O Αμερικάνος

140 × 210 SPINE: 4.6 FLAPS: 80

Έργα του συγγραφέα:

Θ

α ήταν δύσκολο να παρακολουθήσει κανείς τα σκαμπανεβάσματα στη ζωή ενός μετανάστη, ακόμη και αν αυτός είναι ο πατέρας του. Όπως είναι δύσκολο να πιστέψεις ότι μπορεί να εξανεμιστούν σε λίγον καιρό οι κόποι μιας 20ετίας. Φταίει η φορά των πραγμάτων, φταίει το ανώμαλο πολιτικό σύστημα ή ακόμη η ισοπέδωση της Κατοχής;

Βασίλης Καραμπερόπουλος

• Η συμμετοχή της περιοχής Βελεστίνου στο αγροτικό κίνημα.

• Η κτηνοτροφία στην περιοχή Βελεστίνου.

• Οι Μικρασιάτες Βελεστίνου Αερινού.

• Ρήγας Φεραίος, η ομάδα με την ιστορική διαδρομή 80 χρόνων.

• Μνήμες από την κατοχή.

• Βελεστίνο: Περιπλάνηση στα προπολεμικά χρόνια.

Ο

•

Βασίλης Καραμπερόπουλος γεννήθηκε στο Βελεστίνο το 1926, όπου και διαμένει. Εδώ και 60 χρόνια δημοσιεύει στις εφημερίδες του Βόλου, καταγράφοντας τα γεγονότα της περιοχής, δημοσιεύοντας παράλληλα εργασίες και ειδικά αφιερώματα με ιστορικό και πολιτιστικό περιεχόμενο. Τα κείμενά του αποτελούν πλούσια πηγή πληροφοριών για τους μελλοντικούς ερευνητές της ιστορίας αυτού του τόπου. Διετέλεσε δήμαρχος της γενέτειρας του Ρήγα, του Βελεστίνου επί τρεις τετραετίες, σημαδεύοντας με τη διέλευσή του τα κοινά του Βελεστίνου. Συμμετείχε στις εργασίες των Β΄, Γ’, Δ΄, Ε ΄και ΣΤ΄ διεθνών συνεδρίων «Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας» με τις ακόλουθες ανακοινώσεις:

Ο ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΣ

Υπό έκδοση: • Μικρές αληθινές ιστορίες.

• Τα χωριά της περιοχής Βελεστίνου.

• Πρόσωπα της περιοχής που διακρίθηκαν στην πολιτική, επιστήμη, στον κοινωνικό στίβο. Διαδρομή συγγραφέα: • • • • • •

Προπολεμική εποχή κατοχή μεταπολεμικά ως δήμαρχος εισηγήσεις σε συνέδρια εντυπώσεις από την Ευρώπη.

ISBN 978-960-564-466-6

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ.: 210 6431108 ocelotos@ocelotos.gr www.ocelotos.gr

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς 0_cover_amerikanos.indd 1

• Η συμμετοχή της περιοχής Βελεστίνου στο αγροτικό κίνημα.

• Η κτηνοτροφία στην περιοχή Βελεστίνου.

• Μνήμες από την κατοχή.

• Βελεστίνο: περιπλάνηση στα προπολεμικά χρόνια.

• Πρόσωπα που διακρίθηκαν στην πολιτική, την επιστήμη, την επαγγελματική δραστηριότητα.

1/26/2017 12:07:08 PM

Τιτλος Συγγραφέας Σειρα

Layout - Design

Copyright© 2017

Πρώτη Εκδοση

Ο Αμερικάνος Βασίλης Καραμπερόπουλος Βιογραφίες [1059]0217/01 Myrtilo, Λένα Παντοπούλου Βασίλης Καραμπερόπουλος Αθήνα, Φεβρουάριος 2017

ISBN 978-960-564-466-6

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα. Ο συγγραφέας φέρει την αποκλειστική ευθύνη για τις γνώμες και περιγραφές που διατυπώνονται σε αυτό το βιβλίο. Οι εκδόσεις “Οσελότος” δεν φέρουν αρμοδιότητα για την επιβεβαίωση ή την άρνηση του περιεχομένου ούτε παρέχουν εγγύηση για την αλήθεια των δηλώσεων του συγγραφέα. Εναπόκειται στον αναγνώστη να κρίνει ανεξάρτητα για το αν γίνεται δέκτης ψευδών δηλώσεων ή όχι. Οι εκδόσεις “Οσελότος” δεν φέρουν καμία ευθύνη προς οποιοδήποτε πρόσωπο ή οντότητα θίγεται ή υφίσταται απώλεια ή ζημία προερχόμενη από τις πληροφορίες που περιέχονται στο παρόν βιβλίο ή τη χρήση αυτών ή την πίστη σε αυτές.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ:

