Τι Τλος Τα Κασσιόπεια
ς υγγρΑ φέ Α ς Μαίρη Μεταξά-Παξινού
ςέ ιρΑ
έλληνική λογοτεχνία [1358] 0224/04
έΠ ιm έ λ έ ι Α - Διορθω ς η Όλγα Παλαμήδη
Layout - Design myrtilo, λένα Παντοπούλου
Copyright© 2024
Μαίρη Μεταξά-Παξινού Πρ ωΤ η έΚΔο ς η Αθήνα, φεβρουάριος 2024
is B n 978-618-205-556-4
ΚέΝΤριΚη ΔιΑθέςη Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα | Τηλ.: 210 64 31 108 ocelotos@ocelotos.gr | www.ocelotos.gr
Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα.
Στον Θωμά, για όλους τους χειμώνες και τα καλοκαίρια
Μία πληγή ἡ Ἑλλάς
αἰωνίως ἀνοιχτή
Ἑ
γώ, ἡ Χρυσάνθη ἡ μαῖα, ἔχουσα εἰς ὁλόκληρον τήν ζωήν μου ὑπηρετήσει τό ἀνεξιχνίαστον μυστήριον τῆς γέννας, φοβερότερον καί τρομερότερον καί ἀπό αυτόν τόν ἴδιον τόν θάνατον, ἔζησα τό μεγαλύτερον μέρος τοῦ βίου μου εἰς τήν μακρινήν καί ἀδιάβατον χώραν,
τῶν δικαίων καί ἡλιοκεκαυμένων, τήν πλησιεστέραν πρός
τόν ἥλιον, τήν χώραν τῶν ἀτελειώτων μυστηρίων καί τοῦ
Ἰουλιανοῦ Ἡμερολογίου, κειμένην εἰς τό γνωστόν Κέρας
τῆς Ἀφρικῆς, πατρίδα τοῦ Κηφέως, τῆς Κασσιόπης καί τῆς
βασιλίσσης τοῦ Σαββά, τόπον περιβαλλόμενον ὑπό κρημνωδῶν βράχων, ὅπου κατοικοῦν φυλαί ἄγνωσται ἀκόμη εἰς ἡμᾶς μέ παράδοξα ἔθιμα καί λατρείας, χώραν ἀνύδρων πεδιάδων, ὅπου ὁ κυανοῦς πρίγκιψ Νεῖλος μέ τούς παραποτάμους αὐτοῦ τάς μεταμορφώνει καί τάς καθιστᾶ γονίμους, εὐκάρπους καί ἱκανάς νά φιλοξενήσουν ὅλον τό ζωικόν βασίλειον.
Κατέφθασα ἐκεῖ μετά ἀπό ταξίδιον ἐπικίνδυνον καί τολμηρόν, ποῦ κατά τήν κάθοδον, σύν Θεῷ, ἐκράτησεν ἐνενήκοντα ἡμέρας· δέκα ἀπό θαλάσσης δι’ ἀτμοπλοίου, τεσσαράκοντα μέ καραβάνι καμηλῶν καί ἄλλας τόσας ἐπί τῆς ράχης ἡμιόνων. Ἡ ἐπιστροφή εἰς τήν πατρίδαν εὐτυχῶς ἦτο συντομωτέρα, διήρκεσεν μόνον εἴκοσι ἡμέρας, καθ’ ὅτι ἐπιτέλους καί ὕστερον μεγάλης ἀναμονῆς εἶχεν πλέον ἀποπερατωθεῖ ὁ σιδηρόδρομος «Ἀντίς Ἀμπέ-
μπα1-Τζιμπουτί» καί ἐλειτούργη το chemin de fer francο ethiopien.2 Μολονότι ἀκόμη ἀδυνατῶ νά κατανοήσω ἐάν τό μυστήριον τῆς ζωῆς διαμορφώνεται μέσω ἁπλῶν συμπτώσεων καί τυχαίων συμβάντων ἢ ἐπαληθεύεται μέσω μιᾶς προδιαγεγραμμένης μοίρας, καλοῦμαι νά σεβαστῶ τό πεπρωμένον μου καί νά καταγράψω τάς ἀναμνήσεις
μου πού ἀδιακόπως μέ κατακλύζουν χωρίς καμίαν ἀξίωσιν στοχασμοῦ καί πρωτοτυπίας καθώς πρόκειται περί μίας ταπεινῆς προσωπικῆς ἐξιστορήσεως, χωρίς ἰδιαίτερα περιπετειώδη στοιχεῖα ταξιδιωτικῆς φύσεως καί ἐξωτισμοῦ, ποῦ δύνανται νά κάνουν ἀκόμη καί τήν πλέον συνήθη καταγραφήν γοητευτικήν καί ἀξίαν ἀνάγνωσης.
