Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 E-MAIL: ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr
0_cover_xios.indd 1
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
ο σ ε λ ότ ο ς
ο σ ελότο ς
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
ΧIOΣ - ΛΕΣΒΟΣ - ΨΑΡΑ
ISBN 978-960-564-264-8
ΛΕΣΒΟΣ -ΧIOΣ - ΨΑΡΑ
• 4
Γεράσιμος Α. Παπαδόπουλος
Β Ι Β Λ Ι Ο Θ Η Κ Η
ΓΕΡΆΣΙΜΟΣ Α. ΠΑΠΑΔΌΠΟΥΛΟΣ
συνέδρια. Είναι ιδρυτής και επικεφαλής από το 2010 του εκδοτικού συμβουλίου (Editor-in-Chief ) του διεθνούς γεωφυσικού περιοδικού Research in Geophysics. Το 1984 υπήρξε επισκέπτης ερευνητής στο εργαστήριο σεισμολογίας του ΜΙΤ στη Βοστώνη των ΗΠΑ, το 1993 ήταν επισκέπτης ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Γεωεπιστημών και Φυσικών Καταστροφών στην Tsukuba της Ιαπωνίας και το 2004 ήταν προσκεκλημένος καθηγητής στο πανεπιστήμιο Tohoku στο Sendai της Ιαπωνίας. Υπηρέτησε στον Οργανισμό Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (19851994) και εκλέχτηκε ως ερευνητής στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο το 1995. Το παρόν βιβλίο αποτελεί το έβδομο βιβλίο του συγγραφέα, το τέταρτο στη σειρά «Σεισμολογική Βιβλιοθήκη» (επικοινωνία στο papadop@noa.gr).
ΛΈΣΒΟΣ, ΧΊΟΣ ΚΑΙ ΨΑΡΆ. Τρία νησιά με μεγάλη ιστορία και προσφορά στα γράμματα, τις τέχνες, τη ναυτοσύνη, τον αγώνα για απελευθέρωση, από την βαθιά αρχαιότητα μέχρι πρόσφατα. Τόποι που υπέφεραν όχι μόνο από κατακτητές και βάνδαλους στη μακραίωνα και πολυτάραχη ιστορία τους, αλλά που χτυπήθηκαν σκληρά και από πολλές φυσικές καταστροφές, κυρίως τα δύο πρώτα νησιά. Η γραπτή σεισμική ιστορία των νησιών ξεκινά από παλιά, από την εποχή του Ηροδότου. Πολλοί σεισμοί τα χτύπησαν κατά καιρούς, μερικοί μάλιστα συνοδεύτηκαν από τοπικά τσουνάμι. Ορισμένοι σεισμοί επέφεραν και σημαντικές πολιτικές μεταβολές, όπως ο σεισμός του 1384 στη Μυτιλήνη που σκότωσε το Γενουάτη Κυβερνήτη Φραγκίσκο τον Α΄και όλη την οκογένειά του, εκτός από το μικρό του γιό που τον διαδέχτηκε στη διακυβέρνηση. Εξέχουσα θέση στη ιστορία των φυσικών καταστροφών στην πατρίδα μας, από την αρχαιότητα μέχρι τώρα, κατέχουν οι δύο εξολοθρευτικές καταστροφές που προκάλεσαν ισάριθμοι σεισμοί στη Λέσβο και τη Χίο προς τα τέλη του 19ου αιώνα. Ο μεγάλος σεισμός του 1867 στη Λέσβο κατεδάφισε το μεγαλύτερο μέρος του νησιού, κυρίως το κεντρικό και ανατολικό, αφήνοντας πίσω 700 ανθρώπινα θύματα. Αλλά η καταστροφή συμπληρώθηκε στο δυτικό τμήμα του νησιού με νέο, πολύ βλαβερό σεισμό το 1889. Ακόμη πιο σκληρό ήταν το πέρασμα του Εγκέλαδου από τη Χίο. Το 1881, ένας όχι τόσο μεγάλος ως προς το φυσικό μέγεθος σεισμός, ισοπέδωσε το νησί, κυρίως στο κεντρικό και νότιο τμήμα του. Τα ανθρώπινα θύματα ξεπέρασαν τα 3.500, κάνοντας το σεισμό αυτό τον πιο πολύνεκρο των τελευταίων αιώνων στην πατρίδας μας. Μοναδικά φωτογραφικά και χαρακτικά ντοκουμέντα αποτυπώνουν ανάγλυφα τις τεράστιες καταστροφές που προκάλεσαν οι σεισμοί του 1867 και 1881. Η βλαβερή επίδραση των σεισμών συνεχίστηκε και πιο πρόσφατα (π.χ. το 1949 στη Χίο και τα Ψαρά, το 1981 στη Λέσβο) αφήνοντας ανεξίτηλα ίχνη στην εξέλιξη και την ιστορία των νησιών. Το βιβλίο αυτό συνεχίζει τις εκδόσεις της σειράς «Σεισμολογική Βιβλιοθήκη» που απευθύνεται όχι μόνο στους ειδικούς επιστήμονες αλλά και στο ευρύ κοινό. Η σειρά ήδη καλύπτει την Κρήτη, τα Κύθηρα και τη Ρόδο και φιλοδοξεί να καλύψει τη σεισμική ιστορία όλης της χώρας.