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 E-MAIL: ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr

0_soma_amerikanos�indd 2

1/26/2017 12:04:15 PM

0_soma_amerikanos�indd 3

1/26/2017 12:04:15 PM

0_soma_amerikanos�indd 4

1/26/2017 12:04:15 PM

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος του συγγραφέα ��������������������������������������������������������������� 7 «Ο Αμερικάνος» Κώστας Καραμπερόπουλος ������������������������������� 9 Μετανάστευση: Η αναγκαία λύση ������������������������������������������������ 15 Σωτήρια η μετανάστευση ��������������������������������������������������������������� 18 Το πατριωτικό καθήκον ������������������������������������������������������������������ 23 Δυσκολίες στις δεκαετίες του ΄10 και ΄20 ������������������������������������ 24 Επιστροφή στην Ελλάδα ���������������������������������������������������������������� 25 Χειροποίητη βιοτεχνία. Το τσουκαλάδικο ����������������������������������� 26 Και επιχειρηματίας. Το κεφάλαιο εξανεμίστηκε �������������������������� 28 Γάμος - Παιδιά ���������������������������������������������������������������������������������� 30 Φυσιογνωμίες- καταστηματάρχες της αγοράς προπολεμικά ������������������������������������������������������������������������������������� 33 Στον καιρό του Αμερικάνου. Επαγγελματική δραστηριότητα στο Βελεστίνο. ����������������������������������������������������� 35 Η απλοχεριά του Αμερικάνου �������������������������������������������������������� 37 Κατοχή - Δοκιμασίες ����������������������������������������������������������������������� 39 Κατοχικές περιπέτειες ��������������������������������������������������������������������� 42 Σώθηκε περιμένοντας το θάνατο �������������������������������������������������� 50 Μια αγορά στις φλόγες. ����������������������������������������������������������������� 52 Ένα εφιαλτικό για την οικογένεια κατοχικό περιστατικό ���������� 55 Ένα τσουβάλι κατοχικά χαρτονομίσματα για εξόφληση χρέους. ��������������������������������������������������������������������� 57 Μεταπολεμικές ασχολίες – σεισμοί ���������������������������������������������� 59 Μια παρένθεση αναγκαία για τη σύντροφό του ������������������������� 61 Ένα διευκρινιστικό σχόλιο ������������������������������������������������������������� 63 Σημαδιακές χρονολογίες από τη ζωή του. ����������������������������������� 65 Η οικογένεια του «Αμερικάνου» ��������������������������������������������������� 68 ΕΠΙΛΟΓΟΣ �������������������������������������������������������������������������������������� 70

5

0_soma_amerikanos�indd 5

1/26/2017 12:04:15 PM

6

0_soma_amerikanos�indd 6

1/26/2017 12:04:16 PM

Πρόλογος του συγγραφέα

Θ

α ήταν δύσκολο να παρακολουθήσει κανείς τα σκαμπανεβάσματα στη ζωή ενός μετανάστη, ακόμη και αν αυτός είναι ο πατέρας του. Όπως είναι δύσκολο να πιστέψεις ότι μπορεί να εξανεμιστούν σε λίγον καιρό οι κόποι μιας 20ετίας. Φταίει η φορά των πραγμάτων, φταίει το ανώμαλο πολιτικό σύστημα ή ακόμη η ισοπέδωση της Κατοχής; Όλα έχουν βάλει το χεράκι τους, όμως κυρίως φταίει η δική μας στρεβλή διαχείριση των χρημάτων και η έλλειψη διορατικότητας και πρόνοιας για το τι μέλλει γενέσθαι. Στην περίπτωση του «Αμερικάνου», με όλο το σεβασμό στη μνήμη τoυ, τα λάθη ήταν πολλά, η ευπιστία μεγάλη σε ανύπαρκτες καταστάσεις και το χαλινάρι δεν υπήρχε, ίσως από κακή εκτίμηση των πραγμάτων, για να αποφευχθεί ή να περιορισθεί το πιστωτικό άνοιγμα και η διάθεση της τεράστιας σε χρήμα περιουσίας. Και το απίστευτο: με τόσα χρήματα δεν αγόρασε ούτε ένα σπίτι για να στεγάσει την πολυμελή οικογένειά του. Ευτυχώς βρέθηκε ο συγγενής μας ο παπά Αγάπιος και μας χάρισε το φτωχικό γιαπί. Το γεμάτο σεντούκι με γραμμάτια δεν δείχνει πρόνοια, ούτε απαλλάσσει τους κατέχοντες από τις ευθύνες τους. Όμως δείχνει κάτι άλλο, τη μπεσαλίδικη και τίμια συμπεριφορά του «Αμερικάνου», που παρότι είχε σκορπίσει εκατοντάδες χιλιάδες, τότε που η λίρα είχε 25 δραχμές, δεν κυνήγησε κανέναν δικαστικώς για να εισπράξει τα οφειλόμενα, σε πολλούς τα χάρισε και μάταια ο δικηγόρος του Σταμούλης στο Βόλο περίμενε «δουλειά» με κατασχέσεις από τον πελάτη του.

