GRUP İÇİNDE EĞİTİMİNİN PRATİK TANITIMI
Öğretmenler ve Eğiticiler için Yol Gösterici Notlar
GİRİŞ
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
Bu yol gösterici notlar Öğretmenler ve Eğiticiler içindir. Bu notlar, Grup İçinde Eğitiminin pratik bir tanıtımını vermektedir. Bölüm 1, grup içinde eğitiminin bazı önemli ilkelerini içermektedir: grup içinde eğitiminin “Nedeni”. Bölüm 2, 3, 4 ve 5 ise “Nasıl? ve “Ne zaman?” sorularına verilen yanıtlarla ilgilidir. Bu nedenle, Bölüm 2 grupların farklı düzenlenme şekillerinden bahseder. Bölüm 3, “Kaç tane ve ne büyüklükte grup?” sorusunu ele alır. Bölüm 4, “Öğretmen Talebi” olarak adlandırılan önemli bir kavramı ve bunun grup öğretimindeki anlamını tanıtır. Bölüm 5, en ilk defa dahil olmak üzere, sınıfta grup etkinliğinin nasıl başlatılacağını açıklamaktadır. İstenirse, bu yönlendirici notların beş bölümünü bir öğretmen eğitim paketinin beş modülü olarak düşünülebilir. Alıntı: Bu kitapçıkta yer alan resimleri sağladıkları için Erzurum TEDP Aktif Öğrenme Ekibi’ne teşekkürlerimizi sunarız.
BÖLÜM 1: GRUP ETKİNLİĞİ İLE İLGİLİ BAZI EĞİTİMSEL İLKELER -1
-
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
Bir öğretme tekniği olarak grup etkinliğinin neden kullanıldığının anlaşılması, grup içinde eğitimin ne zaman yapılmasının uygun olacağının ve grupların nasıl düzenleneceğinin belirlenmesine yardımcı olacaktır.
-2
-
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
Bir Öğretmenin Neden Grup Etkinliği Düzenlemek İsteyeceğine Dair Bazı Nedenler:
ÖĞRETMEN EĞİTİMİ İÇİN ÖNERİ: Bir öğretmen eğitimi çalıştayında “Neden grup içinde eğitmeli?” sorusu ele alınıyorsa, katılımcılardan ve kendileri için grup içinde eğitimle ilgili bazı nedenleri tartışmaları ve kendileri için önerilerde bulunmaları istenebilir. [Katılımcılar kendi fikirlerini küçük gruplarda tartışabilir ve tartışmanın sonuçlarını tüm katılımcıların katıldığı oturumda rapor edebilirler.] Bu bölümdeki yol gösterici notlar, eğitimi veren açısından gözden geçirme için bir kontrol listesi ya da, eğer aşağıda yer alan olanaklardan bazılarının farkına varılmamışsa, bu durumda çalıştaya katılanların anlayışını ve bilgisini genişletme için bir araç olarak görev yapabilir.
•
Cihazlar (mikroskoplar, bilgisayarlar, vb.) gibi kaynaklar ve kitaplar tüm sınıf için yeterli olmayabilir ancak küçük bir grup için yeterli olabilir. Eğer farklı etkinliklerde farklı gruplar çalışıyorsa, bu gruplardan biri bu ekipmanı kullanabilecektir. Eğer etkinlikler dönüşümlü ise, sonunda öğrencilerin tümü bu eğitsel kaynaktan yararlanabilecektir.
•
Grup etkinliği, tüm sınıfı eğitme yoluyla verebilecekleri ilgiye oranla öğretmenin öğrencilere daha fazla bireysel ilgi göstermelerine imkan tanır. Bunu gerçekleştirmek için gruplara farklı görevler verilir. Grup içinde eğitimin temel ilkelerinden biri bazı gruplara öğretmene olan TALEBİN DÜŞÜK olduğu görevler verilmesidir. Bu gruplar, bağımsız şekilde ya da çok az öğretmen denetimi ve desteği ile çalışabilirler. Sessiz okuma, yaratıcı yazma ve bir sanat etkinliği bu tür görevlere iyi birer örnektir. Bu sayede öğretmen serbest kalır ve öğrencilerden oluşan bir grupla (ÖĞRETMENE OLAN TALEBİN YÜKSEK OLDUĞU) daha yakından ilgilenebilir. Bu tür görevlerin, faydalı olacağı düşünülen etkinlikler için, dönüşümlü olması öğretmenin yakın ilgisinden ve desteğinden tüm grupların ve öğrencilerin yararlanması anlamına gelir. ( “Öğretmene Olan Talebin Yüksek ve Düşük Olması” kavramı aşağıda yer alan Bölüm 4’te daha derinlemesine tartışılmıştır.)
-3
-
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
•
Öğrencilerin küçük gruplarda çalışmalarına imkan verilmesi eğitsel olarak çok akılcıdır. İşbirlikli öğrenme ve işbirlikli öğrenme becerileri geliştirme için olanaklar sağlar.
•
Grup çalışması, aktif öğrenme için koşulları oluşturur.
•
Grup çalışması, öğrencilerin birbirlerinden öğrenmesi ve birbirlerini desteklemesi için koşulları oluşturur.
•
Grup çalışması, bireysel fark için hizmet sunmasına imkan tanır.
•
Grupların doğasını dikkatli şekilde düzenleyerek, öğretmen öğrencilerin eğitsel ihtiyaçlarına göre farklı öğrenciler farklı görev türleri verebilir.
•
Öğrencilere, aşağıdaki özelliklerine daha çok uyan çalışmalarda olabilirler: o Kabiliyetlerine o Önceki bilgilerine o Çalışma hızlarına
•
Grup etkinlikleri yoluyla, öğrenciler ilgilerine daha çok uyan çalışmalarda da olabilirler. Grup çalışması düzenleme öğrencilere daha fazla seçme şansı verir: devam etmek istedikleri etkinlik türünü seçebilirler.
•
Grup üyeliği/düzenlemesi davranış yönetimi tekniği olarak kullanılabilir.
