Ο αιώνιος πόλεμος του δεξιού νου με τον αριστερό

160 × 230 SPINE: 28 FLAPS: 70

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα | ΤΗΛ.: 210 64 31 108 ocelotos@ocelotos.gr | www.ocelotos.gr

ΣΤΑΜΑΤΊΝΑ ΓΙΑΝΝΟΥΚΆΚΟΥ-ΑΡΣΕΝΆΚΟΥ

ISBN 978-618-205-167-2

Ο αιώνιος πόλεμος του δεξιού νου με τον αριστερό

Στον αιώνιο πόλεμο του δεξιού νου με τον αριστερό οι δυνάμεις που κυβερνούν τον κόσμο, οι Έλληνες θεοί της Ιλιάδας και της Οδύσσειας, παίρνουν θέση. Ο αγαπημένος τους είναι ο δεξιός νους γιατί είναι ο δίκαιος, και το δίκαιο πρέπει πάντα να νικάει. Γι’ αυτό καταστρώνουν ένα σχέδιο για την τελική του επικράτηση.

ΣΤΑΜΑΤΊΝΑ ΓΙΑΝΝΟΥΚΆΚΟΥ-ΑΡΣΕΝΆΚΟΥ

Ο αιώνιος πόλεμος του δεξιού νου με τον αριστερό Η Σταματίνα ΓιαννουκάκουΑρσενάκου γεννήθηκε στον Πειραιά το 1957. Κατάγεται από τον Πύργο Διρού. Σπούδασε φαρμακευτική στο ΑΠΘ. Εργάστηκε τριάντα έξι χρόνια ως φαρμακοποιός. Εκεί, επάνω στη δουλειά, «πολλών ανθρώπων, άκουσε τις γνώμες, και νόον έγνω».

Ο αιώνιος πόλεμος του δεξιού νου με τον αριστερό

Σταματίνα Γιαννουκάκου-Αρσενάκου

ΤΙΤΛΟΣ

Ο αιώνιος πόλεμος του δεξιού νου με τον αριστερό ΣΥΓΓΡΑΦΈΑΣ

Σταματίνα Γιαννουκάκου-Αρσενάκου ΔΙΟΡΘΩΣΗ

Όλγα Παλαμήδη LAYOUT - DESIGN Myrtilo, Λένα Παντοπούλου COPYRIGHT© 2021 Σταματίνα Γιαννουκάκου-Αρσενάκου ΠΡΏΤΗ ΕΚΔΟΣΗ

Αθήνα, Οκτώβριος 2021 ISBN 978-618-205-167-2

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα | ΤΗΛ.: 210 64 31 108

ocelotos@ocelotos.gr | www.ocelotos.gr

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν.

2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα.

Σταματίνα Γιαννουκάκου-Αρσενάκου

Ο αιώνιος πόλεμος του δεξιού νου με τον αριστερό

Αφιερώνεται στη μνήμη του θείου μου Αρσένιου, που σκοτώθηκε 23 χρονών στον Γράμμο, και του παππού μου Χαραλάμπη, που εκτελέσθηκε από τους κομμουνιστές στο αρχηγείο τους, στο μοναστήρι της Έλωνας, στο Λεωνίδιο.

