Χριστουγεννιάτικες αναμνήσεις από το χωριό του Παππού και της Γιαγιάς by Εκδόσεις Οσελότος

160 × 230 SPINE: 3 FLAPS: 70

Δ Ε Σ Π Ο Ι Ν Α Ι . Κ Α ΡΑΤ ΖΟ ΓΛΟΥ - Κ Α Λ ΑΤ Ζ Η Χ ΡΙ Σ ΤΟΥ Γ Ε Ν Ν Ι ΑΤ Ι Κ Ε Σ Α Ν Α Μ Ν Η Σ Ε Ι Σ

Η Μαρία Τρινταφύλλου γεννήθηκε στον Βόλο. Έχει σπουδάσει στον τομέα σχεδιαστών στην ειδικότητα του αρχιτεκτονικού σχεδίου. Είναι αγιογράφος και ασχολείται χρόνια με τη ζωγραφική. Έχει λάβει μέρος ε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις. Εργάσθηκε ως επιμορφώτρια ζωγραφικής σε παιδικό τμήμα στο Πολιτιστικό Κέντρο του Αγίου Γεωργίου στον Βόλο. Πρώτη της δουλειά σε παιδικό βιβλίο είναι «Η Κοραλλένια, το φεγγάρι και το μαγεμένο τραγούδι. marotriantafillou@outlook.com fb: Maria Triantafillou Art Page

ISBN 978-960-564-546-5 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr

0_cover_karatzoglou despoina.indd 1

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ο σ ε λ ότ ο ς

Η Δέσποινα Καρατζόγλου-Καλαντζή είναι Βολιώτισσα, γεννημένη στις 5 Ιουνίου 1975, πολύτεκνη μητέρα και συγγραφέας παιδικών βιβλίων. Σπούδασε δασκάλα προσχολικής αγωγής και γνωρίζει αγγλικά και γαλλικά. Πολυταξιδεμένη, κουβαλά πάντα στην ψυχή και στα γραπτά της την Ελλάδα: την ορθόδοξη πίστη, την αγάπη, την παράδοση, τα αρώματα και της μνήμες της πατρίδας της. Γράφει σε μία από τις λιγότερο διαδεδομένες γλώσσες της ευρωπαϊκής ηπείρου, αλλά οι ιστορίες της έχουν τη δύναμη να αγγίζουν την καρδιά και το μυαλό κάθε παιδιού. Απευθύνεται σε όλα τα παιδιά σαν στοργική μητέρα, όπως είναι στην καθημερινότητά της, και στοχεύει στην ανάδειξη αξιών που χρειάζεται ο σημερινός άνθρωπος για να πορευτεί στη ζωή του. Στο θαυμαστό κόσμο των ιστοριών της, το μυαλό ταξιδεύει, η φαντασία απελευθερώνεται, οι αναμνήσεις και οι μυρωδιές κατακλύζουν την ατμόσφαιρα και η ελπίδα νικά, με συνοδοιπόρο την αγάπη και την πίστη. Απολαύστε το ταξίδι. e-mail: despinekara@gmail.com

9/12/2017 11:14:01 AM

Χριστουγιεννιάτικες αναμνήσεις από το χωριό του Παππού και της Γιαγιάς

ΘΕΑΤΡΙΚΌ ΠΑΡΑΜΎΘΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΆΓΙΕΣ ΗΜΈΡΕΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΈΝΝΩΝ

0_soma_karatzoglou despoina.indd 1

9/12/2017 11:38:44 AM

ΤΙΤΛΟΣ

Χριστουγεννιάτικες αναμνήσεις

από το χωριό του Παππού και της Γιαγιάς ΣΥΓΓΡΑΦΈΑΣ

Δέσποινα Ι. Καρατζόγλου-Καλαντζή ΣΕΙΡΑ

Θέατρο, Παιδική λογοτεχνία ΕΠΙMΕΛΕΙΑ - ΔΙΟΡΘΩΣΗ

Βάσια Αντωνοπούλου ΣΚΙΤΣΑ

Αθήνα, Σεπτέμβριος 2017 ISBN 978-960-564-546-5

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας, (Ν. 2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται η καθ’ οιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση και γενικώς αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου χωρίς τη γραπτή άδεια του δικαιούχου συγγραφέα.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ:

