Θεραπεύοντας σώμα, ψυχή και πνεύμα - Εισαγωγή στην ανθρωποσοφική ιατρική by Εκδόσεις Οσελότος

DR MICHAEL EVANS AND IAIN RODGER Dr Michael Evans and Iain Rodger

Εισαγωγή στην ανθρωποσοφική ιατρική ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ

ΑΝΘΡΩΠΟΣΟΦΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Θεραπεύοντας Θεραπεύοντας σώμα, ψυχή και πνεύμα σώμα, ψυχή και πνεύμα Μετάφραση:

Λούλη Τσαμαντάνη Αναστασία Γαρδέλη Επιστηmονική Επιmέλεια: Γιώργος Παπαδόπουλος ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ :

Λούλη Τσαμαντάνη Αναστασία Γαρδέλη

ΕΠΙΣΤΗMΟΝΙΚΗ ΕΠΙMΕΛΕΙΑ: Γιώργος Παπαδόπουλος

Ε Κ ΔΟ Σ Ε Ι Σ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότοοσς ε λ ότ ο ς

Τιτλος Θεραπεύοντας Σώμα, Ψυχή και Πνεύμα – Εισαγωγή στην Ανθρωποσοφική Ιατρική Αρχικοσ Τιτλος Healing for Body, Soul and Spirit, An Introduction to Anthroposophical Medicine Copyright© Michael Evans and Iain Rodger 1992 First published by Floris Books, Edinburgh Copyright© 2011 Για την ελληνική γλώσσα Λούλη Τσαμαντάνη, Αναστασία Γαρδέλη, Γιώργος Παπαδόπουλος και Eκδόσεις Οσελότος Σειρα Επιστημονικά [5358]1011/06 Μετάφραση Λούλη Τσαμαντάνη Αναστασία Γαρδέλη Επιστηmονική Eπιmέλεια Γιώργος Παπαδόπουλος Επιmέλεια Kειmένου Όλγα Παλαμήδη Layout - Design Myrtilo, Λένα Παντοπούλου Εκτυπωση Δεκάλογος ΕΠΕ Βιβλιοδεσια Μπετσώρη Βασ. & Ζαχ. Ο.Ε. Πρώτη Εκδοση Αθήνα, Οκτώβριος 2011 ISBN 978-960-9607-04-9

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η κατ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα Τηλ. : 210 6431108 ekdoseis.ocelotos@gmail.com, ocelotos@otenet.gr www. ocelotos. gr

e-mail:

Περιεχόμενα Ευχαριστίες των μεταφραστριών.................................................... 5 Ευχαριστίες ....................................................................................... 6 Εισαγωγή............................................................................................ 7 1. Επεκτείνοντας την τέχνη και την επιστήμη της ιατρικής...... 12 2. Μια νέα μελέτη της ζωής.......................................................... 22 3. Η Ψυχή......................................................................................... 33 4. Το πνεύμα.................................................................................... 49 5. Οι δύο βασικοί τύποι ασθενειών . ........................................... 61 6. Η χρήση των φαρμάκων............................................................ 70 7. Καλλιτεχνικές Θεραπείες.......................................................... 87 8. Θεραπευτικό Μασάζ και Υδροθεραπεία................................. 95 9. Η τέχνη της νοσηλείας............................................................ 103 10. Παιδικές ασθένειες................................................................. 110 11. Εσωτερική ανάπτυξη............................................................. 119 12. Ψυχιατρική............................................................................... 124 13. Ανοσία, Aids και Καρκίνος................................................... 142 14. Τα Φάρμακα............................................................................ 153 15. Φάρμακα και Νομοθεσία....................................................... 165 16. Θεραπευτικές Κοινότητες..................................................... 177 17. Επεκτείνοντας την παροχή της φροντίδας υγείας............ 184 Σημειώσεις...................................................................................... 192 Βιβλιογραφία.................................................................................. 195 Διευθύνσεις επαφών �� 199

