Η καταδίωξη μιας αφίσας

120 × 210 SPINE: 15 FLAPS: 80

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΧΝΙΩΤΗΣ

Προηγούμενα βιβλία του ιδίου είναι: • Οι γαλάζιες νύχτες της Μαδρίτης • Οι δειλοί • Ερέν και Κωμοδρόμου (1) Μια διαφορετική Κυριακή • Ερέν και Κωμοδρόμου (2) Οι Φυγάδες

Ν

ουβέλα που κοιτάζει όπως ένα αόρατο μάτι μέσα στο ελληνοκυπριακό σχολείο και παρατηρεί τις εθνικιστικές και θρησκευτικές εξάρσεις κάποιων λειτουργών του, δημιουργώντας την ψυχογραφία ενός τύπου εθνικόφρονα εκπαιδευτικού. Σε συνδυασμό με το βαθύ κράτος, την εκκλησία, τα εθνικιστικά κόμματα και διάφορα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, δημιουργείται μια αναχρονιστική τάση στην εκπαίδευση, η οποία αναπαράγει και συντηρεί μια ανάλογη ιδεολογία και μια εξουσιαστική δομή που διαχέεται σε ολόκληρη την κοινωνία.

ISBN 978-960-564-803-9

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα | ΤΗΛ.: 210 64 31 108 ocelotos@ocelotos.gr | www.ocelotos.gr

cover_afisa.indd 1

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

7/8/2019 1:00:49 PM

ΤΙΤΛΟΣ

Η Καταδίωξη μιας Αφίσας ΣΥΓΓΡΑΦΈΑΣ

Χρίστος Αχνιώτης ΣΕΙΡΑ

Λογοτεχνία [1358] 0719/14 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ

Όλγα Παλαμήδη LAYOUT - DESIGN Myrtilo, Λένα Παντοπούλου ΖΩΓΡΑΦΙΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ

Χρίστος Αχνιώτης COPYRIGHT© 2019 Χρίστος Αχνιώτης ΠΡΏΤΗ ΕΚΔΟΣΗ

Αθήνα, Ιούλιος 2019 ISBN 978-960-564-803-9

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα. Το παρόν έργο είναι προϊόν μυθοπλασίας.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ:

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ.: 210 6431108 ocelotos@ocelotos.gr www.ocelotos.gr

Χρίστος Αχνιώτης

Στην προσπάθειά σου να μετατρέψεις μια αλήθεια σε ψέμα, την υποχρεώνεις να σε κυνηγά μέχρι να δικαιώσει τον εαυτό της! Κουβέντα μαθητή μου: «Έτσι μας τα είπαν, κύριε, έτσι μάθαμε να τα λέμε, έτσι τα νιώθουμε!»

Πρόλογος 1

Ο

φιλόσοφος Βάλτερ Μπενγιαμίν έγραφε ότι «τα ημερολόγια είναι μνημεία ιστορικής συνείδησης».1 Σε αντίθεση με τα ρολόγια που μετρούν έναν κενό ή μηχανικό χρόνο, τα ημερολόγια είναι όργανα τα οποία καταγράφουν έναν ποιοτικού είδους χρόνο. Μέσα από ημερομηνίες-κλειδιά, αναπαριστούν, αναπαράγουν και ενίοτε ενεργοποιούν κομμάτια από τη συλλογική μνήμη των κοινωνιών που τα χρησιμοποιούν. Κατά συνέπεια, δεν έχουν όλες οι μέρες του χρόνου την ίδια σημασία. Όπως καταδεικνύει ο Μπενγιαμίν, η σχέση των ανθρώπων με τον χρόνο είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη σχέση τους με την εξουσία. Η ζωντανή περιγραφή που δίνει για την πρώτη μέρα της Γαλλικής Επανάστασης είναι ενδεικτική: «Ποιος θα το πίστευε! Λένε πως εξοργισμένοι με τον χρόνο, Νέοι Ιωσίες, στη βάση κάθε πύργου, πυροβολούσαν τις πλάκες των ρολογιών για να σταματήσουν τη μέρα».

