Μικρές ιστορίες από τα Καπετανόσπιτα του Γαλαξειδιού by Εκδόσεις Οσελότος

Μικρές ιστορίες από τα Καπετανόσπιτα του Γαλαξειδιού

ΤΙΤΛΟΣ Μικρές ιστορίες από τα Καπετανόσπιτα του Γαλαξειδιού ΣΥΓΓΡΑΦΈΑΣ Νάντια Γιώτη

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα.

Σ Έ ΙΡΑ Έλληνική λογοτεχνία [1358] 1222/33 Έ ΠΙM Έ Λ Έ ΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ Έυαγγελία Τσονάκα Έ ΡΓΟ Έ ΞΩΦΥΛΛΟΥ Χάρης Πούλιας

ΚΈΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΈΣΗ

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα | ΤΗΛ.: 210 64 31 108 ocelotos@ocelotos.gr | www.ocelotos.gr

ΝΆΝΤΙΆ ΓΙΏΤΗ Μικρές ιστορίες από τα Καπετανόσπιτα του Γαλαξειδιού

Στον Αντώνη, τον Άγγελο, την προγιαγιά μου την Ανθούλα, τη Ροδούλα, τη Βούλα και τη Βάντα

Θερμές ευχαριστίες σε όλους, όσοι μου εμπιστεύτηκαν τις αναμνήσεις τους. Στη Ζωή Αγγουρά υπεύθυνη της Δημοτικής βιβλιοθήκης Γαλαξειδιού, στη Βούλα Μανωλούδη, στη Στέλλα Σεντούκια και στην Ευελίνα, στην Ευαγγελία Τσονάκα, στη Λίλα Σέβα, στην Ελένη Μαρδάκη και ιδιαίτερα στην αείμνηστη Ροδούλα Σταθάκη-Κούμαρη, για τις πολύτιμες μαρτυρίες, τις παρατηρήσεις και τον πρόλογο με τον οποίο με τίμησε λίγο πριν «φύγει».

Πρόλογος Ροδούλας Σταθάκη-Κούμαρη Από μια περιοχή με τόσο μεγάλη ιστορία με κεντρικό σημείο το Γαλαξείδι, το αρχαίο Χάλειο (Πρωτοελλαδική Ι-ΙΙ, 3η χιλιετία π.Χ.), μπορεί να αντλήσει και να γράψει κανείς για πολλά θέματα. Εξαίρετο δείγμα οι «Μικρές ιστορίες από τα καπετανόσπιτα του Γαλαξειδιού» της κ. Νάντιας Γιώτη. Διαβάζοντας τα κείμενα ζωντανεύουν άνθρωποι και γεγονότα. Αλησμόνητη η θεία Παρασκευούλα Τσούνα. Στο φιλόξενο σπίτι της, μαζί με τα παιδιά της μαζεύονταν καθημερινά και οι φίλοι τους. Η απορία ήταν ότι χωρίς να ξέρει τον αριθμό πάντα υπήρχε φαγητό και ψωμί για όλους. Τα καλοκαίρια η ταβέρνα του Λεωνίδα ήταν πάντα γεμάτη. Όταν τον ρώτησαν γιατί δεν προσθέτει τραπέζια απήντησε: «Γιατί αυτά μου βγάζουν τον χειμώνα...».

— 7 —

Με θέληση κι επιμονή ο μαστρο-Κωσταντής,

πέτρος έγινε αρχιναυπηγός και δήμαρχος. Ναυπήγησε 71 μεγάλα ιστιοφόρα, καθώς και ένα από τα μεγαλύτερα στην Ελλάδα το μπάρκο «ΑΙΟΛΟΣ» χωρητικότητας 1.176 τόνων που χτίστηκε στο Γαλαξείδι. Μοναδική είναι η εργασία του Ηλία Σκούρτη «Πελεκητός ζωδιακός κύκλος» στο πλακόστρωτο δάπεδο της Αγίας Παρασκευής στο Γαλαξείδι. Τον συνοδεύει ζωγραφικός πίνακας με ημερομηνία 20 Μαΐου 1911. Υπάρχουν άλλοι δύο και πραγματεύονται το ίδιο θέμα. Ο δεύτερος με την ίδια ημερομηνία στην οικογένειά

