OnDoctor
tywfpOf
က်န္းမာေရး မဂၢဇင္း
'Dwpfywf zwfp&m features ၃
Safety First ဆိုတဲ့စာသားကို ဆုိင္းဘုတ္သက္သက္ မျဖစ္ေစခ်င္ပါ
၁၈
ပ်က္ကြက္မႈကင္း လုပ္ငန္းခြင္ တည္ေရး
usef;rma&;A[kokw ၁၁
ဖေနာင့္နာျခင္း
၂၃
ေနေလာင္ဒဏ္
၂၉
ေလေၾကာင္းလုပ္သားမ်ား က်န္းမာေရး
OnDoctor features
SAFETY FIRST qdkwJh pmom;udk qdkif;bkwfoufouf rjzpfapcsifyg ဥကၠာေအးေက်ာ္
International Labour Organization (ILO) ရဲ႕ ထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြအရ တစ္ကမၻာလံုး ၁၅ စကၠန္႔ တိုင္းမွာ အလုပ္သမား ၁၅၃ ေယာက္ လုပ္ငန္းခြင္ အတြင္း မေတာ္တဆထိခိုက္မႈေတြကို ရင္ဆိုင္ေနရ သလို ေန႔တိုင္း လူ ၆,၃၀၀ ဟာ အလုပ္နဲ႔ ဆက္စပ္ေနတဲ့ ထိခုိက္မႈေတြ၊ ေရာဂါ ဘယေတြ ေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈေတြရွိေနဆဲပါ။ အလု ပ္သမားေတြ ထိ ခိုက္မႈ၊ ရလာတဲ့ေရာဂါေတြ ကုသရျခင္းေၾကာင့္ ႏွစ္စဥ္က်န္းမာေရး စရိတ္ ေဒၚလာဘီလီယံ ၁၃၀ မွ် ကုန္က်ရတယ္လို႔ ႏိုင္ငံတကာ သုေတသီေတြက ဆိုထားပါတယ္္။ အဲဒီအျဖစ္အပ်က္ေတြရဲ႕ အက်ဳိးဆက္ရလဒ္ကေတာ့ လုပ္ငန္းခြင္ပ်က္ကြက္မႈအထိ သက္ေရာက္သြားခဲ့သလို ကုန္ထုတ္လုပ္မႈစြမ္းအားေတြ ေလ်ာ့က်လာေလ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းက႑ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ဖို႔အတြက္အခက္အခဲေတြ ပိုရွိလာေလပါပဲ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း အရင္ေခတ္ေတြက ျပည္တြင္းလုပ္ငန္းရွင္ေတြအေနနဲ႔ လု ပ္င န္ း ခြ င္ေ ဘး အႏၲ ရာ ယ္က င္း ရွ င္းေရးကု ိ အေကာင္အထည္ေဖာ္နုိင္တာအားနည္းခဲ့တာ ကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ေျပာင္း လဲသြား တဲ့ႏိုင္ငံေရး စနစ္ေၾကာင့္ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစနစ္အရ ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈေတြ ၀င္ရာက္လာတဲ့အခါ
4
ႏိုင္ငံျခားအဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ဖက္ စပ္
“ကၽြန္မတုိ႔ လက္ရွိအခုအခ်ိန္ထိသြားေနတဲ့
လုပ္ကုိင္ရတဲ့လုပ္ငန္းေတြမွာ Safety
လု ပ္ငန္းခြ င္ေဘးအႏၲရာယ္ကင္းရွ င္းေရးနဲ ႔
ကိုအေရးႀကီးတဲ့က႑တစ္ရပ္အေနနဲ႔
က်န္း မာေရး ဆုိ တာ အေျခ ခံ က ်တဲ့ လ ု ပ္
ထည့္သြင္းေတာင္းဆုိမႈေတြ ရွိလာပါ
သားထုဆီ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ မေရာက္
တယ္။
ေသးပါဘူး။ ဒီအတြက္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔
လု ပ္ င န္ း ခြ င္ တြ င္ း မွ ာေဘး အႏၲ ရာ ယ္
မေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေသးရင္ေတာင္ Safety
ျဖစ္ေစတဲ့ အဓိကအခ်က္ႏွစ္ခ်က္က
Awareness လုပ္ငန္းခြင္တြင္းေဘးအႏၲ
ေတာ့ ပထမတစ္ခုကေတာ ့ လုပ္သား
ရာယ္ကင္းရွင္းေရးဟာ အေရးႀကီးေၾကာင္း
ထုကုိ ေဘးအႏၲရာယ္ျဖစ္ေစမယ့္ ထိ
အသိ ေလးနဲ႔ သက္ဆုိင္ရာထုတ္ျပန္ထား
ခုိက္ဒဏ္ရာရရွိေစမယ့္ေဆာင္ရြက္မႈ
တဲ့ ေဘး အႏၲရာယ္ကင္းရွင္းေရးႏွင့္ က်န္း
မ်ိဳးေတြ (Unsafe Act) ျဖစ္ပါတယ္ ။
မာေရးဆုိင္ရာ Guideline ေလာက္ ေတာ့
ဥပမာ - လု ပ ္င န္း ခြ င ္တြ င ္း PPE
လုိက္နာႏိုင္ဖုိ႔ စီစဥ္ေပးေစခ်င္ပါတယ္” လို႔
(Personal Protective Equipment) တစ္ ကုိယ္ေရသုံးေဘး
Global Enchanting Safety and Management Training Centre ရဲ႕ မန္
အႏၲရာယ္ကာကြယ္ေရးပစၥည္းသုံးစြဲမႈ
ေနဂ်င္းဒါရိုက္တာျဖစ္သူေဒၚခင္ေဆြ၀င္းကို
လံုေလာက္မႈ မရွိတာမ်ိဳး၊ ခြ်တ္ယြင္း
က သူ႔အျမင္ကို ေျပာထားပါတယ္။
ခ်က္ရွိေနတဲ့စက္ပစၥည္းကုိ အသုံးျပဳ
ဆက္လက္ၿပီး “လုပ္ငန္းခြင္အတြင္းထိခိုက္
ေနတာမ်ဳိးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယ
နစ္နာမႈ ေ တြ ႀ ကံ ဳ လာတဲ ့ အ ခါမ်ဳိး မွ ာ လု ပ ္
တစ္ခုကေတာ့ Unsafe Conditions
သားရဲ႕ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ အေန
ပါ။ ဒါကေတာ့ လုပ္သားထုလုပ္ ကုိင္
နဲ ႔ ေလာေလာ ဆ ယ္ မွာ ၁ ၉ ၂ ၃ ခုႏွ စ ္
ေနတဲ့လုပ္ငန္းခြင္ပတ္၀န္းက်င္ရဲ႕ အ
Compensation Act အရ ထိခုိက္ နစ္နာ
ေနအထား Working conditions ကုိ
ေၾကးဟာ နည္းေနပါေသးတယ္။
အဓိ က ထားၿပီ းေျပာတာျဖစ္ ပါတယ္ ။
ဒါေပမဲ့ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္၊ Social Security
ဥပမာ - ေလ၀င္ ေလထြက္ မေကာင္း
Law အရ လူမူဖူလု ံေရးေၾကး ေပးသြင္း
တဲ ့ေ န ရာ မွ ာ လု ပ္ကုိ င ္ရ တဲ ့ အ ေျခ
ထားရင္ေတာ့ လုပ္သားထုအေနနဲ႔ ထုိက္
အေ န မ်ိဳးေတြ ကိ ု ဆို လ ို တ ာျဖ စ္ ပါ
သင့္တဲ့ခံစားခြင့္ရရွိမွာပါ။ အလုပ္ရွင္ဘက္
တယ္။
ကေတာ့ Social Security အရ ရရွိမယ့္
5
နစ္နာေၾကးအျပင္ ထိခုိက္ဒဏ္ရာရရွိမႈ ေၾကာင္ ့ အ လု ပ္ သ မားမွ ာ ကု ိ ယ ္ခႏၶ ာ အစိတ္အပုိင္းတစ္ခုခု ဆုံး႐ံႈးသြားခဲ့တာ၊ အလုပ္ရပ္စဲလုိက္ရတာနဲ႔စာရင္ တျခား အဆင္ေျပမယ့္ဌာနတစ္ခုခု မွာ အလု ပ္ လုပ္နုိင္ဖုိ႔ ေျပာင္းေရႊ႕ေပးဖုိ႔၊ Permanent Incapacity ျဖစ္ခဲ့ လို႔ အလုပ္မလုပ္နုိင္
SAFETY FIRST
ေ တာ ့ ဘူး ဆို ရ င္ လ ည္ း က ် န္း မ ာ ေ ရ း ေစာင့္ေရွာက္မႈေတြအျပင္ ေနာက္ပိုင္း မွ ာေတာ့ က်န္း မာေရး အာမ ခံ အ ထိ
HSSE Manager အျဖစ္လုပ္ကိုင္ေန
ထားေပးမယ္လို႔” သူက ေမွ်ာ္လင့္ထား
တဲ ့ ေဒါက္တာၿ ဖိဳးသ က္ႏို င ္က လ ည္း
ပါတယ္။
“ေျပာ ရ ရ င္ ေ တာ့ O c c u p a t i o n a l
Safety ပိုင္းမွ ာဆိုရင္ေတာ့ ၂ ပိုင္း ခြဲ
Disease အပိ ု င္ း မွ ာအရမ္ း အားနည္ း
ထားတာ ကေ တာ့ O c c u p a t i o n a l
ေ န ေ သး
Accident နဲ႔ Occupational Disease
Occupational Disease က ယခုခ်က္
ဆိုၿပီးေတာ့ ရွိပါတယ္။ Occupatinal
ခ်င္း လ က္ င င္း ခ်ည္း ထျဖ စ္တာမ်ိဳး
Disease ဆိုတာက ဘာလဲဆိုေတာ့
မဟုတ္ ဘဲ ေနာင္တစ္ခ်ိန္အခ်ိန္ၾကာမွ
လု ပ္ငန္းခြ င္ေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ေရာ
ျဖ စ္တဲ့ အ တြ က္ ေ ၾ ကာ င့ ္ ထိ ေ ရာ က္တဲ့
ဂါလို႔ အဓိပၸာယ္ မွတ္ယူရပါမယ္။ နိစၥ
လုပ္ေဆာင္မွဳဆိုတာ ေ၀းစြ၊ တခ်ဳိ႕လုပ္