Ευχαριστίες των μεταφραστριών

Θα θέλαμε να εκφράσουμε τις θερμές μας ευχαριστίες

στον Dr. Michael Evans, ο οποίος μας εμπιστεύτηκε τη μετάφραση του βιβλίου του στα ελληνικά. Ευχαριστούμε τον καθηγητή Φαρμακολογίας Γιώργο Παπαδόπουλο για τη στενή συνεργασία στη διαμόρφωση του κειμένου. Επίσης, ευχαριστούμε την παιδίατρο Μαρία Χατζάρα και την ευρυθμίστρια Ελευθερία Τζαμάρου για τη συμβολή τους στη μετάφραση.

Ευχαριστίες

Οι συγγραφείς θα ήθελαν να ευχαριστήσουν τους ακόλου-

θους για την ανεκτίμητη βοήθειά τους. Τον Dr. James Dyson (χωρίς την ενθάρρυνση και την εποικοδομητική κριτική του οποίου το βιβλίο δεν θα είχε γραφτεί), τη Hazel Adams, τον Dr. Jean Brown, τη Shirley Chalis, τη Marah Evans, την Dr. Michaela Glöckler, τον Tom Huggon, τον Adrian Large, τον Dr. Broder von Laue, τον Dr. David McGavin, τον Thomas McKeen, την Joan Marcus, τον Steven Moore, τον Dr. Frank Mulder, τη Ruth και τον Bernard Nesfield-Cookson, τον Bobbie Pounder, τον Don Ratcliffe, την Jennie Rodger, την Joan Smith, τη Shaena Stoehr, τη Vera Taberner, τον Ian Wiggle, το Anthroposophical Medical Council, το Anthroposophical Medical Trust. Αναγνώριση, επίσης, οφείλεται στο έργο του Professor Bernard Livegoed, του Dr. Rudolf Treichler και του Dr. Ari Bos.

Εισαγωγή

Η αναγνώριση των επιτευγμάτων της συμβατικής ιατρικής συνοδεύ-

τηκε, τα τελευταία χρόνια, από μια όλο και πιο έντονη συνειδητοποίηση των ορίων της, καθώς και των ανεπιθύμητων παρενεργειών που παρουσιάζουν πολλές θεραπευτικές της μέθοδοι. Οι ασθενείς είναι λιγότερο πρόθυμοι από όσο ήταν πριν, να δέχονται μια συνταγή που τους γράφει ο γιατρός, χωρίς κάποια εξήγηση, και προτιμούν να έχουν τη δυνατότητα να συζητούν όποιες άλλες διαθέσιμες επιλογές. Αυτή η κριτική στάση απέναντι στη συμβατική ιατρική αντικατοπτρίζεται στη γρήγορη ανάπτυξη και διάδοση εναλλακτικών θεραπευτικών προσεγγίσεων, όπως είναι η ομοιοπαθητική, η βοτανοθεραπεία και ο βελονισμός. Οι πιο πολλές από αυτές τις προσεγγίσεις βασίζονται σε φιλοσοφίες προγενέστερων εποχών, σε σύγκριση με τη συμβατική ιατρική, αλλά παρ’ όλα αυτά, ωφελούν πολλούς ασθενείς. Η συμβατική προσέγγιση συνέβαλε στην πρόοδο της ιατρικής, αλλά βασίζεται σε μια περιορισμένη, υλιστική θεώρηση του ανθρώπινου όντος η οποία δεν κατάφερε να προσφέρει μια ολοκληρωμένη κατανόηση της ασθένειας. Μερικές μορφές εναλλακτικής ιατρικής βασίζονται σε ιδιαίτερες πνευματικές φιλοσοφίες, που είναι παλιότερες από τη φυσική επιστήμη, δηλαδή τη μελέτη των υλικών φαινομένων.1 Όταν στρεφόμαστε σε εκείνες αναζητώντας αυτό που λείπει από τη συμβατική ιατρική, είναι σαν να προσπαθούμε να γυρίσουμε τους δείκτες του ρολογιού προς τα πίσω, αγνοώντας όσα κατακτήθηκαν από τη φυσική επιστήμη. Αυτό που χρειάζεται δεν είναι ένα πισωγύρισμα, αλλά η επέκταση της συμβατικής ιατρικής, έτσι ώστε να λαμβάνει υπόψη της τόσο την πνευματική όσο και την φυσική πλευρά του ανθρώπου. Ακριβώς αυτό προσφέρει η ανθρωποσοφική ιατρική, μία από τις πρακτικές εφαρμογές του έργου του αυστριακού επιστήμονα και φιλοσόφου Rudolf Steiner (1861-1925), του θεμελιωτή της ανθρωποσοφίας. Η λέξη «ανθρωποσοφία» παράγεται από τις ελληνικές λέξεις «άνθρωπος» και «σοφία»· κι αυτό δείχνει, κατά κάποιο τρόπο, ότι η ανθρωποσοφία συνεπάγεται την ανάπτυξη της πνευματικής σοφίας μέσω της αυτογνωσίας του ανθρώπου. Στην πραγματικότητα, είναι μια επιστήμη

