OKRA-magazine mei 2014

okra maandblad van OKRA, verschijnt niet in januari en augustus

MEI -jaargang 47 nr. 4

magazine

Gepassioneerd door

Monika van Paemel:

radio

‘Een roman hoeft niet echt te zijn, wel waarachtig’

Blankenberge,

parel van de belle époque

Een elektronische scooter?

Kom en ontdek het aanbod in Thuiszorgwinkel.

De Thuiszorgwinkel heeft een ruim aanbod aan scooters en bijhorende accessoires.

De Thuiszorgwinkel is niet gebonden aan merken of leveranciers.

Daarom kunnen wij je altijd de beste oplossing bieden.

Onze garantie? Kwaliteit voor een gunstige prijs.

Bij de Thuiszorgwinkel natuurlijk!

ACTIES SCOOTERS

Onze erkende verstrekkers kennen de scootermarkt perfect.

Thuiszorgwinkel staat garant voor deskundig advies, gebaseerd op een schat aan ervaring.

Een eigen hersteldienst zorgt ten slotte voor een uitstekende dienst na verkoop. Ga dus zeker eens langs in de Thuiszorgwinkel voor meer informatie.

van 1 t.e.m. 31 mei 2014

-15%

Adressen zie website of bel naar 015 28 61 36.

Tijdens de actieperiode geldt er 15% korting op alle scooters.

Maak vrijblijvend kennis met onze ruime keuze.

Je kan kiezen uit compacte, gemakkelijk meeneembare scooters of scooters voor verre verplaatsingen.

Kom zeker eens langs voor een testrit!

Mannelijke incontinentie Incontinentie of ongewild urineverlies is een probleem dat heel veel voorkomt.

Ouder worden is een belangrijke oorzaak: één op de tien mannen boven de 60 jaar en bijna 25% van de mannen ouder dan 80 hebben dergelijke problemen.

Bij urineverlies bestaan er 2 groepen hulpmiddelen.

Absorberend materiaal of luiers door de superabsorberende korrels, die de urine snel opnemen en vasthouden, kunnen deze verbanden of broekjes veel urine absorberen en blijven ze droog aanvoelen.

www.thuiszorgwinkel.be

Condoomcatheters Een condoomcatheter of externe catheter is een zachte huls die net als een gewoon condoom over de penis wordt afgerold, maar die op de huid kleeft en dan wordt verbonden met een urine-opvangzak.

Voordelen van dit systeem zijn: • • • • •

geen tussentijdse verschoningen je kunt de urinezak op elk toilet ledigen het is een gesloten systeem dat huidvriendelijk en discreet is opstaan ’s nachts hoeft niet meer nare geurtjes worden vermeden

In de Thuiszorgwinkel kun je steeds terecht voor een juiste keuze van het materiaal. Wil je meer informatie omtrent de condoomcatheters, dan kun je terecht bij onze bandagisten, die je de nodige informatie zullen geven.

Hiervoor is er een aparte spreekkamer voorzien, zodat je je vragen in alle discretie kunt stellen.

EDITO

Blauwe regen

Z

Ze hangen er overvloedig bij. Wellustig was eigenlijk het eerste woord dat in me opkwam, maar dat durf ik zo niet meteen in de eerste zin schrijven. Wellustig dus, de van licht tot donkerpaars gekleurde trossige bloemen. En ze staan in mijn twaalf-vierkantemeter-grote-stadstuin. ‘Het is fijn te genieten van de kleine dingen’ schreef iemand op mijn Facebookpagina waar ik de foto deelde.

Maar voor mij is dit net het grote van het leven.

Als kind al droomde ik ervan om naar Italië op vakantie te gaan. Toen ik eindelijk de leeftijd en het gespaarde geld had, was uiteraard de eerste bestemming la dolce Italia. De liefde zou nooit meer overgaan. Nog meer dan van het land was ik weg van de blauwe regen. En ik wist, op een dag zal ik een tuin hebben met een blauwe regen. Mijn pad liep grilliger dan verwacht en het huis met tuin liet op zich wachten. Maar vijfentwintig jaar later is het zover.

Nu bloeit hij dus. Eventjes kijken en ik word op slag gelukkig. Tot in het diepst ontroerd. Zeker omwille van het uitgestelde verlangen. Maar vooral omdat na de winter, als alles doods lijkt en je bijna denkt van ‘dit komt nooit meer goed’, de blaadjes verschijnen, de knoppen komen en de bloemen bloeien. Zelfs met een gebrek aan groene vingers groeit de plant vanzelf. Dan weet ik, hoe diep ik ook in de put kan zitten, hoe weinig uitkomst ik ook zie, het komt goed. Het komt goed vanuit mijn binnenste, door wie of wat ik ten diepste bent. En met dit vertrouwen, overvalt me ook meteen mijn nietigheid in het universum. Want niets is mijn verdienste aan het groeien van de blauwe regen. Ik heb geplant en bewaterd. De rest kwam vanzelf. Dat ene Bijbelse zinnetje blijft maar door mijn hoofd denderen. ‘Je bent verantwoordelijk voor het zaaien, niet voor het oogsten’.

‘Je bent verantwoordelijk voor het zaaien, niet voor het oogsten’.

Als ik me weer eens opwind omdat ik zo weinig kan veranderen aan wat ik vind dat er mis gaat; als ik het weer eens wil opgeven omdat mensen mijn mening niet delen dan denk ik: ‘alleen maar zaaien Katrien’. 25 mei trekken we naar de stembus.

Al van de eerste keer dat ik mocht stemmen, vind ik de dag van de verkiezingen een heugelijke dag. Ik voel me belangrijk omdat ik mag bijdragen - hoe klein ook - aan hoe de samenleving er moet uitzien.

Je stem uitbrengen is als zaaien en hopen op een mooie blauwe regen.

Ik wens het je toe.

PS: Dit is het tweede nummer van OKRA-magazine in een nieuw kleedje.

Wat vind je er van?

Laat het weten aan Chris (chris.vanriet@okra.be of 02 246 44 37).

n e i r t a K

✤ Katrien Vandeveegaete

3

4

47

Achter de authentieke paravent zit je steeds uit de wind.

5

6 OKRA-ZINGEVING Niets gaat verloren

8 STANDPUNT

OKRA wil wegen op het beleid

10 IK VIND DE AARDE LEUK ‘Samen kweken, delen en eten’

12 OKRA-ZINGEVING Brief aan Franciscus

14 OKRA-REIZEN Sla je vleugels uit!

16 PRIKKERTJES 17 OVER WAT TELT

‘Een beetje schrijven, dat gaat niet’

22 CULTUUR

De eenzame dromer Wat kwam erna?

Wat oorlog achterliet Caveman wordt papa The invisible woman

28 INTERIEUR

Klaar voor de zomer

30 NIEUWE TECHNOLOGIEEN Apps voor tablets

32 MIJN EERSTE KEER

Mensen zijn mijn grote liefde

34 GEZONDHEID

Eet genoeg en gevarieerd

Het mooiste compliment: iemand die me zei: ‘ik word graag wakker met je stem’.

36 MET DE KLEINKINDEREN

Welke groenten eten we vandaag?

38 INFO

Index is uniek systeem

40 DE KEUZE VAN LIESBET WALCKIERS De Groote Oorlog

12 32

42 IK WEET NOG HOE HET WAS Zoveel dat we niet begrijpen

44 MENU

Lekker met de kids!

47 UIT

Op zoek naar de verdwenen grandeur

50 KRUISWOORDRAADSEL 52 LEDENVOORDEEL 53 EEN GREEP UIT DE REGIONALE ACTIVITEITEN

Wil jij je ook abonneren op OKRA-magazine, bezorg je naam en adres aan Chris Van Riet, Postbus 40, 1031 Brussel of chris.vanriet@okra.be.

Een jaarabonnement kost 20 euro.

Algemeen secretariaat | www.okra.be | secretariaat@okra.be | www.okrasport.be | www.okrazorgrecht.be | 02 246 44 41 OKRA-ZORGRECHT | Postbus 40 | 1031 Brussel | zorgrecht@okra.be | 02 246 57 72 (van 8 tot 12 en van 13 tot 16 uur, vrijdag van 8 tot 12 uur) | www.okrazorgrecht.be. Ook op Facebook.

OKRA-magazine Ledenmagazine van de grootste beweging voor 55+. OKRA, trefpunt 55+: Open, Kristelijk, Respectvol en Actief. Je ledenmagazine zit boordevol OKRA-leven, niet te missen info, lifestyle, cultuur, ontspanning, ledenvoordelen…

Vertel wat je ervan vindt aan Chris Van Riet 02 246 44 37, chris.vanriet@okra.be.

OKRA-magazine ledenmagazine van OKRA vzw • PB 40, 1031 Brussel • 02 246 44 37 • fax 02 246 44 42 • www.okra.be, magazine@okra.be Redactie Nele Joostens • Chris Van Riet • Katrien Vandeveegaete Redactieraad Herman De Leeuw • Niek De Meester • Nic Fruru • Piet Hendrickx • Jos Lacroix • Hilde Masui • Dirk Van Beveren • Jan Vandecasteele • Hugo Verhenne Verantw. uitgever Jan Vandecasteele • Vier Uitersten 19, 8200 Brugge Vormgeving Gevaert graphics nv Coverbeeld Violet Corbett Brock Druk Corelio Printing, Erpe-Mere Reclameregie Publicarto • Sylvain Van Der Guchtlaan 24 • 9300 Aalst • 053 82 60 80 • fax 053 82 60 90 • com@publicarto.be Oplage: 165 541 exemplaren Zonder schriftelijke toestemming van de uitgever mag geen enkele tekst of illustratie geheel of gedeeltelijk worden gereproduceerd. Advertenties vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de uitgever.

Het juninummer verschijnt uiterlijk op 28 mei 2014.

OKRA-magazine, trefpunt 55+ is aangesloten bij de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers.

Je kan OKRA-magazine ook lezen via okra.be.

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

6

OKRA-zingeving

Johan Maes (59) is als psychotherapeut gespecialiseerd in trauma’s, hij geeft opleidingen aan hulpverleners en hij schrijft.

“Dat je leven na een groot verlies als een vaas in scherven valt, geeft je twee mogelijkheden: je kan met de scherven iets nieuws creëren of je kan ze weggooien en verbitterd achterblijven.”

“I

Niets gaat verloren

k had een broer met een zware handicap die stierf toen hij zeven was.

Ik was twaalf en de oudste van drie.

Mijn ouders hebben het verlies van hun kind omgezet in sociale en politieke actie ter bescherming van kinderen met een handicap. Ik zag niet zoveel emotie maar hun engagement gaf mijn broertjes’ dood wel betekenis. ‘Wie niet door de pijn heen gaat, krijgt de klop achteraf’, zegt men. Dat is een mythe. Net zomin als je zoiets moet aanvaarden, verwerken, loslaten en afronden. Rouwen doe je je hele leven lang. Het is als eb en vloed. Soms in alle hevigheid, dan weer deemstert het weg.

Het is belangrijk dat je je het rouwen eigen maakt, zonder erin te verzinken. Dat je zoekt wat dit verlies kan betekenen.”

Openen en sluiten “Alles in ons leven is openen en sluiten.

Zo ook het verlies van een dierbare. Het is de confrontatie aangaan en er terug van weggaan. Als groot verdriet je overspoelt, moet je kunnen praten, huilen, boos zijn, foto’s bekijken, vertellen. Maar je moet je er ook van kunnen afsluiten, jezelf afschermen. En het leven terug oppakken en herschikken zonder je dierbare. Vaak herleiden we rouw tot pijn en verdriet.

Maar er zijn moeilijkere emoties zoals angst, schaamte of schuld. Toch heb je ook positieve emoties. Toen mijn broertje stierf, was ik opgelucht dat de wereld verder ging. Vaak is er het plezier van mooie herinneringen. Het feit dat hij niet heeft moeten afzien. Zelfs bij zelfdoding kan het dat mensen opgelucht zijn, terwijl ze zeggen: ik durf dat bijna niet voelen.”

“Ik ga erg in tegen het loslaten. Hoe kan je een moeder vragen haar overleden kind los te laten? Ze moet afscheid nemen van het dode lichaam maar ze blijft tot aan haar dood moeder van haar kind.

Die band blijft, ze hoeft dat niet los te laten. Ze mag naar het graf blijven gaan.

Ze mag over haar kind blijven vertellen.

Ze mag dromen dat haar kind afstudeert en ze mag verdrietig zijn omdat ze geen kleinkinderen zal hebben. De relatie blijft maar wordt anders.”

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

7

Ontdekken wie je kan worden “Zelf verander je ook. Je kan met de scherven van verdriet iets nieuws creëren of je kan ze weggooien en verbitterd achterblijven. Ik zeg niet dat de dood van een kind zinvol is (dat is het niet!) maar je kan je leven wel opnieuw zin geven.

Initiatief nemen zodat uit dat verlies iets goeds voortkomt. Je kan nieuwe waarden ontdekken, je leven verdiepen. Dat is de ene kant. Aan de andere kant heb je mensen die echt gebroken zijn. Hun identiteit ligt in duizend stukken, hun wereldbeeld gaat de mist in. Ze zijn beschadigd en gekwetst, weten niet meer wie ze zijn. Allebei de kanten zijn in meer of mindere mate bij iedereen aanwezig.

Opnieuw ‘de oude’ worden kan niet. Maar je kan wel evolueren.”

Door de knieën “Naar woorden zoeken, helpt. Maar bij een traumatisch verlies als de dood van een kind heb je geen taal. Een mooie spreuk is: ‘als de ziel pijn heeft en er is geen taal, dan spreekt het lichaam.’

Er zijn mensen die letterlijk door de knieën gaan, niet eens meer kunnen rechtstaan.

Aan hun knie is niets te vinden maar ze kunnen het verlies niet dragen.

Het lichaam geeft aan dat iets gebroken of weg is. Oude trauma’s kunnen dan boven komen. Een vrouw die een vriend had verloren die voor haar een vaderfiguur was, voelde in dat verlies hoe haar echte vader haar als kind in de steek had gelaten.”

“Het lichaam onthoudt alles. Belangrijk is dat mensen uit hun innerlijke bronnen, vaardigheden en kennis kunnen putten.

Er zijn er die van thuis uit veilig gehecht zijn maar er zijn er ook die beschadigd zijn, fysiek of psychisch. Je hebt er die meer in de herstelkant gaan en hun leven herschikken en je hebt er die in de verlieskant gaan. Veel hangt uiteraard ook af van wie sterft, of dat een kind of een oude grootvader is. Maar hoe je ook rouwt, het is goed. De ene zal woorden geven aan zijn verdriet en dat inschrijven in zijn grote levensverhaal, een ander zal de tuin omspitten en nieuwe planten en bloemen laten groeien, nog een ander zal hard werken en zich engageren en nog een ander zal opruimen – ook in zichzelf.”

Uit elkaar “Niet alleen de dood brengt verlies mee.

Een echtscheiding of je werk, je idealen of dromen verliezen, kan veel ingrijpender zijn en een complexer rouwproces kennen dan een overlijden. Bij een echtscheiding zijn mensen vaak erg bezig met het juridische, het financiële en de afspraken rond de kinderen. Dan blijft er weinig plaats voor het afscheid. We hebben daar ook geen symbolen en rituelen voor.

Mensen slaan het rouwen over, terwijl ze toch een poos het leven hebben gedeeld.

Als je scheidt, neem dan ook tijd voor je (ex-)partner en groei daarin. Het vermijdt dat je later gaat vechten.”

“Ook verzorgenden, hulpverleners en opvoeders moeten tijd maken voor zichzelf. Elke emotionele draagkracht kent zijn limieten. Belangrijk is dat je goed voor jezelf zorgt en je grenzen kent en respecteert. Dat je voldoende rust, sport, leest, een luisterend oor vindt. Zorg goed voor je lichaam, je emoties en je ziel. Je beweegt je altijd op de grenzen van het leven en dus moet je zelf ook gevoed zijn, het leven betekenis kunnen geven, geloven in de kracht van mensen en de perspectieven van het leven. Spiritualiteit is als een verbinding met het diepere in mezelf, is met wat ik aan talenten en kracht heb gekregen bijdragen tot het geheel, is een geloof in iets dat het mens zijn overstijgt. Ik leer veel van mensen die in therapie komen.

Soms luister ik bescheiden en vol bewondering naar wat ze aankunnen.

‘Niets gaat verloren’, zei iemand met veel mildheid bij een zelfdoding. Met zulke zin ga ik aan de slag.”

‘Spiritualiteit is als een verbinding met het diepere in mezelf, is met wat ik aan talenten en kracht heb gekregen bijdragen tot het geheel, is een geloof in iets dat het mens zijn overstijgt.’

“Mensen verdienen veel mededogen en mildheid, geen oordeel of veroordeling.

We kunnen ons niet voorstellen wat de psychische pijn van mensen is. Ik gebruik vaak het zinnetje: ‘eerst eren, dan corrigeren.’ Onze maatschappij oordeelt.

Verlies maakt inactief, doet je in jezelf kruipen, soms verdwijnen. Laat ons mensen eren in hun pijn en verdriet opdat ze terug de kracht zouden vinden om in actie te komen en voort te doen. Elk op zijn manier.”

Tekst Dominique Coopman Foto’s Lieven Van Assche

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

8

standpunt

wegen

OKRA wil

op het beleid

Het hoeft geen betoog dat de verkiezingen van eind deze maand van groot belang zijn. Voor het eerst worden er op dezelfde dag vertegenwoordigers gekozen op Vlaams, federaal en Europees vlak.

Vlaanderen krijgt beduidend meer bevoegdheden, zeker wat materies betreft die ouderen aangaan. Het Europees beleid grijpt als maar ingrijpender in op de eigen wetgeving of die nu Vlaams of federaal is. Vandaar dat een grote ouderenvereniging als OKRA opnieuw veel energie stak en nog zal steken in het bekendmaken en opvolgen van haar aanbevelingen voor de toekomstige beleidsverantwoordelijken. OKRA is dat aan zichzelf verplicht net omdat ze een vereniging is waar de ouderen zelf het laatste woord hebben. Haar duizenden vrijwilligers zijn actief tot in de kleinste uithoeken van Vlaanderen en Brussel. Zij bewijzen dat ze door hun inzet, hun gevoel van rechtvaardigheid en solidariteit, hun streven naar verbondenheid, hun respectvol omgaan met elkaar, hun duizenden maandelijkse contacten, de echte woordvoerders zijn van wat leeft bij de ouderen zelf, bij de OKRAleden, hun gezin en hun familie. Samen dragen én nemen ze verantwoordelijkheid voor een warme samenleving met aandacht voor zij die minder kansen hebben. Voor een samenleving waar mensen die om een of andere reden door de mazen van het net vallen, kunnen rekenen op een goed uitgebouwde sociale zekerheid.

Besparingen zullen leiden tot beleidskeuzes.

Daar kunnen en mogen gepensioneerden niet het slachtoffer van worden.

Elke stem telt Is dat de bril waardoor we straks gaan kijken bij de beoordeling van alle partijprogramma’s? Is dat niet de grote verantwoordelijkheid om los van slogans, niet gestaafde verkiezingsbeloften, gebekvecht alom, de welbewogen keuze te maken wie onze stem krijgt? Is dat ook niet het verhaal dat we vanuit onze rijke levenservaring en sociale bewogenheid moeten blijven uitdragen: dat elke stem belangrijk is. Daarom zijn we blij dat op meer en meer plaatsen ouderen die minder mobiel zijn hun stem kunnen uitbrengen in hun onmiddellijke woonomgeving. In het vorige OKRA-magazine vond je de voornaamste accenten uit het memorandum dat OKRA ter gelegenheid van de verkiezingen heeft opgemaakt: een toereikend inkomen voor alle gepensioneerden door de garantie van het wettelijk pensioen, voldoende middelen voor de verdere uitbouw van de ouderenzorg met inspraak van de ouderen zelf, een mobiliteit gekoppeld aan duurzaamheid die het sociale leven van de ouderen bevordert, de garanties voor de overheidsondersteuning van het verenigingsleven. OKRA heeft ondertussen haar memorandum bezorgd aan politieke partijen en aan verantwoordelijken van het sociaaleconomische middenveld. We wachten op inhoudelijke reacties eerder dan op de beleefdheidsformule: ‘we hebben uw memorandum goed ontvangen’. Er staat immers veel op het spel. Het alom weerklinkend adagio van ‘besparingen’ zal ongetwijfeld moeten leiden tot beleidskeuzes. En daar kunnen en mogen de gepensioneerden niet het slachtoffer van worden.

Na de verkiezingen zal OKRA de onderhandelingen zeer aandachtig volgen om daarna met een kritisch oog de beleidsverklaringen te bestuderen.

Jan Vandecasteele Algemeen secretaris OKRA

© Jürgen Doom

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

InspIratIedagen van donderdag 1 mei tot en met maandag 12 mei

gratIs* vaatwas twv € 1500,-

&

10% kortIng op BBQ keukenelementen van Boretti

n eeWIN

kOffIEDEGustAtIE MEt DOvy-WAfEls Zondag 4 mei Zaterdag 10 mei Zondag 18 mei telkens van 14u - 18u

Wij maken úw keuken!

Open op zondag gesloten op woensdag www.dovy.be OPEN OP DONDERDAG 1 MEI

Aalst │ Doornik │ Grimbergen │ Hasselt │ Herent │ Ieper │ Maasmechelen │ Maldegem │ Mechelen │ Oostakker │ Roeselare │ Schoten │ Sint-Niklaas │ Sint-Genesius-Rode │ Turnhout │ Waregem │ Zuienkerke *

Actie geldig van 1/05/2014 tot en met 31/05/2014. Voorwaarden -> vraag er naar in één van onze toonzalen. Actie niet cumuleerbaar met andere acties

**

Richtprijs = Inclusief levering & plaatsing, excl. toestellen, excl. BTW en met laminaten werkblad.

