GESCHIEDENIS
1
OP OORLOGSPAD MET SERGEANT GILBERT
DESSEL/MOL —De Kempen is weer een toeristische attractie rijker. Sinds kort kan je in Dessel , letterlijk, op oorlogspad gaan. Daarbij volg je de tocht van sergeant Gilbert, een soldaat die in de Tweede Wereldoorlog ver van huis was en niet alleen onze kanalen en bunkers leerde kennen maar ook het trauma van Witgoor. Voor Onderox was Dries Majewski (36) van de Molse gidsenkring en lid van het team ‘Battle for the Locks’ onze gids. Majewski, een naam die allesbehalve Kempens klinkt, daar moet een verhaal achter schuilen. “Inderdaad”, zegt Dries, “Mijn grootvader komt uit Oekraïne, meer bepaald uit Charkov. Hij heeft in de Tweede Wereldoorlog drie jaar dwangarbeid verricht in een Duits kamp. Maar verder wist mijn familie heel weinig over zijn verleden. Ik ben na mijn lerarenopleiding gaan onderzoeken waar onze familienaam vandaan
“DE DOCHTERS VAN SERGEANT GILBERT LEEFDEN NOG EN HEBBEN ONS ZIJN HELE VERHAAL VERTELD.”
I november 2020 I p 26 - 27
kwam. Dat heeft jaren geduurd want over die groep mensen uit Charkov was niets bekend. Het heeft me getriggerd om me verder te verdiepen in wat er tijdens de oorlog in onze regio is gebeurd. Vooral de meidagen van 1940 en de Vooruitgeschoven Stelling aan de kanalen vond ik interessant. Het kanaal Dessel-Schoten en de bruggen speelden er een rol in. Met de wandeling ‘Op stap met sergeant Gilbert’ willen we vooral de kinderen aanspreken. Als ze dan een bunker tegenkomen, leren ze dat die een functie had in de oorlog en dat die niet voor vleermuizen is gebouwd.”
DE SLAG VAN WITGOOR
2
Vanaf de jaren dertig gaat ons land zich voorbereiden op een mogelijke invasie van de Duitsers, ook via Nederland. Uit de Eerste Wereldoorlog hadden we geleerd dat de natuur en zeker de waterlopen daarin een belangrijke hulp zijn en werden er verschillende linies uitgebouwd. Dries: “De eerste linie was de Vooruitgeschoven Stelling aan het kanaal Dessel-Schoten. Bedoeling was om bij een in-
vasie vertragingsmanoeuvres uit te voeren en infrastructuur zoals bruggen en wegen op te blazen. Het Franse leger stond klaar aan de grens maar mocht België nog niet in omdat wij neutraal gebied waren. Toen de Duitsers ons land binnenkwamen, stonden ze supersnel hier. Op vraag van het Franse leger waarvan één tankeenheid in Nederland zat, moest brug II tussen Retie en Postel gevrijwaard blijven. Duitse verkenners signaleerden echter de intacte brug met toegangswegen tot Turnhout en Geel en zetten de aanval in. Onze soldaten hebben toen vier dagen lang heftig gestreden, waarbij minstens 24 Duitse soldaten zijn gesneuveld. Als vergelding is het Duitse regiment Witgoor binnengetrokken, hebben er vaders en zonen in de kerk samengebracht en een hele dag onder schot gehouden. Door bemiddeling is dat gelukkig goed afgelopen. De Fatima-beeldengroep aan de kerk gaat daarover. Wat er aan de kanalen is gebeurd, hebben we voorgesteld met infoborden bij de belangrijkste plaatsen. We hebben ook een reconstructie gemaakt van een loopgraaf. We baseerden ons daarvoor op radarbeelden die hoogtes aangeven en ter plekke konden we inderdaad de verschillen in het landschap vaststellen.”
BATTLE OF THE LOCKS Oorspronkelijk is ‘locks’ het Engelse woord voor ‘meer’ maar in de Britse regimenten ging Battle of the Locks over het gevecht om de sluizen. Dries: “onze vereniging is een deel van de overkoepelende Verbroedering Vaderlandslievende Groeperingen Mol, zeg maar
