Voorjaar 2012
Inhoud Kunst 4 Muziek 11 Geschiedenis 12 Architectuur en Stedenbouw 16 Sport 18 Gepubliceerde titels 22 Bestellijst voorjaarsaanbieding 2012 27
illustratie voorzijde omslag: Isaac Israels, Dienstmeisje op de Herengracht, Amsterdam, olieverf op doek, 60 ∑ 81 cm (Van Voorst van Beest Gallery, Den Haag) (Omslagillustratie van Isaac Israels in Amsterdam; zie blz. 4/5)
foto links: (v.l.n.r.) Ibrahim Afellay, Robin van Persie en Dirk Kuyt vieren de 1-0 in de EK 2012 kwalificatiewedstrijd Nederland – Hongarije 5-3 (29 maart 2011; foto ANP) (Omslagillustratie van EK VOETBAL 2012; zie blz. 18/19/20/21)
Isaac Israels, De Munttoren in Amsterdam, dooiweer, 1918, olieverf op doek, 100,5 ∑ 74 cm (Collectie Centraal Museum, Utrecht; bruikleen Stichting Van Baaren Museum 1980)
Isaac Israels in Amsterdam J.F. Heijbroek en Jessica Voeten Uitgave in samenwerking met het Stadsarchief Amsterdam ‘Vandaag stond ik met mijn ezel op klaarlichte dag op een Amsterdamse brug tegenover drie jonge dienstmeisjes. Het is een moeilijk moment geweest voor die arme duiveltjes want de Amsterdammers maken geen grapjes wat de fatsoenlijkheid betreft.’ Najaar 1894 beschrijft Isaac Israels (Amsterdam 1865-Den Haag 1934) aan zijn goede vriend Frans Erens hoe hij op straat schildert. Enigszins beschermd tegen de verwensingen van het publiek door een agent in burger. Het is een van de vele ontboezemingen uit de ruim 250 brieven die de schilder aan de schrijver stuurde. Deze bijzondere bron uit particulier bezit wordt hier voor het eerst gebruikt. De auteurs hebben alle bevindingen uit de vele voorgaande publicaties over de schilder tegen het licht gehouden. Het levert talrijke verrassingen op. Aan de hand van driehonderd verspreid bewaarde schetsboeken worden veel tekeningen en schilderijen
Isaac
Israels in Amsterdam J.F. Heijbroek Jessica Voeten
uit Israels’ Amsterdamse jaren (1887-1905; en 1918) voor het eerst geduid. Huizen, terrassen, winkels en
Gebonden uitgave | 23 ∑ 28 cm
andere plekken van waaruit hij werkte, worden getra-
144 pagina’s met 150 illustraties in kleur
ceerd, zelfs als ze uit het straatbeeld zijn verdwenen.
ISBN 978 90 6868 593 0 | nur 646, 642
De locaties en de werkwijze van de schilder komen
Juni 2012
uitvoerig aan de orde, van Noordermarkt tot Munt,
€ 24,95
van Carré tot de Nes, van Oosterpark tot Zeedijk. Freek Heijbroek is conservator bij het Rijksmuseum en schreef diverse boeken en artikelen over de kunsthandel en de verzamelgeschiedenis. Jessica Voeten
promotie Tentoonstelling Stadsarchief Amsterdam, 15 juni tot en met 26 augustus 2012
kreeg haar journalistieke opleiding bij het tijdschrift Hollands Diep, was kunstredacteur van NRC Handelsblad en werkt sinds 1987 als freelance auteur.
kunst 5
Kate Bisschop-Swift, Gerardina van de Sande Bakhuyzen, Margaretha Roosenboom, Sientje Mesdag-van Houten, Haagse weeskinderen strooien bloemen op het pad der koningin, 1874, olieverf op doek, 102 ∑ 76 cm (Stichting Historische Verzamelingen van het Huis Oranje-Nassau, Den Haag)
Penseelprinsessen en broodschilderessen Vrouwen in de beeldende kunst 1808-1913 Hanna Klarenbeek Uitgave in samenwerking met het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie, het Van Gogh Museum en Museum Paleis Het Loo In de negentiende eeuw beoefenden in Nederland 1100 vrouwen de beeldende kunst. De meeste van deze vrouwen zijn na hun dood vergeten. Het beeld is ontstaan dat de kunstwereld tamelijk ongunstig
hanna klarenbeek
Penseelprinsessen&broodschilderessen Vrouwen in de beeldende kunst 1808–1913
tegenover vrouwen stond en dat kunstbeoefening vooral als vrijetijdsbesteding voor welgestelde dames werd aangemoedigd. Een professionele carrière was slechts voor een enkeling weggelegd. Dit boek brengt hierin verandering en besteedt voor het eerst uitvoerig aandacht aan de positie van de kunstenaressen in de negentiende eeuw en de ontwikkeling daarvan. Auteur Hanna Klarenbeek beschrijft de mogelijkheden voor vrouwen om in de negentiende eeuw kunstonderwijs te volgen. Daarbij wordt bijzondere aandacht besteed aan de openstelling van de academies van beeldende kunsten voor vrouwelijke leerlingen. Verder wordt de beroepspraktijk van kunstenaressen verkend. De rol van de vrouw in de negentiendeeeuwse maatschappij wordt daarbij afgezet tegen de
Gebonden uitgave | 21 ∑ 26 cm
mogelijkheden die er bestonden om als professio-
288 pagina’s met 180 illustraties in kleur
neel kunstenares actief te zijn. De aanwezigheid van
isbn 978 90 6868 588 6 | nur 646
kunstenaressen op tentoonstellingen, kunstenaars-
Februari 2012
genootschappen en de kunstmarkt komt hierbij aan
€ 29,50
bod. In het slothoofdstuk staat de receptie van kunstenaressen en hun werk in de negentiende-eeuwse kunstkritiek centraal. Penseelprinsessen en broodschilderessen is rijk geïllustreerd en verschaft vele nieuwe inzichten over de positie van Nederlandse kunstenaressen in de negentiende eeuw en brengt vele vergeten talenten
promotie Tentoonstellingen in Museum Paleis Het Loo, Apeldoorn, 18 februari tot en met 27 mei 2012 en De Mesdag Collectie, Den Haag, 30 mei tot en met 28 augustus 2012
onder de aandacht.
kunst 7
A.P. Schotel, Binnenlopende Volendammer botters, 1926, olieverf op doek, 46 ∑ 57 cm (particuliere collectie)
8 kunst
A.P. Schotel 1890-1958 De wereld van het water Carole Denninger-Schreuder Uitgave in samenwerking met de Elisabeth Goedvolk Stichting en het Dordrechts Museum
A.P. SCHOTEL
Voor het eerst wordt een monografie gewijd aan
DE WERELD VA N H E T WAT E R
1 8 9 0 -1 9 5 8
Anthonie Pieter Schotel, een van oorsprong Dordrechtse schilder die zich beperkte tot vrijwel één motief: het water. Daarmee zette hij niet alleen de traditie voort van zijn illustere naamgenoten, de zeeschilders J.C. Schotel (1787-1838) en P.J. Schotel (1808-1865), maar ook van belangrijke binnen- en buitenlandse schilders die in het Dordrecht van de negentiende eeuw hun inspiratie vonden (Jongkind, Turner, Whistler, Witsen). In zijn verschillende woonplaatsen (Dordrecht, Volendam, Vlissingen, Rotterdam en Laren) bestuCAROLE DENNINGER-SCHREUDER
deerde hij het water onder alle weersomstandig heden, met steeds wisselende lichtinval. Verknocht als hij was aan de Zuiderzee met zijn houten plat
Gebonden uitgave | 23 ∑ 28 cm
bodems, woonde hij met zijn vrouw van 1925 tot
192 pagina’s met 175 illustraties in kleur
1927 in een vissershuisje in Volendam.
isbn 978 90 6868 594 7 | nur 642
Door de aanleg van de Afsluitdijk (1932) verdween een groot deel van de machtige houten vissersvloot
Mei 2012 € 29,90 (na de tentoonstelling € 34,90)
en legde hij zich toe op de pleziervaart in Loosdrecht en Muiden. De oorlog vormde in Schotels leven een pijnlijke periode die hij, ook artistiek gezien, maar moeizaam overleefde. Cobra en de abstracte kunst verdrongen zijn in fraaie kleuren op elkaar afgestemde realistische zee- en havengezichten. Over succes had Schotel tijdens zijn leven niet te
Met deze rijk geïllustreerde monografie wordt Anthonie Pieter Schotel, ooit gekenschetst als ‘de Mesdag van de Zuiderzee’, na vijftig jaar opgenomen in de canon van belangrijke Hollandse zeeschilders.
