Mind Your Wallet Magazine Een leerrijk project voor jongeren, docenten gemeenten en jongerenwerkers. MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 1
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 2
Inhoudsopgave 4
Geldles
6
Hoe vol is jouw portemonnee? Enthousiaste debaters aan het woord
10
Debattips Hoe word jij IDEA trainer/debater?
12
IDEA traint trainers
14
Debatteer je rijk Van Citygame tot ballondebat
20
Debattiquetes tips om zelf een debat te organiseren
23
In debat panel, stellingen, debaters
26
In armoede interview met MC Excellent en Mr Brown
28
Generatieverschillen of een probleem van iedere generatie?
29
Ruwe diamanten: interview J.P. Morgan
30
Jouw Mind Your Wallet debattraject
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 3
Geldles Veel jongeren hebben moeite om hun financiën op orde te houden. Ze kampen met schulden die hen zullen blijven achtervolgen als hen niet een oplossing wordt geboden. Preventie is natuurlijk de beste oplossing. Maar in het NIBUD scholierenonderzoek 2012-2013 geeft 44% van de jongeren aan dat er nog nooit aandacht besteed is aan omgaan met geld in de klas. De International Debate Education Association (IDEA) brengt hier met haar Mind Your Wallet debatproject samen met professionals die met jongeren werken en de jongeren zelf verandering in.
Yvonne Heselmans Executive Director IDEA NL
Het project streeft er naar om jongeren tijdens een debattraject weerbaarder te maken in onze consumptiemaatschappij. IDEA reikt jongeren de instrumenten aan om over dit onderwerp te discussiëren en hun financiën op orde te houden. Minstens 500 jongeren uit verschillende steden in Nederland en België leerden al debatteren over de problematiek om hier samen met beleidsmakers oplossingen voor te zoeken. In 10 steden in Nederland en België trainde IDEA jongerenwerkers en docenten in 2013 en in 2014. Zij konden op hun beurt met hun achterban aan de slag. De enthousiaste trainers en coaches bereidden de jongeren tijdens lokale debatten op de ‘Mind Your Wallet’ debatcompetitie voor. Deze vond tijdens een eindweekend in zowel Antwerpen als Rotterdam plaats. Hier kwamen de jongeren van verschillende steden, achtergronden en onderwijsniveaus samen om van gedachten te wisselen over de vraag: Schulden, eigen schuld? Na het ondergaan van deze geldlessen krijg je hierin nog meer inzicht! Dank gaat uit naar alle partners, IDEA trainers en donors zoals: J.P. Morgan, Open Society Foundation en Youth in Action die het project ondersteunden en mogelijk maken. Yvonne Heselmans Executive Director IDEA NL
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 4
IDEA biedt het Mind Your Wallet debatproject, ook in het schooljaar 2014/2015 aan. Klik HIER voor meer informatie.
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 5
Hoe vol is jouw portemonnee? Enthousiaste debaters aan het woord
Tijdens het nationale Mind Your Wallet eindweekend in Rotterdam waren ruim 40 jongeren uit heel Nederland aan boord van de boot de Smaragd om debat te voeren over financiÍnin de Rotterdamse haven De deelnemers uit Amersfoort, Den Bosch, Rotterdam, Dordrecht en Tilburg, vertellen over hun ervaringen met schulden en debatteren. Je mag echt alles van ze weten, behalve‌
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 6
Simone is 21 jaar, studeert eve-
De roze portemonnee van de
nementenorganisatie en loopt stage bij haar MHBO Soerendonk leerbedrijf. Ondanks dat ze geld gemakkelijk uitgeeft, kan ze goed rondkomen en spaart ook af en toe. Haar grootste kostenposten zijn kleding, uitgaan en de benzinekosten van de auto die zij net heeft. Zelf kent ze geen mensen met geldproblemen. Tijdens de debatten vindt ze het leuk om te zien hoe andere mensen denken. Ze let nu wel twee keer op dat ze niet in de schulden komt en meer uitgeeft dan ze heeft.
22-jarige Sociaal Cultureel Werk studente Mies zit vol
‘Let op dat je niet meer uitgeeft dan je hebt.’
‘Ga werken en sparen.’ Door het toneelstuk Crisis van de theatergroep Playback tijdens het Mind Your Wallet project werd het
Christy (18 jaar) duidelijk hoe beïnvloedbaar mensen zijn, bijvoorbeeld door vriendinnen. Zelf zit ze op het Koning Willem I college in Den Bosch. Ze heeft een lege portemonnee en alleen geld op haar pasje staan om haar zorgverzekering te betalen. Winkelen komt pas daarna. Het liefste koopt ze dan broeken en shirtjes. Haar tip om geldproblemen te voorkomen is om te gaan werken, sparen en je geld niet uit te geven als je financiële problemen hebt.
