Στη σκιά του Θεού by Εκδόσεις Οσελότος

Μάριος Νεοκλέους Μάριος Νεοκλέους

ΣΤΗ ΣΚΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

(Η ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΜΟΥ) Βιογραφικά και αυτοβιογραφικά στοιχεία ΣΤΗ ΣΚΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

1918 - 2001

(Η ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΜΟΥ) Βιογραφικά και αυτοβιογραφικά στοιχεία

1918 - 2001

«Τον αγώνα τον καλόν ηγώνισμαι, τον δρόμον τετέλεκα, «Τον αγώνα τον τηνκαλόν πίστινηγώνισμαι τετήρηκα».τον δρόμον(Τιμ. τετέλεκα, πίστιν β΄ Κεφ. την δ στιχ. 7) τετήρηκα». (Τιμ. β΄ Κεφ. δ στιχ. 7)

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

Ε Κ ΔΟ Σ Ε Ι Σ

ο σ ε λ ότ ο ς

Στη σκιά του Θεού Μάριος Νεοκλέους Βιογραφία [1059]0612/05 Μάριος Νεοκλέους Αθήνα, Ιούλιος 2012 978-960-9607-65-0

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα Τηλ. : 210 6431108 ekdoseis.ocelotos@gmail.com, ocelotos@otenet.gr www. ocelotos. gr

e-mail:

Αυτή τη διήγηση την αφιερώνω στη, διά βίου δασκάλα μου και σύζυγό μου, Χριστίνα και στα δυο μου παιδιά, Χαράλαμπο και Νικόλα.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ��9 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Η εποχή που γεννήθηκε ο πατέρας μου ��13 Η γέννηση του πατέρα μου ��15

ΜΕΡΟΣ Α΄ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΠΡΙΝ ΓΙΝΕΙ ΙΕΡΕΑΣ Η μετοίκηση σε άλλο χωριό ��17 Η οχιά μπαίνει στη βράκα του παππού και αυτός πεθαίνει ��19 Ο πατέρας παντρεύεται και φεύγει στρατιώτης στην Ιταλία και Αίγυπτο ��19 Δουλειά όπου λάχει χωρίς σταθερό επάγγελμα ��21 Μάζευε ξύλα και κάποτε έκαμνε κάρβουνα �� 22 Πραματευτής �� 24 Καφετζής �� 25 Υγειονομικός εργάτης �� 27 Η πιο γλυκιά περίοδος �� 28 Εργάτης όπου λάχει, σε αμπελοχώρια και στο Ζακάκι �� 30 Προσκύνημα στο μοναστήρι του Απόστολου Ανδρέα ��31 Εργάτης στην κτηνοτροφική έπαυλη ��33 Στις μέρες του απελευθερωτικού αγώνα �� 36 Το μάζεμα των χαρουπιών, η οχιά και το φεγγάρι ��39 Πεθαίνοντας στη φτώχεια και στον πόνο �� 46 Στους αγρούς βοσκός με τα ζώα και τη γραμματική �� 49 Οδεύοντας προς το Γυμνάσιο. Ολονύκτιο περπάτημα με τον πατέρα. ��51 Ψάλτης στην εκκλησία του χωριού ��53 Στο πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονος και το ρολόι ��55 Η γιορτή των Αγίων Πατέρων και η πανήγυρη ��57

