Strategic Plan For Local Development 2009-2013 by Opstina Karpos

СТРАТЕШКИ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ НА

ОПШТИНАТА КАРПОШ 2009-2013

Скопје, Октомври 2009

ВОВЕД

Транзициските процеси во економската, социјалната, техничко-технолошката и урбаната трансформација во Република Македонија, а во нејзини рамки и на Општината Карпош, се одвиваат во услови на внатрешно-политичка несигурност и неповолно надворешно опкружување. Стартувајќи од 1 јули 2005 година, во Македонија започна процесот на децентрализација, со што значаен дел од надлежностите од централно се пренесоа на локално ниво. Во процесот на реформирање на локалната самоуправа најголемо влијание се посвети на вклучување на Општината Карпош во планирањето и водењето на економскиот развој. На овој план, локалната власт има функција на иницијатор на процесот и носител на главните активности преку имплементирање на локални политики за економско-социјалниот развој и заштитата на животната средина. Овој пристап треба да им овозможи на органите на локалната самоуправа, донесените одлуки поврзани со економско-социјалниот развој на општината да се засноваат на широкото учество на јавноста во сите аспекти на донесувањето и реализацијата на одлуките. Чувството на припадност на општината треба за возврат да се манифестира со социјална одговорност и кохезија. Учеството во процесот на донесување на одлуки треба да влијае јавноста да стане поодговорна во одржувањето на квалитетот на животот и во разрешувањето на проблемите со животната средина во својата општина. Досега Општина Карпош има изработено и имплементирано два Стратешки планови за развој, и тоа за периодите 2002-2004 и 2006-2008 година. Со споменатите стратешки планови беа предвидени голем број

на проекти и активности, од кои, значителен број беа успешно имплементирани. Реализацијата на проектите придонесе Општина Карпош да забележи видлив развој во сите сфери на нејзиното работење. Овој документ прави пресек на досега преземените активности за планирање на локалниот развој во општината и дава преглед на најважните делови на тој процес. Врз основа на овие активности се согледуваат можните насоки за идниот стратешки документ на општината за периодот 2009-2013. Содржината на документот е сублимирана во три засебни дела: А) Профил на Општината Карпош со процена на нејзиното окружување и компаративни предности Б) Анализа на претходно донесените стратешки документи Б) Предлог на Стратешкиот План на Општината Карпош за периодот 2009-2013 година. Носител на процесот на изработка и донесување на документот е Градоначалникот Стевчо Јакимовски. Секторот за локален економски развој ја координираше постапката за подготовка на документот. Надворешна експертска поддршка на процесот беше обезбедена од Здружението за консултанти и бизниси „Креација“. Методологијата на подготовката на документот содржеше три фази. Првата фаза опфати подготовка на профилот на општината и анализа на окружувањето во кое ќе се одвива работењето на локалната самоуправа во наредниот четиригодишен период. Во оваа фаза исто така се направи согледување на компаративните предности на Општината Карпош, се анализираа 3

остварувањата од претходно донесените стратешки документи на општината и се дефинираа предлози за стратешките насоки во работењето за наредниот четиригодишен период. Активностите од оваа фаза беа извршени од страна на вработените во Секторот за локален економски развој. Втората фаза се однесуваше на собирање на предлози на проектни идеи за остварување на стратешките цели во осумте области на надлежности на локалната самоуправа. Процесот на собирање на предлозите почна со одржување на семинар на 9 и 10 јули 2009 година во хотелот на манастирот Јоаким Осоговски, Крива Паланка. На семинарот беа присутни 50 учесници, претставници од сите сектори на општинската администрација, дел од членовите на Советот на општината, претставници од бизнис секторот и од невладините организации што делуваат на територијата на Општината Карпош. Се работеше два дена на генерирање на предлози, нивна разработка и определување на нивната важност преку избор на приоритетните проекти. Добиените предлози се вградија

во предлог документот „Стратешки план за локален развој на Општината Карпош за периодот 2009-2013“ и истиот беше доставен до сите сектори на проверка, евентуални корекции и дополнувања. По доставените мислења од страна на раководителите на секторите на општинската администрација се дефинира конечната верзија на Предлог документот. Третата фаза опфаќа активности на донесување на документот од страна на Советот на општината. Предлог документот треба да биде предмет на расправа на комисиите на Советот, а неговото усвојување е од страна на Советот на Општината Карпош. Намената на документот е да ги утврди главните стратешки правци на работење на локалната самоуправа Карпош во наредниот четиригодишен период 2009-2013 година. Овој документ треба да претставува средство за комуникација со граѓаните, со домашната и странската јавност, како и да биде добра основа за мобилизирање на луѓе, надворешна поддршка и финансиски средства за остварување на зацртаните стратешки цели. .

СОДРЖИНА

I Профил на Општина Карпош �� 9 II АНАЛИЗА НА ОПКРУЖУВАЊЕТО �� II.1 Политички фактори �� II.2 Економски фактори �� II.3 Социо-културни фактори �� II.4 Технолошки фактори ��

14 14 15 15 16

III СВОТ АНАЛИЗА �� III.1 Можности �� • Нови надлежности �� • Пристап до Европските фондови �� • Атрактивност за Странски директни инвестиции (СДИ) �� • Соработка �� III.2 Закани �� • Перцепција за нестабилност во регионот �� • Нестабилни услови за економски развој �� • Можна реорганизација на Градот Скопје �� III.3 Јаки страни �� • Транспарентност �� • Имиџ на успешност �� • Амбициозно раководство �� • Финансиска стабилност �� • Искусна и обучена администрација �� III.4 Слабости �� • Ограничено познавање на информациската технологија �� • Недостаток на сопствена иницијатива �� • Разлики меѓу “старите” и “млади” вработени �� • Недоволно искористување на можностите за соработка25

17 17 17 17 17 17 18 18 18 18 18 18 18 18 19 19 19 19 19 19

IV КОМПАРАТИВНИ ПРЕДНОСТИ �� 20 V AНАЛИЗА НА ДОСЕГАШНИТЕ СТРАТЕГИИ ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ НА ОПШТИНА КАРПОШ �� 21

VI СОДРЖИНА НА ПРЕДЛОГ СТРАТЕШКИОТ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ НА ОПШТИНАТА КАРПОШ 2009-2013 ��23 VI.1 Придонес на Општина Карпош во Визијата за Скопскиот регион �� 23 VI.2 ВИЗИЈА �� 23 VI.3 MИСИЈА �� 23 VI.4 Главна цел �� 23 VI.4.1 Долгорочни цели �� 23 VI.5 СТРАТЕШКИ ЦЕЛИ по области на развој: �� 24 VI.5.1 Локален економски развој �� 24 VI.5.2 Култура и туризам �� 24 VI.5.3 Комунални работи и инфраструктура �� 24 VI.5.4 Социјална и здравствена заштита �� 24 VI.5.5 Образование �� 25 VI.5.6 Заштита на животна средина и енергетска ефикасност �� 25 VI.5.7 Урбанизам �� 25 VI.5.8 Спорт и рекреација �� 25 VI.5.9 Бизнис. �� 25 o ПАРТНЕРСТВА ��25 VII БУЏЕТСКИ ПРЕДВИДУВАЊА ��26 VIII ЗАКЛУЧОЦИ И ПРЕПОРАКИ ��27 IX ПРЕДЛОГ ПРОЕКТИ ПО ОБЛАСТИ ��28 ЛОКАЛЕН ЕКОНОМСКИ РАЗВОЈ �� 28 КУЛТУРА И ТУРИЗАМ �� 30 КОМУНАЛНИ РАБОТИ И ИНФРАСТРУКТУРА �� 32 СОЦИЈАЛНА И ЗДРАВСТВЕНА ЗАШТИТА �� 34 ОБРАЗОВАНИЕ �� 36 ЗАШТИТА НА ЖИВОТНА СРЕДИНА И ЕНЕРГЕТСКА ЕФИКАСНОСТ �� 38 УРБАНИЗАМ ��42 СПОРТ И РЕКРЕАЦИЈА �� 44 БИЗНИС ��46

I ПРОФИЛ НА ОПШТИНА КАРПОШ

1. Генерални податоци Општината Карпош претставува составен дел од Градот Скопје, т.е. е една од десетте скопски општини. Општина Карпош е поделена на 14 единици т.н. месни заедници, од кои 12 се урбани единици, а само две (Бардовци и Горно Нерези) се рурални единици.  Површина: 35 km2;  Надморска височина: 362 m;  Население: мешовито, од кои 88,52% се Mакедонци  Местоположба: северозападен дел од Македонија, централнозападен дел на Град Скопје;  Вкупна површина под шума: 235,12 ha;  Клима: средна годишна температура 13,8 оC;  Просечни годишни врнежи: 441,2 l/m2;  Денови со појава на дожд: 102;  Денови со појава на снег: 9;  Денови со магла: 14

2. Демографски показатели  Број на население: 59.666 жители  Полова структура Мажи: 28.460 Жени: 31.206  Старосна структура 0 – 19 години – 13.289 20 – 44 години – 21.327 45 – 64 години – 16.004 Над 65 години – 8.952  Број на домаќинства: 19.680  Број на станови: 22.849

 Национална структура

Националност Македонци Срби Албанци Роми Власи Турци Бошњаци Останати Вкупно

Жители Процент 52.810 88,50% 2.184 3,66% 1.952 3,27% 615 1,03% 407 0,68% 334 0,55% 98 0,16% 1.266 2,12% 59.666 100%

 Структура по образование

Степен на образование ВСС ВШС ССС Основно Непотполно образование Без школска подготовка Непознати Вкупно

Процент 19.96% 6.11% 50.25 15.26% 6.57% 1.56% 0.29% 100%

 Економски активно население: 64%  Стапка на невработеност: 16% ОПШТИНА КАРПОШ 2009-2013

3. Инфраструктура  Патишта: Дел од општината со Градот и со соседните општини ја поврзуваат два булевара. Во останатиот дел на општината има локални и собирни улици.  Мостови и надвозници: Мост “Обединети Нации», Железнички мост, мост «Газела», мост на бул. «8ми септември», мост на река Лепенец, надвозник «Влајко».  Состојба на улици Состојба на улици

Должина (m)

Површина (m2)

Асфалтирани улици

37.630

190.220

36.000

1.200

4.800

600

1.800

Бекатон коцки Тампонирани улици Земјени улици

 Водоснабдување и канализација - Вода за пиење: Општината Карпош е целосно покриена со изворска вода од градски водовод од изворот Рашче. На територија на општината постојат и пет бунари од кои три се наоѓаат кај реката Лепенец и два во Нерези. Овие бунари во летниот период го снабдуваат градот Скопје со приближно 30% вода за пиење. - Атмосферски води: Примарна и секундарна мрежа 46.060 м - Фекална канализација: Примарна и секундарна мрежа 99.600 м - Одвоен колекторски систем: во тек е изградбата на ваков систем од левата страна на реката Вардар. - Пречистителни станици за отпадни води: постои една станица во населено место Нерези.  Електроенергетска мрежа - мрежа, покриеност и квалитет на мрежа: Општи10

СТРАТЕШКИ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ

на Карпош е целосно покриена со електрична мрежа која одговара на потребите на населението, на само мал дел од нејзината територија мрежата е застарена и има потреба од нејзино обновување, како и поставување на трафостаници. Исто така, во тек е обновата на уличното осветлување кое е предвидено во Програмата за енергетска ефикасност на Општина Карпош.  Телекомуникации - покриеност со мрежа: за реализација на телефонски приклучоци и обезбедување на останатите телекомуникациски услуги на територијата на Општина Карпош постои современа телекомуникациска мрежа. - мобилна мрежа: целосна покриена од сите мобилни оператори. - интернет: на целата територија постои достапност до интернет конекција (кабелски, ISDN, wireless) - кабелска: низ цела општина има поставено кабелски приклучоци.  Железнички сообраќај: низ општината поминува пругата Скопје – Кичево, а најблиска железничка станица е во Општина Ѓорче Петров.  Автобуски сообраќај: - Градски линии – 2, 4, 5, 7, 8, 12, 15, 19, 21, 22, 24, 57. - Приградски линии – 11, 18, 22, 56, 60, 64.  Такси сообраќај: постојат четири такси здруженија кои се регистрирани на територија на Општина Карпош.  Аеродром: единствениот аеродром во Скопје – “Александар Велики” се наоѓа на 25 km од општината.

4. Образование Вид на образование

Број

ФАКУЛТЕТИ

8 6

ГРАДИНКИ

Државни

Општински

Педагошки факултет

ЈУОДГ ”Мајски Цвет”

Електро – Технички

ЈУОДГ “Орце Николов”

Машински факултет

ЈУОДГ “Пролет”

Технолошко–металуршки факултет

ЈУОДГ“Распеана Младост”

Факултет за ликовна уметност

Приватни

Факултет за драмски уметности

“Бисери”

Приватни

“ American school”

Факултет за Туризам

New York College ОСНОВНИ УЧИЛИШТА Општински

Број 10

СРЕДНИ УЧИЛИШТА

Средни училишта на Град Скопје

СУГС “Никола Карев”

ОУ “Христијан Тодоровски – Карпош”

СУГС “Зеф Љуш Марку”

ОУ “Вера Циривири Трена”

СУГС “Орце Николов”

ОУ “Лазо Трповски”

СУГС “Георги Димитров”

ОУ “Петар Поп Арсов”

СУГС “Лазар Танев”

ОУ “Војдан Чернодрински”

СУГС “Здравко Цветковски”

ОУ “Владо Тасевски”

Приватни

ОУ “Братство”

“Нова”

ОУ “Димо Хаџи Димов”

“American school”

ОУ “Јан Амос Коменски” ОУ “Аврам Писевски” Приватни “Нова” “Јахја Кемал” “American school”

 Услови за сместување на ученици, студенти, постдипломци: - Ученички дом “Здравко Цветковски” - Студентски дом “Гоце Делчев” - Дом за постдипломци

ОПШТИНА КАРПОШ 2009-2013

5. Култура Објекти од областа на културата во Општина Карпош во кои се одржуваат редовни и повремени претстави, фолклорни фестивали, концерти, ликовни колонии, манифестации и слични дејствија, се:  Драмски Театар  Кинотека на Република Македонија сместена во Библиотеката “Другарче»  Амфитеатар – на Кејот на реката Вардар  Античкиот локалитет «Скупи”  Манастирот Св. Пантелејмон Општината Карпош се вклучува во негувањето и развојот на културата преку организација и покровителство на повеќе културни манифестации кои се предвидени во програмата која ја подготвува општината. Поддршка на установи и НВО од областа на културата каде општината традиционално се вклучува како покровител: • Поддршка на Програмата на АКУД “Цветан Димов» - Меѓународен детски фолклорен фестивал, «Од цвет на цвет со оро и песна» кој традиционално се одржува на територија на Општина Карпош. Учесници на фестивалот се фолклорни ансамбли од земјата и странство. • Поддршка на Програмата на АКУД “Мирче Ацев” - Меѓународен студентски фолклорен фестивал • Поддршка на здружението за негување на древните традиции “Ксантика” - “Денови на Александар Македонски“ - на локалитетот Скупи традиционално се одржува концерт или театарска претстава. • Поддршка на други институции и здруженија од областа на културата и творештвото кои дејствуваат на територијата на Општина Карпош: Македонска етно група «Монистра», АКУД «Етнос», АКУД «Каршијака», Детски ликовен центар и др. 12

СТРАТЕШКИ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ

 Меѓународна детска ликовна колонија Манастир Св. Пантелејмон - с. Горно Нерези  Културно лето - Карпош  Детски театар По повод празникот на Општина Карпош секоја година се одржува прослава со богата културноуметничка програма на која земаат учество голем дел од академските уметници кои живеат и творат во Општина Карпош. По тој повод општината прогласува заслужни граѓани на Општина Карпош истакнати во својата област/професија.