klagen. Hij verkocht zijn schilderijen op tentoonstellingen van de bekende kunstenaarsverenigingen,
promotie
tijdens solo-exposities bij Kunstzaal Hamdorff in
Tentoonstelling Dordrechts Museum, 19 mei
Laren en in de reguliere kunsthandel. Het Zuider-
tot en met 23 september 2012
zeemuseum in Enkhuizen kocht ruimhartig aan. Die collectie Schotels vormt nu een historisch document van de Zuiderzee.
kunst 9
Frits Lugt 1884-1970 – Living for Art A Biography J.F. Heijbroek Uitgave in samenwerking met de Fondation Custodia, Parijs Na de succesvolle lancering najaar 2009 van de biografie van Frits Lugt, het levensverhaal van een gedreven kunstverzamelaar, volgt nu de Engelse editie. Van 1901 tot 1915 was Lugt werkzaam bij een Amsterdams veilingbedrijf dat mede door zijn impulsen tot grote bloei kwam. Vanaf 1915 ging hij voor zichzelf op jacht naar schilderijen, tekeningen, prenten en antiquiteiten. Hij beperkte zich niet tot de grote kunstenaars zoals Rembrandt, Dürer, Rubens, Van Dyck en Watteau, maar slaagde er ook in tal van kunstwerken van kleinere meesters te bemachtigen. Lugt was een amateur die als selfmade kunsthistoricus een aantal standaardwerken naliet, die nog niets aan waarde hebben ingeboet. In 1947 bracht Lugt zijn verzameling onder in een stichting, de Fondation Custodia. Nog geen tien jaar later richtte hij, samen met de Nederlandse staat, het fameuze Institut Neérlandais op waar veel bekende Nederlanders tijdens hun eerste verblijf in Parijs vertoefden. Gebonden uitgave | 16 ∑ 24 cm 480 pagina’s met ruim 200 illustraties in kleur isbn 978 90 6868 592 3 | nur 641 April 2012 € 39,90
de pers over de nederlandse editie: ‘Frits Lugt - Leven voor de kunst is uitstekend gedocumenteerd, vlot geschreven en prachtig vormgegeven’. – Adrienne Quarles van Ufford in Museumtijdschrift ‘Zeer lezenswaardige, gedetailleerde en perfect gedocumenteerde biografie (…). Monument voor een vaderlands stiefkind’. – Sjoerd van Faassen in Den Haag Centraal ‘Voorbeeldig uitgegeven’. – Karel Ankerman in Het Financieele Dagblad
10 kunst
Anton Bruckner Leven en werken Cornelis van Zwol
cornelis van zwol Bij het repertoire van het Koninklijk Concertgebouw-
ANTON BRUCKNER 1824–1896
orkest nemen de symfonieën van Bruckner en
Leven en werken
Mahler van oudsher een centrale plaats in. Terwijl Mahler in 1920 en 1995 met aandachttrekkende festivals werd geëerd, is Bruckner tot nu toe niet op een vergelijkbare wijze gevierd. Het ontbreken van een actuele biografie van de componist heeft daarbij stellig een rol gespeeld. De beknopte biografie in de bekende componistenreeks van Gottmer dateert van 1993 en sindsdien zijn er – niet in Nederland – tientallen publicaties verschenen waarin het ‘Brucknerbeeld’ is geactualiseerd en van tot dan onbekende bijzonderheden en details voorzien. Van groot belang was de oprichting in 1978 van het Anton Bruckner Institut Linz, dat vanaf 1980 jaarlijks Brucknersymposia organiseerde. Auteur Cornelis van Zwol (1935) was sinds de oprichting zeer nauw bij het instituut, dat hem in 2011 tot erelid benoemde, betrokken. Deze omvangrijke geïllustreerde biografie bestaat uit twee delen: op de eigenlijke biografie volgt de bespreking van alle composities van Bruckner – behandeld in de volgorde van de inmiddels voltooide ‘Gesamtausgabe’. Niet alleen worden van de symfo-
Gebonden uitgave | 16,8 ∑ 24 cm 832 pagina’s met 300 illustraties in kleur isbn 978 90 6868 590 9 | nur 661 Mei 2012 € 44,50
nieën alle uitgegeven versies (soms vijf per symfonie) besproken, maar ook de vele tientallen koorwer-
promotie
ken en hun ontstaansgeschiedenis worden belicht.
Het boek wordt gepresenteerd op 16 mei 2012 in het Concertgebouw in Amsterdam na afloop van
Bij het boek wordt een CD geleverd waarop de we-
de uitvoering van de Vijfde symfonie van Bruck-
reldpremière is vastgelegd, die op 20 september 1975
ner door het Koninklijk Concertgebouworkest
door de Münchner Philharmoniker van de oorspron-
onder leiding van Bernard Haitink.
kelijke versie van Bruckners Vierde Symfonie (1874) werd geboden. Deze uitvoering is niet eerder op CD verschenen.
muziek 11
12 geschiedenis
Een buitenplaats voor stad en land Kasteel Groeneveld Janny van der Heijden, Eline Hopperus Buma, Barbara Joustra, Marita Mathijsen, Dik van der Meulen en Heimerick Tromp Uitgave in samenwerking met Kasteel Groeneveld, Baarn Kasteel Groeneveld te Baarn is een van onze mooiste historische buitenplaatsen. Amsterdamse kooplieden
een buitenplaats voor stad en land
en bestuurders gaven het huis in de achttiende en negentiende eeuw zijn indrukwekkende voorkomen.
Kasteel Groeneveld
Zij genoten hier tijdens zomerse maanden samen met familie en vrienden van het buitenleven. Ook nu doen velen dat hier, maar dan het hele jaar rond. In Een buitenplaats voor stad en land. Kasteel Groeneveld wordt de rijke geschiedenis van de buitenplaats cultuur in ons land, en in het bijzonder die van Kasteel Groeneveld, vanuit verschillende invals hoeken beschreven. Historicus Heimerick Tromp komt met talrijke nieuwe details over de bouw geschiedenis van Groeneveld. Hij ontrafelt hierbij als een ware detective wie de opdracht gaf tot de bouw van de twee vleugels aan het corps de logis. Dit was tot op heden onbekend.
THOTH
Culinair journalist Janny van der Heijden beschrijft wie er dineerden en wat ze voorgeschoteld kregen. Marita Mathijsen, kenner van de negentiende-eeuw-
Gebonden uitgave | 17 ∑ 24 cm
se letteren, legt uit waarom onze voorouders tussen
240 pagina’s met 60 illustraties in kleur
1750 en 1900 de natuur emotioneel volkomen anders
isbn 978 90 6868 596 1 | nur 648, 693
zijn gaan beleven.
Mei 2012
Eline Hopperus Buma en Dik van der Meulen laten
€ 24,95
zien hoe Joop en Ali Colson, in de jaren vijftig en zestig de hoofdbewoners van Groeneveld, het kasteel ombouwden tot een vrijplaats voor kunstenaars. De laatste bijdrage is van de hand van kunsthistoricus Barbara Joustra. Zij gaat in op het algemene culturele beleven op de buitenplaatsen en verbindt dit aan kasteel Groeneveld.
geschiedenis 13
1000 jaar Amsterdam Ruimtelijke geschiedenis van een wonderbaarlijke stad
A Millenium of Amsterdam Spatial History of a Marvellous City Fred Feddes Hoe zag het gebied van Amsterdam eruit voor Amsterdam bestond? Waarom lopen de stegen en straten in het centrum en in de Jordaan diagonaal, en in de grachtengordel ertussen niet? Wanneer zijn de Amsterdammers van hun grachten gaan houden? Staat het Centraal Station op de juiste plek? Waardoor kwam de indrukwekkende Amsterdamse planningsmachine rond 1970 tot stilstand, en wat ge-
Ruimtelijke geschiedenis van een wonderbaarlijke stad
beurde daarna? Van wie is Amsterdam, en trouwens, hoe groot is Amsterdam? Deze vragen, en nog veel meer, komen aan de orde in dit trefzeker geïllustreerde boek over duizend jaar ruimtelijke geschiedenis van Amsterdam. Auteur Fred Feddes rijgt een snoer van veertig verhalen over het oorspronkelijke landschap, de ontginning, de veranderlijke relatie tussen water en land, en de nog altijd voortdurende geschiedenis van het bouwen en
Fred Feddes
verbouwen aan de stad. Vanaf de Dam waaiert het boek uit door de stad en het ommeland, en door de tijd vanaf het jaar 1000 tot nu, langs de hoogtepun-
Paperback | 17 ∑ 24 cm
ten van de geschiedenis en ook over intrigerende
368 pagina’s met 225 illustraties in kleur
zijpaden, om te eindigen met een welverdiend dagje
Nederlandse editie
naar het strand van IJburg.
isbn 978 90 6868 530 5 | nur 693
1000 jaar Amsterdam is een onmisbaar en prikke-
Maart 2012
lend standaardwerk over de fascinerende ruimtelijke
€ 29,90
geschiedenis van een wonderbaarlijke stad.