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 MIND| YOUR 7 WALLET MAGAZINE, 2014 | 7
pasjes. Geld zit er niet in, omdat ze bang is het uit te geven. ‘Ik heb geen grote problemen, maar ken wel mensen die door school leningen moeten afsluiten.’ Volgens haar moet je prioriteiten stellen. Jezelf afvragen: Hoe kom je een stap verder in het leven en hoe kun je beter je doelen behalen? Mies wil een gezin stichten, een huis kopen en een baan vinden. Met veel geld, wil ze ook op wereldreis. Als ze later docent is, kan ze haar verworven debatvaardigheden goed gebruiken.
‘Stel prioriteiten!’
Roy is 21 jaar en studeert Sociaal Cultureel Werk. Zijn portemonnee bevat nooit meer dan 70 euro. Ondanks dat hij werkeloos is en van zijn studiefinanciering moet rondkomen, staat hij niet roder dan 50 euro. Tot hij die boete kreeg voor te hard rijden én zijn auto moest laten repareren na een ongeluk. Dit loste hij op met een renteloze lening van zijn ouders. Ook zijn telefoon-en Netflix abonnement kosten hem soms kopzorgen. Voor schuldhulp adviseert hij je ouders of een organisatie als ‘Fix Up Your Life’ in Tilburg in te schakelen. Hij wil leuke dingen kunnen doen, bijvoorbeeld met de nieuwe vrienden die hij tijdens dit debatweekend heeft ontmoet. Met het geld dat van zijn studiefinanciering over is, mag hij van zichzelf één keer per twee weken pilsjes drinken.
‘Schakel bij ernstige geldproblemen hulp in.’
‘Leer van je fouten!’ Hicham (22 jaar) werd uitgeroepen tot één van de zes beste sprekers van het landelijk einddebat Mind your Wallet. Zijn improvisatietalent bracht hem tot grote hoogten. Hij zit op het HBO en doet medisch laboratorium onderzoek. Zijn schoonmaakbaan ernaast is niet ideaal, maar wel een goede bijverdienste. Hicham verzorgt ook zijn verstandelijk gehandicapte tante. Met zijn portemonnee gaat het dus wel goed. Het geld dat hij verdient met de verzorging van zijn tante zet hij op een spaarrekening. Met het schoonmaakgeld spekt hij zijn lopende rekening. Hiervan betaalt hij zijn schoolgeld, de zorgtoeslag en verzekering. Met wat overblijft, doet hij iets leuks. Hij zegt: ‘Je moet zelf fouten maken om ervan te kunnen leren.’ MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 8
Niet alleen een (te) grote aankoop of (te) veel bellen kan tot schulden leiden, zelfs gewoon een opleiding volgen kan er voor zorgen dat je in de financiële problemen komt. Pano is 24 jaar en doet een opleiding aan het ROC in Tilburg, maar hiervoor heeft hij al een aantal andere opleidingen geprobeerd en niet afgemaakt. Met als gevolg dat hij nu aan de overheid zijn studiekosten moet terugbetalen. Heel vervelend natuurlijk, geen opleiding, wel schuld. ‘Ik had me er beter in moeten verdiepen, dat had mij een hoop problemen bespaard, maar school had mij misschien wel beter kunnen voorlichten over de gevolgen van het niet afronden van je studie.’
‘Niet afronden van je studie leidt tot schuld.’
Doortje is 21 jaar en studeert Sociaal Cultureel Werk aan het ROC Tilburg. Tijdens het debat viel ze erg op door haar sterke mening over de rol van banken. ‘Zij bieden die leningen aan voor hoge rentes. Is het niet raar dat een bank winst maakt op het aanbieden van schulden?’ Doortje zelf weet dat het soms lastig is om rond te komen, maar ondanks dat ze niet altijd veel te besteden heeft, kan ze erg genieten van de kleine dingen. Financieel doet ze alles zelf met studiefinanciering en een aanvullende beurs en als het echt moeilijk is; bijvoorbeeld door het ineens af betalen van het eigen risico, dan is haar familie er om haar te helpen. Wat ze jongeren mee wilt geven? ‘Probeer je ego te doorbreken, en laat je minder beïnvloeden door groepsdruk, uiteindelijk moet je het zelf doen!’
‘Doorbreek je ego!’
‘Solliciteer met moed en wilskracht!’ De 21-jarige Hamza ontving tijdens het debat de prestigieuze prijs als meest unieke spreker. De portemonnee van deze Dordrechtenaar is momenteel wel leeg. Ondanks dat het deze crisistijd moeilijk is om werk te zoeken en krijgen, blijft hij moedig solliciteren. ‘Ik heb de wilskracht en het geloof dat ik eens een baas tref, die hetzelfde heeft meegemaakt als ik.’ Tijdens het debatweekend, viel Hamza’s energie niet alleen ons op, maar werd zijn oproep om als chefkok te werken gehoord door de locatiebeheerder. Deze gaat nu voor hem in zijn grote horeca netwerk vissen.
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 9
Na 2 jaar werken bij de Albert Heijn werd het contract van Margot (17 jaar, MBO Tilburg), niet verlengd. ‘Vijftienjarigen zijn goedkoper.’ Nu zoekt ze nieuw werk, het liefst in de thuiszorg in ieder geval met cliënten en ze leent geld van haar ouders. Zowel een goeie vriend als haar broer hebben veel schulden. Zij worstelen om vaste lasten te kunnen betalen. Margot vindt het belangrijk om positief te blijven en te blijven investeren in je toekomst.