6. Спорт  Спортски сали – 3: сала “Борис Трајковски”, сала “Партизан”, сала “Форца”  Базени – 1: Затворен базен “Младост”  Спортски игралишта – 19  Детски игралишта – 34

7. Здравство  Мрежа: Развиена здравствена мрежа  Видови на услуги: можност за давање на квалитетна и разновидна здравствена услуга, почнувајки од примарна, специјалистичка, хируршка и секако голем дел на приватни здравствени услуги.  Број на здравствени установи - Јавни - 13 - Приватни – 132

8. Економија и стопанство  Вкупен број на деловни субјекти – На територија на Општина Карпош се наоѓаат над 2000 стопански субјекти од најразновидни области меѓу кои

најзастапени се: супермаркети, ресторани, кафетерии, салони и сервиси за автомобили, проектантски бироа, производство на текстил, бели пецива, школи за странски јазици, компјутерски услуги и сл.  Трговски центри – 7  Банки – 22  Штедилници – 1  Менувачници – 11  Осигурителни куќи – 1  Пошти – 6

9. Туризам

 Туристички локалитети: Антички град Скупи –Свети Пантелејмон, –Хавзи–пашини конаци -Милениумски крст – Сончев часовник –Саркофазите од Карпош –  Сместувачки капацитети: (хотели, мотели, апартмани) - 10  Услужни дејности: - туристички агенции – 2

- рент а кар – 2 - угостителски објекти: (ресторани, кафе барови, млечни ресторани, сендвичари, слаткарници) – 150 - уметнички галерии (продажни) – 3

10. Граѓански сектор

 Граѓански сектор: - Сојуз на возачи - Општинска организација на Црвен Крст - Карпош - Организација на жени - Карпош - Општинска организација на Сојуз на борци - Карпош - Друштво за физичко воспитување и спортска рекреација  Здруженија и локални НВО На територијата на Општина Карпош егзистираат 22 невладини организации (НВО-и) кои се во постојан контакт со општината за заемна подготовка и реализација на проекти.

ОПШТИНА КАРПОШ 2009-2013

II АНАЛИЗА НА ОПКРУЖУВАЊЕ

Со цел ефикасно и навремено да се предвидат промените на опкружувањето, Општина Карпош мора да ги разбере внатрешните и надворешните услови. Овој дел на скенирање на опкружувањето е исто така познато како PEST анализа, што всушност е кратенка од Политички, Економски, Социо-културни и Технолошки фактори. Карактеристични фактори кои влијаат врз Општината Карпош се: II.1. Политички фактори  Децентрализација - Од 1 Јули 2005 година Република Македонија почна со имплементирање на процесот на децентрализација. Преку овој процес голем број на одговорности и надлежности беа пренесени од централната на локалната власт. Општините кои ќе бидат успешни во имплементацијата на процесот на децентрализација ќе се стекнат со голема предност во споредба со оние општини кои имаат проблеми и отворени прашања во овој транзициски период. Општина Карпош успешно ја комплетираше првата фаза од децентрализацијата и од 1 Септември 2007 година влезе во втората фаза - фискална децентрализација. Со тоа општината доби нови ингеренции т.е. беа префрлени блок дотациите од детските градинки и основните училишта во општинскиот буџет.  “Опозициски” статус во Скопје - На локалните избори 2009 година, актуелната општинска власт оствари победа и ја доби поддршката од граѓаните да ја менаџира општината во следните четири години. На овие избори, Општина Карпош беше един14

СТРАТЕШКИ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ

ствената општина во Скопје во која за Градоначалник беше избран човек од опозициска партија, за разлика од останатите 9 општини и Градот Скопје. Бидејќи Градот Скопје има специфична двостепена организација, Општината Карпош треба сериозно да ги земе во предвид сите пречки и можности кои споменатата политичка поларизација може да ги донесе.  Евроинтеграции - Република Македонија како земја кандидат за влез во ЕУ има реални шанси во блиска иднина да добие датум за преговори за членство во Европската унија. Ако ова навистина се постигне, тука секако ќе има промени во опкружувањето на сите политички и институционални субјекти, вклучувајќи ги и општините во Република Македонија. Чекорите и реформите кои Македонија има обврска да ги преземе како резултат на желбата за нејзино членство во европското семејство, ќе се рефлектира и врз општините кои исто така ќе мораат да преземат дел од обврските за постигнување на зацртаната цел.  Безбедност и стабилност на државата/регионот - Последните 18 години југоисточниот регион на Европа, посебно Балканот, беше под влијание на големи турбуленции и нестабилности. Во 2001 година, Македонија исто така беше дел од конфликтите. Неповолното надворешно опкружување, како и ранливите меѓуетнички односи, имаат големо влијание врз општеството и општините. Како најголем проблем треба да се истакне непризнавањето на уставното име на Република Македонија од страна на Грција што доведе и до одложување на влезот на државата во НАТО.

II.2. Економски фактори  Странски директни инвестиции (СДИ) - Ова е еден од клучните економски фактори кои директно влијаат на економскиот развој во општините. Странските директни инвестиции се посебно важни последниве неколку години, затоа што влијаат на зголемување на конкурентноста на општините во полето на економијата што пак тоа само по себе носи успешна децентрализација. Општина Карпош со зголемените надлежности кои произлегуваат од процесот на децентрализација сега има можност за самостојно привлекување и стимулирање на странските директни инвестиции.  Стабилност на макроекономската политика Стапката на инфлација, стабилноста на курсот на денарот и многу други макроекономски фактори имаат големо влијание врз бизнис климата, како на централно така и на локално ниво.  Трошоци за водење бизнис - Многу е важно општината да ги намали овие трошоци и одвои повеќе средства за стимулирање на бизнисот. Исто така, општината треба да обезбеди и погодни услови, намалување на процедурите за започнување на нови бизниси, како и ефикасно да го имплементира едношалтерскиот систем (“оne stop shop”). Она што се јавува како позитивно е дека Општина Карпош веќе го има ставено во употреба едношалтерскиот систем и ги има намалено процедурите за вадење на потребните документи.  Собирање на даноци и такси - Централната и локалната власт треба да најдат начин за да ја зголемат ефикасноста во собирањето на разни такси од граѓаните. Станува збор за финансирање на општината од граѓаните преку следните давачки: данок на имот, данок на промет на недвижности и права, данок на наследство и подарок, персонален данок на доход, данок од додадена вредност, такси за истакнување на

фирми, такса за користење на улици и патишта, такса за јавно осветлување и други видови на даноци и такси. Успешноста на овој процес зависи и од довербата што граѓаните ја имаат во локалната власт. II.3. Социо-културни фактори  Доверба во власта – Генерално, во Република Македонија, довербата во политичките и државните институции е на релативно ниско ниво. Скептицизмот кон овие институции веројатно е последица на слабите резултати од страна на политичките партии и генерално на претходните влади. Малиот процент на излезеност на гласачкото тело е симптом на незадоволството. Како резултат на оваа состојба, општинското раководство треба да води политика на професионално работење и дистанцирање од политиката. Општината треба да биде поактивна и потранспарентна и во делот на услугите кои што ги нуди и исто така треба да оди кон што е можно поголемо вклучување на граѓаните во процесот на градење на политиката за добро општинско работење.  Слаба грижа за опкружувањето на граѓаните Грижата на граѓаните во врска со здравјето и чистата околина е на многу ниско ниво. Не би ги елаборирале причините за ваквата состојба, но воведувањето на подобра и поактивна едукација (започнувајќи од најмладите), и постојаното и доследно воведување на санкции врз граѓаните и стопанскиот сектор кои ја загадуваат околината и природата, со сигурност ќе дадат резултат. Резултатите ќе бидат поуспешни ако се имплементираат двете активности истовремено, без давање приоритет на само едната од нив.  Граѓанско учество - Инволвирањето на заедницата може да помогне општинското раководство да работи со доза на “здрава критика”. Постојат голем број на бенефити кои може да се добијат доколку ОПШТИНА КАРПОШ 2009-2013

се зголеми учеството на јавноста во работењето на општината. Еве некои примери: • Преку зголемено учество на граѓаните во работењето на општинската администрација се зголемува довербата на граѓаните во општината. • Општинските служби добиваат поголема поддршка за своето работење • Се зголемува бројот на услугите кои се потреба на граѓаните • Се добиваат нови идеи, предлози и сугестии и побрза нивна имплементација • Видлива транспарентност и сл.

СТРАТЕШКИ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ

II.4. Технолошки фактори  Е-влада – Е-влада е „усвоен наслов“ на информациската и комуникациската технологија на владини и јавни агенции и го трансформира начинот на кој институциите комуницираат со граѓаните. Неговата употреба ветува зголемување на ефикасноста и ефективноста на институциите и радикално го менува нивниот однос спрема јавноста. Напредокот во комуникацијата и користењето на технологијата игра главна улога во зголемувањето на животниот стандард и им дава поголема моќ на луѓето да добијат пристап до сите активности, но и да ги разберат системите кои им се достапни.

III СВОТ АНАЛИЗА

III.1. Можности Анализирањето на можностите и заканите како фактори произлегува од надворешното опкружување врз кое општината не може или многу малку може да влијае. • Нови надлежности Процесот на децентрализација ги зголеми надлежностите и обврските на општините. Општините сега може директно да бараат решенија за многу прашања без да зависат од волјата и одлуките на централната власт. Пример за успешно преземена надлежност е изградбата на ОУ “Јан Амос Коменски”. Пред да настапи фазата на фискална децентрализација општините немаа право да градат училишта или да преземаат било какви мерки во сферата на образованието, односно надлежноста за тие мерки беше во рацете на централната власт. Општ впечаток е дека Општината Карпош успешно се справува со надлежностите кои ги доби од централната власт, а тоа е резултат на навременото и квалитетно екипирање на своите служби. • Пристап до Европските фондови Започнувајќи од крајот на 2008 година, претпристапните фондовите на ЕУ (ИПА фондовите) се веќе достапни за локалните самоуправи. Аплицирањето за средства од овие фондови е сложено и комплицирано, па затоа Општината Карпош минатиот период обучи свои вработени кои ќе работат на оваа проблематика и ќе бидат носители на подготовката и имплементацијата на проектите. Сериозноста со која

Карпош и пристапи на оваа можност даде резултат и општината доби значителни средства од овие фондови за реализација на еден свој проект. • Атрактивност за Странски директни инвестиции (СДИ) Општината Карпош има поволна географска позиција, квалитетна инфраструктура и атрактивни бизнис локации. Определени („мапирани“) беа пет локации за странски директни инвестиции лоцирани во Момин поток, како и многу други услови кои може да се искористат. Водичот за инвестиции, кој Општина Карпош го отпечати, го покажува потенцијалот кој општината го поседува со цел да се привлечат домашните и странските инвеститори и да се обезбеди пристап до дополнителни извори на средства за вложување во локации за бизнис активности на територијата на Општина Карпош. Поставени се пет локации кои се нудат на инвеститорите за вложување и отварање на нови бизниси. Сепак, оваа активност не претставува доволен и сеопфатен пристап кон можноста за привлекување на СДИ и општината треба да посвети повеќе внимание и енергија во пронаоѓањето на потенцијални инвеститори и нејзина афирмација пред истите. Успешното реализирање на оваа цел ќе придонесе за зголемување на стопанската активност, вработувањето и можност за генерирање на приходи за сите субјекти - учесници и креатори на локалниот економски развој. • Соработка Општината Карпош веќе има остварено соработка со многу општини во земјата и надвор од неа. Станува збор за збратимување, соработка и размена на искуства и идеи со општините Нови Белград (Белград), ОПШТИНА КАРПОШ 2009-2013

Тиват (Црна Гора), Тријадица (Бугарија), како и со Ресен (Македонија). Преку ваквиот начин на соработка, раководниот тим на општината смета дека ќе се добијат искуства и идеи кои директно може да се искористат и применат во општината. Тоа е и добра основа за промовирање на претпријатијата кои работат на нејзина територија, а со самото тоа се постигнува и поголем стопански развој на земјата. III.2. Закани

Скопје и десетте скопски општини во врска со нивниот статус. Градот Скопје инсистираше на статус на “региони”, со намалување на ингеренциите на општините, со тоа што општините би се потпирале и зависеле од Градот Скопје. Победи предлогот на општините тие да бидат независни единици од Градот Скопје, меѓутоа има можност, преку различни области, определени ингеренции на Градот Скопје да преовладуваат кои сепак се негативни за Општина Карпош и останатите девет скопски општини.

• Перцепција за нестабилност во регионот

III.3 Јаки страни

Меѓународната заедница сеуште ја перцепира Македонија како држава во релативно нестабилен регион. Сеуште имаме нерешени проблеми, како проблемот со името со Грција, „чувствителни“ релации меѓу православните цркви во Македонија и Србија, непризнавањето на македонската нација и јазик од страна на Бугарија и сл. Сите тие проблеми се пречка за забавување на развојот на земјата, а посебно за членството на Македонија во НАТО и Европската Унија. Оваа закана се одразува врз целокупното општество како и врз Општината Карпош. • Нестабилни услови за економски развој Макроекономската стабилност е предуслов и можност општината да креира позитивна бизнис клима. За жал, Македонија повеќе години се наоѓа во период на стагнација, без било какви позитивни индикатори за подобрување на макроекономската состојба. Уште поголема закана е и моменталната светска економска криза која директно се одрази врз македонското стопанство (иако има најави за скора стабилизација). Последиците од тоа секако се одразуваат и врз работата на општината, како и врз нејзиниот економски развој. • Можна реорганизација на Градот Скопје Пред пет години имаше многу дебати меѓу Градот 18

СТРАТЕШКИ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ

• Транспарентност Општината Карпош има респектабилна транспарентност во нејзиното работење. Има локален весник “Карпош Урбан” (кој се издава секои два месеци), Граѓански сервис центар, официјална Web страница, e-mail адреси, Канцеларии на месната самоуправа (отворени се 14 канцеларии, т.е. во секоја урбана единица/месна заедница), месечни брифинзи со новинарите и сл. Тоа е добра основа за водење на солидна политика на транспарентност пред граѓаните. • Имиџ на успешност Со помош на претходните општински раководства и продолжувајќи со сегашниот менаџерски тим, Општина Карпош успеа да создаде имиџ на успешна општина која може да биде доста корисна во иднина, посебно од економска гледна точка. • Амбициозно раководство Градоначалникот на Општина Карпош е искусна личност која преферира работење со прогресивна, модерна и млада администрација. Во своето претходно политичко и професионално искуство бележеше видни резултати и како Градоначалник на Општина Карпош (2000-2003) и како Министер во две министерства (Економија и Труд и социјална политика).

