290 × 190 SPINE: 8 FLAPS: 0
προτού γεννηθείς εσύ κι εγώ, πριν ακόμα γεννηθούν οι άνθρωποι και όσα γεννήθηκαν πριν από τους ανθρώπους, πολύ πολύ καιρό πριν, υπήρχε μόνο το Χάος»
Ο μύθος περιλαμβάνεται στην ύλη της Ιστορίας της Γ΄ δημοτικού. Στην έκδοση αυτή έχει εμπλουτιστεί και διασκευαστεί ώστε να απευθύνεται τόσο σε μικρότερες όσο και σε μεγαλύτερες ηλικίες. Ένα γοητευτικό ρυθμικό παραμύθι για παιδιά και ενήλικες, που έχει στόχο διασώζοντας την ποιητική διάσταση της Ησιόδειας Θεογονίας και μοτίβα της αρχαιοελληνικής τέχνης σε μια εκπληκτική εικονογράφηση!
ISBN 978-960-564-556-4 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ.: 210 64 31 108 ocelotos@ocelotos.gr www.ocelotos.gr
9 789605 645564
ΜΕΡΟΣ Ι: ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ
να συνδέσει τη σημερινή εικόνα μας για τον Κόσμο με την αρχαία παράδοση,
Η αρχ h των μyθων
Το βιβλίο αυτό στηρίζεται στη Θεογονία του Ησίοδου και συγκεκριμένα στα αποσπάσματα του αρχαίου ποιήματος που μιλούν για την κοσμογονία. Στον παρόντα τόμο θίγονται οι έννοιες του Χάους, της Γαίας και του Έρωτα, των πρώτων δυνάμεων δηλαδή, από τις οποίες δημιουργήθηκε το σύμπαν σύμφωνα με την αρχαιοελληνική αντίληψη.
ΘΕΟΓΟΝΙΑ
«Πολλά πολλά χρόνια πριν,
ΘΕΟΓΟΝ ΙΑ
Η α ρχ h τω ν μ yθω ν ΜΕΡΟΣ Ι: ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ KEIMENO: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΠΑΝΤΟΠΟΎΛΟΥ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: ΕΜΜΑΝΟΥΕΛΑ ΚΑΚΑΒΙΑ ΕΚΔΟΣΕΙΣ
ο σ ε λ ότ ο ς
0_soma_kosmogonia.indd 2
28/12/2017 10:23:02 πΟ
ΘΕΟΓΟΝ ΙΑ
Η α ρχ h τω ν μ yθω ν ΜΕΡΟΣ Ι: ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ
0_soma_kosmogonia.indd 3
28/12/2017 10:23:04 πμ
ΤΙΤΛΟΣ
Θεογονία, Η αρχή των μύθων ΜΈΡΟΣ Ι: ΚΟΣΜΟΓΟΝΊΑ ΣΥΓΓΡΑΦΈΑΣ
Ελευθερία Παντοπούλου ΣΕΙΡΑ
Παιδική Λογοτεχνία, Μυθολογία ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ
Εμμανουέλα Κακαβιά LAYOUT - DESIGN Myrtilo, graphic arts COPYRIGHT© 2017 Ελευθερία Παντοπούλου COPYRIGHT ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗΣ © 2017
Εμμανουέλα Κακαβιά ΠΡΏΤΗ ΕΚΔΟΣΗ
Αθήνα, Οκτώβριος 2017 ISBN 978-960-564-556-4 Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα.