‘Blijf positief!’
Debattips
Lees hier over twee IDEA debattrainers, het IDEA Mind Your Wallet team en hun debattips en hoe jij zelf een goed debater/trainer kunt worden.
Empowerment
Mustapha (33 jaar) is met zijn organisatie Mustapha Bah Initiative al een aantal jaar betrokken bij IDEA. Afgelopen jaar trainde hij een aantal Mind Your Wallet teams in Utrecht. Hij begeleidde een groep jongeren van het Gregorius College uit Utrecht tijdens het debatweekend in Antwerpen. Het mooiste om te zien vindt hij dat ‘jongeren in het begin helemaal niet kunnen debatteren, maar aan het einde van het traject super goede skills hebben opgedaan. Het blijft bijzonder om dit leerproces te zien, het is altijd afwachten hoe ver ze komen. Je begint met een groep jongeren en eindigt met een groep debaters.’ Hij vindt het het leukste om jongeren over de streep te trekken, want, zegt hij, ‘iedereen kan praten, maar goed je mening onderbouwen is niet vanzelfsprekend. Daarnaast is het voordeel van intensief trainen dat je jongeren weet te empoweren. Deze jongeren hebben vaak de mogelijkheden al, maar ze kunnen het steuntje in de rug gebruiken om hun vaardigheden verder te ontwikkelen.’
Debatvreter
Zesvoudig Nederlands debatkampioen en pas afgestuurd Sociaal Cultureel Werk student, Kenan (23 jaar, ROC Tilburg), kwam een jaar geleden in contact met IDEA. Deze debatvreter zei geen ‘nee’ tegen de debatuitnodiging die hem door IDEA werd geboden in Antwerpen. Ook hier won hij. Zes maanden later vroeg
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 10
IDEA directeur Yvonne Heselmans hem om begeleider te worden in het Mind Your Wallet project in Tilburg Het sloot goed aan bij zijn stage voor het projectbureau Debatkuip van Willemien van Heugten. Hier leidde hij al het project waar ervaren debaters startende debaters trainen. Hij adviseert zijn jonge debaters: ‘Be the argument!’ Voor de begeleiders tijdens een debatweekend één tip om de jongeren uit hun bed te krijgen: ‘Zing liedjes van Marco Borsato.’
Hart onder riem
Deze 53 jarige MBO Amersfoort docente Judith begeleidde het winnende team tijdens het nationaal debat kampioenschap in Rotterdam. Dat jongeren uit verschillende uithoeken tijdens het debatweekend hun persoonlijke verhalen delen en elkaar een hart onder de riem steken, vond ze mooi om te zien. Ze besluit: ‘Als je bezig bent met deze materie kom je er zelfbewust uit.’
‘Iedereen kan praten, maar goed je mening onderbouwen is niet vanzelfsprekend.’
‘Goed luisteren, duidelijk en kort praten en denk aan je lichaamstaal’ Mustapha
‘Voordat je gaat spreken, moet je eigenlijk al weten wat de ander moet geloven’
‘Varieer goed met je stem om de aandacht van de jury vast te houden’
‘Blijf dicht bij jezelf, blijf uit je eigen ervaring praten’
‘Gewoon durven’
Judith (docent)
Roeland (IDEA)
‘Luister goed’
Anne (oud wereldkampioen debatteren en IDEA)
Joost (IDEA)
Roos (IDEA)
‘Be the argument!’ Kenan
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 11
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 11
IDEA traint de trainers Het IDEA Mind Your Wallet team vertelt over haar leerrijke project.
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 12
Joost Leys (IDEA): Eén van de debaters vroeg zich af of het projectgeld niet beter aan levensnoodzakelijkere behoeften besteed kon worden. Na afloop van het nationaal debat bedankte ze het J.P. Morgan panellid echter uitdrukkelijk voor het mogelijk maken van het ‘leerrijke project’.
Kom op voor jouw dromen!
Roos Keja (IDEA) : ‘Eén van de jongedames uit Amersfoort stapte na het lokale debat op de lokale ABN AMRO directeur af, en heeft daar nu een stageplaats. Vol trots gaf ze dit als voorbeeld tijdens het finale debat in Rotterdam.’
ook grote commerciële instanties als banken, telecom-
Minstens 500 jongeren deden sinds 2013 mee aan
municatie, incassobureaus of overheid een rol spelen.
het Mind Your Wallet project en in 11 lokale debatten
Tot slot is het natuurlijk belangrijk om de structurele
spraken ze over oorzaken, gevolgen en oplossingen
ongelijkheid te onderkennen als verschillen in situaties
van financiële problemen onder jongeren. <Zie HIER
thuis, toegang tot de arbeidsmarkt en motivatie vanuit
het filmpje van het debat in Leiden> Om deze debatten
het onderwijs.’ De jongeren leren om de plannen in hun
goed op te zetten leidde IDEA 20 jongeren en jongeren-
hoofd te vertalen naar concrete stappen, die ze vervol-
werkers op tot Mind your Wallet trainers. Zij trainden
gens in woorden omzetten. Zo zijn de jongeren door de
gezamenlijk 200 jongeren, voor het merendeel uit ach-
inhoudelijke debattrainingen in staat om hun proble-
terstandswijken, en 60 daarvan kwamen naar de eerste
men en oplossingen aan te kaarten bij de verantwoor-
editie van Mind your Wallet weekend in Antwerpen
delijke instanties.