Βατάτζη 55, 114 73 Αθήνα ΤΗΛ. : 210 6431108 E-MAIL: ekdoseis.ocelotos@gmail.com www. ocelotos. gr

2 0_soma_karatzoglou despoina.indd 2

9/12/2017 11:38:51 AM

Πρόσωπα του έργου (με τη σειρά που εμφανίζονται) Μελίνα (Αφηγήτρια) Κωνσταντίνος Ελπίδα Γιαγιά Ευγενία Σπύρος Μελιώ Παππούς Παπα-Λευτέρης Κατερινιώ Παπαδιά Μητέρα Κατερινιώς

3 0_soma_karatzoglou despoina.indd 3

9/12/2017 11:38:55 AM

4 0_soma_karatzoglou despoina.indd 4

9/12/2017 11:38:59 AM

(Από την κλειστή αυλαία ακούγεται η φωνή της Μελίνας.) ΜΕΛΙΝΑ:

Αχ... οι παλιές και όμορφες ιστορίες κοντά στο τζάκι έχουν τον τρόπο να μας ταξιδέψουν σε μέρη γνώριμα, που μπορούν να μας απελευθερώσουν από φόβους και ανασφάλειες. Υπάρχει κανείς που δε θυμάται τα ατελείωτα βράδια στο χωριό της γιαγιάς και του παππού; Καθώς τα βλέφαρα υποχωρούσαν, προσπαθούσαμε μάταια να γραπώσουμε τις τρυφερές ιστορίες της γιαγιάς, ενώ απ’ το παράθυρο βλέπαμε ένα χωριό γιορτινό, βουτηγμένο στο χιόνι. Η υπέροχη μυρωδιά του ξύλου που καιγόταν στο τζάκι κατακλύζει ακόμα τα ρουθούνια μας και μένει άφθαρτη στο χρόνο. Αλλά να, τώρα δα ένιωσα στα παιδικά μου χείλη και το ζεστό κακάο. Τι ευωδιά! Σάμπως δε μοσχομύριζε το φρεσκοψημένο βούτυρο των χιονισμένων από τη ζάχαρη άχνη κουραμπιέδων ή δε μας έσπαγαν τη μύτη κι έκαναν τα σάλια μας να τρέχουν τα γεμιστά μελομακάρονα, που ήταν τακτοποιημένα στην πιατέλα; Τι ατελείωτες εκείνες οι ώρες μέχρι να ξυπνήσουμε μες στη νύχτα για την εκκλησία. Το κρύο πολύ, μα εμείς πάντα ανυπομονούσαμε να βγούμε, για να μας καμαρώσουν όλοι με τα καλά μας ρούχα. Παγωμένη ήταν η νύχτα που ήρθε ο Χριστός στη 5