Πρόλογος

Ο

άνθρωπος, ανάλογα με την αγωγή του, τις εσωτερικές του αρχές, τις προσλαμβάνουσες που έχει, αποκτά μια οπτική γωνία που βλέπει τα πράγματα. Αυτή είναι η δική του αλήθεια. Υπάρχει όμως ΜΙΑ αλήθεια που είναι η σωστή, η αντικειμενική. Ένα είναι το μονοπάτι για να πας στο αμπέλι με τους ωραίους καρπούς, λέει ο Όμηρος στην Ιλιάδα. Η αντικειμενική, η ορθή αλήθεια είναι ΜΊΑ. Αυτό που βλέπει ο καθένας μας είναι η δική του αλήθεια. Όσο πιο κοντά είναι η δική του αλήθεια στην αντικειμενική, τόσο πιο σωστός είναι. Ο καθένας διεκδικεί την ορθότητα, γι’ αυτό υποστηρίζει αυτό που νομίζει. Είναι το Μάτι της Ψυχής του Πλάτωνα ή το Τρίτο Μάτι στις ανατολικές θρησκείες. Αυτός δηλαδή ο υποκειμενικός τρόπος να βλέπεις, φαίνεται σε όλες τις εκφράσεις της ζωής, από τα ρούχα που φοράς, μέχρι τις επιστήμες και την πολιτική. Η γνωσιακή επιστήμη (cognitive science) είναι το επιστημονικό πεδίο που ασχολείται με τη μελέτη του νου, αντλεί γνώσεις και ερευνητική μεθοδολογία από τις γνωστικές νευροεπιστήμες, τη γνωστική ψυχολογία, τη γλωσσολογία και τη φιλοσοφία του νου. Η γνωστική ψυχολογία είναι το πεδίο της ψυχολογίας που προσπαθεί να ερμηνεύσει τα φαινόμενα της αντίληψης και των διανοητικών διεργασιών, υποστηρίζοντας ότι έτσι μπορεί να εξηγηθεί η ανθρώπινη συμπεριφορά. Η περιοχή καλύπτει ένα ευρύ φάσμα έρευνας, εξετάζοντας ερωτήματα λειτουργίας της μνήμης, προσοχής, αντίληψης, αναπαράστασης της γνώσης, σκέψης, δημιουργικότητας και επίλυσης προβλημάτων, με έμφαση στην άποψη ότι η νόηση έχει συγκεκριμένες θεμελιώδεις δομές. Το βασικό ερώτημα της γνωστικής ψυχολογίας είναι το πώς ένα άτομο αποκτά γνώση. Πάνω στο ζήτημα αυτό, η βασική της θέση είναι ότι η είσοδος και η επεξεργασία πληροφοριών που οδηγούν στη μάθηση και τη γνώση, ακολουθούν μία διαδικασία πα—7—

ΣΤΑΜΑΤΊΝΑ ΓΙΑΝΝΟΥΚΆΚΟΥ-ΑΡΣΕΝΆΚΟΥ

ρόμοια με εκείνη της επεξεργασίας των τροφών κατά τη λειτουργία της πέψης. Με την επεξεργασία αυτή, οι γνώσεις μετασχηματίζονται και αποθηκεύονται σε κουτάκια σαν τα περιστέρια σε περιστεριώνα, όπως λέει ο Πλάτων, για να ενεργοποιηθούν όταν τις χρειαστούμε. Αυτό σημαίνει ότι για να μετατραπεί η πληροφορία σε γνώση μεσολαβούν όχι μόνο οι αισθήσεις, οι οποίες φιλτράρουν τα εξωτερικά ερεθίσματα, αλλά και άλλες διαδικασίες επεξεργασίας, π.χ. ένστικτα, συναισθήματα που μετασχηματίζουν τα δεδομένα σε γνώση. Δηλαδή, κατ’ αρχάς είναι η ψυχολογία (και η ψυχιατρική) σαν γιαγιάδες, η μητέρα είναι η ιδέα και τα παιδιά είναι η Ιστορία, η κοινωνία, η θρησκεία, η πολιτική. Η αντίληψη αυτή έχει δύο βραχίονες, ο ένας στον εξωτερικό κόσμο (πολιτεύματα) και ο άλλος στον εσωτερικό κόσμο (θρησκείες). Για παράδειγμα, η πνευματική μήτρα του κόκκινου νου εκδηλώνεται στον πνευματικό κόσμο στις θρησκείες σαν Ισλάμ ή στον εξωτερικό κόσμο στα πολιτεύματα σαν κομμουνισμός. Ο κόκκινος δηλαδή είναι ή ισλαμιστής ή κομμουνιστής. Παράδειγμα, το κλασικό έργο του Μαξ Βέμπερ το 1905 «Η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του καπιταλισμού». Βασική του επιδίωξη, όπως λέει, είναι να συμβάλει «στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι ιδέες εντάσσονται στην ιστορική-κοινωνική εξέλιξη». Δηλαδή θέλει να εξηγήσει ότι ο καπιταλισμός είναι παιδί του προτεσταντισμού, γιατί παρατηρεί ότι οι εξελίξεις στο πεδίο της κοινωνίας, της οικονομίας και της θρησκείας βρέθηκαν τελικά να επιδρούν η μία στην άλλη. Ο μακρινός πνευματικός πρόγονος του Μαξ Βέμπερ, ο αρχαίος προτεστάντης, ο αρχαίος δεξιός νους, είναι ο Όμηρος-Οδυσσεύς, που λέει στην Οδύσσεια «πολλών ανθρώπων είδε άστεα και νόον έγνω». Δηλαδή αυτά που θα πει έχουν σχέση με τον νου του ανθρώπου και ότι εκτός από αυτά που αντιλαμβάνεσαι, υπάρχει και μία χώρα του ασυνείδητου που διαμορφώνει αυτό που είσαι, δηλαδή την ταυτότητά σου. Ο ήρωας κάνει έναν επικό αγώνα να προχωρήσει «κατά φρένας» και όχι «κατά θυμό», να ελέγξει τα —8—