1 Βάλτερ, Μπενγιαμίν. 2014. Θέσεις για τη Φιλοσοφία της Ιστορίας. Αθήνα: Λέσχη Κατασκόπων του 21ου Αιώνα.

—7—

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΧΝΙΩΤΗΣ

Είναι παράδοξο και εντυπωσιακό ότι μια εκ των σημαντικότερων γενετήσιων πράξεων της μοντέρνας εποχής παρομοιάζεται με σταμάτημα του χρόνου. Το σπάσιμο των ρολογιών αποτελεί τη διάρρηξη του Χρόνου της εξουσίας και σηματοδοτεί τον ερχομό της καινούργιας εποχής μέσα από την καθιέρωση ενός νέου ημερολόγιου. Τα κρατικά ημερολόγια, ειδικά σε χώρες ακραίου μιλιταρισμού και εθνικισμού όπως η Κυπριακή Δημοκρατία, συμπυκνώνουν ένα συγκεκριμένο αφήγημα για την υποτιθέμενη ιστορική εξέλιξη του Έθνους. Οι αργίες και οι επέτειοι, στην πλειονότητά τους εθνικο-θρησκευτικές, είναι μαρκαρισμένες με ξεχωριστό χρώμα στα ημερολόγια τοίχου και στις ατζέντες. Όλες μαζί αποτελούν βασικά μια συνοπτική αφήγηση της φαντασιακής πορείας του Ελληνικού Έθνους, καθώς κάθε μια αναφέρεται σε ένα γεγονός που θεωρείται κομβικής σημασίας. Ας ονομάσουμε λοιπόν αυτό το συνονθύλευμα ιστορικών και μυθικών γεγονότων που έχουν θέση στις σελίδες του ημερολογίου ως Εθνικό Χρόνο. Μερικές από τις περσόνες που κατοικούν στην «Καταδίωξη μιας Αφίσας», με πρωτοστάτη την υποδιευθύντρια κυρία Μάρω, ζουν και σκέφτονται μέσα σε αυτόν τον Χρόνο, ο οποίος δεν έχει κατ’ ανάγκη αρχή και τέλος. Πολλές από τις ιστορικές αναφορές που επικαλείται, —8—

Η ΚΑΤΑΔΙΩΞΗ ΜΙΑΣ ΑΦΙΣΑΣ

δεν μπορούν να τοποθετηθούν πάντα σε κάποια συγκεκριμένη εποχή. Τα μεγαλύτερα σε σημασία ιστορικά γεγονότα έχουν κατά πάσα πιθανότητα συμβεί στα «πανάρχαια χρόνια» ή «στα βάθη της Ιστορίας». Κατά παρόμοιο τρόπο, η προοπτική που αναπτύσσουν αυτές οι περσόνες για το μέλλον είναι εγκλωβισμένη στην κυκλικότητα του ημερολογιακού χρόνου. Η μόνη ελπιδοφόρα σκέψη γι’ αυτές είναι η ιδέα ότι με «χρόνια και καιρούς» η έλευση ενός ισχυρού ανέμου θα ανατρέψει αυτό που αντιλαμβάνονται ως ιστορική αδικία. Σ’ αυτό λοιπόν το πλαίσιο, αυτές οι περσόνες λαμβάνουν εντέλει την αύρα μιας μυθολογικής ύπαρξης που μπορεί να υπάρχει πέρα από τις εποχές και το πέρασμα του χρόνου. Στην επιχείρηση «Καταδίωξης της Αφίσας» δεν έχει σημασία πότε λαμβάνουν χώρο τα γεγονότα ή με ποια σειρά, αφού οι μέρες και οι ώρες είναι κάποτε πυκνές και άλλοτε αραιές. Αυτό που τελικά προκύπτει είναι μια ψυχογραφία του ελληνοκυπριακού εθνικισμού στην πιο γκροτέσκα του μορφή, καθώς αυτός αναπαράγει τον Εθνικό Χρόνο και αναπαράγεται μέσα του. Ο Εθνικός Χρόνος, που ενσαρκώνεται στα ημερολόγια, δεν αποτελείται μόνο από τα γεγονότα που εξυμνεί και προσποιείται ότι δεν ξεχνά. Σημαντικότερο ρόλο στη συγκρότησή του αποτελούν ίσως τα γεγονότα που ξεχνά ή που —9—

