Μύχιος Νόστος
Τιτλος Συγγραφέας Σειρα Copyright© 2011 Πρώτη Εκδοση ISBN
Μύχιος Νόστος Χριστίνα Π. Μέλλιου Ποίηση [2358]0511/05 Χριστίνα Π. Μέλλιου Αθήνα, Μάιος 2011 978-960-9499-63-7
Η επιμέλεια της έκδοσης έγινε από τις εκδόσεις οσελότος
Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η κατ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα.
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
ο σ ε λ ότ ο ς
Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα Τηλ. : 210 6431108 ekdoseis.ocelotos@gmail.com, ocelotos@otenet.gr www. ocelotos. gr
e-mail:
ΧΡΙΣΤΙΝΑ Π. ΜΕΛΛΙΟΥ
Μύχιος Νόστος
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
ο σ ε λ ότ ο ς
Στον Natheer Abu Joudeh, που μου δίδαξε τόσα πολλά με το ήθος του.
Αντί προλόγου… Όταν η Χριστίνα Μέλλιου μου ζήτησε να προλογίσω της εκδόσεως αυτής, αισθάνθηκα αμηχανία. Πώς είναι δυνατόν έτσι απλά να αποτυπωθούν σε λίγες γραμμές τα μυστικά μιας αφανέρωτης διαδικασίας, που λειτούργησε ως ελάφρυνση και παρηγοριά της ποιητικής ψυχής; Πώς να εκφραστεί κάποιος λόγος για την ποίηση, όταν ο ύψιστος ορισμός της δεν έχει διατυπωθεί ακόμα και όπως λέει και ο Φ. Γ. Λόρκα: «… τι να σου πω για την ποίηση; Τι να σου πω γι’ αυτά τα σύννεφα, γι’ αυτόν τον ουρανό; Να τα κοιτάζω, να τα κοιτάζω και τίποτ’ άλλο…»; Η ποίηση έχει ομορφιά που δεν περιγράφεται εύκολα με λόγια. Και δεν θα την συναντήσουμε πουθενά, αν δεν την κουβαλάμε μέσα μας˙ γιατί στην ποίηση ή είναι κανείς από μέσα ή απ’ έξω. Ο ποιητής, υπηρετεί με τον διαλογισμό του τον εσωτερικό λόγο. Ο κριτικός, που «εγκεφαλογραφεί», προσφέρει τον εξωτερικό λόγο. Ο απλός αναγνώστης, εμβαπτιζόμενος μέσα στην κατάσταση του ποιήματος, ζει μερικές από τις ιδανικότερες ίσως στιγμές της καθημερινότητάς του. Θεωρεί το ποίημα ως το μοναδικό λεκτικό όργανο με το οποίο βιώνει έναν αποκαθαρμένο και υπερούσιο κόσμο… Σε μια εποχή παραλογοτεχνίας, υποκουλτούρας και αλλοτρίωσης, όπου η κοινωνία έριξε στα αζήτητα την ποίηση, ο αφοσιωμένος της Ζωής ποιητής πάντα θα προσπαθεί να εκφράσει ό,τι κρύβει η ζωή, ό,τι αγάπησε. Όπως ακριβώς ο έρωτας κρύβει αυτό που μας κάνει ερωτευμένους. Αλλά και ο έρωτας στην σύγχρονη εποχή ακολουθεί τα σημεία των καιρών. Έχει αλλάξει… Τα ερωτικά λόγια περιορίζονται, αγνοούνται, υποτιμούνται και ακολουθούν την τεχνοκρατική εξέλιξη. Η ερωτική ομιλία χάνεται, και όταν δεν χάνεται, τότε τις περισσότερες φορές απλά «ψεύδεται». Ο έρωτας εκτροχιάζεται από την ανθρώπινη επικοινωνία του βάθους και συρρικνώνεται. Γίνεται πληκτικός, βαρετός, αδιάφορος, σχεδόν προβλέψιμος. ερωτική πράξη μιας χρήσης, που μετά το τέλος της ρίχνεται στο καλάθι της εμπορευματοποίησης των πάντων. Προέχει η καλοζωία, η διασκέδαση και η ερωτική επικοινωνία κωδικοποιείται σε λέξεις που δεν τις πιστεύουμε και κυρίως δεν τις νοιώθουμε. Έτσι η ζωή κυλά ερήμην της ψυχής, ερήμην του έρωτα, ερήμην της ποίησης…
6