ဓူ၀လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ လုပ္ငန္းခြင္မွာရွိ
ငန္းခြင္ေတြမွာ သတိကို မထားမိၾကတာ
တဲ့ အႏၱရာယ္ ျဖစ္ႏုိင္ ေခ် ရွိမႈ၊ ေရာဂါ
မ်ားပါတယ္။ ဥပမာအေနနဲ႔ ေငြစာရင္း
ျဖစ္ႏုိင္ေခ်ရွိမႈေတြကိုေန႔စဥ္ထိေတြ႔လာ
ဌာနမွ ာ အလု ပ ္လု ပ္ ေ နတဲ့ စ ာရင္ း ကို င ္
တဲ့အ ခါမွာ ထိုအ လုပ္သမားရဲ႕က်န္းမာ
ေလးေတြက ပိုက္ဆံေတြကို ကိုင္တြယ္ ရ
ေ ရး ကိ ု ထိ ခိ ု က္ မႈျ ဖ စ္ လာ တ ယ္ လို ႔
တယ္ ၊ ေရတြက္ရတယ္ ။ ဒါေပမဲ ့ သူ
အက်ဥ္းဖ်ဥ္းအားျဖင့္ သတ္မွတ္လို႔ရပါ
တို႔က လက္ကို ခဏခဏ ေဆးသလာ း။
တယ္။
သိတဲ့အတုိင္း ပိုက္ဆံဆိုတာ လူတကာ
Nordic Tele Services မွာ Office &
ကိုင္တြယ္ေနတဲ့အရာေတြ၊ ဒါေၾကာင့္
တာ က ိ ုေ တ ြ ႔ ရ မ ယ ္ ဗ် ။
6
သတိထားမိရင္ ထားမိမွာပါ။
မွာပါ။ ဒါမွ ေနာက္ဆံုး ကၽြန္ေတာ္တို႔ရည္
ဘဏ္ ေ တြ မွာ ဘဏ္ ၀ န္ထ မ္ းေတြ ဟ ာ
မွ န္း ခ်က္ျ ဖစ္ တဲ့ အႏၱ ရ ာယ္က င္း ရွ င ္း ၍
ႏွာေခါင္းစည္းေလးေတြ နဲ ႔ အလု ပ္လုပ္
က်န္းမာေရးႏွင့္ ျပည္စံုေသာလုပ္ငန္းခြင္
ေနၾကတာေတြဟာ ကာကြ ယ္မႈယူေန
ျဖစ္ေပၚလာမွာပါ” လို႔ တိုက္တြန္းေျပာ
ၾကတာပဲ ျဖစ္ပါတယ္” လို႔ ဆိုပါတယ္။
ဆိုေပးထာပါတယ္။
ထို႔ အတူ ကုမ ၸ ဏီေတြ က တခ်ဳိ႕ထိုင္ခံု
အင္န္အယ္လ္ဒီအစိုးရသစ္ သက္တမ္း
ေတြဟာ ထိုင္မည့္အရပ္နဲ႔ ညွိလို႔ရတဲ့
အတြင္း ၀န္ႀကီးဌာနတိုင္းဟာ အႏွစ္သာ
ထုိင္ခံုတခ်ဳိ႕ စီစဥ္မေပး ႏုိင္တာ၊ အဲဒီ
ရရွိ တဲ ့ ေတြးေခၚမႈ ပ ံ ု စ ံ မ ်ားျဖင့ ္ စတင္
လိုေနရာေတြမွာ အလုပ္လုပ္ရမယ့္၀န္
ေျပာင္းလဲေနသည္ကို ေတြ႔ျမင္ၾကရမွာ
ထမ္းနဲ႔ မကုိက္ညီတဲ့အခါမွာ ၀န္ထမ္းမွာ
ျဖစ္ပါတယ္။ လုပ္ငန္းခြင္ က႑အတြက္
ဇတ္ ေၾကာတက္တာ၊ ေညာင္းညာ တာ၊
ေျပာင္ း လဲ မႈ အေနနဲ ႔ ေျပာရမယ္ဆို ရ င္
ခါးနာ တာေတြ ျဖ စ္လာႏို င ္ ပါတ ယ္ ။
၂၀၁၇ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီ လ အတြ င္းမွာ
ဒါေတြ က လည္းအခု ထိုင္အခု ျဖစ္တာ
လု ပ္ င န္ း ခြ င္ ေ ဘး အႏၲ ရာ ယ္ က င္ း ရွ င္ း
မ် ဳိး မ ဟု တ္ တဲ့ အ တြ က္ ေ ၾ ကာ င္ ့
ေရးႏွင့္ က်န္းမာေရး ဥပေဒမူၾကမ္းထြက္
Occupational Disease လို႔သတ္မွတ္
ရွိ လာခဲ ့ ပါတယ္ ။ အဆိ ု ပ ါ ဥပေဒဟာ
လို႔ ရျပန္ပါေသးတယ္လို႔ သူက ရွင္းျပပါ
ဒီႏွစ္အတြင္းထြက္ရွိလာႏိုင္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္
တယ္။
လင္ ့ ထားၿ ပီ း ျ ပည္သူ ႔ လႊ တ ္ေ တာ္ကို
“ဒါေတြ က က်ေနာ္အျမဲ တ မ္ းေျပာတဲ့
လည္း တင္ျပထားၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။
စကားလိုပါပ။ဲ Know and Prevent
ယင္းဥပေဒကို အခန္း ၁၇ ခန္းနဲ႔ ေရးဆြဲ
the Accident ဆိုသလုိသိရွိမွ ကာကြယ္
ထားၿပီး လုပ္ငန္းခြင္ေဘးအႏၲရာယ္ကင္း
လိ ု ႔ ရ မွ ာျဖ စ္ တဲ့ အ တြ က္ အ ရ င္ ဆံုး မိ မိ
ရွင္းေရး၊ က်န္းမာေရးေကာ္မတီဖြဲ႕စည္း
တိ ု ႔ လု ပ္ င န္ း ခြ င္ မွာ
ဘ ာေ တ ြ က
ျခင္းနဲ႔ က်န္းမာေရး အရာရွိေတြ ခန္႔အပ္
Occupational Accident ေတြ လဲ ၊
တာဝန္ေပးျခင္း၊ စစ္ေဆးေရး အရာရွိ
ဘာေတြ ကေတာ့ျဖင့္ Occupational
ခန္႔ အ ပ္ျခင္းနဲ ႔ သူတို႔ ရဲ ႕လုပ္ငန္းတာဝန္
Disease ေတြလည္းဆိုတာ သိေအာင္
မ်ား၊ အလု ပ္ရွင္နဲ႔ အလုပ္သမားတို႔ ရဲ ႕
ၾကည့္ရပါမယ္။ ၾကည့္ၿပီး သိမွ ဘယ္လို
တာဝန္မ်ား၊ မေတာ္ တဆထိ ခ ိ ု က ္မႈ ၊
ကာကြယ္မလဲဆိုတာကို ဆက္သြားလို႔ရ
လုပ္ငန္းခြင္အဆိပ္သင့္မႈနဲ႔ ေရာဂါျဖစ္
7
ပြားမႈမ်ား အေၾကာင္းၾကားျခင္း၊ စံုစမ္း
သက္ဆိုင္ရာ၀န္ႀကီးဌာနပိုင္းက လုပ္ငန္း
စစ္ေ ဆးျခင္ းႏွ င္ ့ အစီ ရ င္ခံျ ခင္း ၊ စီ မ ံ
ခြင္ေဘးအႏၲရာယ္ကင္းရွင္းေရးနဲ႔ က်န္း
ခန္႔ခြဲေရးနည္းလမ္းအရ အေရးယူျခင္း၊
မာေရးအတြ က္ အသိ ပ ညာျပန္႔ ပြားေရး
တားျမစ္ခ်က္မ်ား၊ ျပစ္မႈႏွင့္ ျပစ္ဒဏ္
အတြက္ သင္တန္းေက်ာင္းေတြ ဖြင့္လွ စ္
မ်ား၊ မေတာ္တဆ ထိခိုက္ မႈကာကြယ္
ခြ င္ ့ေ ပးတာ၊ ILO အဖြ ဲ ႔ အ စည္ းေတြ နဲ ႔
ေရးလုပ္ငန္းမ်ား စီမံခန္႔ခြဲျခင္းစတာေတြ
Seminar ေတြျပဳလု ပ္တာ၊ ဥပေဒေရးဆြဲ
ပါ၀င္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
တာ၊ စက္မူဇုန္ရွိ စက္ရုံအလုပ္ရုံေတြမွာ
အဆိုပါဥပေဒ ထြက္လာရင္ “ဒီဥပေဒ
ေဘးအႏၲ ရာယ္ ကင္း ရွ င္းေရး ႏွ င ့္ က ်န္း
က အားလံုးကိုလႊမ္းၿခံဳတဲ့ဥပေဒလို႔ေျပာ
မာ ေ ရး ဆုိ င္ ရာ ေ ဟ ာေျ ပ ာ ပ ြဲေ တ ြ ျ ပ ဳ
လို႔ရ ပါတယ္ ။ အလု ပ္ရွင္ ၊ အလုပ္သ
လုပ္ေပးတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ၂၀၁၃
မားေတြရဲ႕လု ပ္ င န္ း ခြင္ ေ ဘးအႏၲ ရာယ္
ခုႏွစ္မွာ ASEAN OSHNET (ASEAN
ကင္းဖို႔ ေဆာင္ရြက္ တာဟာ ဥပေဒရဲ႕ Occupational Safety and Health ထူးျခားခ်က္ပါ။ အရင္ ၁၉၅၁ အလုပ္႐ံု Net wo r k ) ရဲ ႕ ၁ ၄ ႀ ကိ မ္ ေျမာက္ မ်ားအက္ ဥ ပေဒထဲ မွ ာ က်ေတာ့ ေဘး
Cordination Board Meeting ကုိ အိမ္
အႏၲ ရာ ယ္ နဲ ႔ ပ တ္ သ က္ တဲ့ အ ခ်က္ေ တြ
ရွင္နုိင္ငံအျဖစ္ က်င္းပခဲ့တာ၊ မႏွစ္က အ
ေတာ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သီးျခားဥပေဒ
လု ပ္ ရုံ ဌာန ရဲ ႕ အားေပးမူ န ဲ ႔ A S E A N
ေတာ့ မရွိဘူးေပါ့။ ၿပီးေတာ့ စက္မႈလက္
OSHNET Excellence Award and Best Practice Award ဆုကို ျပည္တြင္း
မႈ ဝန္ႀကီး ဌာနေလာက္ပဲ အဲဒီဥပေဒမွာ အက်ံဳးဝင္တာ။ က်န္သက္ဆိုင္တဲ့ စိုက္ ပ်ိဳးေရး၊ ငါးလုပ္ငန္းနဲ႔ သတၱဳ တြင္းတို႔ ဒါေတြအက်ံဳးမဝင္ဘူး။ အဲဒီလို အခက္ အခဲမ်ိဳးရွိတာေပါ့။ အခုဒီဥပေဒက်ေတာ့ သက္ဆုိင္ ရာ ဦးစီးဌာနေ တြက နည္းဥ ပေဒဆြဲခြင့္ရွိတယ္။ ၿပီးေတာ့မွ ဒီဥပေဒ က ႀကီးၾကပ္မွာ” လို႔အလုပ္႐ံုႏွင့္ အလုပ္ သမား ဥပေဒစစ္ေဆးေရးဦးစီးဌာနက တာ၀န္ရွိသူတစ္ဦးက ဆိုထားပါတယ္။
က လုပ္ငန္းေတြ ဆြတ္ခူးခဲ႕တာ၊ ယခု ႏွစ္ ဧၿပီလ (၂၈) ရက္မွာ World Safety Day ကုိ ပထမဆု ံးအႀကိမ္ ျမန္မာႏု္ိင္ငံ မွာ က်င္းပႏုိင္ခဲ့တာေတြကေတာ့ အားရ စရာပါ။ (၁၂၇)ႀကိမ္ေျမာက္၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ကမၻာ့အလုပ္သမားေန႔အခမ္းအနားမွာ ရ န္ကုန္တိုင္း ေဒ သႀကီး ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးၿဖိဳး မင္းသိန္းကလည္း