Сегашниот Градоначалник е творец на имиџот што Општина Карпош го има како една од најуспешните општини во државата. • Финансиска стабилност Општината Карпош нема сериозни проблеми во врска со финансиите. Во првите години од процесот на децентрализација не се покажаа слабости во делот на прибирање на даноци и давачки од граѓаните. За прв пат, во јануари 2006 година им се даде можност на општините да прибираат средства на основ данок на имот. Истата година, процентот на наплата на данокот кој што граѓаните и го платија на општината беше над 90%. Овој тренд на наплата следеше и во останатите години, што претставува показател за довербата што граѓаните ја имаат во својата општина. • Искусна и обучена администрација Организацијата постои од 1976 година и речиси секое одделение има искусни и висококвалификувани вработени. Тоа беше важно за ефикасноста во работењето за време на транзицискиот период на децентрализација, а секако ќе игра голема улога и во понатамошните активности. Исто така, Општината Карпош, во изминатиот период, обучи свои вработени кои ќе работат на разни проблематики во надлежност на локалната самоуправа и ќе бидат носители на подготовката и имплементацијата на активностите. Поголемиот дел од обуките се одржа во рамките на нашата држава, но еден дел се одржа и во странство, и тоа во високоразвиени држави од Европската Унија и надвор од неа.

дел од вработените кои немаат желба за учење и нови знаења. • Недостаток на сопствена иницијатива Мотивацијата во општинската администрација не е на високо ниво, генерално во сите хиерархиски нивоа. Идеи, предлози, сугестии и определени активности речиси и нема од страна на вработените, се функционира по системот “top–down» менаџирање со организацијата. • Разлики меѓу “старите” и “млади” вработени Овие разлики се повеќе видливи во организацијата. Со вработувањето на млади и амбициозни луѓе, одредени вработени од постарата популација даваат отпор кон новите идеи и нивната креативност, од причина што сметаат дека на тој начин нивните работни позиции се загрозени, но и од фактот што не се расположени за нови начини на работење. • Недоволно искористување на можностите за соработка Можноста што и се нуди на Општина Карпош за соработка со збратимените општини останува неискористена. Имајќи ги во предвид областите во кои Општината Карпош може да добие и примени искуства и идеи, како на пример: туризмот, СДИ, развој на МСП, инфраструктура, нормативно-правни и процедурални постапки итн. Примената на споменатите искуства нужно ќе доведе до видлив напредок на општината.

III.4 Слабости • Ограничено познавање на информатичката технологија Само дел од вработените имаат одлично познавање од областа на информатичката технологија. Едукацијата и обуките се повеќе од потребни, но голем проблем претставува и незаинтересираноста на ОПШТИНА КАРПОШ 2009-2013

IV КОМПАРАТИВНИ ПРЕДНОСТИ

Можности  Нови надлежности  Пристап до ЕУ фондови  Атрактивност за странски директни инвестиции  Соработка

Јаки страни  Транспарентност  Претстава за успешност  Амбициозно раководство  Финансиска стабилност  Искусен и обучен персонал

А) Компаративната предност на Општина Карпош е можноста за привлекување на странски директни инвестиции. Сите услови кои се потребни општината ги има:  Надлежност и ингеренции во одлучувањето  Добра географска позиција  Одлична инфраструктура  Атрактивни бизнис локации  Позитивно јавно мислење  Транспарентност во работата

СТРАТЕШКИ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ

Б) Друга компаративна предност е тоа што Општина Карпош има перспектива на долг рок. Станува збор за:  Амбициозен лидер  Искусен персонал  Добра меѓуопштинска соработка со општини од земјата и странство која треба да резултира со размена на искуства, идеи и информации  Финансиска стабилност

V АНАЛИЗА НА ДОСЕГАШНИТЕ СТРАТЕГИИ ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ НА ОПШТИНА КАРПОШ V.1. Визија Визија 2002 и 2006 – Посакуваме Карпош да биде конкурентна општина со одржлив економски развој и раст на вработеноста, интегрирана во регионалните и европските пазари. V.2. Мисија на Општина Карпош Вработените во Општина Карпош ќе креираат и ќе ја поддржат партиципативната атмосфера преку вклучување на граѓани и останати учесници во работењето на општината. Општината ќе создаде таква политика која ќе биде точна и прецизна според барањата при имплементирањето и евалуацијата на јавната политика. Сите нивоа и активности на Општина Карпош ќе бидат, според барањата на процесите на децентрализација и евроинтеграциите. Градоначалникот и администрацијата ќе ја постигнат задачата преку залагање на индивидуалните и заеднички напори. V.3. Цели V.3.1. Главна цел Главна цел 2002 – Вклучување на органите на локалната самоуправа, јавните институции и организации, приватниот сектор и НВО секторот во креирање и остварување на забрзан економски развој на Општината Карпош.

Креирањето на физичката и административната околина што привлекуваат бизниси и нови работни места е најважната одговорност на локалната самоуправа. V.4. Акционен план и Стратегија на Општина Карпош Општините во РМ, со Законот за Локална Самоуправа од 2002 година, ја добија улогата да го водат и спроведат планирањето на локалниот економски развој, покрај приватниот сектор како главен носител на локалниот економски развој. Како резултат на позитивното искуство стекнато во овој процес, 33 реализирани проекти, околу 4.650.000 евра ангажирани средства од општинскиот буџет и донаторските програми и околу 2.000 инволвирани граѓани во спроведените активности, раководството на Општина Карпош одлучи да подготви нов Стратешки план на општината за период 2009-2013 година. За таа цел ќе се формираат работни тимови составени од претставници на општинската администрација, Советот на општината, бизнис секторот и граѓанскиот сектор за изготвување и имплементирање на планот. Стратешкиот план го насочува економскиот развој и преставува план за градење на целокупните локални капацитети, за подобрување на економската иднина и квалитетот на живеење на граѓаните. Едноставно кажано, целта на проектот е градење и зајакнување на капацитетот на локалната власт за водење на локалниот развој, подобрување на деловното опкружување, поддршка на претприемништвото и намалување на сиромаштијата и социјалното исклучување. ОПШТИНА КАРПОШ 2009-2013

Причина за презементите активности претставува и фактот дека за реализација на своите годишни програми за работа, Општината Карпош има на располагање и сопствени буџетски средства и понуда на средства од меѓународни донаторски програми. За полесен пристап до донаторите, а посебно до ИПА фондовите (IPA-Instruments for Pre-accesion Assistance), потребнo e да има изработени стратешки програми и акциони планови, претходно донесени од Советот на Општината. Планот ја дефинира визијата и дава одговор на прашањето “каде сакаме да стигнеме”, односно посакуваната дестинација на локалниот развој за следните четири години. Развојните насоки и политики “како да ја оствариме визијата”, ги одредуваат стратешките цели преку остварување на конкретни мерливи цели. Стратегијата за реализација на зголемен локален развој не се ограничува само на привлекување на нови бизниси, туку и на поддршка на постоечките индустрии, промовирање на културноисториското наследство и сл.

СТРАТЕШКИ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ

Постигнувањето на предвидените цели ќе се изврши преку детално идентификувани програми и проекти од страна на сите засегнати страни. Пристапот за развој на стратешкиот план е од “горе-надолу” и е прикажан на следниот графикон: Графикон 41

Во градењето на стратешкиот план, како појдовна точка земена е во предвид моменталната економска состојба, природните ресурси со кои располага општината, како и законските акти од децентрализацијата, развојните стратегии на Република Македонија, стратегиите на странските донатори и меѓународните институции, документите за регионална и меѓународна соработка, односно целокупното надворешно опкружување.

VI СОДРЖИНА НА ПРЕДЛОГ СТРАТЕШКИОТ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ НА ОПШТИНАТА КАРПОШ VI.1. Придонес на Општина Карпош во Визијата за Скопскиот регион Општината се залага регионот на Градот Скопје и Општина Карпош, да стане конкурентен и атрактивен за:  Живот, учење и работа на луѓето,  Одржување на работните места и отварање на нови работни места,  Користење на можностите и шансите,  Верба дека во регионот на Градот Скопје може да обезбеди младите, возрасните и старите луѓе да имаат значајна улога во живеењето на општините, на Градот Скопје и на пошироката заедница,  Учење од другите региони за тоа како се обезбедува просперитет на заедницата, и ќе ги користи најдобрите искуства на другите во решавањето на прашањата поврзани со регионот на Градот Скопје. Визијата постои да ни помогне нам и на социјалните партнери да работиме подобро... Визијата мора да се обраќа секому што интересот го има во срце - и на секоја личност да дава поттик што да прави. Планот се состои од: VI.2. ВИЗИЈА За посакуваната идна состојба на развој која гласи: “Општина Карпош ќе биде место каде сите граѓани без разлика на пол, возраст или религија ќе ги најдат своите можности и ќе го искористат својот потенцијал.”

VI.3. MИСИЈА Вработените во Општина Карпош ќе креираат и ќе ја поддржат партиципативната атмосфера преку вклучување на граѓани и останати учесници во работењето на општината. Општината ќе создаде таква политика која ќе биде точна и прецизна според барањата во имплементирање и евалуација на јавната политика. Сите активности на Општина Карпош ќе бидат според барањата на процесот на децентрализација и евроинтеграциите. Градоначалникот и администрацијата ќе ја постигнат задачата преку залагање за индивидуални и заеднички напори. VI.4. Главна цел Карпош - конкурентна општина со одржлив економски развој и атмосфера погодна за водење бизнис,  Обезбедена основна инфраструктура за сите граѓани, вклучувајќи и игралишта за спорт и рекреација,  Можност сите граѓани да уживаат во културата, уметноста и бенефитите на урбаниот туризам,  Општина интегрирана во регионалните и европските пазари,  КАРПОШ - чиста и зелена општина,

VI.4.1 Долгорочни цели  Одржлив економски развој и раст на вработеноста,  Високо ниво на регионална конкурентност, ОПШТИНА КАРПОШ 2009-2013

 Балансиран регионален развој,

 Сеопфатна покриеност на општината со комуналната инфраструктура,

проектен пристап (зголемување на бројот на туристите, зголемен обем на потрошувачката од страна на туристите)  Поддршка на занаетчиството (даночни олеснувања и обезбедување атрактивни простори)

 Градење на високи стандарди во областите од јавен интерес,

VI.5.2. Култура и туризам - 6 стратешки цели:

 Усогласено просторно и урбанистичко планирање,

 Социјално вклучување и можности за сите граѓани преку градење на нивниот капацитет,  Поддржување на малите и средните претпријатија како носители на развојот,  Развој на туризмот преку секторски програми и проектен пристап,  Зголемување на потенцијалот на мрежата на месни заедници и подобрување на комуникацијата,  Развој на НВО секторот. VI.5 СТРАТЕШКИ ЦЕЛИ по области на развој: VI.5.1. Локален економски развој - 6 стратешки цели  Поддршка на МСП (зголемување на бројот на нови МСП, подршка на растот на постојните МСП и поддршка на извозот на МСП)  Развој на НВО секторот (поддршка на граѓанските иницијативи, формирање на Центар за поддршка на НВО, осмислување на програми за финансирање на активностите на НВО)  Зголемување на вработеноста (реализирање на програми со активни мерки за вработување, поддршка на обуки за проектен менаџмент)  Промоција за инвеститорите (печатење на промотивен материјал, учество на саеми, воспоставување на контакти и преговори со инвеститори)  Развој на туризмот преку секторски програми и 24

СТРАТЕШКИ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ

 Организирање на културни манифестации  Културна промоција преку меѓуопштинска, регионална и меѓународна соработка  Афирмација на млади уметници од Oпштината  Подигање на културната свест  Развој на туризмот како стопанска гранка  Промоција на културни центри, локалитети и туристички атракции VI.5.3. Комунални работи и инфраструктура - 3 стратешки цели  Подобрување на постојната и изградба на нова инфраструктурна мрежа  Обновување и изградба на ново партерно уредување  Овозможување безбедни услови за учесниците во сообраќајот VI.5.4. Социјална и здравствена заштита - 7 стратешки цели:  Подобрување на условите и проширување на капацитетите на детските градинки  Социјализирање на пензионерите  Услови за непречено движење на лицата со хендикеп  Социјална инклузија на лицата со интелектуална попреченост  Вклученост на Ромите во социјалниот живот и нивна здравствена едукација  Здравствена едукација, заштита и превенција од

болести  Бесплатни здравствени прегледи за социјално загрозените граѓани VI.5.5. Образование - 6 стратешки цели:  Подобрување на условите за учење во основните училишта  Обучен наставен кадар според современи програми за работа  Меѓуопштинска, регионална и меѓународна училишна соработка  Мотивирање на наставниот кадар и учениците со цел да се постигнуваат подобри резултати и кај учениците и во образовниот процес  Поголемо вклучување на децата со посебни потреби во редовниот образовен процес  Уредување на училишните дворови

VI.5.6. Заштита на животната средина и енергетска ефикасност – 6 стратешки цели:  Стратегија за заштита и унапредување на животната средина  Имплементација на Програмата за енергетска ефикасност на општината и нејзино ажурирање  Подобрување на квалитетот на воздухот  Следење на загадувањето од стопанските субјекти  Едукација на различни категории на население за заштита на животната средина  Хортикултурно уредување и одржување на зелените јавни површини VI.5.7. Урбанизам - 3 стратешки цели  Усогласено просторно и урбанистичко планирање  Донесување на нови ДУП-ови (детални урбанистички планови) –основа за развој на општината  Едноставна и ефикасна процедура за вадење на урбанистичка и градежна документација

VI.5.8. Спорт и рекреација - 5 стратешки цели:  Организирање на спортски натпревари, турнири и лиги  Обнова на постоечките и изградба на нови спортски капацитети  Изградба на нови рекреативни зони и одржување на постојните  Афирмација на рекреирањето како здрав начин на живеење  Популаризација на недоволно афирмираните спортски дисциплини VI.5.9. Бизнис - 2 стратешки цели:  Отварање и развој на индустриски зони  Подобрување на комуникацијата помеѓу општината и бизнис заедницата o ПАРТНЕРСТВА за остварување на поставените цели потребно е да се остварат неколку конкретни партнерства и тоа со: - Донаторски организации - Владини институции - Бизнис сектор - НВО сектор и граѓански здруженија - Детски градинки и основни училишта - Здруженија на занаетчии - Културно-уметнички друштва - Туристички здруженија - Спортски клубови  АКТИВНОСТИ И АКЦИОНИ ПЛАНОВИ за остварување на секоја стратегиска цел поединечно. Ваквите планови всушност претставуваат разработка на веќе зададените задачи, а ги содржат и активностите, одговорните лица/сектори, буџети со извори на средства и потребни ресурси за нивна реализација.

