Ιατρική - Μία διαλεκτική επιστήμη σε έναν ανορθολογικά δομημένο κόσμο

Τι Τλος ιατρική Μία διαλεκτική επιστήμη

σε έναν ανορθολογικά δομημένο κόσμο

ς υγγρΑ φέ Α ς Κωνσταντίνος Κύρλας

ςέ ιρΑ έπιστημονικά [5358] 0723/01

έ πιm έ λ έ ι Α - Διορθω ς η Όλγα παλαμήδη

Layout - Design myrtilo, λένα παντοπούλου

Copyright© 2023

Κωνσταντίνος Κύρλας

π ρ ωΤ η έΚΔο ς η Αθήνα, ιούλιος 2023

is B n 978-618-205-470-3

ΚέΝΤριΚη ΔιΑθέςη Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα | Τηλ.: 210 64 31 108 ocelotos@ocelotos.eu | www.ocelotos.eu

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα.

Οι βασικοί νόμοι της διαλεκτικής ������������������������������������53

Νόμος του περάσματος των ποσοτικών αλλαγών

σε ποιοτικές αλλαγές� Τα συμπτώματα ως

ποιοτικές μεταβολές �����������������������������������������������������53

Ο νόμος της ενότητας και της πάλης των

αντιθέτων� Η αντίφαση ως κινητήρια δύναμη

και στο έμβιο ον������������������������������������������������������������ 60

Ο νόμος της άρνησης της

Πρόλογος

Η αρχική ιδέα για αυτό το βιβλίο έχει τις καταβολές της στο 2009, όταν υπήρξα ειδικευόμενος γιατρός στην Καρδιολογική Κλινική του Νοσοκομείου Πρέβεζας� Εκεί, στην καθημερινή τριβή μου με τη νοσοκομειακή Ιατρική και στη συνεργασία μου με τους διάφορους συναδέρφους, διαπίστωσα πως όσοι θεωρούνταν, και ήταν, καλοί γιατροί, παραδόξως δεν είχαν απαραιτήτως περισσότερες γνώσεις από τους υπόλοιπους, αλλά σίγουρα οργάνωναν τη σκέψη τους με πιο συγκροτημένο τρόπο�

Έτσι λοιπόν, κατανοώντας σχετικά σύντομα την αναγκαιότητα να σκεφτόμαστε, και ως γιατροί, συγκροτημένα, άρχισα να καταπιάνομαι με τη φιλοσοφία της λογικής� Σε αυτή την αναζήτηση άρχισα να κατανοώ την τεράστια συμβολή των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων, όπως του Σωκράτη, που πρώτος διατύπωσε την κατανόηση του κόσμου διαμέσου των εννοιών, του Πλάτωνα, αλλά κυρίως του Αριστοτέλη, ο οποίος είναι αναμφίβολα

ο θεμελιωτής της επιστημονικής σκέψης, και, αν κι έχουν

περάσει χιλιάδες χρόνια, είναι σε πολλά αξεπέραστος�

Πατώντας σε αυτούς, η φιλοσοφία της λογικής προχώρησε ακόμη πιο πέρα, στους νεότερους χρόνους� Τομή

σε αυτή την πορεία αποτέλεσε το έργο του Εμμάνουελ

Καντ, η Κριτική του καθαρού λόγου� Η κορύφωση της φιλοσοφίας της λογικής γίνεται στη νεωτερικότητα με τον Χέγκελ και τη διαλεκτική σκέψη, η οποία ολοκληρώνε-

κτικός υλισμός βρήκε πρακτική εφαρμογή σε ειδικά επιστημονικά πεδία με πολύ μεγάλη επιτυχία� Τέτοια είναι

η Πολιτική Οικονομία και η μελέτη της Ιστορίας (ιστορικός υλισμός), καταλήγοντας σε διαγνωστικά και προγνωστικά συμπεράσματα που επαληθεύονται με εντυπωσιακό τρόπο�

Την Ιατρική, όταν τη βλέπουμε υπό αυτό το πρίσμα, δηλαδή ως επιστήμη που έχει τους δικούς της νόμους και κανόνες τόσο σε επίπεδο κατανόησης της πάθησης, όσο