Εἴθε ἡ ἀγάπη μου διά τήν Παρθένον Ξενίαν Ἀθηνᾶ, πού ἐκ παλαιόθεν κοσμεῖ τόν ἱερόν βράχον τῆς Λίνδου, νά μέ φωτίσει διά νά καταφέρω τοῦτο τό ἐπίπονον ἒργον καί κάθε ἀλαζονεία ἄς μοῦ συγχωρεθεῖ καθ’ ὅτι βλέπω θολά καί ὄχι μόνον ἐξ αἰτίας τοῦ καταρράχτη, ἀλλά καί λόγῳ τῶν ἐτῶν ποῦ διῆλθον.
Ὡστόσο, σπεύδω νά ὁμολογήσω πράγματα σημαντικά, πού βαραίνουν τήν ψυχήν μου και αναζητεῖ ἀνακούφισιν. Ὁ νοῦς μου δέν εὑρίσκει ἄλλον τρόπον ἀπό αὐτήν τήν ἁπλήν καταγραφήν. Σκούνα εἶναι ἡ γραφή ποῦ πηγαινοέρχεται στά περασμένα, ζωντανεύει πόνους, χαρές καί βάσανα γυρεύοντας νά τά λυτρώσει.
«Σπεῦσε!» ἀκούγω τήν φωνή νά λέει, «πρίν ἡ μνήμη σέ προδώσει καί καταστήσει ἀδύνατον τό ἔργον σου».
Ὀφείλω νά ξεθάψω μνήμας ἐτῶν, νά ἀποκαταστήσω τήν ἀλήθειαν διά νά απελευθερώσω τίς ἐπερχόμενες γενεές.
1 Αντίς Αμπέμπα ή Αντίς Αμπάμπα και Αντίς Αλάμ: η πρωτεύουσα της Αιθιοπίας. Σημαίνει «νέο λουλούδι» στα αμχαρικά.
2 O σιδηροδρομικός σταθμός που συνέδεε την Αντίς Αμπέμπα με το λιμάνι του Τζιμπουτί.
Διέμεινα εἰς τήν Ἀβησσυνίαν περισσότερον ἀπό τό ἥμισυ τῆς ζωῆς μου καί ὡς μαῖα, ἐξεμαίευσα βρέφη πολλά, μεταξύ τῶν ὁποίων καί τόν διάδοχον τῆς Ἀβησσυνίας, Λίτζ Ἰγιάσου, ἐγγονόν τοῦ δοξασμένου αὐτοκράτορος Μενελίκ Β΄, νικητήν τῆς αἱματοβαμμένης μάχης τῆς Ἄντουα, καί τῆς ἐξόχου αὐτοκρατείρας Ταϊτού, γενναίας ἐμψυχώτριας, ὀρθῶς ἐπονομαζομένης «Ἡρωίδα τῆς Νίκης τῆς Ἄντουα», μιᾶς νίκης καταγεγραμμένης ὡς ἡ πρώτη τῆς Ἀφρικῆς ἐναντίον τῆς Ἀποικιοκρατίας, κατά τήν ὁποίαν μάχην κατετροπώθησαν ὁλοσχερῶς τά ἰταλικά στρατεύματα, ὅταν τρεῖς μεραρχίαι ἐξοπλισμέναι μέ τά πλέον σύγχρονα ὅπλα τῆς ἐποχῆς εἰσέβαλον, τό 1896, εἰς τάς ἀκτάς τῆς Ἐρυθραίας.