10

ik vind de aarde leuk Al heeft hij thuis een eigen moestuin, in de volkstuintjes van Peer voelt Maurice Schreurs zich helemaal openbloeien.

“Hier is altijd wel iemand aan de slag, je kan je zorgen én kennis hier delen.”

‘Samen kweken, delen De volkstuintjes van Peer bestaan al decennia maar leden lang een kwijnend bestaan.

Maurice Schreurs: “We hebben het complex grondig gerenoveerd. Bomen verwijderd zodat er meer licht kwam, het terrein geëffend en in percelen verdeeld. Meer dan vijfduizend paaltjes gingen de grond in en we bevestigden tienduizend schroeven. We bouwden ons tuinhuis met voor iedere huurder een materiaalhok, een droogtoilet en een ruimte om samen te zitten. En we legden een groendak aan. Alles hier is ecologisch, de afsluitingen, het toilet en zelfs de zitbanken zijn uit ecologisch verantwoord materiaal vervaardigd.”

Hoe groeide je interesse voor volkstuintjes?

Maurice Schreurs: “Mijn vader had ook een groentetuin, de groene vingers heb ik van thuis meegekregen. Bovendien ben ik kok, ik hecht veel belang aan gezonde én lekkere producten.

Bij mij thuis kweekte ik al groenten maar ik vond dit zo’n mooi complex dat ik er graag mijn schouders onder zette. De gronden liggen midden in het centrum, in een woonwijk. De tuinen mochten niet verloren gaan vond ik. Ik ben dan met de gemeente gaan samen zitten en heb sponsors gezocht. Na drie jaar hard werken, konden we in 2009 heropstarten. Nu ben ik enorm trots op deze plek.”

Hoe gaat de volkstuin hier in zijn werk?

“We hebben zeventien percelen en ongeveer evenveel huurders. Enkele mensen gebruiken twee percelen. We hadden een wachtlijst maar op dit moment staat daar niemand op. De meeste mensen wonen vlak in de buurt. De huurders zijn van uiteenlopende leeftijden. Er zijn veel ouderen maar ook een jongen van twaalf heeft hier zijn stuk grond. Hij is erg gebeten door zijn groenten. Iedereen kweekt zo ecologisch mogelijk. Bij elk perceel hoort trouwens ook een compostbak. Enkele pompen zorgen voor grondwater. Een keer per maand organiseren we een infoavond over allerlei problemen waarmee je in de tuin geconfronteerd kan worden. Telkens bieden we de meest ecologische oplossing aan. Maar de

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

11

en eten’ avonden gaan verder. Zo leerden we ook een insectenhotel te maken zodat we nuttige insecten aantrekken. En we kregen uitleg over zalven die we kunnen produceren van onze kruiden.”

Welke groenten kweek je zelf?

“Ik kweek vooral oude variëteiten en vergeten groenten zoals oerprei, pastinaak, schorseneren, yakon - dat is familie van de dahlia, eeuwig moes, aardpeer, bloedzuring en Egyptische ajuin. Ook mierikswortel, aardappelen en lava vind je bij mij. Thuis kweek ik nog tomaten. Ik selecteer de variëteit die ik kweek altijd zorgvuldig. Heb ik geen bestrijdingsmiddelen nodig en krijg ik toch een mooie oogst? Dat zijn de belangrijkste criteria voor mij. Ik ga in Nederland en Engeland op zoek naar oude variëteiten. Daar hebben ze uitgebreide zaadbanken van oude soorten. In België hebben ze die niet zo goed bewaard. Zo tikte ik in Engeland een oude aardappelvariëteit op de kop. Het is een heel lekkere soort met een lichtgele schil met daarop rode vlekjes. Vroeger dachten vele mensen dat de knol ziek was maar dat was niet zo. Daardoor raakte de variëteit vergeten maar nu wordt hij opnieuw gewaardeerd.”

Hoe ziet je seizoen eruit?

“In januari spit ik mijn perceel om. Daarna zaai ik enkele gewassen in volle grond waaronder de erwten. Als je zo vroeg van start gaat, ben je de insecten voor. Tegen 1 april plant en zaai ik de andere groenten. Ik doe aan wisselteelt en heb mijn perceel in zes stukken verdeeld. Het duurt zes jaar voor dezelfde groenten weer op dezelfde plek staan. Al vanaf mei kan ik beginnen oogsten. Het hoogtepunt ligt natuurlijk in de zomer, dan is het het drukst in de moestuin. Maar tot diep in de herfst en zelfs tot in de winter kan ik uit mijn tuin eten. De oerprei bijvoorbeeld, kan ik oogsten tot januari.”

Het hoogtepunt ligt natuurlijk in de zomer, dan is het het drukst in de moestuin. Maar tot diep in de herfst en zelfs tot in de winter kan ik uit mijn tuin eten.

Wat betekent tuinieren voor jou?

“Voor mij is dat de enige manier om volledig tot rust te komen.

Tuinieren is voor mij ontspanning en plezier. Het contact met de natuur, de oogst maar vooral de babbels met de andere tuinders doen me veel deugd. We wisselen tips uit maar ook groenten, zaad en plantgoed. Soms heeft de ene van een bepaalde groente veel te veel, soms zien ze iets bij mij en willen ze die variëteit ook eens proberen.

We helpen elkaar zo veel mogelijk. Is er iemand op reis, dan nemen we de zorg voor die tuin over.

We stellen ook een beurtrol op voor het onderhoud van de tuin van iemand die ziek is. We hebben hier ook scharrelkippen. De eitjes staan in het tuinhuis. Wie wil, neemt ze mee naar huis en betaalt zijn bijdrage in het potje. We vertrouwen elkaar. Hier samenwerken, schept een band. We hebben trouwens ook goede contacten met de buurt en met de scholen van het dorp. Verschillende klassen komen regelmatig langs. Altijd is er wel iemand aan de slag die de kinderen dan wat uitleg geeft. Ik vind het belangrijk dat zij weten dat groenten niet in de winkel gemaakt worden. En als de aardbeien rijp zijn en we hebben er te veel, mogen de kinderen er ook komen plukken.”

Heb je nog dromen met de volkstuintjes?

“Neen, deze volkstuin is een droom die uitkwam. Ik ben er fier op. Hij is klein maar hij betekent heel veel voor veel mensen. We hebben hier alles: een mooie ligging, veel vriendschap, een goede oogst en fijne contacten met de buurt.”

Tekst Nele Joostens Foto’s Mine Dalemans

Meer info Meer info over volkstuinen in je buurt vind je via www.tuinhier.be of 0485 62 96 50.

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

12

okra-zingeving

Brief aan Franciscus Eén jaar is Jorge Bergoglio intussen paus Franciscus. OKRA voelde duidelijk dat er sinds zijn aantreden een nieuwe wind door de Kerk waait en is de paus daar dankbaar om. Om hem aan te moedigen zijn pontificaat in dezelfde lijn verder te zetten, schreef OKRA een open brief aan paus Franciscus. Hiernaast vind je een ingekorte versie.

B

uon giorno, paus Franciscus Mogen we je zo groeten? Zoals jij zelf ons groette bij je eerste aantreden, met de meest eenvoudige woorden: “Buona sera”. Een jaar later is zoveel duidelijk: dat korte zinnetje werd je niet ingefluisterd door een consultbureau.

Je eerste twee woorden tot de wereld waren authentiek, een voorbode van je nieuwe missie.

Je wil geen modieuze verschijning zijn, met een oppervlakkige populariteitscampagne. Het zit zoveel dieper. Je wil je inschakelen in de sterkste en mooiste tradities van de Kerk. Ook je gedurfde naamkeuze gaf het al aan. Je wil aansluiten bij de verdiepingsdynamiek en het humaniseringsproces die Jezus en Franciscus op gang brachten. Je wil tegelijk vermijden dat er nieuwe donkere bladzijden aan het boek van de kerkgeschiedenis worden toegevoegd.

Vernieuwing vanuit het hart en de ziel van de traditie.

Je steekt conservatief en progressief in de Kerk voorbij met een gemeenschappelijke boodschap aan alle stromingen. Niet met het zich aanpassen aan de wereld, kan het evangelie zout worden in de wereld.

Niet door enkel de uitgangspunten van de moderniteit over te nemen, zal de Kerk weer aantrekkelijk worden voor moderne mensen. Niet door zich in de schittering van de waarheid of volmaaktheid boven de mensen en de wereld te verheffen, zal het geloof gist kunnen zijn in het deeg.

Niet door zich in puurheid en volheid van geloof terug te trekken uit de slechte, goddeloze wereld, kan het geloof weer smaak brengen in de samenleving.

Je wil kerkelijke verantwoordelijken, christenen en alle mensen van goede wil bekleden met niets minder dan met deze wezenlijke uitnodiging: doen jullie met mij mee om economie en politiek te laten beginnen en eindigen met zorg voor gerechtigheid? Doen jullie met mij mee, individueel en in groep, om ‘bedienaars’ van solidariteit en barmhartigheid te worden? Het is een boodschap die je richt tot rechts en links. Aan de gelovigen en kerkelijke verantwoordelijken vraag je om de Kerk te maken tot een plek van heling en verkwikkende bron.

Met de vreugde van het evangelie.

De tijd is rijp.

De titel van je apostolische brief De vreugde van het evangelie drukt het goed uit. Niet met klagen of cynisme maar met enthousiasme kan de samenleving weer worden opgebouwd tot een huis van gerechtigheid en vrede. Niet met kritiek of somberheid kan de Kerk weer worden omgebogen tot een kleurrijke kudde met ruimte voor elk én met de nodige samenhorigheid. Je droomt van een Kerk met een actieve deelname en inbreng van alle geledingen.

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

13

Er zijn zo van die momenten in de geschiedenis dat de gewone gang van zaken wordt opengebroken. Er komt dan een ietwat onverhoopt begenadigd moment van dieper aanvoelen en zien. Het is het juiste moment voor het juiste handelen. De tijd is rijp voor vervulling.

Wij doen met je mee, paus Franciscus.

Paus Franciscus, Wij beleven en zien het zo. Na jaren van ‘crisis en zwaartegevoel’ in de Kerk is je optreden een verademing. Het is een unieke kans om de wereld en de Kerk de volle adem van Jezus en zijn evangelie terug te schenken. Je ontwapenende woorden en gebaren willen iedereen meenemen in die nieuwe dynamiek van de Geest, in een diepe innerlijke en structurele vernieuwing. Iets van het vuur dat we voelen als we in de voetsporen van Franciscus wandelen in Umbrië, voelen we ook oplaaien als we jou bezig zien en horen. Je optreden blaast onze gedoofde idealen en ons geloof in kerkelijke verandering weer aan tot hernieuwd Pinkstervuur.

Is dit niet het mooiste geschenk dat we je kunnen aanbieden bij een jaar pausschap: onze belofte dat we met jou willen meedoen op de plek waar wij staan. Dat wij hier en nu doen zoals jij het daar in Rome doet. Dat leer jij ons ook: dat we maar kunnen slagen in de missie die Jezus ons gaf als we weer Volk van God worden én als we als Volk van God handelen. En dat op de wijze van het oude beeld van de apostel Paulus: alle ledematen, elk met hun inbreng, maar evenwaardig in dienst van het hele lichaam. Jij schept met je eenvoud, je nederigheid en je bereidheid tot broederlijke samenwerking de eerste voorwaarde voor vernieuwing in Kerk en wereld. De tweede voorwaarde ligt bij ons: waar en hoe gaan wij in op je uitnodiging om het Pinkstervuur in eigen midden weer aan te steken of aan te wakkeren?

We schrijven ons eigen geloofsverhaal uit In je apostolische brief De vreugde van het evangelie nodig je ons uit om meer werk te maken van ons eigen geloofsverhaal.

We willen graag ingaan op je uitnodiging.

We zullen je brief aandachtig lezen en we willen hem in ons opnemen. We zullen je brief op zoveel mogelijk plaatsen bespreken, met de droom en de hoop om er iets mee te doen, met name in OKRA. De besturen van OKRA sturen jou alvast, via de nuntiatuur, deze open brief toe.

Om op hun beurt jou te bemoedigen en te ondersteunen.

Misschien kunnen we beginnen door met elkaar in gesprek te gaan of elkaar een brief te sturen over wat jij, paus Franciscus voor ons betekent. En over wat wij met jouw voorbeeld en uitnodiging willen doen.

Paus Franciscus, We wensen je, namens OKRA, alvast een goede gezondheid en veel doorzettingskracht in je missie. Het zal een zegen zijn voor het evangelie, het zal een zaligheid zijn voor de Kerk en de wereld als jij nog enkele jaren onze paus mag zijn.

Welgemeend aan jou deze groet: grazie mille, pace e bene, salve!

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

14

okra-reizen

vleugels uit!

Sla je

OKRA maakt je warm voor enkele fantastische reizen. Sportief, cultureel of pure ontspanning, aan jou de keuze.

Gran Canaria Wil je helemaal tot rust komen in een prachtige, zonnige omgeving? Kies dan voor een tiendaags verblijf in viersterrenhotel Riu Palmeras in Gran Canaria. Het strand ligt op een steenworp afstand, de service in dit hotel is voortreffelijk.

Info Van 13 tot 22 september 2014, 1 015 euro per persoon, toeslag eenpersoonskamer 159 euro.

CM-leden genieten 15 euro korting.

Rondreis Portugal Portugal heeft heel wat te bieden. Deze rondreis leidt je naar enkel pareltjes. Wat dacht je van het sfeervolle Lissabon, de indrukwekkende kathedraal van Evora, romantische paleizen in Sintra en het prachtige Porto? Uiteraard is er ook tijd om te proeven van alle Portugese lekkernijen.

Info Van 14 tot 23 september 2014, 1 395 euro per persoon, toeslag eenpersoonskamer 360 euro.

CM-leden genieten 15 euro korting.

Fietsen naar Praag Ben je een geoefende fietser en op zoek naar een aantrekkelijk, uitdagende fietsmeerdaagse in groep, met een perfecte mix van inspanning en ontspanning, dan is deze formule ideaal voor jou. Je vertrekt in Wingene en doet dagelijks tochten van +- 150 km. Zo bereik je Praag in acht ritten.

Daarna geniet je nog twee dagen van de Gouden stad.

Info Van 20 tot 29 augustus 2014. 1 627 euro per persoon bij vertrek in Wingene, 1 557 euro per persoon bij vertrek in Mechelen.

CM-leden genieten 15 euro korting.

Meer info en inschrijven via www.okra.be/brugge, 050 44 03 81, westvlaanderen@okrareizen.be.

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

Spanje, Costa Blanca Wandelen, fietsen én genieten van het goede leven in Spanje? Dat kan. Op het programma staan enkele mooie fietstochten, een bezoek aan een palmentuin en markt maar evengoed leer je hoe je overheerlijke tapas kan bereiden.

Je logeert in een gezellig hotelletje met kamers met zeezicht.

Info Van 5 tot 14 oktober 2014, 1 145 euro per persoon, toeslag eenpersoonskamer 90 euro.

CM-leden genieten 15 euro korting.

✤

Meer info en boekingen via Lucie Van Hemelrijk, 02 246 39 44 (niet op vrijdag), lucie.vanhemelrijk@okra.be.

Alle info vind je ook in de OKRA-reisbrochure, te bekijken via www.okra.be of te bestellen bij Lucie.

LIC.7305

9 OP DE 10 BELGEN ETEN TE WEINIG OMEGA-3 !

Zo blijkt uit een recent wetenschappelijk onderzoek van de Universiteit van Gent, uitgevoerd bij meer dan 3.000 Belgen. Nochtans zijn omega-3 vetzuren onmisbaar voor hart en bloedvaten.

Waarom eten we dan zo weinig omega-3-vetzuren ? Zelfs een gezonde, evenwichtige voeding bevat weinig omega-3-vetzuren. Onder hun actieve vormen, EPA en DHA, zijn ze enkel te vinden in vette vis en zeewier. Hun inactieve vorm, ALA, die in ons lichaam (moeilijk) omgezet wordt in EPA en DHA, vindt men vooral in lijn-en koolzaadolie en in noten. Dit is meestal niet voldoende om de aan-

bevelingen (*) van 1 gram per dag te bereiken.

Wie heeft er het meeste baat bij het voldoende innemen van omega-3-vetzuren ?

50-plussers, want die wensen nog veel jaren fit en gezond te blijven. Meestal letten ze meer op hun voeding, proberen ze gezond te eten. Ze houden hun cholesterol in de gaten want ze weten dat een gezond hart en bloedvaten zeer belangrijk is om in topvorm te blijven. Maar meestal zijn ze niet bewust van het belang van de omega-3-vetzuren.

Een omega-3-supplement innemen kan de beste oplossing zijn om hun inname van omega-3-vetzuren op peil te brengen en te houden.

Maar hoe kies ik zo’n supplement?

1. Let op de dosis: 1 gram omega-3 per dag is optimaal.

2. Let op de samenstelling: een goed evenwicht tussen EPA en DHA, de 2 voornaamste omega-3-vetzuren, is belangrijk.

Kies ook best voor de farmaceutische kwaliteit omwille van zijn superieure zuiverheid.

Met het product VISTA-Omega 3, biedt VISTA-Life PHARMA u dergelijke uitzonderlijke kwaliteit aan de beste prijs. Buiten alle concurrentie, bij uw apotheker ! (*) American Heart Association

-

- ER Goed voor ons hart !

- EKt - THad strek - APOvoorra 1 gram actieve omega-3 - W g zolang EPA + DHA - - J U geldi I in 1 capsule per dag B .

uiterst zuiver, uitstekend verteerbaar !

+

Uw apotheker, uw raadgever

+

O M -O 40+20 -R G R AT I S P --

--

-

Caps

60 Caps

=19,90€

Caps 60+40 S

G R AT I

s =29,90

100 Cap

€

16

prikkertjes

Thuisbankieren onder Windows XP?

Schrijf het beste religieuze verhaal

Lekker ecologisch koken

Microsoft maakte bekend dat het zijn besturingssysteem Windows XP niet langer ondersteunt. Er komen dus geen updates meer. Dat betekent dat je nog steeds kan werken onder Windows XP maar dan ben je kwetsbaar voor misbruik.

De banken nemen dat probleem ernstig.

Het is zelfs mogelijk dat ze in de nabije toekomst de toegang tot hun online diensten verbieden aan gebruikers van Windows XP. Ze adviseren nu al dat je het besturingssysteem van je computer zou upgraden naar een recenter systeem, zoals Windows 7 of 8.1. Microsoft biedt daarvoor een upgradeassistent aan die je gratis kan downloaden. Die assistent controleert je pc, bureaublad en verbonden apparaten en gaat na of ze kunnen worden gebruikt met een latere versie van Windows. Je kan de upgradeassistent ook gebruiken om Windows online te kopen, te downloaden en te installeren.

Kruip in je pen en schrijf een mooi religieus verhaal. Deze zomer organiseert het Catechesehuis een wedstrijd waarbij ze op zoek gaan naar het beste religieuze verhaal. De winnaars ontvangen een mooie prijs én hun verhaal zal gepubliceerd worden. Kruip in je pen en schrijf je mooiste religieuze tekst.

Je kan kiezen uit drie categorieën. ✤ Brief aan iemand die op zoek is naar God ✤ Actualisering van een Bijbeltekst, ofwel Jacobs droom in Betel (Genesis 28, 10-20), ofwel De rijke jongeman (Matteüs 19, 16-22) ✤ Bespiegeling over Bidden: waarom, hoe, waarvoor, voor wie

Heb je je voorgenomen om voortaan evenwichtig en duurzaam te koken? Dan is het boek Lekker ecologisch! van Velt een must. Het boek bundelt meer dan vijfhonderd recepten en bevat ook een schat aan informatie over alles wat met ecologisch koken en eten te maken heeft.

Een totaalboek dat je laat snuisteren, ontdekken en genieten.

Indien je een wat oudere computer hebt, kan het zijn dat deze niet geschikt is voor een upgrade. Wil je toch volledig beschermd zijn, koop je het best een nieuwe computer.

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

Je tekst mag telkens maximaal 4 000 tekens tellen, incl. spaties.

Stuur je verhaal voor 15 juli 2014 naar hetgoedeverhaal@skynet.be of Catechesehuis vzw, Monplaisirlaan 51, 1030 Brussel.

De winnaars worden in oktober 2014 bekend gemaakt. Alle info vind je ook op www.hetgoedeverhaal.be.

Het boek kost 35,75 euro, Velt-leden betalen 29,75 euro. Je kan het boek bestellen via www.velt.be/winkel of via de Velt-afdeling in je buurt.

17

‘Een beetje

schrijven,

dat gaat niet’ Ze was voorbestemd om bij het aannemersbedrijf van haar vader te werken. Maar cijfers lagen haar niet. Monika van Paemel wist al snel dat ze zou schrijven. Dat ze als spreuk ‘het woord getrouw’ koos toen ze barones werd, hoeft niet te verwonderen. Ze staat achter haar woorden én achter haar engagementen.

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

18

“I

k werd net na de oorlog geboren. De familieleden van mijn vader waren burgers, ze hadden een aannemersbedrijf. Mijn moeder kwam uit een boerenfamilie. Ik ben geboren in Poesele, een dorp bij Nevele en groeide er op bij mijn grootmoeder en tantes op de hoeve. Mijn grootmoeder was weduwe met zoals ze zelf zei ‘twaalf kinderen in leven’. Opgroeien op het land heeft veel voordelen en in een grote familie is er altijd iemand beschikbaar. Ik had een lievelingstante en -oom. Al was het dorp een kleine biotoop, ik ontmoette er een veelvoud aan karakters. En ik leerde er mij te weren.”