•
Η ποιητική δημιουργία όμως δεν είναι εμπόριο. Ο ποιητής υπερβαίνει τον καθημερινό του εαυτό και μεταφέρει στο αφηρημένο ή και το απορημένο κοινό την έσχατη αλήθεια της ψυχής του. Αυτό τολμά και η Χριστίνα Μέλλιου που γνώρισε την απόλαυση της έμπνευσης από το κορυφαίο συναίσθημα του έρωτα. Ο έρωτας στην ψυχή της ποιήτριας από απρόσωπος και γενικός, γίνεται ερωτική ομιλία, ερωτικός λόγος. Η ποιήτρια ξεγυμνώνεται και μιλά χωρίς όρια, χωρίς ντροπές, χωρίς προσποίηση. Η αγνότητα και ο αυθορμητισμός του ερωτικού συναισθήματος μετουσιώνεται σε λόγια που όλοι θα θέλαμε να πούμε στο ερωτικό αντικείμενο του πάθους μας στην παρουσία του ή στην απώλειά του. Είναι η ερωτευμένη γυναίκα, η ερωμένη που παθιάζεται και μιλά ερωτικά στον σύντροφό της. Ο ερωτικός της λόγος μπλέκεται στο μεθύσι των αισθήσεων, ενώ λέξεις, εικόνες, επαφές, περιβάλλον, γίνονται ένα σημαντικό στοιχείο ταύτισης των δύο ερωτευμένων. Το βίωμα του έρωτα με όλες τις συναισθηματικές αποχρώσεις παθιάζει το ερωτικό «υποκείμενο» και λειτουργεί σαν μια μεθυστική εικόνα, ένας πρωτογενής λυρισμός, υποσυνείδητος και έλλογος ταυτόχρονα. Η ερωτική της έκφραση γεμίζει από τα λόγια, αλλά και από τους ήχους των κορμιών. Η ποιήτρια λαχταρά, προσμένει, ονειρεύεται, δακρύζει, πονά, αλλά και ξεπερνά το μάταιο του Έρωτα και αναγεννάται.… Αισθήματα τόσο γνωστά και οικεία στην γυναικεία ψυχή, εκφράζονται δραματοποιημένα χωρίς εξιδανικεύσεις, ωραιοποιήσεις ή υπερβολές. Είναι η προσωπική αναζήτηση των ιδανικών κάθε γυναίκας που όταν λειτουργεί ερωτικά, ανταλλάσσει με το αγαπημένο πλάσμα την αγνότητα και την πίστη της μοναδικότητας αυτής της σχέσης, ακόμα και όταν η σχέση αυτή χαθεί μέσα στον χρόνο. Και όταν η ποίηση γίνεται γλώσσα της ερημιάς, δεν σταματά να «ιερουργεί». Ανάβει στην καρδιά μας την πυρά του Διονύσου και μας καλεί να πυροβατήσουμε…. Αυτός είναι ο όμορφος άνθρωπος, που μέσα από το βίωμα αναγνωρίζει την ύπαρξή του… Είναι λοιπόν η Ποίηση πράξη ερωτική και γένους θηλυκού; Ας το ανακαλύψει ο αναγνώστης μόνος του… Θεοδοσία Δαμοράκη Φιλόλογος – Εκπαιδευτικός
•
7
8
•
«Εκεί που η σκέψη σταματά και αρχίζει η παραίσθηση της ποίησης, Σε θυμάμαι» [Α. Ν. Ρηγάκη, Άτιτλο] «Φεύγω, αλλά αν φύγω, με μια αλήθεια που δεν εκφράστηκε ακόμη, αυτή η ίδια αλήθεια θα με γυρέψει πάλι και θα με αναζητήσει και πάλι θα ξανάρθω» [Kahlil Gibran, The Garden of the Prophet, 1933]
Σε έναν χαμένο παράδεισο Φωνές και, γυαλιά πεταμένα στο πάτωμα. Λουλούδια μεθυσμένα με χειμωνιάτικο άρωμα. Σκοτάδι και φως γίνονται ένα Πονάς μα μένεις δίπλα μου -το τώρα σε λίγο θα είναι χτες ως πότε θα αντέχεις να αντιμάχεσαι τον πόνο; Τραβώ το σχοινί, Τραβώ τα χρόνια μαζί Κλειδιά στο τραπέζι και ο ήχος με τις συλλαβές των άστρων, εκείνων που φώτιζαν κάποτε… Ο παράδεισος φεύγει, Μαντήλι λευκό – αποχαιρετισμού ή παράδοσης Ρολόι που απότομα σταμάτησε, και οι δείκτες του, δείχνουν εσένα.