•
Grup etkinliğinin ara sıra kullanılması çeşitlilik yaratır ve tazeliğin ve öğrenci ilgisinin sürdürülmesine yardımcı olur.
•
Gruplar heterojen esaslı düzenlenebilirler; homojen esaslı düzenlenebilirler; hatta rasgele esaslı da düzenlenebilirler.
---o—O—o---
-4
-
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
BÖLÜM 2: GRUPLARIN DÜZENLENMESİ
Gruplar nasıl düzenlenebilir? Bu bölümde, bazı cevaplara yer vermeye çalışacağız!
-5
-
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
Grupların Öğrenci Yapısı:
ÖĞRETMEN EĞİTİMİ İÇİN ÖNERİ: Eğer bir öğretmen eğitimi çalıştayında “grupların öğrenci yapısı” ele alınıyorsa, katılımcılardan grupların öğrenci özelliklerine göre farklı yollarla nasıl oluşturulabileceği konusunu tartışmaları ve kendileri için önerilerde bulunmaları istenebilir. [Katılımcılar kendi fikirlerini küçük gruplarda tartışabilir ve tartışmanın sonuçlarını tüm katılımcıların katıldığı oturumda rapor edebilirler.]
Bu etkinlik için bir yapı sağlamak isterseniz, aşağıdaki listeyi bir çalıştay dokümanı olarak katılımcılara verebilirsiniz. Katılımcılardan aşağıdakileri dikkate alarak heterojen, homojen ya da rasgele türde grupların düzenlenmesinin uygun olacağı durumlar hakkında düşünmeleri istenebilir: • • • • • • • • • •
Yaş Sınıf Yetenek Önceki Bilgi ve Deneyim Cinsiyet Sosyo-Kültürel Arka Plan Dil Fiziksel Gereksinimler Arkadaşlık Davranışsal Özellikler
Aşağıda yer alan yol gösterici notlar eğitimi veren açısından tüm katılımcıların katıldığı oturumda gözden geçirme için bir kontrol listesi ya da, eğer aşağıda yer alan olanaklardan bazılarının farkına varılmamışsa, bu durumda çalıştaya katılanların anlayışını ve bilgisini genişletme için bir araç olarak görev yapabilir.
-6
-
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
Grupların heterojen, homojen ve rasgele çizgilerle neden ve nasıl oluşturulabileceği ile ilgili nedenler listesi aşağıda yer almaktadır. SINIF: Sadece farklı sınıfların izlemesi gereken müfredat farklı olacağından, birleştirilmiş sınıfta benzer sınıflara göre gruplandırma genellikle mantıkidir. Birleştirilmiş bağlamla geçerli olan daha derinlemesine pedagojik bir varsayımda, A genellikle daha büyük sınıfları içeren grupların öğretmen olmaksızın daha bağımsız çalışabilecekleri ve böylelikle öğretmenin daha küçük sınıflarla daha fazla zaman harcayabilmesidir. Farklı sınıflardan olan öğrencilerin ayni grupta bir arada bulunması daha büyük sınıflardaki öğrencilerin daha küçük sınıftan olan öğrencilere yardımcı olmasına izin verir. BENZER YAŞ: Sınıf için geçerli olan ayni varsayımlar bunun için de geçerlidir. YETENEK: Benzer yeteneğe göre gruplandırmanın en geçerli nedeni farklı grupların farklılaştırılmış eğitsel görevler üzerinde çalışmasına izin vermektir: daha yetenekli gruplar daha karmaşık ya da ileri düzeydeki görevler ya da etkinlikler üzerinde çalışırlar. Birleştirilmiş sınıf bağlamımda genellikle kullanılan diğer bir yaklaşım, öğretmeni daha fazla ilgi isteyen çocuklarla çalışabilmesi için serbest bırakmak üzere, göreceli olarak bağımsız çalışabilecek öğrencileri bir araya getirip grup oluşturmaktır. Ancak, farklı yeteneğe sahip öğrencileri ayni grup içinde bir araya getirmek, daha yetenekli olan öğrencilerin daha az yetenekli olan öğrencilere yardımcı olmasına imkan sağlayabilir. ÖNCEKİ BİLGİ VE DENEYİM: Yetenek ile bilgi ve deneyim derecesi arasında ayrımın yapılması belki yararlıdır. Genellikle aynidir ama her zaman böyle olmaya da bilir. Bir çok durumda, ideal olan bunların entegrasyonu ya da ulaşılmak istenen hedeftir. Ancak geçmiş bilgi ve deneyimdeki farklılıklar o kadar büyüktür ki ayrım uygulamalı eğitsel açıdan anlamlı olur. Az sayıdaki elverişli durumlarda, eğitsel konunun doğası öğrencileri bu kriterlere göre ayırma olumlu bir yaklaşımdır. Eğer konu “Balıkçının yaşamını çiftçinin yaşamı ile karşılaştırma” ise, en azından etkinliğin bir bölümünde, çiftçilerin çocukları için birlikte çalışma ve beyin fırtınası yapma mantıki olabilir. CİNSİYET: Burada kültürel faktörler önemli bir rol oynar. Bazı kültürel bağlamlarda kızlar bir arada olunca daha rahat hissederler ve daha fazla
-7
-
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