Bijzondere grootmoeder “Geregeld werd ik in het weekend in de trein richting Antwerpen gezet. Daar woonden mijn ouders. Dan werd ik piekfijn uitgedost zodat ik niet te veel uit de toon zou vallen als boerenmeisje in de stad. Ook daar waren het vooral mijn grootouders die me opvingen. Met mijn ouders had ik geen sterke band. Mijn moeder was vaak ziek, mijn vader had het druk met zijn zaak.

Mijn grootouders waren bijzondere mensen. Grootmoeder was een dominante vrouw maar ook heel down to earth. Grootvader had een militair verleden waarop hij trots was, hij was officier geweest tijdens de Eerste Wereldoorlog. Als ik aan mijn grootmoeder vroeg wat dat was, een officier, zei ze: ‘een soldaat met een pet op.’ Zij was trouwens ook de aannemer in het bedrijf, mijn grootvader was jaren daarvoor in de financiële problemen geraakt. De banken wilden zijn bedrijf enkel nieuw geld lenen op voorwaarde dat zij er aan het hoofd kwam te staan.”

Verhalen en opstellen “Mijn leven speelde zich grotendeels af in Poesele. Daar kreeg ik les van een meester die veel aandacht schonk aan taal. Bij hem schreef ik mijn eerste verhaaltjes. Die waren heel eenvoudig maar de meester was geïnteresseerd.

Toen ik negen was, kreeg ik een hersenaandoening, waarschijnlijk een gevolg van een geboortetrauma. Ik verbleef enkele jaren in het ziekenhuis en daarna woonde ik in Essen, bij pleegouders. Daar kreeg ik thuis les. In die periode las ik veel en luisterde ik naar de radio. De Nederlandse zender die mijn favoriet was, organiseerde toen een opstelwedstrijd voor scholieren. Ik nam deel, fietste stiekem de grens over en postte mijn bijdrage in Roosendael. Toen ik won, wist ik zeker dat ik wilde schrijven.

Taal was altijd al belangrijk voor mij. Mijn Antwerpse familie was erg gesteld op Nederlands, het waren taalflaminganten. En mijn tantes waren geboren vertellers. Daar kwamen ook regelmatig mannen over de vloer die in de zomer in Frankrijk in de bieten werkten en in de winter rondzwierven. Bij mijn tantes kregen ze onderdak en eten. Stilzwijgend gold de afspraak dat ze in ruil verhalen vertelden. Dan bleef ik luistervinken.”

Liefde, baren, dood en rouw zijn heel intieme momenten in een mensenleven maar tegelijk zijn ze ook algemeen en herkenbaar.

Lessen uit de jeugd “Uiteraard heeft mijn jeugd mij gevormd. Ik moest voortdurend verkassen, ik ervoer dat het gevaarlijk is om je ergens thuis te voelen. Nu nog durf ik me niet meer te hechten aan een plek omdat ik nooit weet wat er morgen zal gebeuren. Ik ben altijd voorbereid om te vertrekken. Dat heeft als voordeel dat ik makkelijk reis. Al merk ik wel dat ik gehecht ben aan dit land, deze cultuur en onze manier van doen.

Tijdens mijn jeugd leerde ik respect te hebben voor iedereen. Altijd ga ik uit van de persoon die voor me staat. Zo verplichtte mijn grootmoeder me om ook de metselaars aan te spreken met meneer. Dat werd dan ‘meneer Jef’.

Pas als je iets hebt met iemand, mag je oordelen.

Ik leerde ook dat je als meisje nooit op je kop mag laten zitten. Mijn grootmoeders waren twee sterke vrouwen, de ene bestierde een aannemersbedrijf, de andere leidde een boerderij en voedde twaalf kinderen op. Ik zag dat je nooit het gevoel mag hebben dat je iets niet kan omdat je vrouw bent.”

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

over wat telt

19

Worden wie ik was “Na enkele jaren bij mijn pleegouders, werd ik opnieuw naar school gestuurd, een kostschool deze keer. Dat was voor mij heel moeilijk, ik was het gewoon om vrij te zijn. Ik studeerde aan de handelsschool, mijn vader had voor mij een kantoorbaan in het aannemersbedrijf in gedachten. Maar die richting lag mij niet. Ik ben dan vrij snel getrouwd en ging schrijven.

In 1971 verscheen mijn eerste boek, Amazone met het blauwe voorhoofd.

Meteen ontving ik de prijs voor het beste literaire debuut. Daardoor kreeg ik het gevoel: oef, dat is het. Schrijven, betekende voor mij worden wie ik was.

Dit is mijn leven, dit is wat ik kan. Ik wilde er heel goed in zijn. Schrijven was voor mij nooit een hobby, altijd heb ik voltijds geschreven. Voor mij gaat dat niet, een beetje schrijven. Toen de kinderen klein waren, schreef ik ’s nachts, op andere momenten had ik geen tijd.”

Engagement “Als schrijver wil je uiteraard bemind worden om wat je schrijft. Maar je wil ook een beeld van de wereld geven. Voor mij is engagement belangrijk. Niet alleen in mijn boeken, ook daarbuiten. Zo was ik lang voorzitter van PEN, de Vlaamse afdeling van de internationale auteursvereniging die opkomt voor vrije meningsuiting. Ik zette in de jaren negentig mijn schouders onder de Balkanactie en stak mijn nek uit toen Salman Rushdie vogelvrij werd verklaard. En ja, ik word ook vaak een feministische schrijfster genoemd.

Terecht, feminisme is een streven naar rechtvaardigheid, vanzelf dat je dat ook in mijn boeken herkent. We zijn er nog lang niet, dat genoeglijke waarmee - vaak mannen - nu zeggen dat vrouwen en mannen dezelfde rechten hebben, daar kan ik niet tegen. Je zal niemand onderbetalen, mishandelen, verminken of minder kansen gunnen omwille van zijn sekse.

Dat is nog altijd aan de orde van de dag. Bovendien combineren vele vrouwen nu een dubbele taak – een carrière en de zorg om een gezin. Dat alleenstaande moeders een grote kans hebben om in armoede terecht te komen, dat vrouwen nog steeds niet dezelfde opleidingskansen hebben, daartegen moeten we blijven vechten.”

“Dat alleenstaande moeders een grote kans hebben om in armoede terecht te komen, dat vrouwen nog steeds niet dezelfde opleidingskansen hebben, daartegen moeten we blijven vechten.”

Tegenwind “Vrije meningsuiting is voor mij heel belangrijk. Daarom was ik ook voorzitter van PEN-Vlaanderen. Je moet kunnen zeggen en schrijven wat je wil. Zelf ga ik een debat nooit uit de weg. Ik wil ook iedereen de kans geven om zich te uiten.

Dat kan ver gaan voor mij maar mag nooit kwetsend zijn. Het is niet omdat het mogelijk is om te kwetsen, dat je ook het recht hebt om dat te doen. De vrijheid van een ander is mij evenveel waard. Voor mij is de nuance heel belangrijk. Ik besef ook dat er consequenties vast zitten aan het feit dat ik schrijf. Hier lijkt literatuur wel een luxeartikel. Maar dat verandert als er iets niet goed gaat. Zo steeg de boekenverkoop na de aanslagen in New York beduidend. Een schrijver is geen poesjenel.

Ik heb een hekel aan mensen die komen vertellen hoe het moet. Vooral de media en de politiek maken zich daar schuldig aan. Als je er niet in slaagt aan dit beeld te voldoen of er de middelen niet voor hebt, word je ongelukkig. Vreselijk vind ik dat. Vanaf het moment dat politici aan de macht zijn, willen ze de maatschappij organiseren volgens hun partijideologie en bedelen ze iedereen een plaatsje toe. Vooral vrouwen zijn daar het slachtoffer van en dan spreek ik niet in de eerste plaats over België. Daar word ik zo boos van. Als het nodig is, ventileer ik mijn ongenoegen via mijn pen. Ik vind dat het fanatisme van alle kanten vandaag te weinig tegenwind krijgt.”

Verhaaltjes als we bang zijn “Ten tijde van de oorlog in ex-Joegoslavië vroeg men mij om me te engageren voor de vzw Balkanactie. Eerst stond ik daar weigerachtig tegenover maar toen ik een geheim rapport van de Poolse premier met cijfers en foto’s van het conflict onder ogen kreeg, heb ik de stap gezet. Ik

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

20

over wat telt wist niet wat ik kon verwachten, ik ben direct beginnen lezen over de Balkan. Ik was er wel eerder geweest maar veel contact had ik toen niet met de bevolking. Die boeken gaven me inzicht in het leven op de Balkan. Zo merk je ook hoe belangrijk het is wat je doet als schrijver. Je kijkt naar binnen via de boeken en verhalen. Je leert de intimiteit kennen.

In België kwamen via de gemeenten talrijke hulpinitiatieven op gang. Dat was indrukwekkend om te zien. Spaghettiavonden, tombola’s en inzamelacties, overal engageerden mensen zich. Om gebouwen te herstellen, wilden we glas naar ginder brengen. Dat was niet eenvoudig maar een chauffeur stelde voor om het ter plaatse te brengen, hij had vroeger nog naar Griekenland gereden en kende alle binnenwegen. Toen we vertelden dat het gevaarlijk kon worden, zei hij dat zijn vrouw dat toch niet hoefde te weten.

We mochten eigenlijk geen mensen naar hier brengen maar soms deden we dat toch. Bijvoorbeeld vrouwen die verkracht waren en die niet ter plaatse verzorgd konden worden. Of kinderen die een gezichtsreconstructie nodig hadden. Vrouwen en kinderen zijn altijd het zwakst. Zo was er een jongetje dat hier was voor een gezichtsreconstructie. Hij was enorm bang, we slaagden er niet in hem op zijn gemak te stellen. We probeerden het met knuffels en speelgoed maar dat lukte niet. We vroegen aan een meisje dat zijn dialect sprak om te vragen wat hij wilde. ‘Een verhaaltje’, klonk het. Zij vertelde hem een verhaaltje uit hun streek en meteen werd hij rustig en kon hij de operatie ondergaan. Als we met de rug tegen de muur staan, willen we een verhaaltje. Ik bedacht toen ook dat dat is wat er van ons overblijft als we er niet meer zijn, een verhaaltje.”

Schrijven is mijn leven, dit is wat ik kan.

Waarachtig, niet waar “Als auteur had ik het geluk dat ik geen jaren hoefde te vechten voor mijn schrijversbestaan. Ik moest niet lang twijfelen of ik wel goed genoeg was, de erkenning was er onmiddellijk. Lezers zijn uiteraard belangrijk voor mij. Er zit altijd een imaginaire lezer over mijn schouder te kijken als ik schrijf. Schrijven vergt heel wat discipline maar ik lever die inspanning met plezier. Maar schrijven is voor mij ook belangrijk om dingen te verwerken. Mocht ik niet meer schrijven, dan zou ik een aantal dingen niet aankunnen, daar ben ik zeker van. Niet dat schrijven therapeutisch werkt maar je geeft een vorm aan de dingen waarmee je het moeilijk hebt. Zo beschrijft mijn laatste boek Weduwenspek een

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

ThyssenKrupp Trapliften rouwproces. Dat wil niet zeggen dat het om mijn rouwproces gaat maar het gaf wel vorm aan mijn verdriet. Journalisten willen altijd weten welke elementen in mijn boeken autobiografisch zijn. Een roman hoeft niet echt te zijn, wel waarachtig. Dat maakt ook dat vele mensen zich kunnen herkennen in een boek. En trouwens, liefde, baren, dood en rouw zijn heel intieme momenten in een mensenleven maar tegelijk zijn ze ook algemeen en herkenbaar.”

Jong zijn is geen verdienste “Nu denk ik soms aan later en dan vraag ik me af hoe lang ik nog op hetzelfde intellectuele niveau kan schrijven. Als ik voel dat wat ik schrijf niet meer hetzelfde niveau heeft als vroeger, zal ik blijven schrijven maar niet meer publiceren. Om oud te worden, heb ik geen schrik. Nu wordt oud worden vaak voorgesteld als een vreselijk proces. Maar jong zijn is geen verdienste en oud worden geen schande. Ik besef nu wel meer dat mijn tijd eindig is.

Dat ik zorgvuldig keuzes moet maken. Ik kan niet meer alles realiseren wat ik wil. Daarom primeert schrijven nu. Er zijn een aantal boeken die er echt nog uit moeten. Over mijn grootouders. En over een aantal thema’s die me na aan het hart liggen.

Oorlog bijvoorbeeld. Ik ben net na de Tweede Wereldoorlog geboren en enerzijds had ik altijd het gevoel dat ik daar mooi aan ontsnapt ben, anderzijds heb ik me daar steeds schuldig om gevoeld. Maar sindsdien is er eigenlijk nog geen dag vrede geweest.

Een ander thema waarover ik nog wil vertellen, is over hoe wij onze aarde verbruiken. We bezitten de aarde niet maar we gaan daar wel op die manier mee om.”

Samen rond de tafel “Vakantie nemen of een dag niets doen, dat is moeilijk voor mij. Maar regelmatig trek ik naar een klein huisje in de Balkan. Dan neem ik afstand van mijn kleine cirkel en geniet ik volop van de natuur, die mis ik hier in de stad. Toen ik een veldboeket wilde maken in het bos bij dat huisje, stond ik een paar jaar geleden plots oog in oog met een lynx.

Indrukwekkend, de waardigheid die dat beest uitstraalde.

Ook mijn vrienden zijn belangrijk. Dat is familie die je zelf kiest. Ik hoef niet veel vrienden te hebben als ze maar trouw zijn. Ik kook graag voor hen. Samen aan tafel, eten, praten en lachen. Daar kan ik enorm van genieten. Dat doet me denken aan de hoeve in Poesele. Mijn familie wordt steeds kleiner. De tantes zijn er niet meer, ik mis mijn grootouders nog vaak.

Ook mijn jongste dochter is gestorven en de oudste woont ver weg. Als ik grote families samen zie eten en plezier maken, heb ik soms de neiging om te vragen of ik mee mag doen. Ja, dat is een gemis.

Verlies draag je altijd mee. Soms is die rugzak lastig, soms is hij amper te dragen, soms is hij even vederlicht. Maar terugplooien op jezelf is geen oplossing, je moet iets doen met je verdriet. Zo is mijn jongste boek, Weduwenspek ontstaan.”

21

Opnieuw vlot de trap op en af!

“Nergens zo goed als thuis!”

MET EEN TRAPLIFT VAN THYSSENKRUPP ENCASA! • Voor elke trap: steil, smal, wenteltrap.

• Veilig, comfortabel en makkelijk.

• Slechts 1, zeer esthetische, rail.

• Stof, vinyl of leder: aan u de keuze.

• Geleverd en geplaatst op 1 dag!

Gratis documentatie & Gratis offerte op maat

• 24/24u – 7/7d service. In uw buurt.

Bel gratis

Meer dan

Bel gratis

0800 94 365

info@tk-encasa.be of surf naar

jaar ervaring!

www.tk-traplift.be

Tekst Nele Joostens Foto’s François De Heel OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

cultuur

22

De eenzame

dromer muziek

Meer dan vijftig jaar geleden zette Paul Michiels voor het eerst een voet op de planken.

In zijn nieuwste tournee The Lonesome Dreamer blikt hij terug op die rijk gevulde muziekcarrière. Gewapend met gitaar, klavier en mondharmonica zal hij echter allerminst eenzaam op dat podium staan.

Een nummer van Paul Michiels herken je meteen aan zijn exclusieve stem. Toch is de zanger moeilijk in een vakje te vatten.

“Ik heb het geluk dat ik een grote muzikale rijkdom in mij voel en me daardoor in alle werelden heb kunnen ontplooien”, zegt hij daarover. “Zonder mezelf in een bepaald genre te willen categoriseren, heb ik al die tijd wel de popmuziek gekoesterd. Ik ben opgegroeid in de jaren zestig, toen popmuziek de neus aan het venster stak. In 1965 schuimden we met Les Jeunes de kermissen af met Bal Populaire. We kozen bewust voor een Franstalige groepsnaam want zo konden we ook in en rond Brussel spelen.” Het lukte. Paul kreeg in diverse bezettingen succes en scoorde in 1980 met Females zijn eerste grote hit.

Als enkele jaren later Jan Leyers in zijn leven komt, verandert alles.

De magie van Soulsister Paul: “Ze zeggen - nog altijd - dat Soulsister pure chemie is. En dat voelt

ook zo, zelfs nu nog, na al die jaren dat we niet samen speelden. We hebben allebei een verschillende persoonlijkheid en dat maakte ons werk erg creatief, zowel in denken als in doen.” De grote doorbraak kwam er in 1988 met The way to your heart, een single uit hun eerste album. Paul: “Toen Michael Lang - de man die het legendarische Woodstock festival begeesterde - het nummer oppikte, loodste hij ons feilloos in de Amerikaanse top honderd. Daaruit vloeiden heel wat concerten voort, o.a. met Joe Cocker en een tournee met Sting in 1993.” Maar voor Paul en Jan was het niet genoeg om hen bij elkaar te houden.

Hun muzikale smaken gingen te veel verschillen en in 1995 kwam er een einde aan Soulsister.

The Lonesome Dreamer Vorig jaar maakte Paul Michiels een nieuw album met elf prachtige liedjes. Let’s you and me werd ook de aanzet voor een nieuwe theatertournee waar hij helemaal alleen op het podium staat. Hij zingt dan naast zijn grootste hits ook eigenzinnige versies van wereldhits. Ertussen strooit hij verhalen over zijn jeugd, de eerste optredens en uiteraard ook Soulsister.

“The Lonesome Dreamer was een enorme uitdaging”, zegt Paul. “Het heeft tijd gevraagd om uit al die componenten dit concert te puren want ik wil het publiek voortdurend bij hun nekvel hebben.

Wereldhits zijn voor mij een soort speeltuin, waar ik de vrijheid heb om overal te kunnen opzitten. Maar ik kan en wil dit slechts doen als ik er mijn eigen stempel op kan drukken.” Of hij nog nieuwe plannen heeft? “Ik blijf een dromer en na deze tournee wil ik een echte Croonerplaat maken. Maar omdat ik in niemands’ spoor wil lopen, zal ook dat weer een typische Paul Michiels plaat worden.”

Tekst Suzanne Antonis Info The Lonesome Dreamer op 17 oktober 2014 in de Stadsschouwburg in Antwerpen en op 18 oktober in de Capitole in Gent, www.paulmichiels.be.

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

23

BOEKEN Al zijn er duizenden boeken geschreven over de concentratiekampen in het Duitsland, Een kort oponthoud op de weg van Auschwitz belicht het kamp op een andere manier. Het gaat over het leven na Auschwitz.

Wat kwam Ook de moeite deze maand: ✤ Risquons tout van Klaas Delrue (Petrol Music)

Nu Yevgueni even de pauzeknop indrukt, komt er voor frontzanger Klaas Delrue ademruimte voor een solo-cd waarin hij met Franstalige chansons terugkeert naar het dorp van zijn jeugd. www.delruemusique.be

✤ Silver Linings van Milow (Homerun Records)

Met een neus voor hitgevoelige popsongs en breekbare stem verovert singer/songwriter Jonathan Vandenbroeck met zijn liedjes over universele zielenroerselen de harten in binnenen buitenland. www.milow.com

✤ Moeder, waarom leven wij van

Slongs & Halve Neuro (Spotify-iTunes)

Na de monster-hit Lacht nor mij zet Slongs Dievanongs de sociaalbewogen teksten van Lode Zielens uit de VTM-serie van 1993 Moeder, waarom leven wij naar haar eigenzinnige muzikale hand. www.slongs.be

erna?

David Rosenberg pleegt in 1960 zelfmoord tijdens zijn verblijf in een psychiatrische instelling. De auteur Göran Rosenberg is op dat ogenblijk twaalf.

Vijftig jaar later poogt hij te achterhalen wat zijn vader tot die zelfmoord dreef.

Vader en moeder Rosenberg worden in 1944 vanuit het getto van Lodz naar Auschwitz overgebracht. Daar ontsnapt David aan de dood. Niet zijn echtgenote. Omdat arbeiders, op dit moment van de oorlog schaarser en schaarser worden, wordt David geselecteerd als dwangarbeider voor een vrachtwagenfabriek in Braunschweig. Na de bevrijding komt hij, via het Rode Kruis, in Zweden terecht. In een kleine provinciestad nabij Stockholm ontmoet hij zijn vroegere jeugdliefde die ook het kamp overleefde. Samen proberen ze een ander leven op te bouwen.

David vindt werk in de Scaniafabrieken. In korte tijd bouwt het gezin een zekere welstand op. De aanschaf van een Volkswagen wordt daarvan het symbool. In 1948 wordt hun zoon Göran geboren. Voor hem is de nieuwe thuis in Zweden een vlekkeloos levensbegin. Dat geldt echter niet voor zijn vader. David haakt zich krampachtig en obsessief vast in wat vroeger is gebeurd. Hij leeft doelloos en ontheemd. Zijn omgeving begrijpt niet wat er in hem blijft nasmeulen. Hij slaagt er niet in om vroeger en nu te verzoenen. Al heel vlug vecht hij tegen psychologische problemen. Hij maakt depressies door en doorworstelt chronische periodes van slaaploosheid. Tot hij wordt opgenomen en uiteindelijk aan alles een einde maakt.

De auteur tracht de weg van zijn vader, vanaf Auschwitz tot zijn dood, te reconstrueren.

