140 × 210 SPINE: 10.2 FLAPS: 80
Άλλα βιβλία του συγγραφέα
cover_mavra_moura.indd 1
Μ
ετά τη συνταξιοδότησή του, ο θείος ο Γιώργος, ο Αμερικάνος, επιστρέφει από το Σακραμέντο στην Ελλάδα, στο χωριό της μητέρας τού Θανάση, για να περάσει τον υπόλοιπο του βίου του. Ο Θανάσης, ο μικρός φίλος του Αμερικάνου, μετά τις σπουδές του στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο επιλέγει για το διδακτορικό του το Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ, κοντά στο Σακραμέντο. Τους δυο φίλους συνδέουν πολλά, μεταξύ των οποίων και η αγάπη για τη φωτογραφία. Η κληρονομιά που άφησε ο Αμερικάνος στον Θανάση γίνεται αφορμή για να ξετυλιχθεί το κουβάρι της Ιστορίας του 20ου αιώνα, ενός από τους πιο ενδιαφέροντες αιώνες στην Ιστορία της ανθρωπότητας, τόσο για τα πρωτόγνωρα γεγονότα που διαδραματίστηκαν κατά τη διάρκειά του όσο και για τις προοπτικές που δημιούργησε. Στον αιώνα της αποθέωσης της εικόνας, τα γεγονότα συνδέονται με τις σπουδές του Θανάση και σχολιάζονται συχνά πέρα από το προφανές πρώτο επίπεδο ανάγνωσης.
ISBN 978-960-564-611-0 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ
υ Ε ς η ν Ιωάν
Ο Ιωάννης Ευαγγ. Σταμέλος γεννήθηκε στην Κερατέα, το 1956, όπου τελείωσε το Δημοτικό και το εξατάξιο Γυμνάσιο. Σπούδασε Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στις Σπουδές στην Εκπαίδευση του Ε.Α.Π. Είναι πτυχιούχος της ΣΕΛΜΕ Ηρακλείου και επιμορφωτής Α’ και Β’ Επιπέδου του Υπουργείου Παιδείας. Έχει διατελέσει τρεις φορές Πρόεδρος του Παραρτήματος Λασιθίου της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας. Είναι επίσης Πρόεδρος της Ιστορικής Λαογραφικής Εταιρείας Νομού Λασιθίου και διευθυντής συντάξεως του περιοδικού «Αμάλθεια». Έχει κάνει αρκετές ανακοινώσεις σε συνέδρια ενώ άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε πολλά περιοδικά και εφημερίδες. Διδάσκει Μαθηματικά στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Το βιβλίο του αυτό είναι το δέκατο πέμπτο.
Μαύρα μούρα και άσπρα μούρα
Επικοινωνία: Σταμέλος Ιωάννης Εμμ. Σκυβάλου 1 72100 Άγιος Νικόλαος – Κρήτη Kιν: 697 719 2004 E-mail: stamelosioa@gmail.com
α
Ιωάννης Ευαγγ. Σταμέλος
• «Excel εφαρμογές κι ασκήσεις» • «Μαθηματικά, στρατηγικές μελέτης και εξετάσεων» • «Κερατέα, έγραψαν γι’ αυτήν. Συμβολή στην βιβλιογραφία της Κερατέας» • «Ο χρόνος και ο προγραμματισμός στην εφαρμογή του αναλυτικού προγράμματος από τον μαθηματικό στο Γυμνάσιο» • «Χιούμορ και Μαθηματικά» • «Λεύκωμα Προσωπικοτήτων που συνέβαλαν στην Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα από τον Ν. Λασιθίου» • «Φαντασία και Μαθηματικά» • «Λασίθι, ο τόπος και οι άνθρωποι» • «Αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητών στα Μαθηματικά» • «Η αυτοβιογραφία της αλεπούς» • «Συντάκτης επικηδείων» • «Υποθέσεις από το μαύρο ντοσιέ» • «Μαθημύθεια» • «Τα Μαθηματικά στη Δικαιοσύνη και οι επιστολές της Αρετής»
ς
λο έ μ α τ γγ. Σ
Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
ο σ ε λ ότ ο ς 3/21/2018 12:21:41 PM
Τιτλος Συγγραφέας Σειρα Layout - Design Copyright© 2018 Πρώτη Εκδοση
Μαύρα μούρα και άσπρα μούρα Ιωάννης Ευαγγ. Σταμέλος Ελληνική λογοτεχνία [1358] Myrtilo, Λένα Παντοπούλου Ιωάννης Ευαγγ. Σταμέλος Αθήνα, Μάρτιος 2018
ISBN 978-960-564-611-0
Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα. Ο συγγραφέας φέρει την αποκλειστική ευθύνη για τις γνώμες και περιγραφές που διατυπώνονται σε αυτό το βιβλίο. Οι εκδόσεις “Οσελότος” δεν φέρουν αρμοδιότητα για την επιβεβαίωση ή την άρνηση του περιεχομένου ούτε παρέχουν εγγύηση για την αλήθεια των δηλώσεων του συγγραφέα. Εναπόκειται στον αναγνώστη να κρίνει ανεξάρτητα για το αν γίνεται δέκτης ψευδών δηλώσεων ή όχι. Οι εκδόσεις “Οσελότος” δεν φέρουν καμία ευθύνη προς οποιοδήποτε πρόσωπο ή οντότητα θίγεται ή υφίσταται απώλεια ή ζημία προερχόμενη από τις πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν βιβλίο ή τη χρήση αυτών ή την πίστη σε αυτές.
