overhoop d e c e m b e r
2 0 1 1
Orkest zkt. dirigent Briefgeheim van de stilte
maandelijks · verschijnt niet in juli en augustus · AFGK Brussel X · erkenningsnr P708439
Kerstmis aan het front
Wat eten we met Kerstmis? e r v a r e n · o n t m o e t e n · g e l o v e n
Je wordt ouder, papa
Er zit een leeftijdsverschil van tien jaar tussen ons oudste en ons jongste kind. Dat is voor mijn vrouw en mij nog elke dag een bron van aangename en minder aangename verrassingen, déjà vu’s en dilemma’s. Onlangs vierde onze tweede dochter haar 21ste verjaardag met een fuif in het jeugdhuis. Ze wilde uiteraard graag dat we allemaal kwamen meevieren. Ook haar kleine zusje van bijna 12 werd verwacht. Maar de uitnodiging werd al minder hartelijk toen ze vernam dat Ans tot na middernacht mocht blijven. Er werd protest aangetekend tegen onze beslissing. Daarbij solliciteerde ze uitdrukkelijk naar een coalitie met haar zus en broer: toen zij zo oud waren mochten zij zelfs nog niet naar een fuif gaan, nietwaar?! En het was toch nog niet zo lang geleden dat zij om 1u naar huis moesten komen? Maar bij de eerste de beste fuif mocht baby al tot na middernacht blijven! Wat gaat dat zijn als ze 14 wordt? Of 16?
V.U.: Ludo Vangilbergen - Korte Schipstraat 16, 2800 Mechelen
Bovendien is opvoeden geen eenrichtingsverkeer. Moties van wantrouwen maken je ouder. Jammer genoeg ook in de andere betekenis. Ludo Vangilbergen
2 overhoop 12/11
8
Notenkraker BON IVER
18
Relatie en gezin LAAT ME GERUST
22
Te gast ADVENT VOOR VENTEN
26
Film THE FIRM
30
Open ogen GODVERLATEN ALLEEN
31
De kerktoren voorbij VANWAAR DIT FENOMEEN?
35
De wijnstok OP LEVEN EN DOOD
Het werd een heftig debat. We overleefden de motie van wantrouwen, maar het moge duidelijk zijn dat onze uitgaanspolitiek sindsdien onder verscherpt toezicht staat. Zijn wij in de loop der jaren minder streng geworden? Houden we ons niet meer aan onze opvoedingsprincipes? Lopen ook wij in de verwenval van het jongste kind? Misschien wel. Maar een ding is zeker: de wereld is op tien jaar tijd enorm veranderd. Tien jaar geleden had een gsm de status van een Ipad. Nu groeien ze aan de rechterduim van de kinderen.
inspiratie
thema 4
Uit het leven gegrepen ADVENT
10
Blikopener GEEN OORLOG MEER
14
Beleefd UIT DE LOOPGRAVEN
bijbel 28
De Jezuscode JOHANNES DE DOPER
32
Het woord IN VREDE SAMENLEVEN
33
Studio 1000 seconden DE GEBOORTE VAN JEZUS
36
Oeroude verhalen VALSE GODSBEELDEN ZIJN TAAI
overhoop deze maand in
14
22
Kerstmenu
Ventenadvent
D
e keuken van Kerstmis ruikt verleidelijk. Ze lokte in 1914 de vijanden van het front uit de loopgraven. Wie laat zich verleiden om diezelfde vrede te eten?
8
Mijn mooiste Kerstmis is er één die er geen was.
26
18
T
The firm
wee mannen leven een weekend in een abdij. Tussen de getijden door schrijven ze brieven naar elkaar. Benieuwd naar wat ze op papier zetten?
Alleen op Temporisation Island
28
D
oen wat je graag doet en er helemaal achter staan: wie doet dat in het beroepsleven? Wat gebeurt er als je je job enkel nog doet voor het geld?
Als je aan ‘t eind van je Latijn bent
godsbeelden 36 Valse zijn taai
overhoop 12/11 3
inspiratie open ogen
Godverlaten alleen B
ij het begin van de herfst werd in het landschap rond Borgloon een hoogst merkwaardig kunstwerk neergepoot. Het is een bezinning op de plaats van het kerkgebouw en het lijkt ook op een kerk die, evenwel zonder dorp, een plaats inneemt in het wonderlijke landschap van Zuid-Limburg. Reading between the lines, zo heet het project: Tussen de lijnen lezen.