ОПШТИНА КАРПОШ 2009-2013

VII БУЏЕТСКИ ПРЕДВИДУВАЊА

Потребните финансиски средства за реализирање на акциониот план се планира да се обезбедат од следните извори:  Општински буџет 65%  Донатори 30%  Други извори 5% А) ПРИХОДИ Реализирани Приходи Неданочни Даночни Капитални Трансфери и донации

2005 1.069.923,00 123.905.110,00 1.444.777,00

2006 48.606.027,00 127.260.675,00 8.700.221,00

2007 49.686.500,00 162.833.560,00 427.088,00

2008 51.186.022,00 247.795.046,00 806.748,00

32.808.430,00

69.188.729,00

170.263.071,00

348.607.075,00

Планирани Приходи Неданочни Даночни Капитални Трансфери и донации

2009 372.800.000,00 77.392.500,00 1.000.000,00

2010 410.080.000,00 85.131.750,00 1.100.000,00

2011 451.088.000,00 93.644.925,00 1.210.000,00

2012 496.196.800,00 103.009.417,00 1.331.000,00

2013 545.816.480,00 113.310.359,00 1.464.100,00

374.144.946,00

411.559.441,00

452.715.385,00

497.986.924,00

547.785.619,00

Б) РАСХОДИ Реализирани Расходи Тековни Капитални

2005 81.572.806,00 63.365.730,00

2006 149.210.351,00 90.846.850,00

2007 241.484.640,00 111.317.072,00

2008 468.126.173,00 182.029.045,00

Планирани Расходи Тековни Капитални 26

2009 597.379.446,00 227.958.000,00

2010 657.117.391,00 250.753.800,00

СТРАТЕШКИ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ

2011 722.829.130,00 275.829.180,00

2012 795.112.043,00 303.412.098,00

2013 874.623.247,00 333.753.308,00

VII ЗАКЛУЧОЦИ И ПРЕПОРАКИ

Групата на активности и мерки кои треба да се преземат се:  Подготовка и имплементација на Стратешкиот план за развој Главни фактори за успешноста на имплементацијата на овој план се: • Лидерството и посветеност на менаџерите • Подеднаква партиципација на сите учесници • Планот е одржлив и во согласност со општинскиот буџет и ресурси со кои располага општината • Постојан мониторинг на имплементацијата на планот  Евалуација на планот • Анкети, прашалници, сугестии и сл.

 Мисијата и визијата на општината треба да биде дистрибуирана до сите вработени • Вработените треба да ја следат и извршуваат мисијата • Мисијата треба да биде разбирлива  Општината треба да инвестира во ИТ опрема и знаење • Тренинг, курсеви, работилници, како и следење на модерните техничко - технолошки трендови  Општината треба да го охрабри јавното учество во процесот на одлучување преку • Средби со граѓаните, бизнис секторот, НВО секторот, подготовка на презентации, анкети и сл.

ОПШТИНА КАРПОШ 2009-2013

IХ ПРЕДЛОГ ПРОЕКТИ ПО ОБЛАСТИ

1. ЛОКАЛЕН ЕКОНОМСКИ РАЗВОЈ Р.Б.

Проблем

Решение

Недоволна афирмација и згаснување на традиционалното занаетчиство и ракотворби

- Организирање на манифестации -Поставување на штандови за продажба и промоција

Непостоење на индустриска зона во која ќе се создадат услови за привлекување на инвеститори од областа на производството

Одредување на зона за производна дејност

Недоволна афирмација на културните, историските и туристичките локалитети и потенцијали

- Отварање на туристички инфо точки - Поставување на информативни табли до локациите и нивно партерно уредување

Непостоење на организирана соработка со НВО секторот од страна на општината

Формирање на центар за помош и поддршка на НВО секторот

Недоволно организирана соработка меѓу општината и МСП

- Формирање на бизнис центар за соработка и поддшка на МСП - Посредување и промоција на МСП од Општина Карпош со збратимените општини

Недоволно учество на граѓаните во креирањето на локалната политика

Покренување на кампања за зголемување на граѓанското учество

Голем број на неедуцирано ромско население

Отварање на центар за неформално образование на ромите

Непостоење на конкретна поддршка за започнување на нови бизниси

- Отварање на бизнис инкубатор - Даночно олеснување во областа на комуналните такси

Непостоење на стимулации за користење на енергија од обновливи извори

- Овозможување на комунални олеснувања за корисниците на енергија од обновливи извори - Директна помош на семејствата кои користат енергија од обновливи извори

10.

Немање доволна соработка со НВО секторот и центар за поддшка

Финансиска поддршка и соработка на проекти за невладиниот сектор

СТРАТЕШКИ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ

1.1 АФИРМАЦИЈА НА КУЛТУРНИТЕ, ИСТОРИСКИТЕ И ТУРИСТИЧКИТЕ ЛОКАЛИТЕТИ И ПОТЕНЦИЈАЛИ - Отварање на туристички инфо точки - Поставување на информативни табли до локациите и нивно партерно уредување Цел: Развој на туризмот Индикатори: - Зголемен број на посетители - Број на отворени инфо точки Акции/активности на проектот: - Партерно уредување на локалитетите - Поставување на инфо табли - Формирање на работна група задолжена за инфо точките - Подготовка и печатење на промотивен материјал - Отварање на туристички инфо точки - Поставување на електронски информатор на англиски јазик (touch screen) Вклучени страни во проектот: Министерство за економија (Сектор туризам), Музеј на Град Скопје, Стопанска комора на РМ (дејност туризам), Сојуз на туристички агенции и донатори

Индикатори: - Број на регистирани МСП во бизнис центарот - Број на понудени/побарани услуги - Број на остварени контакти - Број на МСП кој оствариле соработка брз база на активностите на бизнис центарот Акции/активности на проектот: - Формирање на работно тело - Отварање на бизнис центар - Промотивни активности на Центарот - Регистрирање на МСП членки на бизнис центарот - Давање на услуги кон МСП Вклучени страни во проектот: МСП од Општина Карпош, Централен регистар на РМ, Министерство за економија (АПП), банки, збратимени општини и Стопанска комора на РМ. Вредност на проектот - 10.000 евра Проектен Координатор: Александра Тодоровска 1.3 ИНДУСТРИСКА ЗОНА ВО КОЈА ЌЕ СЕ СОЗДАДАТ УСЛОВИ ЗА ПРИВЛЕКУВАЊЕ НА ИНВЕСТИТОРИ ОД ОБЛАСТА НА ПРОИЗВОДСТВОТО - Одредување на зона за производна дејност

Вредност на проектот - 150.000 евра Проектен Координатор: Маја Филипчева 1.2 ОРГАНИЗИРАНА СОРАБОТКА ПОМЕЃУ ОПШТИНАТА И МСП - Формирање на бизнис центар за соработка и поддршка на МСП (мали и средни претпријатија) - Посредување и промоција на МСП од општината со збратимените општини Цел: Поддршка на МСП

Цели: - Зголемување на вработеноста - Промоција пред инвеститорите Индикатори: - Број на нови вработувања - Пораст на приходите во општинскиот буџет - Број на новоотворени производни капацитети - Број на заинтересирани потенцијални инвеститори / via интернет, барања, контакти ОПШТИНА КАРПОШ 2009-2013

Акции/активности на проектот: - Формирање на работна група - Определување на индустринска зона за производство - Обезбедување на целокупната потребна инфраструктура - Промотивна камапања Вклучени страни во проектот: Министерство за транспорт и врски, инвеститори, Мак инвест, Стопанска комора на РМ, Агенција за енергетика Вредност на проектот - 500.000 евра Проектен Координатор: Петар Теов

2.2 ТУРИСТИЧКИ И КУЛТУРНИ АТРАКЦИИ Цел: Збогатување на урбаниот живот со нови содржини Индикатори: - Бројност на објекти и атракции, - Број на учесници и локации Акции/активности на проектот: - Одлука и приспособување на урбанистички планови а) локации б) инфраструктура - Подготовка и отварање на нови содржини и локации - Промоција и афирмација на атракциите

2. КУЛТУРА И ТУРИЗАМ

Вклучени страни во проектот: Општина Карпош, Град Скопје, донаторски организации, амбасади, фирми

2.1 МАПА НА КУЛТУРНИ ЦЕНТРИ И ТУРИСТИЧКИ АТРАКЦИИ

Вредност на проектот - 20.000 евра Проектен Координатор: Маја Филипчева

Цел: Информирање на сите потенцијални туристички посетители на Општина Карпош и афирмирање на културните центри и туристичките атракции.

2.3 КУЛТУРНИ НАСТАНИ

Индикатори: - Број на центри, институции и локалитети, - Календар на настани и активности

Индикатори: - Број на настани, манифестации и перформанси - Број на културни објекти и локации

Акции/активности на проектот: - Формирање на истражувачки тим од стручни лица - Изработка на мапата - Дистрибуција

Акции/активности на проектот: - Подготовка на културни настани - Организација и имплементација - Промотивни активности

Вклучени страни во проектот: Општина Карпош, Стопанска комора (кластер туризам), фирми, медиуми, Универзитет за туризам

Вклучени страни во проектот: Општина Карпош, донаторски организации, збратимени општини, амбасади

Вредност на проектот - 15.000 евра Проектен Координатор: Маја Филипчева 30

СТРАТЕШКИ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ

Цел: Подигнување на културната свест

Вредност на проектот - 30.000 евра Проектен Координатор: Стефанија Макаровска

Р.Б.

Проблем

Решение

Недоволен број на културни настани и манифестации

Културни настани во Карпош: - Културно лето на Карпош - Анимација и презентација на различноста на културите во светот - Етно село - Св. Пантелеjмон – Викенд колонија - Мултикултурни настани – “Жената чувар на традицијата”

Непостоење на атрактивни содржини за збогатување на туристичката понуда

Атракции: - Сплавови - Ѕидови за графити - Кратка патека за лизгање - Парк на солидарност (објекти и скулптури од градови)

Недоволна мотивираност на младите да ги покажат своите квалитети и креативност

Фонд за поддршка на талентирани млади од разни области

Недавање на приоритет за промоција и промотивни алатки за Општината Карпош

Визуелизација на општината: - Спот на општината - Документарен филм -Промотивни материјали за општината

Неискористеност на природните можности кои ги поседува Карпош

Воздушна бања

Непостоење на интернет понуда за развивање на туризмот

Веб портал за туризам и култура

Непостоење на јасна слика за културните и туристичките локации

Мапа на културно-рекреативни центри - Св. Пантелемон - Хавзи пашини конаци - Скупи - Природонаучен музеј (ЗОО)

Непостоење на биро за нудење на туристички информации

Туристичко информативно биро

Неискористеност на туристичките потенцијали на античкиот град Скупи

Целосна поддршка, афирмација и агитација за доизградба на локалитетот Скупи

10.

Недоволно искористување на можностите кои ги нуди кејот на реката Вардар

Афирмација на кејот на река Вардар преку организирање на разни манифестации ОПШТИНА КАРПОШ 2009-2013

3. КОМУНАЛНИ РАБОТИ И ИНФРАСТРУКТУРА Р.Б.

Проблем

Решение

Несоодветна и лошо димензионирана постојна фекална канализација

Застарена постојна фекална канализација

Непостоење на матична служба на територија на Општина Карпош

Дотраеност на постојните плочки и бетонски патеки

Непостоење на хидро-мрежа за полевање

Изградба на бунари за полевање и систем капка по капка

Лоша состојба на фасадите на објектите за колективно домување

Обнова на старите фасади на станбените згради

Мала безбедност, односно ризично поминување на пешачки премин

Изградба на надземни премини на булевар Партизански одреди кај Драмскиот театар, Општината Карпош, Т.Ц. Олимпико, Веро и Нерези

Патеката за ролери и велосипеди е тесна и небезбедна

Проширување на патеката ролери и велосипеди на кејот на реката Вардар

Непостоење на услови за развивање на картингот како спорт и рекреација

Изградба на картинг патека

10. 11.

Неискористување на можностите кои ги поседуваме, како извор за одржување на објектот и полнење на буџетот на општината Несоодветни димензии на улиците и непостоење на тротоари за пешаци и патеки за велосипеди во одредени делови од општината

Изградба на пречистителна станица за отпадни води Реконструкција на постојна и изградба на нова фекална канализација Изградба на матична служба - сала за венчање и мини парк за фотографирање Реконструирање на средниот ред на ТЦ Карпош 3, плочки и канделабри

Дигитлизација на рекламен простор на надвозник “Влајко” Проширување на улици и изградба на нови тротоари за пешаци и патеки за велосипедисти (приоритет: делови од Козле, Нерези, Злокуќани, Бардовци и Криви Дол

12.

Непостоење на сообраќајна сигнализација која е во согласност со современите норми на сообраќајна култура и комуникација, како и досегашна неприлагоденост на сообраќајниците во интерес на движењето на лицата со посебни потреби

Модернизација на сообраќајната сигнализација и воведување на звучни семафори

13.

Лоша состојба на дел од автобуските постојки

Целосно уредување на постоечките автобуски постојки со инсталирање на нови клупи и настрешници

14.

Водоводна инфраструктура која не ги задоволува потребите на граѓаните

Изградба на нови водоводни линии со поголем профил на одредени улици, како и нови главни водови за нормално водоснабдување на Карпош 1, 2 и Козле.

15.

Непостоење на атмосферска канализација во одредени делови од Општина Карпош

Изградба на нова атмосферска канализација во населбите Злокуќани, Бардовци, Карпош 1, Карпош 2 и Тафталиџе 1, како и реконструкција на атмосферска канализација во Тафталиџе 2

16.

Застареност и запуштеност на велосипетската сообраќајна мрежа

Изведба на нови велосипетски патеки и реконструкција на постојните во Општина Карпош

СТРАТЕШКИ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ

3.1. ИЗГРАДБА НА БУНАРИ ЗА ПОЛЕВАЊЕ И СИСТЕМ КАПКА ПО КАПКА Цел: Ефикасен и штедлив начин на полевање на јавните зелени површини

Вклучени страни во проектот: Општина Карпош, Фонд за води, Министерство за заштита на животната средина и природата, меѓународни еколошки фондови, донаторски организации Вредност на проектот - 150.000 евра

Индикатори: - Виталност на украсното зеленило - 50% намалени површини со деградирано зеленило - 10.000 m2 новонаводнувани површини Акции/активности на проектот: - Изградба на систем за полевање „капка по капка“ на зеленилото во жардинерите на бул. Партизански одреди - Изградба на 10 бунари за полевање на јавните површини на територијата на Општина Карпош Вклучени страни во проектот: Општина Карпош, Граѓаните на општината, фирми, донаторски организации

Проектен Координатор: Петар Ивановски 3.3 ИЗГРАДБА НА ПЕШАЧКИ МОСТОВИ НА БУЛ. ПАРТИЗАНСКИ ОДРЕДИ Цел: Безбедност на учесниците во сообраќајот, особено пешаците Индикатори: - Елиминирање на пешачките сообраќајни незгоди (ниту една незгода во годината) Акции/активности на проектот: - Изградба на надземен премин за пешаци спроти Општина Карпош и кај Драмски театар

Вредност на проектот - 100.000 евра Вклучени страни во проектот: Општина Карпош, граѓани, родители, донаторски организации и јавно приватно партнерство (ЈПП)

Проектен Координатор: Пеце Мирчевски 3.2 ИЗГРАДБА НА ПРЕЧИСТИТЕЛНА СТАНИЦА ЗА ОТПАДНИ ВОДИ Цел: Прочистување на отпадните води низ фекалните колектори

Вредност на проектот - 1.000.000 евра Проектен Координатор: Петар Ивановски

Индикатори:  Концентрација на хемиски и органски загадувачи во дозволени граници Акции/активности на проектот:  Изградба на три пречистителни територија на Карпош

станици

на

ОПШТИНА КАРПОШ 2009-2013

4. СОЦИЈАЛНА И ЗДРАВСТВЕНА ЗАШТИТА Р.Б.