öğrenirler; diğerlerinde, hiçbir şekilde karışık cinsiyetlerin bir arada bulunması kabul edilebilir değildir. Ancak, genellikle cinsiyet biçimlendirmesini engellemek üzere birleşmiş çaba harcanması arzu edilen bir husus olarak kabul edilir. Bir çok durumda karışık gruplar – erkekler ve kızlar- tercih edilmelidir. SOSYO-KÜLTÜREL ARKA PLAN: Hemen hemen tüm koşullarda ideal olan heterojen kültürel arka plana sahip olanları içeren gruplardır ve genellikle bu şekilde oluşturulmalıdır. Bunun uygulanamadığı özel eğitsel nedenler olabilir. Buna açık bir örnek egemen olan dildir (görünürdeki potansiyel önemi nedeniyle aşağıda ayrı olarak sınıflandırılmıştır). Çok nadiren, eğitsel konunun doğası sosyo-kültürel geçmişe göre gruplandırmayı çalışmanın bir kısmı için uygun kılar. (Yukarıda yer alan “önceki bilgi ve deneyime” bakınız). KONUŞULAN DİL: Bir çok durumda, toplam entegrasyonu amaçlamak uygun olabilir fakat eğer azınlık bir gruptan olan çocuklar çoğunluğun konuştuğu dili çok az konuşuyorlarsa, bu durumda onlar özellikle başlangıçta bazı etkinlikler için, kendileri içinde gruplandırılırlarsa, daha iyi bir eğitsel ilerleme kaydedebilirler. FİZİKSEL GEREKSİNİMLER: Eğer birden fazla özürlü çocuk var ise, sadece fiziksel özre göre özürlü çocukların bir arada gruplandırılmalarını haklı gösterecek çok özel eğitsel ya da başka koşulların olması gerekecektir. ARKADAŞLIK: Öğretmenin arkadaşların birlikte çalışacağı şekilde gruplandırılmasından memnun olacağı durumlar vardır. Ancak, bir araya gelerek gruplandırılmış arkadaşlar çalışmalarından çok fazla dikkatlerini dağıtıyorlarsa, bu durumda öğretmen onları ayırmak isteyebilir! Bazen öğretmen dışlanmış ya da izole edilmiş birinin güven kazanması ya da arkadaş edinmesi için grupları düzenlemek isteyebilir. Diğer durumlarda ise arkadaşlık dikkate alınacak bir husus olmayacaktır. DAVRANIŞSAL ÖZELLİKLER: Hemen hemen tüm koşullarda, öğretmen grupları düzenlerken davranışsal özellikleri dikkate almak isteyecektir. Birleştirilmiş sınıf koşullarında bunu yapmak özellikle önemlidir. Öğretmenler genelde birbiriyle iyi geçinmeyen ya da potansiyel olarak birliği bozan öğrencileri ayırmak ister. Ancak özellikle işbirlikçilik, arzulama ve birbirine yardımcı olma, liderlik gibi nitelikler ve benzerleri önemlidir. Öğretmen genellikle muhtemelen bu tür vasıflara sahip öğrencileri gruplara eşit şekilde dağıtmayı isteyecektir. Diğer taraftan, eğer öğrencinin biri gruba çok fazla hakim oluyorsa, bazı değişiklikleri yapmanın nedeni de bu olabilir.
-8
-
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
KARIŞIK GRUPLAMA: Grubun kompozisyonunu düzenlemek için iyi nedenler yoksa (ve bir çok durumda bunlar olacaktır), gruplar karışık olmalıdır. Öğretmen ya bu tür dengeyi kasten kurmaya çalışır ya da bunu rasgele şansa bırakır. [Önemli Not: Yukarıda belirtilen gruplamaların ortak bir şekilde kişilere özel olması gerekmez. Başka bir deyişle, gruplar ayni zamanda bu kriterlerin ikisine ya da daha fazlasına dayalı olarak düzenlenebilir. Örnek olması için, bir özel etkinlik için öğrencileri dağıtırken, öğretmen şunları sağlamayı isteyebilir: (i) iyi bir cinsiyet karışımı; (ii) öğrenciler hala arkadaşlarıyla çalışabilir; ve (iii) göreceli olarak benzer yeteneğe sahip öğrenciler birlikte çalışabilir.]
Çeşitlilik: Genel bir ilke olarak, öğrencilerin gruplar halinde düzenlenmesinde yapılabilirliği sağlayacak çeşitliliği sağlamaya çalışmalıdır. Öğrenci için etkinliğin değişmesi grubun değişmesi anlamına gelebilir. Bu tür bir yaklaşım, eğitsel deneyimin ilgi çekici ve teşvik edici olmasının devamına yardımcı olabilir. Ayni zamanda tüm bir sosyal entegrasyonu da özendirebilir.
Grupların Adlandırılması: Grupları isim vermek genelde öğretmenin işini kolaylaştırır ve öğrenciler için eğlenceli olur. Hemen hemen her durumda, yeteneğe göre düzenlenmiş olduklarından bu gerçeği yansıtsa da gruplardan “en üst grup”, “orta grup” ve “alt grup” diye bahsetmek muhtemelen uygun düşmeyecektir. Çok iyi bilinen eğitsel bir fenomene göre, “az ilerleyen” diye adlandırılmak kendini tatmin eden bir kehanet olabilir. Eğer öğretmenler öğrencilerinden beklentilerinin yüksek olduğu imajını yaratırlarsa, bunun öğrenci performansı üzerinde olumlu bir etkisi vardır. Ancak, örneğin talepkar bir birleştirilmiş sınıf durumunda, öğretmenin daha olgun ya da yetenekli grup üyelerine, özellikle bağımsız çalışma ile ilgili olarak kendilerinden daha fazla şey beklendiğini hatırlatması uygun olabilir, çünkü bu şekilde öğretmen gereksinim duyanlara daha fazla zaman ayırabilir. Gruplara çoğunlukla renklerin adı verilir ancak hayvan, şehir isimleri ya da hemen hemen istenen her şey de isim olarak kullanılabilir. Eğitsel konu bazı grup
-9
-
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
isimlerini önerebilir. Örneğin, çöller çalışılıyorsa, bir grup “Sahra” grubu, diğeri “Kalahari” grubu, vb. olabilir. Gruplar için seçilen isimler eğitsel destekleme için de kullanılabilir: mesela, şekillerin adları – “üçgen grubu”, “sekizgen grubu”, vb. Grup isimleri günlük olarak ya da işlenen konuya göre değişebilir. Eğlenceyi arttırmak için, öğrenciler grup isimlerini rasgele seçebilirler: bir torbadan renkli toplar çekerek ya da ibreyi döndürerek ya da öğretmenin özellikle bu amaçla yapmış olduğu bir aygıt üzerinde “zar” atarak!