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΧΝΙΩΤΗΣ

επιλέγει να ξεχνά. Η συγκρότηση του χρόνου αυτού είναι συνυφασμένη με αποικιοκρατικές μορφές εξουσίας και την ανάδυση των υποκειμένων που τους αρνήθηκε το παρελθόν και η γλώσσα τους, «των ανθρώπων χωρίς ιστορία».2 Τα επίσημα ημερολόγια, ως κύριοι εκφραστές αυτού του χρόνου, έχουν φυσικά να πουν μόνο την ιστορία από την πλευρά του αποικιοκράτη, έχοντας ως συμμάχους την κάθε κυρία Μάρω. Θυμωμένοι με αυτό χρονοδιαρρήκτες επιχειρούν την επικίνδυνη αποστολή έκδοσης ενός ημερολογίου τοίχου που φέρνει στο προσκήνιο τα γεγονότα που ο ελληνοκυπριακός εθνικισμός –παράγωγο των διάφορων αποικιοκρατικών μορφών στην Κύπρο– αποσιωπά και λογοκρίνει. Η προσπάθεια ανάδειξης αυτής της άλλης ιστορίας προκαλεί σεισμικές δονήσεις σε μια πόλη που νομίζει ότι είναι κτισμένη μακριά, πολύ μακριά από τις τεκτονικές πλάκες της Ιστορίας και της γεωγραφίας. Ο αγώνας για τη διάρρηξη του Εθνικού Χρόνου, ενάντια στη λήθη και τη λογοκρισία που επιβάλλει, είναι μέρος του ευρύτερου αγώνα για κοινωνική και ιστορική δικαιοσύνη. Ή, όπως το κωδικοποίησε ο Μίλαν Κούντερα, «είναι και αγώνας ενάντια στην εξουσία».3

2 Wolf, Eric. 2010. Europe and the People Without History.

Berkeley: University of California Press.

3 Κούντερα, Μίλαν. 1981. Το Βιβλίο του Γέλιου και της Λήθης. Αθήνα: Εκδόσεις Οδυσσέας.

— 10 —

Η ΚΑΤΑΔΙΩΞΗ ΜΙΑΣ ΑΦΙΣΑΣ

Η Αφίσα και η Καταδίωξή της είναι μια πρόσκληση να αντιληφθούμε ότι μπορούμε να υπάρχουμε πέρα από τα χρονικά όρια του έθνους. Όσο συνεχίζουμε να είμαστε συγχρονισμένοι και εγκλωβισμένοι στα ρολόγια του εθνικού αφηγήματος, κάθε σαμποτάζ, μικρό ή μεγάλο, είναι αναγκαίο τουλάχιστον για να ξέρουμε ότι άλλος Χρόνος, άλλη Ιστορία και πολλές ιστορίες, είναι εφικτά. Αυτό είναι που ακριβώς επιχειρούν οι περσόνες, οι οποίες τολμούν να τυπώσουν και να τοιχοκολλήσουν ένα ημερολόγιο τοίχου που δεν μοιάζει με τα υπόλοιπα. Παναγιώτης Αχνιώτης