θεραπεύοντασ σωμα, ψυχη και πνευμα

του πνεύματος, η οποία επεκτείνει τη γνώση μας και την κατανόησή μας πέρα από αυτά που έθεσε ως θεμέλια η φυσική επιστήμη. Ο Steiner αναγνώριζε τα επιτεύγματα της φυσικής επιστήμης στη διαμόρφωση μιας εικόνας του φυσικού κόσμου, αλλά προσπαθούσε να υπερβεί τα όρια του υλισμού ερευνώντας με αυστηρό τρόπο την πνευματική πλευρά της ύπαρξης. Η ανθρωποσοφία ή επιστήμη του πνεύματος θεωρεί τους ανθρώπους όντα με σώμα, ψυχή και πνεύμα. Η ανθρωποσοφική ιατρική προέκυψε όταν μια ομάδα γιατρών αναγνώρισε ότι αυτή η διευρυμένη θεώρηση της φυσιολογίας είχε σημαντικές συνέπειες στην ιατρική θεραπευτική. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του Steiner, άνθρωποι από διάφορα επαγγέλματα απευθύνθηκαν σε αυτόν ζητώντας καθοδήγηση για το πώς θα μπορούσαν να εφαρμόσουν τις αρχές της ανθρωποσοφίας στους εξειδικευμένους τομείς τους. Πέρα από την ιατρική, λοιπόν, δημιουργήθηκαν νέες μορφές εκπαίδευσης, τέχνης, αρχιτεκτονικής, φροντίδας για άτομα με ειδικές ανάγκες, γεωργίας και οικονομίας – και όλα αυτά εφαρμόζονται σήμερα παγκόσμια. Στην περίπτωση της ιατρικής, ο Steiner προσκλήθηκε να μιλήσει σε μια ομάδα περίπου τριάντα γιατρών και φοιτητών ιατρικής που ήταν εξοικειωμένοι με την ανθρωποσοφία. Το 1920 έδωσε μια σειρά διαλέξεων, οι οποίες περιλάμβαναν βαθιές γνώσεις για την ανθρώπινη παθολογία και θεραπευτικές προσεγγίσεις. Δεν μπορεί όμως να θεωρηθεί ότι επρόκειτο για μια συστηματική εισαγωγή σε μια ανθρωποσοφική ιατρική.2 Τα θεμέλια μιας νέας ιατρικής τέθηκαν μέσω της συνεργασίας του Steiner με μια Ολλανδή γιατρό, την Ita Wegman (1876-1943). Έγραψαν ένα βιβλίο για τους γιατρούς, Fundamentals of Therapy, και η Dr. Wegman ίδρυσε μια από τις πρώτες ανθρωποσοφικές κλινικές στο Arlesheim (Ελβετία), κοντά στο Διεθνές Κέντρο της Ανθρωποσοφίας που βρίσκεται στο Dornach. Αργότερα, ήταν η πρώτη που ανέλαβε την καθοδήγηση του Ιατρικού Τομέα της Σχολής της Επιστήμης του Πνεύματος στο Dornach.3 Καθώς ο Steiner δεν ήταν γιατρός, συνεργάστηκε με πτυχιούχους γιατρούς για την ανάπτυξη της ανθρωποσοφικής ιατρικής. Επέμενε ότι η ανθρωποσοφική ιατρική έπρεπε να επεκτείνει τη συμβατική ιατρική πρακτική, παρά να αποτελέσει μια εναλλακτική λύση. Για τον σκοπό αυτόν, όλοι οι ανθρωπόσοφοι γιατροί πρέπει πρώτα να εκπαιδεύονται