Het werk vraagt om er bij te verwijlen. Vanaf het kerkplein van Borgloon is het een kwartiertje wandelen. Als je alleen bent, valt de rust van de site op. Het werk staat hier godverlaten alleen, er is geen gemeenschap rond. De ontwerpers, beiden geboren in 1983, zochten naar eigen zeggen geen religieuze plek te scheppen, maar de plaats van een kerkgebouw in het landschap te willen onderzoeken en aftasten.
Het architectenduo Gijs Van Vaerenbergh ontwierp een installatie die tien meter lang is en die bestaat uit honderd aan elkaar gelaste stalen profielen. Samen lijkt het op een kerkgebouw. Je kunt er binnentreden. Er is een toren, een portaal, een schip... net zoals in de typische dorpskerken van de streek. Van binnen kijk je naar buiten, en van buiten kijk je naar binnen.
De regio telt reeds verschillende kleine dorpskerken die niet meer of nauwelijks nog gebruikt worden. Daardoor is de bouw van de ‘doorkijkkerk’- zoals ze reeds in de volksmond wordt genoemd - een statement. De kerkgebouwen zijn merkstenen in het landschap. Ze richten de mens op zijn weg, ze trekken ook aan.
Afhankelijk van je positie in het landschap - de kerk is van ver te zien - kijk je er dwars doorheen.
Met tweeën waren we op stap gegaan naar de site en het ‘kerkje’ vanuit alle mogelijke hoeken gaan bekijken. Soms
30 overhoop 12/11
Een jonge kerkuil
‘De kerktoren voorbij’ Vanwaar dit fenomeen? Ik vond een uitnodiging voor een priesterwijding in de bus. Daarbij stak ook een briefje: ‘Beste, binnenkort word ik je medebroeder in het priesterambt’. De laatste tijd heb ik het niet meer kunnen opbrengen om nog een priesterwijding bij te wonen, maar in dit geval is de terughoudendheid minder groot. Ik neem de uitnodiging in elk geval ernstig in overweging. Vanuit mijn werkopdracht ontmoet ik wel vaker ‘medebroeders in het priesterschap’. De ontmoetingen met mijn ‘confraters’ uit mijn werk- en leefomgeving zijn aangenaam en vaak ook boeiend. En naast mijn directe collega’s, heb ik ook het geluk om twee, drie priesters tot mijn vriendenkring te mogen rekenen. Niet weinig van mijn ‘wijdingsgenoten’ liggen me dus nauw aan het hart. Door één van hen heb ik trouwens de stap naar het seminarie gezet en enkelen hebben mij ook sterk gesteund tijdens de daaropvolgende - moeilijke! - jaren. leek het een echt gebouw, dan weer lost het haast helemaal op in het landschap. In stilte zijn we ook ‘tussen de lijnen’ gaan zitten. Een bevreemdende ervaring. Je bent tegelijk binnen en buiten. De wind waait door je haren. We maken een vergelijking met de kapel die de Zwitserse architect Peter Zumthor enkele jaren geleden in de Eifel bouwde, ook midden in het landschap. Alhoewel het even bevreemdende kunst is, slaagde Zumthor er toch in om aan zijn ruimte een religieuze inhoud te geven. Dat missen we in Borgloon. Maar hoe komt dat? Het zijn de mensen die aan dergelijke kunstzinnige ruimte een diepe betekenis geven door er te komen bidden, een kaars te branden of erheen op bedevaart te gaan. Misschien kan dat ook gebeuren met de ‘doorkijkkerk’ van Gijs en Van Vaerenbergh?
Toch zijn er vaak ook ontmoetingen met priesters die bij mij ontgoocheling en ergernis verwekken. Zo merk ik - en dan voornamelijk (en opvallend!) bij de jongere lichting een sterke neiging om zich overmatig te profileren. Keer op keer vraag ik me dan af: waar komt dit fenomeen vandaan - zoveel klerikaliteit hebben zij zelf nooit gekend - en wat willen ze bereiken? Aan de oorzaak van mijn verontwaardiging liggen niet zozeer de uiterlijke tekenen van deze nieuwe trend, het stoort mij veel meer dat mijn eerbiedwaardige collega’s met hun gedrag een nieuw kerkmodel lijken te bepleiten. Een model dat bovendien op ramkoers zit met de zeden en gewoontes in onze huidige samenleving. Al zijn deze laatste in sommige gevallen voor discussie en verbetering vatbaar.