Το χωριό μας, το σπίτι μας και η επίπλωσή του �� 58

ΜΕΡΟΣ Β΄ Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΣΤΟΝ ΙΕΡΑΤΙΚΟ ΚΛΗΡΟ Η πρώτη κρούση για ιερέας �� 64 Πορεία προς την ιεροσύνη ��65 Τοποθετείται και αναλαμβάνει καθήκοντα στον Άγιο Δημητριανό ��67 Επεισόδιο στη γενέτειρά του ��67 Παπάς στην Περιστερώνα �� 68 Η μεγάλη αλλαγή ��71 Μετατίθεται στο Προδρόμι ��74 Συμπαράσταση στο στρατιώτη ��78 Η βαλίτσα στην εκκλησία �� 82 Παρακολουθεί την αναχώρηση του γιου του και προσεύχεται �� 86 Οι προσευχές του ακολουθούν τον φοιτητή γιο του �� 88 Το τελευταίο πτυχιακό μάθημα �� 90 Μέχρι τον πόλεμο του ΄74 ��91 Οι συνεχείς επιθέσεις του εχθρού μέσα από ανθρώπους �� 92 Φοβεροί πόνοι στον σπόνδυλο και παράλυση του δεξιού ποδιού. 94 Σοβαρό κάταγμα στο πόδι και η πλατίνα ��95 Μετάθεση στο εκκλησάκι του Αγίου Νεκταρίου στη Χλώρακα �� 96 Μόνιμος ιερέας στο εκκλησάκι του Αγίου Νεκταρίου �� 98 Συχνές επισκέψεις στην εκκλησία και ο ιερός ζήλος �� 100 Το εκκλησάκι του Αγίου Νεκταρίου μεγαλώνει �� 104 Η προσκυνηματική κρουαζιέρα στο Αιγαίο �� 107 Οι πρώτες ιατρικές εξετάσεις ��110 Η σχέση του πατέρα με τη μητέρα ��113 Η συνεχής παραμονή του στο σπίτι. Δυο χρόνια παράταση ζωής. ��116 Η πρώτη περίοδος ��117 Η δεύτερη περίοδος ��118 Η τρίτη περίοδος ��119 6

Οι τελευταίες μέρες �� 120

ΜΕΡΟΣ Γ΄ Η ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ ΜΑΣ �� 127 Επιστολή 1 �� 128 Επιστολή 2 �� 129 Επιστολή 3 �� 130 Επιστολή 4 ��131 Επιστολή 5 �� 132

ΜΕΡΟΣ Δ΄ ΤΟ ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΟ ΔΕΝΔΡΟ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ��133 ΤΟ ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΟ ΔΕΝΔΡΟ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ �� 135 ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ �� 138 ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ �� 139

ΜΕΡΟΣ Ε΄ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ��141

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΚΡΙΒΩΣ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΜΟΥ ΚΑΙ μετά από μια μικρή περίοδο αυτοσυγκέντρωσης και βύθισης της σκέψης μου στο παρελθόν, αποφάσισα να κάμω κάτι προς τιμήν του. Κάτι που να το χαρούν πνευματικά και άλλοι, και να μας υπενθυμίζει τους αγώνες και τις αγωνίες που πέρασε για να φθάσει στο τέλος κοντά στο Θεό που τόσο αγάπησε και τόσο ύμνησε ενόσω ζούσε. Επειδή δεν είμαι ζωγράφος για να κάμω ένα πίνακά του, δεν είμαι μουσικός για να γράψω ένα τραγούδι, ούτε ποιητής να εξωτερικεύσω την αγάπη μου ή συγγραφέας να συγγράψω περισπούδαστο βιβλίο για τη μορφή του, κατέφυγα στην ιδέα να σύρω μερικές γραμμές πάνω σε κόλλες χαρτί, που να εκφράζουν τον εσωτερικό μου κόσμο έτσι ακριβώς, όπως ένιωθα εκείνη τη στιγμή που τις έγραφα. Να προσπαθήσω να συντάξω τη βιογραφία του. Ήξερα όμως ότι το να ασχοληθεί κάποιος με το γράψιμο της βιογραφίας ενός αγαπητού του προσώπου, ο οποίος πέθανε, δεν είναι εύκολη δουλειά. Ακόμη αυτό γίνεται δυσκολότερο, αν αυτός που θα γράψει τη βιογραφία τυγχάνει να είναι γιος του αποθανόντος. Τα στοιχεία που υπάρχουν στη διάθεση του συγγραφέα είναι πολλά, πράγμα που δημιουργούν δυσκολίες στο έργο της επιλογής. Ποια στοιχεία από αυτά θα χρησιμοποιήσει και ποια όχι. Εντούτοις, το μεγαλύτερο πλεονέκτημα που