Πρόλογος

άσχημα ένστικτα και συναισθήματα, και να ανέβει στον ιθύ, ευθύ δεξιό νου, που γνωρίζει το σωστό, το ΔΙΚΑΙΟ, και γι’ αυτό έχει δικαίωμα να κυβερνάει. Οι θεοί (οι δυνάμεις του Σύμπαντος) καταστρώνουν ένα σχέδιο, να τον βοηθήσουν να επικρατήσει, γιατί γνωρίζουν ότι είναι σωστός και δίκαιος. .

Η χώρα του νου και της ψυχής

Α

7

ζώνη της λογικής

Ζ ζώνη των συναισθημάτων

συνειδητός κόσμος

6

Δ

5

ζώνη των ενστίκτων

Επιφάνεια γης

4

ασυνείδητος κόσμος

2

3

1

Ε

Β δεξιός νους

Γ αριστερός νους

Ωκεανός

Ορθογώνιο ισοσκελές τρίγωνο

—9—

ΣΤΑΜΑΤΊΝΑ ΓΙΑΝΝΟΥΚΆΚΟΥ-ΑΡΣΕΝΆΚΟΥ

Η χώρα του νου και της ψυχής Οδυσσεύς-Πηνελόπη, Ορφέας-Ευρυδίκη Όπως στον πραγματικό κόσμο υπάρχει η χώρα με τα νησιά, τις θάλασσες και τον ωκεανό, έτσι συμβαίνει και στον πνευματικό κόσμο, σύμφωνα με τον Όμηρο. Η χώρα του νου και της ψυχής παριστάνεται σαν ένα ορθογώνιο, ισοσκελές τρίγωνο. Η χώρα του νου και της ψυχής έχει επτά νησιά που αντιστοιχούν στα χρώματα του ορατού φάσματος. Γιατί η νόηση είναι θέμα συντονισμού και συχνοτήτων. Τη χώρα αυτή την περιβάλλει ο ωκεανός, η ζωοποιός δύναμη. Το νερό είναι η αιτία της δημιουργίας του κόσμου σύμφωνα με τον Όμηρο και με άλλους φυσικούς φιλοσόφους. Τα επτά νησιά χωρίζονται μεταξύ τους με θάλασσες. Υπάρχουν τρεις οριζόντιες ζώνες. Η κατώτερη αντιστοιχεί στον νου των ενστίκτων, η μεσαία στον νου των συναισθημάτων, η ανώτερη στον νου της λογικής. Η έβδομη συνειδητότητα είναι αυτή του σούπερ-Εγώ. Στη μέση χωρίζεται οριζόντια (Ζ-Δ) και κάθετα (Δ-Ε). Οριζόντια χωρίζεται στον συνειδητό και τον ασυνείδητο κόσμο. Στη γραμμή ΑΓ, την υποτείνουσα του τριγώνου, βρίσκονται τα άπειρα σημεία του Τρίτου Ματιού του καθενός μας, δηλαδή η ατομική μας συνειδητότητα. Βλέπουμε ότι αυτοί που η συνειδητότητά τους είναι πάνω από την επιφάνεια της γης, πατάνε στη γη και βλέπουν ορθόδοξα, έχουν ορθή αντίληψη. Οι άλλοι, οι αριστεροί, βλέπουν ανάποδα τα πράγματα, έχουν ανορθόδοξη αντίληψη. Κάθετα, η χώρα του νου χωρίζεται στον δεξιό και στον αριστερό νου. Ο δεξιός νους έχει τέσσερις συνειδητότητες: κίτρινη, θαλασσί, μπλε, ιώδης. Η κίτρινη αντιστοιχεί (στον Όμηρο και στην Ελληνική Μυθολογία) στο Νησί του Ήλιου, στον Προμηθέα, στον Κένταυρο Χείρωνα, στον Χρωμίο, που είναι όπως το χρώμιο που αλλάζει χρώματα από το κόκκινο μέχρι το ιώδες, ανάλογα με τα άλατά του, άρα μπορεί να είναι από αριστερός — 10 —

