, ξεκίνησα μια πρώτη προσπάθεια με τη βοήθεια της μάνας μου, αρχίζοντας κατά προτεραιότητα με το γενεαλογικό δέντρο της δικής μας οικογένειας. Ακούγοντας τη μάνα μου να μου διηγείται ιστορίες και να με κατακλύζει με πληροφορίες χαμένες στο χρόνο, πίστεψα πραγματικά πως αυτή η γενεαλογία είναι εφικτή. Η μάνα μου, γνήσια κόρη της Ροδόπης, με απίστευτες γνώσεις σε θέματα συγγένειας, όχι μόνο της οικογένειάς μας αλλά ολόκληρου του χωριού, είναι για μένα ο βασικός συγγραφέας αυτής της γενεαλογίας. Παίρνοντας κουράγιο απ’ αυτήν, εκεί στο καφενείο του Γιάννη, μαζί με τον Γιώργο τον Ξερέα τον ξεχωριστό αυτόν Μηλιανίτη, τον γνήσιο εκφραστή αυτού που πάντοτε η Μηλιά ήτανε, συνεχίσαμε την προσπάθεια. Το επόμενο βήμα ήτανε στα Ξανθιάνικα. Παρέα με τον καλό μου φίλο Πάνο Διακουμάκο, τον πιο ενημερωμένο από τα άτομα της γενιάς μας για θέματα συγγένειας και με τη βοήθεια του αείμνηστου Πέτρου Θεάκου και του αδελφού του Αντρέα, βάλαμε τις βάσεις για αυτό πού έμελλε σύντομα να συμβεί. Θυμάμαι τον μπάρμπα Πέτρο συγκινημένο να μου λέει ότι θέλει να συμβάλλει και οικονομικά για να γίνει αυτό το βιβλίο και ήτανε αυτές οι επιθυμίες των μεγαλυτέρων που μου έδιναν δύναμη να συνεχίσω. Έβλεπα όμως, πως όλα θα έμεναν ημιτελή και πως οι προφορικές μνήμες δεν αρκούν. Χρειαζόμουνα κάτι περισσότερο, και να τότε ο Παναγιώτης ο