— 11 —

Πρόλογος 2

Ε

ίμαστε εκπαιδευτικοί, είμαστε δάσκαλοι, και όταν εξετάσουμε το Κυπριακό πρόβλημα συνειδητοποιούμε ότι οι εκπαιδευτικοί έπαιξαν ρόλο στη δημιουργία του. Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών 1940 και 1950, μας έστειλαν δασκάλους από την Τουρκία και την Ελλάδα, που οδήγησαν στην αυξανόμενη ένταση μεταξύ των κοινοτήτων μας. Μετά, μας έστειλαν στρατιώτες και όπλα για να πολεμήσουμε μεταξύ μας. Όλα αυτά δημιούργησαν το έδαφος για συγκρούσεις στην Κύπρο. Σε όλα αυτά μπορείτε να δείτε τον ρόλο των εκπαιδευτικών στο παρελθόν, καθώς η εκπαίδευση έχει διαδραματίσει τον αρνητικό της ρόλο στην κοινή διαμάχη. Αυτό είναι ένα λάθος του παρελθόντος· τώρα είναι καιρός για συμφιλίωση. Είναι καιρός οι εκπαιδευτικοί να δημιουργήσουν μια διαφορετική ατμόσφαιρα στην τάξη, στο σχολείο και στην κοινότητα γενικότερα. Η ειρήνη και η επανένωση είναι αρετές που πρέπει να προσφέρουμε στους μαθητές μας. Είμαστε όλοι Κύπριοι. Είμαι Τουρκοκύπριος και είστε Ελληνοκύπριοι. Έχουμε το ίδιο πε— 12 —

Η ΚΑΤΑΔΙΩΞΗ ΜΙΑΣ ΑΦΙΣΑΣ

πρωμένο και αυτό είναι το μήνυμά μας προς τους Ελληνοκύπριους συμπατριώτες μας. Όταν μιλάμε για εθνικές ταυτότητες, η συζήτηση πηγαίνει αμέσως στη διαίρεση του νησιού και στη διαχωριστική γραμμή που είναι ακριβώς ανάμεσά μας. Η μία πλευρά αγωνίστηκε για την ένωση με την Ελλάδα, ενώ η Τουρκοκυπριακή Αρχή για τη διχοτόμηση και την προσάρτηση στην Τουρκία. Και κοίτα τώρα τι έχουμε! Η μία πλευρά αποικίζεται από την Τουρκία και η άλλη ενσωματώνεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Είμαστε χωρισμένοι σε δύο μέρη, τον βορρά και τον νότο. Όμως τι είναι αυτό; Είναι η Ένωση; Χαιρόμαστε γι’ αυτό; Όχι, δεν είναι σωστό! Πρέπει να είμαστε μαζί! Πρέπει να ενώσουμε το νησί, να ρίξουμε τον τοίχο του διαχωρισμού, να ενώσουμε τους ανθρώπους διαμέσου της αποδόμησης του εθνικισμού και του εξτρεμισμού. Αυτός είναι ο ρόλος που πρέπει να διαδραματίσουν οι εκπαιδευτικοί σήμερα! Σιενέρ Ελσίλ Γενικός Γραμματέας ΚΤΟΣ (Συντεχνία Τουρκοκύπριων Δασκάλων)

— 13 —

1.

«Ή

ταν ένα κτύπημα που ήρθε και με βρήκε στην καρδιά», είπε η κυρία Μάρω αργότερα, όταν μίλησε στις φίλες της για κείνη την οδυνηρή μέρα. Μετά που είδε στον τοίχο του καθηγητικού συλλόγου το ημερολόγιο-αφίσα της Πλατφόρμας Ελληνοκύπριων και Τουρκοκύπριων Εκπαιδευτικών «Ενωμένη Κύπρος», ένιωσε την αναπνοή της να κόβεται και το μυαλό να θολώνει. Μέσα της αποδεκατιζόταν ένα Ελληνικό Εγώ που είχε δημιουργηθεί ύστερα από πολλά χρόνια παιδείας σε σχολεία και κατηχητικά του έθνους, συμμετοχής σε συνέδρια συνδέσμων αγωνιστών, βιομηχάνων, επιχειρηματιών ανάπτυξης γης, ακόμα και σε συγκεντρώσεις υπέρ εκκλησιών και καζίνο που θα κτίζονταν στην περιοχή όπου ζούσε. Η ζαλάδα που ακολούθησε, βιώθηκε σαν μια επίθεση σ’ έναν «ανώτερο πολιτισμό» που κατοικούσε σε γωνιές του μυαλού που ήταν απροσπέλαστες. Ταυτόχρονα, θεώρησε ότι ο τοίχος όπου αναρτήθηκε εκείνος ο συνδυασμός εικόνων, απέκτησε ένα θράσος που εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε χώρο ελληνικού σχολείου.