Hij doet dit aan de hand van ‘literaire scherven’, herinneringen, brieven, documenten.

Die reconstructie balsemt hij met tederheid, respect en innige vaderliefde. Wars van sentimentaliteit. Ondanks de tragiek van het verhaal is Een kort oponthoud op de weg van Auschwitz een pareltje.

Tekst Annemie Verhenne en Hugo Verhenne Göran Rosenberg, Een kort oponthoud op de weg van Auschwitz, Atlas Contact Amsterdam, 2014, 348 blz., 14,95 euro.

Ook te lezen deze maand Ronaldo Wrobel, Hannah, De Geus, Breda, 2014,281 blz., 19,95 euro.

Een prachtig tijdsbeeld van Rio de Janeïro in 1935. Heksenjacht op communisten in Brazilië. En daarin twee mensen op zoek naar elkaar.

Tom Rob Smith, De boerderij, Anthos, Amsterdam, 2014, 306 blz., 19,95 euro.

Wat als je zelfs je eigen moeder niet meer durft te vertrouwen? Smith is de Engelse auteur van het wereldvermaarde boek Kind 44. Kwaliteit gewaarborgd.

Jean Echenoz, Flitsen, World Editions, Breda, 2014, 152 blz. 14,95 euro Een lyrisch verhaal over een uitvinder in dienst van Edison. Een korte maar virtuoze Franse roman die bovendien heel handig is uitgegeven.

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

cultuur

24

tentoonstelling

oorlog Wat

achterliet

In de nacht van 25 augustus 1914 ging de Leuvense universiteitsbibliotheek volledig op in de vlammen van de Groote Oorlog. De herdenking honderd jaar later is voor het M-museum de aanleiding voor de tentoonstelling Ravage, waar kunst aantoont dat vernieling van culturen en erfgoed een wandaad van alle tijden is.

“Wie doelbewust erfgoed vernielt, vernietigt ook de ziel en de identiteit van een volk.” De uitspraak van Irina Bokova van Unesco is nog altijd brandend actueel. Denk maar aan de brand in de bibliotheek van Timboektoe die de rebellen een jaar geleden aanstaken waarbij eeuwenoude manuscripten verloren gingen. Voor Ravage zochten twee curatoren naar kunstenaars die zich over deze misdaden tegen cultuur hebben uitgesproken, zowel vanuit hun verontwaardiging als de esthetiek van puin en vlammen. Eline Van Assche concentreerde zich op de oude meesters, Ronald Van de Sompel vroeg hedendaagse kunstenaars om recente conflicten in beeld te brengen. In de tentoonstelling gaan ze met elkaar in dialoog, inmiddels het handelsmerk van het M-museum.

Verwoesting en ruïnes Weinig steden zijn zo geassocieerd met belegering als Troje en Sodom. Maar religieuze conflicten en politieke straffen veroorzaakten evenveel collateral damage.

Eline: “Met de Brand van Constantinopel toont de Londense 19de eeuwse schilder William Turner zijn fascinatie voor de

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

ondergang van grote rijken.” Voor een hedendaags werk koos Ronald voor de stad Beirut: “Geen enkele andere stad is zo vaak vernietigd en heropgebouwd. De Palestijnse Mona Hatoum creëerde met stalen constructies de stadsgebouwen die een rol speelden in de conflicten.” Hier en daar dient het puin als grondstof voor een kunstwerk, zoals de buskruittekening waarop Hiroshima explodeert.

Beeldenstormen en propaganda Niet alles is nevenschade. Veel vernielingen waren doelbewust om bv. een politiek tijdperk ten gronde te richten.

Ronald: “Kijk maar naar het lot van grote leiders als hun standbeelden door de massa met touwen worden neergehaald.

Of de bewuste aanval op de zesdeeeuwse Bamiyan Boeddha’s in Afghanistan.” Eline koos o.a. voor de Antwerpse Frans Francken die, de Spaanse furie nog in het achterhoofd, een allegorisch tafereel schilderde waarop beeldenstormers een kunstkamer kort en klein slaan. “Maar hij zette ze ezelsoren op, om hun dwaasheid in de verf te zetten”, zegt ze. Een topstuk is het wandtapijt over de Leuvense brand en de Amerikaanse vrijgevigheid waarmee de bibliotheek werd heropgebouwd.

Gemaakt voor de wereldtentoonstelling in New York in 1939, lag het nadien opgerold in the Hoover Institution in Stanford. Voor Ravages komt het voor het

25

Ook te bezoeken ✤ Midzomer bioblitz

in het Provinciaal Groendomein Rivierenhof (Deurne bij Antwerpen) Het Rivierenhof in Deurne telt vele soorten planten en dieren. Daar kunnen ze je hulp gebruiken om ze te tellen en te inventariseren. Wil je meedoen ’s avonds of overdag enkele uurtjes komen waarnemen? Ervaring is niet vereist.

eerst naar Leuven. Het is een ode aan de strijdvaardige toespraak van de universiteitsrector in 1945, nadat de nieuwe bibliotheek daar een tweede brand onderging: “En toch overheerst de geest!”

Tekst Suzanne Antonis Info Ravage, van 20 maart tot 1 september 2014 in M – Museum, L. Vanderkelenstraat 28, Leuven, 016 27 29 29, www.ravage1914.be.

Open van maandag tot zondag van 11.00 tot 18.00 uur, donderdag tot 22.00 uur. Gesloten op woensdag.

Tickets (audiogids inbegrepen): 12 euro, met korting: 10 euro (online tickets zijn 3 euro goedkoper!).

Info zaterdag 21 en zondag 22 juni 2014. Deelname is gratis.

Zaterdag van 20.00 tot 24.00 uur en zondag van 6.00 tot 16.00 uur kan je deelnemen aan een of meerdere programmadelen.

Onthaal: Oostvleugel kasteel Rivierenhof, via Turnhoutsebaan 242-244-246, Deurne.

Vooraf inschrijven verplicht. Dat kan vanaf 19 mei 2014 op 03 360 52 18.

✤ Antwerpse Fortengordel op 18 mei De forten rond Antwerpen uit de Eerste Wereldoorlog op een originele manier ontdekken? Dat kan. Er zijn diverse activiteiten, workshops en rondleidingen gepland.

Infomarkt: Fort IV Mortsel, Krijgsbaan 212, 2640 Mortsel Vertrek- en inschrijvingspunten fietslussen: • Mortsel Fort IV: Krijgsbaan 212, 2640 Mortsel • Mechelen PTS: Antwerpsesteenweg 145, 2800 Mechelen Prijs: 4 euro (kinderen onder 12 jaar gratis) Meer info: Charlotte Saelemakers, charlotte.saelemakers@admin.provant.be, 03 240 55 61, 0499 42 60 65.

✤ ARGUS-wandelzoektocht in Sint-Truiden Je kan dagelijks op stap met een gratis wandelboekje. Daarin vind je boeiende informatie en een twintigtal originele wedstrijdvragen. Het centrale thema is ‘duurzame stad’. De route is 4 km lang. Reken 2,5 uur wandelplezier!

Er zijn prachtige prijzen te winnen – voor individuele wandelaars, groepen en kinderen. De wandeling loopt in een lus om de Grote Markt.

Info: Van 2 mei tot 31 augustus 2014 Tijdens de wedstrijdperiode kan je het wandelboekje, de junior- en het groepsformulier gratis afhalen bij Toerisme Sint-Truiden, Grote Markt 44, Sint-Truiden, 011 70 18 18, www.argusmilieu.be, dagelijks open.

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

26

cultuur

PODIUM

Meer dan zevenhonderd voorstellingen, bijna tweehonderdduizend toeschouwers en één acteur.

Dat zijn de cijfers achter de productie Caveman waarmee Philippe De Maertelaere al sinds 2002 door Vlaanderen trekt. Nu is daar een nieuwe telg bijgekomen want Caveman wordt papa.

Caveman

wordt papa

Het sterke punt van een avondje Leve papa, is de grote herkenbaarheid.

Bij alle geestigheden die Philippe De Maertelaere vertelt, is er een aha-erlebnis bij het publiek. Of het nu gaat over de spanning rond een geboorte, luiers verversen of puberproblemen: alle anekdotes uit de show zijn uit het leven gegrepen. Het publiek hangt dan ook aan De Maertelaeres lippen.

Straattoneel Philippe De Maertelaere speelde in de jaren tachtig samen met Tom Roos grappige situaties op straat. Ze gingen niet met de hoed rond maar deden het puur voor het plezier. Fotograaf Michiel Hendrickx merkte hen op en stimuleerde hen om verder te werken. Ook de theaterorganisator Frans Brood zag hen bezig en bood hen een contract aan. Zo kwamen ze op internationale festivals terecht in Frankrijk (Avignon), Brazilië en Guatemala. Wurre Wurre, want zo noemen ze zichzelf, werd een begrip in Vlaanderen en ver daarbuiten.

“Dat was een interessante periode maar het was ook heel intens en bijna niet te combineren met een familiaal leven”, zegt De Maertelaere. Daarom werd Wurre Wurre op een laag pitje gezet en begon hij aan een solocarrière. Geen wereldreizen meer, wel optredens in de Vlaamse culturele centra. Hij speelde Caveman, een humorprogramma over de tegenstellingen tussen man en vrouw.

Evolutie Zelfs na bijna duizend voorstellingen is De Martelaere het nog niet beu.

“Omdat ik het heel graag doe en blijf doen. De voorstelling evolueert ook voortdurend. Voor mij zijn de gesprekken na de voorstelling met mensen uit het publiek zeer interessant. Ze komen hun eigen wedervaren vertellen en dat biedt inspiratie voor nieuwe grappen in het programma”, zegt de acteur.

Tekst Nic Fruru

Meer info op www.levepapa.be en www.decaveman.com.

Leve papa, Caveman wordt vader is te zien op volgende data ✤ 26 april 2014: Theater Tinnenpot Gent ✤ 9 mei 2014: Theater Moonbeat Mechelen ✤ 18, 19, 20 juli 2014: Minardschouwburg Gent Caveman is te zien op volgende data: ✤ 10 mei 2014 GC Dorpshuis Houthulst ✤ 23, 24, 25 en 26 juli Theater Tinnenpot Gent Cavemanfestival: ✤ een driedaagse op 13, 14 en 15 november 2014 in Theater Tinnenpot te Gent

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

Ook te zien deze maand ✤ Angelena Theatermonoloog door Mieke Dobbels Angelena is geïnterneerd. Al vier jaar zit ze vast in de gevangenis. Wanneer ze vrij komt? Geen idee.

Ze probeert het leven in den bak dragelijk te maken met humor, donkerte, kwetsbaarheid en brutaliteit.

1, 2 en 3 mei 2014: Theater City, Nieuwpoort 7 mei 2014: KC De Werf, Brugge 14, 15, 16, 17, 23, 24 mei 2014: NTGent, Arca, Gent ✤ Voor een kus, voorstelling van Herman Van Veen Arenbergschouwburg, Arenbergstraat, Antwerpen 26 april 2014 om 20.15 uur, 27 april 2014 om 15.00 uur, 1, 2 en 3 mei 2014 om 20.15 uur, 4 mei 2014 om 15.00 uur

✤ Sextet, Nieuw Antwerps Toneel In deze spetterende komedie nodigt Rob naar jaarlijkse traditie enkele vrienden uit voor een weekje vakantie op zijn plezierjacht in de Middellandse Zee. Wat een plezierreisje beloofde te worden draait enigszins anders uit.

Theater Klokhuis, Parochiaanstraat 4a, Antwerpen 22, 23, 24, 29, 30 en 31 mei om 20.30 uur, 1 juni om 15.00 uur

27

FILM

The invisible woman Hoewel de Britten zeker niet het alleenrecht hebben op kostuumdrama’s, slagen zij er keer op keer in om in het genre van het historisch drama goede en interessante films te brengen.

Nelly Wharton Robinson denkt terug aan de tijd waarin zij Dickens kende, meer nog een relatie had met hem. Nu is ze de echtgenote van de directeur van een jongensschool waar een toneelstuk van Charles Dickens wordt opgevoerd. In flashback vertelt The invisible woman het verhaal van haar verhouding met de gevierde schrijver. In 1857 leerde Dickens de achttienjarige actrice Nelly Ternan kennen en werd verliefd op haar. Een openlijke verhouding bleek, zelfs na scheiding van zijn vrouw Catherine, in de Victoriaanse tijd niet mogelijk voor een publiek figuur als Dickens. Zijn relatie met Nelly werd daardoor nooit openlijk erkend en zij werd ‘de onzichtbare vrouw’. Toch zou hun verhouding dertien jaar duren tot de dood van Dickens in 1870. In 1876 trouwde Nelly met George Wharton Robinson met wie zij een zoon en een dochter kreeg.

Meer dan een kostuumdrama Het is duidelijk dat The invisible woman meer wil bieden dan een gewoon kostuumdrama. Zo krijgt Charles Dickens, die toch vooral gekend is als romanschrijver, vooral aandacht als toneelschrijver en -regisseur. Hoewel er aandacht is voor zijn sociale idealen, wordt hij voorgesteld als een nogal egoïstische persoon die wel zijn vrouw en tien kinderen verlaat voor een nieuwe relatie maar die niet durft te erkennen. De film focust echter vooral op Nelly die, hoewel ze blijkbaar de grote liefde van Dickens is, door de sociale conventies van de tijd de ‘onzichtbare’ vrouw blijft en niet meteen een erg gelukkig leven kent.

Ralph Fiennes als acteur en regisseur De Engelse acteur Ralph Fiennes gaat voor The invisible woman voor de tweede maal zowel voor als achter de camera staan. Hij neemt namelijk niet alleen de rol van Dickens voor zijn rekening maar regisseert ook de film, terwijl Felicity Jones Nelly speelt. Hoewel zeker de moeite waard mist The invisible woman toch iets. Namelijk de passie, die je bij een verboden liefde van een oudere man met een jonge vrouw zou verwachten. Dit heeft vooral te maken met de acteurs. Hoewel ze best goed acteren, ontstaat er geen chemie tussen hen zodat hun passionele liefde niet meteen geloofwaardig overkomt. Wat dan weer tot gevolg heeft dat de film een net iets te zoeterig melodrama wordt om helemaal te overtuigen.

In mei in de zaal: ✤ Joe

In Texas, in het diepe Amerikaanse zuiden, neemt de ruwe Joe de 15-jarige Gary in bescherming tegen zijn verlopen, dronken, vader. Cinefiele aanrader (vanaf 30 april).

✤ A Promise Romantisch melodrama van Patrice Leconte. In 1943 wordt een getrouwde vrouw verliefd op de protegé van haar oudere man. Ze geven niet toe aan hun liefde, maar beloven mekaar wel trouw (sinds 16 april).

✤

Reasonable doubt Zuiver ontspannende politiefilm die niet geheel geslaagd is, o.a. door het hier en daar rammelende scenario (uit op 21 mei).

Tekst Willy Verbestel

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

28

zomer?

Klaar voor de

Je terras, tuinmeubels en barbecue zijn netjes afgeborsteld. Je hebt nieuwe plantjes gehaald en die mooi in bloembakken en potten geschikt. Ben je nog iets vergeten? Jazeker, de binnenkant van je huis! Is je interieur al klaar voor de zomer?

De zomer staat voor kleur, licht, leven. Begin dus met het weghalen van alle zaken die je aan de winter herinneren. Denk aan tochthonden, kacheltjes, zware overgordijnen, as in de open haard. Vervang donkere kaarsen door lichtgekleurde exemplaren. Wil je een instant terrassfeer creëren, zet je kaarsen dan in grote windlichten. Rol dat dikke vloerkleed een keer op en bekijk wat het effect is op de ruimte. Zo’n kale vloer toont ook meteen wat ‘koeler’ op een extra warme zomerdag. Zware plaids op de bank heb je ook niet meer nodig, leg die maar in een rieten mand in de buurt van het terras. Een donkere bank of zetel fris je op met losse sierkussens.

Geef je ‘oude’ kussens een nieuwe hoes met een fel kleurtje of een vrolijk patroon. Als je handig bent met de naaimachine, dan is dat met een goedkoop stofje van de markt zo gepiept. Overweeg om ook je zetels of bank tijdelijk een zomerse overtrek te geven. Kies koele stoffen zoals linnen of katoen. Vervang donkere tafelkleden in de eetkamer of keuken door kleurrijke exemplaren. Koop er bijpassende vrolijke servetten bij. Zet een gevulde fruitschaal op tafel want er is weer volop kleurrijk en gezond fruit te koop. Vergeet tot slot je slaapkamer niet. Ligt er nog een dikke donsdeken of siersprei op je bed? Berg dat allemaal maar op in de kast. Hang een klamboe boven je bed, dat geeft je slaapkamer meteen een romantisch en exotisch tintje.

Mix binnen en buiten Als je alle winterse accessoires hebt opgeruimd, kijk dan naar je meubels. Is het mogelijk om de bank naar het raam te draaien, zodat je uitzicht hebt op de tuin of het terras? Kan je de eettafel of je bureau bij het raam zetten? Kan je meubels van het terras binnen zetten en zo de overgang tussen binnen en buiten verminderen? Probeer de grenzen te vervagen door je spullen van binnen en buiten door elkaar te mixen. Dat werkt perfect met grote planten, bijzettafeltjes en rotan stoelen. Let wel een beetje op met contrasterende stijlen. Heb je een strak lounge interieur, dan past dat niet bij een Frans tuinsetje met smeedijzeren krullen.

Ben je na het opruimen, verplaatsen en mixen nog altijd niet in een zomerse stemming, dan heb je nog iets meer werk voor de boeg. Verwerk meer kleur in je interieur. Het positieve effect van lichte, vrolijke kleuren op je humeur is bekend. Pak een kwast en maak al schilderend een einde aan die donkere muren. Ook met behang kan je een enorme opkikker

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

29

aan je interieur geven. De nieuwe collecties bieden veel keuze uit vrolijke kleuren en motieven. Het is trendy om te ‘spelen’ met zo min mogelijk verschil tussen binnen en buiten. De natuur wordt volop als inspiratie gebruikt. Je kan dus kiezen uit vele fraaie dessins met bloemen, vlinders, bomen of takken met blaadjes. Lijkt dit je dit allemaal wat te drastisch, dan vind je vast je gading in muur- of interieurstickers van vinyl. Ze fleuren eentonige muren in een mum van tijd op met gestileerde bloemen, vogels op een tak, vlinders of een eigen ontwerp dat je op maat kan laten maken. Je bestelt alles makkelijk via internet. Je kan bij twijfel ook eerst een staaltje opvragen, zo kan je zien of de kleur wel past. Muurstickers werken perfect op glad behang of gladde muren.

Een met kalkhoudende of grove structuurverf beschilderde muur is niet geschikt voor deze snelle oplossing.

Warmte eruit, licht erin De lichtinval in je huis is ook belangrijk.

Hoe meer licht, hoe vrolijker je wordt. Op lentedagen verwelkom je wat extra zonlicht en warmte in huis. Gooi je ramen open en geniet ervan. Je kan voor het zomerse gevoel je zware gordijnen en draperieën vervangen door strakke stores van lichte stoffen (linnen, katoen, bamboe). Hou je van gordijnen die meebewegen met de wind, dan kies je voor transparante voiles. Op hete zomerdagen daarentegen hou je de zon beter buiten. Bij grote ramen waar de hele dag de zon op staat te branden, kan je werken met speciale stoffen die het licht juist weerkaatsen. Zo bestaan er onder meer ‘screendoeken’ van hoogwaardig polyester voor rolgordijnen en paneelgordijnen. Ze verminderen binnenkomend zonlicht en warmte, maar je behoudt je uitzicht. Je kan kiezen uit verschillende transparanties met een openingsfactor van een tot tien procent. Hoe hoger het percentage, hoe meer je naar buiten kan kijken. Wil je je uitzicht helemaal niet afschermen, dan kan je de warmte ook buiten houden met een zonwerende glasfolie aan de binnenkant van je ramen. Je ziet er niets van en je kan gewoon je ramen blijven wassen. Bijkomend voordeel is dat deze folie de rest van je interieur ook meteen beschermt tegen verkleuring door de zon. Je kan de folie zelf bestellen en plaatsen maar het is wel een precisiewerkje. Helemaal hip vandaag zijn luiken shutters - aan de binnenkant van je raam. Shutters bestaan uit verstelbare lamellen waarmee je ook perfect het zonlicht kan ‘regelen’. Zo kan je de lamellen helemaal afsluiten of alleen het zonlicht filteren. Dat zorgt voor een knusse en romantische sfeer in je huis. Bovendien zorgen deze luiken er ook voor dat het lekker koel blijft in je huis tijdens te warme zomerdagen. Voor een modern interieur kies je het best shutters met brede lamellen. Voor een meer klassiek interieur passen smalle lamellen beter. Hout geeft nog een extra authentieke en warme uitstraling aan je interieur. Je hebt ook shutters in een goedkopere Ecowood-versie (MDF met lindehout in de kern), dan heb je praktisch hetzelfde effect voor minder geld.

Het is trendy om te ‘spelen’ met zo min mogelijk verschil tussen binnen en buiten.

De natuur wordt volop als inspiratie gebruikt.

Tekst Karin Swiers • Foto’s www.copahome.com • www.jasno.com • Flamant • Ikea

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

30

nieuwe technologieĂŤn

Apps voor

tablets Recent een tablet aangekocht of plannen om dit in de nabije toekomst te doen? OKRA-magazine zet je op weg met enkele apps die zeker niet mogen ontbreken op je nieuw mobiel toestel. Sommige maken je het leven eenvoudiger, andere zijn puur amusement.

