Voorproefje Schuim #8

SCHUIM#8 HET BIERMAGAZINE VOOR DE DRINKER & DE (THUIS)BROUWER

BLIKVANGER Rob Koppes over zijn beersleeve en nog veel meer over tatoeages

NR 8/2018 9,95 EURO

Thuisbrouwers wagen zich aan pils • Op bezoek bij De Leckere • Bierwandeling in Austin Texas • Collab-clash in Inverness • Zomerbieren: een proeverij in Apeldoorn • Bierrevolutie in post-Sovjet Estland • Reisgids Nieuw-Zeeland

inhoudsopgave

thuisbrouwers

8

‘Ik heb mijn pils wel een keer of veertig gebrouwen voordat het naar mijn zin was.’

haiku's

16

de leckere

18

Dichter, bassist en bierliefhebber Gert-Jan Kooren schreef speciaal voor Schuim zes haiku's.

De Leckere versloeg de grote brouwers tijdens de Dutch Beer Challenge dit jaar op hun eigen terrein: pils.

door Gert-Jan Kooren

door Sander van der Ploeg

door Marcel Uljee

blikvangers Rob Koppes over zijn beersleeve en nog veel meer over tatoeages. door Simon Cordes en Ingeborg Rosenberg

28

austin texas

38

Een bierwandeling in Austin Texas ligt niet direct voor de hand. Behalve als je als redacteur van Schuim daar naartoe gaat op vakantie. door Bea de Buisonjé

4

glutenvrij

44

Zes fabels over gluten en bier en een glutenvrije bierproeverij in Amersfoort. door Gijsbert Raadgever

inhoudsopgave

achter de brouwer 46

zomerbieren

Achter elke brouwer staat wel iemand die helpt met soms niet de allerleukste klussen.

Een blinde proeverij in Apeldoorn met bier- en wijnmakersgilde AWA ’85.

Collab-clash in Inverness.

Een verhaal over een beestachtige samenwerking.

door Ruud van der Graaf

door Marcel Uljee

door Menno Bosma

estland

70

Terviseks! De bierrevolutie in post-Sovjet Estland. door Daan Boezeman en Henk-Jan Kooij

evenementen

56

84

collabs

nieuw-zeeland

64

92

Met o.a.: De Tekentafel, Carnivale Brettanomyces, Bierwandeling Haarlem en Bierfestival Groningen.

In deze mini-reisgids lees je waar je als bierliefhebber moet zijn op de twee grote eilanden die het land telt.

door Marcel Uljee e.a.

door Louise Cornelis

5

thuisbrouwers

thuisbrouwers

JE EIGEN PILS BROUWEN

Waarom makkelijk doen als het moeilijk kan? Drie thuisbrouwers die voor hun pils niet naar de supermarkt gaan maar het zelf maken. ‘Ik heb mijn pils wel een keer of veertig gebrouwen voordat het naar mijn zin was.’ tekst Marcel Uljee • fotografie Ruud van der Graaf

DE LECKERE

reportage

Brouwer Walter Ruijter.

18

reportage

‘PILS IS DE MEESTERPROEF VOOR IEDERE BROUWER’ De Leckere versloeg de grote brouwers tijdens de Dutch Beer Challenge dit jaar op hun eigen terrein: pils. Een mooie opsteker voor de Utrechtse brouwerij met groeiplannen. ‘De bierscene moet professioneler worden. Wij dus ook.’ tekst Sander van der Ploeg • fotografie Ron de Gruyl

19

tattoo

BLIKVANGER Tattoo- en bierfanaat Rob Koppes siert niet voor niets de cover van deze Schuim. Zijn liefde voor het gerstenat gaat zo ver dat hij zijn favoriete brouwers eert met een permanente plek op zijn lichaam. Met zijn ‘beersleeve’ van brouwerijenlogo’s blijkt Rob een ware trekpleister op menig bierfestival. We stelden hem tien vragen. tekst Simon Cordes foto‘s Stijn Rademaker

De Lastige Broertjes (Snollebolleke)

De Kromme Haring

28

De Moersleutel

tattoo

Clown Shoes

Beavertown

Taihu Brewing

29

Austin

Texas De op één na grootste staat van de VS (Alaska is weliswaar de grootste maar daar wonen maar 750.000 mensen, in oliestaat Texas wonen er 28,3 miljoen), de Rio Grande is de grensrivier met Mexico, Texas ligt in Tornado Alley met zo’n 140 tornado’s per jaar, grootste stad is Houston (‘we have a problem’).