Engelse editie isbn 978 90 6868 595 4 | nur 693
Deze uitgave wordt mede mogelijk gemaakt door
Maart 2012
een bijdrage van het Stimuleringsfonds voor
€ 29,90
Architectuur.
geschiedenis 15
SAMEN! Passende huisvesting voor passend onderwijs Teksten Johanna Forster, Angelika Fuchs, Bert Groeneweg, Rhea Harbers, Willy van der Schuit, Rosita Steltenpool Eindredactie Angelika Fuchs Fotografie Susan Schuls Paperback met flappen 23,5 ∑ 21,5 cm, oblong 168 pagina’s met 100 illustraties in kleur isbn 978 90 6868 587 9 | nur 648 Maart 2012 € 24,50
samen! passende huisvesting voor passend onderwijs
Deze uitgave wordt mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het Stimuleringsfonds voor Architectuur.
De Wet Passend Onderwijs is de meest recente stap
onderwijs het beste faciliteren en een veilige en func-
in een reeks van ontwikkelingen in het onderwijs-
tionele omgeving bieden voor alle leerlingen?
veld. Deze wet zal in augustus 2012 in werking tre-
SAMEN! – Passende huisvesting voor passend onderwijs
den en verplicht scholen om een passend leerarran-
belicht de resultaten van een gelijknamig onderzoek
gement voor iedere leerling aan te bieden, ongeacht
over de samenhang tussen onderwijs en huisvesting
zijn beperkingen of mogelijkheden. De wet grijpt
en laat zien hoe ontwerpers deze samenhang kunnen
terug op de verklaring van de UNESCO in 1994 in
optimaliseren. Daarnaast is een drietal essays opge-
Salamanca waarin voor kinderen met een beperking
nomen onder meer over hoe in andere landen kinde-
het recht op onderwijs in een nabije, reguliere
ren met een beperking op school integreren en over
school, wordt vastgelegd.
hoe in Nederland enkele scholen al op de nieuwe wet
De nieuwe wetgeving zal ongetwijfeld leiden tot
zijn vooruitgelopen. De Duitse hoogleraar Johanna
een grotere verscheidenheid aan leerlingen op regu-
Forster schrijft een cultuur-antropologische beschou-
liere scholen en meer van de leerkrachten eisen.
wing over het verband tussen kennisoverdracht en
Maar welke eisen worden aan de huisvesting van de
fysieke ruimte. Ten slotte is een uitvoerig beeldessay
school gesteld? Hoe kan de school het veranderende
opgenomen van de fotografe Susan Schuls.
16 architectuur
De Hollandse Metropool The Dutch Metropolis Maurits de Hoog Uitgave in samenwerking met de Technische Universiteit Delft
Gebonden uitgave | 26,5 ∑ 24 cm 208 pagina’s met 300 kleurillustraties
de hollandse metropool Maurits de Hoog
Nederlandse editie isbn 978 90 6868 589 3 | nur 648 Juni 2012 € 34,50 Engelse editie isbn 978 90 6868 599 2 | nur 648 Juni 2012 € 34,50
Deze uitgave wordt mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het Stimuleringsfonds voor Architectuur.
Wat maakt een grote stad tot een metropool: een
kwaliteit van de metropool is het echter minstens zo
sublieme ligging, aan en af rijdende metro’s, een
belangrijk om te investeren in zakencentra, musea,
inspirerende geschiedenis, een concentratie van
metropolitane parken, campussen, cultuurclusters,
hoofdkantoren, een veelkleurige bevolking, een op-
badplaatsen, uitgaanscentra en winkelgebieden; in
windend nachtleven? Metropolen trekken vooral veel
plekken waar mensen elkaar kunnen ontmoeten.
bezoekers: zakelijke bezoekers, binnen- en buiten-
De TU Delft, de gemeente Amsterdam en de
landse toeristen, congresgangers, vluchtelingen,
Vereniging Deltametropool deden in de afgelopen
expats en regiobewoners die komen winkelen, een
jaren onderzoek naar dit fenomeen, samen met al-
film pakken, uit eten gaan of dat allemaal combine-
lerlei partners. De Hollandse Metropool doet verslag
ren. Aantrekkelijke faciliteiten voor interactie, voor
van dit onderzoek en is een pleidooi voor een brede
ontmoeting en voor uitwisseling van goederen en
kwaliteitsimpuls. Allerlei lopende projecten in en
informatie zijn hiervoor cruciaal.
rond de grote steden worden geanalyseerd en ver
In onze verstedelijkte delta is in de afgelopen de-
geleken met internationale voorbeelden. Nieuwe
cennia vooral geïnvesteerd in logistieke interactie, in
perspectieven voor de ontwikkeling van toeristische
havens, stations, vliegvelden en veilingen. Voor de
en kennisclusters worden ontwerpend verkend.
architectuur 17
En tot slot: het meest doeltreffende boek van 2012 voor op de bank bij de buis‌
18 sport
EK VOETBAL 2012 Toernooigids Keir Radnedge Met grote spanning wordt uitgekeken naar de veertiende editie van het UEFA Europees Kampioenschap Voetbal in Polen en Oekraïne, waar zestien landenploegen zullen strijden om de meest prestigieuze internationale prijs in het Europese voetbal. In deze handzame gids komt elk aspect van het toernooi aan bod:
EKVoetbal 2012 Keir Radnedge
Toernooigids
spelersprofielen • teamanalyses • toernooischema • gaststeden en stadions ek-geschiedenis • uitgebreide statistieken • prachtige actiefoto’s
• een beschrijving van de gebruikte stadions; • een overzicht van de kwalificatieroute van elk van de 16 teams; • analyses van de sterke en zwakke punten van elke ploeg; • volledige profielen van de sterspelers; • de geschiedenis van het evenement die fantastische momenten uit het EK-verleden doet herleven; • speelschema van het toernooi, dat kan worden bijgehouden naarmate de wedstrijden vorderen. EK Voetbal 2012 is een boek voor voetbalsupporters
Paperback | 18,9 ∑ 24,6 cm
van alle leeftijden, staat boordevol feiten en statistie-
128 pagina’s met 150 illustraties in kleur
ken en bevat prachtige foto’s. De uitgave vormt de
isbn 978 90 6868 600 5 | nur 482
optimale voorbereiding op het toernooi en is hét boek
April 2012
voor op de bank bij de buis.
€ 12,50
Keir Radnedge is een veel bejubelde sportjournalist en heeft talrijke toernooigidsen geschreven voor vorige WK’s en EK’s.
promotie EK Voetbal Polen en Oekraïne, 8 juni - 1 juli 2012
sport 19
Welkom in Polen–Oekraïne
De stadions De veertiende editie van het EK voetbal 2012 zal in acht stadions worden afgewerkt, vier in Polen en vier in Oekraïne. Zes stadions zijn speciaal voor het toernooi gebouwd (drie ervan vallen in de hoogste UEFA-categorie). De twee bestaande stadions zijn grondig gerenoveerd. De finale zal op 1 juli worden gespeeld in het Olympisch Stadion in Kiev.
PoLEn
GDAnSK Stadion: PGE Arena Gdansk Capaciteit (voor EK 2012): 40,000 Thuisclub: KS Lechia Gdansk Wedstrijden: (4) Groep C 10-06-12, 14-06-12, 18-06-12; kwartfinale 22-06-12 Dit fonkelnieuwe stadion ligt in de wijk Letnica, vlak aan zee. Het exterieur lijkt op barnsteen, dat al eeuwenlang op de Baltische kust wordt gevonden. Gdansk, de belangrijkste zeehaven van Polen, is meer dan duizend jaar oud. In de jaren tachtig was het de thuisbasis van de vakbond Solidariteit, geleid door Lech Walesa (een voormalige elektriciën die in 1983 de Nobelprijs voor de vrede heeft ontvangen). De vakbond speelde een belangrijke rol bij de val van het communistisch regime van de SovjetUnie.
KIEV Stadion: Olympisch Stadion Capaciteit (voor EK 2012): 60.000 Thuisclub: Oekraïense nationale elftal Wedstrijden: (5) Groep D 11-06-12, 15-06-12, 19-06-12; kwartfinale 24-06-12; finale 01-07-12
DonETSK Stadion: Donbass Arena Capaciteit (voor EK 2012): 50.000 Thuisclub: FC Shakhtar Donetsk Wedstrijden: (5) Groep D 11-06-12, 15-06-12, 19-06-12; kwartfinale 23-06-12; halve finale 27-06-12
Het Olympisch Stadion, gelegen tegen de Tsjerepanov heuvel in het centrum van de hoofdstad van Oekraïne, is in 1923 geopend maar dikwijls gerenoveerd. Het is het grootste stadion van het EK 2012. Het stadion was de thuishaven van Dynamo Kiev, dat dertien keer Oekraïens landskampioen was (en dertien keer SovjetRussisch landskampioen). In 1975 won Dynamo Kiev als eerste club uit de oude SovjetUnie een belangrijke Europese beker: de Europacup voor bekerwinnaars. Momenteel is het stadion de thuishaven voor het Oekraïense nationale elftal, hoewel Dynamo Kiev er nog steeds zijn belangrijke Europese wedstrijden speelt.