Gürültünün Yönetilmesi: Grup etkinlikleri sırasında sınıfta daha fazla gürültü için potansiyel vardır. Sınıftaki öğrenciler için bu dikkat dağıtıcı olabilir: özellikle gruplardan biri sessiz bir etkinlik üzerinde çalışmak istiyorsa ve de gürültülü bir etkinlikle ilgilenen grup tarafından rahatsız ediliyorsa. Yüksek gürültü seviyeleri yakın sınıflardaki öğretmenler ve öğrenciler için de, özellikle açık plan durumunda ya da sınıfların duvarlar yerine paravanlarla bölündüğü durumlarda, dikkat dağıtıcı olabilir! Gürültüyü yönetmenin iyi bir yolu “Gürültü Metre”yi uygulamaya koymaktır. Gürültü Metrenin bir örneği sonraki sayfada yer almaktadır. Gürültü Metrenin kullanılması, öğretmen ve sınıfın kabul edilebilir gürültü seviyeleri üzerinde anlaşmasına ve bunları belirlemesine yardımcı olur. Öğretmen Metredeki oku üzerinde anlaşmaya varılmış olan gürültü seviyesine ayarlar. Eğer gürültü seviyeleri çok fazla artmaya başlarsa, öğretmen Gürültü Metreyi işaret ederek sınıfa üzerinde anlaşılan gürültü seviyesinin o an aşıldığını hatırlatır. Öğretmen Metredeki gürültü seviyesini yeniden belirlemeye de karar verebilir!
---o—O—o---
- 10
-
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
GÜRÜLTÜ METRE
1
2
0 0 1 2 3
3 = = = =
Sessiz Komşu Sesler Masadaki Sesler Sınıftaki Sesler
Buna benzer bir Gürültü Metre öğretmen tarafından kolaylıkla kartondan yapılabilir ve sınıf duvarında sergilenebilir. Açıklamalar: Sessiz: “Hiç konuşma yok!” Komşu Sesler: Hemen hemen bir fısıltı. “Sesiniz sadece yanınızdaki kişi tarafından duyulmalıdır.” Masa Sesleri: “Sesiniz sadece masanızdaki kişiler tarafından duyulmalıdır.” Sınıf Sesleri: Sınıf tartışması vb. için sesler.
- 11
-
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
BÖLÜM 3: KAÇ TANE GRUP VE NE BÜYÜKLÜKTE?
Bu sorunun en iyi olan yanıtı yoktur, ancak bazı yol gösterme sağlanması mümkün olabilir. Neden grup çalışması seçildiği ve öğretmenin öğrencilerin ne şekilde çalışmasını istediği, uygun olanın belirlemesi etkileyecek ve buna yardımcı olacaktır. Bu bölümde, işlerin nasıl düzenlenebileceğini ve bunun nedenini göstermek için bazı belirgin örnekler verilmektedir.
- 12
-
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
Örnek 1: Bağlam: Öğretmenin 40 öğrencilik bir sınıfı var. Öğretmen öğrencilere mikroskop kullanımı ile ilgili olarak uygulamalı deneyim vermek istiyor ancak okulda sadece 4 mikroskop var. Bu sayı her bir öğrenci için ve tüm sınıfın paylaşımı için yeterli değil. Bir mikroskobun üzerinden on öğrencinin bakmaya çalışması sadece kargaşanın bir tarifidir! Pratik bir yaklaşım: Öğretmen, mikroskopları kullanarak, sekiz öğrencilik bir gruba bir grup etkinliği düzenler. Gruptaki her bir ya da iki öğrenciye yetecek kadar mikroskop olacaktır. Etkinliği desteklemek üzere öğretmen bir çalışma kağıdı hazırlar. Mikroskobun kullanımı ve çalışma kağıdında istenilenlerle ilgili kısa bir başlangıç açıklamasından sonra öğretmen, çalışmalarına kendi başlarına asgari denetimle devam etmeleri için, grubu terk eder. Öğretmen sınıfın kalan kısmı ile tüm sınıf olarak ve her zaman olduğu gibi çalışmasına devam eder ancak “mikroskop grubunun” daha sonra öğrenmesinin zor olacağı herhangi önemli bir konuyu öğretmekten sakınmalıdır. Müsait olan diğer bir zamanda, farklı bir sekiz öğrenci takımı mikroskopla çalışma fırsatını bulur. Bunu izleyen üç müsait zamandan sonra, kırk öğrencinin tümü mikroskopla çalışma fırsatını bulmuş olacaklar. Mikroskop çalışmasına tüm grup etkinliği olarak yaklaşılmış olsaydı asla mümkün olamayacak şekilde fazla hakiki ve iş-üstünde deneyim kazanmış olacaklar. Not: Her ne kadar “mikroskop grubu” sekiz kişiden oluşsa da, grup içinde öğrenciler eşli çalışıyor olacaklardır: bir mikroskop için çalışma kağıtları yoluyla çalışan iki kişi. Eğer öğrencilerin cevapları kaydetmesi gerekirse, bu durumda öğretmen büyük bir olasılıkla ayni çalışma kağıdından dört nüsha ya da sekiz kopya - her öğrenciye bir nüsha- hazırlayacaktır.
Örnek 2: Bağlam: Sınıfta kırk öğrenci vardır. Öğretmen atlas becerileri ile ilgili bir coğrafya dersi vermek istiyor. Ancak, sadece on atlas vardır. Dersin süresi bir saattir. Pratik bir yaklaşım: Öğretmen sınıfı iki gruba ayırmaya ve ayni zamanda bir coğrafya dersi bir de yaratıcı yazma dersi vermeye karar verir.