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ:
Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 E-MAIL: ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr
mavra_moura_soma2.indd 2
3/21/2018 12:09:56 PM
Ιωάννης Ευαγγ. Σταμέλος
Μαύρα μούρα
& άσπρα μούρα
mavra_moura_soma2.indd 3
3/21/2018 12:09:56 PM
mavra_moura_soma2.indd 4
3/21/2018 12:09:56 PM
Στα εγγονάκια μου
mavra_moura_soma2.indd 5
3/21/2018 12:09:56 PM
mavra_moura_soma2.indd 6
3/21/2018 12:09:56 PM
Κεφάλαιο 1 Ο ΜΠΑΒΈΤΣΟΣ, Ο ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΆΦΟΣ, είχε φροντίσει
να ειδοποιηθούν όλοι οι ενδιαφερόμενοι. Ήταν έξι το απόγευμα, όταν έβγαλε από το συρτάρι του γραφείου του τον κατάλογο και διάβασε στους παρευρισκόμενους τα ονόματα όσων περιλαμβάνονταν στη διαθήκη. Ο καθένας που άκουγε το όνομά του έλεγε «παρών». Στο όνομα Αθανάσιος Μαργώνης, η κυρία Μαργώνη, μητέρα του Αθανάσιου, είπε την ιδιότητά της και πρόσθεσε ότι έχει εξουσιοδότηση από τον γιο της να τον εκπροσωπήσει, διότι σπουδάζει και βρίσκεται στην Αμερική. «Καλώς», είπε ο Μπαβέτσος και απευθυνόμενος στους υπόλοιπους συμπλήρωσε «έχω εδώ την εξουσιοδότηση» και προχώρησε διαβάζοντας τον υπόλοιπο κατάλογο των ονομάτων. Ο θείος ο Γιώργος, ο Αμερικάνος, πέντε ημέρες πριν πεθάνει, είχε καλέσει τον Μπαβέτσο στο σπίτι όπου έμενε με τα ανίψια του, Γιώργο, Κατίνα και Ελένη, και του είχε υπαγορεύσει τη διαθήκη που θα διάβαζε σε λίγα λεπτά ο Μπαβέτσος στους κληρονόμους. Στους στενούς συγγενείς εντύπωση είχε προκαλέσει και απορία: καλά τα πρωτανίψια του μακαρίτη, τα παιδιά της αδελφής του, που τον είχαν γηροκομήσει όλα αυτά τα χρόνια που γύρισε από την Αμερική, η Σοφία όμως και ο Θανάσης γιατί; Και περίμεναν με μια αδιόρατη αγωνία να μάθουν από τον Μπαβέτσο το γιατί. Ο Αμερικάνος είχε φύγει μετά τον στρατό με ένα σαπιοκάραβο για Μασσαλία αρχικά και από εκεί για την ΜΑΥΡΑ ΜΟΥΡΑ ΚΑΙ ΑΣΠΡΑ ΜΟΥΡΑ
mavra_moura_soma2.indd 7
7
3/21/2018 12:09:56 PM
Αμερική. Στην Αμερική περιπλανήθηκε για κάμποσο καιρό, ώσπου κατέληξε στο Σακραμέντο. Εκεί έκανε διάφορες δουλειές και κόλλαγε ένσημα για τη σύνταξη. Παρά το ότι είχε κάποιες περιστασιακές σχέσεις δεν έκανε τελικά δική του οικογένεια. Πάντα νοσταλγούσε την πατρίδα με τη νοσταλγία που έχουν οι Έλληνες ξενιτεμένοι πρώτης γενιάς και περίμενε το «νόστιμον ήμαρ». Όταν, συνταξιούχος από το αμερικάνικο ασφαλιστικό σύστημα, πάτησε ξανά τα πατρώα εδάφη, αντίκρισε μια πατρίδα άλλη από αυτήν που είχε αφήσει φεύγοντας. Είδε εκ του πλησίον τους συγγενείς και τα ανίψια, που γνώριζε μόνο από φωτογραφίες. Δεν πρόλαβε όμως ζωντανούς, ούτε την αδελφή του ούτε τον γαμπρό