8
“အလုပ္သမားထုေတြရဲ႕ဘ၀ေတြ ျမင့္မား
ေဆာင္ရြက္ၾကတဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံတကာ
တိုးတက္လာမွ ကြၽ န္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံဟာ
စံခ်ိန္စံညႊန္းေတြနဲ႔ ကိုက္ညီေအာင္ ႀကိဳး
တိုးတက္လာတယ္လုိ႔ ေျပာလုိ႔ရမွာ ျဖစ္
ပမ္းေဆာင္ရြက္ၾကရတဲ့ေနရာမွာအခက္
ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လက္ရွိအေ ျခအေနမွာ
အခဲေတြ ရွိပါတယ္ ” ဟု ပြင့္လင္းစြာ
ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ မႈ တ စ္ရပ္ စတင္ေနတဲ့
ေျပာဆိုထားပါတယ္္။
အေျခအေနေတြမွာ အားလုံးအခက္အခဲ
ဒီေနရာမွာ သတိျပဳေစခ်င္တာကေတာ့
ရွိ ပါ တ ယ္ ။ အလု ပ္ရွ င ္ ဘ က္ က လ ည္း
လုပ္ငန္းခြင္အတြင္း အႏၱရာယ္ကင္းရွင္း
ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ အခုအခ်ိန္က်
မႈ၊ က်န္းမာစြာ လုပ္ကိုင္ႏိုင္ဖို႔အတြက္
မွ လုပ္ ငန္းေတြကို စတင္ေဆာင္ရြက္ၾက
လက္သည္ခ်ည္းပဲ အားကိုးလို႔မရသလို
တဲ့အခါမွာ အခက္အခဲေတြရွိပါတယ္။
အားလံုးက ၀ိုင္း၀န္းပံ့ပိုးေပးဖို႔ လို အပ္
ကမၻာ့ႏိုင္ငံအသီးသီးနဲ႔ ဆက္သြယ္
ပါတယ္။ အလုပ္ရွင္ေရာအလုပ္သမား ေတြမွာ တာ၀န္ရွိသလို အလုပ္ရွင္က အဓိကတာ၀န္ ျဖစ္တဲ့လုပ္ငန္းခြင္တြင္း ေဘးအႏၲရာယ္ကင္းရွင္းမႈကိုေဆာင္ရြက္ ရမွာ ျဖစ္သလုိ အလုပ္သမားေတြအေန နဲ ႕လ ည္ း ထု တ္ ျ ပ န္ ထား တဲ ့ေ ဘး အႏ ၲ ရာယ္ေရးဆုိင္ရာအခ်က္အလက္နဲ႔ စည္း ကမ္ းေတြ ကု ိ ေသခ်ာစြာ လုိ က ္ နာရမွ ာ ျဖစ္ပါတယ္။ သို႔ျဖစ္ပါ၍ ေနရာအႏွံ႔မွာ ေတြ႔ေနရတုန္း ျဖစ္တဲ့ Safety First ဆုိတဲ့ ဆုိင္းဘုတ္ ေလးေတြအတုိင္း က်န္းမာေဘးကင္းစြာ နဲ ႔ လု ပ္ ေ ဆာ င္ နုိ င္ ဖုိ ႔ ၊ လု ပ ္ င န္း ရွ င ္ေ တြ ဘက္ကလည္း ေဘးအႏၲရာယ္ကင္းရွင္း ေရးနဲ႔ အလုပ္သမာ းထုရဲ႕ က်န္းမာေရး က႑ကုိ ဦးစားေပးၿပီးမွ လုပ္ကုိင္ေစခ်င္ ပါတယ္လို႔ တိုက္တြန္းေရးသားလိုက္ရပါ တယ္။
9
OnDoctor ဟာသ
pE´,m;ynm&Sif vlem / q&m0ef / vlem /
/ q&m? cGJpdwfrIatmifjrif&if pE´,m; wD;EdkifrSmvm;[if/ / wD;EdkifrSmayghuG/ / [kwfvScsnfvm;q&m? uRefawmft&ifuqdk wD;wwfwmr[kwfbl;As/
owif;qdk; q&m0ef / / uRefawmfhrSm cifAsm;udkajymp&m owif;qdk;wpfckeJY ydkqdk;wJhowif;qdk;wpfck ajymp&m&Sdw,f/ b,f[mpajym&rvJ/ vlem / / owif;qdk;yJpajymygq&m&,f/ q&m0ef / / owif;qdk;uawmh cifAsm;touf&SifzdkY 24em&DavmufyJ usefawmhw,f/ vlem / / Asm/ 'Dxufydkqdk;wm b,fowif;&SdOD;rSmvJAsm/ q&m0ef/ /ydkqdk;wmuawmh 'Dowif;udk ajymzdkY raeYuxJuzkef;qufaewmAs/
10
OnDoctor က်န္းမာေရး ဗဟုသုတ
zaemifhemjcif; acwfopfZD0u တစ္ေန႔ေသာ ညခ်မ္းခ်ိန္
ခါ သမယတြင္ ဇီဝက ေဆးခန္းဖြင့္ရာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕
ဆင္ေျခဖုံး ရပ္ကြက္ကေလးတြင္ ေနထိုင္ေသာ ေဒၚဘုမဆိုတဲ ့ ခပ္ဝဝ အမ်ိဳးသမီး တစ္ဦးေဆးခန္း လာျပေလ၏။ ေရာက္မဆိုက္ပင္ ေဒၚဘုမက ေဒၚဘုမ ။ ။ ဆရာေရ၊ မေနႏိုင္ လြန္ းလို႔
ေဒၚဘုမ ။ ။ ဒီလို ဆရာေရ လြန္ခဲ့တဲ့
လာျပတာ။ ေဟာဒီမွာ ဒီဘက္ ဖေနာင့္
တစ္ပတ္ေလာက္က စျဖစ္တာ။ မနက္
နာလြန္းလို႔ ဆရာေရ။
မိုးလင္း
အိပ္ရာထေတာ ့ ၾကမ္းျပင္ကို
ဖေနာင့္ခ်နင္းတာ ဆရာရယ္၊ နာလိုက္ ဇီဝက ။ ။ ဟုတ္ပါၿပီ၊ ေဒၚဘု မရဲ႕ ။ ခဏ
တာမွ အိပ္ရာထဲ ဖင္ထိုင္လ်က္ ျပန္က်
ေလး အေမာေလးေျဖပါဦး။ ဟုတ္ၿပီ အဲ့
တယ္ ။ ဒါနဲ ႔ ဟို ဟ ာေလး လိ မ္ းလို က ္
ဒီညာဘက္ဖေနာင့္ကဘယ္လိုစေအာင့္
သက္သာႏိုးနဲ႔။ ခုလို ဖင့္သြားတာ။
လဲ။ ျဖစ္ေနတာေရာ ဘယ္ေလာက္ၾကာ ၿပီလဲ။
11
ဇီဝက ။ ။ ဟုတ္ၿပီ ၊ေဒၚဘု မေရ။ တျခား ဘယ္လိုလုပ္ရင္ သက္သာၿပီး ဘယ္လို လုပ္ရင္ ပိုဆိုးလဲ။
စမ္းသပ္ၿပီးေနာက္... ဇီဝက ။ ။ စမ္းသပ္ၾကည့္ရသေလာက္ ျဖစ္ႏိုင္တာကေတာ့ ေဒၚဘုမရဲ႕ ေျခဖဝါး
ေဒၚဘုမ ။ ။ ေဆးပူေလး
လိမ္းေတာ ့
နဲ႔ဖေနာင့္မွာ ရွိတဲ့ အ႐ြတ္ျပင္ေရာင္လို႔
သက္ သာသလိ ုေတာ့ ရွ ိ သ လိ ု ပဲ ဆရာ
ျဖစ္တာေပါ့။ အဓိက ကေတာ့အဲ့ဒီအ႐ြ တ္
ေလးေရ။ ဖိ န ပ္စီး ၊ လမ္း နည္း နည္ း
ကေလး ဒဏ္ ျ ဖစ္လို ႔ ျဖစ္တာေပါ့ ဗ ်ာ။
ၾကာၾကာ ေလွ်ာက္တာနဲ႔ နာေရာပဲ။
အားကစားသမားေတြ ၊ အေလးအပင္မ သူေတြ၊ ဖိနပ္ အမာ၊ အထူစီးသူ ေတြ
ဇီဝက ။ ။ ေျခဖေ နာ င့ ္ ေရာင္ရမ္းတာရွိ
ပိုျဖစ္တတ္တယ္ဗ်ာ။ ျဖစ္ရင္လည္း ေဒၚ
လား။ ခို က္မိေ သး လား။ ေဒ ၚဘု မ
ဘုမ ျဖစ္သလိုပဲ အိပ္ရာထ၊ ဒါမွမဟုတ္
အေလးအပင္ေတြ မရေသးလား။ ဖိနပ္
ထိုင္ရာကအထ ေတြမွာ ဖေနာင့္ကိုဖိ နင္း
ခုံအထူ၊ အမာေတြစီးေသးလား။
ရင္ နာေတာ့တာပဲ။
ေဒၚဘုမ။ ။ေျခဖေနာင့္ ေရာင္တာေတာ့
ေဒၚဘုမ ။ ။ ဆရာေလးေရ၊ ကြၽန္မ ကို
မရွိဘူး ဆရာ ။ခိုက္မိတာလည္း မဟုတ္
အျမန္ သ က္သာေအာင္ လု ပ ္ ေ ပးပါဦး။
ပါဘူး။ အေလးအပင္ ကေတာ့ ဆရာ
အိမ္မွာက ကြၽန္မ မပါရင္ အလုပ္ေတြက
ေရ ကြၽန္မပဲဒိုင္ခံမရေတာ့ေပါ့။ ကေလး
ပုံေနေရာ။
ေတြဆို ေျခေထာက္မွာ ပန္ကာ တပ္ ထားသလားမွတ္ရတယ္ ၊ အလု ပ္ခိုင္း
ဇီဝက ။ ။ ဟုတ္ပါၿပီ။ အရမ္းလည္ း မစိုး
မယ္ဆို ဖမ္းလို႔ကို မမိေတာ့ပါဘူး။ ဖိနပ္
ရိမ္ပါနဲ႔ေလ။ ခုကြၽန္ေတာ္ ေသာက္ ေဆး
ကေတာ့ ကြ ၽ န္ မ ကနည္း နည္ း ထူ တ ာ
နဲ႔ အကိုက္အခဲသက္သာေစမယ့္ လိမ္ေ
ေလး စီးတတ္တယ္၊ ဆရာေလး။
ဆးေတြ ေပးလိုက္မယ္။ ဟုတ္ၿပီလား။
ဇီဝက ။ ။ ဟုတ္ပါၿပီ။ စမ္းသပ္ၾကည့္ရ
ေဒၚဘုမ ။ ။ ဘာေတြ ဆင္ျခင္ရဦးမလဲ၊
ေအာင္ေလ။
ဆရာ။
12
ဇီဝက ။ ။ ေဒၚဘု မ အေနနဲ႔ နည္းနည္း
-ဖိနပ္အထူ ၊အျမင့္ေတြေရွာင္။
စိတ္ရွည္ဖို႔ လိုတယ္။ ျဖစ္ရင္ ဒီဖေနာင့္
-ဖိနပ္ ေအာက္ခံ အေပ်ာ့စာ း၊ ေဖာ့ဖိနပ္
အ႐ြ တ္ ေ ရာင္တာက နည္း နည္း ၾကာ
ေလးေတြ စီးေပး။
လို႔ပါ။ -ေျခဖေနာင့္ ဒဏ္ျဖစ္ေစမယ့္ အျပဳအမူ
ဟုတ္ၿပီေနာ္။ ဘာမရွင္းတာ၊ ေမးခ်င္တာ
မ်ိဳး ေလာေလာဆယ္ေရွာင္ပါ။
ရွိလဲ။
-ေရခဲအုံ ။ေရခဲဖတ္ ကပ္ပါ ။ -ေရေႏြးပုလင္းေလးကို ျဖစ္တဲ့ ေျခေထာက္က ဖိလွိမ့္ေပး။
ေဒၚဘုမ။ ။ မရွိပါဘူး၊ ဆရာ။ ဆရာေျပာ တဲ့ အတိုင္း လိုက္နာပါ့မယ္။
