Οι τρεις τρόποι by Εκδόσεις Οσελότος

140 × 210 SPINE: 16.4 FLAPS: 80

Ανακαλύψτε τους και δοκιμάστε τους!

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr

cover_3_tropoi.indd 1

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΤΡΟΠΟΙ

ISBN 978-960-564-622-6

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΔΕΔΕΣ

Η πιο διάσημη Ιταλική παροιμία λέει ότι υπάρχουν τρεις τρόποι για να κάνεις λεφτά.

ΕΚΔΟΣ

οσελ

ΕΙΣ

ότος

εκινώντας να χαράσσω την πορεία της ζωής μου, χρειάστηκα τα κατάλληλα εργαλεία. Τα κουμπάσα και τους χάρτες για να βγάλω τη ρότα, και τον εξάντα για να ελέγχω ότι είμαι πάνω σε αυτή. Τα πρώτα μου εφόδια στη σχολή πλοιάρχων. Για να φτάσω στο λιμάνι τ’ ουρανού έπλεα πότε με ευνοϊκό και πότε με κόντρα τον άνεμο. Αυτός με έριχνε πότε στις καταφώτιστες μεγαλουπόλεις της Αμερικής και της Αγγλίας και πότε στο πλοίο της γραμμής που με πήγαινε στη Χίο για πιο πολλά πτυχία. Πάντα όμως δίπλα στη θάλασσα. Χρειάστηκε και μια πράξη καταστροφής για να φτάσω σε μια πράξη δημιουργίας. Δημιουργώ χωρίς να σκέφτομαι, εμπιστευόμενος πρώτα απ’ όλα το ένστικτό μου. Δεν γράφω για να προσελκύσω το κοινό κι ούτε επιλέγω να στριμώξω την συγγραφή μέσα στα μίζερα καλούπια της αγοράς, έτσι είναι σαν να λες ψέματα. Σαν να βάζεις ψεύτικο χρώμα πάνω στα πέταλα των φυτών για να προσελκύσεις τα έντομα. Ανήκω σε αυτούς που συνθέτουν χωρίς να γράφουν, που υπακούν στις προσταγές ενός εσωτερικού εγώ. Σαν τα παιδιά που κρυφοκοιτάνε και ακολουθούν μια άγνωστη σκιά, που κατοικεί μέσα τους κι ας μην τη γνωρίζουν.

4/24/2018 10:49:46 AM

ΤΙΤΛΟΣ

Οι τρεις τρόποι ΣΥΓΓΡΑΦΈΑΣ

Κωνσταντίνος Δέδες ΣΕΙΡΑ

Ελληνική λογοτεχνία [1358]0318/06 ΕΠΙMΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ

Κωνσταντίνος Δέδες ΠΡΏΤΗ ΕΚΔΟΣΗ

Αθήνα, Απρίλιος 2018 ISBN 978-960-564-622-6

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ:

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ.: 210 6431108 ocelotos@ocelotos.gr www.ocelotos.gr

soma_3_tropoi.indd 2

4/24/2018 10:51:40 AM

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΔΕΔΕΣ

Οι τρεις τρόποι

soma_3_tropoi.indd 3

4/24/2018 10:51:40 AM

soma_3_tropoi.indd 4

4/24/2018 10:51:40 AM

Όσους κι αν δοκίμασα, δύο είναι οι τρόποι που δίνουν νόημα στη ζωή. Οι κόρες μου, Αιμιλία και Ρωξάνη.