<zie HIER het filmpje>. Dit jaar vond de tweede editie van het Mind your Wallet weekend in Rotterdam plaats waar 67 jongeren en begeleiders aanwezig waren. IDEA leert de deelnemers aan het debattraject dat ze kunnen opkomen voor hun eigen dromen. Yvonne Heselmans (IDEA directeur): Tijdens de stevige debattraining leren jongeren inzien dat ad hoc verleidingen en onnodige aankopen hen van die dromen af kunnen brengen. Naast dat ze meer inzicht in hun eigen uitgaven krijgen, gaan ze dankzij de debatten begrijpen dat het maken
‘Tijdens de stevige debattraining leren jongeren inzien dat ad hoc verleidingen en onnodige aankopen hen van hun dromen af kunnen brengen.’
van schulden een collectief probleem vormt, waarin
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 13
Yvonne Heselmans
Debatteer je rijk Lees hier de avonturen van twee IDEA trainers en het IDEA Mind Your Wallet team en hun debattips van hoe jij zelf een goed debater/trainer kunt worden. Mind Your Wallet City game
Tijdens de speurtocht starten de groepen met een schuld en geld in cash. Zij moeten de verschillende karakters die zij op hun route ontmoeten, van goed advies voorzien. Bij goede antwoorden krijgen de deelnemers geld. De winnaar is de groep die aan het einde van het spel uit hun schuld is gekomen.
Crisis Theatergroep Playback
Het theaterstuk Crisis is onderdeel van het Mind Your Wallet traject. Het is een dynamische en uitdagende theatervoorstelling over drie jongeren die moeilijkheden ervaren in hun omgang met geld. Binnen de interactieve gedeeltes onderzoekt PlayBack samen met het publiek de grenzen én mogelijkheden van geld. Wanneer en waarom doe je dingen waar je later spijt van krijgt? Op die manier haalt PlayBack praten over geld uit de taboesfeer.
IDEA kan dit spel ook in jouw stad of gemeente organiseren. Bel IDEA: 020 6927299 of kijk voor meer informatie op onze website: http://www.idebate.nl/myw.
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 14
Tijdens de City game in Rotterdam ontmoetten de debaters: Tijdens de speurtocht starten de groepen met een schuld en geld in cash. Zij moeten de verschillende karakters die zij op hun route ontmoeten, van goed advies voorzien. Bij goede antwoorden krijgen de deelnemers geld. De winnaar is de groep die aan het einde van het spel uit hun schuld is gekomen. •
•
• •
•
•
De bankier die door groepsdruk aan lagere wal is geraakt. Hij kocht dingen op afbetaling om niet bij de andere managers achter te blijven. Toen hij door de crisis zijn baan verloor, werd afbetalen onmogelijk. De doelgroepmarketeer vertelt hoe bedrijven jongeren over de streep proberen te trekken om dure telefoons te kopen. Een jonge jongen die drugsverslaafd is geraakt door sociale druk van vrienden. Een koopverslaafd meisje dat als het even niet goed ging, geld uitgaf, met als enorme schulden als gevolg. Een architect met een studieschuld, die door talentontwikkeling wel zijn studie kunnen afmaken en met zijn betaalde baan schulden kon vereffenen. Iemand die in de schuldhulpverlening terecht is gekomen door veel mobiele telefoon gebruik en uitgaan.
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 15
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 15
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 16
Wat is debatteren? Leg jongeren de vraag voor om een ei te tekenen en in dat ei een gezicht. Vraag ze om alle onderdelen in het gezicht te relateren aan debatteren. Bijv. de mond is spreken, oren zijn om te luisteren enzovoort. De groep wordt verdeeld in kleinere groepjes, waarna het met de docent wordt nabesproken.
Kringdebat, ‘draai maar rond’ Zorg dat iedereen genoeg ruimte heeft om tegenover elkaar te staan. De stellingen worden geïntroduceerd. De ene rij is voor de stelling, de andere rij is tegen. De eerste rij krijgt 1 minuut om alles uit te leggen, en daarna krijgt de tweede rij een minuut de tijd. Dit herhaal je nog een keer om de jongeren uit te dagen hun argument sterker te maken. Door het vele achtergrond geluid van de andere deelnemers, moet je goed luisteren en duidelijk praten. Voorbeeld stelling: Uitgaan en shoppen zijn belangrijker dan geld sparen voor later.