OnDoctor အပတ္စဥ္ က်န္းမာေရးမဂၢဇင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေဝဖန္အႀကံျပဳလိုပါက ဖုန္းနံပါတ္ 09791166524 သို႔ ဆက္သြယ္ႏိုင္ပါသည္
13
'gav;awG odxm;zdkYvdkr,f
14
OnDoctor အပတ္စဥ္ သတင္း
အသည္းေရာင္အသား၀ါစီေရာဂါရွင္ လူနာ ၂၀၀၀ ကို ေမလထဲမွာ ေဆးကုသမႈ စေပးေတာ့မယ္
အမ်ိဳးသားအသည္းေရာင္အသား၀ါေရာဂါကာကြ ယ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရးလု ပ္ငန္းစီ မံ ခ်က္ အေနျဖင့္၂၀၁၇ခုႏွစ္၊ ေမလရဲ႕စတုတၳပတ္မွ စတင္ၿပီး အသည္းေရာင္အသား၀ါ ေရာဂါ လူနာ (၂,၀၀၀) ဦးကို ေဆးကုသမႈေပးေတာ့မွာျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးကုသခြင့္ရရွိမယ့္လူနာေတြကို ဦးစားေပးေ႐ြးခ်ယ္ရာတြင္ က်င့္ဝတ္နဲ႔ အညီ ေဆာင္႐ြက္သြားမွာျဖစ္ၿပီး အသည္းေရာင္ေရာဂါစီကို ကာကြယ္ႏိုင္ရန္အတြက္ ေသြးနဲ႔ ေသြးပစၥည္းေတြရဲ႕ ဇီဝလုံၿခဳံမႈအဆင့္အတန္း(Bio-safety)အျပည့္အဝရရွိရန္ ေဆာင္ရြက္ေနတယ္လို႔ သိရပါတယ္။
15
DMR ရဲ႕၂၀၁၆ ခုႏွစ္အခ်က္အလက္အရ ျမန္ မာတစ္ႏိုင္ငံလံုးမွ ာ အသည္းေရာင္ အသား၀ါစီပိုး ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္းဟာ မြန္ျပည္နယ္ဟာ ၁၀.၃ ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ ႔ အျမင့္ဆံုးမွာ ရပ္တည္ကာ ပဲခူးတိုင္းေဒသႀကီးနဲ ႔ ခ်င္းျပည္နယ္ကေတာ့ ၀.၃၂ ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ ႔ အနည္းဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ အသည္းေရာင္အသား၀ါဘီပိုး ပ်ံ့ႏွံ႔မႈႏႈန္းအျမင့္ဆံုးကေတာ့ ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီးျဖစ္ကာ ၁၂.၄ ရာခိုင္ႏႈန္း ရွိေနၿပီး အသည္းေရာင္အသား၀ါ ဘီပိုး ပ်ံ႕ႏွံ႕မႈအနည္ဆံ း ုးကေတာ့ မေကြးတိုင္းေဒသႀကီးျဖစ္ၿပီး ၃.၃ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ရွိ ခဲ့ပါတယ္။ အသည္းေရာင္အသား၀ါဘီေရာဂါ ျဖစ္ပြားႏႈန္းက အသက္ ၃၀- ၃၉ ႏွစ္ အရြယ္ေတြ မွာ အမ်ားဆံုးေတြ႕ရၿပီးအသည္းေရာအသား၀ါစီပိုးပ်ံ႕ႏွံမႈကိုအသက္ ၅၀- ၅၉ ႏွစ္အ ရြယ္ေတြမွာ ေတြ႕ရတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ ငံရဲ႕ လူဦးေရ ၃.၃ သန္းဟာ အ သည္းေရာင္ အသား၀ါဘီေရာ ဂါ ခံစားေနရၿပီး အသည္းေရာင္အသား၀ါစီပိုးရွိသူ ေတြကေတာ့ ၁.၃ သန္းခန္႔ရွိတယ္လို႔ ထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။ ျပည္သူ႕ေဆး႐ုံေတြမွာ Computer Software ေတြ အသုံးျပဳၿပီး ေဆးသိုေလွာင္တဲ့ နည္းစနစ္၊ ေဆးသို ေလွာင္ခန္းတာဝန္ရွိသူေတြကို ေဆးပစၥည္းေတြ အေလအလြင့္ မရွိေစရန္ မြမ္းမံသင္တန္းေတြ ေပးတာ၊ ေဆးဝါးပစၥည္းမ်ား စနစ္တက် သိုေလွာင္ ျဖန္႔ျဖဴးႏိုင္မယ့္စနစ္ေတြကို က်င့္သံုးသြားမွာျဖစ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ HIV ေရာဂါ ကူးစက္မႈႏႈန္း တစ္ႏွစ္ထက္ တစ္ႏွစ္ ေလ်ာ့နည္းလာ
ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ HIV ေရာဂါ ကူးစက္မႈႏႈန္း တစ္ႏွစ္ထက္ တစ္ႏွစ္ က်ဆင္းလာၿပီး ၂၀၁၆ ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလအထိ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုးရွိ ရွင္သန္သူေတြရဲ႕၆၃.၇ ရာခိုင္ႏႈန္း ဟာ ေအအာတီေဆးကုသမႈေတြကို လက္လွမ္းမီရရွိေနၿပီျဖစ္တယ္လို႔သိရပါတယ္။ ဒါျ့ပင္မိခင္ကေနကေလးကို အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီပိုးကူးစက္မႈမွ ကာကြယ္ေရး လုပ္ငန္းေတြ မွာလည္း ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ မိခင္ေတြ ၇၇ ရာခိုင္ႏႈန္းက ေအအာတီ ေဆးကုသမႈ အ ပိုင္းကို လက္လွမ္းမီရရွိေနၿပီ ျဖစ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။
16
လက္ရွိ တြ င္ ေ ရာ ဂါကူး စ က္ မႈႏႈန္း က်ဆင္းေသာ္လည္း မူး ယစ္ ေ ဆး၀ါး အေၾကာေဆး ထိုးသြင္းသူေတြ၊ အမ်ိဳးသား ခ်င္းလိ င္တူဆ က္ဆံသူေတြ နဲ ႔ လိ င္ လု ပ္ သားေ တြ မွ ာေ တာ ့ ေရာဂါကူးစက္မႈႏႈန္း ျမင့္မား ေနဆဲ ျဖစ္တယ္လုိ႔ သိရ ပါ တယ္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ၊
စစ္တမ္းအရ
အေၾကာေဆးသြင္းတာကေန HIV ေရာဂါကူး စက္မႈ ၂၈.၅ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ အမ်ိဳးသမီး လိင္လုပ္သားေတြက ကူးစက္မႈ ၁၄.၅ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ အမ်ဳိးသား လိင္တူ ဆက္ဆံ တာေတြက ၁၁. ၆ ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔ကိုယ္၀န္ေဆာင္ မိခင္မွရင္ေသြးငယ္ကိုကူးစက္မႈႏႈန္း တစ္ရာခိုင္ႏႈန္းေအာက္သာ ရွိတယ္လို႔ ထုတ္ျပန္ထားပါတယ္။ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္မွာဆိုရင္ ၁,၁၀၀၀ ေလာက္ပဲ ကူးစက္မႈ ရွိၿပီး ေရာဂါကူးစက္ မႈႏႈန္း က် ဆင္းရျခင္းမွာ ART ေဆးေတြကို ယခင္ထက္ပို၍ ေထာက္ပံ့ေပးအပ္ ႏိုင္တာ၊ ေဆး ရရွိသူေတြအေနနဲ႔ သက္တမ္းေစ့ ေနႏုိင္ တဲ့အတြက္ ေရာဂါကူးစက္သူ တစ္ႏွစ္ ထက္ တစ္ႏွစ္ ေလ်ာ့နည္းလာ ရတာျဖစ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။ ခုခံအားက်ဆင္းမႈေရာဂါအမ်ိဳးသားအဆင့္ မဟာဗ်ဴဟာစီမံကိန္း ၂၀၁၆-၂၀၂၀ အ တြက္ အေမရိကန္ ေဒၚလာသန္း ၃၈၀ အသံုးျပဳရန္လ်ာထားၿပီး လက္ရွိတြင္ Global Fun မွေဒၚလာသန္းႏွစ္ရာ၊ က်န္းမာ ေရးႏွင့္ အားကစား၀န္ႀကီးဌာနနဲ႔ WHO၊ UN ၊ အျခား NGO အဖြဲ႕ေတြက ေဒၚလာသန္း ရွစ္ဆယ္ ေထာက္ပံ့ထားတာျဖစ္ပါတယ္။
17
OnDoctor features
ysufuGufrIuif; vkyfief;cGifwnfa&;
Edkifopf
အလုပ္သမားမ်ား၏ ခြင့္ခံစားခ်က္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍
အလုပ္သမားဥပေဒမ် ား
ျပဌာန္းထားၿပီးသား႐ွိသည္။ သို႔အတြက္ အလုပ္သမားသည္ သတ္မွတ္ခြင့္ရက္၊ နား ရက္မ်ားကို ျပႆနာကင္းစြ ာခံစား ခြင့္႐ွိသည္။ ဤသည္ကို အလုပ္႐ွင္က အျပစ္ဆို ေန၍ မရေခ်။ သို႔ေသာ္ အလုပ္သမားအေတာ္မ်ားမ်ားသည္အလုပ္႐ွင္မ်ားေျပာစရာ ျဖစ္ေလာက္ေအာင္ အလုပ္ပ်က္ကြက္ေလ့႐ွိၾကသည္။ ထိုသို႔ သတ္မွတ္သည္ထက္ ပိုလြန္ပ်က္ကြက္ျခင္းေၾကာင့္ ကုန္ထုတ္လုပ္အားေလ်ာ့က်သြားသလို ကုမၸဏီ၏ စီးပြားေရး၊ ဘ႑ာေရး၊ ဌာနတြင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ လူမႈေရးႏွင့္စိတ္ဓာတ္ ေရးရာပိုင္း တြင္လည္း ဆိုး က်ဳိးသက္ေရာက္မႈ ႀကံဳရသည္။