και σε επίπεδο θεραπευτικής ή/και προληπτικής παρέμβασης, και την ασκούμε, επίσης, υπό το ίδιο πρίσμα, δηλαδή ακολουθώντας τους δικούς της εσωτερικούς, διαλεκτικούς κανόνες τόσο σε επίπεδο γιατρού-ασθενή, όσο και σε επίπεδο συστημάτων υγείας, διαπιστώνουμε πως αυτή η λογική προσκρούει σε έναν ανορθολογικό κοινωνικό και οικονομικό περίγυρο, με αποτέλεσμα να ασκείται με στρεβλό και συχνά και με λανθασμένο τρόπο�

Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολλοί επαγγελματίες υγείας που ασκούν την εργασία τους ακολουθώντας ευσυνείδητα τους κανόνες της επιστήμης τους, άσχετα με το πώς τοποθετούνται στη δημόσια σφαίρα, να αναγνωρίζουν τη συγκεκριμένη αντίφαση και να τοποθετούνται προς την κατεύθυνση ότι αυτή η αντίφαση

οφείλει να λυθεί�

Έτσι λοιπόν καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως ένας

επαγγελματίας υγείας, και μόνο με αυτή του την ιδιότητα, όταν βρίσκεται μπροστά σε μία πραγματικότητα που

του βάζει εμπόδια να κάνει με ορθό τρόπο την εργασία

του, δεν μπορεί να στέκεται κοινωνικά ουδέτερος, αλλά

θα πρέπει να τοποθετείται με σαφήνεια και αποφασιστικότητα� Πρέβεζα 2023

Το συγκεκριμένο βιβλίο αποτελεί απόρροια μιας διαπίστωσης που εύκολα μπορεί να κάνει ένας γιατρός ο οποίος έχει μελετήσει έστω και ακροθιγώς τον διαλεκτικό

υλισμό και τη σχέση του με τα υπόλοιπα φιλοσοφικά συστήματα� Η διαπίστωση δεν είναι άλλη απ’ το ότι ο διαλεκτικός υλισμός

που μας επιτρέπει να γνωρίσουμε τη φύση, την κοινωνία και την ανθρώπινη νόηση� Στην καθημερινή πρακτική, πολλοί επαγγελματίες

στον χώρο της υγείας χρησιμοποιούν συνειδητά ή ασυνείδητα τον διαλεκτικό υλισμό ως εργαλείο κατανόησης

και πρόβλεψης φαινομένων που πρέπει να αντιμετωπί-

σουν� Παρ’ όλα αυτά, η συγκεκριμένη προσέγγιση δεν έχει μέχρι σήμερα καταγραφεί, παρά μόνο αποσπασματικά και προφορικά τουλάχιστον σε επίπεδο ελληνικής βιβλιογραφίας� Έχει όμως μεγάλη σημασία να γίνει και με έναν πιο συστηματικό τρόπο ώστε η χρήση της διαλεκτικής να αποτελέσει χρηστικό εργαλείο στα χέρια του επαγγελματία υγείας, για να μπορεί να υπηρετεί πιο αποτελεσματικά το κοινωνικό σύνολο� Σκοπός αυτού του βιβλίου είναι να στρέψει τους αναγνώστες προς τη φιλοσοφία και να αποδείξει για μια ακόμα φορά πως η διαλεκτική δεν είναι ένα νεκρό γράμμα,

αλλά ένα σπουδαίο εργαλείο διάγνωσης και πρόγνωσης, όχι μόνο φαινομένων της οικονομίας και της Ιστορίας, αλλά και των ιατρικών επιστημών� Φυσικά, οι δυνατότητες του συγκεκριμένου βιβλίου δεν επιτρέπουν τη διεξοδική προσέγγιση της Ιατρικής με διαλεκτικό τρόπο, αλλά αυτό που επιδιώκουμε είναι μια πρώτη, μια κατ’ αρχάς προσέγγιση, πάνω στην οποία μπορούν να πατήσουν μελλοντικοί ερευνητές που θα πραγματοποιήσουν μια πιο ολοκληρωμένη εργασία�

Στις σελίδες που ακολουθούν γίνεται μια προσπάθεια

να εφαρμόσουμε τη διαλεκτική ως φιλοσοφικό σύστημα

στην Ιατρική και μέσα από παραδείγματα να αποδείξουμε

πως τόσο η κατανόηση της Ιατρικής, όσο και η εφαρμο-

γή της γίνονται κυρίως με διαλεκτικό τρόπο� Όταν όμως ο επαγγελματίας υγείας χρησιμοποιεί τη διαλεκτική για