Πρόλογος

(κόκκινος) έως ανώτερος δεξιός (ιώδης). Η κίτρινη συνειδητότητα αν και είναι τα καλά ένστικτα του δεξιού νου, άλλοι εσωτεριστές-φιλόσοφοι δεν την περιλαμβάνουν στον δεξιό νου, γιατί λένε ότι υπάρχουν τέσσερα αρνητικά, ασυντόνιστα σημεία που δημιουργούν τετράγωνο και τρία ανώτερα θετικά συντονισμένα που δημιουργούν τρίγωνο. Το τρίγωνο που αντιπροσωπεύει το πνεύμα τοποθετείται πάνω στην ύλη, που είναι το τετράγωνο. Έτσι είναι οι κανόνες του Σύμπαντος. Γι’ αυτό οι υλιστές, οι αριστεροί του τετραγώνου, θέλουν να αποτινάξουν την κυριαρχία του τριγώνου, του πνεύματος, και φωνάζουν: «Επανάσταση, να χυθεί αίμα!» Κάποτε το κατορθώνουν, ανατρέπουν το τρίγωνο, μετά οι δεξιοί ανασυντάσσονται, προσπαθούν να ξανακερδίσουν τον κόσμο τους, όπως κάνει ο Οδυσσεύς και ο Ιάσων, κι έτσι υπάρχει ένας αιώνιος πόλεμος μεταξύ του δεξιού με τον αριστερό νου.

πνεύμα ύλη

ανατροπή επανάσταση

ύλη πνεύμα

Ο αριστερός νους έχει την κόκκινη, την πορτοκαλί και την πράσινη συνειδητότητα. Ο Όμηρος θεωρεί αριστερές συνειδητότητες την κόκκινη και την πορτοκαλί. Κεντρώα- σοσιαλιστική, την πράσινη και την κίτρινη. Το καταλαβαίνουμε από τον Αίαντα τον Λοκρό και τον Αινεία που είναι κεντρώοι. Ο Αινείας ανήκει στην κίτρινη συνειδητότητα και σώζεται γιατί γέρνει δεξιά. Ο Αίας ο Λοκρός όταν γύριζε, τον βρήκε φουρτούνα στις Γυραίες (γύριζε) Πέτρες. Εκεί, καθόταν στη λάθος πέτρα, στην πράσινη, και είπε: «Τα κατάφερα και σώθηκα από τη δικιά μου — 11 —

ΣΤΑΜΑΤΊΝΑ ΓΙΑΝΝΟΥΚΆΚΟΥ-ΑΡΣΕΝΆΚΟΥ

ικανότητα, δεν με βοήθησαν οι θεοί». Όμως οι θεοί αντιπροσωπεύουν δυνάμεις του Σύμπαντος και της φύσης, ό,τι κάνεις, θα είναι κάτω από τους νόμους των δυνάμεων αυτών. Έτσι, όταν το άκουσε αυτό ο Ποσειδών, δίνει μία με την τρίαινά του και τον καταποντίζει. Καθόταν σε λάθος πέτρα, δηλαδή την πράσινη συνειδητότητα, και έπρεπε να καταποντιστεί μαζί με ολόκληρο τον αριστερό νου.