18
ထိုအေျခအေနကိုေ႐ွာင္ရန္ သက္သက္ ေဆးခြင့္တင္မႈမ်ား ႐ွိတတ္သည္။ သို႔မ ဟုတ္ အေျခာက္တိုက္ ရံုးမတက္ဘဲ ေန လိုက္သည့္အေနမ်ိဳး႐ွိတတ္သည္။
(၂) စိတ္ပင္ပန္းျခင္း စိတ္ပင္ပန္းရသည္အေၾကာင္းသည္ လုပ္ ငန္းခြင္ေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္သလို ကိုယ္ေရး ကိ ု ယ္ တာကိ စ ၥ ေၾကာင့္ လ ည္ းေကာင္း အိမ္တြင္းေရးေၾကာင့္လည္းေကာင္း ျဖစ္ ႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ ျဖစ္သမွ်ဒဏ္ ငဝက္ ခံ သေဘာမ်ဳိး စိ တ ္ေ ထာင္း ကိ ု ယ ္ေ ၾက ႏြမ္းနယ္ေနမႈေၾကာင့္ အလုပ္တြင္ စိတ္ အလုပ္တက္ရန္ပ်က္ကြက္ျခင္းႏွင့္ပတ္
မပါ အလုပ္မ လာခ်င္ နားခ်င္သည့္အေန
သက္၍ ဝန္ထမ္ းတို႔ဆင္ေျခမ်ဳိးစံုေပးၾက
အထားျဖစ္တတ္သည္။
သည္။ ယင္းတိ ု႔ကိုေစ့ေစ့စပ္စပ္ဆန္းစစ္ လွ်င္ အေျခခံ အေ ၾကာင္းတရားမ်ားက
(၃) စိတ္ဓာတ္က်ျခင္း
ေအာက္ပါအတိုင္းသာျဖစ္သည္။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္ အလုပ္ပ်က္ကြက္ ၾကေလ့႐ွိသည့္ အဓိကအေၾကာင္းရင္းမွာ
(၁) အလုပ္ထဲတြင္ စိတ္ညစ္ျခင္း
အလု ပ္ ႏွ င္ ့ ပ တ္ သ က္ ၍ စိ တ ္ ဓ ာတ္ က ်
အလု ပ္ ထဲ တြ င္ စိ တ္ ည စ္ ရ သ ည့္ အ
ျခင္း၊ စိတ္က်ေရာဂါဝင္လာျခင္းတို႔ ပ င္
ေၾကာင္းတရားတို႔ တြ င္ လု ပ္ေဖာ္ကိုင္
ျဖစ္သည္ဟု အမ်ိဳးသားက်န္းမာေရး သိပၸံ
ဖက္မ်ား၊ သို႔မဟုတ္ အထက္အရာ႐ွိက
ကဆိုသည္။
အေပၚစီ း အႏို င္ က်င့္ ဆ က္ ဆံ မႈ ေ ၾကာင္ ့
အတိုင္း အရက္၊ သို႔မဟုတ္မူးယစ္ ေဆး
ျဖစ္ႏိုင္သည္။ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ားက
ဝါးျဖင့္ စိတ္ေျဖရာ မွ ယင္းတို႔တြင္နစ္ျမဳပ္
ဗိုလ္က်၍ အထက္အရာ႐ွိကဆူဆဲ၍
ၿပီး အလုပ္ကိုလ်စ္လ်ဴ႐ႈလာသည္။
စိတ္က်သူတိ ု႔
သဘာဝ
19
(၄) စိတ္ကုန္ျခင္း စိ တ္ က်ျခ င္ းႏွ င္ ့ စိ တ္ ကု န္ ျ ခ င္ း သ ည္ အမွတ္ တ မဲ့ၾကည့္လွ်င္ တူ သေရာင္႐ွိ ေသာ္လည္းကြဲျပားသည္။ စိတ္က်ျခင္း ၌ လုပ္ င န္းခြင္ျပင္ပ အေၾကာင္းတရား မ်ားေၾကာင့္ အားလံုးကို စိတ္ကုန္လာ သည့္သေဘာ႐ွိေသာ္လည္း စိတ္ကုန္ ျခင္းတြင္ လုပ္ကိုင္ေနရသည့္လုပ္ငန္း၊ လု ပ္ ေ ဖာ္ ကိ ု င္ ဖ က္ ၊ လု ပ ္ င န္း အေန အထားစသည္တို႔ကိုစိတ္ကုန္မလုပ္ခ်င္
၍ အလုပ္"လစ္"ေနသည္ ျဖစ္ေစ၊ အလုပ္
မကိ ု င္ ခ်င္ ၊ မေ တြ ႔ ခ်င္ မ ဆံု ခ ်င္ သ ည့္
သမားတေယာက္ အလုပ္ကိုပ်က္ကြက္မႈ
သဘာဝမ်ဳိးမ်ား ႐ွိ တတ္သည္။
မ်ားသည့္ပ မာနအရ ကုမ ၸ ဏီ ထိခိုက္
(၅) ဖ်ားနာျခင္း ကိုယ္ေသာ္လ ည္းေကာင္း၊ ပတ္ သ က္
သည္။
အေမရိကန္ ႏိုင္ငံမွ စစ္တမ္ း
ေကာက္ယူေရးလုပ္ငန္း တစ္ခုျဖစ္ေသာ
ရာပတ္ သ က္ေၾကာင္းလူ မ်ားေနထိုင္ မ
Gallup-Healthways Well-Being Index သည္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ တဝွမ္း
ေကာင္းပါ၍ ခြင့္ေတာင္ း သည့္စာသည္
လုပ္ငန္း မ်ဳိးကြဲ ၁၄ ခုမွ ဝန္ထမ္းေပါင္း
ဝန္ထမ္းေလာကတြင္ အေတြ႔ရဆံုးခြင့္
၉၄,၀၀၀ ကို စစ္တမ္းေကာက္ယူရာတြင္
စာျဖစ္သည္။ မိုးတြင္းကာလ ႏွင့္တုပ္
၇၇ ရာခိ ုင္ႏႈန္း အလုပ္သမား တို႔၏ လုပ္
ေကြး ရာသီတြ င္ လိႈင္လိႈင္ေတြ ႔ရေသာ
ငန္းပ်က္ကြ က္ မႈေၾကာင့္ ႏွစ္စ ဥ္ထိခိုက္
ခြင့္စာမ်ဳိး ျဖစ္သည္။ အခ်ဳိ႕က အမွန္တ
သ ည္ ့ လု ပ္ င န္ း ပ မာ ဏ သ ည္ ေဒ ၚလာ
ကယ္ျဖစ္သလိုအခ်ဳိ႕ကရမယ္႐ွာအလုပ္
၈၄ဘီလီယံဖိုး ႐ွိသည္ကို ေတြ႔ခဲ့ရသည္။
ေ႐ွာင္လုပ္ရပ္မ်ား ျဖစ္တတ္သည္။
လု ပ္ င န္ း အမ်ိဳးအစားအလိ ု က္ အလု ပ ္ ပ် က္ကြ က ္ မ ႈ ပ မ ာ ဏ ေ ထ ြျ ပ ား သ ည ္ ။
မည္သို႔ပင္ဆိုေစ အေၾကာင္းက်ဳိးေလ်ာ္ ညီမွန္ကန္စြာ အလုပ္ပ်က္ကြက္သည္ ျဖစ္ေစ၊ သက္သက္မဲ့ အလုပ္ကိုၿငီးေငြ႔
အထိ အ ပါးအမ်ားဆံ ုးျဖစ္ ေ စေသာ ဝန္ ထမ္ း အမ်ိဳးအစားမွ ာ ပညာ႐ွ င ္ မ ်ားျဖစ္ သည္။ မန္ေနဂ်ာမ်ား၊ အမႈေဆာင္
20
ခြင့္မ်ားျဖင့္ မက္လံုးေပးမႈကို ေဇာင္းေပး ေဆာင္ရြက္ေနၾကသည္။ ယင္းတြင္ အ လု ပ္ ပ်က္ ရ က္ မ ႐ွ ိ သူ ကိ ု နားရ က္ ပ ို မ ိ ု ေဆာင္းေပးျခင္း၊ အလုပ္မွန္သူမ်ား အား ကံစမ္းမဲေဖာက္ေပးျခင္းမ်ားလည္း ပါဝင္ သည္။ ကုမၸဏီ၊ လုပ္ငန္းအမ်ဳိး အစားအ မ်ားစု က မူ က်န္း မာေရးဝန္ေ ဆာင္ မ ႈ ျ ပဳ ျခင္း၊ လူမႈဖူလံ ုေရးက႑ အားျဖည့္ျခင္း၊ သာေရးနာေရးအသင္ း မ်ားဖြ ဲ ႔ စ ည္ းျခင္ း အရာ႐ွိမ်ား ပ်က္ကြက္မေ ႈ ၾကာင့္ထိခိုက္ မႈပမာဏ ေဒၚလာ ၁၅.၇ ဘီလီယံ၊ ဝန္ ေ ဆာ င္ မႈ အ လု ပ ္ သ မားမ်ားေၾ ကာင္ ့ ေဒၚလာ ၈.၅ ဘီ လီ ယံ၊ စာေရးစာခ်ီ ရံုးဝန္ထမ္းမ်ားေၾကာင့္ ေဒၚလာ ၈.၁ ဘီ လီယံ ၊ သယ္ ယူပို႔ေဆာင္ေရးလုပ္င န္း ဝန္ထမ္းမ်ားေၾကာင့္ ေဒၚလာ ၃.၅ ဘီ လီယံ၊ ကုန္စည္ထုတ္လုပ္ေရးဝန္ထမ္း
အျပင္ ဌာနတြင္းေပါင္း စည္း႐ိုင္းပင္းမႈ ပို အားေကာင္းေစရန္ မိတ္သဟာယပြဲမ်ား မၾကာမၾကာ က်င္းပေပးသည္။ ေလာက တြင္လုပ္ငန္းမွန္သမွ်အထိုက္အေလ်ာက္ စိတ္ညစ္စရာ႐ွိမည္မွာအမွန္ပင္။ အျပန္ အလွ န္ ငဲ့ေ ထာက္ မႈ ျ ဖင္ ့ အလု ပ ္ သ မား၊ အလုပ္႐ွင္တို႔ ပူးေပါင္းေျဖ႐ွ င္း၍ မရစရာ လည္း မ႐ွိသည္မွာအမွန္ဟု ဆိုရပါမည္။
မ်ားေၾကာင့္ ၂.၈ ဘီလီယံ၊ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းပိုင္႐ွင္မ်ားေၾကာင့္ ေဒၚလာ၂ဘီ လီ ယံ ၊ ေ ဆ ာ က ္ လ ု ပ ္ေ ရ း လု ပ ္ င န ္ း ဝန္ထမ္းမ်ား ပ်က္ကြက္မေ ႈ ၾကာင့္ ေဒၚ လာ ၁.၃ ဘီလီယံမွ ်အထိ ထိခိုက္မႈ ႐ွိ သည္ဟု ထိုစစ္တမ္းက ေဖာ္ျပခဲ့သည္။ အလုပ္ပ်က္ကြက္မႈကို ေျဖ႐ွင္းရန္ႀကိဳး ပမ္းေနေသာကုမၸဏီမ်ားသည္"မုန္႔ေဝဒု တ္ေဝ"မူမ်ားကို ျပ ဌာန္းက်င့္သံုးေနပါ ေသာ္လည္း မုန္႔ေဝမႈဟု ဆိုရမည့္ခံစား
21
jrefrmEdkifiHw0Srf;&Sdjynfolrsm;ESifh jynfya&muf jrefrmjynfolrsm;tm; usef;rma&;qdkif&m todynm? A[kokwrsm;udk tcsdefESifhwajy;nD a0iSEdkif&ef &nf&G,fum
OnDoctor
အပတ္စဥ္
က်န္းမာေရး မဂၢဇင္း
udk tcrJh xkwfa0vsuf&Sdygonf/
tywfpOf tcrJh &,lvdkygu ဤေနရာ ကိုႏွိပ္၍ စာရင္းေပးသြင္းပါ။ ( hello@ondr.co သို႔လည္း အီးေမးလ္ေပးပို႔၍ ရယူႏိုင္ပါသည္။)