140 × 210 SPINE: 13.5 FLAPS: 80
Σ Ε Ι Σ Μ Ο Λ Ο Γ Ι Κ Η
ZZ
Οι Σεισμοί και τα Τσουνάμι
από την Αρχαιότητα μέχρι Σήμερα
Ο συγγραφέας είναι Διευθυντής Ερευνών στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών από το 2002, όπου πρωτοεξελέγη ως Ερευνητής το 1995. Ασχολείται ερευνητικά με τη σεισμολογία και την επιστήμη των τσουνάμι από το 1982 όταν έλαβε διδακτορικό δίπλωμα από τη Σχολή Θετικών Επιστημών του ΑΠΘ. Έχει διευθύνει πολλά διεθνή και εθνικά ερευνητικά προγράμματα και δημοσίευσε περισσότερες από 150 πρωτότυπες επιστημονικές εργασίες. Περισσότεροι από 2.200 άλλοι ερευνητές σε όλο τον κόσμο παραπέμπουν στο έργο του με θετικό τρόπο. Από τις πλέον αναγνωρισμένες εργασίες του αφορά στη 12βάθμια κλίμακα μέτρησης της έντασης των τσουνάμι η εισαγωγή της οποίας έγινε το 2001 και σήμερα εφαρμόζεται παγκοσμίως και αναφέρεται ως «κλίμακα Papadopoulos-Imamura» φέροντας και το όνομα του συνσυγγραφέα της σχετικής εργασίας Iάπωνα καθηγητή F. Imamura. Tιμήθηκε με διεθνή και εθνικά βραβεία, έδωσε δεκάδες προσκεκλημένων ομιλιών σε διεθνή συνέδρια και πανεπιστήμια σε όλες τις ηπείρους και έχει συμμετάσχει ως πρόεδρος, αντιπρόεδρος και μέλος σε σειρά διεθνών και εθνικών επιστημονικών επιτροπών και συμβουλίων. Έχει διοργανώσει μεγάλα επιστημονικά διεθνή
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
ο σ ε λ ότ ο ς
26/5/2015 5:12:25 μμ
Τιτλος Λέσβος-Χίος-Ψαρά, Οι σεισμοί και τα τσουνάμι από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα Συγγραφέας Γεράσιμος Α. Παπαδόπουλος Σειρα Επιστημονικά [5358]051503 Εικόνα Εξωφυλλου Η Μυτιλήνη, η Χίος και τα Ψαρά σε χαλκογραφία του 1683 (Κούτσικας, 1995) Copyright© 2015 Γεράσιμος Α. Παπαδόπουλος Πρώτη Εκδοση Αθήνα, Μάιος 2015 ISBN 978-960-564-264-8
Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα.
Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 E-MAIL: ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr
Γεράσιμος Α. Παπαδόπουλος
ΛΕΣΒΟΣ-ΧΊΟΣ-ΨΑΡΑ Οι Σεισμοί και τα Τσουνάμι
από την Αρχαιότητα μέχρι Σήμερα
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
ο σ ε λ ότ ο ς
ΠΡΌΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΕΥΧΑΡΙΣΤΊΕΣ
Πρόλογος και Ευχαριστίες
Ο
Με γνώμoνα αυτή την αντίληψη ξεκίνησα πριν από αρκετά χρόνια, παράλληλα με τις άλλες επιστημονικές δραστηριότητές μου, τη συστηματική συλλογή στοιχείων για τους σεισμούς που έγιναν στην Ελλάδα από την προϊστορική περίοδο μέχρι σήμερα. Πριν λίγα χρόνια άρχισα να γράφω τη σεισμική ιστορία της χώρας μας με τρόπο που δεν γράφτηκε μέχρι σήμερα. Εξετάζοντας, δηλαδή, κάθε τόπο χωριστά λαμβάνοντας υπόψη κάθε διαθέσιμο στοιχείο: γεωλογικό, μυθολογικό, αρχαιολογικό, ιστορικό, αλλά και τις ενόργανες καταγραφές. Ήδη από το 2011 είχα τη δυνατότητα να συγγράψω και να δημοσιεύσω σε αντίστοιχα βιβλία, την ιστορία των σεισμών και των τσουνάμι της Κρήτης, των Κυθήρων και της Ρόδου. Με το βιβλίο αυτό συνεχίζεται η προσπάθεια συγγραφής της σεισμικής ιστορίας της χώρας μας με τρόπο τεκμηριωμένο, αλλά και εύληπτο από τους μη ειδικούς. Η Λέσβος και η Χίος είναι νησιά με μακραίωνα ιστορία και μεγάλη προσφορά στον πολιτισμό, την καλλιτεχνική δημιουργία και την εκπαίδευση. Είναι, όμως, και τόποι πολύπαθοι. Από την αρχαιότητα, αλλά και πιο
Πρόλογος και Ευχαριστίες
ι σεισμοί, ιδιαίτερα οι καταστροφικοί, αποτελούν τομές στην ιστορία των τόπων που πλήττουν. Γι’ αυτό, η σεισμική ιστορία ενός τόπου δεν έχει μόνο επιστημονική αξία, δεν έχει ενδιαφέρον μόνο για τους ειδικούς επιστήμονες. Απεναντίας, αποτελεί σημαντικό τμήμα, μερικές φορές καθοριστικό, της γενικότερης ιστορίας.
5
πρόσφατα, δέχτηκαν συνεχείς επιδρομές και λεηλασίες. Έμειναν υπόδουλοι για πολλούς αιώνες και εβίωσαν φριχτές εμπειρίες, όπως η μεγάλη σφαγή της Χίου από τους Τούρκους το 1822. Αλλά υπέφεραν εξίσου και από φυσικές καταστροφές. Οι τρομεροί σεισμοί του 1867 στη Λέσβο και του 1881 στη Χίο μένουν άσβεστοι στη μνήμη του πληθυσμού. Πράγματι, υπήρξαν οι πιο πολύνεκροι σεισμοί στην Ελλάδα κατά τους τελευταίους αιώνες, με περίπου 700 θύματα ο πρώτος και περισσότερα από 3.500 ο δεύτερος.
Πρόλογος και Ευχαριστίες
Μπορεί η ιστορία των γειτονικών Ψαρών να μην είναι τόσο πλούσια, αλλά και αυτό το νησί έχει εθνική συνεισφορά και υπέφερε μεγάλη σφαγή από τους Τούρκους το 1824. Ευτυχώς, οι σεισμοί εκεί υπήρξαν λιγοστοί και όχι πολύ μεγάλοι.