αποφαίνεται είναι ότι εκείνα τα στοιχεία που τελικά θα παρατεθούν στη συγγραφή είναι αρκούντως αληθινά και οι πληροφορίες πέρα για πέρα ακριβείς. Αναφέροντας κάποιες λεπτομέρειες της ζωής του δίνεται η δυνατότητα στον αναγνώστη να σχηματίσει όσο το δυνατό ακριβέστερη γνώμη για αυτόν. Η όποια συναισθηματική φόρτιση υπάρχει στα κείμενα θα πρέπει να θεωρηθεί ότι είναι πηγαία, αυθόρμητη και σε καμία περίπτωση σκοπό δεν έχει την επιτήδευση ή την προσπάθεια υστεροφημίας. Το συναίσθημα ήταν αυτό που επικρατούσε πάντα καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωής του πατέρα μου. Αν κυριαρχούσε η ψυχρή λογική και η σκληροκαρδία, ίσως τα πράγματα θα εξελίσσονταν πολύ διαφορετικά. Αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω, όχι μόνο ως είθισται, αλλά για συνειδησιακούς λόγους, τη σύζυγό μου η οποία πάντα με ενθάρρυνε στις προσπάθειές μου να εκφράζω γραπτώς τα όσα ένιωθα ή είχα να δώσω προς τα έξω, ακόμη και για την προσεκτική μελέτη των κειμένων και την αναγκαία διόρθωσή τους. Είναι και γι’ αυτό που την αποκαλώ πάντα, ως τη διά βίου δασκάλα μου. Η συγγραφή αυτή έγινε όχι για να τη διαβάσουν ξένοι άνθρωποι ,ούτε για να δημοσιευθεί στο ευρύ κοινό. Απευθύνεται στα παιδιά μου και στην υπόλοιπη οικογένειά μου, για να έχουν συγκεντρωμένα όλες τις πληροφορίες και τα διάφορα άλλα στοιχεία γύρω από τον πατέρα και παππού. Αυτό κρίθηκε αναγκαίο ύστερα από μια εσωτερική παρότρυνση της ψυχής μου να γράψω κάτι για έναν άνθρωπο, ο οποίος πρόσφερε, τόσο σε μένα όσο και στην υπόλοιπη οικογένειά του, υλική υποστήριξη μέσα από τα πάνδεινα της φτώχειας και της ξενιτιάς αλλά και μέσα από πνευματικές υποδείξεις για την πρέπουσα πορεία μας μέσα στον κόσμο. Η συγγραφή ήταν μια αδήριτη ανάγκη που με βασάνιζε συνέχεια, παρόλο που πάντοτε την ανέβαλλα. Τελικά ύστερα από μια τρομακτική πίεση στον εαυτό μου από τη συνείδησή μου, άρχισα το γράψιμο και τη συγκέντρωση των στοιχείων και σήμερα την παραθέτω στα αγαπημένα μου πρόσωπα. Την παραθέτω στα δυο μου παιδιά, στις αδελφές μου, στον αδελφό μου και στις δυο λατρευτές μου ανιψιές. Αποτελεί ένα μνημόσυνο στην ιερή του μνήμη και μια ελπίδα τόσο σε μένα όσο και στα υπόλοιπα παιδιά του και στα εγγόνια του να στηριχθούν και να προσπαθήσουν να τον έχουν πρότυπο στη ζωή τους.