7 genealogia_nikoloudis.indd 7

2/15/2018 2:47:03 PM

Μπόγρης, λες και ήτανε βαλτός, μου `πε πως έχει στα χέρια του το Μητρώο Αρρένων και πως μπορεί να μου το δανείσει. Αυτό ήτανε. Αυτό χρειαζόμουν. Τώρα τίποτε δε μπορούσε να με σταματήσει, η γενεαλογία έπαιρνε πια το δρόμο της. Την άλλη μέρα κιόλας επέστρεψα στην Αθήνα. Δέκα συνεχόμενες ημέρες με εντεκάωρη καθημερινή εργασία και κατάφερα να μεταφέρω όλα τα πρόσωπα του αρχείου ανά οικογένεια. Σιγά- σιγά σχηματίστηκαν τα πρώτα γενεαλογικά δέντρα. Αυτό όμως ήτανε μόνο η αρχή, έπρεπε πια να δώσω ψυχή σε αυτά τα σχήματα και γι` αυτό χρειαζόμουν μεγάλη βοήθεια. Έπρεπε τώρα να συναντηθώ με τους εκπροσώπους κάθε ξεχωριστής οικογένειας, πρώτα για να μου επιβεβαιώσουνε αυτά που είχα ήδη σχηματίσει και κυρίως για να συμπληρώσουμε το δέντρο με τα ονόματα των γυναικών που μας λείπανε. Κι αυτή η προσπάθεια δεν μπορούσε να γίνει παρά μόνο στο χωριό. Και πότε στο χωριό; Μόνο το Πάσχα και κυρίως τον Αύγουστο. Έπρεπε λοιπόν να περιμένω το καλοκαίρι και να βλέπω, συχνά- πυκνά, αγαπημένα πρόσωπα να χάνονται και να έχω μια βιάση μέσα μου για να προλάβω, να προλάβουνε. Το καλοκαίρι ήρθε κι αυτό, όπως όλα τα καλοκαίρια έρχονται, με πολλές απώλειες αλλά και με χαρές. Οι περισσότεροι όμως ήτανε στη θέση τους. Έπρεπε τώρα να τρέξω. Όχι όμως όπως κάθε καλοκαίρι συνήθιζα. Έπρεπε τώρα να τρέξω στις γειτονιές. Κάθε απόγευμα, λοιπόν, γύρω στις επτά, αντί για την καθιερωμένη βόλτα μου μέχρι το Βαθύ Λαγκάδι, πήγαινα από σπίτι σε σπίτι για να συλλέξω τις πληροφορίες που χρειαζόμουνα. Η βοήθεια του κόσμου υπήρξε πολύτιμη και καθοριστική. Σε ένα επόμενο κεφάλαιο θα αναφερθώ σε όλους αυτούς ονομαστικά και θα τους ευχαριστήσω ξεχωριστά. Όλο το χωριό, όλη η Μηλιά είναι μια μεγάλη οικογένεια. Είναι εντυπωσιακό πως τόσες οικογένειες συνδέονται μεταξύ τους μέσω των γάμων. Σε κάθε Μηλιανίτη που αναφέρομαι, σημειώνω δίπλα του και το όνομα και το επώνυμο της συζύγου του και γενικότερα προσπάθησα να συγκεντρώσω όσο το δυνατόν περισσότερα γυναικεία ονόματα κι αυτό μπορούσε να γίνει μόνο από μνήμης κι απ` τη μαρτυρία των παλαιοτέρων. Σε μεγάλο βαθμό έγινε κατορθωτό. Παρ` όλα αυτά οι ελλείψεις είναι φανερές. Αυτό το κατάλαβα περίτρανα όταν ήρθαν στα χέρια μου δυο έτοιμα γενεαλογικά δέντρα.Το ένα είναι της οικογένειας Ρουτζούνη, γραμμένο από τον Βάσο Ρουτζούνη και το οποίο μου παρέδωσε ο Νίκος Ρουτζούνης (Φραγκάκος) και τους ευχαριστώ πολύ και τους δυο. Το άλλο είναι της οικογένειας Νηφάκου, γραμμένο από τον Σωκράτη Νηφάκο, το οποίο μου παρέδωσε ο καλός μου φίλος Πέτρος Νηφάκος, τον οποίο και ευχαριστώ. Διαβάζοντας αυτά τα δυο γενεαλογικά δέντρα, τα οποία χρησιμοποίησα αυτούσια στο βιβλίο της γενεαλογίας, συμπληρωμένα από εμένα με κάποιες χρονολογίες και με κάποιες νεότερες πληροφορίες, διαπίστωσα ότι το υλικό πού έχω στα χέρια μου, με βάση το Μητρώο Αρρένων, είναι σε αρκετό βαθμό