SEXI – Hoe bouw je een argument op? Leg de jongeren kort uit hoe je een argument opbouwt met het SEXI model. Een goed argument bestaat uit: S = Statement EX = Explanation (is verklaring) I = Illustration (illustratie zoals voorbeeld, feitelijke gegevens, een bewijs) Je moet dus met meer dan alleen beweringen komen om te overtuigen. Je geeft ook uitleg en deze uitleg illustreer je met een voorbeeld of een bewijs.
Ballondebat Bij het ballondebat doen deelnemers alsof ze zich in een ballon bevinden. Er is echter één probleem, de ballon nadert een bergketen en er is teveel ballast om er overheen te raken. Iedere deelnemer debatteert vanuit een personage en probeert de anderen er te van overtuigen dat hij/zij in de ballon moet blijven. De deelnemer die zich het beste verdedigt en zo de jury overtuigt, mag blijven, de rest valt af. Het publiek is de jury.
Wil jij meer leren over hoe jij jezelf rijk kunt debatteren? Check de Mind Your Wallet reader: Klik HIER voor meer informatie: http://nl.idebate.org/myw/training-materiaal MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 17
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 17
Koopverslaafd meisje Een koopverslaafd meisje dat als het even niet goed ging, geld uitgaf, met als enorme schulden als gevolg.
Drugsverslaafde jongen Een jonge jongen die drugsverslaafd is geraakt door sociale druk van vrienden.
Doelgroepmarketeer De doelgroepmarketeer vertelt hoe bedrijven jongeren over de streep proberen te trekken om dure telefoons te kopen.
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 18
mind your wallet city game
mind your wallet ity game
Belverslaafde Iemand die in de schuldhulpverlening terecht is gekomen door veel mobiele telefoon gebruik en uitgaan.
Bankier De bankier die door groepsdruk aan lagere wal is geraakt. Hij kocht dingen op afbetaling om niet bij de andere managers achter te blijven. Toen hij door de crisis zijn baan verloor, werd afbetalen onmogelijk.
Architect Een architect met een studieschuld, die door talentontwikkeling wel zijn studie kunnen afmaken en met zijn betaalde baan schulden kon vereffenen.
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 19
Debatiquettes
Lees hier regels, etiquettes en tips voor de jury om jouw debat te organiseren.
Ingrediënten
Men neme een panel/jury, een pittige debatleider, verschillende (groepen) debaters, publiek, stellingen, een (in)formele locatie en de prijzen. Et voilà!
Tips voor de organisatie van jouw debat •
• • • •
Start vroeg met het aanspreken van je netwerk van scholen en jongerenwerk om aan het debat deel te nemen. Vraag debaters altijd om twee stellingen uit te schrijven op 1 pagina. Gebruik korte, simpele en actieve oefeningen tijdens jouw debattraining. Blijf dicht bij de ervaring van je doelgroep. Wees flexibel zonder af te wijken van je oorspronkelijke doelen en format.
Regels Lagerhuis debat
het Lagerhuisdebat is een afgeleide van het Brits parmentaire debat, maar met veel minder regels. Het is vooral bekend geworden van de TV.
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 20
De regels: •
•
• •
• •
Er is een ‘deskundige’ die een probleem schetst over een bepaald onderwerp aan het eind komt hij met een stelling. Vervolgens gaan twee teams onder leiding van een gespreksleider met elkaar over deze stelling in debat. Iedereen geeft zijn eigen mening. Als het nodig is, speelt de gespreksleider de rol van de tegenstander door prikkelende vragen te stellen. In de regel bestaan de teams uit niet meer dan 6 mensen. Degene die iets wil zeggen naar aanleiding van de stelling, gaat staan, maar mag pas spreken als de gespreksleider hem het woord geeft. De gespreksleider is de baas en beslist wie mag spreken. Na 10 minuten is het debat afgelopen en geeft het publiek aan welk team de winnaar is.
Variaties • •
Voorbeeld stellingen • •
• • • • •
Jongeren uit de schulden helpen, helpt op de lange termijn de economie. Crediteuren moeten speciale voorzieningen voor jongeren hebben om hun schulden kwijt te schelden. Ouders moeten hun kinderen niet alles geven dan leren ze nooit met geld om te gaan. Lenen is niet slecht als je het maar terugbetaalt. Sparen is voor jongeren heel moeilijk. Als je in de schulden raakt, is het je eigen schuld. Banken en andere schuldeisers zouden veel makkelijker schulden van jongeren moet
Kwijtschelden. •
Jongeren met geldproblemen moeten een verplichte cursus budgetteren volgen.
Etiquette
Het is mogelijk langer dan 10 minuten te spreken. Het is mogelijk een filmpje als introductie te laten zien.
• • • • •
Aardig gevonden worden, helpt om te winnen. Toon respect. Luister naar elkaar. Wees sportief, laat je emoties na de wedstrijd los. Wacht op je beurt.