•
9
«Πολύς από τον πόνο σας είναι δική σας εκλογή» [Kahlil Gibran, The Prophet, 1923] «Μακάριοι όσοι ξέρουν πως ο πόνος δεν είναι στεφάνι δόξας» [Jorge Luis Borges, «Περικοπές από ένα Απόκρυφο Ευαγγέλιο», Elogio de la Sompra, 1969]
Portsmouth and Southsea Railway Station Οι αμαξοστοιχίες περνούν διαδοχικά μία… δύο… μπροστά από την αποβάθρα –χωρίζοντας το παρόν από το επόμενο λεπτό Το τώρα… το μετά… Προορισμοί και αποστάσεις και επιβάτες -εκμηδενισμένης σημασίας. Φεύγεις! Μένω… Κάνω τα δάκρυα σκόνη για να χαθούν πριν φτάσουν ως τα μάτια μου σφίγγω τα χέρια μου για να μην σε κρατήσουν δαγκώνω τα χείλη μου για να μην βγει ο λυγμός που πνίγει την ανάσα μου. Δεν θέλω να με δεις να κλαίω Δεν θέλω να κλάψω Όλα αναμετρούνται μέσα μου, πασχίζοντας να γεννηθούν όλα ξανά από την αρχή, -δάκρυα και στιγμές και μια αγωνία φόβου ακαθόριστου δοκιμάζουν την αντοχή μου.
10 •
Απόψε το παγωμένο μου κορμί θα σμίξει με την απώλεια σε ένα κρεβάτι πάνω που κουβαλά ακόμα το άρωμά σου στα σπλάχνα του -τα ζωντανά. Απόψε, θα κάψω την καρδιά μου -με την λαχτάρα της πρόστυχης ικανοποίησης που ξεπηδά από το κενό, να μην πονά. Μα όσο και αν προσπαθώ, οι αναμνήσεις ο έρωτας, οι στιγμές δεν καίγονται. Μέσα από τις στάχτες τους γεννιούνται πιο δυνατές Για άλλη μια φορά, το φως στο κομοδίνο θα μείνει ανοιχτό όλη την νύχτα -καντήλι που θα καίει δίπλα σε κρεβάτι νεκρό, τα φαντάσματα του εαυτού μου να διώχνει. Ο πόνος θα γίνει έρωτας ξανά -και μέσα από αυτόν τον πόνο θα αγαπήσω. Διάφανος πόνος μου -εσύ Και δίχως αυτόν τον πόνο, δεν ζω.
• 11
«Την πραγματικότητα την δεχόμαστε εύκολα, ίσως γιατί διαισθανόμαστε ότι τίποτα δεν είναι πραγματικό» [Jorge Luis Borges, El Aleph, 1949] «Σκοντάφτοντας με το διαφορετικό πρόσωπό μου της κάθε ημέρας, Δολοφονημένος από τον ουρανό!» [Federico Garcia Lorca, “Vuelta de Paseo” Poeta en Nueva York, 1929-1930]
Αιρετική της πραγματικότητας Φοβάμαι να μιλήσω για αυτά που πραγματικά πρέπει Φοβάμαι πως δεν μπορώ ακόμα να προσδιορίσω τι ακριβώς συμβαίνει Κάποιες στιγμές συνειδητοποιώ την πραγματικότητα και θλίβομαι όταν βλέπω πως αυτό που ζούμε δεν είναι αυτό που θέλαμε να ζήσουμε Διπλές ζωές, μα μόνο μία δική μας Απελπιστικά λογικό το παρόν και η παλιά πόλη αδύναμη να συγκρατήσει μια επιθυμία ή έστω ένα όνειρο Η άλλη ζωή, αυτή που ονειρευτήκαμε, χωράει μόλις σε ένα στίχο και φεύγουν παθητικά οι μέρες μας ξεγελούν κλέβοντας τα χρόνια μας. Ίσως αύριο κάτι να αλλάξει… Δίχως να μπούμε στην φασαρία του αυτοπροσδιορισμού.