7

0_soma_amerikanos�indd 7

1/26/2017 12:04:16 PM

Φοβερός σε δύναμη και κινητικότητα, απίστευτος στη διακίνηση χιλιάδων τόνων δημητριακών, τα έβγαζε πέρα με το μαγαζάκι και την τρεχάλα, με το ποδήλατο, στα χωριά του κάμπου. Είχε μια τεράστια εσωτερική δύναμη και αντιμετώπιζε τις καταστάσεις πάντα με το χαμόγελο και με μια σιγουριά προκλητική θα μπορούσε να πει κανείς. Ακόμα και στην κατοχή, όταν όλα ήταν μαύρα κι άραχνα και όλοι εμείς δοκιμάζαμε στο πετσί μας τις συνέπειες της πείνας και της φθοράς, εκείνος χαιρόταν τα πάντα. Και είχε κάτι να πει για τα στραβά κι ανάποδα, κάτι να συμβουλέψει. Όμως μέχρι εκεί, γιατί δεν έχανε με τίποτα το κέφι του, ούτε στερήθηκε το τσιγαράκι και το ποτό που τόσο αγαπούσε. Μερικές φορές η εμπιστοσύνη σε ανθρώπους τον έφερνε σε δύσκολη θέση, όπως στην περίπτωση με τον ποτοποιό του Βόλου, στον οποίο υπέγραφε, χωρίς να ελέγχει, τριπλάσιες από το κανονικό οφειλές και χρειάστηκε να τον απειλήσουμε με εισαγγελέα για να δεχθεί το 1/3 των δήθεν οφειλών, των μόνων πραγματικών, σε εξόφληση των οφειλόμενων, πληρώνοντας με ό,τι πήρα σαν αμοιβή από τη δουλειά μου σε κομπίνα το καλοκαίρι του 1953. Ήταν διαφορετικός άνθρωπος. Έτρεχε ανέμελα, φρόντιζε για τη δουλειά του, ήταν καλός οικογενειάρχης, όμως είχε αυτή την εύπιστη συμπεριφορά... Συνήθιζε να εμπιστεύεται εύκολα τους ανθρώπους, να μην προβληματίζεται για τίποτα –ούτε και για το βιός του– και να επιτρέπει να τον κοροϊδεύουν με ψεύτικες υποσχέσεις. Είτε το θέλουμε είτε όχι αυτός ήταν, λίγο αφελής, λίγο εύπιστος, λίγο ανέμελος, λίγο σπάταλος, πολύ τίμιος και μπεσαλής απεριόριστα εργατικός.