Εισαγωγή

στη συμβατική ιατρική και μετά να προχωρούν σε περαιτέρω σπουδές, ώστε να φτάνουν στο σημείο να κατανοούν την υγεία και την ασθένεια του ανθρώπου από τη σκοπιά της επιστήμης του πνεύματος. Αυτή η εκπαίδευση διευρύνει τον ορίζοντά τους πέρα από τη συμβατική ιατρική πρακτική και σημαίνει ότι οι ανθρωπόσοφοι γιατροί μπορούν να αναλάβουν οποιοδήποτε ιατρικό πρόβλημα. Ο κύριος στόχος της ανθρωποσοφικής ιατρικής είναι να ενεργοποιήσει τις θεραπευτικές δυνάμεις στον ασθενή. Αυτές είναι οι δυνάμεις της ζωής, οι οποίες συντηρούν το φυσικό σώμα και αντιτίθενται στην αποσύνθεση. Οι δυνάμεις αυτές συγκροτούν ένα σώμα από μη φυσικές μορφοποιητικές δυνάμεις, αυτό που ο Steiner ονομάζει «αιθερικό σώμα», και δραστηριοποιούνται κυρίως στη (σωματική) ανάπτυξη και τη θρέψη. Οι άνθρωποι είναι, επίσης, όντα με συνείδηση, με αντίληψη του περιβάλλοντος και αντιδρούν συναισθηματικά. Αυτή η ικανότητα αντίληψης προέρχεται από ένα τρίτο σώμα, το «αστρικό σώμα», το οποίο δραστηριοποιείται ιδιαίτερα στο νευρικό σύστημα. Τέλος, οι άνθρωποι γνωρίζουν ότι είναι οι ίδιοι ανεξάρτητα ενσυνείδητα όντα και έχουν την ικανότητα να μεταβάλλουν τον εαυτό τους εκ των έσω. Αυτό μας δείχνει την ύπαρξη του τέταρτου στοιχείου του ανθρώπου, του πνευματικού πυρήνα ή του Εγώ, το οποίο εκφράζεται ιδιαίτερα στη μυϊκή δραστηριότητα και στο αίμα.4 Τα τέσσερα αυτά στοιχεία διαπλέκονται μεταξύ τους έτσι ώστε να αποτελούν μια ολότητα, η οποία πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ολότητα, για να βοηθηθεί ο ασθενής. Οι ανθρωπόσοφοι γιατροί προσπαθούν να κατανοήσουν τις ασθένειες από τον τρόπο αλληλεπίδρασης αυτών των τεσσάρων στοιχείων. Υπάρχει, για παράδειγμα, μια συνεχής τάση προς την ασθένεια, επειδή η δραστηριότητα της συνείδησης έχει καταβολική ή αποικοδομητική επίδραση στο φυσικό σώμα. Οι αναβολικές ή δυνάμεις ανοικοδόμησης του αιθερικού σώματος πρέπει να αντιμάχονται συνεχώς αυτές τις επιδράσεις, για να διατηρείται καλή υγεία. Αν όμως οι αιθερικές δυνάμεις είναι υπερβολικά ισχυρές, η ανισορροπία που προκύπτει καταλήγει πάλι σε ασθένεια. Η καλή υγεία εξαρτάται από τον βαθμό στον οποίο διατηρούνται σε ισορροπία αυτές οι αντίθετες τάσεις. Είναι δύσκολο για πολλούς να συλλάβουν την εξαιρετικά πολύπλοκη εικόνα του ανθρώπου που αναδύθηκε από το έργο του Steiner.