soma_3_tropoi.indd 5

4/24/2018 10:51:40 AM

soma_3_tropoi.indd 6

4/24/2018 10:51:40 AM

OI ΤΡΕΙΣ ΤΡΟΠΟΙ

Κυριακές στο σπίτι

υτό που πάντα θυμάμαι από την παιδική μου ηλικία είναι οι Κυριακές και δη τα μεσημέρια. Το σπίτι μας, μια μονοκατοικία στα βόρεια προάστια, όπου μέχρι εκείνη την εποχή δεν είχε φτάσει πλήρως ο πολιτισμός, γέμιζε με κόσμο, κυρίως ξαδέρφες και θείους, που έρχονταν για το ρεφενέ κυριακάτικο τραπέζι. Η θεία μου η Κατίνα, μεγάλη μαστόρισσα της σπανακόπιτας, κατέβαζε από το πανάρχαιο αυτοκίνητο του θείου Κοσμά αμέτρητες λαμαρίνες, που καταβροχθίζονταν σε κλάσματα δευτερολέπτου. Ο πατέρας μου συνήθως έψηνε το κρέας, που είχε πάρει κοψοχρονιά από τη Βαρβάκειο· εκεί διατηρούσε και το μπακάλικο που είχε δώσει προίκα στη μάνα μου ο πατέρας της – ο παππούς μου ο Λορέντζο. Σε πανικό, με τις ξαδέρφες μου να στριγκλίζουν, τους μεγάλους να μιλούν για τον ΦΠΑ –που πολύ αργότερα κατάλαβα τι ήταν– και τις πιπεράτες εκδοχές του, εγώ καθόμουν πάνω στην κορομηλιά, κυρίως για να μη με βλέπουν, αλλά και για να δω πότε θα έρθει ο παππούς Λορέντζο. Όταν

—7—

soma_3_tropoi.indd 7

4/24/2018 10:51:40 AM

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΔΕΔΕΣ

το άσπρο καβουράκι του έκανε την εμφάνισή του στην κατηφόρα, πίσω από τις ελιές του αεροπόρου, κατέβαινα από το δέντρο κι έτρεχα να τον προϋπαντήσω. Η ψηλόλιγνη φιγούρα του, τα λευκά και πάντα περιποιημένα μαλλιά του, που τα είχε συνήθως μέχρι τον λαιμό του, και το τριγωνικό γένι του, θύμιζαν φιγούρα βγαλμένη από παραμύθι με βασιλιάδες, ιππότες και δράκους. Τον αγκάλιαζα και τον έσφιγγα στη μέση του δρόμου κι εκείνος με χάιδευε στα μαλλιά για λίγο και μετά μου έριχνε μια μικρή σφαλιάρα: «Έλα, Πάτροκλο, φτάνει. Ούτε κοριτσάκια δεν κάνουν έτσι!» μου έλεγε με το κλασικό ιταλικό ταμπεραμέντο του. Μετά, για να με γλυκάνει από τη φάπα, μου έδινε τη σοκολάτα που περίμενα. Έσκυβε συνωμοτικά στο αυτί μου και ψιθύριζε: «Κρύψε, μη δει μάνα σου και μετά… Φινίτο και τo δυο, καπίτο;» «Ναι, παππού. Μην ανησυχείς. Πάω κιόλας να τη βάλω στο συρτάρι μου». Ο παππούς μου ο Λορέντζο ήταν το πιο σεβαστό μέλος της οικογένειας. Γεννημένος στη Νάπολη, έφτασε το 1940 στην Αθήνα ως γραμματέας κάποιου Ιταλού διοικητή. Γνώρισε τη μακαρίτισσα τη γιαγιά μου, και μετά την Απελευθέρωση επέστρεψε στην Αθήνα και παντρεύτηκαν. Βέ—8—

soma_3_tropoi.indd 8

4/24/2018 10:51:40 AM

OI ΤΡΕΙΣ ΤΡΟΠΟΙ

βαια, για να είμαι ειλικρινής, υπήρχε πάντοτε ένα πέπλο μυστηρίου γύρω από αυτόν τον άνθρωπο, αλλά ποτέ δεν κατάλαβα γιατί. Όλες οι θείες έσπευδαν να τον φιλήσουν, ενώ εκείνος ξεστόμιζε ιταλικά κομπλιμέντα κι ενίοτε τσιμπούσε ελαφρώς κάποια στα οπίσθια, «για να ελέγξει την κατάστασή τους», όπως μου εξήγησε όταν κάποια φορά τον ρώτησα. Την κόρη του, τη μάνα μου, την αγκάλιαζε με μοναδική στοργή. Την κοιτούσε στα μάτια σαν να έβλεπε μέσα τους κάποιο σπάνιο έργο τέχνης. Την ώρα του φαγητού, οι ίδιες κοινότοπες κουβέντες. Οι ξαδέρφες μου συνεχώς να μιλούν για κάποια Μανίνα και Σούπερ Κατερίνα, οι θείες μου για κάποια Δυναστεία, ενώ οι άντρες –κλασικά– για ποδόσφαιρο, οικονομία, ξανά ποδόσφαιρο, πολιτικά και τέλος τα κομματικά. Εγώ καθόμουν δίπλα στον παππού μου και παρατηρούσα τον τρόπο με τον οποίο έτρωγε: με την πλάτη όρθια, τους αγκώνες κολλημένους και πάντα με μαχαιροπίρουνο, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους, που έπιαναν το κρέας με τα χέρια. Άκουγε σιωπηλός και με μεγάλη προσοχή όλα όσα λέγονταν. Μετά το φαγητό ήταν η ώρα του καφέ. Οι γυναίκες μαζεύονταν στην κουζίνα για να τους πει το φλιτζάνι η θεία Αλεξάνδρα, ενώ οι άντρες απο-