Πώς καταλήγουμε στον χάρτη της χώρας του νου και της ψυχής

Στάδια 1. Ο μύθος του άρματος και του ηνιόχου της ψυχής του Πλάτωνος 2. Οι τρεις νόες, οι τρεις εγκέφαλοι, οι τρεις τρόποι σκέψης 3. Οι επτά συνειδητότητες. Τα επτά χρώματα 1. Ο μύθος του Πλάτωνα λέει ότι ο Σωκράτης παρομοιάζει την ψυχή με μία σύμφυτη δύναμη από έναν ηνίοχο και ένα ζεύγος φτερωτών αλόγων. Ο άνθρωπος ως ηνίοχος κατευθύνει το ζεύγος των αλόγων. Ο μόνος λοιπόν κυβερνήτης της ψυχής είναι ο νους. Έπειτα όμως από τα άλογα, το μεν πρώτο είναι ωραίο και καλό και από καλή γενιά, το δεύτερο όμως από αντίθετη γενιά και αντίθετο του πρώτου. Κατ’ ανάγκη λοιπόν, είναι επίπονη και δύσκολη η χαλιναγώγηση του δικού μας σώματος. Το πρώτο άλογο από τα δύο, που έχει την ωραιότερη εξωτερική εμφάνιση, είναι ευθυτενές εξωτερικά και με συμμετρικά τα μέλη του, έχοντας τον αυχένα του στραμμένο ψηλά, με ωραίο — 12 —

Πρόλογος

λευκό χρώμα, με μαύρα μάτια, εραστής των τιμών, με σωφροσύνη όμως και με συστολή, και φίλος της δόξας της αληθινής, χωρίς ανάγκη χτυπημάτων, και διευθύνεται μόνο από τις προσταγές και τα λόγια του αναβάτη. Το δεύτερο, αντίθετα, άλογο είναι στραβοκάνικο, παχύ, κακοσχηματισμένο, σκληροτράχηλο, με μικρό λαιμό, πλατυπρόσωπο, μαυρόχρωμο, με μεγάλα μάτια, γεμάτο πλαδαρά κρέατα, σύντροφος της αυθάδειας και της αλαζονείας, με τρίχες γύρω από τα αυτιά του, κουφό, και με δυσκολία υπακούει στο μαστίγιο και το κέντρισμα. Ο αναβάτης λοιπόν και το άλογο (το λευκό) στην αρχή αντιστέκονται και αγανακτούν, διότι αναγκάζονται να πράξουν φοβερά και παράνομα. Στο τέλος όμως, όταν δεν υπάρχει πλέον όριο του κακού, οδηγούνται στο να προχωρούν από το δεύτερο άλογο, υποχωρούν και ομολογούν ότι θα πράξουν αυτό που τους διατάσσει. Το κακό άλογο τραβάει τον δικό του δρόμο και παρασέρνει την ψυχή στην καταστροφή. Το ομόζυγο όμως άλογο, μαζί με τον αναβάτη, αντιστέκονται σε όλα αυτά από ντροπή και σύμφωνα με τον ορθό λόγο. Εάν λοιπόν το άριστο τμήμα της διανοίας μας μπορέσει και νικήσει, οδηγώντας σε καθορισμένο και σώφρονα τρόπο ζωής, καθώς και στη φιλοσοφία, τότε με ευτυχία και ομόνοια περνούν τη ζωή τους στη γη, εγκρατείς (οι άνθρωποι) οι ίδιοι και κόσμιοι, έχοντας υποδουλώσει το τμήμα της ψυχής στο οποίο γεννιέται η κακία και έχοντας απελευθερώσει εκείνο το τμήμα της ψυχής απ’ όπου βλασταίνει η αρετή. Δηλαδή, μας λέει ότι η ψυχή του ανθρώπου αποτελείται από τον ηνίοχο (νους) και το άλογο (χωρίς λογική) τμήμα, που είναι το άσπρο και το μαύρο άλογο. Ο ηνίοχος και το λευκό άλογο τραβούν προς τα άνω τον άνθρωπο, ενώ το μαύρο άλογο προς το μηδέν, την καταστροφή. Αν την παριστάναμε με ένα τρίγωνο, η πορεία του ανθρώπου είναι η συνισταμένη των δύο αυτών συνιστωσών δυνάμεων.