Erik De Smet - Foto’s: Kristof Vrancken/Z33
overhoop 12/11 31
bijbel oeroude verhalen
Valse godsbeelden zijn taai
een luister
‘Abraham!’ zei God. ‘Ik luister’, antwoordde Abraham. ‘Roep je zoon, je enige, van wie je zoveel houdt, Isaak, en ga met hem naar het gebied waarin de Moria ligt. Daar moet je hem offeren op een berg die ik je wijzen zal.’ De volgende morgen stond Abraham vroeg op. Hij zadelde zijn ezel, nam twee van zijn knechten en zijn zoon Isaak met zich mee, hakte hout voor het offer en ging op weg naar de plaats waarover God had gesproken. Op de derde dag zag Abraham die plaats in de verte liggen. Toen zei hij tegen de knechten: ‘Blijven jullie hier met de ezel. Ikzelf ga met de jongen verder om daarginds neer te knielen. Daarna komen we naar jullie terug’. Hij pakte het hout voor het offer, legde het op de schouders van zijn zoon Isaak en nam zelf het vuur en het mes. Zo gingen zij samen verder. ‘Vader’, zei Isaak. ‘Wat wil je me zeggen, mijn jongen?’ antwoordde Abraham. ‘We hebben vuur en hout,’ zei Isaak, ‘maar waar is het lam voor het offer?’ Abraham antwoordde: ‘God zal zich zelf van een offerlam voorzien, mijn jongen’. En samen gingen zij verder. Toen ze waren aangekomen bij de plaats waarover God had gesproken, bouwde Abraham daar een altaar, schikte het hout erop, bond zijn zoon Isaak vast en legde hem op het altaar, op het hout. Toen pakte hij het mes om zijn zoon te slachten. Maar een engel van de HEER riep vanuit de hemel: ‘Abraham, Abraham!’ ‘Ik luister’, antwoordde hij. ‘Raak de jongen niet aan, doe hem niets! Want nu weet ik dat je ontzag voor God hebt: je hebt mij je zoon, je enige, niet willen onthouden.’ Toen Abraham opkeek, zag hij een ram die met zijn horens verstrikt was geraakt in de struiken. Hij pakte het dier en offerde dat in de plaats van zijn zoon. Abraham noemde die plaats ‘De HEER zal erin voorzien’.
36 overhoop 12/11
namen voor God vonken verleden woorden van ver dromen, signalen diep uit de wereld aangewaaid
bijbel oeroude verhalen
verhaal Verbijsterend en tegelijk aangrijpend en ontroerend is dit verhaal! Een literaire parel. Sober en krachtig opgebouwd. Als een Griekse tragedie. En toch zo anders! Als iemand -zoals Abraham- het waagt het veilige oppervlakkige achter zich te laten om in vertrouwen op weg te gaan naar het nieuwe waartoe hij zich in zijn hart geroepen weet en voelt, begint er een echt avontuur. Een avontuur met verrassend nieuwe vergezichten en vol prikkelende vreugde om de ervaren vrijheid en ruimte. Maar ook met hindernissen, valse wegaanduidingen, vergissingen en dwaalwegen. Het wordt een boeiend, maar soms ook gevaarlijk avontuur, met wegen ten leven en wegen ten dode. Maar wie blijft ‘luisteren’ naar het diepste verlangen in zijn hart, naar Gods stem in hem, vindt de goede weg! Het gesprek tussen God en de mens stopt immers niet na een eerste antwoord. Het gaat verder. En blijft verder gaan! Zoals het ook tussen de Levende en Abraham verder ging. Ik word uitgenodigd te vertrouwen in de toekomst die zich opent. Uitgenodigd om me eraan toe te vertrouwen, helemaal, restloos, om me toe te vertrouwen ‘met geheel mijn hart, met geheel mijn verstand en met al mijn krachten’. Uitgenodigd ook om te blijven ‘luisteren’ naar de stem van het authentieke verlangen. En dat is het wat Abraham in dit verhaal doet. Telkens als God hem aanspreekt, antwoordt Abraham: ‘Ik luister’. Hoe onredelijk en absurd en onmenselijk dit ‘luisteren’ in dit verhaal ook lijkt, toch vertrouwt hij erop dat zelfs dit verbijsterende woord van de Levende ook werkelijk leven zal betekenen. Dat de Levende zelf ‘er zal in voorzien’. Abraham dacht dat deze ‘overgave in vertrouwen’ van hem eiste dat hij zijn enige zoon, zijn oogappel, het liefste en kostbaarste dat hij bezat, Gods eigen gave, opofferde. Kinderoffers aan de goden waren immers gebruikelijk bij de volkeren waartussen hij leefde. Dit vervult ons met afgrijzen. Maar ook nu lopen mensen met vreemde en gevaarlijke godsbeelden rond. Niet enkel in de Tea Party in de VS, of in kringen van moslim- of ander fundamentalisme. Iedere mens dreigt zijn angsten of begeertes in God te projecteren. God zelf echter slaat die valse beelden stuk, zegt dit verhaal.