Проблем

Решение

Недоволна опфатеност на децата Роми во предучилишниот и училишниот воспитнообразовен процес

Инклузија на децата Роми преку проекти за подигање на воспитно-образовната свест

Потреба од изградба на нова градинка за опфат на децата од реонот на н.Злокуќани, с. Бардовци и Горно Нерези

Изградба на нова детска градинка во н.Злокуќани, Бардовци и Нерези за згрижување на децата од тој реон

Недоволни познавања за сексуално преносливите болести и можностите од превенција

Отварање на советувалишта за социјалните проблеми кај учениците, студентите и возрасните

Несоодветни услови за нормално живеење на лицата со посебни потреби

Отстранување на архитектонски бариери, звучна сигнализација и знаковен јазик

Непостоење на специјална сервисна служба за лицата со интелектуална попреченост

Непостоење на центар за згрижување на лица погодени од елементарни непогоди

Запуштени, неискористени и небезбедни дворови на детските градинките

Уредување на дворовите на градинките

Неприлагоденост на работното време на детските градинки со работното времето на другите правни институции

Воведување на двосменско работење во неколку детски градинки

Штетното влијание на азбесните покриви врз здравјето на децата

Замена на азбесните кровови со покриви од еколошко здрав материјал

10.

Непостоење на доволна грижа за пензионерите

Отварање на пензионерски клубови и домови

4.1

ОТВОРАЊЕ НА СОВЕТУВАЛИШТА ЗА СОЦИЈАЛНИТЕ ПРОБЛЕМИ КАЈ УЧЕНИЦИТЕ, СТУДЕНТИТЕ И ВОЗРАСНИТЕ

Цел: Подигнување на свеста за сексуално преносливите болести и начини на заштита и превенција од истите 34

СТРАТЕШКИ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ

Оформување на социјална сервисна служба за поддршка на лица со интелектуална попреченост – Дневен центар Отварање на времени прифатни простории за лица при елементарни непогоди – прифатни мини центри

Индикатори: - Број на опфатени советувани лица - Број на институции - Број на теми (контрацепција, болести и сл) Акции/активности на проектот: - Отворање на канцеларија,

- Подготовка на програма за работа, - Стручно обучување на кадар, - Подготовка и дистрибуција на информативен материјал Вклучени страни во проектот: Ученици од основни и средни училишта, студенти, заинтересирани возрасни групи, родители, НВО, општина Вредност на проектот - 20.000 евра

културни, здравствени услужни институции, банки, лица со попреченост, НВО, општина Вредност на проектот - 10.000 евра Проектен Координатор: Петар Ивановски

1.3 ОФОРМУВАЊЕ НА СОЦИЈАЛНА СЕРВИСНА СЛУЖБА ЗА ПОДДРШКА НА ЛИЦА СО ИНТЕЛЕКТУАЛНА ПОПРЕЧЕНОСТ – ДНЕВЕН ЦЕНТАР

Проектен Координатор: Гордана Зафировска

4.2 ОТСТРАНУВАЊЕ НА АРХИТЕКТОНСКИ БАРИЕРИ, ЗВУЧНА СИГНАЛИЗАЦИЈА И ЗНАКОВЕН ЈАЗИК Цел: Овозможување услови за непречено движење и комуникација на лицата со попреченост при остварување на секојдневните потреби Индикатори: - Број на рампи и приоди - Број на поставена звучна сигнализација - Број на лица кој побарале толкувач на знаковен јазик Акции/активности на проектот: - Идентификација на јавните објекти и институции со архитектонски бариери - Поставување на пристапни рампи и приоди - Поставување на звучна сигнализација на најфреквентните раскрсници во општината - Остварување на законски одредби за обезбедување на толкувачи на знаковен јазик - Мапа на пристапни објекти Вклучени страни во проектот: Градинки, училишта,

Цел: Обезбедување на соодветна социјална заштита,социјална инклузија, развивање на вештини, сестрана поддшрка на семејства со деца со интелектуална попреченост Индикатори: - Број на опфатени лица во центарот, - Број на опфатени семејства, - Број на реализирани активности, - Број на заинтересирани лица и семејства на кои им е потребен ваков центар Акции/активности на проектот: - Изнаоѓање и опремување на просторот, - Идентификување на целни групи, - Информирање преку медиуми за постоење на центарот, - Обука на стручен кадар, - Изготвување на програма за работа. Вклучени страни во проектот: Дефектолози, социјални работници, психолози, корисници, општина, Министерство за труд и социјална политика и НВО Вредност на проектот - 50.000 евра Проектен Координатор: Јелка Савиќ Тасевска ОПШТИНА КАРПОШ 2009-2013

5. ОБРАЗОВАНИЕ Р.Б.

Проблем

Решение

Потреба од перманентно обучување и усовршување на наставниот и друг кадар за поквалитетно образование

Професионален развој на наставниот и другиот кадар во основните училишта заради подобрување на квалитетот и ефикасноста во образованието.

Недостаток од стручен кадар (тим) за работа со деца со посебни потреби во основните училишта.

Поголема опфатеност и вклучување на стручни лица во основните училишта за работа со децата со посебна потреба.

Недоволна поддршка, мотивација и афирмација на надарени ученици

Формирање паричен фонд за надарени ученици.

Старо и дотраено училиште, несоодветни услови за работа

Изградба на ново основно училиште

Несоодветни услови за работа во основните училишта: недоволна опременост со училишен инвентар, нагледни средства, ИТ-помагала и тековни проблеми од инфраструктурен тип.

Реконструкција и опремување на основните училишта

Недоволен увид на родителите во воспитно – образовната работа, и резултатите на своите ученици Недоволна едуцираност на учениците од основното образование за однесување во случај на природни непогоди и други несреќи Нерешени имотно правни односи со дворовите во ОУ, големи и тешко одржливи дворни површини

Ажурирање на образовниот портал на основните училишта. Проект за заштита и самозаштита во случај на катастрофи Решавање на имотно-правните односи, искористување на дворните површини во основните училишта со изградба на спортски терени, паркови и сл.

Непостоење на образовен објект во населба Злокуќани и образовен објект во Горно Нерези

Изградба на основно училиште во населба Злокуќани и основно училиште во Горно Нерези

10.

Неможност на децата од социјално загрозени семејства и маргинализирани групи, рамноправно да учествуваат во образовниот процес

Поддршка и стипендирање на ученици од социјално загрозени семејства и маргинализирани групи

СТРАТЕШКИ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ

5.1 ПРОФЕСИОНАЛЕН РАЗВОЈ НА НАСТАВНИОТ И ДРУГИОТ КАДАР ВО ОСНОВНИТЕ УЧИЛИШТА Цел: Подобрување на квалитетот и подобрување на ефикасноста на педагошката работа Индикатори: - Број на испорачани/одржани обуки и семинари на наставниците - Број на опфатени наставници, - Број на обучувачи, - Квалитет на наставата (тестови)

- Број на вклучени училишта Акции/активности на Проектот: - Согледување на фактичката состојба во основните училишта, - Ангажирање на дефектолози, - Подготовка на план и програма Вклучени страни во проектот: Општина, ученици, родители, училишта, стручен кадар, Министерство за образование и наука, Биро за развој на образованието Вредност на проектот - 25.000 евра

Акции/активности на проектот: - Идентификација на потребите од професионален развој, - Поставување на приоритети за професионален развој, - Развој на план и програма, - Имплементација на програмата, - Евалуација на резлтатите

Проектен Координатор: Карина Ивановска 5.3 ФОРМИРАЊЕ НА ФОНД ЗА НАДАРЕНИ УЧЕНИЦИ Цел: Поддршка на надарените ученици во нивното понатамошно школување со цел нивното стекнато знаење да се искористи за потребите и целите на општината

Вклучени страни во проектот: Општина Карпош, училишта, наставен и стручен кадар, ученици, родители, НВО, бизнис сектор, Министерство за образование и наука, Биро за развој на образованието

Индикатори: - Број на доделени стипендии, - Број на освоени награди, - Број на ученици/учесници

Вредност на проектот - 60.000 евра

Акции/активности на проектот: - Формирање на фонд, - Формирање на тим од стручни лица, - Формирање на канцеларија, - Развој на план и програма за работа, - Евалуација

Проектен Координатор: Мирјана Поповска 5.2 ПОТРЕБА ОД СТРУЧЕН КАДАР ЗА ДЕЦА СО ПОСЕБНИ ПОТРЕБИ ВО ОСНОВНИТЕ УЧИЛИШТА Цел: Поголема опфатеност и вклучување на децата со посебни потреби во редовниот образовен процес Индикатори: - Број на опфатени ученици, - Број на стручен кадар,

Вклучени страни во проектот: Ученици, наставници, општина, НВО, бизнис секторот и Министерство за образование и наука Вредност на проектот - 20.000 евра Проектен Координатор: Љупка Трајчевска ОПШТИНА КАРПОШ 2009-2013

6. ЗАШТИТА НА ЖИВОТНАТА СРЕДИНА И ЕНЕРГЕТСКА ЕФИКАСНОСТ Р.Б.

Проблем

Решение

Проблеми од сферата на животната средина кои не се идентификувани и непостоење на стратешки документ за решавање на истите

Изработка на ЛЕАП за Општина Карпош

Непостоење на информации за индустриски објекти кои ја загадуваат животната средина

Изработка на Катастар на загадувачи во Општина Карпош и нивен мониторинг

Запуштени и неуредени јавни зелени површини

Хортикултурно уредување на јавни и зелени површини

Недоволен број на корпи за отпадоци и контејнери и лоша состојба на веќе поставените

Поставување на нови корпи за отпадоци и контејнери и обнова на старите контејнери

Изоставеност на Злокуќани и Брадовци од системот на собирање на сметот

Вклучување на Злокуќани и Брадовци во системот на собирање на сметот на индивидуалните домаќинства

Недоволен број на места и посветување на внимание за селекција на отпад

Партнерство со ЈП “Комунална хигиена ”за селекција на отпад и водење на кампања за подигање на јавната свест

Немотивираност и ниско ниво на еколошка свест кај граѓаните

Мотивирање на граѓаните за подигнување на нивото на одржување на јавната хигиена преку нивно наградување

- Застареност на опремата во трафостаниците врзана за управувањето на уличното осветлување - Огромен број на дефекти и потреби за интервенциии - Ангажирање на материјални средства за оддржување - Незадоволство на граѓаните

Интегриран систем на управување и мониторинг на уличното осветлување на Општина Карпош

10.

11.

12.

- Голема потрошувачка на електричната енергија за улично осветлување - Дефекти на пасивните елементи (пригушници) - Големи материјални средства за плаќање на потрошена електрична енергија - Краток работен век на старите светилки - Постоење на стари објекти кои се неефиксни во степенот на топлинската изолација и трошење на топлинска енергија - Потрошувачка на големи материјални средства за топлинска и електрична енергија на годишно ниво -Континуирано зголемување на потребата од топлинска и електична енергија со развојот на општината и степенот на изграденост. - Зголемување на дефицитот во потребите на ниво на држава. - Големи материјални средства за увоз на енергија. - Зголемена емисија на СО2

- Непостоење на технолошки парк

СТРАТЕШКИ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ

Супституција на старите неекономични живини светилки со штедливи

Проект за енергетска ефикасност во објектите на градинките и основните училишта Користење на обновливи ресурси на енергија (сонце, геотермални води, ветер) во: -градби од инфраструктурата - градење на индивидуални, колективни и индустриски објекти - улично осветлување на соларна енергија Изградба на Технолошки парк - Технолошки парк како показен објект според правилникот за енергетски ефикасни објекти (со автономен систем за ладење и греење, електично напојување и термички топлотна изолација по најновите стандарди - Технолошки парк по содржина место за иновации и комуникации со библиотеки на знаење и соработка со други Технолошки паркови во светот

1.1 ИЗРАБОТКА НА ЛЕАП Цел: Идентификација на проблемите од областа на заштита и унапредување на животната средина Индикатори: - Број на решени проблеми од областа на загадување на вода, почва, воздух, бучава и др. Акции/активности на проектот: - Подготовка на ЛЕАП - Изработка на приоритетни проекти и барање на донатори - Формирање на тим за имплементација на ЛЕАП и негово изработување Вклучени страни во проектот: Општина Карпош, граѓаните, НВО и бизнис секторот Вредност на проектот - 10.000 евра Проектен Координатор: Пеце Мирчевски

1.2 ХОРТИКУЛТУРНО УРЕДУВАЊЕ НА ЈАВНИ И ЗЕЛЕНИ ПОВРШИНИ Цели: - Подобрување на условите на живеење во урбаните средини - Подобрување на квалитетот на воздухот и намалување на загаденоста - Зголемување на јавните и зелените површини Индикатори: - Број на квадратни метри (m2) зголемени зелени површини, - Број на новозасадени садници

Акции/активности на проектот: - Изработка на проекти и избор на локации - Изработка на програми (годишни) Вклучени страни во проектот: Општина Карпош и граѓаните Вредност на проектот - 75.000 евра Проектен Координатор: Пеце Мирчевски

1.3 ИНТЕГРИРАНИ СИСТЕМИ НА УПРАВУВАЊЕ И МОНИТОРИНГ НА УЛИЧНО ОСВЕТЛУВАЊЕ НА ОПШТИНА КАРПОШ Цели: - Изработка на нови командни ормани за сите 128 трафостаници поврзани со уличното осветлување во општината - Вградување на нови командни склопки и уреди за управување на истите - Вградување на астрономски програмибилни уреди за секојдневна автономна корекција на вклучувањата и исклучувањата на уличното осветлување - Целосно отсранување на причините за можни дефекти на извршните органи на управувањето за наредните 5 до 10 години - Намалување на потрошувачката на електрична енергија до 35% врз основа на автономното секојдневно корегирање на времето за вклучување и исклучување на уличното осветлување - Отстранување на потребата од можни интервенции во одржувањето и пренамена на средствата од одржување во нови инвестиции во уличното осветлување Индикатори: - Бројот на дефекти предизвикан од командните уреОПШТИНА КАРПОШ 2009-2013

- -

- - -

ди во трафостаниците Средства ангажирани за оддржување Проблематичен команден МТК систем на вклучување и исклучување на уличното осветлување на ЕВН Зголемена потрошувачка на електрична енергија Зголемен број на јавување на граѓаните за проблемите со уличното осветлување на теренот Дефинирани односи со ЕВН во однос на разграничување на надлежностите на уличното осветлување

Акции/активности на проектот: - Изработени проектни апликации и изведени командни ормани вградени на две позиции на терен - Емпириски докажани параметри на заштеда во експлотациониот период од 2 месеци по основ на одржување и по основ на заштеда на електрична енергија - Направени договори со Градот Скопје и ЕВН за заедничка реализација на проектот - Заедничко аплицирање на вклучените субјекти за дополнителни финансиски средства, грантови за реализација на проектот Вклучени страни во проектот: Општина Карпош, Град Скопје, ЕВН, донаторски организации Вредност на проектот - 120.000 евра Проектен Координатор: Љупчо Димов 1.4 ЕНЕРГЕТСКА ЕФИКАСНОСТ И УПОТРЕБА НА ОБНОВЛИВИ ИЗВОРИ НА ЕНЕРГИЈА ВО ДЕТСКИТЕ ГРАДИНКИ И ОСНОВНИТЕ УЧИЛИШТА ВО ОПШТИНА КАРПОШ Цели: - Субституција на парното греење и ладењето во 40

СТРАТЕШКИ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ

- -

просториите на овие објекти Субституција на потрошувачката на електрична енергија со соларна енергија и фотоволтајџни ситеми Подобрување на градежните перформанси на објекти за оддавање топлина (преку замена на врати и прозорци, подобрена термоизолација и сл.) Инвестицијата комплетно да ги субституира средствата за греење и електрична енергија во екплоатацијата на објектите Намалување на емисијата на CO2 и ефектот на стаклена градина Бенефиции од КЈОТО протоколот

Индикатори: - Годишните трошоци за електрична енергија и енергија загреење и ладење во овие објекти, во сегашни услови и реализацијата на инвестицијата која овие трошоци целосно ги елиминира за период од најмалку 30 години. - Експлоатациски период на опремата Акции/активности на проектот: - Изработка на физибилити студии и изведбени проекти на товар на италијанското Министерство за екологија и Министерството за заштита на животната средина и природата на РМ и избор на фирми за изведба на проектот - Избор на фирми изведувачи од истите Министерства Вклучени страни во проектот: Општина Карпош, детски градинки и училишта, Министерство за екологија на Р. Италија и Р. Македонија Вредност на проектот - 12.000 евра Проектен Координатор: Љупчо Димов

1.5 ЈАВНО-ПРИВАТНО ПАРТНЕРСТВО ВО СФЕРАТА НА ИНФРАСТРУКТУРАТА ЗА ГРАДБА НА МРЕЖА ОД ПРИРОДЕН ГАС, ГЕОТЕРМАЛНИ ВОДИ, ФОТОВОЛТАЈЏНИ И МРЕЖИ ЗА ТЕХНОЛОШКА ВОДА

мрежа со топлификација - Намалување на емисијата на CO2 (КЈОТО протокол) - Намалување на трошоци за употреба на овие типови енергенси

Цели: - Отварање на можности за алтернативни системи на греење, ладење и електрична енергија за индивидуални, колективни и индустриски потрошувачи од територијата на Општина Карпош - Производство на енергенси од обновливи извори на енергија (сонце, ветер, геотермални води и сл)

Акции/активности на проектот: - Договор со заинтересираните инвестирање во сопствени системи

субјекти

за

Вклучени страни во проектот: Општина Карпош и заинтересирани правни субјекти Вредност на проектот - 150.000 евра

Индикатори: - Покриеност на инфраструктурата со досегашната

Проектен Координатор: Љупчо Димов

ОПШТИНА КАРПОШ 2009-2013

7. УРБАНИЗАМ

Р.Б.