θεραπεύοντασ σωμα, ψυχη και πνευμα

Άλλωστε, η ανθρωποσοφική ιατρική ξεκινάει με συμβατική διδασκαλία για το φυσικό σώμα κι έπειτα επεκτείνεται στη μελέτη των τριών άλλων στοιχείων. Αλλά μπορεί να γίνει εύκολα κατανοητό ότι οι καθημερινές εμπειρίες με τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τη δύναμη της βούλησης, απαιτούν μια επέκταση του μοντέλου των φυσικών επιστημών, απλώς επειδή η φυσική επιστήμη αποκλείει οτιδήποτε δεν είναι μετρήσιμο με φυσικές μεθόδους. Και σε αυτό ακριβώς το σημείο, η επιστήμη του πνεύματος μπορεί να στηριχτεί στην κατανόηση του φυσικού κόσμου, η οποία αποκτήθηκε μέσω των φυσικών επιστημών, και να επεκτείνει τα όρια των γνώσεών μας. Η φυσική αισθητηριακή αντίληψη περιορίζεται από τις σωματικές αισθήσεις, αλλά η σκέψη δεν έχει τέτοια όρια. Οι έννοιες των μαθηματικών, για παράδειγμα, δεν γίνονται αντιληπτές μέσω των αισθήσεων. Ο πνευματικός κόσμος μπορεί να μη γίνεται άμεσα αντιληπτός με τις σωματικές αισθήσεις, αλλά με προσεκτική παρατήρηση και πειθαρχημένη σκέψη, ο καθένας μπορεί να φτάσει στην κατανόηση της επιστήμης του πνεύματος. Ωστόσο, είναι δυνατόν να προχωρήσει κανείς παραπέρα. Ο Steiner περιγράφει πώς μπορούν να αναπτυχθούν ανώτερες μορφές αντίληψης, με τις οποίες οι άνθρωποι αποκτούν την ικανότητα να αντιλαμβάνονται άμεσα τον πνευματικό κόσμο. Και ακριβώς μέσω της ανάπτυξης αυτών των ικανοτήτων μπόρεσε ο ίδιος να διεξάγει τις έρευνες στις οποίες βασίζονται οι περιγραφές που μας έδωσε για τον πνευματικό κόσμο. Εκτός από την ικανότητα αντίληψης του φυσικού περιβάλλοντος, που την έχουν οι περισσότεροι άνθρωποι από τη γέννησή τους, ο Steiner είχε επιπλέον την ικανότητα να αντιλαμβάνεται τα πνευματικά φαινόμενα. Υποστήριζε ότι κάθε άνθρωπος έχει, σε λανθάνουσα κατάσταση, όργανα κατάλληλα για αντίληψη του πνευματικού κόσμου, που μπορεί να τα αναπτύξει με δικές του προσπάθειες.5 Στη σημερινή εποχή, οι περισσότεροι άνθρωποι είναι αποκομμένοι από την άμεση εμπειρία του πνευματικού κόσμου, περίπου με τον ίδιο τρόπο που οι οπτικές εικόνες του φυσικού κόσμου δεν είναι προσιτές σε έναν τυφλό. Ακριβώς όμως όπως ο τυφλός μπορεί να έχει άλλες (αισθητικές) εμπειρίες του φυσικού κόσμου και να τις συγκρίνει με όσα αναφέρουν αυτοί που βλέπουν, έτσι κι εκείνοι που δεν έχουν αναπτύξει τις ικανότητες για πνευματική