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 21
Tips voor de jury:
Als je een debat jureert zijn er 3 categorieën om op te letten. Argumentatie, presentatie en strategie & teamwork. Voor deze drie categorieën kun je de volgende vragen stellen: Argumentatie: • Wie of welk team brengt de meest relevante argumenten? • Wie of welk team onderbouwt deze argumenten het sterkst met feiten of voorbeelden? • Wie of welk team heeft de origineelste argumenten? • Wie of welk team weerlegt de argumenten van de tegenstander het beste?
Presentatie: • Wie of welk team is het meest eloquent? Denk dan aan taalgebruik of het gebruik van humor. • Wie of welk team is non-verbaal het sterkst. Maken mensen oogcontact? Hoe gebruiken ze hun stem en hoe is iemands houding? Strategie & teamwork: • Wie of welk team brengt argumenten op het beste moment? Wie heeft de beste timing? • Wie of welk team ondersteunt zijn teamgenoten het beste? • Wie of welk team spreekt juist zijn team genoot tegen?
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 22
In debat Hoe werkt een debat? Je hebt geoefend, je hebt je ingelezen en je hebt je voorbereid op je debat. Samen met je teamleden ben je er klaar voor, je gaat met een ander team in debat. Maar hoe gaat dit nu in zijn werk? In Rotterdam gingen 10 teams van jongeren de strijd aan. Hieronder vind je een overzicht van hun aanpak. Wat waren de stellingen? En hoe werden ze weerlegt?
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 23
De eerste stelling was: Reclames die aanzetten tot lenen, moeten verboden worden. Een aantal argumenten van de deelnemers die hierin naar voren kwamen waren:
Ook hierbij gaven de panel leden een waardevolle inbreng aan het debat. Ron van Maanen (zelfstandig adviseur) gaf aan: ‘Het is goed om te belonen, maar doe dit niet met geld, maar met complimenten.’ Hierna kwam er een stelling aan bod die een hele praktische insteek had en wat voor veel van de jongeren een realistisch probleem is.
• •
•
‘Eigen schuld, dikke bult.’ ‘We leven tegenwoordig in een knuffelmaatschappij, want er zijn ook mensen, die wel verantwoordelijk met hun geld kunnen omgaan.’ ‘We hebben op school allemaal economie les.’
Één van de panel leden is werkzaam bij een grote telefoon maatschappij, en zij gaf aan dat reclame heel belangrijk is voor grote bedrijven. Ze mikken bewust op jonge mensen, en steken daar veel geld in. Ze vond het heel interessant dat jongeren zo sterk aangeven dat het ‘eigen verantwoordelijkheid’ is. Ligt de bal dan niet een beetje bij de banken?
Het hebben van een stage mag geen voorwaarde zijn om je MBO diploma te behalen. Voor Hamza: ‘Ik kreeg de opmerking, we hebben al een Marokkaan in dienst, één is genoeg. Ik wil niet eindigen als schoonmaker, ik wil later ook kunnen werken om mijn gezin te verzorgen. Ik wil chefkok worden.’ Tegen: MR Brown, die zelf hard heeft moeten werken om aan zijn opleiding te kunnen beginnen: ‘Er zijn 2 belangrijke dingen: theorie en praktijk. Van alleen op straat zwerven, heb ik misschien de praktijk geleerd, maar dat is onvoldoende. Om meer van mijn leven te maken ben ik op mijn 23ste begonnen met school om ook de theorie te leren. ’
De tweede stelling zorgde ook voor veel commotie. De overheid moet jongeren die een grote schuld hebben weggewerkt, belonen. • ‘Beloon iemand die geen schulden heeft en accepteer de consequenties van je eigen schulden.’ • ‘Het is altijd goed om jongeren te belonen. Dit is een stimulans voor de economie.’ • ‘Rotte appels krijgen alle aandacht.’ • ‘Het geld dat aan oorlogen wordt gespendeerd, kan als beloning, bijvoorbeeld een vakantie worden gegeven.’ • ‘Leven zonder schulden is beter dan met.’
De debatleider en rapper MC Excellent, voegde een belangrijk argument toe: • ‘De praktijk en theorie zijn 1 ding als yin en yang.’ • ‘Je kunt pas gediplomeerd zijn als je vakbekwaam bent.’ • ‘De kwaliteit van stageplek is ook belangrijk.’ Het panel gaf ook aan dat de verantwoordelijkheid van het zoeken naar een stage niet alleen bij ouder en kind ligt, maar het ROC een rol heeft om hen te helpen.
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 24
• • • •
‘Ik wil niet luisteren naar jongeren die niet bekwaam zijn.’ ‘Er is niks positiefs aan iets dwingen.’ ‘Je leert meer van de praktijk.’ Na dit debat gaf één van de panel leden aan hoe hij het debat had ervaren. De vertegenwoordiger van J.P. Morgan zei: ‘Ik ben verrast over de structuur en betrokkenheid.’
En zoals het hoort bij een écht debat, werden er ook prijzen overhandigd. De winnaars van het debat was het team uit Amersfoort. Ze waren helemaal overweldigd. En namen vol enthousiasme de prijs in ontvangst, een weekend Antwerpen. De finale stelling waarin twee dames teams uit Amersfoort en Kuip Tilburg werd een ware ‘battle’. Jongeren in schuldhulpverlening moeten verplicht voorlichting geven aan jongeren. Hier werd veel gesproken vanuit het persoonlijke. Een veel gehoord argument was dat als ik schulden heb, ik niet mijn vuile was wil buiten hangen. Maar ook aan de kwaliteit van de jongeren als docent werd getwijfeld.