Проблем

Решение

Сопственост на градежно земјиште

- Решавање на имотно-правни односи - Спроведување на ДУП - Децентрализација на државно земјиште од централно на локално ниво

Долготрајност на постапка во издавање на локациски услови, одобрение за градење и одобрение за употреба

ГИС систем преку: - Поврзување со агенција за катастер со недвижности - Поврзување со Управа за имотно правни работи - Давање на иницијатива за промена на законската регулатива за поедноставување и поефикасно работење

Честа промена на законите од областа на урбанизмот

- Донесување на закон за легализирање на бесправно израдени градби - Обуки, работилници и семинари

Неусогласеност на ДУП со ГУП

- Проширување на опфатот на ГУП-от на Град Скопје - Иницијатива за забрзување на постапката за донесување на нов ГУП на Град Скопје - Промени од земјоделско во градежно земјиште

Безправно изградени градби

- Комплетна покриеност на територијата на Општина Карпош со урбанистичка планска документација - Донесување закон за легализација на безправно изградени градби

Недоволна искористеност на атрактивноста и можностите кои ги пружаат

Креирање на нови простори за градба во Злокуќани и Бардовци како атрактивни станбени и деловни зони

7.1 ДЕЦЕНТРАЛИЗАЦИЈА НА ГРАДЕЖНО ЗЕМЈИШТЕ ОД ЦЕНТРАЛНО НА ЛОКАЛНО НИВО Цел: Зголемена површина на градежно земјиште за стопански активности Индикатори: - Површина на градежно земјиште во ha (хектари) за : - Број на стопански активности - Број на локации - Пренаменета површина од земјоделски во градежни

СТРАТЕШКИ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ

Акции/активности на проектот: - Промена на законската регулатива и донесување на нова документација - Решавање на имотно-правни работи Вклучени страни во проектот: Општина Карпош, стопанственици, финансиски институции и граѓани Вредност на проектот - 5.000 евра Проектен Координатор: Елеонора Стојановска

7.2 КОМПЛЕТНА ПОКРИЕНОСТ НА ТЕРИТОРИЈАТА НА КАРПОШ СО ПЛАНСКА ДОКУМЕНТАЦИЈА Цели: - Развој на општината - Решавање на дивите градби (без документ) - Решавање на инфраструктурата, сообраќајни решенија - Економски бенефит (комуналии, зголемен општински буџет) Индикатори: - Повеќе градежни парцели (површини за градба) - Број на стопански активности - Број на решени интереси на граѓаните Акции/активности на проектот: - Изработка на детални планови и планови вон населено место Вклучени страни во проектот: Општина Карпош, граѓани, стопанственици, домашни и странски инвеститори

7.3 ПРОШИРУВАЊЕ НА ОПФАТОТ НА ГУП-ОТ Цели: - Промена од земјоделско во градежно земјиште - Економски бенефит Индикатори: - Зголемена површина за градба - Урбанизација на просторот-изработка на ДУП-ви - Остварени решенија од областа на инфраструктура Акции/активности на проектот: - Иницијатива до надлежните ограни од општините - Економски бенефит на Градот и општините - Подобрување на начинот и условите за живот и работа Вклучени страни во проектот: Општина Карпош, граѓаните, Градот Скопје, економски субјекти и потенцијални инвеститори Вредност на проектот - 20.000 евра Проектен Координатор: Антица Сашек

Вредност на проектот - 50.000 евра Проектен Координатор: Антица Сашек

ОПШТИНА КАРПОШ 2009-2013

8. СПОРТ И РЕКРЕАЦИЈА Р.Б.

Проблем Немање на спортски содржини на Кејот на р. Вардар Недостаток од финансиски средства, локација Потреба од мапирање и означување на спортски и детски игралишта Не постоење на забавен парк Неафирмирање на спортот

Решение

Немање на спортски содржини за лица со интелектуална попреченост

Изградба на спортско и детско игралиште за лица со посебни потреби

Не постоење на спортски содржини во рурални подрачја

Изградба на спортско рекреативен центар во Злокуќани

Нарушување на традиционалните манифестации

Училишни спортски игри

Недоволна вклучување на администрацијата во спортовите Неуреденост на Кејот на река Вардар Разурнати детски игралишта и тешкотии во нивно одржување

Општинска лига урбани и месни заедници (мал фудбал, баскет, пинг-понг, ракомет и одбојка) Кајакарска патека Лепенец и Вардар Реконструкција и одржување на постојните спортски и детски игралишта

12.

Неафирмираност на поатрактивни спортови

Изградба на карпа за алпинизам

13. 14.

Мали спортски содржини Мал капацитет на патеката

15.

Мал капацитет на патеката

16.

Немање на содржини на планината Водно

Изградба на трим патека кон Водно

17.

Недоволен број на спортскорекреативни случувања во Општина Карпош

Организирање на пролетни и есенски турнири и активно учество на спортски натпревари надвор од државата

18.

Финансиска и организациска несигурност на меморијалните спортски турнири

Целосна организација на традиционалниот меморијален турнир “Оливер Соколов-Сокол”, како и на сите останати меморијални турнири

19.

Недоволна атрактивност и недостаток од нови содржини на скејт паркот

Реконструкција и приспособување на скејт паркот

20.

Непостоење на континуиран културно забавен живот на кејот на река Вардар

Изградба на воздушни брани, поставување на сплавови, ресторани, хидрантна мрежа и раззеленување на Кејот на река Вардар

1. 2. 3. 4. 5.

9. 10. 11.

СТРАТЕШКИ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ

Изградба на терени за тенис и бадмингтон Изградба на отворени базени Мапа на спортски и детски игралишта Изградба на Аква парк Риболов

Терени за фудбал и одбојка (песок на Вардар) Реконструкција на патека за ролери и велосипеди Изградба на нова патека за ролери и велосипеди од левата страна

8.1 ИЗГРАДБА НА НОВА ПАТЕКА ЗА ПЕШАЦИ, РОЛЕРИ И ВЕЛОСИПЕДИ ОД ЛЕВАТА СТРАНА НА Р. ВАРДАР Цели: - Овозможување на рекреативни активности на левата страна на р. Вардар - Уредување на лева страна на кејот на р.Вардар Индикатори: - Број на рекреативци пешаци - Број на рекреативци велосипедисти - Број на рекреативци ролери Акции/активности на проектот: - Обезбедување изведувачи - Обезбедува донатори Вклучени страни во проектот: Граѓани на Град Скопје, фирми, донатори, Општина Карпош, Агенција за млади и спорт Вредност на проектот - 200.000 евра Проектен Координатор: Петар Теов

8.2 ОПШТИНСКИ УЧИЛИШНИ СПОРТСКИ ИГРИ Цел: Вклучување на поголем број ученици од основни и средни училишта во спортските активности Индикатори: - Број на вклученост на ученици - Број на вклучени основни и средни училишта - Посетеност на натпревари - Видови на спортски активности - Вклученост на донатори

Акции/активности на проектот: - Формирање на иницијативен одбор - Избор на спортови - Изготвување на правила за натпреварување - Утврдување на термини - Обезбедување на донатори Вклучени страни во проектот: Општина Карпош, ученици, училишта, родители, фирми, донатори, Министерство за образование, Агенција за млади и спорт Вредност на проектот - 30.000 евра Проектен Координатор: Патрик Поповски

8.3 РЕКОНСТРУКЦИЈА НА ПОСТОЈНИТЕ СПОРТСКИ И ДЕТСКИ ИГРАЛИШТА Цел: Овозможување и обезбедување на услови за масовни спортски рекреативни активности Индикатори: - Број на реконструирани спортски и детски игралишта - Број на опфатеност на спортски активности Акции/активности на проектот: - Определување на спортски терени за реконструкција - Обезбедување на финансиски средства - Обезбедување и определување на изведувачот - Донатори Вклучени страни во проектот: Општина Карпош, граѓани, спортски клубови, донатори и Агенција за млади и спорт Вредност на проектот - 20.000 евра Проектен Координатор: Петар Ивановски

ОПШТИНА КАРПОШ 2009-2013

9. БИЗНИС СЕКТОР р.б.

Проблем

Решение

Слаба комуникација меѓу МСП и Општина Карпош

Формирање на бизнис клуб од МСП на територија на Општина Карпош

Немање на ДУП за Зајчев рид

Довршување на ДУП и проширување на локации за градба

Недоволна сигурност при слободно движење на граѓаните од Општина Карпош

Сигурност и безбедност во Општината за следење на одредени критични точки

Непостоење на ДУП во одредени реони на Карпош

Зголемување на општинскиот буџет преку развивање на индустриски дел Скупи, како и викенд населба во Нерези

Непостоење на соодветни услови за работа во областа Момин Поток

Обезбедување на услови за работа во Момин Поток – струја, вода, канализација

Слаби организациски и стилски уредени површини и трговски центри

Разубавување на трговските центри и населби со поставување на тенди, настрешници и чадори

9.1 ТРАНСФОРМАЦИЈА ОД ДРЖАВНАТА ВО ПРИВАТНА СОПСТВЕНОСТ - ЛОКАЛИТЕТ МОМИН ПОТОК Цел: Развој на локалитетот и економски просперитет (вработување) Индикатори: - Отворена индустриска зона - Број на фирми во индустриската зона - Број на нововработени лица Акции/активности на проектот: - Правно формирање на индустриска зона - Обезбедување на услови за работа - Формирање на тело за надзор во функционирање на индустриската зона Вклучени страни во проектот: Фирми, Општина Карпош Вредност на проектот - 5.000 евра Проектен Координатор: Антица Сашек 46

СТРАТЕШКИ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ

9.2 ФОРМИРАЊЕ НА БИЗНИС КЛУБ Цел: Двонасочна комуникација со бизнис секторот на територијата на општината Карпош Индикатори: - Број на членови - Број на одржани состаноци - Број на заеднички акции Акции/активности на проектот: - Формирање на Бизнис клуб - Обезбедување на услови за работа - Формирање на тело за раководење на бизнис клубот Вклучени страни во проектот: Фирми, Општина Карпош. Вредност на проектот - 5.000 евра Проектен Координатор: Александра Тодоровска

ЗАКЛУЧОК

Документот “Стратешки План за локален развој на општината Карпош за перидоот 2009-2013» е отворен документ кој може да се надоградува согласно потребата од активности за остварување на зацртаните стратешки цели. 1. Постапката за надоградување на документот е идентична со постапката на неговото донесување. o Предлогот се дава до соодветниот сектор o Координацијата за негов предлог до Советот преку секторот за локален економски развој o Градоначалникот го предлага до Советот o Расправа на соодветните комисии o Усвојување од Страна на Советот на општината За спроведување на оваа постапка се користи образецот –Опис на проектна идеја (начинот на пополнување го објаснуваат вработените во секторот за локален економски развој) 2. Разработката на предложените проекти за финансирање од страна на меѓународни донатори ќе се врши според објавените повици за предлози или според конкретните барања на определени донатори.

Активности по усвојувањето на Стратешкиот План 1. Формирање на тело за следење на остварувањето на Стратешкиот План 2. Подготовка на план за следење на тендерите на меѓународните донатори и ЕУ/ИПА фондовите според областите кои се во наделжност на локалната администрација. Овој план има за цел да обезбеди проактивна улога на општинската администрација во планирањето на проектите и навремено подготвување на апликации по конкретните повици за предлог проекти и/или директни барања на донаторите. 3. Координацијата на работата на стратешкиот документ треба да биде организирана во рамки на секторот за локален економски развој

ОПШТИНА КАРПОШ 2009-2013

Стратешка цел: Поддршка на Малите и средните претпријатија

Сектор - Локален економски развој

Проект: Центар за подршка на МСП Краток опис на проектот: Центар за подршка на МСП е модерен деловен центар за поттикнување на претприемништвото и локалниот развој. Центарот нуди развојни, деловни услуги за претприемачите во Карпош. Центар -опремен со соодветни технички помагала и обучен кадар и овозможува високо квалитетни услуги за деловниот свет. Професионалниот кадар овозможува услуги во областите на менаџментот, финансиите и маркетингот, како за постоечките претпримачи така и за потенцијалните претприемачи. Дел од услугите, исто така, вклучуваат деловно планирање, подготовка на кредитни апликации, деловни информации организирање на курсеви и семинари, организирање на конференции, feedbacк на локалните власти и развивање на проекти. Очекувани резултати :

Целни групи:

 Промовирање на претпримништвото во Карпош.  Да се подобри ефикасноста на економските и развојните активности преку подобрување на комуникациите помеѓу деловниот свет и локалната администрација.  Обезбедување на професионална обука и едукација за деловниот свет и на потенцијалните претприемачи.  Намалување на невработеноста и потикнување на отварање на нови МСП.

1. Деловниот сектор во Карпош и пошироко, преку овозможување на нови можности и подобрени раководни вештини . 2. Локалната самоуправа. 3. Потенцијални инвеститори. 4. Образовни институции, 5. Студенти

Можни стејкхолдери: Општина Карпош,

Инпути: Просторија, тенички помагала, финансии

СЛЕР,Универзитет „Свети Кирил и Методиј“

Техничка и стручна помош

Министерство за економија, агенција за претприемништво,

Техничка и стручна помош,

Програма за МСП на светска банка и Европска за Агенција Реконструкција.