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ:
Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ.: 210 6431108 E-MAIL: ocelotos@ocelotos.gr www.ocelotos.gr
0_soma_kosmogonia.indd 4
28/12/2017 10:23:10 πμ
ΘΕΟΓΟΝ ΙΑ
Η α ρχ h τω ν μ yθω ν ΜΕΡΟΣ Ι: ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ
KEIMENO: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΠΑΝΤΟΠΟΎΛΟΥ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: ΕΜΜΑΝΟΥΕΛΑ ΚΑΚΑΒΙΑ
0_soma_kosmogonia.indd 5
28/12/2017 10:23:14 πμ
Λίγα λόγια από τη συγγραφέα Το βιβλίο αυτό στηρίζεται στη Θεογονία του Ησίοδου που έζησε στη Βοιωτία γύρω στα τέλη του 8ου π.Χ. αιώνα. Το ποίημα μιλά για την αρχή του κόσμου και τη γέννηση θεών παλιών και νέων, μικρών και μεγάλων. Είναι εύκολο να χαθεί κανείς μες στον λαβύρινθο της Θεογονίας, καθώς περιλαμβάνει δεκάδες μύθους της αρχαίας μας παράδοσης. Ο συγκεκριμένος τόμος αρχίζει με το Χάος και τελειώνει με την απόσυρση του Ουρανού ψηλά, στη σημερινή του θέση. Ασχολείται, δηλαδή, με το τμήμα εκείνο του ποιήματος που περιγράφει την πρώτη «τακτοποίηση» του κόσμου στην τελική μορφή που μπορούν να αναγνωρίσουν τα παιδιά σήμερα. Στόχοι του βιβλίου είναι να προσεγγίσουν τα παιδιά την αρχαιοελληνική αντίληψη για τη γέννηση του σύμπαντος, να αντιληφθούν την ποιητική διάσταση του αρχαίου κειμένου και να κινητοποιηθούν ώστε να ερευνήσουν τη συνέχεια της Θεογονίας
και άλλων αρχαιοελληνικών θεμάτων που θίγονται στο κείμενο. Για τη διευκόλυνση των μικρών μας φίλων κατά την ανάγνωση, αλλά και των γονιών σε περίπτωση συζητήσεων που θα αναπτυχθούν με αφορμή το βιβλίο, είναι σκόπιμο να αναφερθούμε σύντομα σε ορισμένες έννοιες που διέθεταν κατά την αρχαία εποχή συγκεκριμένο περιεχόμενο και συνδέονται άμεσα με την κοσμική αντίληψη των αρχαίων Ελλήνων πριν τη γέννηση τη φιλοσοφίας: Στην ησιόδεια κοσμογονία αρχικά κυριαρχούν δυνάμεις. Οι αρχικές δυνάμεις είναι αυτοφυείς ή γεννιούνται μονογονεϊκά, δηλαδή χωρίς την ένωση αρσενικού και θηλυκού. Πρώτη κυριαρχούσα δύναμη είναι το Χάος. Είναι δύσκολη η περιγραφή της αρχαιοελληνικής αντίληψης για το Χάος, πάντως μπορούμε να πούμε ότι το Χάος είναι ένας σκοτεινός, απροσδιόριστος χώρος, μια άβυσσος, σε
6 0_soma_kosmogonia.indd 6
28/12/2017 10:23:15 πμ
αντιδιαστολή προς τη Γαία, τη δεύτερη δύναμη, που έχει συγκεκριμένη μορφή και προσφέρει, με τη γέννησή της, ένα βάθρο πάνω στο οποίο θα αρχίσει να διαμορφώνεται ο κόσμος, ώστε να κατοικηθεί. Η τρίτη δύναμη που εμφανίζεται στον κόσμο είναι ο Έρωτας. Ο Έρωτας της Θεογονίας είναι ο «παλαιός» Έρωτας, ο πρώτος, που οι Έλληνες τον διαχωρίζουν από τον γιο της Αφροδίτης. Η διαφορά τους είναι ότι ο πρώτος Έρωτας είναι δύναμη, μια οντότητα που δίνει ώθηση, προκαλεί τη δημιουργία, είναι η αιτία που απελευθερώνει τις δυνάμεις που κρύβει μέσα της η Γαία. Αντίθετα ο Έρως που γεννιέται αργότερα από την Αφροδίτη, όπως και ο αδερφός του ο Ίμερος, ο πόθος δηλαδή, πάντα ενώνει δύο αντίθετα, το αρσενικό και το θηλυκό, φτιάχνοντας ένα ζεύγος. Ο παλαιός Έρωτας, απεικονίζεται με άσπρα μαλλιά, είναι γέρος, γιατί είναι αρχέγονη οντότητα. Ο νέος Έρωτας έχει συνήθως τη μορφή ενός νεαρού άνδρα ή παιδιού με βέλη στη φαρέτρα του.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι ο Ησίοδος είναι ο πρώτος ποιητής που κάνει σαφή και συνειδητή αναφορά στον εαυτό του, ως ποιητή, μέσα στο κείμενό της Θεογονίας. Ξεκαθαρίζει πως όσα διηγείται του τα έχουν εξιστορήσει οι ίδιες οι Μούσες, ακολουθώντας την παράδοση που βλέπουμε και στα ομηρικά κείμενα. Όμως, εδώ έχουμε την πρώτη αναφορά στον ρόλο του ποιητικού υποκειμένου, γεγονός συναρπαστικό για εκείνη την εποχή, καθώς αποτελεί προάγγελο για το πέρασμα από τη ραψωδία στην προσωπική λυρική ποίηση. Στο τέλος του βιβλίου μπορείτε να βρείτε ένα μικρό λεξιλόγιο αρχαιοελληνικών λέξεων που αναφέρονται μέσα στο κείμενο, καθώς και ερωτήσεις για την περαιτέρω ενασχόληση των παιδιών με θέματα ή μοτίβα που παρουσιάζονται στον μύθο.