Facebook De socialnetwerksite Facebook kan je op een tablet, net zoals op een computer gewoon openen via de browser (het programma waarmee je surft op het internet zoals Internet Explorer of Safari). Maar met de Facebook app wordt alles net dat tikkeltje eenvoudiger en ziet de lay-out er beter uit. Natuurlijk kan je met deze app de statussen van je vrienden zien, updates en foto’s delen, chatten en spelletjes spelen.

Gratis Beschikbaar voor Apple, Android en Windows tablets Skype Met de Skype app kan je gratis beeldbellen naar andere Skype-gebruikers waar ter wereld ze zich ook bevinden. Wat heb je nodig? Met een tablet en internetverbinding kan je aan de slag.

Ook chatten en delen van bestanden zit in de gratis versie van Skype. Voor het bellen naar vaste en mobiele nummers, voor het versturen van sms-berichten en het videobellen in groep wordt een kleine kost aangerekend.

Gratis Beschikbaar voor Apple, Android en Windows tablets

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

31

Google maps Gooi die landkaart en gps maar weg, met de Google maps app staat dit nu allemaal op jouw tablet. Naast detailkaarten van tweehonderd landen en 2 800 steden biedt de app spraakgestuurde gps-navigatie voor het autorijden, fietsen en wandelen. Verloren lopen kan dus niet meer. Voor sommige landen zijn zelfs live verkeersinformatie, ongevallenmeldingen en dynamische routeaanpassingen voorzien.

Gratis Beschikbaar voor Apple, Android en Windows tablets Dropbox Dropbox is een gratis online opslagruimte van 2 gb waar je alle documenten, foto’s en presentaties kan plaatsen die je zeker niet wilt verliezen en van op verschillende toestellen wenst te raadplegen. Je kan bijvoorbeeld foto’s op Dropbox zetten via de pc en ze later aan vrienden tonen op de tablet. Je hebt ook de mogelijkheid om bepaalde documenten te delen met anderen. Net zoals bij Facebook kan je Dropbox gewoon gebruiken via de browser maar is de app veel gebruiksvriendelijker.

Gratis Beschikbaar voor Apple, Android en Windows tablets

Bluefire Reader Het lezen van digitale boeken is aan het steile opmars bezig. Digitale boeken nemen minder plaats in, zijn makkelijker mee te nemen en kosten soms ook minder. Bluefire Reader is een van de beste ereader apps op de markt.

De meeste bestandsformaten worden ondersteund waardoor je bijna alle gekochte digitale boeken in deze app kan lezen.

Daardoor ben je niet gebonden aan een specifieke boekenwinkel. De app biedt de mogelijkheid om lettergrootte, regelafstand, kleur en helderheid aan te passen.

Gratis Beschikbaar voor Apple en Android tablets Railtime – De Lijn - MIVB Met het openbaar vervoer op stap, het vraagt soms wat voorbereiding. Zowel de NMBS als De Lijn en MIVB bieden hun reizigers een app die kan helpen bij de planning zowel thuis als op stap. Hoe kan je het snelst van punt a naar punt b? De apps geven je het antwoord. Je staat aan de tramhalte, wanneer komt de volgende tram? Even de app raadplegen en je weet het.

Gratis Beschikbaar voor Apple, Android en Windows tablets Spotify Je favoriete muziek beluisteren via je tablet zonder extra kosten, het kan. Spotify is een streaming muziekdienst waar je een ruime muziekcollectie kan beluisteren zonder deze te kopen.

Sinds begin 2014 is de gratis versie ook beschikbaar voor tablets. Met deze gratis variant kan je onbeperkt muziek luisteren op je gsm, tablet en computer. Je moet er wel de advertenties bijnemen. Op de computer kan je specifieke nummers afspelen, op de tablet is alleen de shuffle-modus beschikbaar. Albums, artiesten of afspeellijsten worden dan in willekeurige volgorde afgespeeld.

Gratis Beschikbaar voor Apple en Android tablets Tekst Wendy De Keyzer

Heb je zelf een tip voor een goede app? Mail hem naar de webmaster@okra.be. We plaatsen jullie tips op www.okra.be waar je ze ook kan raadplegen.

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

32

mijn eerste keer

“Heel graag”, antwoordt Willy Debecq op de vraag of hij wil meewerken aan OKRA-magazine. “Radio maken is het liefste wat ik gedaan heb. Wie ik nu ben, heb ik te danken aan de radio.”

“I

k luister graag naar de radio. Mijn eerste werk ’s ochtends is de radio aanzetten. Een vlot gepresenteerd programma met leuke muziek en een toffe sfeer, dat is het mooiste wat er is. In de jaren zeventig had je op de toenmalige omroep Brabant een programma met Jan Van Rompaey met human interest verhalen: een goede inhoud, een vlotte presentatie, niet te snel, zorgvuldig gekozen muziek, dat heeft me wakker gemaakt. Ik wist, ooit wil ik dit ook doen.”

Achter de micro “Al van kindsaf aan is muziek mijn passie. Het was dus een logische stap dat ik als twintiger iets met muziek zou doen. Eind jaren zestig kwam de disco op. Alle macht aan de creativiteit, dat was het motto. Ik hou van alle goede muziek, ook van harde muziek, als het maar goed is. Licht klassieke muziek, Bruce Springsteen, close harmony, Willem Vermandere, als het maar harmonisch klinkt. De mooiste tv vind ik het nieuwjaarsconcert op VRT, omwille van de herinneringen. Nieuwjaar bij mijn ouders betekende steevast nieuwjaarsconcert. Instrumentale muziek hoor ik ook heel graag. En als uitschieter The Shadows.

Met een groepje van acht vrienden draaiden we plaatjes op T-dansants. Als vanzelf kwam er een taakverdeling. Niettegenstaande ik een schuchter man ben, kroop ik spontaan achter de micro.

Begin jaren tachtig kwamen de vrije radio’s op. Ook in België, al was dat in de beginjaren wel illegaal. Die vrienden met wie ik plaatjes draaide en ik mochten al eens een micro gaan uittesten bij zo’n vrije radio. De droom van eerder lag binnen handbereik.”

Radio Victoria “Die droom kwam nog dichterbij toen ik Mark Van de Voorde leerde kennen die toen perschef van het bisdom Brugge was. Henri Delarue, de aalmoezenier van de foorkramers en de zigeuners, geloofde in onze plannen voor een eigen vrije radio. We kregen bij hem onderdak, plaatsten een antenne op het dak en we waren vertrokken.

Mensen zijn mijn grote

liefde

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

33

Radio Victoria, de radio van het bisdom, was geboren. Niet dat we een katholieke radiozender waren, we brachten interviews over van alles. Zo was er een van de eerste reportages over de kermis. Ik interviewde de burgemeester en de pastoor en ik mixte dat met sfeergeluid van de kermis. Gewoon met de micro op straat, tussen de mensen en de sfeer opsnuiven. En dan delen met de luisteraars wat jou geraakt heeft.

Radio maken is zo eenvoudig en direct, daarom doe ik dat zo graag. Je zit alleen in de studio met twee platendraaiers, een paar micro’s, muziekbandjes en een studiogast.”

De ongekende man “We schuwden het religieuze evenmin.

Een van de meest bijzondere interviews was op kerstdag met aalmoezenier Roels van de Brugse gevangenis. Die man kon zo goed vertellen over de miserie en eenzaamheid van de gevangenen.

De muziek die ik er tussen draaide was To the unknown man van Vangelis.

De combinatie van de muziek die in crescendo gaat met dat gesprek, ik krijg

er nog kippenvel van.

De strafste interviews waren wanneer de gasten mij ook persoonlijk raakten. Zo was er dat gesprek met een vrouw die haar man verloren had. Ze kon dat zo mooi zeggen.

Alleen al mogen luisteren naar die vrouw maakte al die uren vrije radio de moeite waard.

Ze zei ‘niet het afsnijden maar het afgesneden zijn, doet pijn’. Ik denk nog vaak terug aan dat zinnetje.”

Een cognacske “Als schuchter man moest ik soms toch een drempel over. Ik was altijd wel een beetje zenuwachtig vooraleer ik op de radio moest.

Zeker als het interview live ging. Ik dronk wel eens een druppeltje voor een interview. Dat maakte me rustiger. Als jongeling was ik echt een nerveus type, ik wou altijd dat het goed was.

Ik bereidde me ook steeds goed voor. Soms ging ik zelfs op voorgesprek om toch maar zeker te zijn dat ik niets zou missen. Werd ik ’s nachts wakker met een vraag dan schreef ik die op, anders kon ik toch niet meer slapen.

Na het interview bleef ik nog even hangen met de gasten. Mensen zeggen de mooiste dingen als de micro af staat. Dan vloekte ik wel eens stilletjes om het gemiste radiomoment.

Ik zeg wel dat radio mijn grote liefde is maar eigenlijk zijn dat mensen. Het pure verhaal van mensen tonen, kan je het beste waarmaken op de radio. Het maakt namelijk niet uit hoe je er uit ziet, wat je draagt, hoe je je gedraagt. Wie je echt bent, dat ‘zie’ je op de radio.”

Moeten stoppen “Na drie jaar was radio Victoria niet meer houdbaar. We werkten er dag en nacht aan.

We maakten ’s nachts programma’s die we overdag uitzonden omdat we moesten werken. Dat was niet meer serieus tegenover onze gezinnen. Sommige medewerkers hielden zich vaak niet aan de afspraken waardoor nog veel op onze nek viel. Financieel konden we het niet aan om met presentatoren te werken dus hielden we het voor bekeken.

Dat was met spijt in het hart maar het ging niet anders.

Daarna werkte ik mee aan de start van de regionale tv. Een programma op tv maken is moeilijker, minder direct. Dat lag me minder goed. Dankzij mijn contacten mocht ik ook tien jaar interviews maken voor Kerk & Leven.

Dat deed ik graag maar de liefde voor radio ging nooit weg. Om je creatief uit te leven, is radio het mooiste wat er is.”

Het mooiste compliment: iemand die me zei: ‘ik word graag wakker met je stem’.

Tekst Katrien Vandeveegaete Foto Violet Corbett Brock

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

34

gezondheid

Eet genoeg en

gevarieerd

Om goed te functioneren, heeft het lichaam vitaminen nodig. Die zijn ook nodig om bepaalde ziektes te voorkomen. Toch betekent dat meestal niet dat je vitaminesupplementen moet slikken. Wie voldoende en gevarieerd eet, krijgt genoeg vitaminen binnen.

Er zijn dertien verschillende soorten vitaminen bekend. Ze worden verdeeld in twee groepen. De vetoplosbare vitaminen zoals A, D, E en K zitten in vetrijke voeding zoals vetstoffen, eieren, vlees, vette vis, lever en melkproducten. Het lichaam slaat ze op in het vetweefsel.

De wateroplosbare vitaminen zoals B en C zijn onder meer te vinden in groenten, fruit, aardappelen, graan- en melkproducten. Het lichaam kan ze niet of slechts in kleine hoeveelheden en voor een korte periode bewaren. Het lichaam scheidt een teveel aan deze vitaminen via de urine uit.

Hoewel de meeste vitaminen uit de voeding komen, kan het lichaam sommige vitaminen zelf aanmaken zoals vitamine D via zonlicht en vitamine K via bacteriĂŤn in de darmen.

Wie gezond, gevarieerd en voldoende eet, neemt voldoende vitaminen op.

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

Te weinig vitamines?

Wie gezond, gevarieerd en voldoende eet, neemt voldoende vitaminen op. Enkele groepen waaronder zwangere vrouwen, bejaarden en alcoholisten lopen echter het risico op vitaminetekorten. Zij besteden het best extra aandacht aan evenwichtige voeding.

Ouderen vormen een potentiĂŤle risicogroep omdat ze relatief weinig eten terwijl hun vitaminebehoefte dezelfde blijft. Een veel voorkomend probleem bij hen is een gestoorde maagdarmfunctie waardoor de opname van vooral vitamine B12 en foliumzuur verstoord wordt. Ook een aantal medicijnen kunnen de opname van vitamines uit voeding verstoren. Vele ouderen lopen ook een risico op een tekort aan vitamine D omdat ze soms te weinig buiten komen en omdat het vermogen van de huid om vitamine D aan te maken afneemt met de leeftijd.

35

Vitamine

Lever, vis, (half)volle melk, melkproducten en boter

Zorgt voor je immuunsysteem, is goed voor huid, haar en tandvlees en voorkomt nachtblindheid.

B1

Varkensvlees en graanproducten

Zorgt voor de verbranding van koolhydraten waardoor je lichaam energie krijgt. Bij een tekort krijg je last van vermoeidheid, depressiviteit en gebrek aan eetlust.

Vitamine

Melk(producten), vlees(waren), groenten, fruit en graanproducten

Nodig voor een goede spijsvertering en houdt huid en haar gezond.

Vitamine

Vlees, vis, graanproducten, groenten en fruit

Helpt je lichaam energie te halen uit suiker, vet en eiwit.

Ook van belang voor je hersenen en huid.

Vitamine

Vlees, vis, eieren, aardappelen, melk(producten), groenten en fruit

Zorgt ervoor dat je lichaam eiwitten, vetten en koolhydraten kan afbreken. Stimuleert de aanmaak van afweerstoffen.

Vitamine

Vlees, vis, eieren, graanproducten, aardappelen en peulvruchten en in minder mate: groenten, melk en kaas

Van belang voor spijsvertering, zenuwstelsel en weerstand. Helpt bij aanmaak van rode bloedcellen en houdt geslachtshormonen in evenwicht.

Vitamine

Eieren, melk, sojaproducten, noten en pinda’s

Houdt je huid en haar gezond en stimuleert de aanmaak van vetzuren.

B11

Groene groenten, fruit, volkoren producten en melk(producten)

Belangrijk bij de aanmaak van bloed en DNA-materiaal.

Beschermt tegen hart- en vaatziekten.

Vitamine

Voeding van dierlijke afkomst zoals vlees en zuivel

Nodig voor de productie van rode bloedcellen en een goed werkend zenuwstelsel. Een tekort kan leiden tot geheugenproblemen.

Groenten, fruit en aardappelen

Nodig voor je weerstand en gezonde tanden, botten en bloedvaten. Vertraagt het verouderingsproces.

Vitamine

Zonlicht en vette vissoorten (bv. makreel en zalm)

Tekort leidt tot botontkalking.

Vitamine

Plantaardige oliën, granen, noten, zaden, groenten en fruit

Houdt huid, zenuwen, spieren, hart en rode bloedcellen gezond.

Vitamine

Spinazie, broccoli en plantaardige oliën

Nodig voor bloedstolling.

A

Vitamine

B2

B3

B5 B6

B8

Vitamine

(Foliumzuur)

B12 Vitamine

C

D E

K

Te veel vitamines?

Toch doe je er niet goed aan op eigen houtje vitaminesupplementen te slikken. Ook een teveel kan immers schade berokkenen. Zo kan een te hoge inname van vetoplosbare vitaminen zoals A en D leiden tot een vergiftiging. Ook hoge dosissen wateroplosbare vitaminen zijn niet onschuldig. Te veel vitamine C kan leiden tot nierstenen, te veel vitamine B3 tot opvliegers en leverstoornissen en te veel vitamine B6 tot neurotoxische reacties.

Overleg daarom steeds met je huisarts of je al dan niet vitaminesupplementen zou gebruiken. Maar het is altijd beter om gezond te eten. De voeding bevat immers naast vitamines nog tal van andere nuttige stoffen. Een vitaminepil kan een ongezond eetpatroon niet compenseren.

Tekst Nele Joostens

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

36

met de kleinkinderen

groenten Welke

eten we vandaag?

Zou de fastfoodcultuur die duizenden kinderen op het verkeerde voedingspad zette voorbij zijn? En komen we alleen nog aan tafel voor een gezonde en evenwichtige maaltijd? In het Groentemuseum van Sint-Katelijne-Waver gaf Jarno (11) al even het goede voorbeeld.

“V

‘De grootouders kijken elkaar aan: er is nog wat werk aan de winkel.

Gelukkig heeft het GROM een museumspel op maat van kinderen.’

erse wortelen”, zegt Jarno als we hem vragen welke groente hij het liefste eet, met de nadruk op ‘vers’.

Voor oma Paula en opa Pierre klinkt dat als muziek in de oren. Zij namen hun kleinzoon mee naar het GROM zoals het Groentemuseum wordt genoemd. Voor zowel een les in gezonde voeding als een tocht door de geschiedenis van de groentestreek waar ze ook zelf opgroeiden.

“Witte bonen in tomatensaus uit blik vind ik ook lekker”, voegt Jarno er snel aan toe.

De grootouders kijken elkaar aan: er is nog wat werk aan de winkel. Gelukkig heeft het GROM een museumspel op maat van kinderen. Zo precies als Jarno zijn favoriete groente aangaf, zo nauwkeurig gaat hij ook met de opdrachten aan de slag.

Groenten van bij ons Vol ontzag kijkt Jarno naar de immense aardkluit. “Begint het spel hier, onder de grond?” vraagt hij een beetje beduusd.

Oma stelt hem gerust, binnenin is het niet echt aardedonker. “Kijk eens naar boven”, zegt opa als ze eenmaal onder de bodem zitten. “Daar zie je hoe wortels en ajuinen in de grond groot en dik worden. Maar dat kan jij thuis in de tuin niet zien.” Jarno klimt de ladder op zodat zijn hoofd bovengronds piept en herkent meteen het fijne wortelloof. Oma heeft intussen een kookpotje ontdekt. Het blijkt een heksenketel te zijn en nadat ze alle ingrediënten heeft gemengd en de toverspreuk uitspreekt, gebeurt er… niets.

Jarno bestudeert de bokalen: “met krokodillengebraad kan je ook niet lekker koken”, verdedigt hij zijn oma.

Bij het bloemkoolspel is het nadenken geblazen. Wat heeft een groente nodig om goed te kunnen groeien? Na wat zoeken

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

vindt Jarno zonlicht, water, zuurstof en mineralen. Maar helaas, de bloemkool blijft wat ze is. “Ik denk dat de bloemkool ook nog batterijtjes nodig heeft”, fluistert opa.

Zou de zaadmobiel beter werk leveren?

Jarno leert hier dat niet alle groenten het hele jaar door uit onze eigen tuin komen.

Hoewel, een serre kan veel nabootsen. Dat is meteen ook de volgende opdracht. Met de neus tegen het serreraam gedrukt, leert Jarno dat lampen en verwarmingsbuizen perfect de zon kunnen nabootsen en dat insecten hier in een hommeldoosje zitten.

Aan tafel Eens de groenten geoogst, moet er ook wat mee gedaan worden. Dit is keukenwerk en oma kent het klappen van de zweep.

Haarfijn legt ze Jarno uit hoe je boontjes inmaakt en wortelen in een diepvriezer kan bewaren. Opa schuift voorzichtig een grote aarden pot van een hoge plank: “kijk,” legt hij uit, “hierin bewaarden we vroeger, toen er nog geen diepvriezer bestond, groenten en vlees, door ze om en om in een laag zout te leggen.”

Groenten te koop De streek rond Mechelen is met zijn vruchtbare bodem een van de grootste groenteleveranciers in ons land. “Maar van de kleinhandel die over de hele regio verspreid was, blijft nog weinig over”, zegt opa Pierre terwijl hij foto’s bekijkt van de oude groentehallen. “Alles is nu gecentraliseerd in de veiling.” Hij wijst Jarno op een bijzonder vervoermiddel.

“Dat is een typische Mechelse wagen, die veel lager is dan een gewone kar. De boer kon er tot drieduizend kilogram groenten mee vervoeren. Ze noemden hem ook de bloemkoolwagen.” Jarno trekt een vies gezicht. Bloemkool is niet meteen zijn lievelingskost. Gelukkig bestaat die Mechelse wagen niet meer.

Tekst Suzanne Antonis Foto’s Jürgen Doom

37

“Ik denk dat de bloemkool ook nog batterijtjes nodig heeft”, fluistert opa.

Info Groentemuseum ’t Grom, Midzelen 25A, Sint-Katelijne-Waver, 015 31 50 55, www.tgrom.be.

Open van maandag tot vrijdag van 10.00 tot 16.00 uur, zon- en feestdagen van 13.00 tot 18.00 uur.

Gesloten op dinsdag en zaterdag.

Tickets: 3 of 2 euro.

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

38

info

Index is uniek systeem

Geen boek over de Belgische economie of je botst op de index.

En ook voor wie de Belgische politiek volgt, is het een terugkerend begrip. Tegenstanders van de index plaatsen het thema maar wat graag op de agenda.

Het indexcijfer van de consumptieprijzen heeft als doel de evolutie van de prijzen van goederen en diensten te meten. Een zorgvuldig gekozen korf van ongeveer 520 goederen en diensten, de zogenaamde getuigen, dient als basis om het cijfer te bekomen. Deze korf vertegenwoordigt het koopgedrag van de gemiddelde Belg en is het resultaat van de antwoorden op de Gezinsbudgetenquête. Iedere maand brengt het Nationaal Instituut voor de Statistiek (NIS) een nieuw indexcijfer uit.

Wanneer je de maandelijkse indexcijfers op een rijtje zet, krijg je een goed zicht op de evolutie van de levensduurte voor gezinnen. Als de prijzen stijgen, dan stijgt ook de index en spreekt men van prijsinflatie.

Sinds 1994 leidt het NIS uit dat indexcijfer van de consumptieprijzen ook nog een ander cijfer af. Ze neemt daarvoor dezelfde korf van goederen en diensten maar haalt er de prijs van benzine, diesel, tabaksproducten en alcoholische dranken uit. De uitkomst heet dan ook logisch het gezondheidsindexcijfer.