— 13 —

ηνίοχος και άσπρο άλογο

ΣΤΑΜΑΤΊΝΑ ΓΙΑΝΝΟΥΚΆΚΟΥ-ΑΡΣΕΝΆΚΟΥ

μαύρο άλογο

Ο

Υπάρχει ένα σημείο στη μέση όπου βρίσκονται σε ισορροπία. Αν υπερισχύσει ο ηνίοχος και το λευκό άλογο, πάει το άρμα προς τα άνω στον φωτεινό κόσμο, το Υπερεγώ ανώτατο τμήμα επιτηρεί. Αν υπερισχύσει το μαύρο, πάει στο σκοτεινό μέρος, στη σκιά της ψυχής. φωτεινός νους, ήλιος μέση

Ουσιαστικά είναι ο νόμος της αντιθέσεως ή των αντιρρόπων δυνάμεων της ψυχής, που δεν ανακαλύφθηκε από τον Πλάτωνα, γιατί έχουν μιλήσει πρώτοι ο Πυθαγόρας, ο Ηράκλειτος, ο Εμπεδοκλής για ψυχοδυναμική. Και ο Φρόυντ, που θεωρείται ο πατέρας της ψυχοδυναμικής θεωρίας, επανέλαβε τα ίδια με παραλλαγές. Το άρμα του μύθου είναι το σώμα, η ύλη.

— 14 —

Πρόλογος

2. Οι τρεις νόες, οι τρεις εγκέφαλοι, οι τρεις τρόποι σκέψης Όταν βλέπουμε στην Ιλιάδα, στην Οδύσσεια, εμμονή με τον αριθμό τρία, σημαίνει τους τρεις εγκεφάλους. Όπως και ο Ερμής ο Τρισμέγιστος, που εθεωρείτο μεγάλος σοφός, έλεγε όλο «τρία», δηλαδή το μυστικό είναι στο τρία, εξού και Τρισ-μέγιστος. Κατά τη διάρκεια των εκατομμύριων χρόνων εξέλιξης, ο εγκέφαλος αναπτύχθηκε από τη βάση προς τα άνω, και τα ανώτερα κέντρα του αναπτύχθηκαν ως βελτιώσεις κατώτερων, παλαιότερων μερών. Σε χοντρές γραμμές, η ανάπτυξη του εγκεφάλου στο ανθρώπινο έμβρυο ακολουθεί αυτή την εξελικτική πορεία. Ο συγκινησιακός νους είναι, από εξελικτικής απόψεως, αρχαιότερος από τον λογικό νου. Το πιο πρωτόγονο τμήμα του εγκεφάλου όμως είναι το εγκεφαλικό στέλεχος. Ο συγκινησιακός νους έχει βεβαιότητες, υποπροϊόν σκέψης του πρωτόγονου αυτού εγκεφάλου. Το εγκεφαλικό στέλεχος στη βάση του εγκεφάλου είναι η προέκταση του νωτιαίου μυελού. Το εγκεφαλικό στέλεχος λέγεται και ερπετοειδής εγκέφαλος, γιατί υπήρχε στην εποχή των ερπετών. Από την πιο πρωτόγονη αυτή ρίζα, το εγκεφαλικό στέλεχος, ξεπήδησαν τα συγκινησιακά κέντρα. Με την εμφάνιση των πρώτων θηλαστικών προστέθηκαν νέα, ουσιώδη στρώματα του συγκινησιακού εγκεφάλου και δημιουργήθηκε το «μεταιχμιακό σύστημα» ή «λιμπικό». Ο ερπετοειδής εγκέφαλος είναι το πιο πρωτόγονο τμήμα του εγκεφάλου μας και έχει την πιο γρήγορη αντίδραση από τους τρεις εγκεφάλους. Ρυθμίζει τις κατώτερες λειτουργίες: αναπνοή, πείνα, πέψη, ισορροπία κ.λπ., και τα ένστικτα επιβίωσης. Ο μεταγενέστερος είναι ο εγκέφαλος των συναισθημάτων μας, ο παλαιοεγκέφαλος των θηλαστικών, ο συγκινησιακός νους. Το λιμπικό είναι προέκταση του ερπετοειδούς, μοιάζει με ένα κουλουράκι που του λείπει μια δαγκωνιά ή με ένα δαχτυλίδι (από τα λατινικά το λιμπικό). Η εξελιγμένη σκέψη ανήκει στον νεο— 15 —