12 •
«Και μόνο ένα παράπονο μεγάλο στα βάθη του μυαλού μου- Τίποτ’ άλλο» [Ν. Λαπαθιώτης, «Νυχτερινό», Ποιήματα, 1939]
Το μονοπάτι της σιωπής Τη στιγμή που θα έρθεις κοντά μου ονειρεύομαι και θα μου πεις λόγια αγάπης και χαμού λόγια που θα ματώσουν αργότερα το τετράδιο, με ίχνη από μελάνι, κόκκινο… Κείνες τις ώρες τις στείρες, τις νεκρές, -που εσύ ακόμα να φανείς, προσπαθώ να σκοτώσω. Λευκό του ονείρου και της παραίσθησης άοπλη απέναντί σου, ποτίζω με δάκρυα το όνειρο για να θεριέψει έτσι περισσότερο η ελπίδα. Με δάκρυα θα ξεπλύνω εγώ και την ντροπή, αυτή που μάθαμε να συντροφεύει το λίγο των ερώτων μας. Μαθαίνοντας να ζούμε με αυτήν, ξεχάσαμε να ζήσουμε για μας. Και έτσι, σαν έρθεις, το μονοπάτι της σιωπής θα ακολουθήσω. Θα μείνει για μας μόνο εκείνη η στιγμή. Μόνο για σένα και για μένα Εμείς θα καταργήσουμε τον χρόνο! Τους κλώνους των αιώνων θα προσπεράσουμε στον δήμιο Κρόνο θα δείξουμε έλεος και την αθανασία θα υπερβούμε, ταξιδεύοντας πάνω από τους Ωκεανούς. Εγώ, εκείνη την στιγμή θα ζήσω αληθινά Γιατί… χρόνια πολλά, εκείνη την στιγμή περιμένω, για να αρχίσω αν ζω…
• 13
«Τι νέοι που φτάσαμεν εδώ, στο έρμο νησί, στο χείλος του κόσμου…» [Κ. Καρυωτάκης, «Τι νέοι που φτάσαμεν εδώ», Ελεγεία και Σάτυρες, 1927] «Η λατρεία του Θανάτου είναι λατρεία της ζωής, έτσι όπως ο Έρωτας που είναι δίψα για ζωή, είναι ταυτόχρονα και επιθυμία για θάνατο» [Octavio Paz, El Laberinto de la Soledad, 1950]
Προφητικό Μετρώ τις στιγμές που μου χάρισες στιγμές κλεμμένες, Θυμάμαι τον πόνο στα μάτια σου και το γλυκόπικρο χαμόγελο την ώρα που με κοίταζες Κάποτε όλα θα έρθουν στο φως Στο φως θα ζητήσουμε συγχώρεση για τον έρωτα που δεν αναγνωρίσαμε Μα και για κάθε άγγιγμα που ξύπναγε χίλιες επιθυμίες Ποια μοίρα μας περιμένει; Και ποιος από του θεούς θα βρει κουράγιο να μας καταδικάσει σε μια ζωή μακριά από το βλέμμα του; Μια μέρα θα σφαλίσουν τα μάτια για πάντα Και οι θεοί, ελπίζω να συγχωρέσουν και οι άνθρωποι, ελπίζω να ξεχάσουν –αν μπορούντις ψυχές που αγαπήθηκαν απελπισμένα Το τέλος μια μέρα θα είναι «τώρα», θα’ χει ομορφιά άγρια, με δύναμη όμοια με αυτή που βρίσκουμε στα βάθη της καρδιάς μας, για να κρύβουμε τους εαυτούς μας, απ’ τον καθρέφτη της αλήθειας. 14 •
«Δεν υπάρχει αρχή στο σκοτάδι μου Ούτε τέλος στα βάθη μου» [Kahlil Gibran, Prose Poems, 1934]
Απώλεια Μου λείπεις! Και πέρα από αυτή την απέραντη θλίψη δεν νοιώθω τίποτε άλλο. Η απώλειά σου, σαρκοβόρο θηρίο και γεμίζει με νύχτα και αρρώστια τα ανοιξιάτικα πρωινά μου -αυτά που ’χω φυλάξει καλά στα βάθη μου, σαν άγκυρες ελπίδας και λυτρωμού. Σελίδες γεμάτες με ερωτικούς στεναγμούς και η αθωότητα που πρέπει να εφευρεθεί από την αρχή Η ανταμοιβή της τόσης αγάπης, μια μουσική από ανάμνηση ενός πρόωρου τέλους Προσωρινοί κάτοικοι της Εδέμ και τα νεανικά μας χρόνια πλέον ξεθώριασαν κάτω από το βάρος της ύπαρξής τους. Ίσως, και να πιστέψαμε περισσότερο απ’ ό,τι έπρεπε στο αμετακίνητο του κόσμου. Μου λείπεις! Και ζω το σήμερα απλά, για να ξημερώσει το αύριο Δίχως να καταλαβαίνω το γιατί… Φοβάμαι μόνο, μήπως από ’δω και πέρα, συνηθίσω αυτή την απώλεια.
• 15