Εισαγωγή

αντίληψη, μπορούν να συγκρίνουν τις εμπειρίες τους με τις ανθρωποσοφικές γνώσεις. Για παράδειγμα, οι ιδέες που προσθέτει η ανθρωποσοφική ιατρική στη συμβατική ιατρική πρακτική μπορεί να φαίνονται ξένες σε κάποιον που η εκπαίδευσή του βασίστηκε στις φυσικές επιστήμες. Αυτό όμως δεν θα έπρεπε να ενθαρρύνει ούτε τυφλή πίστη, ούτε τυφλή δυσπιστία. Αν στοχαστεί κανείς τις ιδέες αυτές με ανοιχτό μυαλό, μπορεί να τις αποτιμήσει ως προς την πραγματική τους αξία. Μπορούν, επίσης, να εκτιμηθούν τα επιτεύγματα της ανθρωποσοφικής ιατρικής στην πράξη. Προς το παρόν, η ανθρωποσοφική ιατρική είναι περισσότερο ανεπτυγμένη στη Γερμανία, την Ολλανδία και την Ελβετία, χώρες όπου υπάρχουν αρκετά νοσοκομεία και πολλοί γιατροί. Όλα αυτά είναι αναγνωρισμένα και υποστηρίζονται οικονομικά από το κράτος και από ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες. Στις αγγλόφωνες χώρες το έργο του Steiner έγινε γνωστό με καθυστέρηση, το ενδιαφέρον όμως για αυτή την προσέγγιση αυξάνεται σταθερά. Στη Μεγάλη Βρετανία η ανθρωποσοφική ιατρική ασκείται τόσο στο πλαίσιο του Εθνικού Συστήματος Υγείας, όσο και ιδιωτικά. Το βιβλίο αυτό γράφτηκε προκειμένου να κατανοηθεί ευρύτερα η ανθρωποσοφική ιατρική και να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις που προκύπτουν από το αυξανόμενο ενδιαφέρον σε όλο τον κόσμο. Προορίζεται κυρίως για ένα γενικό αναγνωστικό κοινό, με την ελπίδα όμως ότι θα είναι χρήσιμο και στους επαγγελματίες στον χώρο της υγείας που θέλουν να διευρύνουν τη θεραπευτική τους προσέγγιση. Κάποιες έννοιες ήταν αναγκαίο να παρουσιαστούν απλοποιημένα, λόγω του περιορισμένου χώρου. Για τους αναγνώστες όμως που επιδιώκουν να εμβαθύνουν περισσότερο, δίνεται εκτεταμένη βιβλιογραφία για περαιτέρω μελέτη. Πρέπει να γίνει σαφές ότι το βιβλίο αυτό δεν είναι ένας θεραπευτικός οδηγός που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από μη ειδικευμένα άτομα. Δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον γιατρό, ούτε να χρησιμεύσει ως εκπαιδευτικό σύγγραμμα. Στο τέλος του βιβλίου βρίσκονται εκτεταμένοι κατάλογοι με επιπλέον πληροφορίες. Περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, διευθύνσεις, όπου παρέχεται ανθρωποσοφική θεραπευτική ή όπου μπορεί να απευθυνθεί κανείς για να εκπαιδευτεί σε ανθρωποσοφικές ιατρικές μεθόδους.

1. Επεκτείνοντας την τέχνη και την επιστήμη της ιατρικής

ανθρωποσοφική ιατρική προσθέτει μια ευρύτερη Η ανθρωποσοφική ιατρική αποκτά ολοένα και μεγαλύτερο κύρος όσον