- 13
-
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
Öğretmen, yaratıcı yazma ile ilgili olarak tahtaya hikayenin başlığını yazar: “Siz derin deniz dalgıçsınız. Bir mağara keşfediyorsunuz. Mağaraya giriyorsunuz. Ne bulduğunuz ve daha sonra ne oldu?” İlginç bir hikaye geliştirmek için öğrencilerin kendi hayal güçlerini nasıl kullanacakları ile ilgili bazı ön tartışmalardan sonra, sınıfın yarısı denemelerini yazma ile görevlendirilir. Bunu takiben öğretmen sınıfın diğer yarısına atlas etkinliği tanıtır. Öğrenciler, iki kişiye bir tane olmak üzere atlasla çalışırlar. Bu etkinlik, çalışma sayfası ile desteklenir. Ders ertesi gün tekrarlanır. Atlas etkinliğini tamamlayan öğrenciler dalgıcın macerası hakkında denemelerini yazarlar ve diğer öğrenciler de bunun aksini yaparlar. Yorum: 1 ve 2 nolu örneklerde, gruptaki öğrencilerin sayısı özellikle önemli değildir. Öğrenciler ya bireysel olarak ya da eşli olarak çalışmaktadır. Grubun tüm üyeleri arasında herhangi bir etkileşim olmamaktadır. Bu tür grup öğretiminde, grup içindeki öğrencilerin sayısı, eğitsel etkinliği önemli şekilde etkilemez. Bir sonraki örnekte, tüm öğrenciler tek bir grup halinde birlikte çalışmaktadır. Dört ila altı kişilik gruplar sayı açısından idealdir: grup “atmosferi” ve “dinamiği” oluşturmak için yeterli sayıda öğrenci. Dört ila altı öğrencilik bir grup, çeşitli görüş açılarına, fazlasıyla tartışmaya ve benzerlerine fırsat tanır. Ancak, gruptaki herkesin meşgul olduklarını hissedebilecekleri ve etkinliğin yönetilebileceği kadar yeterince küçüktür. Öğrenciler gerçekten “grup” olarak çalıştıklarında, yedi öğrenciden fazlasına sahip bir grup sorunlu olmaktadır. Herkes aktif şekilde katkıda bulunabileceğini hissedemez ve büyüklük yönetilemez hale gelir. Sekiz öğrencilik bir grubu daha ileri giderek dörder kişilik iki gruba ayırmak muhtemelen daha iyi olacaktır.
Örnek 3 Bağlam: Öğretmen, öğrencilerin çarpma işlemi ile ilgili bilgilerini pekiştirmek ve hatırlama hızlarını arttırmak için, bir grup etkinliği yapmayı arzulamaktadır. Sınıfta kırk öğrenci vardır. Pratik bir yaklaşım: Öğretmen eğitsel bir oyunun uygun olacağına karar verir: çarpma işlemlerinin pratiğini yapmak üzere bir “Çarpım Tabloları Oyunu”. Sınıf
- 14
-
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
bu oyunu, sınıf oyunu olarak kendi başlarına değil gruplar halinde daha önce oynamıştı. Öğretmen sınıfa oyunun kurallarını hatırlatır. Daha sonra öğretmen sınıfı dörderli on gruba ayırır: bu oyunu oynamak üzere dört iyi bir sayıdır! (Burada da her grup için uygun büyüklüğü belirlemeye yardımcı olan unsur etkinliğin doğasıdır). Öğretmen Oyun Tahtalarını ve işaretleyici olarak kullanılacak şişe kapaklarını içeren torbaları dağıtır. Öğrenciler oyunu oynarlar. Özellikle herkes başarılı şekilde başladıktan sonra, öğretmen denetimine sadece asgari gereksinim vardır. Bu bir “öğretmene olan talebin düşük olduğu etkinlik” olduğundan (bu kavramı daha derinlemesine açıklayan ve aşağıda yer alan Bölüm 3’e bakınız), öğretmen öğrencilerin çalışmalarını notlandırma için fırsat bulur.
---o—O—o---
- 15
-
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
BÖLÜM 4: “ÖĞRETMENE OLAN TALEBİN YÜKSEK VE DÜŞÜK OLMASI” KAVRAMI
Bu Bölümün temel amacı, farklı etkinlik türlerinin öğretmene olan talebi farklılaştırdığının farkına vararak, öğretmenlerin grup etkinliği düzenlemelerine yardımcı olacak rehberliği sağlamaktır. Diğer bir deyişle, etkinlikler, öğretmene olan talebin kontrol edilebilir olacağı şekilde düzenlenmelidir. Aşağıda yer alan açıklamalar bunun nasıl gerçekleştirilebileceğini anlatmaktadır.
- 16
-
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
Öğretmene Olan Talep Bazı tür öğrenci etkinlikleri ve sınıf etkinlikleri, diğerlerine göre, öğretmene olan talebi arttırır: -
yeni bir kavramın öğretilmesi revizyon sessiz okuma vb.
Eğer öğretmene olan talep çok yüksek ise, stres düzeyleri de çok yüksek olacaktır. Grup çalışması ile ilgili aşılması gereken önemli bir husus, faaliyetleri öğretmene olan talepleri ve stresi kabul edilebilir seviyelerde tutacak şekilde etkinlikleri düzenlemektir. Bu ilkeyi, bir eğitim programı sırasında, endişesiz şekilde açıklamanın bir yolu aşağıda yer almaktadır: Öğretmenin stresini ölçen ve termometreye benzer bir aletiminiz olduğunu var sayalım. (Bu “stres ölçme aleti” iki sayfa sonra gösterilmektedir): •
0 ila 5 arasındaki stres seviyeleri son derece rahattır (öğretmenin hala sınıfta başka şeyler yapabileceği yedek enerjisi vardır!)
•
6 ila 10 arasındaki stres seviyeleri ortadır ancak kontrol edilebilir.
•
10’nun üzerindeki stres seviyeleri son derece rahatsız edici, tatmin etmeyen ve sürdürülemezdir.
•
15’in üzerinde sürdürülen stres seviyeleri fiziksel olarak tehlikelidir: öğretmen sinir bozukluğu ya da daha kötüsü bir riskle karşı karşıyadır!
Şimdi bir puanlama sistemi düşünelim: •
Eğer bir grup Öğretmene Olan Talebin Düşük Olduğu Etkinle çalışıyorsa, öğretmenin Stres Çarpanı 1’e eşittir.
•
Eğer bir grup Öğretmene Olan Talebin Orta Düzeyde Olduğu Etkinle çalışıyorsa, öğretmenin Stres Çarpanı 3’e eşittir.