0_soma_karatzoglou despoina.indd 5

9/12/2017 11:39:00 AM

Γη, κι εμείς, με οδηγό το φεγγάρι και το Άστρο των Χριστουγέννων, πηγαίναμε να Τον υποδεχτούμε. Όλο το χωριό μαζί, μια αγκαλιά, μια πνοή, μαζευόμασταν στην πλατεία του χωριού, εκεί στου Χριστού την αγκάλη. Οι ψαλμωδίες υμνούσαν: «Δεύτε ίδωμεν, πιστοί, που εγεννήθη ο Χριστός». Οι καμπάνες χτυπούσαν τρελά, χαρούμενα… Μόνο στο χωριό ακούγονταν τόσο μελωδικά οι καμπάνες, άγγιζαν τόσο βαθιά την ψυχή μας. Έπειτα, μεταλαμβάναμε το σώμα και το αίμα Χριστού. Λόγω της πολυήμερης νηστείας, αισθανόμασταν τότε τον Κύριο μέσα μας, κι ας ήμασταν παιδιά. Ίσως, πάλι, να Τον νιώθαμε τόσο ζωντανά ακριβώς επειδή ήμασταν παιδιά… Με το χάραμα, άρχιζαν οι ευχές με τους συγχωριανούς έξω από την εκκλησία, τα γέλια, οι χαρές και η ευλογία της Γέννησης πλανιόταν, θαρρείς, σε όλη την Οικουμένη. Πώς βιαζόμασταν να γυρίσουμε στο σπίτι για να απολαύσουμε τις αθάνατες σοκολάτες γάλακτος, εκείνες με τα άνθη αμυγδαλιάς στο κόκκινο χαρτί, μα και τις παραδοσιακές λιχουδιές στον μπουφέ της γιαγιάς! Ακόμα βλέπω μπροστά μου στρωμένα τα σεμέν με τα δαντελωτά αγγελουδάκια, φτιαγμένα από τα λατρεμένα χέρια της γιαγιάς Μαριγώς. Οι γονείς μας κάθονταν στο επίσημο σαλόνι και μας καμάρωναν. Αισθανόμασταν την αγάπη τους σε κάθε κύτταρό μας. Εγώ, καθότι η μεγαλύτερη, έβαζα την κολλαρισμένη μου ποδιά και τους σέρβιρα το καφεδάκι τους, ένα φλιτζανάκι γεμάτο μεράκι και φροντίδα. Πω πω λιχουδιές! Το ωραιότερο χριστουγεννιάτικο τραπέζι το έκανε η γιαγιά… Ο παππούς όμως

6 0_soma_karatzoglou despoina.indd 6

9/12/2017 11:39:00 AM

ήταν αυστηρός: κανείς δεν τολμούσε να τσιμπήσει κάτι αν δε γινόταν πρώτα η καθιερωμένη προσευχή. «Ο Χριστός γιορτάζει σήμερα. Πρέπει να Τον δοξολογήσουμε, να Τον ευχαριστήσουμε», έλεγε ο παππούς. Και τον υπάκουαν όλοι, ακόμα κι ο μπαμπάς και η μαμά. Προσευχόμασταν, και να, το ευλογημένο γεύμα ξεκινούσε επιτέλους. Αληθινές αξίες, που δυστυχώς χάθηκαν στο πέρασμα των χρόνων. Σαν καθόμασταν στο τραπέζι, ο γλυκός μας παππούς γύριζε με τη σκέψη του στα παλιά και θυμόταν ιστορίες για την Πόλη, το διωγμό, τα βάσανα, την προσφυγιά. Έφυγαν αφήνοντας πίσω τόσα όνειρα, ολόκληρη τη ζωή τους. Η καρδιά τους όμως κατοικούσε πάντα μέσα στην Αγια-Σοφιά και, καθώς ο παππούς τα διηγούνταν, δάκρυα πικρά και πονεμένα κυλούσαν απ’ τα μάτια του. Αχ, παππού μου, με την αγαπημένη σου Πόλη, τη γεμάτη αρχοντιά και αναμνήσεις. Μακάρι να ερχόσουν ξανά για μια στιγμή, για να φιλήσω το ζαρωμένο χέρι σου. Κι η γιαγιά ας ξαναγύριζε, να κοιμηθώ στην αγκαλιά της ακούγοντας ιστορίες… Μια στιγμή μονάχα ας ήταν. Σαν σε όνειρο, να με πίσω στο χωριό, παιδάκι μικρό, μια παραμονή Πρωτοχρονιάς. Ελάτε μαζί μου σε ένα ταξίδι στο χωριουδάκι της γιαγιάς Μαριγούλας και του παππού Σπύρου, για να ανοίξει κι η δική σας η καρδιά.