Πιστεύω ακράδαντα ότι οι προσευχές του, από εκεί όπου βρίσκεται, εισακούονται και η επίκληση της αγάπης του και της υποστήριξής του θα πρέπει να αποτελούν σανίδα σωτηρίας στην καθημερινή μας πάλη ενάντια στις αντιξοότητες της ζωής. Η πεποίθησή μου για τη δυνατότητα που έχει να μας βοηθά – ό,τι έχει σχέση βέβαια με την καλυτέρευση του εαυτού μας και τη σχέση μας με το Θεό – πηγάζει από το γεγονός ότι ενόσω ήταν στη ζωή, ως άνθρωπος, με τη βαθιά πίστη και τις προσευχές του μπορούσε να βοηθήσει, πόσο μάλλον τώρα που βρίσκεται σε άλλη διάσταση της ζωής, ως πνεύμα, κοντά «στις αγκάλες του Αβραάμ». Θα πρέπει να γνωρίζουμε όμως ότι η οποιαδήποτε βοήθεια προσφέρεται από το Θεό θα τελεσφορήσει όταν και εμείς την αποζητούμε και την αποδεχόμαστε. Ακόμη και ο ίδιος ο Θεός δεν παραβιάζει το αυτεξούσιό μας, την ελευθερία μας, τις επιλογές μας. «Εί τις θέλει οπίσω μου ελθείν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μοι». (Ματθ. ιστ΄ 24) Διαβάζοντας κάποιος τη βιογραφία του μπορεί πολύ καθαρά να αντιληφθεί τις δυσκολίες των παλαιών εποχών, τη δύσκολη διαδρομή του πατέρα, ο οποίος ως ένας εργάτης βιοπαλαιστής πάλευε μέσα από τη φτώχεια να δημιουργήσει και να μεγαλώσει οικογένεια από τη μια και από την άλλη προσπαθούσε να πλησιάζει πιο κοντά στο Θεό. Στο πέρασμα του χρόνου ύστερα από πολλούς αγώνες, ήττες και νίκες κατάφερε, με τη βοήθεια του Θεού να φθάσει σε ψηλά επίπεδα πίστης, διάγοντας σε διαρκή προσευχή και αυστηρή νηστεία. Ο εχθρός του κόσμου τούτου όμως πάντοτε καιροφυλακτούσε και του δημιουργούσε αρκετά εμπόδια μέχρι τέλους. Παρά τις επιδρομές του εχθρού, με τη στήριξη και χάρη του Θεού, υπερνικούσε τα εμπόδια και προχωρούσε μπροστά. Αυτός ο προσωπικός αγώνας διήρκησε μέχρι την κοίμησή του. Πιστεύω ότι είχε «άνωθεν πληροφορία» για την ημέρα και την ακριβή ώρα του θανάτου του. Λίγο μετά τα μεσάνυκτα ανασηκώθηκε στο κρεβάτι του, ζήτησε από τη σύζυγό του να του ευχηθεί καλό ταξίδι, την ασπάσθηκε, σταύρωσε τα χέρια του στο στήθος, σταύρωσε τα πόδια του, έκλεισε τα μάτια του και πέθανε. Η έκφραση τού προσώπου του ήταν γαλήνια και μια ευφορία ικανοποίησης ζωγραφιζόταν στα χείλη του. Αυτά ήταν ευθυτενή, χαλαρά, όχι συνοφρυωμένα.

Γύρω από τα μάτια του δεν είχε κύκλους και οι ρυτίδες εξαφανίσθηκαν. Νόμιζες ότι από στιγμή σε στιγμή θα άνοιγε τα μάτια του. Η όλη εμφάνιση της όψης του ήταν απόκοσμη. Εκεί όπου βρισκόταν σίγουρα ήταν ευτυχισμένος. Μέχρι και την τελευταία στιγμή της ζωής του είχε πλήρη διαύγεια πνεύματος, ισχυρή μνήμη και επίγνωση του χρόνου και του χώρου. Καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωής του ως ιερέας εξασκούσε μόνο τα ιερατικά του καθήκοντα και τίποτε άλλο. Είχε θρησκευτικό ζήλο και δημιουργική πίστη. Ήταν άνθρωπος του ησυχαστικού τρόπου ζωής, της μυστικής προσευχής και της αυστηρής νηστείας. Μάριος Νεοκλέους, Σεπτέμβριος 2007 (Μάρτιος 2012)

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Η εποχή που γεννήθηκε ο πατέρας μου

ΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ ΤΟΥ 1910-1920, Η Κύπρος βρισκόταν κάτω από την αποικιακή κατοχή των Άγγλων. Μπορεί να θεωρηθεί ότι η Κύπρος και ο λαός της ήταν τυχεροί, γιατί είχαν ως κηδεμόνα μια χώρα πολιτισμένη και μια δύναμη μεγάλη, όπως ήταν η Αγγλία εκείνη την εποχή. Την εποχή εκείνη όμως τη διέκρινε η μιζέρια, η φτώχεια, η αγραμματοσύνη και η πολλή δουλειά, η οποία γινόταν μέσα σε απάνθρωπες συνθήκες. Η επιβίωση ήταν το πρωταρχικό μέλημα κάθε οικογένειας. Όλοι δούλευαν για μια στοιχειώδη στέγη του ενός δωματίου, το πολύ των δύο, χωρίς παράθυρα. Το σπίτι με παράθυρα ήταν πολυτέλεια, γιατί απαιτούντο περισσότερα χρήματα για να γίνει. Το σπίτι που είχε παράθυρα αποτελούσε ένδειξη κάποιας ευμάρειας του ιδιοκτήτη. Το σπίτι με ανώγι και μπαλκόνι, ήταν όνειρο άπιαστο για τους φτωχούς βιοπαλαιστές και δεν χωρούσε αμφιβολία ότι το σπίτι αυτό ανήκε σε πλούσιο, ο οποίος διέθετε κτηματική περιουσία και είχε πυγμή και λόγο στα πράγματα του χωριού. Η δεύτερη έγνοια για τους πολλούς βιοπαλαιστές ήταν η εξασφάλιση φαγητού, τουλάχιστον αυτού της επόμενης μέρας. Η ζωή στα χωριά κυλούσε ήρεμα με πολλή δουλειά και εκτίμηση του ενός προς τον άλλον. Αν υπήρχαν δυσκολίες στην κοινωνική συνοχή αυτές προερχόντουσαν από προβλήματα ηθικής, κλοπών και προβλήματα κτηματικών διαφορών. Κάθε σπίτι είχε τη δική του οικιακή οικονομία. Είχε τον εξωτερικό φούρνο του, τη νησκιά (εστία μαγειρέματος), την τσιμινιά, το λαχανόκηπο, το στάβλο για τα ζώα και τα ξύλα που αποτελούσαν την πρώτη ύλη για παραγωγή της απαιτούμενης ενέργειας για θέρμανση και ψήσιμο του φαγητού. Ως ζωντανά (ζώα), η κάθε οικογένεια είχε σκύλο, κατσίκες ή πρόβατα, γάτους, γαϊδούρι, άλογο ή φοράδα, κότες, κουνέλια και χοίρο (γουρούνι). Το κάθε ζώο δεν ήταν μέσο για ψυχαγωγία ή λόξα του ιδιοκτήτη ή μοδάτη κατάσταση, αλλά μέσον για εξυπηρέτηση των μελών της οικογένειας και είδος συνεισφοράς ή συμβολής στην προ-

σπάθεια επιβίωσής τους στις δύσκολες εκείνες μέρες. Ο αριθμός και η ράτσα των κατοικίδιων ζώων, όπως και το είδος των καταλυμάτων τους (στάβλων), αποτελούσαν ένδειξη του οικονομικού υπόβαθρου κάθε οικογένειας. Οι κάτοικοι ενός χωριού δεν ασχολούνταν σχεδόν καθόλου με τα πολιτικά, είτε γιατί δεν γνώριζαν τι είναι πολιτική, είτε γιατί δεν τους ενδιέφερε και πολύ. Τους ενδιέφερε όμως ποιος δάσκαλος και ποιος αστυνομικός θα έλθει με μετάθεση στο χωριό. Αυτοί οι δύο άρχοντες, της τότε ζωής του τόπου, μόλις πατούσαν το πόδι τους στο χωριό συναντούσαν τον παπά και τον μουχτάρη (πρόεδρο της κοινότητας) και όλοι μαζί, ο κάθε ένας στον δικό του χώρο, διοικούσαν την κοινότητα. Οι αζάδες (σύμβουλοι κοινοτικής αρχής) και ο τουρκόπουλος (αγροφύλακας) ήταν οι βοηθοί αυτών των τοπικών αρχόντων. Ο παπάς ήταν το διακεκριμένο πρόσωπο, ο πνευματικός άνθρωπος, απόμακρο και ταυτόχρονα προσιτό άτομο, ο οποίος ξεχώριζε από μακριά, διακινούμενος στην κοινότητα μέσα στα μαύρα του ράσα. Με τη μυστηριακή του ενασχόληση μέσω των τελετουργικών πράξεων, μέσα και έξω από την εκκλησία, ενέπνεε στους κατοίκους δέος, αγάπη, φόβο και βαθύ σεβασμό. Αν κάποιος μάλωνε (τσακωνόταν) μαζί του σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα θα έδειχνε μεταμέλεια και θα προσπαθούσε να βρει τρόπο να ζητήσει συγχώρεση, δικαιολογώντας πάντα την πράξη του. Ο παπάς του χωριού ήξερε τα πάντα, τις αγωνίες, τα προβλήματα και τις βαθύτερες κρυφές επιδιώξεις του καθενός. Μπορούσε να έρχεται σε επικοινωνία με τον καθένα και να μπαίνει ελεύθερα στο σπίτι οποιουδήποτε χωρίς να παρεξηγείται. Η θρησκευτικότητα των παπάδων της εποχής αυτής ήταν βαθιά, ανεπιτήδευτη και πρακτική. Ο παπάς ένιωθε σε έντονο βαθμό την ευθύνη που είχε για τους ανθρώπους, τους οποίους υπηρετούσε και προσπαθούσε πάντα οι πράξεις του και η όλη συμπεριφορά του να συνάδουν με την υψηλή αποστολή του και το καθήκον που είχε έναντι του Θεού. Η εκκλησία αποτελούσε χώρο όπου όλοι θα έπρεπε να προσέρχονται, κυρίως κατά τις μεγάλες γιορτές και περισσότερο κατά τις μέρες των Χριστουγέννων και του Πάσχα. Πριν από τον Καλό Λόγο ο παπάς έπαιρνε παρουσίες και αν κάποιος απουσίαζε από την εκκλησία,