God vraagt van Abraham niet het offer van zijn zoon Isaak, Hij vraagt Abrahams vertrouwen, zijn liefdesovergave -‘ge zult de Heer uw God beminnen met geheel uw hart, geheel uw ziel, geheel uw verstand en met al uw krachten’. Valse godsbeelden zijn echter taai. Men heeft zelfs dit beeld van een alles opeisende God toegepast op Jezus, de geliefde Zoon van de Vader: God ‘wilde’ dat zijn Zoon zou sterven op het kruis als ‘zoenoffer’! Was dat Gods ‘wil’? Of is Jezus trouw gebleven aan zijn diepste wezen, geworteld in de liefde van de Vader, en is het díe trouw die Hem op het kruis heeft gebracht? Zoals ook Abraham trouw is gebleven aan Gods uitnodiging, ook als hij dacht dat hij daarvoor zijn zoon moest offeren. Maar hij bleef ‘luisteren’. En in dat verder luisteren ontdekte hij dat God ‘anders’ was, vol zorg en mededogen, en dat hij, Abraham, zijn trouw op een andere manier kon uitdrukken. De manier ‘waarin God had voorzien’. Marc De la Marche sj
Neem de tijd voor een luistermoment Wil je deze bijbeltekst graag helemaal tot je laten doordringen? Wil je deze tekst niet alleen met je verstand vatten, maar ook voelen, ervaren en meemaken? Wil je even tot rust komen? Klik dan door naar het luistermoment bij deze aflevering van 'oeroude verhalen'. U vindt het op de website www.overhoop.be. U kunt luisteren via de website of u kunt een mp3-bestand downloaden en vervolgens luisteren via uw audiospeler.
overhoop 12/11 37
p o o h r e ov shop
CADEAUTIPS
voor een goede vriend(in) of voor jezelf
lichaamsverzorging Door hun eenvoudig getuigenis in de tv-reeks ‘In Godsnaam’ draagt heel Vlaanderen de zusters trappistinnen van Brecht een warm hart toe. De spreuk ‘Ora et labora’ (bid en werk) kenmerkt hun leven. Handenarbeid en zelfvoorziening zijn essentieel. Enerzijds is er het vele huishoudelijke werk, anderzijds willen zij, zoals iedere sterveling, voorzien in hun levensonderhoud. De monastieke arbeid heeft een eigen spirituele dimensie. In hun abdij O.L.Vrouw van Nazaret worden verschillende ambachtelijke producten vervaardigd. Zo hebben de zusters onder andere een kleine zeepnijverheid ontwikkeld onder de merknaam ‘Trapp’. Het Ecopakket bevat naast toiletzeep (90 gr), vloeibare handzeep in een handig pompflesje (300 ml) en een kleurig washandje, eco-douchegel-badschuim (300 ml): gemaakt op basis van plantaardige grondstoffen. De etherische lavendelolie zorgt voor een ontspannen begin of einde van uw dag.