6
Η σεισμική ιστορία της Λέσβου και της Χίου είναι αρκετά πλούσια δεδομένου ότι είναι πολλοί οι ισχυροί σεισμοί που τεκμηριώθηκαν στην ιστορική περίοδο (μέχρι το 1910) ή κατεγράφησαν από σεισμογραφικά όργανα στην ενόργανη περίοδο (μετά το 1910). Σε αντίθεση με άλλες περιοχές της χώρας, όπως το ελληνικό σεισμικό τόξο και ο Κορινθιακός κόλπος, πολύ λίγοι σεισμοί συνοδεύτηκαν από τσουνάμι. Αλλά και αυτά, έστω τα λίγα περιστατικά, εξετάζονται εδώ. Η σεισμική ιστορία των Ψαρών είναι πολύ φτωχή αλλά και αυτή κατεγράφη. Τη συστηματική συλλογή πληροφοριών για το συγγραφή αυτού του βιβλίου ξεκίνησα το 1992 στη Λέσβο, όταν ως στέλεχος τότε του ΟΑΣΠ, επισκέφθηκα το νησί για συνεργασία στα πλαίσια οργάνωσης της αντισεισμικής προστασίας του. Συνέχισα το 2008 όταν επισκέφθηκα τη Χίο, ως Πρόεδρος της Επιτροπής Εκτίμησης Σεισμι-
Ευχαριστώ θερμά τη διεύθυνση και το προσωπικό τόσο της βιβλιοθήκης Αδαμάντιος Κοραής της Χίου, όσο και της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Μυτιλήνης, για την βοήθεια που μου πρόσφεραν στην αναζήτηση και απόκτηση βιβλιογραφίας. Σε πρώιμα στάδια αυτής της προσπάθειας πολύτιμη ήταν η βοήθεια της κ. Ντίνας Ρουσοπούλου, γωφυσικού, που με υπομονή έψαξε, κυρίως στην Εθνική Βιβλιοθήκη Αθηνών, για τον εντοπισμό δυσεύρετων βιβλίων και άλλων δημοσιευμάτων. Την ευχαριστώ πολύ διαχρονικά. Ακόμη, ευχαριστώ την κ. Κατερίνα Μαρινάκη, συνάδελφο στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο, για την επιμελέστατη δακτυλογράφηση πολλών ιστορικών κειμένων. Και τη Λένα Παντοπούλου, των εκδόσεων Ocelotos, με την οποία και αυτή τη φορά συνεργάστηκα αρμονικά και αποτελεσματικά για να εκδώσουμε έναν ακόμη κρίκο της σειράς Σεισμολογική Βιβλιοθήκη.
Πρόλογος και Ευχαριστίες
κού Κινδύνου του ΟΑΣΠ, για να συμμετάσχω σε εκδήλωση επίσης για την αντισεισμική προστασία. Τότε είχα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσω το μεγάλο πλούτο που περιέχει η περίφημη βιβλιοθήκη Αδαμάντιος Κοραής, από όπου άντλησα σημαντικό μέρος της βιβλιογραφίας που χρησιμοποίησα για τους σεισμούς της Χίου. Το 2014 αποφάσισα να συγγράψω το βιβλίο, οπότε σε συνδυασμό με άλλες επιστημονικές δραστηριότητες στη Μυτιλήνη, συνέχισα την αναζήτηση στοιχείων ιδιαίτερα στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Μυτιλήνης, όπου επίσης βρήκα πολύτιμα στοιχεία σε πάμπολλες δημοσιεύσεις.
7
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο
Σύντομη ιστορική αναδρομή Λέσβος
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο
Η κατοίκηση στη Λέσβο ήδη από τη νεολιθική εποχή προκύπτει από αρχαιολογικά ευρήματα, αλλά η πρώτη οργανωμένη παρουσία κατοίκων χρονολογείται στην πρώιμη εποχή της Χαλκοκρατίας, γύρω στο 2800-2000 π.Χ. και κυρίως μετά το 1100 π.Χ. Τα Ομηρικά Έπη αναφέρουν τις ληστρικές επιδρομές των Αχαιών στη Λέσβο για την εξασφάλιση της διατροφής του στρατού τους κατά τη διάρκεια του Τρωικού πολέμου, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι ήδη υπήρχε ανεπτυγμένη κοινωνία στο νησί. Φαίνεται ότι η πρώτη πόλη της Μυτιλήνης χτίστηκε
8
Εικόνα 1. H Λέσβος σε ξυλογραφία (Eνεπεκίδης, 1988 από Turnefort, 1817).