7 0_soma_kosmogonia.indd 7
28/12/2017 10:23:16 πμ
8 0_soma_kosmogonia.indd 8
28/12/2017 10:23:19 πΟ
Πολλά πολλά χρόνια πριν, προτού γεννηθείς εσύ κι εγώ, πριν ακόμα γεννηθούν οι άνθρωποι και όσα γεννήθηκαν πριν από τους ανθρώπους, πολύ πολύ καιρό πριν...
9 0_soma_kosmogonia.indd 9
28/12/2017 10:23:22 πμ
...υπήρχε μόνο το Χάος σαν ανοιχτό μεγάλο στόμα σαν σύννεφο θολό σκοτεινιασμένο
φαντάσου
σαν μια πυκνή ομίχλη δίχως τέλος που αγκάλιαζε τον χώρο πάνω-κάτω και είχε μεγάλη δύναμη.
10 0_soma_kosmogonia.indd 10
28/12/2017 10:23:33 πμ
11 0_soma_kosmogonia.indd 11
28/12/2017 10:23:42 πΟ
Σύντομα μέσα απ’ το Χάος φάνηκε η Γαία που ξεδιπλώθηκε στον χώρο πάνω-κάτω και είχε μεγάλη δύναμη κι αυτή.
12 0_soma_kosmogonia.indd 12
28/12/2017 10:23:45 πμ
13 0_soma_kosmogonia.indd 13
28/12/2017 10:23:48 πΟ
290 × 190 SPINE: 8 FLAPS: 0
προτού γεννηθείς εσύ κι εγώ, πριν ακόμα γεννηθούν οι άνθρωποι και όσα γεννήθηκαν πριν από τους ανθρώπους, πολύ πολύ καιρό πριν, υπήρχε μόνο το Χάος»
Ο μύθος περιλαμβάνεται στην ύλη της Ιστορίας της Γ΄ δημοτικού. Στην έκδοση αυτή έχει εμπλουτιστεί και διασκευαστεί ώστε να απευθύνεται τόσο σε μικρότερες όσο και σε μεγαλύτερες ηλικίες. Ένα γοητευτικό ρυθμικό παραμύθι για παιδιά και ενήλικες, που έχει στόχο διασώζοντας την ποιητική διάσταση της Ησιόδειας Θεογονίας και μοτίβα της αρχαιοελληνικής τέχνης σε μια εκπληκτική εικονογράφηση!
ISBN 978-960-564-556-4 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ.: 210 64 31 108 ocelotos@ocelotos.gr www.ocelotos.gr
9 789605 645564
ΜΕΡΟΣ Ι: ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ
να συνδέσει τη σημερινή εικόνα μας για τον Κόσμο με την αρχαία παράδοση,
Η αρχ h των μyθων
Το βιβλίο αυτό στηρίζεται στη Θεογονία του Ησίοδου και συγκεκριμένα στα αποσπάσματα του αρχαίου ποιήματος που μιλούν για την κοσμογονία. Στον παρόντα τόμο θίγονται οι έννοιες του Χάους, της Γαίας και του Έρωτα, των πρώτων δυνάμεων δηλαδή, από τις οποίες δημιουργήθηκε το σύμπαν σύμφωνα με την αρχαιοελληνική αντίληψη.
ΘΕΟΓΟΝΙΑ
«Πολλά πολλά χρόνια πριν,
ΘΕΟΓΟΝ ΙΑ
Η α ρχ h τω ν μ yθω ν ΜΕΡΟΣ Ι: ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ KEIMENO: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΠΑΝΤΟΠΟΎΛΟΥ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: ΕΜΜΑΝΟΥΕΛΑ ΚΑΚΑΒΙΑ ΕΚΔΟΣΕΙΣ
ο σ ε λ ότ ο ς