—9—

soma_3_tropoi.indd 9

4/24/2018 10:51:40 AM

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΔΕΔΕΣ

λάμβαναν τον καφέ τους κάτω από την κληματαριά. «Πώς σου φάνηκε σήμερα το κρέας, παππού;» τον ρωτούσε ο πατέρας μου μονίμως. «Λίγο πιο φρέσκο από την άλλη φορά. Άμα εσύ όμως δεν με ακούει. Κρέας στο κρεβάτι πρέπει να είναι σφιχτό και στο πιάτο μαλακό», απαντούσε και άναβε το πουράκι που κρατούσε στο χέρι του με τα γέλια όλων να διαρκούν για ώρα. Μετά ερχόταν η σειρά του να πάρει τον λόγο. Άρχιζε να διηγείται εκείνες τις απίθανες ιστορίες από τον πόλεμο. Χιλιοειπωμένες, με άλλους χαρακτήρες και άλλη κατάληξη κάθε φορά, αλλά κυριολεκτικά κρεμόμασταν από τα χείλη του λόγω της γοητευτικής περιγραφής τους. Και πάντα ο χρόνος κυλούσε τόσο γρήγορα…

— 10 —

soma_3_tropoi.indd 10

4/24/2018 10:51:40 AM

OI ΤΡΕΙΣ ΤΡΟΠΟΙ

Οι επισκέψεις στον παππού

μάνα μου δεν κατέβαινε συχνά στο μαγαζί του πατέρα μου. Υπήρχαν όμως περίοδοι μεγάλης φούριας, που έπρεπε να πάει να τον βοηθήσει. Έτσι, αφού οι θείες μου πάντα είχαν να κάνουν «κάτι» ή να πάνε «κάπου», τελευταία λύση για το ποιος θα με προσέχει ήταν ο παππούς. Δεν καταλάβαινα γιατί τον άφηνε πάντα για το τέλος, ενώ για μένα ήταν μεγάλη χαρά να βρίσκομαι μαζί του. Κάθε φορά που κατέβαινα από το αυτοκίνητο, η μητέρα μου με κοιτούσε με συγκατάβαση λέγοντας την κλασική ατάκα: «Και φρόνιμα ε;». Μα τι θα μπορούσα να κάνω εγώ με τον παππού; Και ποιον φοβόταν πιο πολύ; Εμένα ή εκείνον; Η αυλή του σπιτιού του θύμιζε τον Κήπο της Εδέμ. Αν και δεν γνωρίζω στ’ αλήθεια πώς μπορεί να ήταν αυτός, είμαι σίγουρος πως θα έμοιαζε με τον κήπο του παππού μου. Ό,τι φυτό υπήρχε στην τοπική λαϊκή ήταν φυτεμένο στον κήπο του. Οι λεμονιές μοσχομύριζαν, ο βασιλικός σε έπνιγε από την ευωδιά μόλις τον άγγιζες, αλλά το μεγά-