ο Παπα-

του και ο τρίτος, με ημερομηνία 20 Ιουλίου 1911, στο Ναυτικό και Ιστορικό Μουσείο Γαλαξειδιού. Στις υπόλοιπες οκτώ ζωντανεύει η ζωή της μικρής πολιτείας. Η ευμάρεια, ο φόβος των ληστών και των κουρσάρων, οι μύθοι, τα λαϊκά παραμύθια, η καφετζού, οι συνταξιδιώτες. Ας ευχηθούμε η κ. Νάντια Γιώτη να παρουσιάσει κι άλλες «μικρές ιστορίες που μοιάζουν ...παραμύθια», είναι πολύτιμες και μας γεμίζουν αισιοδοξία τις δύσκολες ημέρες που ζούμε. Ροδούλα Σταθάκη-Κούμαρη Επιστημονική Σύμβουλος Ναυτικού και Ιστορικού Μουσείου Γαλαξειδιού. 13.3.2021

— 8 — ΝΑΝΤΙΑ ΓΙΩΤΗ

ι «Μικρές ιστορίες από τα καπετανόσπιτα του Γαλαξειδιού» προέκυψαν από καταθέσεις μνήμης ανθρώπων του Γαλαξειδιού και υλικό μελέτης ιστορικών πηγών της φιλόξενης Δημοτικής Βιβλιοθήκης της πόλης. Θα τις ακολουθεί πάντα η σκιά μιας γυναίκας που εγκατέλειψε, για κάποιο λόγο που κανείς στην οικογένεια του πατέρα μου δεν θυμάται, το Γαλαξείδι γύρω στα 1890. Πέρασε μόνη της με καΐκι απέναντι στο Αίγιο κι ύστερα έφτασε ως την Πάτρα. Ήταν η προγιαγιά μου, η Ανθούλα. Και κάτι ακόμα. Αν σας παραξενέψει το -ει- αντί του -ι- στην ονομασία «Γαλαξείδι» και στα παράγωγα της λέξης είναι γιατί επιλέξαμε να κρατήσουμε την παλιά γραφή έτσι όπως εμφανίζεται στο «Χρονικό του Γαλαξειδίου»· ένα έργο που το πρωτότυπό του βρίσκεται στο Ιστορικό και Ναυτικό

— 9 — Εισαγωγή

με την απέραντη

βρίσκεται

Μουσείο του Γαλαξειδιού. Γράφτηκε το 1703 από τον Γαλαξειδιώτη ιερομόναχο Ευθύμιο της Μονής Μεταμόρφωσης του Σωτήρος –

θέα– που είναι χτισμένη στο βουνό στους πρόποδες του οποίου

το Γαλαξείδι.

— 11 — Περιεχόμενα Πρόλογος Ροδούλας Σταθάκη-Κούμαρη ....................... 7 Εισαγωγή ............................................................................ 9 Περιεχόμενα ..................................................................... 11 Vienna Café ...................................................................... 13 Το σιδεράδικο του Λεωνίδα ........................................... 23 Το μπαούλο ...................................................................... 27 Ο Κωσταντής ................................................................... 31 Οι ληστές .......................................................................... 39 Ο καπετάν Στάθης ...........................................................44 Στην ανάγκη... .................................................................. 47 Το μαντήλι της νεράιδας ................................................ 50 Ο κουρσάρος του Κορινθιακού Ντουρατζίμπεης ....... 54 Η Αψηφιά ......................................................................... 60 Η Δέσποινα ...................................................................... 63 Οι συνταξιδιώτες ............................................................. 68 Επίμετρο ........................................................................... 77 Βιβλιογραφία .................................................................... 79