Bestel nu dit pakket voor slechts 19,50 euro inclusief mandje en verzendingskosten
slechts
50 9 €1
Ecopakket toiletzeep 90gr, artisanaal vervaardigd, zonder kleurstoffen of bewaarmiddelen / vloeibare handzeep 300ml met etherische lavendelolie in een handig pompflesje / kleurig washandje / eco-douchegel-badschuim 300ml op basis van plantaardige grondstoffen, met etherische lavendelolie
Geborgenheid
€79
De warmte van thuis. Voelen dat je bemind bent. Ondanks alles. Een diepe verbondenheid met de bron van het leven. De onweerstaanbare veerkracht van samen-staan-we-sterk. Dit beeldje van de hand van Lut Massant drukt uit wat je met woorden zo moeilijk kunt zeggen. Een mooi cadeaut voor mensen die je na aan het hart liggen. handgemaakt - 12cm - 79 euro, inclusief verzendkosten
38 overhoop 12/11
Volgende maand in overhoop
Bestelformulier TERUGFAXEN NAAR: 015 28 07 01 OF VERZENDEN NAAR: KLEOPAS, KORTE SCHIPSTRAAT 16, 2800 MECHELEN
Rampen genoeg
naam: straat & nr: postcode: gemeente: klantennummer (zie adresetiket):
Ik was een schaap
Onder de deur
€ 19,90
ex
Ecopakket
€ 19,50
ex
Lentepakket
€ 19,50
ex
Fantasiepakket
€ 19,50
ex
Heidepakket
€ 19,50
ex
€ 79,00
ex
Beeldje ‘geborgenheid’
Het scheppingsverhaal na de tsunami
COLOFON Jaargang 91, nr.11 Overhoop is een uitgave van Kleopas, Korte Schipstraat 16, 2800 Mechelen. Hoofdredacteur: Ludo Vangilbergen Redactie: Gaby Baum, Chris Blanckaert, Robert Ceusters sj, Hilde Dejonghe, Marc De la Marche sj, Walter Fabri sj, Agnes Lameire, Chantal Leterme, Marc Meirsman, Ludwig Van Heucke sj, Mia Verbanck. Werkten mee aan dit nummer: Mieke Corneillie, Erik De Smet, Luc Schoenaers, Jan Vanden Berghe, Ines Van keer, Thomas/Peter Van Rompuy, Alfons Vansteenwegen, Michel Vermeersch Redactieadres: Korte Schipstraat 16, 2800 Mechelen. T 015 280700, redactie@overhoop.be Vormgeving: www.studiostraid.be V.U.: Ludo Vangilbergen
ABONNEMENTSPRIJS Een proefabonnement op overhoop (3 nummers) kost in België 5 euro. In Nederland 8 euro. Een jaarabonnement op overhoop (11 nummers) kost in België 23 euro. Lezers in Nederland betalen 27 euro. Een jaarabonnement op overhoop plus (magazine plus gebedskaarten) kost 25,5 euro. Lezers in Nederland betalen 29,5 euro. U krijgt een korting als u meerdere abonnementen tegelijk koopt. Neem daarvoor contact op met onze abonnementenservice. ABONNEMENTENSERVICE De abonnementenservice van overhoop wordt verzorgd door Anne Vercauteren, Lut Massant en Hilde De herdt. U kunt hen op werkdagen bereiken tussen 9.00 en 17.00 uur op het nummer 015 280700 (e-mail: abonnementen@overhoop.be, fax: 015 280701). Bij correspondentie duidelijk naam en adres vermelden aub.
overhoop 12/11 39
even stilvallen In de vier weken voor Kerstmis kan je telkens op dinsdagavond de tijd even stilzetten, tot rust en tot jezelf komen in de parochiekerk van Keerbergen. Een avond samen zingen, samen bidden en samen luisteren naar Mia Leijssen, Kris Gelaude, Katrien Cornette en Mieke Van Hecke. Je kan ook van op afstand meedoen op www.viermaalstilvallen.be. (zie ook pagina 24)
advent met kleopas luistermomenten Niets doen en luisteren. Zo eenvoudig kan het zijn: even de drukte van de dag doorbreken om je opnieuw te verankeren in het ‘hier en nu’ van de eeuwigheid. Het enige wat je daarvoor nodig hebt, is een digitale audiospeler. De luistermomenten kan je downloaden van www.overhoop.be. Elke week van de advent twee nieuwe afleveringen.
PROMO
Leesvoer Voor de mensen die honger hebben naar spirituele wijsheid, zetten we elke week een aantal interessante, recente boeken in de etalage voor een prikje. In de aanbiedingen zitten vast ook boeken die je aan iemand cadeau kunt doen. Wil je geen enkele aanbieding missen? Geef dan je e-mailadres door op de website: www.overhoop.be.
www.overhoop.be
40 overhoop 12/11