22
OnDoctor က်န္းမာေရး ဗဟုသုတ
aeavmif'Pf a'gufwm at;csrf;rdk; ႐ုံးပိတ္ရက္ ေရာက္ေတာ့မည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ခင္ခင္ႏိုင္တို႔ သူငယ္ခ်င္းတစ္စု ခရီး တစ္ခုထြက္ရန္စီစဥ္ေနၾကၿပီ။ ငယ္သူငယ္ခ်င္းမ်ား တစ္ႏွစ္တစ္ခါ ခရီးထြက္ေနက်မို႔ ဒီႏွစ္အတြ က္လည္း ေခါင္းခ်င္းဆိုင္ ၾကရျပန္ၿပီ။ တကၠ သိုလ္ေက်ာင္းသူဘ ဝက တည္းကတြဲလာၾကေသာ သူငယ္ခ်င္းမ်ားျဖစ္ေသာေၾကာင့္ စိတ္တူ ကိုယ္တူႏွင့္ ခင္ မင္ရင္းႏွီးၾကသည္။ ဒီလိုမ်ိဳး ေက်ာင္းပိတ္ရက္ရွည္ မ်ိဳးတြင္သာ ခရီးအတူထြက္ႏိုင္ ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ အခုလည္း ႐ုံးပိတ္ရက္တြင္းခရီးသြားရန္ စံပယ္အိမ္တြင္တိုင္ပင္ ေနၿပီ။ “မႏွစ္က ေတာင္ႀကီးအင္းေလးေရာက္ၿပီ သြားၿပီ။ ဟိုတစ္ႏွစ္ကေငြေဆာင္ကမ္းေျခ ေရာက္ၿပီးၿပီ။ ဟိုးတစ္ႏွစ္က ျပင္ဦးလြင္ေရာက္ၿပီးသြားၿပီ။ ကဲ ဒီႏွစ္ေတာ့ ပုဂံ သြား ၾကမလား။ မႏၲေလး စစ္ကိုင္းသြားၾကမလား” လွႏုက စကားဝိုင္းကို စလိုက္သည္။ “ပုဂံတို႔ မႏၲေလး စစ္ကိုင္းတို႔ က ဒီအခ်ိန္ႀကီးသြားရင္ ပူမယ္ထင္တယ္ ” ခင္ခင္ႏိုင္တစ္ေယာက္ သူ႔အျမင္ကို ဝင္ေျပာလိုက္သည္။
23
“ဒါဆိုငါတို႔ ဘယ္ကို ခရီးထြက္ၾကမလဲ” လွႏုတစ္ေယာက္ ခင္ခင္ႏိုင္ကို ျပန္ေမး လိုက္သည္။ “က်ိဳက္ထီး႐ိုးေတာ့ခဏခဏေရာက္ေန တာ မသြားဘူးေနာ္” ၾကည္ ျပာဝင္ေျပာ လိုက္သည္။ “beach ပဲ ျပန္သြားၾကမလား” စံပယ္ က အႀကံဉာ ဏ္ဝင္ေပးသည္။ “Beach ေတာ့မသြားခ်င္ပါဘူးဟာ။ ပုဂံ ပဲသြားၾကတာေပါ့။” ၾကည္ျပာက လွႏု
“မိ ခင္လည္း ေနပူ တယ္ဆိုရင္ထီးေစာင္း
အဆိုကို ေထာက္ခံလိုက္သည္။
ဦးထုပ္ေစာင္းေပါ့။ ေနကာမ်က္မွန္လည္း
“ေနေတြအရမ္းပူေနမလား”
တက္လို႔ရပါတယ္။ မနက္ေစာေစာထၿပီး
ခင္ခင္ႏိုင္တစ္ေယာက္ေနာက္တစ္ႀကိမ္
ဘုရားေတြဖူး။ ေန႔လည္ဆိုရင္ ခဏျပန္
အသနားခံလိုက္သည္။
နားၿပီး ညဖက္မွဘုရားေတြေလွ်ာက္ဖူး
“ေႏြရာသီပူတာအစမ္းလား မိ ခင္ရယ္။
ၾကတာေပါ့။”
ငါတို႔ ၄ ေယာက္ စုံဖို႔က ဒီအခ်ိန္ ပဲ အား
စံပယ္က အေသးစိတ္ရွင္းျပေ နသည္။ ဒီ
တာေလ။ တစ္ႏွစ္ ပတ္လုံး ဘယ္အခ်ိန္
လိုမွ ဝင္မထိန္းလွ်င္ မိ ခင္တို႔က စိတ္
ငါတို႔အားလဲ။ ဒီအခ်ိန္ပဲ ခရီးထြက္ရတာ
ေကာက္ေတာ့မည္။
ကိုး ေနပူတယ္။ အိုက္တယ္ လာလုပ္
“စံပယ္ေပးတဲ့အႀကံေကာင္းတယ္။ ငါတို႔
ေနတယ္။”
ပုဂံပဲ သြားၾကတာေပါ့”
လွႏု က
ေျ ပ ာေ တ ာ့
ခ င ္ ခ င ္ႏို င ္
ၾကည္ျပာတစ္ေယာက္ စံပယ္ကိုေထာက္
တစ္ေယာက္ လွႏုကို မ်က္ေစာင္းထိုး
ခံလိုက္သည္။ လွႏုက အဆိုတင္သြင္း
လိုက္သည္။
ထားသည့္သူဆိုေတာ့ ေခါင္းေလးပဲ ၿငိမ့္
“ငါတို႔လည္း ပုဂံကိုေရာက္ဖူးတာ
မ
လိုက္သည္။ ခင္ခင္ႏိုင္ တစ္ေယာက္ အ
ဟုတ္ဘူး။ ပုဂံပဲ သြားၾကတာေပါ့”
မ်ားႏွင့္တစ္ေယာက္မို႔လို႔မျငင္းသာေတာ့
စံပယ္က သူငယ္ခ်င္းႏွစ္ေယာက္ တင္း
ပဲပုဂံခရီးသြားရန္သေဘာတူလိုက္သည္။
မာေနသည္ကို ဝင္ထိန္းလိုက္သည္။
စိတ္ထဲတြင္ေတာ့အပူခ်ိန္ျမင့္၍ခရမ္းလြန္
24
ေရာင္ျခည္မ်ား မ်ားျပားေနမည္ကိုေတြး
ေတာ့လား”
ရင္း လန႔္ေနမိသည္။ ခရီးသြ ားမည္ဟု
ၾကည္ ျ ပာတစ္ ေ ယာက္ ေ နာက္တ စ္ႀ ကိ မ ္
ဆုံးျဖတ္ၿပီးကတည္း က ခင္ခင္ႏိုင္တစ္
အႀကံဉာ ဏ္ေပးမိသည္။
ေယာက္ ျပင္ဆင္ေနရၿပီ။ ၾကည္ျပာ ကို
“ဟဲ ့ေ နပူ ထ ဲ သ ြ ားမဲ့ က ိ စ ၥ က ိ ု လက္ ျ ပတ္
အေဖာ္ေခၚ၍ ေဈးပတ္ရသည္ ။ ပုဂံတြင္
နဲ ႔ သြ ားလိ ု ႔ ဘယ္ ျ ဖစ္မွာ လဲ ။ ခ်ည္သား
ေစာင္း ရန္ အတြ က ္ ဦးထု ပ ္ ႀ ကီး ႀကီ း
လက္ရွ ည္ေ လး မွ ေ နေ ရာင္ ကို လ ည္ း
တစ္ခု ဝယ္လိုက္သည္။
ကာ ကြ ယ္ ၿ ပီ း သားျဖ စ္ သြားမ ယ္ ။ ေခြ ၽ း
“နင့္ဦးထုပ္ကလည္း ႀကီးလိုက္တာ မိ
ထြ က္ ေ တာ့ လ ည္ း ခ်ည္သားဆိုေ တာ့
ခင္ရယ္။
ေအးတာေပါ့ဟယ္”
စေကာလိုက္ ရွိေနၿပီ။ ငါ့လို
ၾကည္ျပာ တစ္
ေသးေသးေကြးေကြးေလးဝယ္ ပါလား”
ေ ယာ က္ ခ င္ ခ င္ ႏို င္ ကို လ က္ ခါ လိ ု က္
အတူလိုက္လာေသာၾကည္ျပာကအႀကံ
သည္။ သူငယ္ခ်င္းမို႔လို႔လည္း ဘာမွမ
ဉာ ဏ္ေပးသည္။
ေျပာပဲ ဒီ တ ို င ္ း လက္ပို က ္ၾ ကည့္ေ နလို က ္
“နင့္ဦးထုပ္ေသးေသးေလးနဲ႔ ဘယ္လို
သည္။
လုပ္ ေနေရာင္ကို ကာကြယ္ႏိုင္ မွာလဲ။
ေနာက္တစ္ဆိုင္တြင္ ဝင္ဝယ္ေနသည္က
မ်က္ႏွာ တ စ္ ခု လု ံးေနေ ရာ င္ ကာကြ ယ္
SPF ပါေသာ body lotion ႏွင့္ sun
ဖို႔ဆိုရင္ ဦးထုပ္ႀကီးႀကီးမွ ရမယ္ သူငယ္
care cream တို႔ထပ္ဝယ္သည္။
ခ်င္း။”
“အိမ္မွာရွိတဲ့ဟာေတြကုန္ေတာ့မယ္။ ႀကိဳ
“ႀကိဳက္တာ ဝယ္ပါရွင္”
ဝယ္ထားရမယ္။ ”
ၾကည္ျပာက မႏိုင္မွန္ းသိ၍ လြတ္ထား
ၾကည္ျပာတစ္ေယာက္ မိ ခင္ ဆီက ေန
လို က္ သ ည္ ။ အ က်ႌေ တြဝ ယ္ေ တာ့
ကပ္သုံးမည္ဟု ေတြးေနမိသည္။
လည္း ၾကည္ျပာက ခ်ည္သားအက်ႌ
ေနာက္ေန႔တြင္ေတာ့ သူတို႔ေတြပုဂံေရွး
လက္ျပတ္ေလးေတြ ဝယ္သည္ ။ ခင္
ေဟာင္ း ယဥ္ ေ က်းမႈ ေ နေျမသိ ု ႔ေ ရာက္ ရွိ
ခင္ ႏို င္ တ စ္ ေ ယာ က္ ခ်ည္သားအ က်ႌ
လာၿပီ။ အိုက္စပ္စပ္ရာသီဥတုက
လက္ရွည္ေတြ ဝယ္ေနျပန္သည္။
ႀကိဳေနၿပီ။ စက္ဘီးေတြတစ္ ေယာက္တစ္
“နင့္ဟာက ပူတယ္လည္း ေျပာေသး
စီး စီးၾကရင္းဘုရားမ်ားသို႔ေလွ်ာက္ဖူးၾက
တယ္။ အက်ႌေတြက လက္ရွည္ေတြ။
ရန္ တိ ု င ္ ပင္ထားၾကသည္ ။ ခင္ႏို င ္က
လက္ျပတ္ေလး လက္တိုေလးဝတ္ပါ
မနက္ေစာေစာထကာ သူငယ္ခ်င္းမ်ား
ဆီး
25
ကိ ု ႏႈိးေလ့ ရွိ သ ည္ ။ ေနပူ သြားရင္
ခင္ခင္ႏိုင္က ဦးထုပ္ႀကီ းမခြၽတ္ ပဲအ႐ိုက္
ဘု ရားဖူ း ရ တာ မေကာင္း ဘူး ဆို က ာ
ခံသည္။ ေနပူထဲထြက္ၿပီးဓာတ္ပုံမ႐ိုက္။
မနက္ေစာေစာထ၍ ဘုရားမ်ား စတင္
ေနပူသည္ဟုသာဆိုေနေတာ့သည္။ ပုဂံ
ဖူးၾကသည္။ ေန႔လည္ ထမင္းစားခ်ိန္
ခရီးကား ေနပူေပမဲ့ ေပ်ာ္ရသည္။
တြင္ hotel တြင္ ခဏနားကာ
ညေန
ရန္ကု န္ ျ ပန္ ေ ရာက္ ၿ ပီ း ၂ရက္ ေ လာက္
ေစာင္းမွ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ ထြက္လည္
ၾကာေတာ့ လွႏု ပါးေတြ နီစပ္စပ္ျဖစ္လာ
ၾကသည္။
သည္။ ဘာလို႔ မွန္းမသိ ပါးႏွစ္ဖက္စလု ံး
ခင္ခင္ႏိုင္တစ္ေယာက္
body lotion
နီရဲေနရာမွ စပ္လာျခင္းျဖစ္သည္။
ေတြ sun cream ေတြ ခဏခဏ ထုတ္
စံ ပ ယ္ကိုဖု န္းဆက္ၿပီးအက်ိဳးအေၾကာင္း
လိမ္းေနသည္။ ၾကည္ျပာလည္း ခင္ႏိုင္
ေျပာျပေတာ့ စံပယ္လည္းအေပၚႏႈတ္ခမ္း