του. Από τα πέντε ανίψια της αδελφής του, τα δύο είχαν παντρευτεί. Παντρεμένες ήταν η Τασούλα και η Ελευθερία. Η Τασούλα είχε πέντε παιδιά και η Ελευθερία δύο. Έμεινε με τα ελεύθερα ανίψια του στο πατρικό τους σπίτι, στο οποίο είχε και αυτός μερίδιο. Η Ελένη ήταν μοδίστρα, η Κατίνα κεντήστρα και ο Γιώργος είχε μανάβικο. Καλά παιδιά, ήπιοι χαρακτήρες και νοικοκυραίοι. Το σπιτικό έλαμπε και η ζωή τους μπορεί να ήταν μετρημένη, αλλά είχε όλα τα απαραίτητα για να είναι καλή. Ο θείος ο Γιώργος, ο Αμερικάνος, ταλαιπωρημένος ήταν στη ζωή του και δεν είχε μεγάλες απαιτήσεις από τα ανίψια του. Είχε τα ντόλαρς από τη σύνταξη, τα διέθετε στα ανίψια του και αντ’ αυτών απολάμβανε ένα πιάτο σπιτικό φαΐ, καθαρά και καλοσιδερωμένα ρούχα και την αγάπη τους, την οποία ανταπέδιδε σε κάθε ευκαιρία. Πολύ συχνά τον επισκέπτονταν και οι άλλες, οι παντρεμένες αδελφές, οι οποίες όλο και κάτι σπέσιαλ του προσέφεραν. Και βέβαια ο θείος δεν τις άφηνε έτσι. Πολλές φορές μάζευε γύρω του τα μικρά του ανιψάκια 8
ΙΩΆΝΝΗΣ ΕΥΑΓΓ. ΣΤΑΜΈΛΟΣ
mavra_moura_soma2.indd 8
3/21/2018 12:09:56 PM
και τους διηγιόταν ιστορίες από την Αμερική, ενώ έφευγαν πάντα με κάποιο χαρτζιλικάκι από των θείων τους το σπίτι. Το σπίτι είχε μια μεγάλη αυλή και δεν είχε αυλόπορτα. Όταν ήρθε ο Αμερικάνος για να μείνει μόνιμα στην Ελλάδα, λίγα σπίτια στο χωριό είχαν αυλόπορτα. Οι αυλές είχαν ψηλούς τοίχους, αλλά επικοινωνούσαν απευθείας με τον δρόμο. Όταν πέθανε, δεν υπήρχε σπίτι χωρίς αυλόπορτα. Έξω από την αυλή του σπιτιού των ανιψιών του Αμερικάνου, στον δρόμο, υπήρχε μια μεγάλη μουριά που τα καλοκαίρια έκανε παχύ ίσκιο το πρωί και μεγάλα μούρα. Μάλλον πρέπει να την είχαν μπολιάσει, γιατί η μισή έκανε μαύρα μούρα, ενώ η άλλη μισή, άσπρα. Κάτω από τον ίσκιο της καθόταν τα πρωινά ο Αμερικάνος κουστουμαρισμένος, γραβατωμένος, με την ρεπούμπλικα και ένα φορητό ραδιόφωνο στα χέρια. Θα πρέπει να ήταν «παγκοσμίου λήψεως» γιατί άκουγε μόνο όπερες, κάτι που δεν έπαιζαν αυτή την εποχή οι ελληνικοί ραδιοσταθμοί. Κάπνιζε σαντέ σκέτα και σιγομουρμούριζε τις άριες που έπαιζε το ραδιόφωνο μέχρι το μεσημέρι που έκλεινε το μανάβικο ο Γιώργος και ερχόταν στο σπίτι. Τότε τον καλούσαν μέσα, στην τραπεζαρία, για το μεσημεριανό γεύμα. Το απόγευμα είχε ίσκιο η αυλή και δεν έβγαινε στη μουριά. Στην απέναντι μεριά του δρόμου και λίγο αριστερότερα από τη μουριά, καθόταν η Σοφία με τα δυο παιδιά της και τον άντρα της. Η ίδια ασχολιόταν με τα οικιακά της ανεπιτυχώς, διότι το σπίτι βρώμαγε, όπως η ίδια, τα παιδιά της και ο άντρας της, που είχε το παρανόμι Πρεζάκιας. Ο Πρεζάκιας δούλευε περιστασιακά ως ανειδίκευτος εργάτης, αλλά έπινε και, ό,τι έμενε από το μεροκάματο, το έπαιζε στα χαρτιά. Ήταν γνωστό «θύμα» στα πράσινα τραπέζια και οι άλλοι χαρτοπαίκτες τον έβλεπαν σαν ξερολούκουμο. ΜΑΥΡΑ ΜΟΥΡΑ ΚΑΙ ΑΣΠΡΑ ΜΟΥΡΑ