το 1054 π.Χ. Ήδη από το 700 π.Χ. οι Μυτιληναίοι έλεγχαν τις αιολικές πόλεις της απέναντι μικρασιατικής ακτής. Τον 6ο αιώνα π.Χ. η Λέσβος αναπτύχθηκε σε ισχυρή, πλούσια ναυτική δύναμη, και παράλληλα αναδείχτηκε σε σημαντικό κέντρο πνευματικής και καλλιτεχνικής ζωής με την καλλιέργεια κυρίως της μουσικής και της ποίησης (π.χ. Σαπφώ, Αλκαίος). Ο Πιττακός ο Μυτιληναίος θεωρήθηκε ως ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίου κόσμου. Αλλά στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. η Λέσβος υποτάχτηκε στους Πέρσες και αργότερα στους Αθηναίους. Αφού η Λέσβος πέρασε διαδοχικά υπό την κατοχή των Αθηναίων, των Σπαρτιατών και των Περσών, ο στρατός του Μ. Αλέξανδρου τελικά απελευθέρωσε το νησί. Αρκετοί μελετητές πιστεύουν ότι στη διάρκεια του 3ου αιώνα π.Χ. κατεστράφη από σεισμό η Πύρρα, μία από τις πέντε πόλεις της Λέσβου. Αλλά, όπως θα δούμε αναλυτικά, αυτό το ενδεχόμενο είναι εξαιρετικά αμφίβολο.
Στους χριστιανικούς και πρωτοβυζαντινούς χρόνους η Λέσβος έζησε ειρηνικά. Από τον 8ο αιώνα και μετά της επιτέθηκαν διάφοροι λαοί: ...Σλάβοι, Σαρακηνοί, Βενετοί και ακόμη Καταλανοί πειρατές. Το 1261 προσαρτήθηκε οριστικά στο Βυζάντιο και το 1355 εγκαταστάθηκε εκεί η ηγεμονία των Γενουατών που κυβέρνησαν επί 107 χρόνια με επιείκεια και ανεξιθρησκεία. Το 1383 (ή 1384) ένας πολύ ισχυρός σεισμός προκάλεσε μεγάλη καταστροφή και επηρέασε σημαντικά την πορεία της δυναστείας των
Σύντομη ιστορική αναδρομή
Μετά το θάνατο του Μ. Αλέξανδρου το 323 π.Χ. η Λέσβος πέρασε στην κυριαρχία των Ρωμαίων και το 52 μ.Χ. δέχτηκε το χριστιανισμό και υποδέχτηκε τον Απόστολο Παύλο. Το 148 ή 149 μ.Χ. η Μυτιλήνη επλήγη από ισχυρό, μάλλον καταστροφικό, σεισμό.
9
Γατελούζων, δεδομένου ότι σκοτώθηκε ο κυβερνήτης Φραγκίσκος Γατελούζος ο Α΄ και τον διαδέχθηκε ο γιός του Ιάκωβος, ο μόνος που από την οικογένεια του Φραγκίσκου επέζησε του σεισμού. Το 1427, όμως, η Λέσβος υπέκυψε στους Τούρκους. Το 1867 νέος πολύνεκρος σεισμός προκάλεσε μεγάλη καταστροφή στο μεγαλύτερο μέρος του νησιού, κυρίως στο κεντρικό και το ανατολικό. Η Λέσβος έμεινε υπό την κατοχή των Τούρκων ως το 1912 όταν απελευθερώθηκε από τον ελληνικό στόλο στις 7 Δεκεμβρίου του 1912. Χίος
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο
Από ανασκαφικά ευρήματα προκύπτει ότι η Χίος ανέπτυξε αξιόλογο πολιτισμό ήδη από την 3η χιλιετία π.Χ. Γύρω στο 1100 π.Χ. έφθασαν οι Ίωνες από την Αττική και αργότερα η Χίος εντάχθηκε στην ιωνική συμπολιτεία. Πολέμησε κατά των Περσών, έγινε μέλος της Αθηναϊκής συμμαχίας, αργότερα στον Πελοποννησιακό πόλεμο πέρασε με τους Λακεδαίμονες και μετά από εναλλαγές συμμαχιών τελικά υποτάχτηκε στους Μακεδόνες και αργότερα στους Ρωμαίους. Ο χριστιανισμός εμφανίστηκε στη Χίο στα μέσα του 3ου αιώνα.