8 genealogia_nikoloudis.indd 8

2/15/2018 2:47:03 PM

ελλιπές. Διότι, είναι πολύ λιγότερα τα στοιχεία που μπόρεσα να συλλέξω από το μητρώο σε σχέση με αυτά που βρήκα στα δυο έτοιμα γενεαλογικά δέντρα. Εύκολα συμπεραίνει κανείς, ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε και θα έπρεπε να είχε γίνει για όλες τις οικογένειες. Αυτό βέβαια ξεπερνούσε τις δικές μου δυνατότητες και ήμουν αναγκασμένος είτε να αρκεστώ σε αυτό που μπορούσα να κάνω είτε στο να μην κάνω τίποτα. Προτίμησα να κάνω αυτό που μπορώ, αυτό που μου επιτρέπουν οι μνήμες των παλαιών και το μητρώο. Άλλο δρόμο δεν είχα. Τώρα, όσον αφορά το Μητρώο Αρρένων, έχω να πω μερικά πράγματα. Το μητρώο ξεκινά από το 1842. Το πρώτο όνομα που αναγράφεται σ` αυτό είναι του Γαβριήλ Μπουκουβάλα. Είναι ο περίφημος γέρο Γαβρήλος. Το σπίτι του ήταν εκεί που σήμερα βρίσκεται το σπίτι του Σωτήρη Πούργαλη. Είναι γνωστή η ιστορία του γέρο Γαβρήλου και η περίφημη ατάκα του προς το χωροφύλακα που πήγε να τον συλλάβει. “Κακόμοιρό μου, κακόμοιρό μου, να ‘ξερες πόσοι τη φυλάνε αυτή την πόρτα!” Ο γέρο Γαβρήλος, λοιπόν, γεννήθηκε το 1842. Άρα, συμπεραίνουμε ότι ο πατέρας του ο Γιώργος που είναι μια γενιά πιο πίσω, περίπου τριάντα χρόνια δηλαδή, γεννήθηκε το 1810 περίπου. Αρχίζουμε, λοιπόν, από τις αρχές του δέκατου ένατου αιώνα. Άρα, η γενεαλογία μας αφορά ένα διάστημα δύο αιώνων, διάστημα καθόλου ευκαταφρόνητο, μέχρι εκεί άλλωστε που φτάνουνε οι μνήμες και οι ιστορίες μας. Επίσης, κάτι άλλο που θέλω να επισημάνω σχετικά με το μητρώο είναι πως κάποια πρόσωπα τα οποία τα ξέρουμε και τα θυμόμαστε δεν καταγράφονται στις σελίδες του. Αυτό κατέστησε την προσπάθειά μου ακόμα πιο δύσκολη στο σχηματισμό των δέντρων. Τώρα, όσον αφορά τις οικογένειες, εξήντα (60) οικογένειες απ` όλο το χωριό είναι αυτές που συνεχίζουν μέχρι και τον εικοστό αιώνα. Άλλες σαράντα (40) οικογένειες εμφανίζονται στο μητρώο του δέκατου ένατου αιώνα, αλλά ελάχιστες από αυτές συνεχίζουν μέχρι τις αρχές του εικοστού. Είναι ολιγομελείς οικογένειες που χάθηκαν είτε γιατί δε γέννησαν αγόρια είτε γιατί αυτά πέθαναν νωρίς είτε γιατί μετανάστευσαν. Υπάρχουν και κάποια μεμονωμένα πρόσωπα που, ίσως, ήτανε παιδιά δασκάλων ή αστυνομικών που καταγράφηκαν στο Μητρώο Αρρένων της Μηλιάς ή ίσως και να ισχύει γι` αυτούς κάτι άλλο που σήμερα μας διαφεύγει. Ένα άλλο θέμα στο οποίο θέλω να αναφερθώ έχει να κάνει με τα παρωνύμια, τα παρατσούκλια. Είναι γνωστό σε όλους μας, ότι αρκετοί από τους παλαιότερους ήτανε και είναι αναγνωρίσιμοι, περισσότερο με το παρατσούκλι τους παρά με το ίδιο το όνομά τους. Βρέθηκα σε μεγάλο δίλημμα για το αν θα έπρεπε να καταγράψω ή όχι αυτά τα παρατσούκλια. Ρώτησα πολύ κόσμο και κυρίως απογόνους αυτών που τα παρατσούκλια αναφέρω. Όλοι μου είπανε πως είναι προτιμότερο να καταγραφούν και πως έτσι η γενεαλογία θα γινότανε πιο ζωντανή. Δεν ήμουνα, όμως, σίγουρος για το τι έπρεπε να κάνω. Σκέφτηκα λοιπόν μια μέση λύση. Να αναφέρω κυρίως τα παρατσούκλια των παλαιοτέρων και να

9 genealogia_nikoloudis.indd 9

2/15/2018 2:47:03 PM

160 × 230 SPINE: 8.2 FLAPS: 80

ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΝΙΚΟΛΟΥΔΗΣ

Μόχθος, λοιπόν. Μόχθος! Ναι, μοχθήσανε. Ναι, μαλώσανε γιατί έτσι έπρεπε. Ναι, πεθάνανε γιατί αρρωστήσανε και δε βρίσκανε γιατρειά. Κλάψανε, γελάσανε, μισήσανε, αγαπήσανε, θρηνήσανε. Στήσανε χορό με τις νεράιδες και τα φαντάσματα. Καυγάδισαν με τον άνεμο. Πορεύτηκαν με σταθερή περπατησιά...

ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΑ

Ο Νικολούδης Κυριάκος, γεννήθηκε στη Μηλιά της Δυτικής Μάνης, τα χρόνια εκείνα, που τα καρκατζόλια σκαρφάλωναν ακόμα στις σκεπές και τα μόσκαρα τις απόκριες παίζανε αμάδια στις πλατείες.

Προηγούμενο βιβλίο «Ο χρόνος έγειρε», Νουβέλα εκδόσεις Οσελότος 2013

ISBN 978-960-564-599-1 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr

COVER_genealogia_nikoloudi2.indd 1

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

15/2/2018 3:04:05 μμ