•
Eğer bir grup Öğretmene Olan Talebin Yüksek Olduğu Etkinle çalışıyorsa, öğretmenin Stres Çarpanı 5’e eşittir. - 17
-
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
ÖĞRETMEN EĞİTİMİ İÇİN ÖNERİ: Bir öğretmen eğitimi çalıştayında, “Öğretmene Olan Talep” kavramını açıklamada aşağıda yer alan etkinlik iyi bir etkinlik olacaktır: Etkinlik: Adım 1 Farklı türdeki grupların ya da grup içinde eğitim etkinliklerinin listesini yapın. Başlamak için bazı örnekler şunlardır: •
Yeni bir kavramın öğretilmesi
•
Revizyon
•
Sessiz okuma
•
Yaratıcı yazma
•
vb.
Etkinlik Adım 2: Listeyi üç kategoriye göre düzenleyin: •
Öğretmene olan TALEBİN YÜKSEK olduğu
•
Öğretmene olan TALEBİN ORTA DÜZEYDE olduğu
•
Öğretmene olan TALEBİN DÜŞÜK olduğu
- 18
-
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
ÖĞRETMENİN STRESİNİ ÖLÇME ALETİ
0 - 5 = çok rahat 6 - 10 = kontrol edilebilir 10’nun üzerinde = çok stresli 15’in üzerinde = tehlikeli!
Her grup başına: Öğretmene olan talep DÜŞÜK
: Puan = 1
Öğretmene olan talep ORTA
: Puan = 3
Öğretmene olan talep YÜKSEK : Puan = 5
- 19
-
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
Şimdi aşağıda yer alan dört örnekte öğretimle ilgili açıklanan düzenlemelere bakalım:
ÖĞRETMEN EĞİTİMİ İÇİN ÖNERİ: Eğer bu örnekler bir eğitimde kullanılırsa, katılımcıların kendileri için olan stres seviyelerini bulmalarını isteyin!
Örnek 1 kabul edilebilir bir stres seviyesi ile sonuçlanan durumu göstermektedir: 1+3+3+1 =8 Örnek 2 tümüyle kabul edilemez ve feci bir stres seviyesi ile sonuçlanan durumu göstermektedir: 5 + 5 + 5 + 5 = 20! Örnek 3 kabul edilebilir bir stres seviyesi ile sonuçlanan durumu göstermektedir: 1+1+1+5 =8 Örnek 4 kabul edilebilir bir stres seviyesi ile sonuçlanan durumu göstermektedir: 3 + 3 + 3 + 3 = 12 Özetle, bu örneklerin verilmesindeki amaç grupların düzenleme şekilleriyle ve özellikle de öğretmene olan taleplerle ilgili bir anlayışı desteklemektir. Öğretmenin sınıfı bölebileceği grup sayısı değişebilir. Her zaman dört grup olması gerekmez!
- 20 -
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
ÖRNEK 1
Öğrenciler dört gruba ayrılmıştır:
GRUP BİR
GRUP İKİ
Öğretmene Olan Talebin DÜŞÜK Olduğu Etkinlik
Öğretmene Olan Talebin ORTA DÜZEYDE Olduğu Etkinlik
GRUP ÜÇ
GRUP DÖRT
Öğretmene Olan Talebin ORTA DÜZEYDE Olduğu Etkinlik
Öğretmene Olan Talebin DÜŞÜK Olduğu Etkinlik
- 21
-
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
ÖRNEK 2
Öğrenciler dört gruba ayrılmıştır:
GRUP BİR
GRUP İKİ
Öğretmene Olan Talebin YÜKSEK Olduğu Etkinlik
Öğretmene Olan Talebin YÜKSEK Olduğu Etkinlik
GRUP ÜÇ
GRUP DÖRT
Öğretmene Olan Talebin YÜKSEK Olduğu Etkinlik
Öğretmene Olan Talebin YÜKSEK Olduğu Etkinlik
- 22 -
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
ÖRNEK 3
Öğrenciler dört gruba ayrılmıştır:
GRUP BİR
GRUP İKİ
Öğretmene Olan Talebin DÜŞÜK Olduğu Etkinlik
Öğretmene Olan Talebin DÜŞÜK Olduğu Etkinlik
GRUP ÜÇ
GRUP DÖRT
Öğretmene Olan Talebin DÜŞÜK Olduğu Etkinlik
Öğretmene Olan Talebin YÜKSEK Olduğu Etkinlik
- 23 -
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
ÖRNEK 4
Öğrenciler dört gruba ayrılmıştır:
GRUP BİR
GRUP İKİ
Öğretmene Olan Talebin ORTA DÜZEYDE Olduğu Etkinlik
Öğretmene Olan Talebin ORTA DÜZEYDE Olduğu Etkinlik
GRUP ÜÇ
GRUP DÖRT
Öğretmene Olan Talebin ORTA DÜZEYDE Olduğu Etkinlik
Öğretmene Olan Talebin ORTA DÜZEYDE Olduğu Etkinlik
- 24 -
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
Ders sırasında Öğretmene Olan Talebin Değişmesi ve bunun Nasıl Kontrol Edilebileceği Bir etkinliğin farklı aşamalarının yanı sıra etkinlikler arasında da öğretmene olan talep değişebilir. Grup içinde başarılı öğretimin bir sırrı, bu değişikliğin planlanması ve kontrol edilmesidir. Aşağıdaki örnekte, sınıf iki gruba ayrılmıştır: ETKİNLİK/ DERS:
GRUP BİR
GRUP İKİ
BİRİNCİ A Öğretmene Ş Olan Talep A Düşük M A
Grup Revizyon Çalışma Kağıdı Üzerinde Çalışır
Öğretmene Olan Talep Yüksek
Öğretmen Yeni Etkinliği Açıklar ve İlk Görevi Belirler
A Öğretmene Ş Olan Talep A Yüksek M A
Öğretmen Yeni Etkinliği Açıklar ve İlk Görevi Belirler
Öğretmene Olan Talep Düşük
Öğrenciler Görev üzerinde çalışır
Öğrenciler Görev üzerinde çalışır
Öğretmene Olan Talep Yüksek
Öğretmen grupla birlikte çalışmayı gözden geçirir ve uzatma etkinliğini belirler
Öğrencilere çalışma kağıdı verilir ve daha zor örnekler üzerinde çalışırlar. Öğretmen denetler
Öğretmene Olan Talep Orta Düzeyde
Öğrenciler uzatma etkinliği üzerinde çalışırlar ve öğretmen denetler
Öğretmene Olan Talep Yüksek
Öğretmen dersi gözden geçirir ve konuyu pekiştirmek için öğrencilerin oynaması için bir
İKİNCİ
ÜÇÜNCÜ A Öğretmene Ş Olan Talep A Düşük M A DÖRDÜNCÜ A Öğretmene Ş Olan Talep A Orta Düzeyde M A BEŞİNCİ
Öğretmene A Olan Talep Ş Düşük A
Öğrencilere aralarında cevapları karşılaştırmaları talimatı verilir ve - 25 -
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
M A
uzatma ile ilgili basit çalışma kağıdı üzerinde devam etmeleri için fırsat tanınır
oyun ortaya koyar
ALTINCI A Öğretmene Ş Olan Talep A Yüksek M A
Öğretmen dersi bitirir
Öğretmene Olan Talep Düşük
Öğrenciler eğitsel oyunu oynarlar
Bu tür bir yaklaşım, son derece dikkatli bir planlama gerektirir!