Hoofdstad Austin heeft zo’n 50 brouwerijen!

38

biertocht

Een bierwandeling in Austin Texas ligt niet direct voor de hand. Behalve als je als redacteur van Schuim daar naartoe gaat op vakantie. En wat blijkt? We vallen met de neus in de boter. Want als er één plek is in de VS waar thuisbrouwen tot een cult is verheven, is het wel Texas. De staat telt een kleine 200 brouwerijen, meer nog dan Californië, dat bekend staat om zijn hoge brouwerijdichtheid. tekst en foto‘s Bea de Buisonjé

B

ijzonder aan Texas is dat de meeste brouwerijen zich bevinden in de driehoek San Antonio, Houston en Austin. Van deze drie steden is San Antonio van oudsher het meest bekend, juist vanwege de grote brouwerijen: Lone Star Brewery en de Pearl. Maar de hoofdstad Austin mag er ook zijn met meer dan 50 brouwerijen, die vrijwel allemaal ook proeflokalen hebben.

Duitse roots Met de immigratie van veel Duitsers en Tsjechen aan het eind van de 19e eeuw groeide automatisch het aantal brouwerijen. Ook was het logisch dat ze vanuit die traditie vooral ondergistend bier maakten. Wat trouwens best lastig was in het hete klimaat van Texas, zonder moderne koeltechnieken.

39

Schuimredacteur Bea helemaal klaar voor de biertour Texan style.

Het meeste bier werd dan ook gebrouwen in de wintermaanden en gekoeld in kelders.

Door de drooglegging in 1919 legden veel brouwerijen het loodje of gingen over tot het produceren van spuitwater en limonades. Na de Tweede Wereldoorlog kwamen er weer grote productiebedrijven. Craftbeer werd al die tijd ook door thuisbrouwers ge-

m a n a crhet p eo r rdt ae gber o u w e r

50

m a n a crhet p eo r rdt ae gber o u w e r

51

collab

dat hij had voorgesteld om recepten uit te wisselen, was hij nog net niet uitgelachen. Hij was tijdens een collab al eens uit een productieruimte geweerd, en er was ooit een hand op een ingrediëntenlijst gelegd. Koudbiervrees, noemde hij het.

De Britten en Amerikanen – op de een of andere manier kon hij het daar altijd goed mee vinden, waarschijnlijk door zijn nogal hoppige brouwstijl – hadden dat veel minder. ‘Jolly good!’ riepen ze

lab met Gerst te Geef. Ze zouden een Irish Coffee-bier maken, maar door het gebruik van een verkeerd filter was de koffiesmaak zo overheersend geworden dat je het eindresultaat nog het best warm had kunnen serveren. Maar gelachen hadden ze wel, in die dolle brouwnacht na festival De Geschrote Korrel.

Graan, hop en gist waren de vaste ingrediënten van bier, lachen en leren die van brouwen. Het moest leuk zijn én je moest na afloop wijzer zijn dan ervoor.

Maar collabs in Nederland, wat een gedoe... Ogenschijnlijk was het brouwwereldje er een van jovialiteit, elkaar op de schouders rammen en complimenten uitdelen. Dat speciale clubgevoel van het begin was er nog wel. Het leek zelfs sterker geworden sinds het land vele honderden huurbrouwers rijker was geworden. Alsof de eerste divisie aan glans had gewonnen nu er een tweede divisie was ontstaan. Zoals motorrijders elkaar op de snelweg groetten, zo trokken de brouwers met eigen ketels naar elkaar toe. Des te vreemder vond hij het dat die zelfde mannen waarmee hij zo prima door een cafédeur kon, hun receptuur zo angstvallig afschermden. Alsof ze met verrijkt uranium in de weer waren in plaats van met hop en gist. De keren

EEN SCHERPE DAMP SLOEG OP MEINDERTS OGEN EN SLIJMVLIEZEN meteen als hij voorstelde om iets samen te doen. En als hij na het proeven van een interessant brouwsel voorzichtig informeerde wat er zoal in zat, trof hij vaak, zonder er naar te hebben gevraagd, het complete recept aan in zijn mailbox. Niks kat uit de boom kijken of strategisch met elkaar omgaan. Vriendschap en openheid. Dat beviel hem. Hij verheugde zich daarom enorm op de

66

collab

van de receptuur, onderhoud van de machines… elke week was er een meeting waarin al die punten werden nagelopen.

