SPRAWDZAM Nadmiarowe zgony

# SPRAWDZAM

Nadmiarowe zgony

MA£GORZATA SOLECKA

W połowie czerwca Eurostat podał najnowsze, kwietniowe, dane na temat nadmiarowych zgonów w Unii Europejskiej. W porównaniu ze średnią z lat 2016–2019 liczba takich zgonów wzrosła o 10 proc. Polska plasuje się niemal w unijnej średniej (11 proc.), ale powodów do optymizmu brak.

Rozpiêtoœæ miêdzy poszczególnymi krajami cz³onkowskimi jest ogromna: Szwecja odnotowa³a ujemny wskaŸnik zgonów nadmiarowych w kwietniu (-5 proc.), Grecja – wy¿szy a¿ o 28 proc. Blisko granicy 20 proc. znalaz³y siê m.in. Irlandia i Austria. Na tym tle nasze 11 proc. wygl¹da ca³kiem nieŸle. Jednak trzeba na nie spojrzeæ szerzej, przez pryzmat ostatnich ju¿ ponad dwóch lat. Od jesieni 2020 r. Polska w kolejnych falach osi¹ga³a poziom nadmiernej liczby zgonów 2,5 razy, a nawet blisko trzykrotnie wy¿szy ni¿ unijna œrednia. Z danych Eurostatu i OECD wynika, ¿e Polska ma jeden z najwiêkszych wœród krajów wysokorozwiniêtych wskaŸników nadmiarowej umieralnoœci. Minister zdrowia Adam Niedzielski od pewnego czasu – w ostatnich tygodniach zw³aszcza – dobitnie powtarza tezê, ¿e odpoMiesiêczna nadmierna œmiertelnoœæ

Procent dodatkowych zgonów w porównaniu ze œrednimi miesiêcznymi zgonami w latach 2016–2019 wiedzialni za nadmiern¹ liczbê zgonów s¹ sami Polacy. Jego zdaniem z przeanalizowanych (przez urzêdników Ministerstwa Zdrowia oraz NIZP PZH PIB) danych wynika, ¿e tak du¿a liczba nadmiarowych zgonów jest „spowodowana z³ym stanem zdrowia Polaków, a nie ograniczon¹ dostêpnoœci¹ pomocy lekarskiej w trakcie pandemii”. Z³y stan zdrowia zaœ, znów, nie jest win¹ niedoskona³ego systemu ochrony zdrowia, ograniczonej dostêpnoœci œwiadczeñ, tylko z³ymi nawykami zdrowotnymi, zaniedbaniami w profilaktyce, unikaniem badañ etc. Orê¿ do rêki ministrowi w³o¿yli zreszt¹ sami obywatele, nie kwapi¹c siê do udzia³u we flagowym programie Profilaktyka 40 Plus (wed³ug danych MZ wziê³o w nim udzia³ do tej pory oko³o 600 tys. z 20 mln uprawnionych). Minister mówi o koniecznoœci zmiany paradygmatu, og³asza przed³u¿enie programu dla 40+ i wzmocnienie medycyny pracy. I, jak¿eby mog³o zabrakn¹æ tego elementu, powo³uje zespó³, którego zadaniem bêdzie analiza sytuacji zdrowotnej ludnoœci w czasie pandemii oraz ocena jej konsekwencji zdrowotnych. W sk³ad zespo³u wchodz¹ wy³¹cznie urzêdnicy resortu i instytucji podleg³ych Ministerstwu Zdrowia. I ju¿ dziœ mo¿na postawiæ dolary przeciw orzechom, ¿e wszystkie tezy ministra znajd¹ potwierdzenie w raporcie. Niezale¿ni eksperci mówi¹ jednak, ¿e choæ obci¹¿enia zdrowotne spo³eczeñstwa (nie tylko polskiego, w gorszym stanie zdrowia od spo³eczeñstw Europy Zachodniej i Po³udniowej jest wiêkszoœæ mieszkañców dawnego bloku komunistycznego) z pewnoœci¹ mia³y znaczenie dla przebiegu pandemii, kluczowe dla bilansu zgonów s¹ zupe³nie inne czynniki. Po pierwsze, b³êdy w walce z pandemi¹ (odwo³anie zagro¿enia latem 2020 r. z przyczyn politycznych i zmarnowany czas, który powinien zostaæ przeznaczony na przygotowanie do jej kolejnych fal, pochopna decyzja o otwarciu niegotowych do dzia³ania w warunkach pandemii szkó³, b³êdna strategia testowania og³oszona przez Adama Niedzielskiego na pocz¹tku wrzeœnia 2020 r. – ¿eby wymieniæ tylko te, które zaowocowa³y potê¿n¹ fal¹ zaka¿eñ i zgonów jesieni¹ 2020). Po drugie, Ÿle zaprojektowany program szczepieñ, co prze³o¿y³o siê na jeden z najni¿szych w UE poziomów zaszczepienia. Po trzecie, fatalne prawodawstwo i komunikacja, które uniemo¿liwi³y egzekwowanie stosowania œrodków bezpieczeñstwa (maseczek, limitów itd.). To, ¿e eksperci maj¹ racjê, a nie minister (lub wiêcej racji ni¿ on), obrazuj¹ wykresy zgonów nadmiarowych. W Polsce wypiêtrzaj¹ siê one trzykrotnie, osi¹gaj¹c wartoœci 2,5–3 razy wiêksze ni¿ unijna œrednia. Skumulowane w czasie zgony s¹ nastêpstwem bardzo wysokiej liczby zaka¿eñ, której nikt – ani w³adze, ani spo³eczeñstwo – nie mog³o (lub nie chcia³o) zapobiegaæ. Ani nawet o niej wiedzieæ, bo niby sk¹d, skoro w testowaniu siêgnêliœmy dna. A konkretnie –99. miejsca w œwiecie (z wynikiem nieco ponad 964 tys. testów na 1 mln mieszkañców, gdy wskaŸnik minimum 1 mln testów zanotowa³o 97 krajów œwiata).