mavra_moura_soma2.indd 9
9
3/21/2018 12:09:56 PM
Ο Αμερικάνος, όπως διάβασε ο Μπαβέτσος στη διαθήκη, εξουσιοδότησε τον ανιψιό του Γιώργο να πληρώσει τους μαστόρους που θα χρειαστούν για να επιδιορθώσουν και να ασβεστώσουν το σπίτι της Σοφίας. Επιπλέον του ανέθετε να ανοίξει στην τράπεζα δυο λογαριασμούς στο όνομα των παιδιών της, με αρχικό ποσό πεντακόσια δολάρια στο καθένα, το οποίο με τους τόκους θα μπορούσαν να το πάρουν μόλις κάνουν δική τους οικογένεια.
10
ΙΩΆΝΝΗΣ ΕΥΑΓΓ. ΣΤΑΜΈΛΟΣ
mavra_moura_soma2.indd 10
3/21/2018 12:09:57 PM
Κεφάλαιο 2 Η ΜΑΡΊΑ ΜΑΡΓΏΝΗ, ΜΗΤΈΡΑ του Θανάση, είχε το πα-
τρικό της τρία σπίτια πιο πέρα από το σπίτι που έμενε ο Αμερικάνος με τα ανίψια του. Σπούδασε στο Φυσικό του Πανεπιστημίου Αθηνών και παντρεύτηκε τον Αντώνη με τον οποίο γνωρίστηκαν στο Πανεπιστήμιο. Ο Αντώνης τελείωσε το Μαθηματικό Αθηνών και ήταν από την Πελοπόννησο. Διορίστηκαν στα σχολεία της Μέσης Εκπαίδευσης και, αφού υπηρέτησαν μερικά χρόνια στην επαρχία, ήρθαν και έμειναν μόνιμα στην Αθήνα. Έκαναν δυο αγόρια, τον Θανάση και τον Γιάννη, και μετά από 26 χρόνια γάμου χώρισαν. Τα παιδιά τους πήγαν στο Βαρβάκειο και ο μεν Θανάσης τελείωσε το Μετσόβιο Πολυτεχνείο Ηλεκτρολόγος Μηχανικός με άριστα, ο δε Γιάννης την Ιατρική Αθηνών επίσης με άριστα. Τα καλοκαίρια ερχόντουσαν στο χωριό της μητέρας τους και έμεναν μέχρι το τέλος Αυγούστου. Ο Γιάννης, ο μικρότερος, συνήθως έμενε με τους γονείς και τους παππούδες στο σπίτι τον πιο πολύ καιρό. Ο Θανάσης έκανε παρέες με τα άλλα παιδιά της γειτονιάς και συχνά τα πρωινά με τον Αμερικάνο που καθόταν κάτω από τη μουριά. Ο Αμερικάνος τον έστελνε στο περίπτερο για τσιγάρα και του έδινε χαρτζιλίκι τα ρέστα. Ήταν καλό το χαρτζιλίκι και ένα από τα κίνητρα που είχε ο Θανάσης να του κάνει συντροφιά. Το άλλο ήταν οι ιστορίες από την Αμερική, με τα τεράστια κτήρια και τους ουρανοξύστες, που είχε σπουδαία τεχνολογικά επιτεύγματα, μεγάλα αυτοκίνητα, ΜΑΥΡΑ ΜΟΥΡΑ ΚΑΙ ΑΣΠΡΑ ΜΟΥΡΑ
mavra_moura_soma2.indd 11
11
3/21/2018 12:09:57 PM
140 × 210 SPINE: 10.2 FLAPS: 80
Άλλα βιβλία του συγγραφέα
cover_mavra_moura.indd 1
Μ