Als hij weer eens in het buitenland zat, vergaderde hij via Skype mee.

‘So this is our main production room.’

Met een weids armgebaar introduceerde Jamie zijn Hollandse gast in wat vroeger de refter was geweest: een grote, langwerpige ruimte waarin zich alle ketels, koelers, moutmolens en de afvullijn bevonden. Rock & roll-muziek op een volume dicht bij de pijngrens schalde door de ruimte, waar twee mannen in korte broek en met ontbloot bovenlijf aan het werk waren. Het was binnen zeker vijftien graden warmer dan buiten. Een scherpe damp, waarin de geuren van mout, hop en verschaald bier om voorrang vochten, sloeg op Meinderts ogen en slijmvliezen. Hij hapte naar adem.

Werd hier wel geventileerd? ‘We don’t just drink beer, we also breath it’, lachte Jamie toen hij de blik van Meindert zag.

De beuk die hij zijn gast daarbij op de schouder gaf, was net iets te hard.

collab met Jamie van Outrageous Barley. Morgen was het zo ver. Dan vloog hij naar Edinburgh, om daarna de trein naar Inverness te nemen.

Scherpe damp ‘Hi Maaindert!’ Jamie stond met de armen wijd gespreid in de deuropening van het pand van Outrageous Barley. Het was een oud klooster dat ver buiten de stad lag – Meindert had een Uber moeten nemen om er te komen. Hij kende de brouwerij alleen van plaatjes: de contouren met de opvallende torentjes sierden de etiketten van Outrageous Barley.

‘Je weet niet wat je ziet’, had Jamie zijn nieuwsgierigheid geprikkeld.

Jamie en hij hadden wel wat van elkaar.

Stevige kerels met bronzen stemmen, rijkelijk getatoeëerd, doorgaans voorzien van een baard van een paar dagen. Als ze geen andere taal hadden gesproken, hadden ze voor broers versleten kunnen worden.

Meindert was benieuwd hoe het brouwen er bij zo’n would be-broer aan toe ging.

Hoewel hij door het grote succes van De Adelaar steeds minder bij het brouwen zelf betrokken was, bleef hij nauwgezet toezicht houden op het proces in de brouwerij. Hygiëne, veiligheid, navolging

Britten en belletjes Ze liepen de brouwerij in, wat neerkwam op laveren, want de vloer, die vol scheuren zat, was bezaaid met steekkar-

67

estland

Põhjala Brewing, Serva 28, 11618 Tallinn | pohjalabeer.com

PÕHJALA

In 2011 brouwt Põhjala in de brouwerij van Genika.

Mede-oprichter Enn (links) laat al snel brouwer Chris invliegen vanuit brouwerij Brewdog in Aberdeen, terwijl Skype’s directeur Tiit Paananen investeert. In december 2018 verlaat Põhjala hun uit de voegen gebarsten brouwerij in Nõmme voor een grote nieuwe brouwerij in Port Noblessner, Tallinn.

76

estland

PÕHJALA

GRAFF GADIENT Rye and Apple Gose

5,8%

Collab met To Øl en Brus.

Half bier, half cider.

Zicht Goud bijna oranje en een kleine beige schuimkop.

Serveren 6–10˚C

Geur Zoet honingachtig, warme zonnige geur met tijm en eucalyptusnoten.

Smaak Minder zoet dan de geur doet vermoeden, beetje zuur met honing en tijm.

Doet denken aan Metaxa en vakantie in de zon.

Food tip!

Lamsbout, lamskoteletjes, Griekse salade met feta, watermeloensalade met munt en geitenkaas.

voor retail. Belangrijk was de snel groeiende vraag naar Estse regionale producten in combinatie met de snel stijgende levensstandaarden. Daarnaast gingen Põhjala en Sori, en in iets mindere mate Õllenaut, Lehe, Tanker en Puhäste, substantiële hoeveelheden exporteren naar Finland en de rest van Scandinavië. Via de kleine importeur New Beer Frontier bereikten de Estse bieren zelfs Nederland.

telingen die altijd op zoek zijn naar nieuwe bieren en grote aantallen unieke bieren op online communities van RateBeer of Untappd. De eerste 500 liter batch Öö, een Baltic Porter van Põhjala, verkoopt in de winter van 2013 in enkele uren uit.