Vienna Café

Ένα ανοιξιάτικο πρωινό, καιρό μετά τους δυνατούς σεισμούς του 1861 και του 1870 που γκρέμισαν σπίτια στην περιοχή, ο Ηλίας ο ταχυδρόμος χτύπησε δυνατά την πόρτα του καπετανόσπιτου1 που έχτισε ο καπετάν Μαργιότης κι όπου τώρα ζούσε με τον άντρα της, τον κ. Νίκα, συμβολαιογράφο, η μοναχοκόρη του η Ευθυμία. Μια κομψή, μελαχρινή και κοντή γυναίκα που λάτρευε την πολιτική, απολάμβανε τον ρόλο της συζύγου βουλευτή και είχε την έγνοια έξι παιδιών. «Κυρία Ευθυμία! Γράμμα από τη Μπούρμα 2», φώναξε. Ο Ηλίας ήταν ένας αδύνατος, ψηλός, μελαχρινός, τριαντάρης άντρας που δεν άντεξε την καραβίσια ζωή και πέρασε καιρό κάνοντας θελήματα και δουλειές του ποδαριού. Το πόστο του ταχυδρόμου έδωσε νόημα και χαρά στη ζωή του και του εξασφάλισε έναν σημαντικό ρόλο στην τοπική κοινωνία που περίμενε πώς και πώς να μάθει νέα από τους ξενιτεμένους

— 13 —

και τους ναυτικούς. Στο άκουσμα της στεντόρειας φωνής του, η Ευθυμία άφησε αμέσως το κέντημά της πάνω στο ξύλινο χαμηλό τραπέζι που ’χε φέρει ο πατέρας της από τη Μαρσίλια 3 και σηκώθηκε. Η υπηρέτρια έτρεξε να ανοίξει την πόρτα. Ο Ηλίας ανέβηκε δυο δυο τα σκαλιά, μπήκε με 1 Καπετανόσπιτο: Λέγονται στο Γαλαξείδι τα σπίτια των καπετάνιων που είχαν στην κατοχή τους ιστιοφόρα καράβια 2 Μπούρμα: Ε λεγαν τη Βιρμανία. Είναι η σημερινή Μιανμάρ στη νοτιοανατολική Ασία, μια χώρα που συνορεύει με την Ινδία, την Κίνα, την Ταϊλάνδη και το Μπαγκλαντές. 3 Μαρσίλια: Η Μασσαλία, λιμάνι στα νότια παράλια της Γαλλίας.

[...] Τριάντα μέρες, από φεγγάρι σε φεγγάρι ταξίδευε. Πέρασε θάλασσες άσπρες και κόκκινες, πέλαγα οργισμένα κι έναν ωκεανό απέραντο... ώσπου τα φορέματά της πότισαν αρμύρα και τα μαλλιά της έχασαν τη λάμψη τους... Ποια μοίρα να την έσπρωχνε άραγε ως εκείνο τον μακρινό τόπο. [...] [...] Μα ήταν γλεντζές και χορευταράς μεγάλος ο Λεωνίδας. ... παραδομένος στην ευφορία του κρασιού, μέσα στην παραζάλη του, τοίχο, τοίχο έφτανε με το πρώτο φως της μέρας στο εργαστήρι του. [...] Πώς να ήταν η καθημερινή ζωή πίσω από τους ψηλούς τοίχους των αυλών, στις χαμοκέλες μα και γύρω από τα εντυπωσιακά Καπετανόσπιτα του Γαλαξειδιού; 12 μικρές, αληθινές ιστορίες ανθρώπων που έζησαν στο Γαλαξείδι διαφορετικές στιγμές της ιστορίας του.

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα | ΤΗΛ.: 210 64 31 108 ocelotos@ocelotos.gr |

ISBN

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ

www.ocelotos.gr

978-618-205-373-7