— 11 —

soma_3_tropoi.indd 11

4/24/2018 10:51:40 AM

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΔΕΔΕΣ

λο του ατού ήταν τα τριαντάφυλλά του, και ειδικά τα λευκά. Κάθε επίσκεψη στον παππού περιλάμβανε αυτοκρατορικό πρωινό, στη συνέχεια εργασία στον κήπο, μετά μικρό διάλειμμα για καφέ εσπρέσο γι’ αυτόν και πορτοκαλάδα για εμένα. Μια μέρα η μυρωδιά του καφέ ήταν τόσο έντονη που δεν άντεξα άλλο τον πειρασμό και τον ρώτησα ντροπαλά: «Παππού, να δοκιμάσω κι εγώ λίγο;» Εκείνος με κοίταξε αυστηρά κι ύστερα χαμογέλασε διάπλατα. «Μπράβο το αγόρι μου. Έγινε άντρας», μου απάντησε κι έβγαλε ακόμα ένα φλιτζάνι από το ντουλάπι. «Δεν θα φτιάξω άλλο καφέ, θα πιεις λίγο από εμένα, ε;» Έβαλε τον καφέ στο φλιτζάνι του και στο δικό μου ό,τι περίσσεψε από τη μηχανή που ακόμη έτρεχε. «Να ένα πραγματικό καφέ», είπε καθώς άφηνε το δίσκο στο τραπέζι της αυλής. Κάθισε και άναψε το πουράκι του σαν σε ιεροτελεστία. Στη συνέχεια πήρε το φλιτζάνι του και το κράτησε για αρκετή ώρα κοντά στη μύτη του ρουφώντας όλα τα αρώματα που ανάβλυζαν. Ακολούθησα κι εγώ τις κινήσεις του. Ακόμη νιώθω την ίδια ανατριχίλα όταν μυρίζω εσπρέσο. Μετά ακούμπησα το φλιτζάνι στο στόμα μου και — 12 —

soma_3_tropoi.indd 12

4/24/2018 10:51:40 AM

OI ΤΡΕΙΣ ΤΡΟΠΟΙ

ήπια μια μικρή αλλά πολύ πικρή γουλιά. Αισθάνθηκα τις κόρες των ματιών μου να διαστέλλονται τόσο, που νόμιζα ότι τα μάτια μου θα βγουν από το κεφάλι. Ο παππούς μου με κοίταξε και άρχισε να γελάει. «Έτσι πρέπει να είναι ο καφές, Πάτροκλο. Όχι σαν αυτό το άκουα που κάνει μάνα σου και Αλεξάνδρα. Άμα πεθάνω, πατέρας σου φέρει αυτές κάνουν καφέ, μην πληρώσει πολλά». Όσο προσπαθούσα να συνέλθω, σύρθηκα μέχρι τη βρύση κι έβαλα το κεφάλι μου από κάτω προσπαθώντας να πιω όσο περισσότερο νερό μπορούσα. Στάθηκα όρθιος και επέστρεψα στη θέση μου. Με περίσσια τόλμη έφερα το φλιτζάνι στο στόμα μου για δεύτερη φορά και ήπια και τον υπόλοιπο. «Μπράβο, αγόρι μου», είπε ο παππούς με έκπληξη. Έφερε την καρέκλα του κοντά μου κι έπιασε το κεφάλι μου με τα χέρια του. «Κάθε φορά που σε βλέπω, θυμίζεις εμένα. Αυτό το σπίθα στα μάτια σου είχα και εγώ. Αλλά πιο πολύ σήμερα έδειξες τόλμη. Εσύ θα κάνεις γκράντε πράματα», ψιθύρισε κοιτώντας με στα μάτια τόσο έντονα, που νόμιζα ότι βλέπει τον εγκέφαλό μου. Μεγάλα πράγματα εγώ; Τι θα μπορούσα να κάνω; Τι εννοούσε ο παππούς; Δεν τόλμησα να τον — 13 —

soma_3_tropoi.indd 13

4/24/2018 10:51:40 AM

140 × 210 SPINE: 16.4 FLAPS: 80

Ανακαλύψτε τους και δοκιμάστε τους!

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr

cover_3_tropoi.indd 1

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΤΡΟΠΟΙ

ISBN 978-960-564-622-6

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΔΕΔΕΣ

Η πιο διάσημη Ιταλική παροιμία λέει ότι υπάρχουν τρεις τρόποι για να κάνεις λεφτά.

ΕΚΔΟΣ

οσελ

ΕΙΣ

ότος

4/24/2018 10:49:46 AM