ετά τη συνταξιοδότησή του, ο θείος ο Γιώργος, ο Αμερικάνος, επιστρέφει από το Σακραμέντο στην Ελλάδα, στο χωριό της μητέρας τού Θανάση, για να περάσει τον υπόλοιπο του βίου του. Ο Θανάσης, ο μικρός φίλος του Αμερικάνου, μετά τις σπουδές του στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο επιλέγει για το διδακτορικό του το Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ, κοντά στο Σακραμέντο. Τους δυο φίλους συνδέουν πολλά, μεταξύ των οποίων και η αγάπη για τη φωτογραφία. Η κληρονομιά που άφησε ο Αμερικάνος στον Θανάση γίνεται αφορμή για να ξετυλιχθεί το κουβάρι της Ιστορίας του 20ου αιώνα, ενός από τους πιο ενδιαφέροντες αιώνες στην Ιστορία της ανθρωπότητας, τόσο για τα πρωτόγνωρα γεγονότα που διαδραματίστηκαν κατά τη διάρκειά του όσο και για τις προοπτικές που δημιούργησε. Στον αιώνα της αποθέωσης της εικόνας, τα γεγονότα συνδέονται με τις σπουδές του Θανάση και σχολιάζονται συχνά πέρα από το προφανές πρώτο επίπεδο ανάγνωσης.
ISBN 978-960-564-611-0 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ
υ Ε ς η ν Ιωάν
Ο Ιωάννης Ευαγγ. Σταμέλος γεννήθηκε στην Κερατέα, το 1956, όπου τελείωσε το Δημοτικό και το εξατάξιο Γυμνάσιο. Σπούδασε Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και είναι κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στις Σπουδές στην Εκπαίδευση του Ε.Α.Π. Είναι πτυχιούχος της ΣΕΛΜΕ Ηρακλείου και επιμορφωτής Α’ και Β’ Επιπέδου του Υπουργείου Παιδείας. Έχει διατελέσει τρεις φορές Πρόεδρος του Παραρτήματος Λασιθίου της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας. Είναι επίσης Πρόεδρος της Ιστορικής Λαογραφικής Εταιρείας Νομού Λασιθίου και διευθυντής συντάξεως του περιοδικού «Αμάλθεια». Έχει κάνει αρκετές ανακοινώσεις σε συνέδρια ενώ άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε πολλά περιοδικά και εφημερίδες. Διδάσκει Μαθηματικά στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Το βιβλίο του αυτό είναι το δέκατο πέμπτο.
Μαύρα μούρα και άσπρα μούρα
Επικοινωνία: Σταμέλος Ιωάννης Εμμ. Σκυβάλου 1 72100 Άγιος Νικόλαος – Κρήτη Kιν: 697 719 2004 E-mail: stamelosioa@gmail.com
α
Ιωάννης Ευαγγ. Σταμέλος
• «Excel εφαρμογές κι ασκήσεις» • «Μαθηματικά, στρατηγικές μελέτης και εξετάσεων» • «Κερατέα, έγραψαν γι’ αυτήν. Συμβολή στην βιβλιογραφία της Κερατέας» • «Ο χρόνος και ο προγραμματισμός στην εφαρμογή του αναλυτικού προγράμματος από τον μαθηματικό στο Γυμνάσιο» • «Χιούμορ και Μαθηματικά» • «Λεύκωμα Προσωπικοτήτων που συνέβαλαν στην Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα από τον Ν. Λασιθίου» • «Φαντασία και Μαθηματικά» • «Λασίθι, ο τόπος και οι άνθρωποι» • «Αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητών στα Μαθηματικά» • «Η αυτοβιογραφία της αλεπούς» • «Συντάκτης επικηδείων» • «Υποθέσεις από το μαύρο ντοσιέ» • «Μαθημύθεια» • «Τα Μαθηματικά στη Δικαιοσύνη και οι επιστολές της Αρετής»
ς
λο έ μ α τ γγ. Σ
Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
ο σ ε λ ότ ο ς 3/21/2018 12:21:41 PM