έστελνε κάποιον να τον φέρει. Πολλές φορές, σκέφτομαι, αν εκείνες οι εποχές ήταν καλύτερες από τις σημερινές. Ουδέποτε όμως κατέληξα σε συγκεκριμένη τελική γνώμη. Δεν ξέρω γιατί. Η θρησκευτικότητα των κατοίκων ήταν δεδομένη όπως δεδομένη ήταν και η κλοπή ζώων, η ζηλοφθονία, η ψευδολογία, η μικρότητα και μικροψυχία. Υπήρχε όμως και η τιμιότητα, η συμπαράσταση στο δεινοπαθούντα και το έντονο ενδιαφέρον για τον πλησίον. Ορθόδοξο, ουσιαστικό και θυσιαστικό ενδιαφέρον και όχι πομπώδες, καναλιακό και επιδεικτικό αποτέλεσμα πολυτελούς «φιλανθρωπικής» δεξίωσης. Ειδικά αυτό το τελευταίο προτέρημα, το θυσιαστικό ενδιαφέρον, απουσιάζει στις μέρες μας.

Η γέννηση του πατέρα μου

πατέρας μου, Χαράλαμπος και πιο γνωστός Χαμπής, γεννήθηκε στην Επισκοπή της Πάφου την 1η του Νοεμβρίου, του έτους 1918, μια βροχερή μέρα που άστραφτε από παντού. Ο πατέρας του, ο παππούς μου δηλαδή, τον οποίο δεν γνώρισα ποτέ, όπως βέβαια δεν γνώρισα και τη γιαγιά μου, ήταν ο Νεοκλής Λαζάρου που κατοικούσε στην Επισκοπή. Ένα μικρό χωριό που βρίσκεται στα βορειοανατολικά της πόλης της Πάφου, στις δυτικές όχθες του ποταμού της ΄Εζουσας που πηγάζει από τις περιοχές μεταξύ του δασικού σταθμού Σταυρού Ψώκας και του χωριού της Παναγιάς. Η μητέρα του, η γιαγιά μου, η Ουρανία Νεοφύτου, καταγόταν από τα Χολέτρια, ένα μικρό χωριό στις καταπράσινες όχθες του ποταμού Ξεροπόταμου, που πηγάζει από τις περιοχές μεταξύ Παναγιάς και Κύκκου. Ο πατέρας είχε δύο αδέλφια μεγαλύτερα: τον Λαζαρή (Λάζαρο) και την Κλεονίκη (Κλειού). Στην Επισκοπή είχαν προβλήματα επιβίωσης λόγω υπερβολικής φτώχειας και ανεργίας. Έτσι, πολύ νωρίς αναγκάστηκαν να κατοικήσουν στα Χολέτρια. Μια χειμωνιάτικη μέρα ο παππούς πήγαινε από τα Χολέτρια προς την Επισκοπή με τα πόδια, μια απόσταση δεκαπέντε περίπου χιλιομέτρων για κάτι δουλειές. Στην πορεία του θα έπρεπε να διασχίσει τον πρώτο ποταμό, αυτόν του Ξεροποτάμου, που κατέβαινε ορμητικός. Ο παππούς ήταν ειδικός στο να διασχίζει τους ορμητικούς ποταμούς,