Обука на обучувачи, финансиска помош

Индикатори: o Поддржани 50 почетници во бизнисот o Доделени 50 кредити на МСП, o Зголемен општински приход од персонален данок за 2%

Датум на почеток: Јуни 2006 Времетраење: 2006-2008

Предвиден Буџет: 70.000 ЕУР Извори на финансирање: - Буџет на општина 10.000 Еур, - Други извори (кредити, хартии од вредност) 5 000 Еур, - Приватен сектор 5.000 Еур - Донатори 50.000 Еур - Кредитори Анекс 1 – Образец за ОПИС на ПРОЕКТНА ИДЕЈА (со пример како се пополнува) 48

СТРАТЕШКИ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ

Анекс 2 - Критериуми за пополнување на апликација по Повици на ЕУ фондовите и програмите за поднесување на предлози на проекти за финансирање преку грантови 1. Инволвирање на различни актери во подготвителната фаза на проектот (се однесува на тоа како е донесена одлуката за проектот и какво било учеството на граѓаните во донесувањето на одлуката) 2. Релација со процесот за децентрализација (дали проектот е поврзан со надлежност што се презема со процесот на децентрализација) 3. Влијание врз услугите кои се даваат и политиките на општината (се објаснува како проектот ќе влијае на остварување на оптшинската политика во областа за која проектот се однесува) 4. Развој на партнерство во општините меѓу различните групи во општеството, јавните и приватните субјекти (дали проектот се спроведува само до органите на оптшинската администрација или пак во неговата инплементација се вклучени и НВО, граѓаните или приватните претпријатија) 5. Квалитетот на проектниот менаџмент (Кој ќе го раководи проектот, какво е неговото искуство и како општината ќе обезбеди кавлитет во менаџирањето со проектот)

6. Одржливост, опсег на експанзија, опсег на повторливост (што ќе се случи со проектните резултати, како ќе се финансира проектот по неговото завршување, дали може да се повтори во друга средина-општина или пак дали може да се прошири на поголем дел од корисници-граѓани) 7. Трошоците споредени со придобивките (се објаснува колку средства ќе се потрошат за проектот и какви придобивки ќе има оптшината од проектот, треба да се објасни дали придобвиките ќе бидат поголеми од трошоците за проектот) 8. Видливост и јавна свест (што ќе биде видливо од проектот во текот на имплементацијата и по неговото завршување, како тоа ќе влијае на јавната свест на граѓаните) 9. Транспарентност (како ќе се обезбеди активностите на проектот да бидат транспарентни за јавноста) 10. Мотивација за проектот (која е мотивацијата на предлагачите на проектот да го реализираат истиот)

ОПШТИНА КАРПОШ 2009-2013

За издавачот:

2. Култура

Стевче Јакимовски, Градоначалник на Општина Карпош

- Горан Михајлов, Член на Совет на Општина Карпош - Гордана Јанакиевска, НВО “Крале Марко”

Раководител на Сектор за развој на општината:

- Соња Ризова, Факултет за туризам и менаџмент - Скопје

Евантија Стојановска

- Бистра Георгиева, БВБ продукција (К-15 продукција)

Подготвиле: Петар Теов – Помошник раководител на Сектор за развој на општината Александра Тодоровска – Раководител на одделение за локален економски развој

3. Комунални работи и инфраструктура

Консултант:

- Душко Бужаровски, Сектор за јавни работи

Ристо Иванов – Креација, Скопје

- Душко Миловски, Фото студио «Јасмина»

Членови на работна група:

4. Социјална и здравствена заштита

1. Локален економски развој

- Владо Крстевски, НВО “Порака”

- Евантија Стојановска, Сектор за развој на општината

5. Образование

- Петар Теов, Сектор за развој на општината - Александра Тодоровска, Сектор за развој на општината - Гордана Максимовска, Сектор за развој на општината - Благоја Павловски, Сектор за развој на општината - Миле Стевков, Сектор за поддршка на Градоначалникот на општината - Љупчо Пренџов, Сектор за јавни набавки

СТРАТЕШКИ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ

- Петар Ивановски, Сектор за уредување на градежно земјиште и комунални работи - Оливера Кондратенко, БВБ продукција (К-15 продукција)

- Мирјана Поповска, Сектор за дејности од јавен интерес - Љупка Трајчевска, Сектор за дејности од јавен интерес - Билјана Костова, Член на Совет на Општина Карпош - Душан Велковски, Член на Совет на Општина Карпош

6. Заштита на животната средина и енергетска ефикасност

- Ненад Зафировски, Сектор за поддршка на Градоначалникот на општината

- Пеце Мирчески, Сектор за заштита на животната средина и природата

- Божидар Никодиновски, Одделение за внатрешна ревизија

- Љупчо Димов, Сектор за заштита на животната средина и природата

9. Бизнис сектор

- Владимир Лабудовиќ, Енерго Aрт - Лабудовиќ - Јован Драгановски, НВО “Проактива” 7. Урбанизам - Елеонора Стојановска, Сектор за урбанизам - Марјан Ивановски, Сектор за поддршка на Градоначалникот на општината - Антица Сашек, Сектор за урбанизам - Наташа Ивановска, Сектор за урбанизам - Маја Ралевска, Сектор инпекторат

- Ангеле Илиевски, Лапласт М - Ѓорѓи Манасков, Компанија Манасков - Томислав Андреевски, Замак инжинеринг - Злата Нововиќ, Варус Редактор: Виолета Цветковска, Сектор за дејности од јавен интерес

- Стојан Алексов, Сектор за урбанизам 8. Спорт и рекреација - Трифун Трифуновски, Претседавач на Советот на Општина Карпош - Никола Николовски, Сектор за финансии - Бојан Милошевски, Одделение за човечки ресурси - Ацо Милановски, Одделение за човечки ресурси - Жарко Јосифовски, Сектор за поддршка на Градоначалникот на општината

Тираж: 500 примероци Техничко уредување: Скенпоинт, Скопје Печати: Скенпоинт, Скопје

ОПШТИНА КАРПОШ 2009-2013

STRATEGIC PLAN FOR LOCAL DEVELOPMENT OF THE

MUNICIPALITY OF KARPOS for the period 2009-2013

Proposer: Mayor of the Municipality of Karpos Prepared by: Local Economic Development Sector

Skopje- October, 2009

INTRODUCTION

The transition processes in the economic, social, technical, technological and urban transformation in the Republic of Macedonia, in the framework of which also in the Municipality of Karpos, take place under the conditions of internal political instability and unfavourable external surrounding. As of July 1, 2005, Macedonia started the process of decentralization, with which significant part of the responsibilities have been transferred from central to local level. In the process of reformation of the local self-government, the primary issue was to include the Municipality of Karpos in planning and conducting the economic development. In this process, the local authority has the function of initiator of the process and shall be in charge of the main activities by implementing local policies for economic and social development and environmental protection. This approach should enable the local selfgovernment authorities, to base the decision regarding the economic and social development of the municipality on the wide public participation in all aspects of decision adoption and implementation. The sense of belonging in the municipality should in return be manifested with social responsibility and cohesion. Their participation in the decision making process should encourage the public to become more responsible in maintaining the quality of life and solving the environmental problems in their municipality. So far the Municipality of Karpos has developed and implemented two strategic development plans , for the periods 2002-2004 and 2006-2008. The aforementioned strategic plans envisaged a number of projects and activities, the significant number of which were successfully implemented. The realization of such projects helped the

Municipality of Karpos accomplish evident development in all areas of its operation. This document summarizes the undertaken activities for planning the local development in the municipality and gives an overview of the most important parts of the process. Based on these activities the possible directions for future strategic document of the municipality for the period 2009-2013 can be foreseen. The contents of the document are sublimated in three independent parts: A) Profile of the Municipality of Karpos with evaluation of its environment and comparative advantages B) Analysis of previously adopted strategic documents C) Proposal Strategic Plan of the Municipality of Karpos for the period 2009-2013. Person in charge of the document preparation and adoption process is the Mayor Stevco Jakimovski. The Local Economic Development Sector coordinated the procedure for preparation of the document. The external expert support to the process was provided by the Association for Consultants and Businesses “Kreacija”. The methodology of the preparation of the document contained three stages. The first stage included preparation of the municipality’s profile and analysis of the environment in which the operations of the local self-government will be performed in the next period of four years. In this stage observations were also made on the comparative advantages of the Municipality of Karpos, the performances of the previously adopted strategic documents of the municipality were analyzed and proposals for strategic guidelines in operation for the next four years defined. The activities in this stage were carried out by the employees in the Local Economic Development Sector.

The second stage referred to collection of project idea proposals for achieving the strategic goals in eight areas of competence of the local self-government. The process of collecting proposals was started with a seminar held on 9 and July 10, 2009 in the hotel of the Joakim Osogovski Monastery, Kriva Palanka. The seminar was attended by 50 participants, representatives of all sectors of the municipal administration, some members of the Municipal Council, representatives from the business sector and the NGOs that operate on the territory of the Municipality of Karpos. Two days were spent on generating proposals, elaborating them and determining their importance by selecting priority projects. The suggestions were incorporated in the proposal document “Strategic Plan for Local Development of the Municipality of Karpos for the period 2009-2013” and it was delivered to all sectors for review, and making possible amendments and appendices. After the presented opinions by the heads of the municipal administration sectors, the final version of the proposal document was defined.

The third stage includes activities of such document’s adoption by the Council of the Municipality. The Draft (Proposal) document should be discussed by the Council’s committees and it should be adopted by the Council of the Municipality of Karpos. The purpose of the document is to identify the main strategic operation directions of the local authority Karpos in the next four-year period 2009-2013. This document should represent means of communication with the citizens, with the domestic and foreign public and it should also be a good basis for mobilizing people, providing external support and financial resources for achieving the projected strategic objectives.

CONTENTS I PROFILE OF THE MUNICIPALITY OF KARPOS �� 61 II ANALYSIS OF THE SURROUNDING �� II.1 Political factors �� II.2 Economic factors �� II.3 Sociocultural factors �� II.4 Technological factors ��

67 67 68 68 69

III SWOT ANALYSIS �� III.1 Opportunities �� • New competences �� • Access to the European Funds �� • Attractiveness to Foreign Direct Investment (FDI) �� • Cooperation �� III.2 Threats �� • Perception of instability in the region �� • Unstable conditions for economic development �� • Possible reorganization of the City of Skopje �� III.3 Advantages �� • Transparency �� • Image of success �� • Ambitious management �� • Financial stability �� • Experienced and well-trained administration �� III.4 Disadvantages �� • Limited knowledge of the Information Technology �� • Lack of own iniative �� • Differences between “ old ” and “ young ” employees �� • Insufficient utilization of the cooperation oportunities ��

70 70 70 70 70 70 71 71 71 71 71 71 71 71 71 72 72 72 72 72 72

IV COMPARATIVE ADVANTAGES �� 73 V ANALYSIS OF THE CURRENT STRATEGIES FOR LOCAL DEVELOPMENT OF THE MUNICIPALITY OF KARPOS �� 74

VI CONTENTS OF THE DRAFT STRATEGIC PLAN FOR LOCAL DEVELOPMENT OF THE MUNICIPALITY OF KARPOS 2009-2013 �� 76 VI.1 Contribution of the Municipality of Karpos to the vision of the Skopje region �� 76 VI.2 VISION �� 76 VI.3 MISSION �� 76 VI.4 The main goal �� 76 VI.4.1Long-term goals �� 76 VI.5 STRATEGIC GOALS by fields of development �� 77 VI.5.1 Local economic development �� 77 VI.5.2 Culture and tourism �� 77 VI.5.3 Public Utility Services and infrastructure �� 77 VI.5.4 Social and health care �� 77 VI.5.5 Education �� 78 VI.5.6 Environmental protection and energy efficiency �� 78 VI.5.7 Urbanism �� 78 VI.5.8 Sports and recreation �� 78 VI.5.9 Business �� 78 o PARTNERSHIPS �� 78 VII BUDGET ESTIMATES �� 79 VIII CONCLUSIONS AND RECOMMENDATIONS �� 80 IX PROPOSAL-PROJECTS BY FIELDS �� 81 LOCAL ECONOMIC DEVELOPMENT �� 81 CULTURE AND TOURISM �� 83 PUBLIC UTILITY SERVICES AND INFRASTRUCTURE �� 85 SOCIAL AND HEALTH CARE �� 87 EDUCATION �� 89 ENVIRONMENTAL PROTECTION AND ENERGY EFFICIENCY �� 91 URBANISM �� 94 SPORTS AND RECREATION �� 96 BUSINESS �� 98

I. Profile of the Municipality of Karpos

 Number of apartments: 22.849

The Municipality of Karpos makes an integral part of the City of Skopje, i.e. it is one of the ten municipalities in Skopje. The municipality of Karpos consists of 14 units called local community units, 12 of which are urban and only two (Bardovci and Gorno Nerezi) are rural.  Area : 35 km2  Above sea level altitude: 362 m  Population: mixed, of which 88,52 % are Macedonians  Location: the northwest part of Macedonia, the west central part of Skopje  Total area under forest: 235,12 ha  Climate : average annual temperature 13,8 оC  Average annual rainfalls: 441,2 l/m2  Rainy days: 102  Snowy days: 9  Foggy days: 14

 National structure:

Nationality

Inhabitants

Percentage

Macedonians

52.810

88,50%

Serbs

2.184

3,66%

Albanians

1.952

3,27%

Roma

615

1,03%

Vlachs

407

0,68%

Turks

334

0,55%

Bоsnians

0,16%

Other

1.266

2,12%

Overall

59.666

100%

 Educational structure

Level of education

II. Demographic indicators  Population : 59.666 inhabitants  Gender structure Male: 28.460 Female: 31.206  Age structure 0 – 19 years old – 13.289 20 – 44 years old – 21.327 45 – 64 years old – 16.004 Over 65 years old – 8.952

University education (bachelor) Two-year college education

% 19.96% 6.11%

High school education

50.25%

Elementary school

15.26%

Incomplete education

6.57%

Uneducated

1.56%

Unknown

0.29%

Total

100%

 Economically active population : 64 %  Unemployment rate : 16 %

 Number of households: 19.680

MUNICIPALITY OF KARPOS 2009-2013

III. Infrastructure  Roads: Part of the municipality is connected with the City and with the neighbouring municipalities by two avenues. There are local streets in the remaining part of the municipality.  Bridges and overpasses: “ Obedineti Nacii” bridge, “Zeleznicki” bridge, “Gazela” bridge, bridge on the “8th September” avenue, bridge across the river Lepenec, “Vlajko” overpass.  Road condition Road condition Asphalt Bekaton tiles Sub-base layered streets Earth roads

Length (m) 37.630 / 1.200 600

Area (m2) 190.220 36.000 4.800 1.800

 Water supply and sewerage system  Drinking water: The municipality of Karpos is fully supplied with spring water from the city aqueduct, coming from the spring Rashce. There are five wells on this territory, out of which three are by the river Lepenec and two in Nerezi. These wells supply the city of Skopje with approximately 30% of the drinking water during the summer period. - Atmosphere water: Primary and secondary network 46.060m - Faecal sewerage: Primary and secondary network 99.600m - Separate collector system: this system is under construction on the left side of the Vardar River. - Waste Water Treatment Plants: there is one such plant in Nerezi.