8

0_soma_amerikanos�indd 8

1/26/2017 12:04:16 PM

«Ο Αμερικάνος» Κώστας Καραμπερόπουλος

Μ

όλις ένα χρόνο μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας η οποία έγινε το 1881, ήτοι το 1882, γεννήθηκε στο Στεφανοβίκειο, ο μετέπειτα Αμερικάνος, Κώστας Καραμπερόπουλος. Ο τέταρτος κατά σειρά από τα αγόρια της οικογένειας του Τριαντάφυλλου Καραμπέρη. Είχαν προηγηθεί ο Αλέξης, ο Ζήσης και ο Σταύρος, ενώ υπήρχαν και τρεις αδερφές, η Αικατερίνη, η Καλλιόπη και η Ασημώ. Οι γονείς Τριαντάφυλλος και Ζωγράφω με το επώνυμο Καραμπέρης, με λίγα κτήματα και μεταξύ αυτών αμπέλια στη θέση «Χατζημισιώτικα», αλλά με σχετικά καλή οικονομική κατάσταση, που δικαιολογεί το μετέπειτα ξεπέταγμα στο Βελεστίνο, έβλεπαν τα πράγματα να γίνονται δύσκολα στο μικρό τότε χωριό, όπου δεν υπήρχε προοπτική καλυτέρευσης και ανάπτυξης, αφού οι αγρότες-κολίγοι, εξακολουθούσαν να είναι δουλοπάροικοι των τσιφλικάδων και η αποκατάστασή τους η γεωργική έγινε μόλις το 1911. Η οικογένεια αισθανόμενη την ασφυκτική πίεση του τσιφλικάδικου κατεστημένου, αποφάσισε ομόφωνα να ανοίξει τα φτερά της για άλλους τόπους, όπου οι προοπτικές για εξέλιξη και ανάπτυξη θα ήταν πιο πρόσφορες και οι συνθήκες απείρως καλύτερες. Αυτό που στερούντα στο Χατζίμισι ήταν ένας ευρύς κύκλος εμπορικής ανάπτυξης και προσαρμογής πέρα από την καθαρώς δουλοπάροικη τακτική με τα χωράφια, τις αποδόσεις, το τριτάρικο, την κοινωνική ασφυξία. Η συμφωνία αποτυπώθηκε σε άμεση πράξη με την οικογενειακή μετακίνηση από το Στεφανοβίκειο στο κοντινό 9

0_soma_amerikanos�indd 9

1/26/2017 12:04:16 PM

Βελεστίνο, όπου η φήμη για ραγδαία ανάπτυξη, με πληθώρα νέων μαγαζιών, είχε φθάσει σε όλα τα χωριά του κάμπου και ως εκ τούτου υπήρχαν συνθήκες και ευνοϊκές προοπτικές για ανάπτυξη, αφού η πληθυσμιακή έκρηξη, δημιουργούσε αισιοδοξία και το καταναλωτικό κοινό δεν περιοριζόταν μόνο από κατοίκους του Βελεστίνου, αλλά και από μια ευρύτερη περιοχή 15 χωριών. Το Βελεστίνο, που ήταν η έδρα του δήμου, μετά την απομάκρυνση των Τούρκων, το 1881, αναπτυσσόταν με γρήγορους ρυθμούς. Σε αυτό βοηθούσε και η πλούσια υδατική προσφορά, με την Υπέρεια Κρήνη, που έφθανε τα 2500 κυβικά νερού την ώρα ή 60.000 κυβικά το 24ωρο. Ένας θησαυρός, που τον εκμεταλλεύτηκαν αρκούντως οι Βελεστινιώτες, που ανέπτυξαν –εκτός από την τεράστια παραγωγή, χάρις στο νερό, με την καλλιέργεια 6.000 στρεμμάτων γης λαχανικών, φρούτων, φασολιών και άλλων ποτιστικών καλλιεργειών– και ένα προσοδοφόρο πλέγμα βιοτεχνιών, μύλων, μεντανιών, ντριστελλών κ.ά. Το Bελεστίνο τότε πρωτοπορούσε στην οικονομική ανάπτυξη, είχε γίνει τόπος συνάντησης παραγωγών, εμπόρων, βιοτεχνών και διαφόρων επαγγελματιών, όπου ο καθένας πήγαινε με την προσδοκία να πετύχει στον κλάδο του. Αυτός ήταν ο λόγος που ενώ όλα τα γύρω χωριά διατηρούσαν ένα μαγαζάκι συγκέντρωσης κατοίκων, με διακίνηση καφέ και άλλων μικροπραγμάτων, το Βελεστίνο, από τις δεκαετίες του ΄80 και ΄90, μετά την απομάκρυνση των Τούρκων, είχε έντονο παραγωγικό και εμπορικό προφίλ, με δεκάδες μαγαζιά και βιοτεχνίες παντός είδους. Την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας βοήθησε πολύ η βελτίωση των μεταφορών στις ορεινές περιοχές όπου δραστηριοποιούνταν οι βλάχοι κιρατζήδες, τόσο που η εμπορικές συναλλαγές ξεπέρασαν τα εθνικά μας όρια. Άλλωστε από τα πρώτα χρόνια της 10