Daarnaast werden er ook prijzen uitgereikt voor individuele deelnemers. Mr. Brown ontving de prijs voor beste spirit, hij had zich vol positieve energie in het debatteren gestort, een geweldige deelnemer. Beste uniciteit ging naar Hamza, omdat hij een geweldig optreden had gegeven op zaterdag.
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 25
r. Check it! Luiste er het geld, d n o z t ie n n a k Je n, dus laat je hore jongeren telt. n a v m te s e d t n wa ier gestoord. h je rd o w s e m Van al die recla We zijn onszelf, ar kies je voor. a d n e rd o w d e beïnvlo ijd ervoor! tr s s u d n e g in d Ik hoor de voor… Ik pak de mike, elangrijk. voorlichting is b dachtes. e g n ij m l a je l e Ik vert lecht gedrag s , n e n lo e b je t oe Goed gedrag m . moet je straffen of theorie? jk ti k ra p jk ri g n la Wat is be n? Wat vind ik erva yin en yang. ls a r a a lk e ij b Het hoort ent Rap MC Excell
In armoede
met iew v Inter MC Excellent en Mr Brown
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 26
‘Voor de toekomst moet je prioriteiten stellen.’ MR Brown
Rib uit je lijf Volgens MC Excellent heeft iedereen iets met het thema geldproblemen. Tenzij je heel rijk bent, merk je de gevolgen van de crisis. Het is een relatief probleem. De één kan een dag niet eten de ander wordt het huis uitgezet. Dingen die anderen ‘for granted’ nemen zijn een probleem als je arm bent. Reiskosten en internet zijn dan een rib uit je lijf. De studenten die MC Excellent kent, koken samen en delen mazzeltjes. Tegenwoordig is dit nodig, anders red je het moeilijk. Zelf is hij ondernemer. Hij heeft een eigen kledinglijn, rap, treedt op en geeft workshops. Hij doet wat hij kan doen met zijn ‘skills’. Als het nodig is om zijn hoofd boven water te houden, zoekt hij een baantje, desnoods afwassen. Ook hij kent moeilijk tijden, dan heeft hij zijn familie om op terug te vallen. Want, een baan vind je niet 1, 2, 3. ‘Als je 5 mensen vraagt, heb je een pistool, maar als je 5 mensen om een baan vraagt, heb je geen baan.’ Netwerken, creatief zijn en wedden op meerdere paarden zijn volgens hem noodzakelijk. Iedereen heeft vaardigheden. ‘Kun je tekenen? Dansen? Kijk dan wat je daar mee kan doen.’ Met zijn raps wil hij graag een positieve en motiverende boodschap geven aan mensen.
‘Je kan makkelijker aan een pistool komen dan aan een baan.’ MC Excellent
Straatmentaliteit MR Brown (Yhachine) is op zijn vijftiende dakloos geraakt, toen hij te laat thuiskwam is hij door zijn moeder op straat gezet. Hij heeft veel rondgezworven. Vanaf zijn achttiende begonnen de echte schulden, doordat hij onvoldoende inlichting had gekregen over zijn zorgverzekering. Nu heeft hij een dak boven zijn hoofd. Toch is hij er nog niet. Hij zoekt nog steeds naar een vaste verblijfplaats. Yhachine vertelt: ‘De straatmentaliteit is leven van dag tot dag. Voor de toekomst moet je prioriteiten stellen.’ Om zijn blowverslaving te bekostigen nam hij weer contact op met zijn moeder om haar om geld te vragen. Ze kwam achter zijn problemen en uiteindelijk kwamen ze er samen uit. MR Brown maant zichzelf: ‘Ik moet haar wel weer vaker opzoeken’. Zijn klasgenoten hebben hem naar het Mind Your Wallet debat meegesleurd. Gelukkig! Want, zo zegt hij: ‘Ik heb geleerd dat ik snel mijn schulden moet aflossen.’
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 27
Generatie verschillen? Of een probleem van iedere generatie? De panelleden tijdens het nationaal debat in Rotterdam vertellen open over hun ervaring met geldproblemen. Heeft u zelf toen u jong was met geld problemen geworsteld?
Ton Sonneveldt
Frederik Verhorst
Anita Jille
Ton Sonneveldt (zelfstandig adviseur & bestuurslid IDEA): Ik heb wel schulden gehad, het is zeker herkenbaar. Het is dan ook zeker goed om dit op de agenda te zetten. Ook als jongerenwerker heb ik het meegemaakt bij mezelf en bij anderen. Het is heel lastig om leningen af te betalen. Ik had maar 600 gulden geleend, maar zelfs een klein bedrag terug betalen is heel lastig.