γι’ αυτό όλοι τον έλεγαν ο Νεοκλής «ο ποταμάρης». Αφού κατάφερε να περάσει τον πρώτο ποταμό και ενώ έπεφτε δυνατή βροχή, έφθασε στον δεύτερο ποταμό, αυτόν της Έζουσας. Το τρεχούμενο νερό ήταν ακόμη λίγο. Άρχισε να τον διασχίζει άνετα, αλλά δεν πρόλαβε. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή, λίγα μέτρα πιο πάνω, ερχόντουσαν με δύιστεύω ότι είχε «άνωθεν πληροφορία» για την ημέρα ναμη μεγάλες μάζες νερού με μεγάλο θόρυβο. Ο ποταμός κατέβαινε. και την ακριβή ώρα του θανάτου του. Λίγο μετά τα Δεν πρόλαβε να τον διασχίσει και τα ορμητικά νερά τον παρέσυραν μεσάνυχτα ανασηκώθηκε στο κρεβάτι του, ζήτησε από τη αρκετά μέτρα πιο κάτω. Κάποιες προτροπές και φωνές των ολίγων σύζυγό του να του ευχηθεί καλό ταξίδι, την ασπάσθηκε, αγροτών που έτυχε να βρίσκονται στα γύρω χωράφια, για να προσέσταύρωσε τα χέρια του στο στήθος, σταύρωσε τα πόδια ξει, δεν έπιασαν τόπο. Τον βρήκαν πνιγμένο πιο κάτω ανάμεσα στους του, έκλεισε τα μάτια του και πέθανε. Η έκφραση τού κορμούς και τα κλαδιά που παρέσερνε ο ποταμός. Άρχισε η ορφάνια. προσώπου του ήταν γαλήνια και μια ευφορία ικανοποίΚαι τα χρόνια ήταν δύσκολα, ανυπόφορα. Χρόνια πείνας και οικοησης ζωγραφιζόταν στα χείλη του. Αυτά ήταν ευθυτενή, νομικής εξαθλίωσης. Λίγο αργότερα πέθανε και η γιαγιά. Τα τρία χαλαρά, όχι συνοφρυωμένα. Γύρω από τα μάτια του δεν ορφανά άδραξαν τη ζωή στα παιδικά τους χέρια και με υποστήριξη είχε κύκλους και οι ρυτίδες εξαφανίσθηκαν. Νόμιζες ότι κάποιων συγγενών τράβηξαν τον δρόμο τους. από στιγμή σε στιγμή θα άνοιγε τα μάτια του. Η όλη εμφάΤην αδελφή, τη βοήθησε ο Θεός να καλοπαντρευτεί εκεί στο νιση της όψης του ήταν απόκοσμη. Εκεί όπου βρισκόταν χωριό και ο άλλος αδελφός παντρεύτηκε στην Αρχιμανδρίτα. Ένα σίγουρα ήταν ευτυχισμένος. χωριό που βρίσκεται σχεδόν στην ίδια γραμμή, ανατολικότερα των Μέχρι και την τελευταία στιγμή της ζωής του είχε πλήχωριών της Επισκοπής και των Χολετριών και πέρα από τον ποταμό ρη διαύγεια πνεύματος, ισχυρή μνήμη και επίγνωση του του Διαρίζου. Ενός τρίτου και μεγάλου ποταμού που πηγάζει από τα χρόνου και του χώρου. Καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωής του βουνά του Τροόδους. ως ιερέας, εξασκούσε μόνο τα ιερατικά του καθήκοντα Ο πατέρας μου παρέμεινε στα Χολέτρια, κοντά στη γιαγιά του και τίποτε άλλο. Είχε θρησκευτικό ζήλο και δημιουργική που ζούσε τότε, και παρά τη μικρή του ηλικία εργαζόταν σκληρά πίστη. Ήταν άνθρωπος του ησυχαστικού τρόπου ζωής, στα χωράφια και στη φύλαξη των ζώων. Παρά τη σκληρή βιοπάλη της μυστικής προσευχής και της αυστηρής νηστείας. κατάφερε να τελειώσει την έκτη τάξη του δημοτικού, το 1933. Το να τελειώσει κάποιος το δημοτικό εκείνη την εποχή ήταν μεγάλη υπόθεση. Φαίνεται όμως ότι ο πατέρας μου ήταν πολύ επιδεκτικός στα όσα άκουε από τους δασκάλους και απεριόριστα φιλομαθής. Είχε γνώσεις γενικού ενδιαφέροντος και γνώσεις μαθηματικών, αν κρίνω από τη μετέπειτα ζωή του.