0_soma_amerikanos�indd 10

1/26/2017 12:04:16 PM

απελευθέρωσης λειτουργούσε στο Βελεστίνο Ειρηνοδικείο, Δήμος, Υποθηκοφυλακείο, Συμβολαιογραφείο, Ταχυδρομείο, Αστυνομικός Σταθμός και άλλες υπηρεσίες και αυτές αποτέλεσαν πόλο έλξης για τη μόνιμη εγκατάσταση οικογενειών, όπως έγινε με τους Καραμπέρηδες του Στεφανοβικείου. Όμως παρά την ανάπτυξη για πολλά νοικοκυριά υπήρχε έντονος προβληματισμός για την περιφερόμενη φτώχεια, εξ ού και η ροπή για μετανάστευση. Απόδειξη της ραγδαίας ανάπτυξης του Βελεστίνου, ήταν ο ρυθμός ανέγερσης καταστημάτων και οικιών και η δημιουργία πλούσιας σε καταστήματα και εμπορεύματα αγοράς, που όπως μας λέει η παράδοση και τα ιστορικά στοιχεία, κατεστράφη από τους Τούρκους στον άτυχο πόλεμο του ΄97 για να οικοδομηθεί εκ νέου. Αυτά τα φώτα της κίνησης και ανάπτυξης του Βελεστίνου, οδήγησαν τους αδερφούς Καραμπέρη να εγκαταλείψουν το Στεφανοβίκειο και μάλιστα σε μια σφιχτή οικονομικά περίοδο, αφού τότε πιθανολογείται –στις δεκαετίες του ΄80 και ΄90– όλη η οικονομική ζωή, αλλά και τα 43.000 στρέμματα γης ανήκαν στον τσιφλικά Σταφάνοβικ, όπως και η ζωή των ίδιων των χωρικών-κολίγων. Αργότερα το 1901 συμφωνήθηκε με το Ελληνικό κράτος και τον γαιοκτήμονα Στεφάνοβικ να γίνει και έγινε εκούσια απαλλοτρίωση μεγάλου τσιφλικιού με την υπογραφή της από 8 Δεκεμβρίου 1901 συμβάσεως, με το Ελληνικό Δημόσιο, που κυρώθηκε με το νόμο Β.Ω.Μ.Γ. της 1ης Φεβρουαρίου 1902 και μεταγράφηκε στον τόμο 7 και αριθμ.116 των βιβλίων μεταγραφών του Υποθηκοφυλακείου Λαρίσης, με την οποία τέθηκαν οι βάσεις για αποκατάσταση ακτημό11

0_soma_amerikanos�indd 11

1/26/2017 12:04:16 PM

νων καλλιεργητών. Και αυτό αμέσως μετά από λίγα χρόνια (1911), όπου διανεμήθηκε το τσιφλίκι Στεφάνοβικ (όσον αφορά την έκτασή του στην περιοχή μας, γιατί είχε και άλλες τεράστιες εκτάσεις σε άλλες Θεσσαλικές περιοχές). Έτσι παραχωρήθηκαν, στα μεν χωριά Σταφανοβίκειο, Ριζόμυλο και Μεγάλο Μοναστήρι, κοινόχρηστες λιβαδικές εκτάσεις, συνολικής έκτασης 13.930 στρεμμάτων, ενώ παραχωρήθηκαν κλήροι εκτάσεως για το Στεφανοβίκειο 43.000 στρεμμάτων, το Μεγάλο Μοναστήρι 43.000 στρεμμάτων, το «Κιμπόμπασι» 18.000 στρεμμάτων και για το Ριζόμυλο 15.000 στρεμμάτων. Σημειωτέον, ενώ το παραπάνω αγρόκτημα παραχωρήθηκε στους κολίγους, λόγω της εκούσιας απαλλοτρίωσης το 1911, σε όλα τα άλλα χωριά του κάμπου οι διανομές κλήρων έγινα τα έτη 1922-1924. Δεύτερη ενέργεια ήταν η αλλαγή του επωνύμου. Από Καραμπέρης (με γνωστές οικογένειες ακόμη και σήμερα σε Στεφανοβίκειο και Αρμένιο) σε Καραμπερόπουλος. Για καλύτερη προφορά, ίσως πιο εύηχο ή ίσως για τη διαγραφή του παρελθόντος. Άγνωστη η αιτία. Με τον ερχομό στο Βελεστίνο, φάνηκε αμέσως η ικανότητα και πόση όρεξη για δουλειά είχαν τα μέλη της οικογένειας, παράλληλα με την διορατικότητα για έξυπνη τοποθέτηση των χρημάτων σε επικερδείς επιχειρήσεις. Πρώτη φροντίδα των αγοριών, ήταν η «τακτοποίηση» των αδερφών. Δεύτερη ενέργεια η ωρίμανση της ιδέας για τη δική τους αποκατάσταση. Και αυτή έγινε με τη ροπή του καθενός για τη δική του επαγγελματική αποκατάσταση, κλειδί για την περαιτέρω πορεία. Εδώ δεν χρειάστηκε πολλή σκέψη. Η απόφαση ήταν άμεση. Ο μεγαλύτερος στην ηλικία, ο Αλέξης, άνοιξε το μεγαλύτερο εμπορικό κατάστημα (υφάσματα) σε όλη την περιοχή, σε ιδιόκτητο μαγαζί στην 12