7 0_soma_karatzoglou despoina.indd 7

9/12/2017 11:39:01 AM

8 0_soma_karatzoglou despoina.indd 8

9/12/2017 11:39:03 AM

Πράξη Πρώτη

(Η αυλαία ανοίγει και παρουσιάζεται το σκηνικό. Ένα σαλόνι με απλά, ξύλινα έπιπλα, τζάκι αναμμένο και το χριστουγεννιάτικο δέντρο μπροστά στο παράθυρο. Στο τραπέζι υπάρχουν πιατέλες με μελομακάρονα και κουραμπιέδες, στο πάτωμα φλοκάτη. Απέξω ρίχνει χιόνι βαρύ. Τα πέντε παιδιά, η Μελιώ, ο Κωνσταντής, η Ελπίδα, η Ευγενία κι ο Σπύρος, ντυμένα με τις πιτζαμούλες τους και χωμένα στο δέντρο, κοιτάζουν ενθουσιασμένα από το τζάμι.) ΜΕΛΙΝΑ:

Κλείνω τα κουρασμένα μου μάτια κι ο νους μου γυρίζει στο σπίτι της γιαγιάς Μαριγώς, σε αυτό το μέρος που μου φέρνει τις πιο γλυκές αναμνήσεις! Σαν χτες μου μοιάζει που καθόμασταν στο τζάκι γύρω και ακούγαμε τις ιστορίες της γιαγιάς μας κουρνιασμένοι στην ζεστή αγκαλιά της. Το χιόνι έξω κατάλευκο και πυκνό, χοντρές, κάτασπρες νιφάδες απλώνονταν στη γη, κι εγώ παρέα με τα αδελφάκια μου θαυμάζαμε για μία ακόμη φορά τα δώρα του Θεού. Σήμερα με φωνάζουν Μελίνα, με ολόκληρο το όνομά μου, μα τότε ήμουν η Μελιώ, η μεγαλύτερη από τα αδέλφια μου, τον Κωνσταντίνο, την Ελπίδα, την Ευγενία και τον μικρό μας, τον Σπυρά-

9 0_soma_karatzoglou despoina.indd 9

9/12/2017 11:39:13 AM

κο. Οι λατρεμένοι γονείς μας, η μαμά Αντιγόνη κι ο μπαμπάς Νικόλαος, συνήθως μας πήγαιναν να περάσουμε τις γιορτές στο χωριό, με τον παππού και τη γιαγιά. Ο παππούς ο Σπύρος ήταν πάντα ευγενικός και με όμορφους τρόπους, αλλά ιδίως στη γιαγιά είχε μεγάλη αδυναμία. Της μιλούσε πάντοτε γλυκά και δεν της χαλούσε χατίρι. Η ψυχή της γιαγιάς ήταν ένας ωκεανός καλοσύνης. Κακή κουβέντα δεν έβγαινε από το στόμα της, για κανέναν. Ανεξάντλητες οι αντοχές της, πρόσφερε τη βοήθειά της σε όλο το χωριό. Ήταν η παραδοσιακή αυστηρή και συνάμα ευαίσθητη γιαγιά και φρόντιζε να είναι πάντα δίκαιη. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ: Μα δείτε πόσος κόσμος πάει κι έρχεται! Κι είναι όλοι φορτωμένοι δώρα και γλυκά! ΕΛΠΙΔΑ: Φυσικό είναι. Στις δώδεκα αλλάζει ο χρόνος! ΓΙΑΓΙΑ: (Μπαίνει στο δωμάτιο κρατώντας έναν δίσκο με έξι κούπες.) Μελιώ, Κωνσταντή, Σπυράκο, βγείτε από κει πέρα. Ελπίδα κι Ευγενία, ελάτε να με βοηθήσετε. (Η Ελπίδα κι η Ευγενία σπεύδουν να πάρουν από μια κούπα.) Έτοιμο το ζεστό μας κακάο. Ποιος θέλει να ακούσει μια ιστορία; ΠΑΙΔΙΑ: (Όλα μαζί.) Εμείς! Εμείς! ΓΙΑΓΙΑ: Ωραία, λοιπόν. Ελάτε να καθίσουμε εδώ δα. (Δείχνει γύρω της και τα παιδιά βολεύονται στις θέσεις τους.) Αυτό το βράδυ θα μας κρατήσει συντροφιά ένας σπουδαίος άνθρωπος, που η ζωή του είναι παράδειγμα για όλους μας. ΕΥΓΕΝΙΑ: (Πετάγεται γελαστή.) Ξέρω, ξέρω, γιαγιά! Λες για τον Άγιο Βασίλη που μας φέρνει τα δώρα, ε; ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ: (Με ύφος περισπούδαστο) Αυτά είναι ψέματα!