— 14 —

Η ΚΑΤΑΔΙΩΞΗ ΜΙΑΣ ΑΦΙΣΑΣ

Η αφίσα υπέσκαπτε την εθνική συνοχή που είχε κτιστεί με κόπο, έστω κι αν αυτό είχε επιτευχθεί με τη βοήθεια του Θεού, που χωρίς αυτόν δεν θα μπορούσε να υπάρξει το έθνος των εκλεκτών. Έτσι το έβλεπε! «Ήταν μια κοφτερή μαχαιριά σε όσους πίστευαν στα ιδιαίτερα ιδανικά του ελληνικού έθνους», είπε λίγο αργότερα, καθώς θυμόταν εκείνη την τραγική μέρα, που ένιωσε ότι έγινε βιασμός μιας ομάδας που ζούσε με Θεό κι Ελληνισμό. Η αδυναμία που ακολούθησε, παρέλυσε τα νεύρα και κάτι σαν θανατηφόρα ασθένεια διακλαδώθηκε στο ανυπεράσπιστο σώμα της. Αυτό δεν της είχε συμβεί για πολλά χρόνια και δη από τότε που είχε μείνει έγκυος στην πρώτη της κόρη. Εκείνο όμως το γεγονός έμεινε για πάντα στο μυαλό της ως μια γλυκιά ανάμνηση κι αποτέλεσε το ξεκίνημα μιας καινούργιας εποχής κι ελπίδας για μια παλιγγενεσία του Ελληνισμού. Από εκείνη τη γέννα θα ξεπηδούσε μια Ελληνίδα και μάλιστα απ’ αυτές που θ’ απολάμβαναν το μεγάλωμα που θα της πρόσφερε μια ξεχωριστή μαμά, μια γυναίκα που ανήκε στο γένος των «μεγάλων». Ήξερε κι αυτή κι ο άντρας της ότι τα παιδιά τους θ’ αποτελούσαν το νέο αίμα του έθνους και θα είχαν μια ζωή αντάξια των ένδοξων προγόνων. Κυρίως όμως, όλα περί εθνικής ιδεολογίας θα τους ήταν απαραίτητα –και τότε και αργότερα– για να κινηθούν — 15 —

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΧΝΙΩΤΗΣ

σε κυκλώματα που εξασφάλιζαν μια άνετη ζωή, στους ισχυρούς κύκλους μιας «ιδιαίτερης» ομάδας ανθρώπων. Παρατηρούσε αυτούς τους «ιδιαίτερους» από τότε που ήταν παιδί. Όλα όσα τους χαρακτήριζαν, ήταν εκείνα που αποζητούσε για τη δική της οικογένεια. Ήθελε να κυκλοφορεί κοντά σε ανθρώπους που βρίσκονται πίσω από μεγάλες πολιτικές κινήσεις, εκεί που συσσωρεύεται χρηματικό και πολιτικό κεφάλαιο, σπίτια πολυτελείας και ό,τι άλλο υπάρχει στην ομάδα των ανθρώπων που ζει πάνω από την υπόλοιπη κοινωνία. Και δεν ήταν μόνο αυτό· ήταν και κείνη η αίσθηση επικράτησης και δύναμης που φαινόταν στα ύφη μιας ιδιαίτερης κουλτούρας – της κουλτούρας του δυνατού κι αήττητου. «Βρίσκονται εκεί απ’ όπου περνά η Ιστορία, εκεί που θ’ ανήκουμε κι εμείς», της είπε ο άντρας της σε μια χοροεσπερίδα προς τιμήν των ηρώων της ΕΟΚΑ χρόνια πριν. Τα πρόσωπα των δυνατών βρίσκονταν σ’ εφημερίδες και περιοδικά της βδομάδας, σήμα κατατεθέν ότι ανήκαν στους «αρίστους των αρίστων». Έδειχναν αυτοπεποίθηση, προερχόμενη από έναν μηχανισμό δημιουργίας δύναμης κι εντυπώσεων. Αυτά όλα θ’ αναδεικνύονταν περισσότερο από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και από μια μερίδα δημοσιογράφων που θα