Automatische indexering Het gemiddelde van de gezondheidsindexen van de laatste vier maanden heet ‘de afgevlakte index’.

Wanneer die een bepaalde waarde, ‘de spilindex’, overstijgt, dan vindt er een automatische verhoging plaats van de lonen en de sociale uitkeringen. Na elke indexering wordt een nieuwe spilindex vastgelegd.

Voorbeeld: In november 2012 werd de spilindex voor het laatst overschreden.

De afgevlakte index van november 2012 was immers gestegen tot 119,70 en de spilindex lag sinds februari op 119,62 (op basis van het gemiddelde van de gezondheidsindexen van augustus, september, oktober en november 2012).

De sociale uitkeringen zoals pensioenen en kinderbijslag gingen in december 2012 met twee procent omhoog en de lonen in januari 2013 (december was een wachtmaand).

Tot slot werd ook een nieuwe spilindex bepaald: 119,62 x 2% = 122,01.

Verwacht wordt dat deze spilindex pas in december 2014 overschreden zal worden.

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

Uniek systeem De automatische indexering bestaat in Europa enkel in België en Luxemburg.

In sommige landen zijn er ook koopkrachttegemoetkomingen maar het grote verschil bestaat in het al dan niet automatisch toepassen ervan. In Duitsland en Nederland bijvoorbeeld moeten de vakbonden telkens weer onderhandelen. Door de automatische indexering kent België dus een grotere sociale rust.

De indexering van de lonen van werknemers kent zijn oorsprong in collectieve arbeidsovereenkomsten (cao’s) die per sector worden onderhandeld. De modaliteiten van de indexering, zoals het tijdstip en de omvang, kunnen echter verschillen. De loonindexering van ambtenaren is bij wet vastgelegd en de modaliteiten zijn overal hetzelfde. Ook de indexering van de sociale uitkeringen is bij wet vastgelegd.

Belang van de index De index is niet bedoeld als herverdelend mechanisme. Daarvoor zijn er andere instrumenten zoals belastingen, sociale bijdragen en tegemoetkomingen. Het doel van de automatische indexering is louter de koopkracht van de inkomens uit arbeid en de sociale uitkeringen zo goed mogelijk te handhaven. Zonder een automatische indexering van lonen en uitkeringen zouden we elk jaar zo’n drie procent aan koopkracht inboeten. Dit zou vooral een ramp zijn voor de socialeuitkeringstrekkers en de lage lonen. Voor gepensioneerden is de index dus van groot belang.

39

Daarnaast brengt ze een automatische solidariteit teweeg tussen de werknemers uit sterke en zwakke sectoren en ook tussen actieve en inactieve werknemers.

Hoge lonen betalen meer belastingen en sociale bijdragen.

Op de hoogste lonen wordt hetzelfde indexpercentage toegepast als op de laagste. Door deze gelijkheid komt de automatische indexering neer op een status quo: niemand wint, niemand verliest, iedereen behoudt dezelfde koopkracht.

Dankzij het systeem en de sociale zekerheid hield BelgiĂŤ beter stand tijdens de financiĂŤle en economische crisis. Beter dan andere Europese landen. De consumptie bleef op peil en dus ook de activiteit van de bedrijven.

Controle De indexcommissie, waarin werkgevers, vakbonden en wetenschappers vertegenwoordigd zijn, heeft een adviserende rol bij de berekening van de index. Maar het is de minister van Economie die de eindbeslissing neemt. Deze adviezen zijn erg belangrijk. Begin 2013 was er een laatste belangrijke hervorming.

Sindsdien wordt de impact van de solden op de inflatie meegerekend en kwam er een nieuwe weging van de prijzen van mazout, gas en elektriciteit. Deze maatregelen betekenden echter een verlies aan koopkracht van 0,25 procent in de privĂŠsector en een vertraging van de indexering voor ambtenaren en sociale uitkeringen. Voor het eerst sinds 1973 onthielden de vakbonden zich daarom van de stemming in de indexcommissie voor de maand januari.

OKRA vindt OKRA schrijft in haar memorandum naar aanleiding van de verkiezingen dat de index een essentieel onderdeel is van het Belgische sociaal model en bijdraagt tot de ondersteuning van de economische activiteit.

OKRA pleit dan ook voor het behoud van het huidig indexmechanisme.

De actualisering van de indexkorf moet de consumptie van gezinnen op de best mogelijke manier reflecteren. Maar ze mag de inflatie niet op een kunstmatige manier verlagen.

Tekst Niek De Meester Info Op de website van het Federaal Planbureau kan je de inflatievooruitzichten raadplegen: www.plan.be.

Statistieken vind je terug op http://statbel.fgov.be/nl/statistieken/cijfers/economie/consumptieprijzen/.

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

40

de keuze van liesbet walckiers

De Groote Oorlog Honderd jaar geleden, op 4 augustus 1914, brak in Europa de hel los.

Bij de wapenstilstand, vier jaar later, zou blijken dat de wereldoorlog - de eerste, zoals we hem later zouden gaan noemen - 8,5 miljoen doden had gemaakt.

J

e staat op het militair kerkhof in het West-Vlaamse Passendale en voor het eerst dringt het echt tot je door: twaalfduizend. Het is plots geen abstract cijfer meer. Twaalfduizend graven, twaalfduizend jonge mannen, allemaal gelijk in de dood. Met daarnaast een monument met de namen van nog eens vijfendertigduizend vermisten. En dat is maar een van de vele begraafplaatsen die herinneren aan die reusachtige slachtpartij. In West-Vlaanderen kan je er niet naast kijken.

Je reist door Frankrijk en waar je ook halt houdt, in het kleinste dorp, lees je de lijst van de plaatselijke gesneuvelden van de Eerste Wereldoorlog. Vaak een hele reeks met dezelfde familienaam. Anderhalf miljoen in totaal. Weggemaaide jonge mannen, een hele generatie.

Zuinige zinnen verwoorden vlijmscherp het absurde van de massaslachting.

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

Clichés doorprikken Het zijn maar twee voorbeelden. Europa heeft een loodzware tol betaald. Dat België - niet alleen zijn leger, ook de burgerbevolking daar zijn aandeel van kreeg te verduren staat te (her)lezen in het boeiende boek De Groote Oorlog van Sophie De Schaepdrijver, uitgegeven bij Atlas Contact. Het is een welkome correctie op de commerciële kermis die in Ieper en omgeving is opgezet naar aanleiding van de honderdste verjaardag van het conflict. Stilte en ingetogenheid worden overstemd door het gerinkel van de kassa’s.

Voor Britten, Australiërs of Nieuw-Zeelanders is het een obligate reisbestemming. Het is ook hun geschiedenis. Geen schoolkinderen, geen militairen of brandweerlui die niet in slagorde onder de Menenpoort plaatsnemen. En na afloop de souvenirwinkels induiken.

Toch is deze herdenking een gelegenheid om eindelijk clichés en goedkope voorstellingen te doorprikken. Het vernieuwde museum In Flanders Fields, in de Ieperse lakenhalle, biedt een ongemeen boeiend, veelzijdig en vaak schokkend beeld van het front tijdens die vier tragische jaren. In de eerste plaats omdat de meest recente technologie er is aangewend om de bezoekers duidelijk te maken waar we precies de frontlijn van de ‘Ieperboog’- waar Duitse en geallieerde troepen tegenover elkaar lagen - in het huidige landschap kunnen

terugvinden. Hoe ze in die jaren is verschoven, hoe dorpen en steden er voor de oorlog uitzagen en hoe ze er nadien bijlagen. Een haast chirurgisch beeld van de aangerichte vernieling, aangevuld door archiefbeelden.

Maar bovenal zijn het de gefilmde herinneringen die naar de keel grijpen.

Uiterst sober gezegd door acteurs, wars van gezwollen pathos, zonder decor.

Fragmenten uit het dagboek van een frontdokter, getuigenissen van verpleegsters. Soldaten uit beide kampen, van verschillende nationaliteiten, die vertellen over de verbroedering tijdens de kerstnacht. Zuinige zinnen die vlijmscherp het absurde van de massaslachting verwoorden.

Het contrast is groot met dat andere frontmuseum, niet ver daar vandaan, in Passendale. Nochtans is dat het dorp waar het absurde wellicht het duidelijkst tot uiting is gekomen: een veldslag van honderd dagen, ruim vierhonderd duizend doden, voor een terreinwinst van acht kilometer. Op geen enkel ogenblik word je echt aangegrepen door die tragiek. Een verzameling oubollige prullaria. Tot en met weinig relevante doe-voorwerpen, zoals een helm die je op je hoofd mag zetten, een (ongeladen) geweer waarvan je de trekker mag overhalen of een houten doos waarin je je neus mag steken om de geur van mosterdgas op te snuiven. En als klap op de vuurpijl een reconstructie van de loopgraven waarin drommen luidruchtige Britse scholieren rondrennen, intussen vrolijk selfies makend tegen het kitscherige decor. Disneyland in de loopgraven, zeg maar.

Het onzegbare verwoorden Toch is de aanpak van Passendale veeleer de regel dan de uitzondering. Er is niets moeilijker dan het onzeglijke in beeld te brengen, de tragiek van de geschiedenis voelbaar en aanschouwelijk over te brengen naar de latere generaties.

Een lieu de mémoire, zoals de Franse dat zo mooi noemen. De klip te omzeilen van

41

het prentenboek of het historische pretpark.

De goedbedoelde miskleunen zijn legio. Bijvoorbeeld het museum in het Spaans-Baskische Guernica. Het stadje werd in 1937 door de Luftwaffe platgebombardeerd. Het werd het onderwerp van Pablo Picasso’s meest legendarische schilderij. Geen steen bleef op de ander. Na de heropbouw besliste het stadsbestuur een museum aan de tragedie te wijden. Er is een huiskamer van de jaren dertig nagebouwd, met aan de muren foto’s van voor en na de luchtaanval.

De bezoekers worden samen naar binnen geleid, de deuren worden gesloten. Plots gaat het licht uit en dan is het of de hel losbarst.

Je maakt live een bombardement mee.

Hoe anders voelt het wanneer je de Holocaust Toren bezoekt in het Joods Museum van Berlijn. Een lange gang, die leidt naar een donkere ruimte tussen hoge, kale muren. En daar, helemaal bovenaan, slechts een uiterst kleine opening waardoor je de lucht ziet, de onbereikbare vrijheid. Niets meer. De kracht van onze verbeelding volstaat om de gruwel van het onzegbare op te roepen.

In een wereld waar het geweld dagelijks aanwezig is op het scherm, als realiteit, als fictie of als videogame, gaan te expliciete uitbeeldingen uiteindelijk de verschrikking banaliseren.

Al bij al is een van de meest ingetogen plekken aan het West– Vlaamse front het Duitse oorlogskerkhof van Vladslo. Aan de voet van het geknield ouderpaar van Käthe Kollwitz, de beeldhouwster van wie de zoon hier begraven ligt. Zonder militair vertoon. Hier liggen immers de verslagenen.

In een wereld waar het geweld dagelijks aanwezig is op het scherm, als realiteit, als fictie of als videogame, gaan te expliciete uitbeeldingen uiteindelijk de verschrikking banaliseren.

Tekst Liesbet Walckiers

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

42

ik weet nog hoe het was

Zoveel dat we niet begrijpen Clara Van den Bosch woont al vijf jaar in een woonzorgcentrum en is er tevreden. 92 is ze intussen, ze blikt terug op een gevuld leven.

“Ik kan letterlijk niet uit de voeten, dus is het onmogelijk om alleen te wonen. Twee verzorgers helpen mij met engelengeduld in en uit mijn bed. Ben ik naar een van mijn kinderen geweest en werd het wat laat, maken ze daar geen probleem van al bezorg ik hen extra werk. Ik word hier prinsheerlijk verzorgd.”

Vrouwen met diploma’s “Ik kom uit een begoede familie. Mijn vader was huisdokter. Hij deed alles voor zijn patiënten met eindeloos geduld. Wie er warmpjes inzat, betaalde wat meer, wie geen geld had, betaalde niet en werd net zo goed geholpen. Ik heb ook voor arts gestudeerd en verving mijn vader als hij ziek was. Er was toen nog geen verplichte aansluiting bij een ziekenkas en ook vaste tarieven bestonden niet. Ik moest wel in het oog houden dat er met enige redelijkheid betaald werd.

Mijn moeder was in 1912 de eerste afgestudeerde vrouw in Gent met een doctoraat in wisen natuurkunde. Ze had daar graag iets mee gedaan maar ze trouwde met een huisarts en dan viel er te helpen in huis. Het liefst had ze les gegeven. Maar dat was voltijds en ze kon zich hooguit enkele uren per week vrijmaken.”

Mijn moeder begaat toch geen zonden!

Salon als wachtzaal “Christelijke gezinnen waren toen meestal grote gezinnen. Dat was bij ons niet anders.

Het eerste kindje stierf vlak na de Eerste Wereldoorlog aan die verschrikkelijke griep.

Die maakte meer slachtoffers dan de oorlog zelf. De dood van hun eerste kind is iets wat mijn ouders bijbleef. Mijn tweelingzus en ik waren de oudsten van tien. Er bestonden kleuterscholen maar die werden niet druk bezocht. Voor ons begon het schoolgaan met het eerste leerjaar.

Vaders praktijk was op de eerste verdieping. ’s Namiddags van één tot vier had hij consultatie. In een kamer aan de voorzijde van het huis was er een salonnetje dat dienst deed als wachtkamer. Daar mochten wij niet komen. We moesten in de woonkamer blijven of op de grote koer.

Zijn wij streng opgevoed? Zeker wel maar

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

op een manier zodat we het niet voelden.

We wisten zelf goed wat mocht en wat niet.

Moeder was altijd thuis en als ze toch even weg moest, haalden we snel wat kattenkwaad uit. We kropen op het platte dak of we zetten een kaars in een bokaal.

Wij hadden een meid en een naaister als hulp in het huishouden maar die waren niet de baas. We kwamen er goed mee overeen. We hebben een meisje uit Geel gehad, dat acht jaar lang bij ons inwoonde.

Zij zorgde enorm goed voor ons.”

Juffrouwen en priesters “Vader was een overtuigde katholiek, hij was naar het college geweest. Moeder had nooit op katholieke schoolbanken gezeten.

Godsdienst was niet belangrijk voor haar. Ik was twaalf toen ik rond Pasen mijn vader tegen moeder hoorde zeggen: ‘ge moet nog te biechten gaan hé.’ En ik dacht, wat zegt hij nu? Mijn moeder begaat toch geen zonden!

Wij woonden aan de rand van de stad en gingen een half uur te voet naar een Vlaamse katholieke school Sint-Ludgardis in het centrum van Antwerpen. Dat was destijds een beetje een eliteschool want ze was betalend. Vlaams en katholiek, dat betekende juffrouwen en priesters als lesgevers. Ik ben daar twaalf jaar geweest: eerst in de lagere school en dan GrieksLatijnse. Wij droegen een uniform en sportkousen die we breiden als werkje tijdens de zomervakantie. Met juwelen mocht je de school niet in.

In de Grieks-Latijnse zat ook Lia Timmermans, de dochter van Felix en Rika Van Ocken. Ze was de latere cultuurminister. Lia was een meester in het vragen stellen om de leraars aan het lijntje te houden. Die arme priesters kenden haar vader en dierven haar niet zeggen: ‘zwijg nu maar!’

Mijn ouders waren Vlaamsgezind. Vader was van Ninove, moeder van Antwerpen en al gingen ze in het Frans naar school, bij hen thuis werd Nederlands gesproken terwijl toen in bijna alle ‘betere’ Vlaamse milieus Frans de voertaal was. Mijn ouders studeerden allebei in Gent, toen nog uitsluitend in het Frans. Pas in 1932 werd Gent Vlaams. In Leuven zag men met lede

43

© Archief Sint-Ludgardisschool Antwerpen-stad

ogen aan hoe al die studenten in grote getale naar Gent trokken. Dat veranderde pas toen Leuven later ook Vlaams werd. Weet je wat de Belgische aartsbisschop nog durfde zeggen vlak voor de Eerste Wereldoorlog? ‘Le Flamand ce n’est pas une langue!’

Maar vergis je niet. Tot in de jaren zestig spraken de proffen geneeskunde aan de Leuvense universiteit Frans in de faculteitsvergaderingen. Nochtans spraken ze wel Nederlands in de lessen. De traditie wilde dat de jongste prof het verslag van deze vergadering opstelde - verplicht in het Frans. Je kan je voorstellen dat het enige beroering wekte toen mijn man Jozuë Vandenbroucke, prof geneeskunde, het in 1966 als eerste aandurfde om Nederlands te spreken tijdens de vergadering. ‘Quand-même!’ was de verontwaardigde reactie van een Franstalige kinderspecialist bij de faculteitsdeken. In de universiteit van Gent was de situatie nauwelijks beter. De meeste proffen spraken onder elkaar ook Frans. Voor de kinderen van de Franstalige proffen uit Leuven, werd het een probleem toen alle lagere scholen in Vlaanderen verplicht werden in het Nederlands te onderwijzen. Die kinderen kenden geen woord Nederlands. Een speciaal busje pikte ze op in Heverlee en bracht ze naar de dichtstbijzijnde Waalse school in Hamme-Mille. Allemaal zo jammer. Wij zijn toch een tweetalig land. Elk kind in Vlaanderen en Wallonië zou op school de twee talen goed moeten leren! Dat zei mijn zoon ook altijd.”

Elk kind in Vlaanderen en Wallonië zou op school de twee talen goed moeten leren!

De Groote Oorlog “Mijn ouders vertelden nauwelijks over de Eerste Wereldoorlog. Ze hadden het er wel over met de ouders van mijn man als ze elkaar zagen. Moeder vertelde ooit dat ze op vlucht naar Nederland, waar geen oorlog was, haar grootmoeder op haar schouder heeft gedragen. Vader studeerde toen nog geneeskunde en hij moest aan de soldaten les geven over alle soorten geslachtsziekten. Ik hoorde ook het verhaal over die Franse soldaten die door hun eigen leiding werden vermoord omdat ze in opstand kwamen tegen dat zinloze vechten.Waarom vechten wij? Een vraag die beantwoord werd met de kogel. Ik wil er niet aan denken maar het is van alle tijden, er zijn zoveel dingen die we nooit zullen verstaan. Mijn man is van Passendale, we zijn er met de kinderen naartoe geweest. Er bleef niets meer over van vroeger en daar word je heel stil van.”

Tekst Hilde Masui-Wenderickx OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

44

menu

Lekker met de Kinderen en eten, het gaat niet altijd even makkelijk samen. Met deze gerechten haal je ze zonder boe of bah over om gezonder te eten. Meer nog, ze zullen zelfs zin hebben om mee te koken!

Gehaktballen met mozzarellahartje in tomatensaus 1 kilo gemengd gehakt (gekruid) 1 ui 2 teentjes look 3 takjes tijm (enkel de blaadjes) 1 ei 3 el fijngehakte peterselie 75 gr broodkruim 20 kleine mozzarellaballetjes (bocconcini) 50 gr parmezaan Voor de saus 1 blik tomatenblokjes (400 gr) 1 fles passata (650 gr) 1 grote ui 3 teentjes look 1 el oregano peper en zout 2 el olijfolie

Hak de ui en de look grof en fruit tot ze glazig zijn in de olijfolie. Doe er de tomatenblokjes, de passata en de oregano bij. Kruid met peper en zout. Laat 20 min. sudderen. Mix de saus in een blender of met de handmixer.

Houd warm.

Verwarm de oven voor op 180°C. Hak de ui en de look voor de gehaktballen fijn en fruit in wat olijfolie op een zacht vuurtje tot ze glazig zijn. Laat afkoelen. Meng het gehakt met de ui en de look, de fijngehakte peterselie, de tijm, het ei en de broodkruim.

Neem wat gehakt en rol tot een bal, druk met twee vingers een gat in de bal tot ongeveer het midden, duw hierin 2 mozzarellaballetjes en maak de bal weer dicht. Leg de ballen in een vuurvaste schotel. Zet ze 20 min. in de oven. Doe de saus erbij en zet nog 35 min. in de oven tot ze gaar zijn. Serveer de ballen met getoost brood en parmezaan. Of met puree, frietjes of rijst.

Mexicaanse fajita’s 2 el olijfolie 4 kipfilets 2 limoenen (sap + rasp) 2 el bruine suiker 1 el gedroogde oregano ½ tl cayennepeper 1 tl kaneel 2 rode uien 1 rode, gele en groene paprika 1 bosje koriander tortilla’s ijsbergsla zure room guacamole

Snijd de kipfilet in reepjes van 1 cm en doe ze in een glazen kom. Doe er het limoensap en de rasp van de schil bij, 1 eetlepel van de bruine suiker, de oregano, cayenne en kaneel.

Meng goed en zet minstens ½ uur in de koelkast. Hak de ui en de paprika’s in reepjes.

Zet een grote anti-kleefpan op het vuur en doe er de olijfolie in. Bak de kipreepjes tot ze beginnen te kleuren, doe er de uien en paprika bij. Roerbak tot de paprika’s en de kip gaar zijn en doe er de laatste minuut nog de laatste eetlepel bruine suiker bij zodat deze kan karamelliseren. Verwarm de tortilla’s volgens de aanwijzingen op de verpakking. Doe wat van de kip in de tortilla, wat koriander erbij, zure room, guacamole en ijsbergsla.

Tip: bak ook enkele reepjes mango mee (2 min. is voldoende) voor een nog lekkerder resultaat.

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

45

kids!