10 0_soma_karatzoglou despoina.indd 10

9/12/2017 11:39:13 AM

Θα σου πω εγώ ποιος τα φέρνει τα δώρα: η μαμά και ο μπαμπάς. ΕΥΓΕΝΙΑ, ΕΛΠΙΔΑ, ΣΠΥΡΟΣ: (Έκπληκτοι και τρομαγμένοι) Όχι! Όχι! ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ: (Με πείσμα) Ναι, ναι! Όταν μας παίρνει ο ύπνος, κατεβαίνουν σιγά σιγά στο υπόγειο όπου τα έχουν κρυμμένα, τα παίρνουν και τα αφήνουν κάτω από το δέντρο! Το πρωί, φυσικά, παριστάνουν τους ανήξερους, κι έτσι είμαστε όλοι χαρούμενοι. ΕΛΠΙΔΑ: (Νευριασμένη) Άντε, μωρέ Κωνσταντή, όλο πλάκες μας κάνεις! Να, η γιαγιά θα μας πει. Έλα, γιαγιά, πες μας όλη την αλήθεια. Τα δώρα μας δεν τα αφήνει ο Άγιος Βασίλης, ένας γλυκός, παχουλός παππούλης με κόκκινα ρούχα και άσπρα γένια; ΓΙΑΓΙΑ: (Γελαστή) Μη θυμώνετε, κι ελάτε να σας πω τι γίνεται με τον Άγιο Βασίλη που είναι χοντρούλης με κόκκινα ρούχα και άσπρα γένια, όπως επίσης και για τον Μέγα Βασίλειο, που είναι λεπτούλης και με μαύρα γένια. ΣΠΥΡΟΣ: Δηλαδή, είναι δύο και όχι ένας; (Ξεφυσάει.) Και με το γράμμα που του έστειλα για το τρενάκι μου τι θα γίνει; Δε θα μου το φέρει; (Το ξανασκέφτεται.) Κι αν το φέρει, ποιος από τους δύο θα είναι, γιαγιά; (Δείχνει μπερδεμένος.) ΓΙΑΓΙΑ: Ένα ένα, Σπυράκο, μην ανησυχείς. Καλά μου παιδάκια, σήμερα θα σας πω για έναν άγιο που η Εκκλησία μας τον ονόμασε και Μέγα κι αύριο έχουμε την τιμή να γιορτάσουμε τη μνήμη του. ΜΕΛΙΩ: (Χαρούμενη.) Ναι, ναι! Ο Μέγας Βασίλειος! (Στρώνονται όλοι κάτω, στη ζεστή και μαλλιαρή φλοκάτη, και βάζουν στη μέση τη γιαγιά.) ΓΙΑΓΙΑ:

Λοιπόν, στα πολύ παλιά τα χρόνια, γύρω στο 330

11 0_soma_karatzoglou despoina.indd 11

9/12/2017 11:39:14 AM