ΣΤΑΜΑΤΊΝΑ ΓΙΑΝΝΟΥΚΆΚΟΥ-ΑΡΣΕΝΆΚΟΥ

φλοιό. Ο συναισθηματικός παλαιοθηλαστικός εγκέφαλος δημιουργεί τα συναισθήματα που στη συνέχεια θα πρέπει να ελεγχθούν από τον λογικό εγκέφαλο. Αυτόν που είχε ο πρωτόγονος άνθρωπος και ήταν έτοιμος μόλις δει ένα λιοντάρι, να αντιδράσει, σε πρώτο χρόνο να σκοτώσει το ζώο ή να φύγει (fight ή flight). Αν έχανε χρόνο για δεύτερη σκέψη, απλώς το λιοντάρι θα τον είχε φάει. Ο συγκινησιακός εγκέφαλος ρυθμίζει και γεννά τα συναισθήματα (καλά και κακά), όπως οργή, φόβος, παρόρμηση, πόθος, στοργή, φροντίδα, φιλία, έρωτας, ζήλια.

Εγκέφαλος-νους, αντιστοιχία

λογικός εγκέφαλος συγκινησιακός εγκέφαλος ερπετοειδής, ένστικτα

Περίπου εκατό εκατομμύρια χρόνια πριν, ο εγκέφαλος των θηλαστικών παρουσίασε μια αλματώδη εξέλιξη. Αρκετά νέα στρώματα προστέθηκαν για να σχηματίσουν τον νεοφλοιό. Ο νεοφλοιός προσέφερε ένα εκπληκτικό διανοητικό πλεονέκτημα. Το γεγονός ότι ο σκεπτόμενος εγκέφαλος (νεοεγκέφαλος των θηλαστικών κατά τον νευροφυσιολόγο Πολ Μακ Λιν από το 1973, που κι αυτός μιλάει για τρεις εγκεφάλους σε έναν) αναπτύχθηκε από το συγκινησιακό, αποκαλύπτει πολλά γύρω από τη σχέση μεταξύ σκέψης και συναισθήματος. Σε καίρια ζητήματα καρδιάς, και ιδιαίτερα σε συναισθηματικά επείγοντα περιστατικά, θεωρείται ότι ο ανώτερος εγκέφαλος — 16 —