Zelfgemaakte kipnuggets met ketchup ✖ 4 kipfilets ✖ 2 eiwitten ✖ 150 gr panko of broodkruim ✖ peper en zout ✖ frituurolie ✖ ijsbergsla

Ketchup (1 liter)

✖ 2 el olijfolie ✖ 2 kilo rijpe tomaten ✖ 2 uien ✖ 3 teentjes look ✖ 2 laurierblaadjes ✖ 70 gr tomatenpuree ✖ 1 el sterk paprikapoeder ✖ 6 zwarte peperkorrels ✖ 1 chilipeper (optioneel) ✖ 2 kruidnagels ✖ 2 grote el bruine suiker ✖ 250 ml rode wijnazijn ✖ ½ kaneelstok

Snijd de kipfilets in dunne reepjes van 1 cm.

Doe wat water bij het eiwit en klop los. Dompel de kippenreepjes onder het eiwit en draai ze vervolgens in de panko of broodkruim. Kruid met peper en zout.

Frituur de kippenreepjes tot ze goudkleurig zien en bovendrijven.

Hak de look, chili en de ajuin grof. Verwarm de olijfolie in een hoge kookpot en doe er de ajuin en look bij. Hak ook de tomaten in grove stukken en doe bij de ajuin. Ook de laurier, tomatenpuree, peperkorrels, paprikapoeder, kruidnagels, bruine suiker en azijn mogen erbij. Laat 1 uur rustig sudderen zonder deksel. Doe er de laatste 20 min. de kaneelstok bij. Haal van het vuur en duw alles door een zeef. Vang het sap op en doe in de pan. Zet opnieuw op het vuur en laat rustig inkoken tot de gewenste dikte. Giet de ketchup in een gesteriliseerde fles en zet in de koelkast.

De ketchup kan je tot een jaar in de koelkast bewaren.

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

46

Guacamole

Amerikaanse pancakes

1 avocado ½ bosje koriander (grof gehakt) 1 teentje look (zeer fijn gehakt) 5 kerstomaatjes (ontpit, fijngehakt) 1 limoen (sap) zwarte peper en fleur de sel

225 gr zelfrijzende bloem 1 ei 350 ml (karne)melk boter ahornsiroop (maple syrup)

Plet de avocado, meng er de rest van de ingrediënten onder en serveer meteen. Als je dit op voorhand wil maken, leg dan de pit van de avocado bij de guacamole en dek af met folie.

Klop het ei los met de melk. Doe de bloem in een grote kom en maak er een kuiltje in. Giet er beetje bij beetje het eimengsel bij en roer goed zodat je geen klonters hebt.

Laat het deeg een half uurtje rusten.

Zet een anti-kleefpan op het vuur en strijk deze in met wat olie. Doe er wat van het deeg in en laat bakken tot er wat belletjes beginnen te vormen en de onderkant vast is.

Draai de pancake om. Bak nog 30 seconden. Serveer met esdoornsiroop.

avocado

Tip: Het deeg van een pancake is veel dikker dan dat van gewone pannenkoeken. Je moet dan ook niet wachten tot de bovenkant van de pannenkoek droog is vooraleer je ze omdraait.

Tekst en foto’s Ann Vertriest

Op www.okra.be vind je een extra recept.

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

uit

47

Het interieur van deze woonkamer werd zorgvuldig gerestaureerd zoals tijdens de belle époque.

Op zoek naar de

verdwenen

“Een mooie, welvarende tijd”, zo omschreven historici achteraf de periode van 1850 tot 1914. Vooral de Europese burgerij genoot met volle teugen van de belle époque. In Blankenberge goten ze het verhaal in een exclusief centrum.

D

irk Decoster, verantwoordelijke: “Het belle époqueverhaal speelt een beetje langs de hele kustlijn maar Blankenberge en Oostende waren de pioniers. In de vroege belle époqueperiode van 1850 tot 1860 was le beau monde namelijk op drie belangrijke plaatsen aanwezig. In Oostende, Blankenberge en Spa. Vandaag bezit Blankenberge meer dan honderd panden die het statuut beschermd monument kregen. Die concentreren zich voornamelijk in de straten rond de Sint-Rochuskerk. In 1989 besliste de overheid om alle belle époquepanden rond deze kerk beschermd monument te verklaren. Het stadsbestuur kocht drie aanpalende villa’s en bracht hierin het Belle Epoque Centrum onder. We kregen zowel Europese als Vlaamse subsidies en ook de stad nam een deel van de kosten op zich.

Blankenberge koos bewust voor de panden die er het slechtst aan toe waren om te bewijzen dat het kon. In 2008 gingen we open en tot vandaag verwelkomden we 50 000 bezoekers.

We hebben een drieledige functie. Het bezoekerscentrum beslaat het grootste gedeelte van de gebouwen. Daarnaast kan iedere eigenaar of huurder die in een

beschermd of waardevol pand in Blankenberge woont en restauratie- of onderhoudswerken overweegt, hier terecht voor advies. Vooral met het oog op het indienen van een subsidieaanvraag is dit belangrijk. Momenteel hebben we zo’n drieëntwintig dossiers lopen. Verder leggen we een historisch dossier aan over de belle époque die duurde van 1870 tot 1914.

Iedereen kan de werken komen inkijken maar we lenen niets uit. De ideale combinatie is een bezoek aan het Belle Epoque Centrum gevolgd door een belle époquewandeling door Blankenberge. Die kan je met of zonder gids doen. Tijdens de wandeling volg je gewoon de klinknagels in het voetpad.”

Kl i n knagels i n het voe tpad

grandeur

Toeristenkerk Bij veel ouderen wekt een bezoek aan het Centrum nostalgie op. Ze herkennen voorwerpen van bij hun ouders of tijdens hun jeugd. De kustvilla’s waren vakantiewoningen. Tijdens de winter bleven ze onbewoond. Het meest typische aan deze panden is wellicht de open loggia vooraan op de eerste verdieping. Die zorgde ervoor dat de vakantiegangers frisse lucht kregen maar toch niet bruin kleurden.

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

48

De damesmode evolueerde van stijf naar losjes tijdens de belle époque.

Achter de authentieke paravent zit je steeds uit de wind.

De vertrekken voor het dienstpersoneel bevonden zich op de tweede verdieping.

Ieder gezin was vergezeld van een klusjesman, een gouvernante en een huishoudster. Zij kwamen twee weken vooraf om het huis te verluchten, meubels te poetsen enz. Ze moesten ook nog even nablijven om alles terug af te sluiten. De seizoenswinkels waren alleen open tijdens de vakantie voor de zomergasten. ’s Winters was het hier een dode boel. Zelfs de kerk is belle époque en voor een groot deel betaald door de toeristen. Inwoners spreken nog altijd van de toeristenkerk. De upper class woonde aan de zeedijk met zicht op zee in nog luxueuzere omstandigheden.

Deze villa’s zijn jammer genoeg allemaal verdwenen door het ontstaan van het sociaal toerisme in de jaren zestig.

Blankenberge dankt zijn succes aan de goede treinverbinding toen. Door de massale toeloop van toeristen ontstond een gebrek aan slaapgelegenheid. De relatief kleine belle époquevilla’s werden afgebroken en vervangen door mastodonten van appartementsgebouwen.

Daardoor verdween dit mooie erfgoed.

Tijdens de belle époquewandeling volg je gewoon de klinknagels in het voetpad.

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

Gevolg was dat de rijken niet meer samen met het gewone volk op de zeedijk wilden wandelen en Blankenberge ontvluchtten. Ze trokken naar Zuid-Frankrijk of naar Knokke.

Zo werd Knokke groot.

Dirk Decoster: “Alle prestigieuze hotels, zelfs het Grand Hôtel des Bains et des Familles, dat in die tijd bij de top vijf van Europa hoorde, moesten sluiten omdat niemand daar nog een kamer kon betalen. Deze wijk verpauperde dan ook. Men verbouwde de woningen tot vier of vijf appartementjes met weinig comfort. Marginaliteit was het gevolg.

Vooral tijdens de jaren zeventig en tachtig was het hier echt niet aangenaam. Door het Centrum te openen en de revival van de belle epoquesfeer trachten we die grandeur van weleer opnieuw in Blankenberge te halen. Een mooi voorbeeld: in 2008 waren de drie gevels van het Centrum de enige gerestaureerde gevels in de straat.

Vijf jaar later is nagenoeg heel de straat gerestaureerd. Dus we werken als katalysator en er is terug permanente bewoning in de wijk. Op termijn zal het hier een van de betere wijken van Blankenberge worden. Toch durven veel mensen het nog niet aan zo’n woning te kopen. Er bestaan veel misverstanden over wat wel en niet kan.

Maar zolang je niet raakt aan de authenticiteit van het gebouw, mag je binnen wel wat modern comfort installeren.

Een van de heikele punten in deze huizen is de verwarming. In de meeste woningen was geen verwarming voorzien, soms alleen een open haard.”

Zeven outfits per dag Een bezoek aan het Belle Epoque Centrum start op het dakterras met een knipoog naar Gaudi’s bank in Park Güell, Barcelona. Maar deze bank bestaat uit tegelfragmenten van panden die ooit in Blankenberge stonden.

Op de vloer liggen de originele tegels uit de loggia op het gelijkvloers.

Het verhaal begint op de tweede verdieping.

49

De zitbank op het dakterras doet denken aan Gaudi’s bank in Barcelona.

Je treft er de eerste affiches, echte kunstwerken. Ze ontstonden tijdens de belle époque. Men leerde dat een beeld sneller iets vertelt dan veel geschreven tekst.

Enkele tentoongestelde jurken tonen hoe de damesmode doorheen deze periode evolueerde van stijf naar losjes. Mode was ook toen heel belangrijk. Door te pronken met wel zeven verschillende outfits per dag uitte de elite haar welstand. Men bracht dan ook karrenvrachten kledij mee. De speciale bagagetram bracht deze koffers ter plaatse.

Je maakt kennis met de prachtige villa’s van de superrijken en met de originele gietijzeren pier, in art nouveau, jammer genoeg kapot gemaakt door de Duitsers in 1914. Er kwam een betonnen pier in de plaats. Het casino, opgetrokken in Moorse stijl en binnenin volledig in marmer werd afgebroken omdat het onderhoud te duur was. “Zou het er nu nog staan, was het een van de mooiste gebouwen in België”, beweert Dirk.

Achter de paravent, een prachtig authentiek windscherm, zit je ook vandaag nog uit de wind, ongeacht uit welke richting die waait.

Je hebt er zicht op de jachthaven en het Leopoldpark.

Drinkbaar zeewater Een echt badpak bestond niet in deze periode. De strandgangers kleedden zich om in de ‘badkar’ die tot aan de vloedlijn getrokken werd door kinderen. Een zware karwij. Sommige familienamen herken je vandaag nog op de zeedijk. De families verhuren nog steeds badkarretjes, generatie op generatie. In Oostende trokken paarden deze karren. In die tijd was men ervan overtuigd dat zeewater digestief was. Het werd zelfs op flessen getrokken. De originele foto’s van het strandgebeuren die je hier ziet, zijn van bijzonder goede kwaliteit.

Je zal vast merken dat er weinig verschil was tussen de strandactiviteiten vandaag en een eeuw geleden.

Het tegelerfgoed van Blankenberge blijkt tot

de Europese top te behoren.

Op de gevels vind je veel mooie tegels terug.

Er is veel interactiviteit in dit Centrum. Bij het invullen van je carnet de bal hoort muziek uit de belle époque. Want je kwam hierheen om je te vermaken. En dat was vooral eten, drinken en dansen. “We vonden menu’s van wel zestien gangen, stuk voor stuk copieuze maaltijden met aangepaste wijnen en exclusieve ingrediënten”, lacht Dirk.

Zeelucht, vis, parfum, boules de Berlin… hier moet je geuren raden. Niet vanzelfsprekend! Een postkaart, een typische belle époque-uitvinding, verstuur je van hieruit via e-mail naar een adres dat jij kiest. Wist je dat op de eerste postkaarten geen afbeelding stond? Die dienden alleen om een korte tekst te versturen. Pas later verschenen exemplaren met een foto of tekening.

Gerimpeld behang Via de trap, gewoontegetrouw in het achterhuis, zakken we een verdieping lager. Hier prijkt een originele zomeraffiche uit 1896 met het zomerprogramma van Blankenberge in oud-Nederlands en Frans.

Frans was hier bijna de voertaal want de taal van de zomergasten. Een zeldzame, originele film uit 1900 geeft bijzonder goed de sfeer van weleer weer en bewijst dat zee-excursies toen al populair waren. Alhoewel niemand kon zwemmen, zelfs de eerste redders niet.

Men waagde zich slechts aan pootje baden.

De ingerichte woonkamer uit 1894 is het paradepaardje van het Belle Epoque Centrum.

Ze werd volledig authentiek gerestaureerd. Zelfs het behang, linnen met zestig procent cellulose, werd op de correcte manier gefabriceerd en aangeplakt.

De plooitjes in het behang zijn niet het gevolg van een foute handeling doch ontstaan doordat de lijm, gemaakt van zetmeel aangelengd met water, te vlug droogt. Slechts twee bedrijven ter wereld beheersen deze techniek.

De bloemen worden er met houten stempels met de hand op gedrukt.

Geduldige ambachtslieden schilderden de houten vloeren met oude sponstechniek. Dit geeft een tapijteffect.

De tijdloze Thonetstoel, de typische bistrostoel met gebogen hout, maakt uiteraard deel uit van het meubilair. We bewonderen de prachtige lambrisering en het rijkelijk versierd plafond met bladgoud. De gemarmerde zuilen zijn trompe l’oeils en vergen een gespecialiseerde techniek.

In de sous-sol was er veel minder luxe. Daar moest gewerkt worden.

Enkele voorwerpen als een doopkleed, servies, een zwart trouwkleed, hotelzilver en wereldberoemde kostbare Hasseltse keramiek, zijn er tentoongesteld. “Alle objecten die je hier ziet, zijn grotendeels schenkingen.

Al moeten we hier echt selectief in zijn”, besluit Dirk.

Door te pronken met wel zeven verschillende outfits per dag uitte de elite haar welstand.

Info

Tekst Chris Van Riet Foto’s Belle Epoque Centrum

✤ Belle Epoque Centrum, Elisabethstraat 24, 8370 Blankenberge, 050 42 87 41, www.belle.epoque.blankenberge.be.

Open van 1 september tot 30 juni: van dinsdag tot zondag van 14.00 tot 17.00 uur. Van 1 juli tot 31 augustus: van 14.00 tot 18.00 uur. Groepen kunnen ook in de voormiddag op afspraak.

Voor groepen openen we in de voormiddag op afspraak.

Het Centrum is volledig rolstoeltoegankelijk.

Tickets: 4 euro; -26, +55 en groepen vanaf tien personen: 2,50 euro Minder validen en begeleiders: 1,50 euro. Inwoners Blankenberge: gratis.

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

Sudoku Vul het diagram zo in dat in elke rij, elke kolom en elk vierkant van 3 bij 3 vakjes alle cijfers van 1 tot en met 9 precies één keer

50

3 onderkruiswoordraadsel leiding van 5 afbeelding 8 uitroep van droefheid 10 vulkaan op voorkomen. hoofdstad 15 vruchtbare plek Kruiswoord 17 Duitse misdaadserie 20 deel van de 22 gedorsteHORIZONTAAL halmen 23 sprookjesfiguur 24 modieus en verfijnd 25 uit5 8 4 mte 27 courant (afk.)

32 plant 34 etter8 uitroep 35 eerwaarde 1 wild,29 ampère onstuimig 3 onder leiding van 5 afbeelding van droefheid38 moeder 10 vulkaan Sicilië 13 Europese hoofdstad 15 vruchtbare plek 17 Duitse elORIZONTAAL 43 honderd jaarop45 plaats in Egypte 47 knoest in hout 49 vreemde 2 7 misdaadserie 20 deel van de Verenigde Staten 22 gedorste halmen 23 wild, onstuimig 3 onder leiding van 5 afbeelding 8 uitroep van droefheid 10 vulkaan op 53 zuster 55 ontzaglijk 57 en omgeving 58 smal 60 voorzetsel 61 luchtig sprookjesfiguur 24 15 vruchtbare modieus en verfijnd uitroep misdaadserie 26 grote warmte20 deel 27 1 6 Sicilië 13 Europese hoofdstad plek 25 17 Duitse van de felde naadcourant 64 instemming 66 stamppot 70 tweetal 29 ampère (afk.)

32 plant 34 etter68 sneeuwhut 35 eerwaarde 38 moeder 40 hard Verenigde Staten 22 gedorste halmen 23 sprookjesfiguur 24 modieus en verfijnd 25 uit1 5 7 41 74 bij getreuzel 43 honderd jaar75 waterkering.

45 plaats in Egypte 47 knoest in hout 49 stratie (afk.) geen gehoor oep 26 grote warmte 27 courant 29 ampère (afk.) 32 plant 34 etter 35 eerwaarde 38 moeder vreemde munt 51 enzovoort 53 zuster 55 ontzaglijk 57 en omgeving 58 smal 9 3 2 0 hard 41 getreuzel 43 honderd jaarweefsel 45 plaats in Egypte 47 knoest in hout 49 vreemde 60 voorzetsel 61 luchtig 63 losgerafelde naad 64 instemming 66 munt 51 enzovoort 53 zuster 55 ontzaglijk 57 en omgeving 58 smal 60 voorzetsel 61 luchtig windrichting 3 niet68even 4 vernis 6 Amerikaanse politieorganisatie stamppot sneeuwhut 70 tweetal 72 langs 73 administratie (afk.) 74 bij 4 7 2 6 9 weefsel 63 losgerafelde 64 instemming 66 stamppot 68 sneeuwhut 70 tweetal gehoor naad 75 waterkering. gen 9 Haregeen Koninklijke Hoogheid 11 uitdrukking 12 zoutachtig 14 rivier 8 7 9 2 langs 73 administratie (afk.) 74 bij geen gehoor 75 waterkering. enslucht 18 spoorstaaf 19 indien 21 grote batterij 25 vleessoort 28 toeVERTICAAL ERTICAAL 5 7 3 8 ader 31 Oostenrijkse psychiater 33 een bepaalde dag634 lunchtijd 1 rivier (Spaans) 2 windrichting 34 vernis niet even 4 vernis Amerikaanse rivier (Spaans) 2 windrichting 3 niet even 6 Amerikaanse politieorganisatie politieorganisatie 7 Koninklijke dierengeluid 8Hoogheid tegen 942 dat Hare Koninklijke Hoogheid 11 4 hting 38 deel van het bestek 39 bijwoord wil zeggen (afk.) dierengeluid 8 tegen 9 Hare 11 uitdrukking 12 zoutachtig 14 rivier uitdrukking 12 zoutachtig 14 rivier in Duitsland 16 levenslucht 18 spoorstaaf © DENKSPORT PUZZELBLADEN windrichting 48 rivier in18 spoorstaaf Italië 49 ongelegen ogenblik 50 nadien 52 nuffig n Duitsland 16 levenslucht 19 indien 21 grote batterij 25 vleessoort 28 toe19 indien 21 grote batterij 25 vleessoort 28 toestel (afk.) 30 doopvader 31 tel (afk.) 30 doopvader 31 Oostenrijkse psychiater 33 een bepaalde dag 34 lunchtijd psycholoog 56 valschermspringer 59 zangstuk 63 ten SUDOKU Oostenrijkse psychiater 33 een bepaalde dag 3462 karakter lunchtijd 36 roem 37 name 6 roem 37 windrichting 38 deel van het bestek 39 bijwoord 42 dat wil zeggen (afk.) g tot kopenwindrichting 65 brandstof 69 muzieknoot 71 Duitse 38 deel 67 kledingstuk van het bestek 39 bijwoord 42 dat wil zeggen (afk.) 44 naamAlle cijfers van 1 tot en met 9 moeten één keer 4 blijk, bewijs 46 windrichting 48 rivier in Italië 49 ongelegen ogenblik 52 nuffig blijk, bewijs 46 windrichting 48 rivier in Italië 49 ongelegen ogenblik 50 50 nadien nadien . voorkomen meisje 54 Zwitsers psycholoog 56 valschermspringer 59 zangstuk 62 karakter 63 ten name in alle kolommen, in alle rijen en in 52 nuffig meisje 54 Zwitsers psycholoog 56 valschermspringer 59 zangstuk

elk naamvan de 9 vierkantjes van 3 keer 3 vakjes. an (afk.) 64 poging tot kopen 65 brandstof 69 muzieknoot 62 karakter 63 ten name van (afk.)67 kledingstuk 64 poging tot kopen 65 brandstof71 Duitse 67 oze vennootschap. kledingstuk naamloze vennootschap.

2 3 4 69 muzieknoot5 71 Duitse 6 7 8 9 Winnaars kruiswoord maart 2014

10

11

1

15

2

16

13

4

17 10 1811

6

5 12

19 17

23

18

22

146

7

8

2013 24

19

20

23

30 35

29

24

31

30

32

37 35

36

48

59

58

55

L V A Z K R I A L H I T L I W G N G W P O R E N O T E B IJ V O E D M

72

45

51

52

50

61

69

65

73

70

20

74

51

56

56

64

69

61

46

50

60

60

73

39

55

64 68 68

44

49

50

59

63

34

3938

45

54

53

33

41

44 49

34

38

37

43

54

33

32

41

42 47

27

31

40

8

28

26

36

43

21

27

25

71

61

65

62

6670

71

52 57

57

62

66

67

74

✤ Wie mag gaan onthaasten in Hasselt?

Mathieu Aerts uit Dilsen-Stokkem. ✤ Wie leest straks Limbo?