- 26 -
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
BÖLÜM 5: GRUP ETKİNLİKLERİNİN BAŞLATILMASI
Her biri farklı etkinlik yapacak olan bir çok grubu bir anda başlatmak, öğretmen için açılması gereken bir durum yaratır.
- 27 -
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
Öğretmen ayni anda bir çok yerde olamaz ve eşzamanlı olarak farklı gruplara farklı şeyler anlatamaz! Öğrenci gruplarının ne yapacağını bilmeksizin boş kalması ve talimatları beklemesi kötü bir eğitsel uygulamadır. Öğrenciler moralleri bozulmuş ve ilgilerini kaybetmiş olacaklarından disiplinle ilgili sorunların yaşanacağı bir ortam oluşacaktır. Bu tür bir durum engellenmelidir.
ÖĞRETMEN EĞİTİMİ İÇİN ÖNERİ: Bir eğitim oturumunda grup etkinliklerinin başlatılması tartışılıyorsa, öğretmenin grup etkinliğini etkin şekilde başlatmayı düzenlemesi için uygulanabilir seçenekleri katılımcıların tartışmasına ve onların önermesine izin verilmesi istenilebilir. [Katılımcılar küçük gruplarda fikirlerini tartışabilir ve daha sonra tartışmalarının sonuçlarını herkesin bir araya geldiği oturumda rapor ederler.] Aşağıda yer alanlar, gözden geçirme için bir kontrol listesi ya da, eğer aşağıda yer alan olanaklardan bazılarının farkına varılmamışsa, bu durumda anlayışı ve bilgiyi genişletme için bir araç olarak görev yapabilir.
Dört iyi seçenek şunlardır:
Yaklaşım 1: Yaklaşım 1, tüm sınıfın eğitildiği bir durumla başlar. Ancak, öğretmen grup etkinliğini uygulamayı planladığından, tüm sınıfın eğitimi başlamadan öğrenciler gruplara ayrılacaktır. (Bu, grup etkinliği başladığında hazır olmak üzere, öğrencilerin bulundukları grupları bilmelerini ve mobilyaların ve oturma düzeninin uygun hale getirilmesini içerecektir.) Öğretmen, biraz sonra derste (ya da gün içinde) bazı grup etkinliklerini başlatmayı planladığını tüm sınıfa açıklamalıdır. Zamanı geldiğinde, her gruba talimatları ayrı ayrı verilecektir. Ancak, bu talimatları alana kadar, öğretmen tüm sınıfın ayni etkinlikle başlayacağını açıklayacaktır. Öğretmen daha sonra tüm sınıf için ÖĞRETMENE OLAN TALEBİN DÜŞÜK OLDUĞU bir etkinlik belirler. Diğer bir deyişle, bu etkinlik öğretmenin daha - 28 -
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
fazla yardımı olarak ya da olmadan tüm sınıfın yürütebileceği bir etkinlik OLMALIDIR. İyi örnekler şunlar olabilir: • • • • • • • •
Sessiz okuma Çapraz bilmece Kısa bir yaratıcı yazma parçası Bir günlük yazma Eksik bir çalışmayı tamamlama Revizyon Bir resim yapma vb.
Sınıfın tümü “çalışmaya” başladığında, öğretmen dolaşarak her gruba gidebilir ve grup etkinliğini açıklayarak başlatabilir. Her grubun etkinliği birbiriyle çakışmaksızın başlamış olacaktır. Öğretmenin yapması gereken bir tercihi daha vardır. Grup etkinliğini açıkladıktan sonra, öğretmen aşağıdakileri yapabilir:
Ya: Grup etkinliğine başlamadan önce orijinal sınıf etkinliğini bitirmeleri için gruba talimat verecek;
Ya da: Orijinal etkinliği bir tarafa bırakarak hemen grup etkinliğine başlayacak. Uygun olursa, kendi grup görevlerini tamamladıktan sonra grup her zaman orijinal etkinliğe geri dönebilir.
Yaklaşım 2: Yaklaşım 2 hemen hemen Yaklaşım 1’in aynısıdır. Öğrenciler, grup formasyonlarına uygun şekilde önceden düzenlenmiş ve tüm sınıfa bir açıklama yapılmış olarak başlar.
- 29 -
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
Yaklaşım 2’nin Yaklaşım 1’den farklı olduğu nokta öğrencilerden bundan sonra ne yapmalarının istendiğindedir. Yaklaşım 2’de, öğretmen ilk olarak tüm grupların gerçekleştireceği bir grup etkinliğini tanıtır. Diğer bir deyişle, eğer 5 grup varsa, başlangıçta beş grupta ayni etkinliği yapacaktır. Öğrenciler bireysel olarak çalışma yerine grup halinde çalışacaklardır (Yaklaşım 2’nin bir sonraki aşamasının Yaklaşım 1’in benzer aşamasından farklılaştığı yönlerden biri budur). Ancak, öğretmenin niyeti hala farklı grupların farklı etkinlikleri izledikleri bir çalışma içinde olmaları ise, bu ilk etkinlik öğretmene olan TALEBİN DÜŞÜK OLDUĞU bir grup etkinliği OLMALIDIR. Örneğin, ilk açıklamalar yapıldıktan sonra göreceli olarak kolaylıkla halledilecek olan bir çalışma kağıdının tamamlanması olabilir. Başlangıç görevi tamamlandıktan sonra öğretmen gruplar arasında dolaşmak ve onları bir sonraki etkinliğe hazırlamak üzere serbest kalmış olur. Eğer arzulanan bu ise, öğretmen bu etkinliği her grup için tamamen farklı hale getirebilir.