Πῶς ἀλλιῶς ὁ εἰκοσιτριάχρονος Μενελίκ Β΄ θά ἐδύνατο νά ὑλοποιήσει αὐτό τό μοναδικόν ἐπίτευγμα εἰς τήν Ἱστορίαν, ἄν δέν εἶχε τήν θεόσταλτην ἱκανότητα νά ἐνώσει εἰς ἓναν λαόν, μίαν φωνήν καί ἕναν Θεόν, ἑτεροκλήτους φυλάς, μέ διαφορετικάς διαλέκτους, ἕνα ζωντανόν πάνθεον θρησκειῶν καί παραδόσεων; Εἶναι δέ ἀξιομνημόνευτον πῶς ὁ ἀνεκπαίδευτος, πάμπτωχος καί τολμηρός οὗτος λαός μέ περιορισμένα μέσα, ὡστόσο βαθειὰ ἐμψυχωμένος ἀπό τόν λαμπρόν αὐτοκράτορα καί τήν ἐκλεκτήν αὐτοκράτειράν του, ἔτρεψε τούς εἰσβολεῖς εἰς ταπεινωτικήν ὑποχώρησιν, κατά τήν ὁποίαν οἱ ἐχθροί ἐξηναγκάσθησαν νά ἐγκαταλείψουν ὅλον τόν ἐξοπλισμόν εἰς τό πεδίον τῆς μάχης καί νά τραποῦν εἰς ἄτακτον φυγήν.
Παρά τήν πεῖναν, τήν χολέραν, τήν καμένην γῆν, τάς ἀκρίδας, τόν τῦφον καί μίαν πρωτοφανή λειψυδρίαν ποῦ ἐκεῖνο τό ἔτος ἔπληξε τήν ἄμοιρην χώραν, τά τροπαιοφόρα νέα τῆς μάχης ἐταξίδεψαν εἰς τήν Εὐρώπην καί τήν Ἀφρικήν. Συνεκλόνισαν πᾶσαν τήν οἰκουμένην.
Ένα ιστορικό και ταξιδιωτικό οδοιπορικό της Αιθιοπίας, η αληθινή ιστορία ίσως της πρώτης Ελληνίδας, που το 1867, απέδρασε από την τουρκοκρατούμενη Ρόδο, αλλά και την τραγική της μοίρᾳ, ταξιδεύοντας με σκούνες, ατμόπλοια, ποταμόπλοια, καραβάνια καμηλών και μουλαριών, με συνοδοιπόρους δουλεμπόρους, εξερευνητές, ιεραποστόλους, τυχοδιώκτες και δραπέτες φυλακών. Φτάνοντας στην Αντίς Αμπέμπα, φιλοξενείται στο παλάτι του αυτοκράτορα Μενελίκ Β΄ προκειμένου να ασχοληθεί με τη μόρφωση του νεαρού εγγονού του πρίγκιπα Λιτζ Ιγιάσσου.
Το βιβλίο Τα Κασσιόπεια με εντυπωσίασε βαθιά. Με γραφή ποιητική και με διακριτικό σαρκασμό πραγματεύεται ένα κοινότατο αλλά ελάχιστα δουλεμένο στη λογοτεχνία θέμα: Την ενδοοικογενειακή κακοποίηση, το φοβερό αποτύπωμα μιας στερητικής μητέρας προς την κόρη της. Η διαγενεακή προέλευση της μητρικής υστέρησης, η αδύναμη αντίσταση του αρσενικού-πατρικού ρόλου, η βαθύτητα και η μονιμότητα των συνεπειών μιας τέτοιας συνθήκης, η σύνδεση της κακοποίησης με την ψυχική υπερπροσπάθεια και τη χαρισματικότητα, δίνουν στο μυθιστόρημα τη δυναμική μιας σπουδαίας ψυχογραφίας. Η αφηγηματική γοητεία και οι εξωτικές αναφορές αποτελούν το υλικό που χτίζει μια βαθιά ανάλυση ενός φαινομένου που τείνει να αποκρύπτεται πίσω από τη σχεδόν εμμονική (και καθόλου αθώα τελικά) μυθοποίηση του μητρικού ρόλου. Απολαυστικό και θεραπευτικό.
toniapant 24/10/22 politeianet.gr
Την ακολουθούν οι επόμενες κόρες, εγγονές και δισέγγονες, κουβαλώντας ασυνείδητα το καταχωνιασμένο της μυστικό. Καταγράφεται η αινιγματική συμπεριφορά επτά γενεών γυναικών, σκληρή και τραυματική, καθώς ανάμεσά τους αναπαράγεται η ίδια τραγωδία μεταμφιεσμένη με άλλο ένδυμα κάθε φορά. Ένα ύπουλο μίασμα που αφορά στη σχέση μάνας και κόρης μεταφέρεται από τη μια στην άλλη, πλήττοντας όλες τους, μέχρι που ένας έρωτας εξαναγκάζει την τελευταία να αναζητήσει τη λύτρωση ξετυλίγοντας τον μίτο από την αρχή. ISBN