Gerarda Roete uit Evergem, Noël Decloedt uit Gullegem, Carlos 7 5 1 2 8 6 9 3 4 Meire uit Gent, Lisette Vreys uit Mol, Pierre Meir uit Brasschaat.

624397185 ✤ Wie krijgt Eeuwelingen in de bus?

398415267 2 3 6 1 5 9 4 7 8 Maria Lommelen uit Mol, Hilde Baert uit Ekeren, Christa 985674321 1 4 7 8 3 2 6 5 9 Lambrecht uit Kuurne, Yvette Descan uit Brugge, Gaby Huyghe 812543796 5 7 3 9 6 1 8 4 2 uit Roeselare.

469728513 ✤ Naar wie gaat De vrouw die de honden eten gaf?

28 Willy Lanssens uit Evergem, Johan De Jaeger uit Deinze, Danny Bosmans uit Kontich, Maria Dhondt uit Vurste, Simonne Amsters uit Wezembeek-Oppem. ✤ Wie ontdekt De ontheemden?

Etienne Boulaert uit Zwevegem, Irène Pollaris uit Heusden, Rik Janssens uit Kasterlee, Germain Vanhaesebroucke uit Sint-Denijs, Jozef Van Gucht uit Lippelo. ✤ Wie weet straks alles over Geef depressie geen kans?

46 Johan Buyse uit Roeselare, Juliana Oste uit Vrasene, Annie De Buck uit Drongen, Josée Gielen uit Diepenbeek, Jeannien Bracke uit Beveren-Waas. ✤ Wie kan gaan grasduinen in Koninklijke juwelen?

Guido Andries uit Sint-Niklaas, Maria O uit Sint-Martens-Lennik, Albert Luts uit Linden, Denise Lenaerts uit Stabroek, Louis Similon uit Diest. ✤ Wie kan zich verdiepen in Moeder is weg. Als Alzheimer het leven verandert?

67 Bruno Verkammen uit Zaventem, Liliane Van De Vijver uit Bottelare, Paesen uit Peer, Rita Deneweth uit Rumbeke.

9

14 21

26

0

8

12 3

2

75

Oplossing kruiswoord maart: bommenkrater.

Antwoord op de extra vraag: Helkiase.

© DENKSPORT PUZZELBLADEN 12

43

52

25

3

75

36

17

Oplossing kruiswoordraadsel MEI 2014

© DENKSPORT PUZZELBLADEN

61 R U50W O20L V 12A F B43 A C52H 25 3 I E T N A Z B E R N K O A S E K R I M I U T A H S T R O A L I C H I C H E M H I T T E R C T A M P F L I S D P U S Naam: A F MB E AE CR W H G M A M A T B E SRT NR E K N G G E T E U T Straat + nr: D E E U W P S U E Z O M I U T A H W O R E M E N Z I C AHR I CD Z R J E N O R M P E OWoonplaats: Postnr.: T E NRA U C T W T E N G A A S S D P U S T O R N B IJ V A L R A T SE-mail: Tel.: M NA MI AG L O T E P A A R O G G D IJ K G E VT IEA U TA D M ofB trefpuntnummer: OKRA-lidnummer

36

S geuzenhoek U E Z O Schiftingsvraag: E M E N Z Hoe heet de nieuwe tournee van R M P E O N G A A S A L R A T S Vergeet niet een postzegel van 0,77 euro toe te voegen!

P A A R O B G G D IJ K

17

Paul Michiels?

Stuur je oplossing naar: OKRA-magazine, Kruiswoord MEI 2014, PB 40, 1031 Brussel, voor 31 mei 2014.

De winnaars verschijnen in het juliaugustusnummer 2014. Voeg één postzegel van 0,77 euro toe (niet vastkleven).

Winnaars maart 2014 zie hierboven.

51

Speel en win

3prij1zen

een van deze prijzen Maak kans op een van onderstaande prijzen en stuur je oplossing van het kruiswoordraadsel naar OKRA-magazine.

KRUISWOORD

Dertig boeken

Een arrangement voor twee personen in B&B het Duinenhof in Oostende (waarde 158 euro).

Inbegrepen: twee overnachtingen met ontbijt voor twee personen.

✤ Info Het Duinenhof ligt in de koningin der badsteden op 200 meter van het strand en de bus- en tramhalte. Het Duinenhof beschikt over twee gastenkamers met elk een tweepersoonsbed, een gedeelde badkamer en terras. Tv en internetaansluiting zijn voorzien in elke kamer. Er staat een keuken ter beschikking om eventueel een warme maaltijd klaar te maken.

Ook niet-winnaars kunnen genieten van een super aanbieding: Prijzen voor een overnachting met ontbijt : • in het hoogseizoen en schoolvakanties koppel: 70 euro i.p.v. 85 euro single: 35 euro i.p.v. 50 euro • in het laagseizoen koppel: 60 euro i.p.v. 80 euro single: 30 euro i.p.v. 45 euro Neem contact met Bed & Breakfast Het Duinenhof, 8400 Oostende, via 059 29 53 71 of info@hetduinenhof.be.

■

■

■

■

■ ■

Vijf exemplaren van Hannah van Ronaldo Wrobel (waarde 19,95 euro).

Vijf exemplaren van Flitsen van Jean Echenoz (waarde 14,95 euro).

Vijf exemplaren van Een kort oponthoud op de weg van Auschwitz van Göran Rosenberg (waarde 14,95 euro).

Vijf exemplaren van De boerderij van Tom Rob Smith (waarde 19,95 euro).

Vijf exemplaren van Terug naar Congo (waarde 19,95 euro).

Vijf exemplaren van Leon, het leukste kookboek van de wereld (waarde 34,99 euro).

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

ledenvoordeel

52

Win gratis duoticket Uit gelezen blz. 47? Even kennismaken met de Belle Epoque? Maak kans op een van de tien gratis duotickets (waarde 8 euro) voor het Belle Epoque Centrum in Blankenberge. Stuur deze bon vóór 31 mei 2014 naar OKRA-magazine, Belle Epoque Centrum, PB 40, 1031 Brussel of mail naam en adres naar chris.vanriet@okra.be met de mededeling Belle Epoque Centrum. Info blz. 47.

Naam en voornaam: Straat en nr.:

✁

Postnr.:

Woonplaats:

Telefoon:

E-mail:

ledenvoordeel

Win gratis duoticket Cultuur gelezen blz. 25? Een fort uit de Eerste Wereldoorlog bezoeken tijdens een verkwikkend fietstochtje? Maak kans op een van de vijf gratis deelnametickets (waarde 4 euro) voor de Antwerpse Fortengordel op 18 mei 2014. Stuur deze bon vóór 10 mei 2014 naar OKRA-magazine, Fortengordel, PB 40, 1031 Brussel of mail naam en adres naar chris.vanriet@okra.be met de mededeling Fortengordel. Info blz. 25.

Naam en voornaam: Straat en nr.:

✁

Postnr.:

Woonplaats:

Telefoon:

E-mail:

TRAPLIFTEN, HUISLIFTEN & PLATEAULIFTEN

VRIJBLIJVENDE OFFERTE / BEZOEK E SERVIC 7/7

BEL GRATIS : 0800 20 950

24/24 -

Mannebeekstraat 3 | B-8790 Waregem | info@comfortlift.be

BEZOEK ONZE WEBSITE : WWW.COMFORTLIFT.BE

Ad_OKRA_190x128_NL.indd 1

Wij verhogen uw comfort !

27/02/14 10:56

53

Een greep uit de regionale activiteiten ✤ Antwerpen ■ OKRA-koor.

Iedereen welkom om mee te zingen.

22 mei 2014 van 14.00 tot 16.00 uur Sint-Jacobsmarkt 43, Antwerpen ■ Lijndansviering marathon.

Viering tien jaar lijndans in regio Kempen met 10 uur lijndansen.

27 mei 2014 van 10.00 tot 20.00 uur Provinciaal Vormingscentrum, Smekenstraat 61, Malle, inschrijven verplicht ■ Sportfeest.

Tornooi met team- en volksspelen.

10 juni 2014 van 14.00 tot 17.00 uur Molendreef 6, Bouwel ■ Fietsgordel Rupel.

Geniet van de mooiste fietsroutes in de Rupelstreek.

11 juni 2014 van 10.00 tot 17.30 uur Hoogstraat 19-21, Boom ■ Toeren tussen torens, geleid bezoek aan de Lierse kerken 15 mei van 10.00 tot 16.00 uur Vertrek Sint-Gummaruskerk, Lier.

Info via Maria Frans, 015 31 04 42

■ Oefennamiddag OKRA-dans 27 mei 2014 om 14.00 uur Sint-Baaf, Padbroekweg 1, EverselHeusden Arsene Jeuris, 011 57 35 44, inschrijven verplicht

■ Omnisportdag in De Gavers.

Wandelen, fietsen, kubb, dans, petanque 11 juni 2014 om 9.30 uur Domein De Gavers. Inschrijven via sport.mvl@okra.be of 09 269 32 14

■ OKRA-ACADEMIE Suske de poep en het voorvelleke. Rechtspraak in de 18de eeuw door Frank Decat 28 mei 2014 om 13.30 uur Cc Bogaard, Capucienessenstraat, Sint-Truiden Jos Lacroix 0477 40 31 57, lastra@pandora.be

✤ West-Vlaanderen

■ Petanquetornooi 5 juni 2014 om 13.30 uur De Moffel, Martinus van Gurplaan 39, Lommel Inschrijven tussen 13.00 tot 13.30 uur of vooraf bij Lucien Verboven 0495 75 13 17 ■ Gewestelijke wandeling Heers, Klein Gelmen, 4 en 8 km.

11 juni 2014 om 13.30 uur Contactcentrum, Kiezelstraat 31, Heers Julien Cabergs, 011 70 79 17, julien_cabergs@yahoo.com

■ Het Louvre in Lens, bezoek nieuw filiaal van het Louvre en aan Vimy (slagveld WOI) 4 juni van 7.00 tot 18.00 uur Vertrek Rode Kruisplein, Mechelen, inschrijven voor 1 mei via regiosecretariaat Mechelen

✤ Oost-Vlaanderen

✤ Limburg

■ OKRA-ACADEMIE De affaire justitie, door Walter Van Steenbrugge 20 mei 2014 om 14.30 uur Ldc De Maretak, Albrechtlaan 119, Aalst

■ Eucharistieviering 60 jaar OKRA Limburg.

Met deelname van de OKRA koren en de OKRA-Vlamo Harmonie.

Aansluitend motorwijding van de OKRA-motorclub.

16 mei 2014 om 14.30 uur Sint Quintinuskerk Zonhoven-centrum, Kerkplein 1, Zonhoven Patricia Schoenaers, 011 26 59 30 patricia.schoenaers@okralimburg.be ■ Selenjo Hasselt.

Seniorenlentejogging. Stadsloop tijdens verkeersvrije zondag. 2,5 km, 5 km, 7,5 km.

18 mei 2014 start om 14.00 uur Kolonel Dusartplein, Hasselt ■ OKRA-ACADEMIE De antiekmarkt 26 mei 2014 om 14.00 uur CC Mozaïek, Kerkplein 14, Kortessem Info: Ivo Castro 011 37 66 00, okra.kortessem@hotmail.be ■ Oefennamiddag OKRA-dans 27 mei 2014 om 14.00 uur ’t Pelterke, Jeugdlaan 4, Overpelt Alda Driesen, 011 66 66 52, inschrijven verplicht

■ Dagfietstocht van 60 km.

Gontrode en Scheldevallei 16 mei 2014 om 10.00 uur GOC, Geraardsbergsesteenweg 94, lunchpakket meebrengen

■ Regiodagfietstocht.

Fietstocht voor geoefende fietsers (75 km) 22 mei 2014 om 10.00 uur Poerdam 7, Haasdonk ■ Beleveniswandeling.

De Groote Oorlog in het Meetjesland 27 mei 2014 om 9.00 uur Bezoekerscentrum Boekhoute Dorp.

Inschrijven via 09 269 32 18 of academie.mvl@okra.be

■ Regionale meibedevaart.

Eigentijdse Mariale viering 16 mei 2014 om 10.00 uur O.L.V. ter Duinenkerk, Koksijde ■ Regionale wandeling van 4, 6 of 8 km 19 mei 2014 om 13.30 uur Bargepark, Bargelaan, Beernem ■ Fietshappening 20 mei 2014, 14.00 uur Start CC De Bunder, Iepersestraat 52, Moorslede. Inschrijven via Fernand Borra, 051 77 08 86 ■ OKRA-ACADEMIE Waarom dik worden makkelijk en vermageren moeilijk gaat door Marnix De Cokelaere.

22 mei 2014 om 14.30 uur Oude Burg 19, Brugge ■ Instuif disco-lijndans 23 mei en 13 juni 2014 om 14.00 uur Zaal De Gilde, Kruisstraat 16, Izegem ■ Fietshappening Verschillende afstanden 26 mei 2014 om 13.30 uur Sint-Jozefsweg, Zijstraat 308, Deerlijk ■ Provinciaal Kubb-tornooi 3 juni 2014 om 9.00 uur en 13.30 uur Sportcentrum, Belhuttebaan, Koekelare ■ Zomerwandeling 11 juni 2014, start tussen 13.30 en 14.30 uur Godelievekerk, HonzebrouckstraatGitsestraat, Roeselare. Inschrijven bij Jeannine Mol 051 22 71 29

■ Regiowandeling.

Wandeling voor geoefende wandelaars (20 km) 27 mei 2014 om 10.00 uur Hoek Bosstraat en Marktstraat, Belsele-Puivelde ■ Dagwandeling 15 km.

Oosteeklose bossen 2 juni 2014 om 10.00 uur Sporthal Heihoek. Lunchpakket meebrengen ■ Sporteldag.

Wandelen, fietsen, dansen, Kubb-spel, seniorobics, volksspelen 5 juni 2014 om 10.00 uur Festivalhal, Donklaan, Overmere

OKRA-MAGAZINE | MEI 2014

Een duolegaat voor OKRA OKRA geeft ouderen een stem.

OKRA maakt vriendschappen mogelijk.

OKRA biedt ouderen een venster op de wereld.

OKRA organiseert sportieve, culturele, inspirerende en vormende activiteiten.

OKRA wordt gemaakt door ouderen zelf.

Jij kan helpen om OKRA nog beter te maken.

Als je kiest voor een duolegaat in de plaats van een gewone erfenis, maak je een bedrag over aan een goed doel, OKRA in dit geval.

Maar niet enkel OKRA wordt daar beter van. Het duolegaat kan ook een interessante techniek zijn voor je erfgenamen.

OKRA zal de successierechten betalen die je gewone erfgenaam bij een gewoon legaat zelf zou moeten betalen. Zo kan de erfgenaam meer ontvangen dan wanneer hij als enige zou hebben geĂŤrfd.

Stel een testament op bij je notaris en neem OKRA hierin op.

OKRA is een erkende vzw en zal alle successierechten betalen.

Alle info op www.okra.be, www.giften-legaten.be of bij je notaris.

www.

Uw schoenenspecialist: kleine en grote maten !

1000m2 TOPMERKEN

YouthStyle: BjörnBorg LaCoste All-star Jack&Jones Riverwoods LeCoqSportif Vans Dc Gravis Asics Adidas BullBoxer Nike Dr.Martens Timberland Maruti Cat Keuze uit vele modellen en Kleuren !!

.com

MensStyle: Hugo Boss Black & Orange Floris Van Bommel VanGils TommyHilfiger Replay Giorgio Riverwoods CycleurDeLuxe Classic: VanBommel Ambiorix Lloyd Solidus Timberland Australian Geox Sebago Scapa Specials: Bugarri (+8cm) Clarks Ara Think!

Rockport (300gr) Mephisto FinnComfort

GirlsStyle: Timberland Brako Spm Jhay Hee BjörnBorg Riverwoods Weekend TommyHilfiger Dr.Martens FlyLondon TerreBleue ZapaNegra Lady: PeterKaiser Gabor Mephisto Think! Ara DanieleTucci Elnaturalista Geox Wolky Loints

voor losse steunzolen

Helpen bij Rug-,Heup-,Voet-,en Spierklachten: MBT (+120p.) FINNAMIC by FinnComfort MEPHISTO (+120 mod.) the SANO technologie !!

Walking/Running: Lowa (+500p.) Meindl Brooks Mephisto-Allrounder Rockport Asics Teva

WAARDEBON EURIKA-SHOE BVBA HANDELSSTRAAT 141 1840 LONDERZEEL MALDEREN-STATION TEL. (052) 33 30 01 e-mail: eurika@telenet.be

Open: Naam werkdagen van 9 tot 20 u.

Adres zaterdags van 9 tot 19 u. gesloten zon- en feestdagen.

VOLG WEGWIJZERS: Malderen - station

€ 13 Bij aankoop van een paar schoenen vanaf € 93 en niet cumuleerbaar met andere kortingen.

Datum

ELKE DAG OPNIEUW: VELE NIEUWE EN TEVREDEN KLANTEN !!

/

/

Niet geldig tijdens de sperperiode.

KIDS: Rondinella Kipling Cks Birkenstock LittleDavid Cks Geox Piedro Ricosta Vans Dc BjörnBorg Pepino TerreBleue All-Star Timberland LelliKelly Lowa Crocs Stones and Bones: Talk&Play-Event: 30/4/14

Met uitneembaar voetbed EN kleine/grote maten !

Durea Verhulst Ara Loints Softwaves Remonte MephistoMobils Allrounder Rockport Romika Fidji BrakoAnatomics Rieker Vabene Gabor Newdress Chroomvrij/arm: Think! MissClair Brako FinnComf.

Wolky Elnaturalista Vital FitFlop Birkenstock Ronny Diabetici: Varomed My+ClassicWalker Solidus Crocs

Vayamundo De Kinkhoorn - Ravelingen en Ol Fosse d’Outh

We hebben voor elk wat happiness!

NIEUWE KAMERS

AKTIVA MIDWEEK OF WEEK

in Vayamundo De Kinkhoorn - Ravelingen

in Vayamundo Ol Fosse d’Outh

INBEGREPEN • Logement op onze nieuwe hotelkamers (max. 2 pers) • Opgemaakte bedden en handdoeken • Hotelservice • Onbeperkte toegang tot het zwembad en het fitnesscenter

Even op adem komen aan zee in onze splinternieuwe hotelkamers!

BESCHIKBAARHEID Prijzen geldig tot 28 september 2014 kamer + ontbijt

kamer + halfpension

kamer + volpension

1 nacht

€ 49,00

€ 69,00

€ 80,00

2 nachten

€ 44,00

€ 64,00

€ 75,00

vanaf 3 nachten

€ 39,00

€ 56,00

€ 67,00

Supplement single: € 15,00/nacht

RESERVEREN Vayamundo De Kinkhoorn-Ravelingen Zeedijk 290-330, 8400 Oostende, 059 70 16 97 of 059 55 27 55 dekinkhoorn.ravelingen@vayamundo.be www.vayamundoclubs.be

INBEGREPEN Alleen of met • 5 dagen/4 nachten of 8 dagen/7 nachten uw vereniging, • Ontbijt, middagmaal in zelfbediening geniet van een (enkel in volpension), avondmaal in zelfbediening verblijf vol met • Dranken inbegrepen tijdens de maaltijd • Welkomstdrink op maandagavond leuke animaties • Daguitstap naar Maastricht op donderdag (busvervoer & lunch **inbegrepen) • Onbeperkte toegang tot het waterparadijs Aqua l’O* en het fitnesscenter (*badmuts verplicht) • Elke dag animatie inbegrepen waaronder Nordic Walking, gezondheidsworkshop, ochtendgym, natuurwandelingen en biodanza (nieuw in 2014) **lunch inbegrepen enkel in formule volpension (hoofdgerecht en 1 drankje) BESCHIKBAARHEID Midweek (4 nachten): 21-25/04, 28/04-2/05, 12-16/05, 19-23/05, 2-6/06, 9-13/06*, 16-20/06, 23-27/06*, 1-5/09, 8-12/09*, 15-19/09, 22-26/09*, 29/09-3/10, 20-24/10, 3-7/11 en 10-14/11 2014 Week (7 nachten): 21-28/04, 12-19/05, 19-26/05, 2-9/06*, 9-16/06, 16-23/06*, 23-30/06, 1-8/09*, 8-15/09, 15-22/09, 22-29 /09*, 29/09-6/10, 20-27/10, 3-10/11 et 10-17/11 2014 Prijs per persoon

Volwassene

Midweek- Halfpension

€ 244,00

Midweek - Volpension

€ 296,00

Week- Halfpension

€ 369,00

Week - Volpension

€ 462,50

Supplement single: € 15,00/nacht - geen single supplement voor 25 kamers

BUSVERVOER NAAR Ol Fosse d’Outh

Nieuw uurrooster in 2014

Busvervoer mogelijk met professionele begeleiding in periodes met een sterretje:* HOUFFA EXPRESS: Oostende Ravelingen - Oostkamp Van der Valk - Gent Ikea - Groot Bijgaerden parking E40 - Leuven kruising terbankstraat/ parking ziekenhuis - Lummen café afrit 26 - Hasselt zuid benzine station Oeral Luik Station Guillemins (kiss & ride). • Min. 15 deelnemers per traject • Heen en terug € 50 • Opstapplaatsen en uren worden tijdig meegedeeld.

Vayamundo is het nieuwe platform met interessante aanbiedingen van reizen in binnen- en buitenland, daguitstappen, evenementen en koopvoordelen.

Bezoek ons en schrijf je in op

www.vayamundo.be

RESERVEREN Vayamundo Ol Fosse d’Outh, Ol Fosse d’Outh 1, 6660 Houffalize, 061 28 88 01 olfossedouth@vayamundo.be, www.vayamundoclubs.be