De Donbas Arena, geopend in augustus 2009, is de thuishaven van Sjachtar Donetsk (de laatste winnaars van de UEFAcup in 2009) en werd gefinancierd door de rijke clubeigenaar Rinat Achmetov. Het stadion heeft infraroodverwarming en een buitenkant die ’s avonds oplicht. Het ligt in het centrum van de stad. Donetsk, het hart van de bloeiende Oekraïense mijnbouw, werd pas in 1869 gesticht, maar heeft inmiddels 1,1 miljoen inwoners. Ooit was de stad verdeeld in een industriewijk in het noorden en woonwijken in het zuiden. Nu heeft het een overzichtelijk dambordpatroon in Sovjetstijl.
GDAnSK
CHARKoV Stadion: Metalist Stadium Capaciteit (voor EK 2012): 30.000 Thuisclub: FC Metalist Kharkiv Wedstrijden: (3) Groep B 09-06-12, 13-06-12, 17-06-12 Metalist Stadion werd in 1926 gebouwd, maar heeft in de loop der jaren de nodige facelifts ondergaan. Het stadion heeft de bijnaam ‘Spinnenarena’, vanwege de pijlers op het dak. Het is de thuishaven van Metalist Charkov, dat in 1988 de Russische beker heeft gewonnen. Charkov ligt aan de samenvloeiing van de rivieren de Udi, de Charkov en de Lopan en bezit een van de grootste pleinen ter wereld, het Plosjtsja Svobodi. Het geldt als de hoofdstad van het agrarische noordoosten van Oekraïne en heeft maar liefst veertig Olympische kampioenen voortgebracht.
PoznAn WARSCHAU
PoznAn Stadion: Stadion Miejski Capaciteit (voor EK 2012): 40.000 Thuisclub: KKS Lech Poznan Wedstrijden: (3) Groep C 10-06-12, 14-06-12, 18-06-12
WRoCLAW
Stadion Miejski ligt vlak bij het vliegveld van Poznan. Het werd geopend in 1980 en geldt als het sfeervolste stadion van Polen. Deze thuishaven van vijfvoudig Pools landskampioen Lech Poznan is in 2003 gerenoveerd. Poznan, de vijfde stad van Polen, is ontstaan in de negende eeuw na Chr. Begonnen als nederzetting op een eiland in de rivier de Warta, breidde de stad zich later uit op het vasteland. Het raadhuis, het prachtige Stary Rynek (oorspronkelijk gebouwd in 1253), is de grote toeristische attractie.
WARSCHAU Stadion: Nationaal Stadion Capaciteit (voor EK 2012): 50.000 Thuisclub: Poolse nationale elftal Wedstrijden: (5) Groep A 08-06-12, 12-06-12, 16-06-12; kwartfinale 21-06-12; halve finale 28-06-12 De bouw van het Nationaal Stadion begon in 2008 op de plek van het oude stadion Dziesieciolecia uit 1955. Dit oude stadion was gebouwd met puin dat was achterbleven nadat Warschau in de Tweede Wereldoorlog grotendeels verwoest was. De buitenkant lijkt op een wapperende Poolse vlag; na het toernooi zal het stadion dienen als thuisbasis voor het Poolse elftal.
KIEV KHARKIV
LVIV
WRoCLAW Stadion: Municipal Stadium Capaciteit (voor EK 2012): 40.000 Thuisclub: WKS Slask Wroclaw Wedstrijden: (3) Groep A 08-06-12, 12-06-12, 16-06-12
LVIV Stadion: Nieuwe Lviv Stadion Capaciteit (voor EK 2012): 30.000 Thuisclub: FC Karpaty Lviv Wedstrijden: (3) Groep B 09-06-12, 13-06-12, 17-06-12
De bouw van het opmerkelijke Municipal Stadium – ontworpen in de vorm van een lampion met een bekleding van transparant fiberglas, zodat het naar believen in verschillende kleuren kan worden verlicht – begon in 2008. Wroclaw, de vierde stad van Polen, is gebouwd op twaalf eilanden in de rivier de Oder en telt maar liefst 112 bruggen. De befaamde Spaanse kunstenaar Pablo Picasso beweerde dat de wederopbouw van het in de Tweede Wereldoorlog vrijwel volledig verwoeste Wroclaw een inspiratiebron voor hem was. De architectuur van de stad toont gotische, Boheemse, Duitse en Oostenrijkse invloeden, waardoor het een aantrekkelijke trekpleister is.
De bouw van dit nieuwe stadion begon in februari 2009. Het is de thuishaven van Karpaty Lviv (Russisch bekerwinnaar in 1969). Het schilderachtige Lviv, het ‘Florence van het Oosten’, ligt slechts zeventig kilometer van de Poolse grens en is een broeikas van Oekraïense cultuur, met een gevestigde koffiehuiscultuur (vergelijkbaar met die in Oostenrijk en Hongarije) en een prachtig marktplein (het Plosjtsja Rynok) met grote zestiendeeeuwse gebouwen. Lviv is in 1258 gesticht als een fort op een heuvel; het historische stadscentrum staat op de werelderfgoedlijst van UNESCO.
14
DonETSK
oEKRAïnE
15
Euro 2012_spreads versie 5.indd 14-15
22-11-11 10:43
Rechts: Het Olympisch Stadion in Kiev ziet er anders uit dan het stadion waar tijdens de Olympische Spelen van 1980 wedstrijden werden gespeeld (toen er 100.000 supporters in werden gepropt). Nu kunnen er 60.000 supporters op 1 juli vrij comfortabel de finale van het EK 2012 bekijken. Onder: Het Metalist Stadion in Charkov is het enige stadion buiten Kiev waar een Oekraïense bekerfinale is gespeeld. Geheel onder links: De ultramoderne Donbas Arena in Donetsk past bij deze snelgroeiende afwisselende stad. Geheel onder rechts: Het Nieuwe Lviv stadion zal niet detoneren bij de architectuur van ‘Het Florence van het Oosten’.
Boven: De meeste toeschouwers in de PGE Arena Gdansk zijn beschut tegen de elementen; door het gat in het dak dringt natuurlijk licht tot het veld door en kan het gras ademen. Links: Bijna achttien maanden voor het begin van het EK 2012 was de bouw van het Municipal Stadium van Wroclaw ver gevorderd.
Boven: Er hangt altijd een opwindende sfeer in het Stadion Miejski in Poznan, zowel bij wedstrijden van Lech Poznan als die van het nationale elftal. Links:: Het Nationaal Stadion van Warschau in de Poolse nationale kleuren wit en rood; het ziet er fantastisch uit.
Euro 2012_spreads versie 5.indd 16-17
20 sport
22-11-11 10:44
De elftallen
Spanje
Spanje Spanje stelde dikwijls teleur op internationale toernooien, maar met de eindzege op het EK 2008 won het land na 44 jaar eindelijk weer eens een grote prijs. Met de WK-winst in 2010 bevestigde Spanje zijn status als de beste ploeg ter wereld. Spanje is op het EK 2012 de te kloppen ploeg. Aangezien Spanje bij zijn eerste EK-deelname in 1964 het toernooi ook won en met Barcelona en Real Madrid twee voetbalgrootmachten in huis heeft, is het niet vreemd dat het gebrek aan internationaal succes van het Spaanse elftal onderwerp van veel voetbalgesprekken is geweest. Er doemde een patroon op: Spanje begon altijd als een van de favorieten aan de lange weg naar een groot toernooi, maar slaagde er soms niet eens in zich te kwalificeren (zoals voor de WK’s van 1970 en 1974 en de EK’s van 1968, 1972, 1976 en 1992). Op één of twee uitzonderingen na (zoals op het EK 1984 waar het tweede werd) stelde de ploeg teleur. Toen Spanje op het EK 2004 de groepsfase niet overleefde en er op het WK 2006 in de tweede ronde uitvloog, begon het etiket van onderpresteerders op de schouders van de natie te drukken. De ploeg deed zijn bijnaam, La Furia Rioja (De rode furie), geen eer aan.
COACh: Vicente del BoSque Na een eminente carrière als verdediger (met 312 wedstrijden voor Real Madrid en 18 interlands voor Spanje) begon Vicente del Bosque zijn trainersloopbaan in 1987 bij Real Madrid B, gevolgd door drie afzonderlijke aanstellingen bij het A-team van Real Madrid (de laatste eindigde op schokkende wijze in 2003, een dag nadat de club zijn 29ste landstitel had behaald). Na een korte periode als trainer van het Turkse Besiktas in 2004-2005 nam hij in 2008 het Spaanse nationale elftal onder zijn hoede als opvolger van EK 2008-winnaar Luis Aragones. Hij werd een nationale held toen hij Spanje in ZuidAfrika in 2010 naar zijn eerste wereldkampioenschap leidde.