— 16 —

Η ΚΑΤΑΔΙΩΞΗ ΜΙΑΣ ΑΦΙΣΑΣ

έψαχναν απεγνωσμένα να ενισχύσουν το πολιτικό υπόβαθρο μιας ισχυρής τάξης ανθρώπων. Είχαν αρχίσει να επικρατούν από τις αρχές της δεκαετίας του 1960. Διέθεταν ένα τουπέ που τους έκανε να ξεχωρίζουν, παρ’ όλο που συχνά παραπονιόνταν για τα δικαιώματα των φτωχών, που είχαν «παράλογες» απαιτήσεις. «Δεν χορταίνουν με τίποτα οι φτωχοί», είπε σε μια κλειστή συνεδρία ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εργοδοτών «Άγιος Ελεήμονας», ενώ ο δημοσιογράφος το μετέδωσε ως «Θα πρέπει να είμαστε όλοι προσεκτικοί μ’ αυτά που ζητούμε. Δεν μπορεί να τα έχουμε όλα!». «Ζουν μέσα στα πλούτη κι αισθάνονται φτωχοί, όμως διαθέτουν αρκετά λεφτά για να εξαγοράζουν δημοσιογράφους», έγραψε κάποιο περιοδικό της Αριστεράς, εννοώντας την ελίτ του πλούτου. Οι επαύλεις της ομάδας των «ιδιαιτέρων» ήταν κτισμένες σε σημεία όπου δέσποζαν μεγαλόπρεπα και διέθεταν αίγλη πίσω από την οποία βρισκόταν η οικονομική ευρωστία, το όνομα ιδιοκτήτη και ως συνήθως τα σύμβολα του έθνους και της θρησκείας. Κάποια είχαν κάτι από τον Παρθενώνα, έτσι για να θυμίζουν τις παλιές δόξες ενός πολιτισμού που είχε προ πολλού πάψει να υπάρχει. «Εκεί βρίσκεται το όνειρο», έλεγαν κάποια φτωχόπαιδα από εθνικόφρονα σωματεία όταν κοιτούσαν εκείνη τη μεγαλοπρέπεια των μικρών μεγάρων – κυρίως αυτά που εξέπεμπαν δύναμη κι επιβολή.

— 17 —

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΧΝΙΩΤΗΣ

Η κυρία Μάρω παρακολουθούσε τις γυναίκες με τις ιδιαίτερες κομμώσεις και τα πολυτελή αυτοκίνητα, την ώρα που πήγαιναν για ψώνια ή σε φιλανθρωπικές συνάξεις. Ταυτόχρονα, θαύμαζε τα φροντισμένα πρόσωπα και σώματα που είχαν περάσει από περιποίηση επαγγελματιών ομορφιάς για να εμφανιστούν στις συνάξεις επωνύμων. Εκείνο όμως που της τραβούσε πιο πολύ την προσοχή ήταν το περπάτημά τους, που είχε ένα ιδιαίτερο τουπέ. Όταν ήταν μικρή, δεν ήξερε τίποτε γι’ αυτές, όμως μπορούσε να υποθέσει ότι είχαν κάτι που τις έκανε να ξεχωρίζουν από τις άλλες γυναίκες, αυτές δηλαδή που περίμεναν τον άντρα τους να φτάσει στο σπίτι ύστερα από μαραθώνια εργασία στα γιαπιά. Εκείνη τη μέρα στο σχολείο παρατήρησε ότι, εκτός από την τούρκικη εισβολή και το πραξικόπημα του 1974, η αφίσα της Πλατφόρμας Ελληνοκύπριων και Τουρκοκύπριων Εκπαιδευτικών παρουσίαζε μερικά από τα εγκλήματα της ΤΜΤ, 1ης και 2ης ΕΟΚΑ, τα οποία δέσποζαν με δυνατά χρώματα, λες και οι τρεις τους αντιπροσώπευαν κάτι κακό, με τον ίδιο τρόπο που το έβλεπε ο ιερέας που λειτουργούσε την εκκλησία του Ταπεινού Χριστού. Αυτός θεωρούσε ότι οι τρεις οργανώσεις ήταν όργανα του Σατανά που βασάνισαν ανθρώπους για να τους πείσουν ότι δεν υπήρχε Θεός. «Μα αφού εσείς πιστεύετε στον Θεό, γιατί τα λέτε αυτά, πάτερ;» τον ρωτούσαν μέλη των συνδέσμων αγωνιστών.