Πρόλογος

καθυποτάσσεται στον συγκινησιακό. Επειδή τόσα πολλά από τα ανώτερα κέντρα του εγκεφάλου είτε ξεπήδησαν από τη μεταιχμιακή περιοχή είτε επέκτειναν τους στόχους της, ο συγκινησιακός εγκέφαλος παίζει καίριο ρόλο στην αρχιτεκτονική του νευρικού συστήματος. Ως ρίζα από την οποία αναπτύχθηκε ο νεότερος εγκέφαλος, οι συγκινησιακές περιοχές διασυνδέονται μέσω μυριάδων συνεκτικών κυκλωμάτων με όλα τα μέρη του νεοφλοιού. Αυτό δίνει στα συγκινησιακά κέντρα απεριόριστη δύναμη να επηρεάσουν τη λειτουργία του υπόλοιπου εγκεφάλου, συμπεριλαμβανομένων και των κέντρων της σκέψης. Ο συγκινησιακός νους είναι παρορμητικός και κάποιες φορές παράλογος. Άρα εδώ ο συναισθηματικός εγκέφαλος υπερισχύει του λογικού νου. Σε αυτόν οφείλονται οι εμμονές μας, οι ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές, οι προσωπικές καθημερινές προκαταλήψεις, και είναι η έδρα κάθε είδους και τρόπου εξαπάτησης. Φυσικά υπάρχει και ο σωστός συγκινησιακός νους, ο οποίος είναι το ραντάρ μας στη ζωή, μας λέει ποιος θέλει να μας κάνει κακό, ποιος μας κοροϊδεύει, ποιος θύμωσε μαζί μας. Γιατί ο ανώτερος λογικός νους σκέφτεται αυστηρά, τετράγωνα, ορθολογικά. Έτσι εδώ ο συγκινησιακός νους είναι πολύτιμος σύμβουλος. Όταν όμως ο συγκινησιακός εγκέφαλος κατακλύζεται από επίμονα συναισθήματα οργής, φόβου, ο λογικός εγκέφαλος αιχμαλωτίζεται, γι’ αυτό λέμε ότι είναι κακοί σύμβουλοι τα κακά αυτά συναισθήματα. Και όταν αυτό συνεχίζεται να γίνεται για πολύ καιρό και με μια διαρκή μορφή, λέγεται «κατάθλιψη». Υπάρχει μια προαιώνια ένταση ανάμεσα στη λογική και στο συναίσθημα. Ενώ ο εγκέφαλος είναι ύλη, δηλαδή μαλακός ιστός που βρίσκεται στο κρανίο μας, ο νους πάνω στο «υπόστρωμα» του εγκεφάλου μας είναι η συνειδητότητα και η σκέψη μας, είναι το στοιχείο του ανθρώπου που του επιτρέπει να έχει επίγνωση του κόσμου και των εμπειριών του, να σκέφτεται και να αισθάνεται.

— 17 —

160 × 230 SPINE: 28 FLAPS: 70

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα | ΤΗΛ.: 210 64 31 108 ocelotos@ocelotos.gr | www.ocelotos.gr

ΣΤΑΜΑΤΊΝΑ ΓΙΑΝΝΟΥΚΆΚΟΥ-ΑΡΣΕΝΆΚΟΥ

ISBN 978-618-205-167-2

Ο αιώνιος πόλεμος του δεξιού νου με τον αριστερό

Στον αιώνιο πόλεμο του δεξιού νου με τον αριστερό οι δυνάμεις που κυβερνούν τον κόσμο, οι Έλληνες θεοί της Ιλιάδας και της Οδύσσειας, παίρνουν θέση. Ο αγαπημένος τους είναι ο δεξιός νους γιατί είναι ο δίκαιος, και το δίκαιο πρέπει πάντα να νικάει. Γι’ αυτό καταστρώνουν ένα σχέδιο για την τελική του επικράτηση.

ΣΤΑΜΑΤΊΝΑ ΓΙΑΝΝΟΥΚΆΚΟΥ-ΑΡΣΕΝΆΚΟΥ

Ο αιώνιος πόλεμος του δεξιού νου με τον αριστερό Η Σταματίνα ΓιαννουκάκουΑρσενάκου γεννήθηκε στον Πειραιά το 1957. Κατάγεται από τον Πύργο Διρού. Σπούδασε φαρμακευτική στο ΑΠΘ. Εργάστηκε τριάντα έξι χρόνια ως φαρμακοποιός. Εκεί, επάνω στη δουλειά, «πολλών ανθρώπων, άκουσε τις γνώμες, και νόον έγνω».