Maar in de aanloop naar het EK 2008 was er alle reden tot hoop voor Spanje. De kwalificatie was niet bepaald vlotjes verlopen – Spanje was groepswinnaar maar had twee verrassende uitnederlagen geleden tegen Zweden (2-0) en Noord-Ierland (3-2) – maar het elftal was opwindend: Iker Casillas en Carlos Puyol waren gevestigde sterren, Xavi en Andres Iniesta vormden een internationaal geprezen middenveld en David Villa, David Silva en Fernando Torres waren dodelijke aanvallers. Onder coach Luis Aragones zette Spanje via een hattrick van Villa en een laat doelpunt van Cesc Fabregas eerst Rusland eenvoudig met 4-1 opzij en versloegen daarna Zweden (2-1) en Griekenland (2-1). Nadat de Spanjaarden Italië in de kwartfinales pas na strafschoppen hadden uitgeschakeld, bliezen ze in de halve finale opnieuw Rusland met 3-0 van de mat (Xavi, Dani Guiza en Silva scoorden). In de finale in Wenen versloegen ze Duitsland door een doelpunt in de eerste helft van Torres. Aragones gaf na het toernooi het stokje over aan Vicente del Bosque, die al even succesvol bleek. Spanje begon zijn kwalificatiereeks voor het WK 2010 met zes overwinningen, vestigde vervolgens een wereldrecord met vijftien zeges achter elkaar en evenaarde het Braziliaanse record voor de meeste ongeslagen interlands op rij (35) voordat ze in de halve finale van de Confederations Cup 2009 door de Verenigde Staten werden verrast (2-0); het was de eerste Spaanse nederlaag sinds 2006. Niettemin gingen ze als de topfavoriet naar het WK 2010. Ondanks de verloren openingswedstrijd tegen Zwitserland (1-0) werd Spanje na zeges op Honduras (2-0) en Chili (2-1) eerste in zijn groep. Een doelpunt van Villa in de 63ste minuut voerde Spanje in de tweede ronde langs Portugal (1-0) en hoewel het de kwartfinale tegen Paraguay domineerde, kon het pas in de 83ste minuut de 1-0 overwinning veilig stellen. Via een overwinning op Duitsland (1-0) bereikte Spanje de finale. In een hard duel tegen Nederland zorgde Iniesta vier minuten voor het einde van de verlenging voor de vierde 1-0 zege op rij. Spanje, de beste ploeg van het WK, was wereldkampioen. Na een overtuigende kwalificatie gaat Spanje naar Polen en Oekraïne om de Henri Delauny-trofee en de eerste plek op de wereldranglijst van de FIFA te verdedigen. Alleen een geweldige prestatie van een andere ploeg zal Spanje ervan weerhouden het eerste land te zijn dat zijn EK-titel prolongeert.
STERSPELER: XaVi Hernandez Positie: middenvelder Club: Barcelona Age: 31 Geb.: 25 januari 1980, Terrassa, Spanje Interlands: 101 Debuut: 115 november 2000 (tegen Nederland) Xavi is een alom bewonderde middenvelder en een van de meest gelauwerde voetballers in de geschiedenis. Hij begon zijn carrière als 11-jarige op de befaamde La Masia-academie van Barcelona. Hij maakte zijn debuut als senior in augustus 1998 (en scoorde daarbij een doelpunt), vervulde een hoofdrol in Spanjes zege op het WK Onder 20 een jaar later en speelde in november 2000 zijn eerste A-interland (2-1 nederlaag tegen Nederland). Sindsdien was hij bij zijn club en bij het nationale elftal altijd van de partij. Vanwege zijn sleutelrol in de Spaanse ploeg die het EK 2008 en het WK 2010 won, is Xavi drie seizoenen op rij (2008, 2009, 2010) opgenomen in het FIFAteam van het jaar. In 2010 werd hij verkozen tot wereldvoetballer van het jaar.
Spanje: IN EEN OOGOPSLAG Positie wereldranglijst FIFA: 1 Beste prestatie EK: winnaar 1964, 2008 Vorm sinds het laatste toernooi Gespeeld: 44 Gewonnen: 39 Verloren: 4 Gelijkspel: 1 Doelpunten voor: 108 Doelpunten tegen: 31 Doelpunten voor per wedstrijd: 2.45 Doelpunten tegen per wedstrijd: 0.70 Grootste zege: 6-0 tegen Azerbeidzjan (09-06-2009, Bakoe); tegen Polen (08-06-2010, Murcia) Grootste nederlaag: 0-4 tegen Portugal (17-11-2010, Lissabon)
Boven: het Spaanse elftal voor de EK-kwalificatiewedstrijd tegen Tsjechië in maart 2011.
50
51
Euro 2012_spreads versie 6.indd 50-51
25-11-11 11:32
Geschiedenis van het ueFa europees kampioenschap
euro 2000 leek Italië op een overwinning af te stevenen. Maar in de derde minuut van de blessuretijd kreeg Sylvain Wiltord een kans in de zestien en scoorde met een laag schot in de hoek. Frankrijk begon de verlenging aanvallend, met een goede kans voor Henry in de 93ste minuut. Tien minuten later stoomde Zidane op over links en legde terug op David Trezeguet, die de bal in het dak van het doel joeg. Frankrijk won en was daarmee de eerste wereldkampioen die ook Europees kampioen werd (West-Duitsland was in 1974 wereldkampioen geworden na de EK-zege in 1972). Italië bleef met lege handen achter.
eK 2000 Het elfde EK voetbal kende een primeur: het toernooi had twee gastlanden, België en Nederland. Wereldkampioen Frankrijk won dit boeiende, kwalitatief hoogstaande toernooi en mocht voor de tweede keer de trofee omhoogtillen na een enerverende finale tegen Italië, die met een golden goal werd beslist. De groepsfase kende veel verrassingen. In de openingswedstrijden van groep A hield Roemenië de regerend kampioen Duitsland op 1-1, terwijl Engeland tegen Portugal een voorsprong van 2-0 verspeelde en met 3-2 verloor. Portugal gaf zijn flitsstart een vervolg met een zege op Roemenië: 1-0 in blessuretijd. Engeland versloeg Duitsland in een hard duel (1-0) en moest in de laatste groepswedstrijd Roemenië kloppen om de volgende ronde te bereiken. Bij rust zag het er goed uit voor Engeland, dat met 2-1 leidde, maar Dorinel Munteanu maakte in de 48ste minuut gelijk; na een onhandige overtreding van Phil Neville op Viorel Moldovan bezegelde Ioan Ganea in de 89ste minuut met een penalty het lot van de Drie Leeuwen. Ook Duitsland moest vroegtijdig naar huis na een 3-0 nederlaag tegen Portugal en een hattrick van Sérgio Conceição. Italië was heer en meester in groep B met overwinningen op Turkije (2-1), België (2-0) en Zweden (2-1, dankzij de winnende treffer van Alessandro del Piero in de 88ste minuut). Turkije won de strijd om de tweede plaats. Het herstelde zich van de nederlaag tegen de Azzurri door Zweden op 0-0 te houden en gastland België met een 2-0 zege uit het toernooi te wippen. De strijd in groep C kende een zenuwslopend verloop. Spanje verloor in de openingswedstrijd met 1-0 van Noorwegen, maar een 2-1 zege op Slovenië gaf nieuwe hoop. Na negentig minuten in de slotwedstrijd tegen Joegoslavië leek alle hoop weer verloren: Spanje stond met 3-2 achter en leek uitgeschakeld. Maar in de vierde en zesde minuut van de blessuretijd scoorden Gaizka Mendieta en Alfonso, waardoor Spanje won en groepswinnaar werd. Joegoslavië werd tweede doordat Noorwegen niet verder kwam dan een saaie 0-0 tegen Slovenië. Groep D was minder dramatisch. Nederland en Frankrijk gingen probleemloos door naar de knockoutfase, hoewel Oranje een psychologische tik uitdeelde door in de slotwedstrijd wereldkampioen Frankrijk met 3-2 te verslaan.
KnocKout drama Het indrukwekkende Portugal boekte in de eerste kwartfinale een efficiënte 2-0 zege op Turkije en in 102
Euro 2012_spreads versie 5.indd 102-103
de tweede kwartfinale won Italië gemakkelijk van Roemenië: ook 2-0. Het dynamiet werd bewaard voor de derde kwartfinale, waarin Nederland de verbijsterde Joegoslaven met 6-1 verpletterde. Ook Frankrijk ging door naar de laatste vier na een 2-1 zege op Spanje, met een beslissende goal van Youri Djorkaeff vlak voor rust.