— 18 —

Η ΚΑΤΑΔΙΩΞΗ ΜΙΑΣ ΑΦΙΣΑΣ

«Ο Σατανάς βρίσκεται και μέσα στην εκκλησία, κι όλοι αυτοί που κατηγορώ είναι όργανά του. Προσέξτε κιόλας ποιοι είναι οι φίλοι τους στην κάθε λογής εξουσία! Δέστε τη διαφθορά που υπάρχει, και κυρίως στην κορυφή του θρησκευτικού μας ιδρύματος, που έχει καταντήσει τραπεζικός τοκογλύφος», απαντούσε, ενώ ο ιερέας του Αγίου Σταυρού του Ελεήμονα θεωρούσε ότι χωρίς τη δική του εκκλησία, οι φτωχοί θα πέθαιναν της πείνας. Με το που κοίταξε την αφίσα, η κυρία Μάρω ένιωσε ότι o Ελληνισμός δεχόταν μια επίθεση στην καρδιά του, κυρίως εκεί που ενσταλάζονται τα εθνικά ιδανικά. Κατά πως το έβλεπε η ίδια, το σχολείο προσφέρει γνώσεις και δημιουργεί αισθήματα στους μαθητές με στόχο να γίνουν μέλη των συνδέσμων αγωνιστών, του έθνους και της φυλής. Εκεί, στο πνευματικό κέντρο του Ελληνισμού, τα νιάτα αποκτούν ιδεολογικές δεξιότητες για να γίνουν πολίτες ενός έθνους που είναι ήδη στην Ευρώπη, της ηπείρου δηλαδή που έχει την τιμή να φιλοξενεί τη χώρα-θρύλο με τ’ όνομα «Ελλάς»· αυτήν από την οποία οι Ευρωπαίοι έχουν κληρονομήσει τον πολιτισμό τους. «Δεν μπορεί να είναι κανείς τόσο ηλίθιος τη σημερινή μέρα», μου είπε μια κυρία ξένης αντιπροσωπείας που έφτασε στην Κύπρο για ένα σεμινάριο με θέμα «Όταν το Παρελθόν δεν Αφήνει το Μέλλον να Έρθει».

— 19 —

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΧΝΙΩΤΗΣ

Αφού διάβασε την παράγραφο που είχε γράψει η κυρία Μάρω στο σχολικό περιοδικό, υποστήριξε ότι η Κύπρος πρέπει να ξεκινήσει πιο κάτω από το μηδέν. «Κάποιοι άνθρωποι επαναλαμβάνουν το όνομα ενός παρελθόντος χωρίς να έχουν πάρει οτιδήποτε από αυτό. Απλώς το αναφέρουν για να λαμβάνουν προσωπική αίγλη», ειπώθηκε μια από κείνες τις μέρες. Η κυρία Μάρω θεωρούσε ότι η Ελληνική Κύπρος είναι δυστυχισμένη διότι, μεταξύ άλλων, βρίσκεται στο λάθος σημείο της Μεσογείου, δηλαδή κάτω από την Τουρκία. Έλεγε ότι αυτό το τμήμα του ελληνικού έθνους πρέπει ν’ αφαιρέσει από τον εαυτό του το τούρκικο στοιχείο, το βάρβαρο που, κατά την ίδια, χαλά τη συνοχή μιας χώρας. Στο μυαλό της υπήρχε μια Κύπρος καθαρά ελληνική, με σύνορα στην Κερύνεια, και μια γαλανόλευκη που έβγαινε πάνω από την οροσειρά του Πενταδακτύλου, όπως ένας γίγαντας, που κυμάτιζε περήφανα στον μεσογειακό ουρανό. Κάποια μέρα όμως που είδε ένα βίντεο με την τούρκικη σημαία στην κορυφή του Πενταδακτύλου, μπροστά από τον γαλανό ουρανό, ένιωσε να σκίζονται τα σωθικά της. Σκέφτηκε ότι το κόκκινο δεν ταίριαζε στο φόντο τ’ ουρανού, καθώς το γαλάζιο δάκρυζε πίσω από το χρώμα της τούρκικης σημαίας. Εκείνο το εχθρικό χρώμα βρισκόταν μπροστά στα μάτια της κι αυτή παρακολουθούσε τη «βαρβαρότητα» που — 20 —