ISBN 978-960-9607-65-0

Ε Κ ΔΟ Σ Ε Ι Σ

ο σ ε λ ότ ο ς

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 E-MAIL: ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr

ΜΕΡΟΣ Α΄ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΠΡΙΝ ΓΙΝΕΙ ΙΕΡΕΑΣ

Η μετοίκηση σε άλλο χωριό

ΤΑΝ ΤΕΛΕΙΩΣΕ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΠΟΦΑΣΙΣΕ ΝΑ μετοικήσει στην Αρχιμανδρίτα, κοντά στον καλοπαντρεμένο αδελφό του Λάζαρο. Διέμενε κοντά του και τον βοηθούσε στις διάφορες δουλειές, κυρίως στο όργωμα των χωραφιών, στη φύλαξη των ζώων, στο θέρισμα, στο κόψιμο ξύλων κ.λπ. εξασφαλίζοντας την τροφή και τη διαμονή του. Ειπώθηκε από κάποιους και μετέπειτα από τη μητέρα μου, ότι ο πατέρας μου ήταν τόσο καλός και άκακος, που ο αδελφός του τον εκμεταλλευόταν με το να τον φορτώνει με πολλές δουλειές και χωρίς να του δίδει κάποια αναγκαία χρήματα για τα προσωπικά του έξοδα. Τον θεωρούσαν υποτακτικό και του συμπεριφέρονταν σαν δούλο. Ο ίδιος ουδέποτε είπε τίποτε ή έκαμε τέτοια αναφορά, παρ΄ ότι τον προκάλεσα πολλές φορές. Πάντα με άκουε προσεκτικά, σκεφτόταν θλιμμένα και άλλαζε κουβέντα. Ο Λάζαρος αργότερα, από ό,τι θυμάμαι, τον υπερασπιζόταν σθεναρά σε κάθε δυσκολία και τον στήριζε όσο μπορούσε με τη μεγαλοψυχία του, τη φιλοξενία του και την αγάπη του. Στα 21 του χρόνια είχε δουλέψει αρκετά και ήταν έμπειρος σε όλες τις αγροτικές δουλειές. Εκεί στην Αρχιμανδρίτα, ανάμεσα στις χωριατοπούλες ξεχώρισε μια νεαρή μικρότερή του, την οποία συμπάθησε και πάντα προσπαθούσε να της μιλήσει. Με την αυστηρότητα και τα ήθη της εποχής, κάτι τέτοιο ισοδυναμούσε με φονικό. Λόγω όμως του καλού του χαρακτήρα και του αθώου της ψυχής του, δεν λογάριαζε αυτόν τον κίνδυνο και προσπαθούσε, όταν τη συναντούσε στον δρόμο να της μιλήσει, μα πάντα δεν κατάφερνε να αποσπάσει μιλιά από τη νεαρή. Η νεαρή, η μητέρα μου δηλαδή, ορφανή από πατέρα, καταγόταν από εχούμενη (πλούσια) οικογένεια, αλλά λόγω της άτσαλης ζωής του παππού, που δεν γνώρισα, πουλήθηκε σχεδόν όλη η περιουσία του σε τοκογλύφους και δανειστές με αποτέλεσμα όση