Yaklaşım 3: Yaklaşım 3 aynen Yaklaşım 1 ve 2’nin başladığı şekilde başlar. Öğrenciler grup etkinliğine başlamaya hazır şekilde düzenlenmiştir ve öğretmen bütün sınıfa bir konuşma yaparak işleri başlatır. Öğretmen, tüm sınıfın önünde, her grubun ne yapacağını açıklar. Tüm açıklamalar tamamlandığında, farklı gruplar hemen kendi grup görevleri üzerinde çalışmaya başlar. Her ne kadar Yaklaşım 3’ü açıklamak kolay olsa da en kolay şekilde uygulanacak yaklaşım değildir. Sadece bazı özel koşullarda uygun olabilir ve hangi durumlarda bu koşulların uygulanacağı ile ilgili olarak kararı iyi vermek gerekmektedir.
Yaklaşım 3 eğer aşağıda belirtilenler söz konusu ise önerilir ve yararlıdır: •
Her etkinliğin açıklamaları göreceli olarak kısa ve sade olursa. Bu şekilde, sınıfın kalan kısmı onları ilgilendirmeyen talimatları dinleyerek çok uzun süre beklemek zorunda kalmayacaklardır.
- 30 -
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
•
Yaklaşım 3, rotasyona dayalı olarak eninde sonunda grupların hepsinin her etkinliği gerçekleştirmesi isteniyorsa özellikle bu durumda uygundur. Bu durumda her grup o özel etkinliği yapmaları gerektiğinde ne yapmaları gerektiğini bilecektir.
Ancak, eğer açıklamalar uzun ve karmaşıksa, bunlar kısa zamanda unutulacak ve bu yaklaşım çalışmayacaktır. Öğrencilerin ayni zamanda çok fazla boşa geçirdikleri vakti olacaktır. Grupların tümü etkinliklere (farklı olan) ayni zamanda başlayacağından, her etkinliğin öğretmene olan farklı talebini dikkate almak ve bunlar için plan yapmak özellikle önemlidir. Eğer grupların hepsi etkinliğin başında öğretmenin ilgisine fazla gereksinim duyarsa, öğretmenin ayni anda her grupla ilgilenmesi mümkün olamayacaktır.
Yaklaşım 4: Yaklaşım 4’ün Yaklaşım 1 - 3’ten farkı öğretmenden tüm sınıf için talimatları almaksızın öğrencilerin kendi grup etkinliklerine derhal başlamasıdır. Bu yaklaşım, her gruba izleyebilecekleri açık çalışma kağıdı talimatları verilmesine bel bağlamaktadır. Ayrıca, Yaklaşım 4 sadece öğrenciler gruplar halinde çalışmaya alışkınsa ve çalışma kağıtlarını kullanmaya alışkınsa işler. Burada da, farklı etkinliklerin aynı anda öğretmene olan talebinin yüksek olmamasını sağlamak üzere öğretmen dikkatli şekilde planlamalıdır.
Grup Çalışmasını İlk Defa Olarak Başlatmak Yeni bir ya da daha önce grupla öğretim yöntemleriyle ilgilenmemiş bir öğretmen için, grup etkinliği düzenlemenin başarı şansı gözünü korkutabilir. Daha önce grupla çalışma yollarıyla deneyimi olmayan bir öğrenci sınıfı da, ilk seferde aşılması gereken bir unsur olarak görecektir. Başlangıçta, etkinliklerin olabildiğince sade olması önerilmektedir. Başlangıçta “ayak parmağını suya batırmanın” bir yolu, sınıfın kalanının eğitimine normal şekilde devam ederken, küçük bir grubu ayrı bir etkinlik üzerinde çalışmaya - 31
-
Grup İçinde Eğitimin Pratik Tanıtımı
başlatmaktır. Bu dönüşümlü olarak sınıfın tüm üyelerinin zaman içinde üzerinde çalışacağı bir etkinlik olabilir. Ayni anda üç ya da dört tane ile uğraşmaktansa iki farklı etkinliği bir arada yürüterek başarılı olmak muhtemelen daha iyidir!
Gerçekten Daha Fazla İş Değil Diyelim ki farklı görevler üzerinde çalışan dört grup var ve bu dört grup için dört takım çalışma kağıtları hazırlamak gerçekten öğretmen için dört kat daha fazla iş değildir. Planlanan tüm grupların dönüşümlü olarak çeşitli etkinlikleri yerine getirmesi ise, çalışma kağıtlarının hazırlanması fazladan iş çıkarmayacaktır: dört çalışma kağıdı tüm öğrenciler tarafından bir kere daha kullanılacaktır. Ancak, gerekli olan, çok önceden yapılacak olan daha dikkatli planlamadır.
Özet Grup çalışması düzenlenmesi, tüm-sınıfa eğitim vermeye göre öğretmen açısından çok daha fazla talepkar ve zorlayıcıdır. İlave bilgi ve beceriler gerektirir. Bir grup yaklaşımının kullanılması sadece ekstradan eğitsel yararlarla sonuçlanacaksa mantıklıdır. Fakat, bu Yol Gösterici Notların açıklamaya yardımcı olduğu gibi, bu yararların olduğu ve ortaya çıktığı bir çok durum söz konusudur!
AHMET YAŞAR SELÇUK AĞRI İLKÖĞRETİM MÜFETTİŞİ SINIF YÖNETİMİ SEMİNERİ-HAZİRAN 2006 / DİYADİN
---o—O—o---
- 32 -