Η ΚΑΤΑΔΙΩΞΗ ΜΙΑΣ ΑΦΙΣΑΣ

εξέπεμπε το μισοφέγγαρο καθώς κυμάτιζε σε κόκκινο φόντο, στον δειλινό αέρα. «Το κόκκινο είναι το χρώμα που μισεί πιο πολύ απ’ όλα τ’ άλλα», μου είπε η ξαδέλφη της μια μέρα που βρεθήκαμε σε μια εκδήλωση, όπου η κυρία Μάρω θ’ απάγγελλε τα ποιήματα μιας συλλογής, που γράφτηκαν για την πονεμένη πατρίδα. Κατά πως έβλεπε τα πράγματα η κυρία Μάρω, εάν οι Ελληνοκύπριοι δεν μπορούν να διώξουν τους Τουρκοκύπριους και να τους ρίξουν στη θάλασσα, θα μπορούν τουλάχιστον να κρατήσουν τη μισή Ελληνική Κύπρο, φτάνει να διατηρηθεί η φυλετική και πολιτισμική της καθαρότητα. Έτσι, θα συνεχίσει ν’ αναγιώνει καθαρόαιμους Έλληνες, τους τόσο εκλεκτούς του Θεού, στους αιώνες που έρχονται. «Πρέπει να κρατηθούμε μακριά από τους Τούρκους μέχρι να μαζέψουμε τις δυνάμεις μας και να τους επιτεθούμε», είπε στον άντρα της ένα απόγευμα στη βεράντα, καθώς έπιναν τον καφέ τους. Από κει αγνάντευαν την οροσειρά του Πενταδακτύλου, λίγο προτού ανάψει τα φώτα της η τουρκοκυπριακή σημαία, που ήταν ξαπλωμένη φαρδιά πλατιά στην πλαγιά κι ανάδινε το τουπέ μιας περασμένης νίκης. «Κατά βάθος αγαπούν τη σημαία της πλαγιάς γιατί τους βοηθά να παραμένουν στο καθεστώς του “μεγάλου πατριώτη”, που χρειάζε-

— 21 —

120 × 210 SPINE: 15 FLAPS: 80

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΧΝΙΩΤΗΣ

Προηγούμενα βιβλία του ιδίου είναι: • Οι γαλάζιες νύχτες της Μαδρίτης • Οι δειλοί • Ερέν και Κωμοδρόμου (1) Μια διαφορετική Κυριακή • Ερέν και Κωμοδρόμου (2) Οι Φυγάδες

Ν

ουβέλα που κοιτάζει όπως ένα αόρατο μάτι μέσα στο ελληνοκυπριακό σχολείο και παρατηρεί τις εθνικιστικές και θρησκευτικές εξάρσεις κάποιων λειτουργών του, δημιουργώντας την ψυχογραφία ενός τύπου εθνικόφρονα εκπαιδευτικού. Σε συνδυασμό με το βαθύ κράτος, την εκκλησία, τα εθνικιστικά κόμματα και διάφορα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, δημιουργείται μια αναχρονιστική τάση στην εκπαίδευση, η οποία αναπαράγει και συντηρεί μια ανάλογη ιδεολογία και μια εξουσιαστική δομή που διαχέεται σε ολόκληρη την κοινωνία.

ISBN 978-960-564-803-9

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα | ΤΗΛ.: 210 64 31 108 ocelotos@ocelotos.gr | www.ocelotos.gr

cover_afisa.indd 1

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

7/8/2019 1:00:49 PM