BELANGRIJKE BARRIÈRES De eerste brouwers lopen tegen drie belangrijke barrières aan: de consument, de regelgeving en de leveranciers. Allereerst, hoe zorg je dat de consument vijf of zes keer meer wil betalen voor een biertje, dat ook nog een heel andere smaak heeft? Alleen beer geeks zijn bereid dit voor bier te betalen. Maar zij kopen een bepaald bier ook vaak eenmalig. Belangrijker was dat brouwers consumenten leerden wat ambachtelijk bier is en waarom het zoveel duurder is.

Toen de pioniers het bier ook gingen bottelen, werd het product niet alleen in kroegen geschonken, maar werd het ook geschikt

Alcoholregelgeving was de tweede belangrijke barrière. Overmatig drankgebruik is nog altijd een erkend Ests probleem. Dit leidde

DE EERSTE 500 LITER BATCH ÖÖ VAN PÕHJALA, VERKOOPT IN DE WINTER VAN 2013 IN ENKELE UREN UIT 77

bierhaiku

*

*HAIKU 5

Hij zit aan de bar en wacht totdat ze verschijnt; het schuim zakt al in.

Gert-Jan Kooren

Haiku is een vorm van Japanse dichtkunst, geschreven in 17 lettergrepen over drie regels, waarvan de eerste regel vijf, de tweede regel zeven en de derde regel weer vijf lettergrepen telt.

De haiku is een vingerhoed vol emotie.

82

bierhaiku

De kenner waarschuwt: Dit prachtige zware bier drinkt eng soepel weg.

Gert-Jan Kooren

*

*HAIKU 6

83

nieuw-zeeland

BIER IN NIEUW-ZEELAND een beknopte reisgids

Nieuw-Zeeland − verder weg van huis kan niet. Het is een prachtig land, maar om het bier hoefde je tot voor kort die lange reis niet te maken. Nieuw-Zeeland kende een doordrinkbiercultuur: slappe pils in grote flessen. De afgelopen jaren is er echter een sterke opkomst van craft breweries. Hun speciaalbier maakt een bezoek de moeite waard. In deze minireisgids lees je waar je als bierliefhebber moet zijn op de twee eilanden waaruit het land bestaat.

Auckland tekst Louise Cornelis foto‘s Henk Vermaas Rotorua

N

ieuw-Zeeland was een Engelse kolonie en het brouwen staat dan ook in de Engelse traditie. De meeste ambachtelijke brouwerijen hebben een eigen lager, bitter en porter. Daarnaast wordt er veel geëxperimenteerd met IPA’s en aanverwanten: XPA, APA en NZPA. Het zijn uitgesproken hoppige pale ales met voor hun alcoholpercentage een opvallend krachtige smaak, die ze danken aan de unieke smaakcombinatie van bitter en fruitig van Nieuw-Zeelandse hop.

Vooral dat biertype maakt Nieuw-Zeeland een bijzondere bierreisbestemming.

Nelson Greymouth

Oamaru

92

nieuw-zeeland

Sawmills prototype van goed NieuwZeelands bier.

Brouw er Rick van Bo op Wa ogie V iheke Is an Bre land. wery

Noordereiland

an N

lden a

Hopve

t Taste

Grea elson’s

Veel reizigers starten hun bezoek in Auckland, de enige echt grote stad van het land (1,5 miljoen inwoners, eenderde van de bevolking!). Daar zit je voor bier meteen goed. Op loopafstand van elkaar vind je in het centrum twee heel verschillende pubs die eigen bier schenken: The Shakespeare is een klassiek-Engelse pub tussen de wolkenkrabbers en de oudste speciaalbierkroeg van het land; vanaf de hippe Dr. Rudi’s Rooftop Brewing kijk je uit over een jachthaven. >>

Trail.

93

DE NIEUWE WEBSHOP VOOR CRAFT- EN SPECIAALBIER.

VIA BEERWULF IS HET EENVOUDIGER DAN OOIT OM TE GENIETEN VAN MOOIE SPECIAALBIEREN. WE HEBBEN EEN GROOT AANBOD TEGEN SUPERMARKTPRIJZEN. OP WERKDAGEN VOOR 16 UUR BESTELD, MORGEN IN HUIS. SNEL. MAKKELIJK. HEERLIJK. De verzendkosten zijn 4,95 euro en vanaf twintig bieren gratis.

Geen 18, geen alcohol.