10
Στη διάρκεια της βυζαντινής περιόδου συχνά δέχτηκε επιδρομές από βάρβαρους και πειρατές. Το 1070 η Χίος καταλαμβάνεται από τους Σελτζούκους και στη συνέχεια πέρασαν από εκεί διαδοχικά οι Βενετοί, οι Βυζαντινοί και οι Γενουάτες που εγκαθίδρυσαν οριστικά την κυριαρχία τους στο νησί το 1346. Παρά τη σκληρή συμπεριφορά τους προς τον πληθυσμό, η Χίος αναπτύχθηκε οικονομικά στους δύο περίπου αιώνες της κυριαρχίας των Γενου-
Εικόνα 2. Χίος, Ψαρά και χερσόνησος της Ερυθραίας σε χαλκογραφία του 1688 (Kούτσικας, 1995).
Σύντομη ιστορική αναδρομή
ατών. To 1389 η Χίος επλήγη από καταστροφικό σεισμό που συνοδεύτηκε από τοπικό τσουνάμι.
11
Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 E-MAIL: ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr
0_cover_xios.indd 1
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
ο σ ε λ ότ ο ς
ο σ ελότο ς
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
ΧIOΣ - ΛΕΣΒΟΣ - ΨΑΡΑ
ISBN 978-960-564-264-8
ΛΕΣΒΟΣ -ΧIOΣ - ΨΑΡΑ
• 4
Γεράσιμος Α. Παπαδόπουλος
Β Ι Β Λ Ι Ο Θ Η Κ Η
ΓΕΡΆΣΙΜΟΣ Α. ΠΑΠΑΔΌΠΟΥΛΟΣ
συνέδρια. Είναι ιδρυτής και επικεφαλής από το 2010 του εκδοτικού συμβουλίου (Editor-in-Chief ) του διεθνούς γεωφυσικού περιοδικού Research in Geophysics. Το 1984 υπήρξε επισκέπτης ερευνητής στο εργαστήριο σεισμολογίας του ΜΙΤ στη Βοστώνη των ΗΠΑ, το 1993 ήταν επισκέπτης ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Γεωεπιστημών και Φυσικών Καταστροφών στην Tsukuba της Ιαπωνίας και το 2004 ήταν προσκεκλημένος καθηγητής στο πανεπιστήμιο Tohoku στο Sendai της Ιαπωνίας. Υπηρέτησε στον Οργανισμό Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (19851994) και εκλέχτηκε ως ερευνητής στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο το 1995. Το παρόν βιβλίο αποτελεί το έβδομο βιβλίο του συγγραφέα, το τέταρτο στη σειρά «Σεισμολογική Βιβλιοθήκη» (επικοινωνία στο papadop@noa.gr).
ΛΈΣΒΟΣ, ΧΊΟΣ ΚΑΙ ΨΑΡΆ. Τρία νησιά με μεγάλη ιστορία και προσφορά στα γράμματα, τις τέχνες, τη ναυτοσύνη, τον αγώνα για απελευθέρωση, από την βαθιά αρχαιότητα μέχρι πρόσφατα. Τόποι που υπέφεραν όχι μόνο από κατακτητές και βάνδαλους στη μακραίωνα και πολυτάραχη ιστορία τους, αλλά που χτυπήθηκαν σκληρά και από πολλές φυσικές καταστροφές, κυρίως τα δύο πρώτα νησιά. Η γραπτή σεισμική ιστορία των νησιών ξεκινά από παλιά, από την εποχή του Ηροδότου. Πολλοί σεισμοί τα χτύπησαν κατά καιρούς, μερικοί μάλιστα συνοδεύτηκαν από τοπικά τσουνάμι. Ορισμένοι σεισμοί επέφεραν και σημαντικές πολιτικές μεταβολές, όπως ο σεισμός του 1384 στη Μυτιλήνη που σκότωσε το Γενουάτη Κυβερνήτη Φραγκίσκο τον Α΄και όλη την οκογένειά του, εκτός από το μικρό του γιό που τον διαδέχτηκε στη διακυβέρνηση. Εξέχουσα θέση στη ιστορία των φυσικών καταστροφών