Resultaten eK 2000
Speler van het toernooi: Zinedine Zidane Zinedine Zidane geldt als een van de grootste spelers aller tijden. Hij debuteerde als zeventien jarige bij Cannes op 18 mei 1989, vertrok tijdens het seizoen 19921993 naar Girondins de Bordeaux en maakte op 17 augustus 1994 een sensationeel debuut voor Frankrijk toen hij in de tweede helft inviel tegen Tsjechië en met twee doelpunten een 22 gelijkspel redde. Een dure transfer naar de Italiaanse topclub Juventus bevestigde zijn status als topvoetballer en hij werd een beroemdheid toen hij tweemaal scoorde in de met 30 gewonnen WKfinale tegen Brazilië in 1998. Hij was ook de inspirerende kracht achter Frankrijk op het EK 2000; hij scoorde twee doelpunten in het toernooi (waaronder de beslissende strafschop in de halve finale tegen Portugal).
Boven: Zinedine Zidane sprint langs pep Guardiola van Spanje.
Boven: patrick Kluivert was topscorer, mede dankzij een hattrick in de verpletterende 6-1 overwinning op Joegoslavië.
De twee halve finales liepen over van dramatiek. In de eerste schoot Nuno Gomes Portugal in de 19de minuut op voorsprong, maar vlak na rust maakte Thierry Henry gelijk. De wedstrijd leek uit te draaien op strafschoppen, maar Zidane scoorde in de 117de minuut uit een penalty een controversiële golden goal en schoot Frankrijk naar de finale. Ook de tweede halve finale tussen Nederland en Italië kende een strafschoppendrama. De thuisploeg kreeg een strafschop in de 34ste minuut, maar miste; in de 62ste minuut kreeg Oranje opnieuw een kans vanaf elf meter ... maar miste opnieuw. De wedstrijd eindigde in 0-0 na verlenging, waarna de Azzurri de strafschoppenserie met 3-1 wonnen.
Golden Goal voor FranKrijK Italië domineerde de eerste twintig minuten van de finale, maar trok zich daarna steeds meer terug. Frankrijk kreeg de beste kans, maar Francesco Toldo voorkwam met een fantastische redding een treffer van Djorkaeff. De Azzurri namen in de tweede helft opnieuw het initiatief en kwamen in de 55ste minuut op voorsprong na een verbluffende aanval. Met een listig hakje zette Francesco Totti Gianluca Pessotto vrij op rechts; zijn voorzet bereikte Marco Delvecchio in de zestien en de spits van Roma scoorde van dichtbij met een volley. De Italianen hadden hun voorsprong moeten verdubbelen, maar Del Pierro verprutste een gouden kans. En hoewel Frankrijk zich herpakte, hield Toldo stand onder de lat en
Groep a team PortuGal roemeniË engeland duitsland
Gs 3 3 3 3
W 3 1 1 0
G 0 1 0 1
v Dv Dt Ds 0 7 2 5 1 4 4 0 2 5 6 –1 2 1 5 –4
pt 9 4 3 1
Groep B team italiË turKije België Zweden
Gs 3 3 3 3
W 3 1 1 0
G 0 1 0 1
v Dv Dt Ds 0 6 2 4 1 3 2 1 2 2 5 –3 2 2 4 –2
pt 9 4 3 1
Groep C team SPanje joeGoSlaviË noorwegen Slovenia
Gs 3 3 3 3
W 2 1 1 0
G 0 1 1 2
v Dv Dt Ds 1 6 5 1 1 7 7 0 1 1 1 0 1 4 5 –1
pt 6 4 4 2
Groep d team nederland FranKrijK tsjechië denemarken
Gs 3 3 3 3
W 3 2 1 0
G 0 0 0 0
v Dv Dt Ds pt 0 7 2 5 9 1 7 4 3 6 2 3 3 0 3 3 0 8 –8 0
Kwartfinale PortuGal italiË nederland FranKrijK Halve finale FranKrijK (a.e.t) italiË
Finale FranKrijK (na verl.)
2–0 2–0 6–1 2–1
TURKIJE ROEMENIË Yugoslavia Spanje
2–1
Spanje
0–0 (Italië w.n.s. 3-1)
2–1
Netherlands
ITALIË
103
22-11-11 10:48
sport 21
gepubliceerde titels
fonds kunst en fotografie (selectie)
Rembrandt Etchings from the Frits Lugt Collection Erik Hinterding 2 delen in cassette | 18,2 ∑ 25,5 cm 1.024 p. | 500 ill. (grotendeels kleur) isbn 978 90 6868 417 9 | € 95,00
Rembrandt and his Circle – Drawings in the Frits Lugt Collection Peter Schatborn 2 delen in cassette | 18,2 ∑ 25,5 cm 688 p. | 325 ill. (grotendeels kleur) isbn 978 90 6868 522 0 | € 75,00
Willem Witsen 1860-1923. Schilderijen, tekeningen, prenten, foto’s J.F. Heijbroek e.a. Gebonden uitgave | 24 ×29 cm 288 p. | 450 kleurill. isbn 978 90 6868 330 1 | € 34,90
Frits Lugt 1884-1970 – Leven voor de kunst J.F. Heijbroek Gebonden uitgave | 16 ∑ 24 cm 480 p. | 300 kleurill. isbn 978 90 6868 551 0 | € 39,90
De Kunstpaus – H.P. Bremmer 1871-1956 Hildelies Balk Gebonden uitgave | 17 ∑ 24 cm 556 p. | 150 ill. (kleur en zw/w) isbn 978 90 6868 413 1 | € 39,90
Ludo Pieters 1921-2008 – Rode havenbaron, mecenas en vriend van Gerard Reve Wil Heezen en Paul van de Laar Paperback met flappen | 17 ∑ 22 cm 256 p. | 100 kleurill. isbn 978 90 6868 565 7 | € 27,50
Het oude en het nieuwe bouwen – Amsterdam, de markt en de woningbouw Jaap Evert Abrahamse Jan Sluijters 1881 -1957| Rogier Noyon Gebonden 26,5 × 23,5 cm Jacqueline uitgave de Raad| e.a. 176 p. | 150 uitgave ill. (kleur| 23 en∑zw/w) Gebonden 28 cm isbn 90kleurill. 6868 469 8 | € 27,50 176 p.978 | 150
Het beste verbeterboek – Architectuurherstel als cultureel ambacht Marloes Haaren | Marinus Bram vanvan Velde 1895-1981 – De Oostenbrink kracht van kleur Gebonden Erik Slagteruitgave | 23,5 × 27 cm 144 p. | 110uitgave ill. (grotendeels Gebonden | 24 ∑ 29 kleur) cm isbnp.978 6868 463 6 | € 29,90 192 | 11590kleurill.