0_soma_amerikanos�indd 12

1/26/2017 12:04:16 PM

αγορά, εκεί όπου σήμερα βρίσκεται η οικοδομή Μπομπότη. Μάλιστα, όπως προσωπικά θυμάμαι, ήταν εντυπωσιακή η διαρρύθμιση του χώρου, με γεμάτους εμπόρευμα πάγκους και ράφια. Λίγο αργότερα, παραπλεύρως του καταστήματος, ανήγειρε την μοναδική τότε πλίθινη τριώροφη οικοδομή που κατεστράφη με την πυρπόληση του Βελεστίνου από τους Γερμανούς. Ο άλλος αδερφός, ο Σταύρος, διοχέτευσε το επιχειρηματικό του δαιμόνιο στη δημιουργία τεράστιων διαστάσεων επαγγελματικών χώρων, με το μεγαλύτερο μπακάλικο της περιοχής και πολλών κτιριακών εγκαταστάσεων για μαγαζιά και αποθήκες με ξυλεία, τσίγκια, σιδερικά και ποικίλα άλλα είδη, έχοντας την πρωτοπορία στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο. Για ένα χρονικό διάστημα μάλιστα (1929) διετέλεσε και πρόεδρος της κοινότητας. Παράλληλα είχε αποκτήσει πολλές ιδιόκτητες κτιριακές εγκαταστάσεις (σπίτια), αλλά και σημαντικά κτήματα (μπαξέδες και αμπέλια). Ο τρίτος αδερφός, ο Ζήσης, αφού απέκτησε γεωργικό κλήρο στο Τελτεξή (Αγροκήπιο) ασχολήθηκε με τη γεωργία. Ξεκρέμαστος χωρίς δουλειά, ίσως συνειδητά, σε ηλικία 22 ετών βρέθηκε ο τέταρτος των αδερφών, ο Κώστας. Η φτώχεια τότε ταλάνιζε τους κατοίκους του Βελεστίνου, παρά την εμπορική ανάπτυξη και ένα μεγάλο κύμα βλάχων και ντόπιων, μεταξύ των οποίων και ο Κώστας, αποφάσισαν να μεταναστεύσουν στην Αμερική. Περίπου 180 νέοι του Βελεστίνου μετανάστευσαν τότε (1902-1921) και πολλοί από αυτούς επέστρεψαν με μικρές περιουσίες που άλλοι «ξόδεψαν» σε αποτυχημένες επιχειρήσεις ενώ πολλοί αγόρασαν ακίνητα και τοποθέτησαν έξυπνα τα χρήματά τους. Ο Κώστας Καραμπερόπουλος έφυγε για την Αμερική το 13

0_soma_amerikanos�indd 13

1/26/2017 12:04:16 PM

1904 και φθάνοντας εκεί, άρχισε αμέσως την αναζήτηση για δουλειά. Τα πράγματα εκεί μπορεί να ήταν δύσκολα, σαν πρώτη εντύπωση, ώσπου να εγκλιματισθεί. Όμως η εύκολη εύρεση εργασίας, χαροποίησε τον νεαρό μετανάστη. Έτσι δεν άργησε να ασχοληθεί ως εργάτης σιδηροδρομικών γραμμών, εφημεριδοπώλης, γκαρσόνι σε ποτοποιεία, όπου εκτιμήθηκε η δουλειά και η προσήλωσή του και του ανετέθη η επιστασία ενός μεγάλου ποτοποιείου στο Σαν Φραγκίσκο. Ήταν στην πραγματικότητα το «αφεντικό» και αυτό είχε ευεργετικές συνέπειες στις απολαβές του. Έτσι σιγά σιγά το πουγκί μεγάλωνε και οι οικονομίες του όταν ήρθε στην Ελλάδα, το 1924, ξεπερνούσαν τις 300.000. Όμως η μοίρα του έπαιξε το δικό της παιχνίδι, λίγο πριν ξεκινήσει για την Ελλάδα. Το αφεντικό του, με μια τεράστια περιουσία και με φοβερό κύκλο εργασιών, εκατομμυριούχος στην κυριολεξία, δεν είχε παιδιά και του πρότειναν, αυτός και η γυναίκα του, να τον υιοθετήσουν, γράφοντας προκαταβολικά σ’ αυτόν ένα μέρος της περιουσίας τους. Ο Κώστας δεν δέχθηκε και προτίμησε αντί για τα πλούτη τον ερχομό στην Ελλάδα.