ဆီမွ တစ္ခါတစ္ခါ ယူလိမ္ းလိုက္သည္။
စပ္ တြ င္ အေရခြ ံ မ်ားကြ ာေနေၾကာင္ းျပန္
တစ္ေနကုန္ ဘာမွ ထပ္မလိမ္းေတာ့။
ေျပာသည္။ ပါးတြင္လည္းအေရခြံကြာခ်င္
လွႏုႏွင့္ စံပယ္တို႔ကေ တာ့ ရွင္းသည္။
သ လိ ုျ ဖ စ္ ေ နေ ၾ ကာ င္ းျပ န္ ေျပာ သ ည္ ။
မ်က္ႏွာ ကိ ု သ န ပ္ခါးပါးပါ းေလးမ်ား
သနပ္ခါးေလးပါးပါးလိမ္းထားၾကတာေပါ့
လိ မ္းထားၾကသည္ ။ ေအာက္ခံ sun
ဟု ႏွစ္ေယာက္တိုင္ပင္ရင္း ႐ုံးမဖြင့္ခင္
cream ေတြလည္ းလိမ္းမေနၾက။ ခင္
တစ္ ရက္ ၾကည္ျပာအိ မ္တြင္ မုန႔္ လုပ္စား
ခ င္ ႏို င္ က သူ ဝ ယ္လာေ သာ s u n
ၾကသည္။ လွႏုႏွင့္စံပယ္ကိုျမင္သည္ႏွင့္
cream မ်ားလိမ္းလို႔ရသည္ဟု ဆိုကာ
“နင္တို႔ႏွစ္ေယာက္ sun burn ေတြရေန
သူ င ယ္ ခ်င္း မ်ားအားထု တ္ ေ ပး သ ည္ ။
တယ္” ဟုခင္ခင္ႏိုင္တစ္ေယာက္ လွမ္း
လွႏုႏွင့္ စံပယ္က မလိမ္း။
ခင္ခင္ႏိုင္
ေျပာလိုက္သည္ ။ လွႏုႏွင့္ စံပ ယ္တစ္
ကေ တာ့ေ နပူ ထဲ ထြ က ္ခါနီ း ဆို လ ွ ်င္
ေယာက္မ်က္ႏွာတစ္ေယာက္လွမ္းၾကည့္
sun cream ေလး ထုတ္ကာလိ မ္း
မိသည္။ မိမိတို႔မ်က္ႏွာ ဘာျဖစ္ေနမွန္း
တတ္သည္။ အားလုံးက သူ႔စိတ္တိုင္း
မိမိ တို႔ ဘာသာ မိမိတို႔ မ သိ ။ ခင္ခင္ႏိုင္
က်ေန ပါေစလိ ု ႔ သာ လြ တ ္ထားလိ ု က ္
တစ္ေယာက္
သည္။ ဘာမွေတာ့မေျပာ။ ႏွစ္ဆန္း ၂
burn ေတြရမွန္းေျပာေနသည္။
ရက္ေန႔မွာေတာ့ အားလုံးရန္ကုန္သို႔ျပန္
“ေသခ်ာလို႔လား နင္က ဘယ္လိုလုပ္သိ
လာၾကသည္။ ဓာတ္ပုံေတြ႐ိုက္ေတာ့
တာလဲ” လွႏုတစ္ေယာက္ ခင္ခင္ႏိုင္ကို
မိမိတို႔ကိ ု ျမင္႐ုံႏွင့္ sun
26
ေမးခြန္းျပန္ထုတ္လိုက္သည္။ စံပယ္က
စံပယ္ကေတာ့ သူ႔မ်က္ႏွာေပၚတြင္ sun
လည္း ခင္ခင္ ႏိုင္ဘာျပန္ေျပာမလဲဆို
burn ရသည္ကို ေၾကာက္ပုံရသည္။
တာကို စိတ္ဝင္ တစားနားေထာင္ေနသ
“ဘာ သိ ပ္အေရးမႀကီ း ရမွ ာ လဲ ။ sun
ည္။
burn ျဖစ္ၿပီးရင္ ျပန္ေကာင္းဖို႔ ဘယ္
“သိပ္ကို ေသခ်ာတာေပါ့။ ငါအရင္တုန္ း
ေလာက္ ေစာင့္ရတယ္ထင္သလဲ။ အေရ
က နင္တို႔လိုမ်ိဳးျဖစ္ဖူးတာကိုး။ ”
ျပားဆရာဝန္ျပၿပီးကို ျပန္ကုရ မွာ။ နင္
” ငါတို႔မသိပါလား” စံပယ္ တစ္ ေယာက္
တို႔မ်က္ႏွာေတြ ေတာ္ေတာ္ဆိုးတယ္။”
အံ့ၾသ လြန္း၍ ထပ္ေမးလိုက္သည္။။
“နင္ငါတို႔ကို sun cream ေတြ လိမ္းခိုင္း
“နင္တို႔နဲ႔ က တကၠသိုလ္တက္မွ စခင္
တုန္းက ငါတို႔နင့္ေစတနာကို မသိဘူး။
တာ။ ငါ ၁၀ တန္းေျဖၿပီးေတာ့ ငါ့ အိမ္
အခုမွ သိတယ္။ နင္ က ေနပူထဲ မထြက္
ကလူေတြနဲ႔ ပုဂံေညာင္ဦးကို အခုလိုပဲ
နဲ႔ sun burn ရမယ္ ေျပာ တုန္ းက အပို
ခရီးထြက္ၾကတယ္။ ငယ္လည္း ငယ္
ေတြ ေျပာ ေနတယ္ထင္တယ္။ ဦးထုပ္
ေသးေတာ့ ဘယ္သိမလဲ။
နင္တို႔လိ ုပဲ
လည္း အိုက္တယ္ဆိုၿပီး မေစာင္ းမိဘူး။
ဘုရားေတြကို ဖူးတာ ဦးထုပ္ေတြ ထီး
ငါမွားတယ္ ငါမွားတယ္။ မိ ခင္ေျပာတာ
ေတြလည္း မေစာင္ း ဘူ း ။ ေနပူ ထ ဲမွာ
နားမေထာင္မိတာ ငါမွားတယ္”
တစ္ေနကုန္ေလွ်ာက္သြားေနတာ။ ရန္ ကုန္ျပန္ေရာက္ေတာ့ အခုနင္တို႔ျဖစ္ေန သလိုပဲ ျဖစ္တာ။ မ်က္ႏွာ တစ္ခုထဲ
စံပယ္တစ္ေယာက္ ငိုခ်င္း ခ်ေနသည္ကို လွ ႏု တ စ္ ေ ယက္ ျမင္ျ ပင္း ကပ္ လာပုံ ရ
ေတာင္ မဟုတ္ဘူး။ ရင္ဘတ္ေလးေပၚ သည္။ မွာေတာင္ ငါ့မွာ sun burn ရတယ္။ ငါ့ မွာ အေရျပားဆရာဝန္ဆီ သြားကုလိုက္ ရတယ္။ ေတာ္ေတာ္လည္း ၾကာတယ္။ ကုရတာ” “ေပ်ာက္သြားတယ္မလား။ သိပ္အေရး မႀကီးပါဘူး” လွႏုက ေပါ့ေပါ့တန္တန္ ေျပာသည္။ လွႏု တစ္ေယာက္ သိပ္ အေရးမႀကီးဘူးဟုထင္ေနသည္။
27
“ေအာ္ ဘ ယ္ သူေ သ လိ ု ႔ ဒီေ လာ က္
လို အ ပ္ တာေတြ ၫြ န ္ ၾ ကားေတာ့ န င္
ေတာင္ နင္က ငိုေနရတာလဲ။ ကုရင္
တို႔အတြက္ပိုေကာင္းတာေပါ့။ ”
ေပ်ာက္ပါတယ္လို႔ေျပာေနတယ္ေလ”
“ေအးပါဟယ္ လွႏု မလိုက္ေတာင္ ငါ
“ငါကေတာ့ နင္တို႔လိုမ်ိဳး sun burn မရ
သြားျပခ်င္ပါတယ္။”
လိုက္ဘူး။ ကံေကာင္းတယ္ ” ၾကည္ျပာ တစ္ေယာက္ သူ႔ မ်က္ႏွာကို မွန္ေျပး
စံပယ္တစ္ေယာက္ ေတာင္းပန္တိုးလွ်ိဳး
ၾကည့္ရင္း လွမ္းစေနသည္။
သံ ႏွ င့ ္ ေျပာေနသည္ ။ လွႏု က ို လ ည္း
“ဒီေ န႔ ကံ မေ ကာ င္ းတာ ငါတို ႔ ႏွ စ ္
ေက်ာေပးထိုင္လိုက္သည္။ လွႏု မလိုက္
ေယာက္ေပါ့ေနာ္”
လည္း ၾကည္ျပာတို႔က ေဆးခန္းသြားျပ
“ေအး နင္တို႔ႏွစ္ေယာက္ ကံမေကာင္း
မည္ဟု ဆုံးျဖတ္ထားၿပီ သား။ လွႏုတ စ္
ကံမေကာ င္းတဲ့ႏွစ္ေယာက္ ကို
ေယာ က္ မ်က္ေ စာ င္း ထိုး လိ ု က ္သ ည္ ။
ကံေကာင္းတဲ့ ငါတို႔ႏွစ္ေယာ က္က ည
စံ ပ ယ္ကေတာ့ မျမင္ ။ ခ င္ ခ င္ ႏို င ္ႏွ င ့ ္
ဘူး။
ေနက်ရင္ ေဆးခန္းလိုက္ျပေပးမယ္ ။ ဟုတ္ၿပီလား” ခ င္ ခ င္ ႏို င္ တ စ္ ေ ယာ က္ ေ စ တ န ာ စကားေျပာလိုက္သည္။ “ s u n b u r n ရ တ ာ ေ ဆ း ခ န ္ းျ ပ ဖို႔လိုလို႔လား” “တစ္ျခားသူေတြဆိုရင္ လိုခ်င္မွလိုလိမ့္ မယ္ ။ နင္တို ႔ ႏွ စ္ေ ယာက္ က လိ ု တ ယ္ ။ စံပယ္ မ်က္ႏွာမွာအနာလိုမ်ိဳး အေရခြံ ေတြ ကြာေန တာ အ ရ မ္း ဆိုး တ ယ္ ။ သြားျပရမယ္။ ေတာ္႐ုံ နီ႐ုံေလာက္ဆို
ၾကည္ျပာကေတာ့ ျမင္လိုက္သည္။ “ငါလည္း လိုက္မွာေပါ့။” အားလုံး၏
သူငယ္ခ်င္း
ရီသံေတြ အခန္းအတြင္ း
ျပည့္လွ်ံသြားသည္။ စံပယ္တစ္ေယာက္ မ်က္ႏွာညႇိဳးေနသည္။ လွႏုကေတာ့ သိပ္ ခံ စားေန ပုံ မ ရ။ ၾ က ည္ျ ပာတ စ္ ေ ယာ က္ ခင္ ခ င္ ႏို င္ ကို ႀကိ တ ္ေ က်းဇူး တင္ေ နမိ သည္။ ခင္ခင္ ႏိုင္ကေတာ့ သူ႔ကိုယ္သူ sun burn မရေအာ င္ ကာကြ ယ ္ ႏို င ္ခဲ့ သျဖင့္ ေက်နပ္လွ်က္။
ရင္ေတာ့ အိမ္မွာပဲ နားနားေနေန ေန။ ေနပူထဲမထြက္နဲ႔ေပ့ါ။ အခုက အနီအ ကြ က္ေ တြ အေရခြ ံ ကြာေနတာေတြ န ဲ ႔ ဆိုေတာ့ သြားျပလိုက္ပါ။ ဆရာဝန္က
28
OnDoctor features
avaMumif;vkyfom;rsm;usef;rma&; ေဒါက္တာလြင္သန္႔ ျမန္မာနိုင္ငံမွာ ေလေၾကာင္းလိုင္းေတြအမ်ားႀကီးရွိေနပါၿပီ။ စကၠန္႔တိုင္း၊ မိနစ္တိုင္း ေလယာဥ္တက္၊ ဆင္းရွိေနတဲ့ စကၤာပူနိုင္ငံ ခ်န္ဂီ ေလဆိပ္တို႔၊ တိုက်ိဳေလဆိပ္၊ လန္ဒန္ ဟီးသရိုးေလဆိပ္တို႔လို လူဦးေရသန္းနဲ႔ခ်ီၿပီး ႀကိဳပို႔လုပ္ေပးေနတဲ့ေလဆိပ္ ေတြမွာဆိုရင္ ေလေၾကာင္းလိုင္းေတြ ကလည္းမ်ား၊ ခရီးသည္ေတြ ကလည္းမ်ား ေလေၾကာင္းခရီးစဥ္ မမွားစီးရေလေအာင္ ေလဆိပ္မွာ လမ္းညႊန္ေတြ ခန္႔ထားေပး တဲ့တိုင္ အူလည္လည္နဲ႔ ေရာေယာင္ပါသြားတတ္တယ္။ ေလယာဥ္တစ္ စီးမွာ လုပ္ သားစု (crew) ေလးတစ္ ခုရွိတယ္ ဆိုပါေတာ့။ ေလယာဥ္ေမာင္း (၂) ဦး၊ ေလယာဥ္ မယ္ (၂) ဦး၊ ေလယာဥ္ေမာင္ (၁) ဦး အနည္းဆံုး (၅) ဦးေတာ့ ပါရစျမဲပါ။ ေလယာဥ္ ကို အဆင္း၊ အတက္မ်ားေန၊ ခရီးစဥ္မ်ားေနတာနဲ႔အမွ် ခရီးသည္ေပါင္ းစံုကို ဆက္ ဆံေနၾကရတဲ့ ေလယာဥ္လုပ္သား (crew) ေတြစိတ္ပင္ပန္းကိုယ္ပင္ပန္ းၾက ရပါ တယ္။ ကမာၻ႔ဆဲြအားကို ဆန္႔က်င္ၿပီး အေခါက္ေခါက္အခါခါ ပ်ံသန္းေနၾကရတာပါ။