Onzichtbaar Amsterdam – De ingenieurs van de stad Jaap Huisman | Luuk Kramer Gebonden uitgave |1918-2006 24,5 × 30,5 cm Nicolaas Wijnberg 224 p. | 225 kleurill.Marijn Schapelhouman e.a Heleen Janssens, isbn 978 90uitgave 6868 461 € 34,90 Gebonden | 242∑| 29 cm
isbn 978 90 6868 583 1 | € 29,90
isbn 978 90 6868 411 7 | € 34,90
22 gepubliceerde titels
304 p. | 300 kleurill. isbn 978 90 6868 426 1 | € 44,90
gepubliceerde titels
fonds kunst en design (selectie)
De kunst van de 20ste eeuw Paperback | 12,3 ∑ 16,3 cm 520 p. | 500 kleurill. isbn 978 90 6868 470 4 | € 7,50
Heiligen – 365 dagen kunst en geloof Rosa Giorgi Gebonden uitgave | 11,4 ∑ 15,4 cm 780 p. | 380 kleurill. isbn 90 6868 556 5 | € 15,90
De Bijbel – De verhalen in beeld Martina Degl’Innocenti en Stella Marinone Gebonden uitgave | 11,4 ∑ 15,4 cm 608 p. | 390 kleurill. isbn 978 90 6868 569 5 | € 15,90
Rietveld meubels om zelf te maken Johannes Niemeijer | Peter Drijver Paperback | 20 ∑ 24,5 cm 128 p. | 200 ill. (kleur en zw/w) isbn 978 90 6868 280 9 | € 22,50
George Harrison – Living in the Material World Olivia Harrison Gebonden uitgave | 24,1 ∑ 27,3 cm 400 p. | 250 kleurill. isbn 978 90 6868 584 8 | € 39,90
Magnum Contactafdrukken Kristen Lubben Gebonden uitgave | 28 ∑ 34,2 cm 508 p. | 450 ill. (kleur en zw/w) isbn 978 90 77699 12 6 | € 95,00
FOTO:BOX Roberto Koch Boxuitgave met magnetische flappen | 17 ∑ 22 cm 512 p. | 250 kleurill. isbn 978 90 77699 09 6 | € 29,90
FASHION:BOX Antonio Mancinelli Boxuitgave met magnetische flappen | 17 ∑ 22 cm 480 p. | 438 kleurill. isbn 978 90 77699 10 2 | € 29,90
MUSIC:BOX Gino Castaldo Boxuitgave met magnetische flappen | 17 ∑ 22 cm 480 p. | 450 kleurill. isbn 978 90 77699 11 9 | € 29,90
gepubliceerde titels 23
gepubliceerde titels
fonds architectuur (selectie)
Architectuur en Landschap. Het ontwerpexperiment van de klassieke Europese tuinen en landschappen Clemens Steenbergen | Wouter Reh Paperback | 24 ∑ 29 cm 400 p. | 800 ill. (kleur en zw/w) isbn 978 90 6868 351 6 | € 49,90
Ontwerpen met landschap – De tekening als vorm van onderzoek Clemens Steenbergen Gebonden uitgave | 20 ∑ 20 cm 432 p. | 400 illustraties (grotendeels in kleur) isbn 978 90 6868 488 9 | € 39,90
De polderatlas van Nederland – Pantheon der Lage Landen C.Steenbergen | W.Reh | S.Nijhuis | M.Pouderoijen Gebonden uitgave in cassette | 25 ∑ 34,5 cm 640 p. | 300 kleurill. isbn 978 90 6868 509 1 | € 99,50
Palladio, de Villa en het Landschap Gerrit Smienk | Johannes Niemeijer Gebonden uitgave | 24 ∑ 29 cm 160 p. | 375 kleurill. isbn 978 90 6868 560 2 | € 39,90
C.B. van der Tak – stadsarchitect tussen modernisme en traditie 1929-1945 Anton Groot | Max Cramer Gebonden uitgave | 21 ∑ 26 cm 364 p. | 500 kleurill. isbn 978 90 6868 449 0 | € 44,90
G.J. de Jongh – Havenbouwer en stadsontwikkelaar in Rotterdam Len de Klerk | Paul van de Laar | Herman Moscoviter Gebonden uitgave | 24 ∑ 29 cm 192 p. | 175 kleurill. isbn 978 90 6868 480 3 | € 39,90
100 huizen 100 iconen – Architectonische meesterwerken sinds 1900 Dominic Bradbury Gebonden uitgave | 26 ∑ 28 cm 352 p. | 638 kleurill. isbn 978 90 77699 08 9 | € 39,90
De grootste bouwwerken van de moderne tijd – 100 jaar bijzondere bouwkundige prestaties David Littlefield | Will Jones Gebonden uitgave | 26 ∑ 31,5 cm 304 p. | 300 kleurill. isbn 978 90 6868 459 9 | € 39,90
De 75 beroemdste bouwwerken van Nederland Theo van Oeffelt Gebonden uitgave | 24 ∑ 29 cm 256 p. | 300 kleurill. isbn 978 90 6868 518 3 | € 34,90
24 gepubliceerde titels
stcetihcrA noitaroproC PJI
fonds architectuur (selectie)
61
moc.noitaroprocpji.www
KU nodnoL NB3 1ES daoR egnarG 961 esuoH arutuF 3
gepubliceerde titels
100 en 1 ideeën die de bouwkunst veranderden Richard Weston Gebonden uitgave | 21 ∑ 27 cm 216 p. | 300 kleurill. isbn 978 90 6868 582 4
Nieuwe ritmes van de stad – Metropoolvorming in Amsterdam Maurits de Hoog | Rick Vermeulen Gebonden uitgave | 26,5 ∑ 24 cm 112 p. | 110 kleurill. isbn 978 90 6868 508 4 | € 29,90
71
4 x Amsterdam – Ontwerpen aan de stad Maurits de Hoog Gebonden uitgave | 26,5 ∑ 24 cm 128 p. | 200 ill. (grotendeels kleur) isbn 978 90 6868 388 2 | € 29,90
Jane burry en mark burry zijn architecten en verbonden aan het Spatial Information
Jane burry en mark burry zijnuniversiteit architecten verbondenMark aan Burry het Spatial Architectural Laboratory van de vanenMelbourne. is sinds 1979 Information Architectural Laboratory van Familiakerk de universiteit Melbourne. ook adviserend architect voor de Sagrada vanvan Gaudí in Barcelona. Beide Mark Burry is sinds 1979 ooken adviserend architect voor Sagrada Familia auteurs hebben talrijke essays artikelen geschreven overde architectuur, wiskunde van Gaudí ontwerpen. in Barcelona. Beide auteurs hebben talrijke essays en artikelen en digitaal geschreven over architectuur, wiskunde en digitaal ontwerpen.
Op het omslag: voorzijde Möbius Bridge, Bristol, Engeland (Hakes Associates); achterzijde, van boven naar onder Overkapping van het British Museum, Londen Op het omslag: voorzijde Möbius Bridge, Bristol, Engeland (Hakes Associates); (Foster + Partners), Klein Bottle House, Mornington Peninsula (McBride Charles Ryan), achterzijde, van boven naar onder Overkapping van het British Museum, Londen Water Cube, Beijing (PTW Architects), Villa Nurbs, Girona (Cloud 9 Architecture)
(Foster + Partners), Klein Bottle House, Mornington Peninsula (McBride Charles Ryan), Water Cube, Beijing (PTW Architects), Villa Nurbs, Girona (Cloud 9 Architecture)
.
t h o t h
.
n l
thoth
NL_NMA PLC LTD_DEF2.indd 1
inpassing in de stedelijke structuur, want de bestaande stad is weerbarstig en kent zijn eigen wetten. Hans van der Heijden onderzoekt in dit boek hoe een
viertal toonaangevende Europese architecten projecten hebben ontworpen in
een beschadigde stad en hierbij zijn ingegaan op de geschiedenis van de plek.
bouwen in de 21ste eeuw
Het architectonische succes ervan is in de ogen van de auteur daarnaast een gevolg van een preciese definitie van de ontwerpopgave, als resultaat van onderhandelingen.
Op grond van dit onderzoek introduceert de auteur een schema aan de hand waarvan complexe stedelijke opgaven kunnen worden beschreven. Hierin gaat het om de historische waardering van de opgave binnen de dynamiek van de maatschappelijke processen die eigen zijn aan stadsvernieuwingsprojecten. De bruikbaarheid van dit ontwerpmethodische gereedschap wordt geïllustreerd met een aantal ontwerpoefeningen voor de Nederlandse naoorlogse stad. Het boek laat zich zo lezen als een handboek dat gericht is op de alledaagse praktijk. Maar het is ook een manifest: het verhoudt zich kritisch tot de beeld gerichte architectuur van dit moment. Het is een pleidooi voor de historische stad van morgen, een stad waarin heden en verleden in een wederkerig, vitaal verband staan.
www.THOTH.nl
Laser Proof
jane burry + mark burry
Architectuur in de kapotte stad Hans van der Heijden
THOTH
w w w
8002 PJI gnirekciP nhoJ thgirypoC© )2002 .ceD-.tcO( rednilyC a fo sixA eht no eiL sertneC esohW serehpS gnitcesretnI fo noisrevnI gnirekciP nhoJ
Steden gaan kapot en verdienen herstel. Dit herstel vraagt om een overwogen
Architectuur in de kapotte stad
/ gehry partners / kohn pedersen fox / lab architecture studio / ateliers jean nouvel / ocean north / minifie nixon | foster + partners | john pickering | antoni gaudí | biothing / arup agu / ptw architects / heneghan peng / fox | ingenhoven architects | gehry partners | kohn pedersen daniel libeskind /studio ashton| ateliers raggatt jean mcdougall office lab architecture nouvel/| foreign ocean north | architects / arata / cox architects / toyo ito| / un studio / biothing | arup aguisozaki | ptw architects | heneghan peng decoi architects paul morgan architects / greg lynnoffice / daniel libeskind | /ashton raggatt mcdougall | foreign architects | arataryan isozaki | coxassociates architects/| cloud toyo ito | un studio | / mcbride charles / hakes 9 architecture decoi paul architects lynn | / karresarchitects en brands| / noxmorgan architects / servo| /greg asymptote mcbride charles ryangroup | hakes associates | cloud 9 architecture | hyperbody research / carlo ratti associati karres en brands | nox architects | servo | asymptote | hyperbody research group | carlo ratti associati ingenhoven architects
de nieuwe mathematica van de hedendaagse architectuur
de nieuwe mathematica van de hedendaagse architectuur
ni ereh nwohs ,)PHM( enalp latnoziroh niam ehT flah ni erutplucs eht stcessib ,sweiv tnereffid eerht eht fo mutad latnoziroh elddim eht setutitsnoc dna .erutplucs
ankzij de computertechnologie kunnen architecten in de 21ste eeuw
Hans van der Heijden
D D
op eende ongekend creatieve manier kunnen de rijke en vrijwel oneindige ankzij computertechnologie architecten in de mogelijkheden dieeen de mathematica biedt in hun gebouwen realiseren. 21ste eeuw op ongekend creatieve manier de rijke en In dit boek worden 46 internationale projectendie (waarvan vijf uit Nederland) vrijwel oneindige mogelijkheden de mathematica biedt gepresenteerd, beschreven doorInvooraanstaande journalisten op het gebied in hun gebouwen realiseren. dit boek worden 46 internationale van digitaal(vijf ontwerpen. Deze projecten worden toegelicht door verhelderende projecten uit Nederland) gepresenteerd en beschreven door teksten, illustratiesjournalisten en ontwerptekeningen. Een uitgebreid glossarium verduide vooraanstaande op het gebied van digitaal ontwerpen. lijkt deprojecten mathematische beeldenrijkdom waarvan de architecten in hun ontwerpen Deze worden toegelicht door verhelderende teksten, gebruik hebben gemaakt. illustraties en ontwerptekeningen. Een uitgebreid glossarium ver duidelijkt de mathematische beeldenrijkdom waarvan de architecten minifie nixon / foster + partners / john pickering / antoni gaudí / in hun ontwerpen gebruik hebben gemaakt.