την άσκηση της επιστήμης του, νομοτελώς δεν μπορεί να είναι κοινωνικά ουδέτερος, νομοτελώς πρέπει να πάρει συγκεκριμένη θέση που θα υπερασπίζει τόσο τους ασθε-

νείς, όσο και την ίδια την επιστήμη� Για παράδειγμα, δεν μπορεί ένας γιατρός/νοσηλευτής, όταν έχει μπροστά του έναν ασθενή που νοσεί από επαγγελματικό νόσημα, να

μην παίρνει ξεκάθαρη θέση για τις συνθήκες υγιεινής

και ασφάλειας στους χώρους εργασίας, ή όταν εξετάζει

έναν καταθλιπτικό ασθενή, ο οποίος νοσεί γιατί είναι μα-

κροχρόνια άνεργος, δεν μπορεί να μην παίρνει ξεκάθαρη

θέση απέναντι στην ανεργία�

Σε επίπεδο φιλοσοφίας, ειδικά παλαιότερα, υπήρχε μια τεράστια διαμάχη ανάμεσα στη διαλεκτική και τη μεταφυσική για την ερμηνεία φαινομένων που αφορούν τις φυσικές

τα επιστημονικά ταξίδια και οι αποστολές, προπαντός

ύστερα από το μισό του περασμένου αιώνα, η ακριβέστερη εξερεύνηση των ευρωπαϊκών αποικιών σ’ όλα τα

μέρη του κόσμου από ειδικούς επιστήμονες που ζούσαν

εκεί, από την άλλη μεριά η πρόοδος της παλαιοντολογίας, της ανατομίας και γενικά της φυσιολογίας, ειδικά

ύστερα από τη συστηματική χρησιμοποίηση του μικροσκοπίου και την ανακάλυψη του κυττάρου, είχαν συγκεντρώσει τόσο υλικό, που γινόταν δυνατή και ταυτόχρονα

αναγκαία η εφαρμογή της συγκριτικής μεθόδου� Από τη μια μεριά, χάρη στη συγκριτική φυσική γεωγραφία, διαπιστώθηκαν οι όροι ζωής για τις διάφορες χλωρίδες και πανίδες� Από την άλλη, σύγκριναν αναμεταξύ τους διάφορους οργανισμούς στα ομόλογά τους όργανα κι αυτό όχι μονάχα στο στάδιο της ωριμότητας, αλλά και σ’ όλα τα στάδια της ανάπτυξης τους� Όσο βαθύτερα και ακριβέστερα διεξαγόταν αυτή η έρευνα, τόσο πιο πολύ κατάρρεε το αλύγιστο σύστημα μιας οργανικής φύσης αμετάβλητα σταθερής� Τα διάφορα φυτικά και ζωικά είδη, όχι μονάχα ανακατεύονταν αξεδιάλυτα το ένα με τ’ άλλο, αλλά εμφανίστηκαν και νέα ζωικά είδη, όπως ο αμφίοξος και η λεπιδοσειρήνα, εξευτέλισαν όλες τις προηγούμενες ταξινομήσεις� Τελικά συναντούσαν οργανισμούς, που δεν μπορούσαν καν να πουν αν ανήκαν στο φυτικό

ή στο ζωικό βασίλειο� Οι ελλείψεις της παλαιοντολογίας συμπληρώνονταν όλο και πιο πολύ, υποχρεώνοντας και τους πιο δύστροπους να αναγνωρίσουν το χτυπητό παραλληλισμό που υπάρχει ανάμεσα στην ιστορία της εξέλιξης του οργανικού κόσμου συνολικά, και στην

Ποια είναι η σχέση της Ιατρικής με τον διαλεκτικό υλισμό; Πώς αυτή η λογική (διαλεκτική) επιστήμη προσκρούει στον

ανορθολογικό κοινωνικό και οικονομικό περίγυ-

ρο της κεφαλαιοκρατίας; Τι διλήμματα και ποιες

δυσκολίες συναντά ο επαγγελματίας υγείας εξαι-

τίας αυτής της αντίφασης και τι στάση οφείλει να

κρατήσει; Όλους αυτούς τους προβληματισμούς που απασχολούν πολλούς εργαζομένους στην

υγεία επιχειρούμε να προσεγγίσουμε, δίνοντας κάποιες απαντήσεις όπου αυτό είναι εφικτό.

ISBN 978-618-205-470-3