14

0_soma_amerikanos�indd 14

1/26/2017 12:04:16 PM

Μετανάστευση: Η αναγκαία λύση

Ο

πόλεμος του 1897 είχε τρομακτικές συνέπειες στο Βελεστίνο. Εκεί που γινόταν προσπάθεια ανασυγκρότησης της μικρής μας πόλης και ορθοποδούσε η επαγγελματική τάξη με τα δεκάδες νέα μαγαζιά, στην αγορά αλλά και περιμετρικά, και ο κόσμος έβρισκε τον ρυθμό του με τις ποτιστικές κυρίως καλλιέργειες, με την αξιοποίηση του νερού της Υπέρειας Κρήνης, ήρθε ο ατυχής πόλεμος του 1897, να γκρεμίσει ό,τι καλό είχε γίνει και να βουτήξει στη δυστυχία το μεγαλύτερο μέρος του Βελεστινιώτικου λαού. Γυρίζοντας από τη Στερεά και την Εύβοια, όπου είχαν καταφύγει ως αυτοεξόριστοι πολλοί Βελεστινιώτες, (με την αποχώρηση των Τούρκων), βρήκαν ερείπια παντού, μετά την ολοσχερή πυρπόληση καταστημάτων και οικιών από τους Τούρκους, που μετά το φιάσκο που έπαθαν εδώ στο Βελεστίνο έδειξαν όλη τη βαρβαρότητα και την εκδικητικότητά τους. Μετά την μοναδική ήττα του Τουρκικού στρατού στον πόλεμο του ΄97. Μια άγνωστη για πολλούς ίσως λεπτομέρεια, είναι ότι στη νίκη των Ελλήνων, υπό τον συνταγματάρχη Σμολένσκη, συνέβαλε και το άφθονο νερό της Υπέρειας Κρήνης, το οποίο, αφού άνοιξαν τις κόφτρες, πλημμύρισε τον κάμπο μέχρι την Ουβριά και έτσι δεν μπόρεσε να επέμβει έγκαιρα στη μάχη το τουρκικό ιππικό που κόλλησε στη λάσπη. Αυτή λοιπόν η δυστυχία, με την επιστροφή, έφερε την απελπισία σε πολλές οικογένειες του Βελεστίνου που μάταια προσπαθούσαν να επιζήσουν, αφού δεν υπήρχαν δουλειές, όλα ήταν κατεστραμμένα και πολλές οικογένειες αντιμετώ15

0_soma_amerikanos�indd 15

1/26/2017 12:04:16 PM

πιζαν ακόμα και θέμα καθημερινής τροφής. Έτσι η είδηση ότι η Αμερική δέχεται χωρίς διακρίσεις, χωρίς ηλικιακά όρια και με οποιαδήποτε προσόντα μετανάστες, ήρθε σαν μάνα εξ ουρανού και περί τους 200 νέους του Βελεστίνου αποφάσισαν να δοκιμάσουν την τύχη τους στην άγνωστη πλούσια χώρα, την Αμερική. Οι πρώτοι μετανάστες έφυγαν το 1902 και στα επόμενα χρόνια, μέχρι το 1921 μετανάστευσε όλο το νεανικό ανθρώπινο δυναμικό του Βελεστίνου. Σ’ αυτούς προστέθηκε και ο Κώστας Καραμπερόπουλος, παίρνοντας μαζί του ένα μικρό μπογαλάκι με ρούχα και λίγο ψωμοτύρι για την άμεση αντιμετώπιση της πείνας, διανύοντας τότε το 22ο έτος της ηλικίας του. Μετά το κατευόδιο των οικείων και των φίλων του, σαλπάρισε με καράβι για την Αμερική, μαζί με λίγους άλλους Βελεστινιώτες, αφού ο κύριος όγκος των εκ Βελεστίνου μεταναστών έφυγε τα έτη 1906 έως 1911. Μαζί του τα έτη 1904 και 1905 ήταν και οι Δημ. Μούσιος, Γ. Νιμπής, Κούσιος Ντόντος, Μιχ. Μιχολίτσης, Νικ. Καλόγηρος, Δ. Παπανίκος, Αθ. και Γ. Ρίζος. Τα σχετικά γεγονότα με τη διαμονή του εκεί είναι γνωστά, όπως γνωστό είναι πως στην Αμερική διέπρεψε στη δουλειά του κυρίως λόγω της εργατικότητάς του και της εμπιστοσύνης που του είχαν τα εκάστοτε «αφεντικά» του. Άρεσε ο τρόπος και το εύρος της δουλειά του και μαζί με τους επαίνους του δόθηκε η ευκαιρία να συντονίσει μεγάλες σε όγκο επιχειρήσεις και να εκδηλωθεί έντονα το πατριωτικό του συναίσθημα, αφού ήλθε και πολέμησε στον ελληνοβουλγαρικό πόλεμο.