07-06-10 14:51
Dordtse Kleuren – Architectuur ontmoet kleur in de oudste stad van Holland Kees Rouw | Hendrik Groeneweg Gebonden uitgave | 24 ∑ 17 cm 160 p. | 220 kleurill. isbn 978 90 6868 578 7 | € 29,90
De nieuwe mathematica van de hedendaagse architectuur – Bouwen in de 21ste eeuw Jane & Mark Bury Gebonden uitgave | 23,5 ∑ 21,7 cm 272 p. | 623 ill. (grotendeels kleur) isbn 978 90 6868 549 7 | € 34,90
Architectuur in de kapotte stad Hans van der Heijden Gebonden uitgave | 22 ∑ 22 cm 216 p. | 225 kleurill. isbn 978 90 6868 450 6 | € 29,90
Amsterdam Architectuur, Een gids Guus Kemme | Gaston Bekkers Gebonden uitgave | 13,5 ∑ 22 cm 272 p. | 450 kleurill. isbn 978 90 6868 559 6 | € 29,90
Amsterdam Architecture, A Guide Guus Kemme | Gaston Bekkers Gebonden uitgave | 13,5 ∑ 22 cm 272 p. | 450 kleurill. isbn 978 90 6868 562 6 | € 29,90
De Nederlandse architectuur 1000-2010 Mariëlle Hageman Gebonden uitgave | 12,5 ∑ 18 cm 384 p. | 350 kleurill. isbn 978 90 6868 448 3 | € 14,90
gepubliceerde titels 25
gepubliceerde titels
fonds amsterdam (selectie)
Het landschap van Rembrandt – Wandelingen in en om Amsterdam Boudewijn Bakker | Mària van Berge | Erik Schmitz Gebonden uitgave | 23 ∑ 28 cm 392 p. | 375 ill. (kleur en zw/w) isbn 978 90 6868 203 8 | € 44,90
Het aanzien van Amsterdam – Panorama’s, plattegronden en profielen uit de Gouden Eeuw Boudewijn Bakker | Erik Schmitz Gebonden uitgave | 24,8 ∑ 33,6 cm 304 p. | 200 ill. (grotendeels kleur) isbn 978 90 6868 444 5 | € 44,90
De wereld van Christiaan Andriessen – Amsterdamse dagboektekeningen 1805-1808 Annemieke Hoogenboom | Jan Stroop Gebonden uitgave | 22,5 ∑ 24 cm 128 p. | 110 ill. (grotendeels in kleur) isbn 978 90 6868 489 6 | € 22,50
Het A’dam boek Mariëlle Hageman Gebonden uitgave | 12,5 ∑ 18 cm 416 p. | 400 kleurill. isbn 978 90 6868 325 7 | € 9,90
Amsterdam 366 dagen M. Hageman | M. Harlaar | R. Hengeveld Gebonden uitgave | 22 ∑ 14 cm 744 p. | 366 kleurill. isbn 978 90 6868 425 4 | € 29,90
Amsterdam 365 stadsgezichten Carole Denninger Gebonden uitgave | 22 ∑ 14 cm 744 p. | 365 kleurill. isbn 978 90 6868 490 2 | € 29,90
Ruimtelijke geschiedenis van een wonderbaarlijke stad
Fred Feddes
De grote uitleg van Amsterdam – Stadsontwikkeling in de zeventiende eeuw Jaap Evert Abrahamse Gebonden uitgave | 21 ∑ 26 cm 432 p. | 170 kleurill. isbn 978 90 6868 491 9 | € 49,50
26 gepubliceerde titels
Het huis van de burgemeester – Herengracht 502 in Amsterdam Coert Peter Krabbe en Hillie Smit Paperback met flappen | 22 ∑ 22 cm 192 p. | 180 kleurill. isbn 978 90 6868 546 6 | € 24,50
1000 jaar Amsterdam – Ruimtelijke geschiedenis van een wonderbaarlijke stad Fred Feddes Paperback | 17 ∑ 24 cm 368 p. | 225 kleurill. isbn 978 90 6868 530 5 | € 29,90
bestellijst voorjaarsaanbieding 2012 ex. isbn ... 978 90 6868 593 0 Isaac Israels in Amsterdam Heijbroek/Voeten € 24,95 ... 978 90 6868 588 6 Penseelprinsessen en broodschilderessen – Vrouwen in de beeldende kunst 1808-1913
Hanna Klarenbeek € 29,50
... 978 90 6868 594 7 A.P. Schotel 1890-1958 – De wereld van het water Carole Denninger-Schreuder € 29,90 ... 978 90 6868 592 3 Frits Lugt 1884-1970 – Living for Art J.F. Heijbroek € 39,90 ... 978 90 6868 590 9 Anton Bruckner – Leven en werken Cornelis van Zwol € 44,50 ... 978 90 6868 596 1 Een buitenplaats voor stad en land – Kasteel Groeneveld Marita Mathijsen e.a. € 24,95 ... 978 90 6868 530 5 1000 jaar Amsterdam – Ruimtelijke geschiedenis van een wonderbaarlijke stad Fred Feddes
€ 29,90
... 978 90 6868 595 4 A Millenium of Amsterdam – Spatial History of a Marvellous City Fred Feddes € 29,90 ... 978 90 6868 587 9 Samen! – Passende huisvesting voor passend onderwijs Angelika Fuchs e.a. € 24,50 ... 978 90 6868 589 3 De Hollandse Metropool Maurits de Hoog € 34,50 ... 978 90 6868 599 2 The Dutch Metropolis Maurits de Hoog € 34,50 ... 978 90 6868 600 5 EK Voetbal 2012 – Toernooigids Keir Radnedge € 12,50
Aanbiedingsbestellingen en nabestellingen ‘fonds’ geschieden via het Centraal Depot van het CB te Culemborg en via Libridis, Sittard. Aantal pagina’s, prijzen en verschijningsdata in enkele gevallen onder voorbehoud.
Boekhandel
CB Relatie-ID Kan in een open envelop zonder postzegel gestuurd worden aan: Uitgeverij THOTH, Antwoordnummer 603, 1400 wb Bussum Faxen kan ook: 035.694.3266
27
π Uitgeverij THOTH Nieuwe ’s-Gravelandseweg 3 1405 hh Bussum telefoon 035.694.4144 fax 035.694.3266 info@thoth.nl www.thoth.nl
2011! n a v k e rafiebo g o t o f hét
π Vertegenwoordiging Jan Smit Boeken Eikbosserweg 258 1213 se Hilversum telefoon 035.621.9267 fax 035.623.8905 jansmitboeken@xmsnet.nl π Importeur voor België Uitgeverij EPO Lange Pastoorstraat 25–27 B-2600 Berchem Antwerpen telefoon +32 3 2396874 fax +32 3 2184604 uitgeverij@epo.be www.epo.be π Distributie in Groot-Brittannië Art Data 12 Bell Industrial Estate 50 Cunnington Street London W4 5HB England telefoon +44 20 8747 1061 fax +44 20 8742 2319 info@artdata.co.uk π Overige distributie buiten Nederland Idea Books Nieuwe Herengracht 11 1011 rk Amsterdam telefoon 020.622.6154 fax 020.620.9299 peter@ideabooks.nl
Magnum Contactafdrukken Kristen Lubben Gebonden uitgave | 28 ∑ 34,2 cm 508 pagina’s 450 illustraties (kleur en zw/w) isbn 978 90 77699 12 6 € 95,00
28