29
ေလယာဥ္လုပ္သားတစ္ေယာက္အေန
ေလယာဥ္မွဴးတို႔ရဲ႕ က်န္းမာေရး
နဲ႔အလုပ္မဝင္မီေလေၾကာင္းေဆးပညာ
ကိ ု မေ မာ င္ း ခ င္ အ ရ င္ ႀ ကိ ဳ တ င္ ၿ ပီ း
(Aviation medicine) နားလည္ဖို႔လို
ယင္ းေန႔ အ တြ က္ စစ္ ေ ဆးရပါမယ္ ။
တ ယ္ ။ အ ထ က္ ကို တ က္ ေ လေ လ
ေသြးေပါင္ခ်ိန္ တက္ေနရင္ အနားေပးရ
ေ အာက္စီဂ်င္ နည္းပါးသြားေလျဖစ္ၿပီး
မ ယ္ ။ သ တိ ရွ ိ ရ န္ မွာ က ယ္ ဆီ ဂ တ္
မြန္းက်ပ္ၿပီး ျဖစ္တတ္သလို ေလယာဥ္
(calciguard) ကို ေ လယာဥ္မွဴးေတြ
အတက္အဆင္း၊ ေ ပအနိမ့္အျမင့္အရ
မေပးသင့္ပါ။ အျမင့္ေပ (၁၀၀၀၀) အ
နားအူျခင္း၊
ထက္ေရာက္ရင္ အသက္ရွဴမဝျဖစ္ၿပီး
ေ လထြက္ျခင္းစတဲ့ နား
ျပႆနာအျပင္ ပင္ ပ န္ းႏြ မ္ း နယ္ ျ ခင္ း (Fatigue) ကိုလည္းခံစားၾကရပါတယ္။ ေလေၾကာင္းလိုင္းမွာ အလုပ္ဝင္လိုရင္ အျမင္ ့ေ ၾကာက္ တဲ့ေ ရာဂါ ကင္ း ရွ င္ း ဖိ ု ႔ လိုတယ္။ သင့္တင့္ေသာ က်န္းမာေရး နဲ႔ ျပည့္စံုဖို႔ လိုပါတယ္။ ေလေၾကာင္းလိုင္းမွာ အမႈထမ္း သူေတြကို အသက္ (၂၀) မွ အသက္ (၄၅) ႏွစ္အတြင္း၊ အမ်ားဆံုး အသက္ (၅၀) တြင္းသာ အလုပ္လုပ္ခြင့္ ျပဳထား ပါတယ္။ မ်က္မွန္တပ္ထားသူမျဖစ္ရပါ ဘူး။ ေ လယာဥ္ေပ (၁၀၀၀၀) ေ က်ာ္ပ်ံ သန္းေနရင္ အသက္ရွဴမဝဒဏ္ ခံၾကရ တတ္ပါတယ္။ ေလေၾကာင္းလိုင္းေတြအေနနဲ ႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ေရာဂါကင္းရွင္းေရး စံႏႈ န္း သ တ္ မွ တ ္ခ်က္အ တြ င ္ း မွ သ ာ ေရြးခ်ယ္မႈေအာင္ျမင္ေစဖို႔ လိုပါတယ္။ ဥပမာ ေလယာဥ္မွဴးႀကီး (Pilot) ေတြ ဟာ ေ လ ထဲ မွ ာ ပ ်ံ သ န ္ း ခ ် ိ န ္ နာ ရ ီ (၁၀၀၀) စသျဖင့္ သတ္မွတ္ကာလ စမ္း သပ္ခံၿပီး ျဖစ္သင့္တယ္။
သတိလစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေလယာဥ္လုပ္သားအဖြဲ႕မွာ သတ္ မွ တ္ထားတဲ့စံႏႈန္းအတုိင္း ရွိရ ပါမယ္ ။ ေျခာက္လတစ္ခါ ေ ဆးစစ္ဖို႔ လုိပါမယ္။ အထူးသျဖင့္ မ်က္လံုးႏွင့္ ႏ ွလံုး ေ သြး ေၾကာေရာဂါမ်ား
ကင္းရွင္းေၾကာင္း
အီ း စီ ဂ်ီ ရိ ု က္ ၿ ပီ း စ စ္ ေ ဆးေပး သ င့ ္ပါ တယ္။ ယေန႔ စ က္မႈေခတ္ ၊ နည္းပညာ ေခတ္မွာ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈေတြ ျ ပင္းထန္လာ ၿပီးေလေၾကာင္းလိုင္းေတြအၿပိဳင္အဆိုင္ ေၾကာ္ျငာလာရသလို က်န္းမာေရးအ တြက္ စဥ္းစားထားရမွာ ျဖစ္သလို ခရီး သ ည္ လံုျ ခံ ဳေရး အ တြ က္ အ ထူ း စီ စ ဥ္ ထားဖိ ု ႔ လိ ု ပါတယ္ ။ ေ လယာဥ္ ေ ပၚမွ ာ စားေသာက္ဖြယ္ရာမ်ား ေကၽြးရင္ဂတ္စ္ ပါတဲ့ဘီယာ၊ အရက္မ်ား မေပးသင့္ပါ။ သ က္ ေ တာ င္ ့ သ က္ သာ ရွ ိ တဲ ့ အစားအစာမ်ိဳးေလယာဥ္ပ်ံမွာတင္သြင္း ခြင့္ရတဲ့ အာဟာရကုမၸဏီေတြနဲ႔ ခ်ိတ္ ဆက္ထားရပါတယ္။ မၾကာမၾကာ
30
ယ င္ း အ စာ ထု တ္ ပိုး ရာေန ရာေတြ ကိ ု
ကုမၸဏီဆရာဝန္နဲ႔ ကုသမႈၿပီးျပတ္ေအာင္
ဆရာဝန္ေစလႊ တ္ၿပီး က်န္းမာေရးနဲ႔
ခံယူသင့္တယ္။ သူ႕ထံမွ အထူးကုဆရာ
ေလ်ာ္ညီမႈ ရွိ၊ မရွိ ၾကည့္ေပးရပါ တ
ဝန္၊ ပါရဂူေတြထဲျပသေစရင္လည္း ၿပီး
ယ္။ အနည္းဆံုး (၆) လတစ္ခါ ေဆးစ
ျပည့္စံုတဲ့ ကုသမႈ ရယူသင့္တယ္။ မိမိ
စ္ေပးရမယ္။ လက္အိတ္နဲ႔ကိ ုင္တြယ္ဖို႔
တို႔လုပ္ရတဲ့လုပ္ငန္းဟာ ေကာင္းကင္မွာ
လိုသလို ရက္လြန္အစားအစာ၊ အနံ႔
သြားလာေနရတာျဖစ္လို႔ အေပၚမွာရုတ္
ေျပာင္းတဲ့ အစားအစာမ်ိဳး တင္သြင္း
တရက္ျဖစ္ၿပီး ေလေၾကာင္းခရီးစဥ္ ပ်က္
ျခင္း ေရွာင္ရပါမယ္။
သြားရတာမ်ိဳး ဘယ္ကုမၸဏီမွ လိုလားမွာ
ေ လ ယ ာ ဥ ္ လု ပ ္သားေ တ ြ
မဟုတ္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္လည္း ေလယာဥ္
အတြက္ အလုပ္မွာ လံုျခံဳမႈရွိရပါမယ္။
ဝန္ထ မ္ းေတြ ဟာ အျခားဝန္ထ မ္ းေတြ
ေလယာဥ္ အေရးေပၚဆင္းသက္ခြင့္
ထက္ က်န္းမာေရးလိုက္စားဖို႔
ေတာင္းရာမွာေတြ ေလယာဥ္မွ ေလ
အျပင္ (၆) လမွာ (၁) ႀကိမ္ ေဆးစစ္ သင့္
ထီးဖြ င့္ဖို႔ (သို႔ ) အသက္ကယ္အက်ႌ
ပါတယ္။
လိုတဲ ့
သံုးၿပီးဆင္းရမယ့္ ေလ့က်င့္ခန္းေတြ၊ လူနာခရီးသည္အား ဆရာဝန္ရဲ႕က်န္း မာေရး ေကာင္းမြန္မွ (Fit) ရပါမွ တင္ ရမွာေတြ၊ ကိုယ္ဝန္ သည္မ်ား လရင့္ ပါက ဆရာဝန္ေထာက္ခံခ်က္ေတာင္း ခံ တာေတြ ေဆာင္ရြက္ဖို႔လိုပါတယ္ ။ တစ္ခါတစ္ရံ အိုမင္းမစြမ္ းလူႀကီးမ်ား အျမင့္ေပ (၁၀၀၀၀) မွာ အသက္ရွဴမ ဝျဖစ္တတ္လို႔ ေအာက္စီဂ်င္ အသင့္ ဆာင္ထားတာမ်ိဳး လိုအပ္ပါတယ္။ တ ကယ္ ေ တာ့ ေလ ယာ ဥ္ဝ န္ ထမ္းေတြလည္း လူပဲျဖစ္လို႔ ဖ်ားနာ ေရာဂါ မကင္းၾကပါဘူး။ သိထားသင့္ တာက ေရာဂါျဖစ္ရင္ စနစ္တက်
31
OnDoctor Company Limited udk jrefrmEdkifiH te,fe,f t&yf&yfrS jynfolrsm;eJY EdkifiHjcm;a&muf jrefrmjynfolrsm; twGuf tcrJh tGefvdkif; usef;rma&;apmifha&SmufrI ay;Edkif&ef &nf&G,fNyD; 2016 ckESpf? ZlvdkifvrSm pwifwnfaxmifcJhygw,f vuf&SdtcsdefrSm usef;rma&;qdkif&m tar;tajzrsm;udk OnDoctor &JU rdkbdkif;tyvDau;&Sif; eJY OnDoctor &JU facebook pmrsufESm usef;rma&;tar;tajz &JU messenger wkYdrSwqifh tcrJh ajzMum;ay;vsuf&Sdygw,f 'ghtjyif OnDoctor &JU 0ufbfqdkuf jzpfwJh https://ondr.co rSmvnf; usef;rma&;qdkif&m aqmif;yg;awGudk aeYpOf vTifhwifay;vsuf&Sdygw,f vkyfief;&Sifrsm;taejzifh
rdrdwdkY&JU ukeftrSwfwHqdyfrsm;twGuf aps;uGufxdk;azmuf&if; tcrJh usef;rma&;tar;tajzudk yHhydk;vdkygu +95 9 4200 7005 odkYvnf;aumif; hello@ondr.co odkYvnf;aumif; qufoG,fEdkifygw,f
32
oifESifh oifhrdom;pkusef;rma&;twGuf odvdkorSsawGudk
udk,fydkifrdom;pk q&m0efwpfa,mufvdk tcrJh ar;jref;Edkifr,fh
OnDoctor
rdkbdkif; tufyvDau;&Sif;
udk tvG,fwulyJ a'gif;vkwf &,lvdkufyg/
wdkuf&dkuf&,l&ef Play store မွရယူရန္