διάστασητης στημεθόδους. σύγχρονηΠροσφέρει ιατρική πρακτική, οποία προαφορά τις θεραπευτικές έναν νέοητρόπο τείνει να αυτοπεριορίζεται θεωρεί τη νόσο σέγγισης των απαιτήσεων ενός κόσμου πουεπειδή αλλάζει ραγδαία. Δεν πρέως σύνολο φυσικών συμπτωμάτων. πει να συγχέεται με τις εναλλακτικές θεραπευτικές μεθόδους, γιατί βαΗ συμβατική αντιμετώπιση είτεσυμβατικής στη χρήσηιατρισίζεται σταθερά στις γνώσεις και στην βασίζεται εμπειρία της φαρμάκων να ανακουφίσει αυτά δεν κής. Η ισχυρών διαφορά έγκειται στοπροσπαθώντας ότι η ανθρωποσοφική ιατρική πρακτική τα συμπτώματα, είτε στη χειρουργική με σκοπό την θεραπεύει μόνο τα φυσικά στοιχεία του ασθενούς, αλλά και τααπομη φυσιμάκρυνση των παθολογικών ιστών. Όμως για να επέλθει κά (αλλιώς, πνευματικά). πλήρης ίασημεείναι απαραίτητο τι είναι αυτό Η ενασχόληση τέτοια στοιχεία, να με κατανοηθεί, σκοπό να επεκτείνει την εμβέπου δίνει ζωή στη φυσική ύλη και την με την σκέψεις και λεια της συμβατικής ιατρικής πρακτικής, δενπληροί καθιστά ανθρωποσοσυναισθήματα. φική ιατρική ασαφή ή λιγότερο συγκεκριμένη. Όλοι οι ανθρωπόσοφοι Οι ανθρωπόσοφοι γιατροί αποκτούν τη διευρυμένη γιατροί πρέπει πρώτα να πάρουν το πτυχίο τηςαυτή συμβατικής ιατρικής και της ανθρώπινης κατάστασης με πρόσθετη εκπαίδευέπειτα θεώρηση να ολοκληρώσουν μεταπτυχιακές σπουδές, οι οποίες προσθέτουν ση.τρία Η θεώρηση αποσκοπεί αντίληψη πρωταρχικά ενεργοποίτα άλλα στοιχεία αυτή στη συμβατική γιαστην το φυσικό σώμα. Τα ηση, στον ασθενή, των φυσιολογικών διεργασιών ίασης. στοιχεία αυτά, με τα οποία γίνεται πληρέστερη η εικόνα του ανθρώπινου Καθώς οι ανθρωπόσοφοι γιατροί είναι καταρτισμένοι καισώμα, όντος, ονομάζονται, με την ανθρωποσοφική ορολογία, αιθερικό 1 στη συμβατική ιατρική, μπορούν να συνδυάζουν την ακρίβεια αστρικό σώμα και Εγώ. της σύγχρονης πρακτικής με την στοιχεία, ήπια ιαματική Πρόκειται για μη υλικά, πνευματικά κοινάικανότητα σε όλους μας, των φυσικών φαρμάκων και των καλλιτεχνικών θεραπειών. παρόλο που δεν μπορούν να γίνουν αντιληπτά μέσω των φυσικών αιΜε Πρέπει αυτό τον προσφέρουν σφαιρική κλινική σθήσεων. να τρόπο γίνει κατανοητό ότιμια τα περιγράφουμε μενπροως πνευσέγγιση σε τομείς, όπου η συμβατική ιατρική δυσκολεύεται ματικά, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η ανθρωποσοφική ιατρική στηρίναδοξασίες, καλύψει πλήρως τις ανάγκεςείτε τωνάλλου ασθενών. ζεται σε είτε θρησκευτικές είδους. Στηρίζεται στις μεθόδους της επιστήμης του πνεύματος, η οποία έχει τόση αυστηρότητα και αυτοπειθαρχία όση και οι φυσικές επιστήμες, αλλά επεκτείνει τα όρια της παρατήρησης πέρα από τον φυσικό κόσμο. Η συμβατική ιατρική προέρχεται από τις φυσικές επιστήμες, δηλαδή τη μελέτη των υλικών φαινομένων – όσων μπορούν να ζυγιστούν, να μετρηθούν, να αριθμηθούν. Τα τελευταία πεντακόσια χρόνια, οι 978-960-9607-04-9 φυσικές επιστήμες Εέχουν διευρύνει σε ISBN μεγάλη έκταση την κατανόηση Κ∆ΟΣΕΙΣ ο σ ε λΑν ότ οκαι ς του κόσμου γύρω μας. οι παλιοί επιστήμονες διώκονταν για τις ανακαλύψεις τους, αυτή η νέα μέθοδος αναζήτησης ήταν κάτι που τους Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 E-MAIL: ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr

1. Επεκτείνοντας την τέχνη και την επιστήμη της ιατρικής

ενέπνεε, καθώς δεν εξαρτιόντουσαν από παραδοσιακές θρησκευτικές ή φιλοσοφικές διδαχές. Για εμάς σήμερα, αυτό το πνεύμα της ελεύθερης αναζήτησης είναι μια κληρονομιά τόσο σημαντική, όσο και τα λαμπρά επιτεύγματα των φυσικών επιστημών στην τεχνολογία και στην ιατρική. Η σύγχρονη επιστημονική αντίληψη του κόσμου αναπτύχθηκε βαθμιαία, καθώς νέες ανακαλύψεις θεμελιώνονταν πάνω στις προηγούμενες. Η μεγαλύτερη συμβολή των πρωτοπόρων επιστημόνων πραγματοποιήθηκε στους τομείς της αστρονομίας και της φυσικής, όπου ανακαλύφθηκαν εξισώσεις, οι οποίες περιγράφουν τις φαινομενικές κινήσεις των πλανητών σε σχέση με τον ήλιο. Τον δέκατο έβδομο αιώνα, ο Sir Issac Newton εισηγήθηκε τις έννοιες της δύναμης και της βαρύτητας, με τη βοήθεια των οποίων οι κινήσεις των πλανητών μπορούσαν να εξηγηθούν με τις ίδιες εξισώσεις που περιέγραφαν την πτώση των αδρανών αντικειμένων στο έδαφος. Οι βασικοί νόμοι της χημείας άρχισαν να διατυπώνονται, όταν ανακαλύφθηκε ότι, ζυγίζοντας ανόργανες ύλες πριν και αφού πραγματοποιηθούν χημικές αντιδράσεις, ήταν δυνατόν να διατυπωθούν μαθηματικές περιγραφές αυτών των αντιδράσεων. Κατά την περίοδο της Ιταλικής Αναγέννησης, το ενδιαφέρον για την ανθρώπινη ανατομία ώθησε καλλιτέχνες (συγκεκριμένα τον Leonardo da Vinci) να πραγματοποιήσουν ανατομές σε πτώματα και να φιλοτεχνήσουν έτσι τα πρώτα λεπτομερειακά ιχνογραφήματα του εσωτερικού του σώματος. Ο σύγχρονος κλάδος της ανατομίας αναπτύχθηκε από αυτές τις μελέτες των νεκρών σωμάτων. Με παρόμοιο τρόπο, παρατηρήσεις και μετρήσεις των λειτουργιών του σώματος ανθρώπου και ζώων, καθώς και των οργάνων τους, έφεραν βαθμιαία την ανάπτυξη της φυσιολογίας – που ουσιαστικά αποτελεί την εφαρμογή των μεθόδων της φυσικής στους ζωντανούς οργανισμούς. Εμφανίστηκε, επίσης, η βιοχημεία – που ουσιαστικά αποτελεί την εφαρμογή των μεθόδων της χημείας στα έμβια όντα. Αυτές οι τρεις επιστήμες –ανατομία, φυσιολογία και βιοχημεία – διδάσκονται ως βασικά μαθήματα στους φοιτητές της ιατρικής. Οι αρχές καθεμιάς από αυτές προέρχονται από τη μελέτη της νεκρής φύσης, αλλά οι μέθοδοί τους έχουν εφαρμοστεί σε ζωντανούς οργανισμούς – σε φυτά, ζώα και ανθρώπους. Για τον λόγο αυτόν, η σύγχρονη επιστήμη (συμπεριλαμβανομένης και της ιατρικής) παρουσιάζει μια ατελή