στην πατρίδα μας, από την αρχαιότητα μέχρι τώρα, κατέχουν οι δύο εξολοθρευτικές καταστροφές που προκάλεσαν ισάριθμοι σεισμοί στη Λέσβο και τη Χίο προς τα τέλη του 19ου αιώνα. Ο μεγάλος σεισμός του 1867 στη Λέσβο κατεδάφισε το μεγαλύτερο μέρος του νησιού, κυρίως το κεντρικό και ανατολικό, αφήνοντας πίσω 700 ανθρώπινα θύματα. Αλλά η καταστροφή συμπληρώθηκε στο δυτικό τμήμα του νησιού με νέο, πολύ βλαβερό σεισμό το 1889. Ακόμη πιο σκληρό ήταν το πέρασμα του Εγκέλαδου από τη Χίο. Το 1881, ένας όχι τόσο μεγάλος ως προς το φυσικό μέγεθος σεισμός, ισοπέδωσε το νησί, κυρίως στο κεντρικό και νότιο τμήμα του. Τα ανθρώπινα θύματα ξεπέρασαν τα 3.500, κάνοντας το σεισμό αυτό τον πιο πολύνεκρο των τελευταίων αιώνων στην πατρίδας μας. Μοναδικά φωτογραφικά και χαρακτικά ντοκουμέντα αποτυπώνουν ανάγλυφα τις τεράστιες καταστροφές που προκάλεσαν οι σεισμοί του 1867 και 1881. Η βλαβερή επίδραση των σεισμών συνεχίστηκε και πιο πρόσφατα (π.χ. το 1949 στη Χίο και τα Ψαρά, το 1981 στη Λέσβο) αφήνοντας ανεξίτηλα ίχνη στην εξέλιξη και την ιστορία των νησιών. Το βιβλίο αυτό συνεχίζει τις εκδόσεις της σειράς «Σεισμολογική Βιβλιοθήκη» που απευθύνεται όχι μόνο στους ειδικούς επιστήμονες αλλά και στο ευρύ κοινό. Η σειρά ήδη καλύπτει την Κρήτη, τα Κύθηρα και τη Ρόδο και φιλοδοξεί να καλύψει τη σεισμική ιστορία όλης της χώρας.
140 × 210 SPINE: 13.5 FLAPS: 80
Σ Ε Ι Σ Μ Ο Λ Ο Γ Ι Κ Η
ZZ
Οι Σεισμοί και τα Τσουνάμι
από την Αρχαιότητα μέχρι Σήμερα
Ο συγγραφέας είναι Διευθυντής Ερευνών στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών από το 2002, όπου πρωτοεξελέγη ως Ερευνητής το 1995. Ασχολείται ερευνητικά με τη σεισμολογία και την επιστήμη των τσουνάμι από το 1982 όταν έλαβε διδακτορικό δίπλωμα από τη Σχολή Θετικών Επιστημών του ΑΠΘ. Έχει διευθύνει πολλά διεθνή και εθνικά ερευνητικά προγράμματα και δημοσίευσε περισσότερες από 150 πρωτότυπες επιστημονικές εργασίες. Περισσότεροι από 2.200 άλλοι ερευνητές σε όλο τον κόσμο παραπέμπουν στο έργο του με θετικό τρόπο. Από τις πλέον αναγνωρισμένες εργασίες του αφορά στη 12βάθμια κλίμακα μέτρησης της έντασης των τσουνάμι η εισαγωγή της οποίας έγινε το 2001 και σήμερα εφαρμόζεται παγκοσμίως και αναφέρεται ως «κλίμακα Papadopoulos-Imamura» φέροντας και το όνομα του συνσυγγραφέα της σχετικής εργασίας Iάπωνα καθηγητή F. Imamura. Tιμήθηκε με διεθνή και εθνικά βραβεία, έδωσε δεκάδες προσκεκλημένων ομιλιών σε διεθνή συνέδρια και πανεπιστήμια σε όλες τις ηπείρους και έχει συμμετάσχει ως πρόεδρος, αντιπρόεδρος και μέλος σε σειρά διεθνών και εθνικών επιστημονικών επιτροπών και συμβουλίων. Έχει διοργανώσει μεγάλα επιστημονικά διεθνή
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
ο σ ε λ ότ ο ς
26/5/2015 5:12:25 μμ