16

0_soma_amerikanos�indd 16

1/26/2017 12:04:16 PM

17

0_soma_amerikanos�indd 17

1/26/2017 12:04:19 PM

140 × 210 SPINE: 4.6 FLAPS: 80

Έργα του συγγραφέα:

Θ

α ήταν δύσκολο να παρακολουθήσει κανείς τα σκαμπανεβάσματα στη ζωή ενός μετανάστη, ακόμη και αν αυτός είναι ο πατέρας του. Όπως είναι δύσκολο να πιστέψεις ότι μπορεί να εξανεμιστούν σε λίγον καιρό οι κόποι μιας 20ετίας. Φταίει η φορά των πραγμάτων, φταίει το ανώμαλο πολιτικό σύστημα ή ακόμη η ισοπέδωση της Κατοχής;

Βασίλης Καραμπερόπουλος

• Η συμμετοχή της περιοχής Βελεστίνου στο αγροτικό κίνημα.

• Η κτηνοτροφία στην περιοχή Βελεστίνου.

• Οι Μικρασιάτες Βελεστίνου Αερινού.

• Ρήγας Φεραίος, η ομάδα με την ιστορική διαδρομή 80 χρόνων.

• Μνήμες από την κατοχή.

• Βελεστίνο: Περιπλάνηση στα προπολεμικά χρόνια.

Ο

•

Βασίλης Καραμπερόπουλος γεννήθηκε στο Βελεστίνο το 1926, όπου και διαμένει. Εδώ και 60 χρόνια δημοσιεύει στις εφημερίδες του Βόλου, καταγράφοντας τα γεγονότα της περιοχής, δημοσιεύοντας παράλληλα εργασίες και ειδικά αφιερώματα με ιστορικό και πολιτιστικό περιεχόμενο. Τα κείμενά του αποτελούν πλούσια πηγή πληροφοριών για τους μελλοντικούς ερευνητές της ιστορίας αυτού του τόπου. Διετέλεσε δήμαρχος της γενέτειρας του Ρήγα, του Βελεστίνου επί τρεις τετραετίες, σημαδεύοντας με τη διέλευσή του τα κοινά του Βελεστίνου. Συμμετείχε στις εργασίες των Β΄, Γ’, Δ΄, Ε ΄και ΣΤ΄ διεθνών συνεδρίων «Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας» με τις ακόλουθες ανακοινώσεις:

Ο ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΣ

Υπό έκδοση: • Μικρές αληθινές ιστορίες.

• Τα χωριά της περιοχής Βελεστίνου.

• Πρόσωπα της περιοχής που διακρίθηκαν στην πολιτική, επιστήμη, στον κοινωνικό στίβο. Διαδρομή συγγραφέα: • • • • • •

Προπολεμική εποχή κατοχή μεταπολεμικά ως δήμαρχος εισηγήσεις σε συνέδρια εντυπώσεις από την Ευρώπη.

ISBN 978-960-564-466-6

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ.: 210 6431108 ocelotos@ocelotos.gr www.ocelotos.gr

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς 0_cover_amerikanos.indd 1

• Η συμμετοχή της περιοχής Βελεστίνου στο αγροτικό κίνημα.

• Η κτηνοτροφία στην περιοχή Βελεστίνου.

• Μνήμες από την κατοχή.

• Βελεστίνο: περιπλάνηση στα προπολεμικά χρόνια.

• Πρόσωπα που διακρίθηκαν στην πολιτική, την επιστήμη, την επαγγελματική δραστηριότητα.

1/26/2017 12:07:08 PM