Rob van Maanen
Willemien van Heugten
Kiza Magendane
Kiza Magendane (Kizason connect en vrijwilliger bij IDEA): ‘Ik ben zelf nog student en regelmatig heb ik te maken met geldtekort. Het is heel aantrekkelijk om aan het begin van de maand je geld aan allerlei leuke dingen uit te geven, maar de kunst is juist om goed te plannen. Ik geloof dat bewustwording over hoe om te gaan met geld de belangrijkste sleutel is om financiële problemen te voorkomen. Je merkt dat dit is wat de jongeren in dit weekeind hebben geleerd. Een gouden ervaring!’ MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 28
Judith ThompsonSepmeijer
Judith Thompson-Sepmeijer (T-Mobile): Het leuke van vanochtend is dat iedereen zich kwetsbaar opstelt, dat maakt het persoonlijk. Dat hebben wij als panelleden ook. Heel veel dingen zijn herkenbaar. Jury, panellid en financier van Mind Your Wallet, J.P. Morgan, Frederik Verhorst komt in het artikel ruwe diamanten uitgebreider aan het woord.
Ruwe diamanten Interview met Frederik Verhorst J.P. Morgan Hoe heb je het ervaren als panel- en jurylid? Heel leuk om te zien hoe iedereen met elkaar omgaat, hoe betrokken iedereen is. Dat is wel blijven hangen. Je ziet veel getalenteerde jongeren, je ziet veel ruwe diamanten, en die moeten gepolijst en geslepen worden. Ik ben heel blij dat wij hier als bank aan kunnen bijdragen. Toen je hier vanochtend heen ging had je een idee wat je te wachten stond? Nee, helemaal niet. Ik wist het niet zo goed. Ik ben 2 weken op reis geweest dus ik was aan het omschakelen. Maar ik vind het wel heel leuk om erbij te zijn. Kun je de jongeren een tip meegeven? Je ziet ze warm lopen, en dan zie je dat ze allemaal opstaan. Je hoeft
het niet altijd met elkaar eens zijn. Heb jezelf toen je jong was met geldproblemen geworsteld? Ja, ik heb teveel geld geleend, en toen ik net werkte kon ik geen huis kopen omdat ik teveel schulden had. Achteraf gezien was dat niet zo handig.
Youth in Action Youth in Action is een Europees project dat financiering en ondersteuning biedt aan Europese jongerenprojecten. Youth in Action gaat in een nieuwe vorm verder onder de naam Erasmus+jeugd.
Mind Your Wallet wordt mede mogelijk gemaakt door: J.P. Morgan J.P. Morgan is een leider in financial services. Ze bieden oplossingen aan cliënten in meer dan 100 landen. Dit doen ze al meer dan 200 jaar en bij J.P Morgan staan de belangen van de cliënt voorop. J.P. Morgan ondersteunt dit project omdat zij het enorm belangrijk vinden dat jongeren leren met hun financiën om te gaan.
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 MIND| YOUR 29 WALLET MAGAZINE, 2014 | 29
Jouw Mind Your Wallet debattraject Wil jij graag jouw leerlingen beter leren debatteren? Merk je dat je leerlingen moeite hebben om hun financiën op orde te houden en soms zelfs met schulden kampen? Start dan nu een Mind your Wallet debatproject van IDEA op jullie school en maak in de klas financiële problemen onder jongeren bespreekbaar!
Hoe zit het project in elkaar? •
•
•
•
Volg 2 dagdelen Training of Trainers, waarin je kennismaakt met het lespakket en debatoefeningendoet, en 3 tot 4 lessen samenstelt rondom dit thema. Daarna geeft je de lessen aan jouw leerlingen, ter voorbereiding op een publiek debat op school en een Lagerhuisdebatcompetitie. De leerlingen organiseren een publiek debat op school met o.a. lokale beleidmakers en ondernemers. Een einddebat georganiseerd door IDEA op een locatie naar keuze, bijvoorbeeld op een boot, Nieuwspoort of de Rode Hoed.
IDEA ondersteunt het debattraject en levert overal maatwerk. IDEA vraagt de scholen om de debatlocatie en drankjes te verzorgen, evenals de reiskosten naar het einddebat. In overleg vangen we kosten op door lokale fondsenwerving.
Ook een Mind your Wallet project op uw school? Schrijf je nu in voor de twee Training of Trainers dagen en mail jouw voorkeur naar Yvonneheselmans@idebate.nl.
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 30
debat op locatie
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 31
Colofon Klik HIER voor meer informatie Mind Your Wallet wordt mede mogelijk gemaakt door: J.P Morgan, Youth in Action, Open Society Foundation. Het magazine is geproduceerd door ono-ono: www.ono.ono.nl. Contact for your ono-ono magazine (on the spot): Simone BommeljĂŠ: +31(0)641509962, sbommelje@hotmail.com. Teksten: Simone BommeljĂŠ en Anne Kwakkenbos Eindredactie: Yvonne Heselmans Fotografie: Richard van Herwaarden Lay out en illustraties: Martinique Salomons
MIND YOUR WALLET MAGAZINE, 2014 | 32