STRATEGIC PLAN FOR LOCAL DEVELOPMENT

 Electro-energetic network - The network, coverage and network quality: The municipality of Karpos is completely covered by electro-energetic network which meets the needs of the population and only on a small part of its territory it is outdated and it is necessary to renew it and to set up transformer stations. Also, the street illumination is being renewed at the moment and this has been projected in the energetic efficiency program of the municipality of Karpos.  Telecommunications - Network coverage: there is a modern telecommunication network which realizes the telephone connections and provides all the other telecommunication services on the territory of the Municipality of Karpos. - Mobile network: complete coverage by all mobile operators. - Internet: there is an access to internet connection (cable, ISDN, wireless) on the whole territory. - Cable TV: Throughout the whole municipality there is a cable connection.  Railway traffic: A railway line from Skopje to Kicevo passes through the municipality and the nearest railway station is in the Municipality of Gjorce Petrov.  Bus traffic: - City lines – 2, 4, 5, 7, 8, 12, 15, 19, 21, 22, 24, 57. - Suburban lines – 11, 18, 22, 56, 60, 64.  Taxi traffic: There are 4 taxi companies registered on the territory of the Municipality of Karpos.  Airport: the only airport in Skopje - “Aleksander the Great” is 25 km far from the municipality.

IV.Education Type of education

Number

KINDERGARTENS

Municipal

“ Majski Cvet”

Secondary schools in Skopje

SSCS “Nikola Karev” SSCS “Zef Ljush Marku” SSCS “Orce Nikolov” SSCS “Lazar Tanev”

“ Prolet”

SSCS “Zdravko Cvetkovski”

“ Raspeana Mladost” 2

“Biseri”

Private

“Nova” “American school”

“ American school”

FACULTIES

PRIMARY SCHOOLS Municipal

SSCS “Georgi Dimitrov”

“Orce Nikolov”

Private

SECONDARY SCHOOLS

“ Hristijan Todorovski – Karpos”

State Faculty of Education Faculty of Electrical Engineering

“ Vera Ciriviri Trena”

“ Vojdan Cernodrinski”

Faculty of Mechanical Engineering Faculty of Technology and Metallurgy Faculty of Fine Arts

“ Vlado Tasevski”

Faculty of Dramatic Arts

“ Bratstvo”

Private

“ Dimo Hadzi Dimov”

Faculty of Tourism

“ Jan Amos Komenski”

New York College

“ Lazo Trpovski” “ Petar Pop Arsov”

“ Avram Pisevski” Private “Nova” “Jahja Kemal” “American school”

 Conditions for providing accommodation to pupils, students, postgraduates: - Pupils dormitory “Zdravko Cvetkovski” - Students Dormitory “Goce Delcev” - Dormitory for postgraduates

MUNICIPALITY OF KARPOS 2009-2013

V. Culture Regular and occasional plays, folk festivals, concerts, art colonies, manifestations and similar events are performed in the following facilities:  “Dramski teatar” (Drama Theatre)  The Film Library of RM located in the library “Drugarce”  Amphitheatre-on the quay of the river Vardar  Antique locality “Skupi”  Monastery St. Pantelejmon

On the occasion of the holiday of the municipality of Karpos, each year there is a celebration with rich cultural and art programme in which many artists living and working in this municipality take part. At the occasion, the municipality announces meritorious citizens of the Municipality of Karpos, distinguished in their own area/ profession.

VI. Sport

The Municipality of Karpos becomes involved in cherishing and developing culture by organizing and sponsoring several cultural manifestations which are projected in the programme prepared by the municipality.  International children’s art colony Monastery St. Pantelejmon- Gorno Nerezi  Summer of culture - Karpos  Children’s Theatre

 Sports halls – 3:  Sports Hall “Boris Trajkovski”, Sports Hall “Partizan”, Sports Hall “Forca”  Swimming Pools - 1  Indoor swimming pool” Mladost”  Sports grounds – 19  Children playgrounds - 34

The institutional and NGO’s support in the sphere of culture where the municipality is traditionally involved as a patron: • Support to the Programme of ACUD “Cvetan Dimov” - International children folk festival, “ From flower to flower with folk-dance and a song” which is traditionally held on the territory of Karpos. Participants of the festival are folklore ensembles from around the country and abroad. • Support to the Programme of ACUD “Mirce Acev” - International student folklore festival • Support to the association for cherishing the old traditions ”Ksantika” - Days of Alexander the Great” - a play or concert is traditionally shown at the locality “Scupi” • Support to other institutions and associations in the field of culture and creative work which act on the territory of Karpos: Macedonian ethno-group Monistra, ACUD Etnos, ACUD Karshijaka, Childrens’ Art Centre etc.

VII. Health

STRATEGIC PLAN FOR LOCAL DEVELOPMENT

 Network: Developed health network  Types of services: an opportunity for providing good quality and diverse health services, ranging from primary, specialist, surgical care, and certainly a large number of private health services.  Number of public health institutions: 13  Number of private health institutions: 132

VIII. Economy and industry  Total number of business entities- on the territory of the municipality of Karpos there are 2000 entities among which: supermarkets, restaurants, cafes, automobile showrooms and services, designer’s offices, textile production, bakeries, schools for foreign languages, computer services etc.  Shopping centers - 7

 Banks - 22  Saving houses - 1  Exchange offices - 11  Insurance companies - 1  Post offices -6

IX. Tourism  Tourist localities The Municipality of Karpos is an urban municipality which is in the zone of Skopje and it is its compound part. There are localities that present a cultural heritage which are being cherished and at the same time they are tourist localities that present parts from the past. ANTIQUE CITY SCUPI – Scupi is an antique city, an archeological site which is located in the foothill of Zajcev Rid (Rabbit Hill), on the left bank of the River Vardar, very close to Zlokukani. Just before the Romans came to rule this territory, the city had been populated by the famous tribe of Dardania and with the settlement of the Romans this city became a colony and started to flourish. Scupi was located on important antique roads that connected the Aegean Sea with central Europe and Thrace with the Adriatic Sea. The found historic data speculate that in the year 313 Scupi became an episcopacy seat and one century later an archbishopric. The big economic and cultural development of this city was noted in two different periods, the first in the first and the second century, while the second development happened in the early fourth century AD. The found materials and objects show the different social status of the citizens of Scupi and its cultural and economic features talk about a city as an important station on the road Via Ignatia. ST. PANTELEIMON – The church and monastery of St Panteleimon in Gorno Nerezi are foundation of Alexius Comnenus. It was constructed in 1164. The church has

a domed cruciform core, three apses and a rectangular narthex. It was built by irregular stone blocks and bricks. The frescoes, done by an artist summoned from Constantinople, have a special artistic value. The paintings on the walls are a masterpiece of the 12th century and a forerunner of the Italian renaissance art. “The lamentation of the Christ” is the most famous painting. In 1555, the main dome of the church collapsed because of an earthquake. Nowadays frescoes date from the late 14th century.

THE LODGINGS OF HAVZI PASHA – the lodgings of Havzi Pasha are near Skopje, in the village of Bardovci. These lodgings, where 4 women and 30 servants (concubines) lived, were built in the period between 1830 and 1845. Their primary intention was to serve as a place for rest. In 1944, the lodgings were burnt and destroyed by the Germans and today there are just bare walls. MILLENNIUM CROSS – The Millennium cross symbolically marks the commemoration of 2000 years of Christanity. The cross is made of small pillars (12 apostles) and big pillars (4 evangelists) with 66 meters construction divided in 33 parts (years of Jesus Christ). Millenium Cross is a 66 metres high cross situated on the top of the Vodno mountain just above Skopje. It was built in 2002 and since then it has been the highest object in Macedonia SUNDIAL – The universal vertical sundial, one of its kind, is placed on the building of the natural-scientific museum. What is specific about this universal measurer is that it can be set on whatever latitude and longitude and yet shows the exact time. It shows the real time with variability of 15 minutes. The inventor, Kolja Asenov, who is the first Astronomy Professor in the country, is a winner of numerous national and international awards.

MUNICIPALITY OF KARPOS 2009-2013

SARCOPHAGUSES OF KARPOS – The collection of lithographic monuments in front of the Museum of the City of Skopje consists of thirty stone monuments taken from the antique city Scupi, located in the foothill of Zajcev Rid, just 5 km away from the center of the city. The City Museum owns around 23.000 objects from the antique city. These stone monuments can make a chronological review through the material and spiritual culture in the Roman period from the first to the third century. Exclusive, rare objects which have great aesthetic, material, historical and archaeological value are depicted monuments which differentiate according to the material and the status of the persons to which they were dedicated. There is an interesting data that the four sarcophaguses just in front of the entrance of the museum were discovered in one of the most beautiful urban settlements of Skopje, in Karpos 3, in the area of today’s Shopping Center of that settlement.  Accommodating facilities: (hotels, motels, apartments)-10  Service trade:  Travel agencies – 2  Rent a car – 2  Catering firms (restaurants, cafes, bakeries, confectioneries, sandwich bars) – 150 - Art galleries – 3

STRATEGIC PLAN FOR LOCAL DEVELOPMENT

X. Civil sector  Civil sector:  Drivers’ Association  Municipal organization of the Red Cross – Karpos  Women’s Organization - Karpos  Municipal organization of the Fighters’ Association  Association for physical education and sports recreation  Associations and local NGOs There are 22 NGOs on the territory of Karpos and they are continually in contact with the municipality for mutual preparation and realization of projects.

II. ANALYSES OF THE SURROUNDING

For the purpose of timely and efficiently predicting the changes in the surrounding, the Municipality of Karpos has to understand the internal and external terms. This part of scanning the surrounding is also known as PEST analysis, which is actually an abbreviation of Political, Economic, Socio-cultural and Technological factors. Specific factors that influence the Municipality are:

II.1.Political factors  Decentralization – Since 1 July 2005, the Republic of Macedonia has started the implementation of the decentralization process. Throughout this process a large number of responsibilities and authorizations have been transferred from central to local authority. The municipalities which will successfully implement the process of decentralization will gain a large advantage compared to those municipalities which are having problems and open issues in this period of transition. The Municipality of Karpos successfully completed the first stage of the decentralization process and since 1 September 2007 it has started the second stage – fiscal decentralization. With this, the Municipality was given new competences, i.e. the block grant-in-aids were transferred from the kindergartens and primary schools to the municipal budget.  “Opposition” status in Skopje - The current municipal authority won the local elections in 2009 and gained the citizens’ support to manage the municipality in the next four years. At these elections, the Municipality of Karpos was the only municipality in Skopje which elected a Mayor from the opposing party, unlike the other nine municipalities and the City of Skopje. Since

the City of Skopje has a specific bi-level organization, the Municipality of Karpos seriously needs to take into consideration all the obstacles and possibilities which the mentioned political polarization might bring.  European integration - The Republic of Macedonia as a candidate country for joining the EU has real possibilities to obtain negotiation date for membership of European Union in the near future. If this is achieved, there will certainly be changes in the surrounding of all political and institutional subjects, including the Municipalities of the Republic of Macedonia. The steps and the reforms which Macedonia has to take as a result of its wish to become part of the European family, will also reflect on the Municipalities which will have to take over part of the responsibilities to achieve the determined goal.  Safety and stability of the country/region - During the last 18 years, the Southeast region of Europe, especially the Balkan, was undergoing huge turbulences and instabilities. In 2001, Macedonia was part of the conflicts. The unfavorable external surrounding, as well as vulnerable multi-ethnic relationships influenced society and municipalities. One major obstacle for the accession process has been the non-recognition of the constitutional name of the Republic of Macedonia by Greece, which has also delayed our inclusion into NATO.

MUNICIPALITY OF KARPOS 2009-2013

II.2. Economic factors

II.3. Sociocultural factors

 Foreign Direct Investments (FDI) - This is one of the key economic factors that directly influence the economic development of the municipalities. Such foreign direct investments have especially been important in the last few years because they have influence over the increased competitiveness among municipalities, which on the other hand, is very important for successful decentralization. The Municipality of Karpos with its increased competences as a result of the process of decentralization now has the opportunity to attract and stimulate foreign direct investments.  Stability of the macroeconomic policy - The inflation rate, exchange rate stability and lots of other macroeconomic factors have a huge influence over the business climate, both on central and local levels.  Business management costs - It is very important that the Municipality reduces such costs and sets aside more funds for stimulating the business. The Municipality also has to provide favorable conditions, reduce the procedures for starting new businesses and implement the one stop shop system. What is positive is that the Municipality of Karpos has already put into use the one stop shop system and it has reduced the procedures for taking out the necessary documents.  Collecting taxes and fees - the central and local authority should find a way to increase the efficiency in collecting various taxes from people. Here we refer to financing the municipality by collecting taxes from the people: property tax, sales tax on property and rights, inheritance and gift tax, personal income tax, value added tax, corporation tax, tax on using streets and roads, public illumination tax and other taxes and fees. The successfulness of the process depends on the people’s trust in the local authority.

 Trust in authorities - Generally, in the Republic of Macedonia, the trust in political and governmental institutions is on a relatively low level. Skepticism towards these institutions is probably a result of the poor results of the political parties and generally of the previous authorities. The small percent of voting response is simply a symptom of discontent. As a result of this condition, the municipal management should lead a policy of professional work and isolation from politics. The municipality should be more active and more transparent in the part of the services it offers and it should be moving towards bigger inclusion of citizens in the process of building the policy of good municipal operation.  Lack of care about people’s environment – The care that people take about the health and clean environment is on a very low level. We would not have elaborated the reasons for such condition, but the inclusion of better and more active education (starting from the youngest), and the constant imposition of sanctions on citizens and the economic sector which pollute the environment and nature, will surely give results. The results will be more successful if the two activities are implemented at the same time, without giving any priority to either of them.  Citizens’ participation - The community involvement might help the municipal management to work with a dose of ‘healthy criticism’ . There are many benefits which can be gained if the public participation in municipal activities increases. Here are some examples: • The increased citizens’ participation in the activities of the municipal administration will also increase people’s trust in the municipality • Municipal services get greater support for their work

STRATEGIC PLAN FOR LOCAL DEVELOPMENT

• The number of services required by the citizens is increasing • New ideas, suggestions and advice are being received and their implementation is faster • Visible transparency etc.

II.4. Technological factors  E-government - E- government is an ‘adopted title’ of the information and communicational technology of governmental and public offices and it transforms the way in which people communicate with institutions. Its use promises increased efficiency and effectiveness of the institutions and radically changes their attitude towards the public. The progress in the communication and the use of technology plays a main role in increasing the standard of living and gives the people greater power to gain access to all the activities and to also understand the systems which are available to them.

MUNICIPALITY OF KARPOS 2009-2013

III. SWOT ANALYSIS

III.1.Opportunities

amount of finances from these funds to implement one of its own projects.

The analysis of the opportunities and threats as factors that might arise out of the external surrounding over which the municipality either has no influence or it has very little influence.

• Attractiveness to Foreign Direct Investments (FDI)

• New competences The process of decentralization increased the competences and responsibilities of the municipalities. Municipalities can directly seek solutions to many issues without being dependent on the will and decisions of the central authorities. An example of successfully undertaken competence is the construction of the primary school “Jan Amos Komenski”. Before the fiscal decentralization stage, municipalities did not have the competence to build schools or undertake any kind of measures in the field of education, actually only the central government had such competence. It is a general impression that the Municipality of Karpos copes very successfully with the competences given by the central authority, and that is a result of the timely and quality organization of its services and their personnel. • Access to the European funds As of the end of 2008, the pre-accession funds of EU (IPA funds) are already available to the local self-governments. The application process for obtaining finances from these funds is complicated, and for that purpose the Municipality of Karpos trained its own employees who work on this problem and they will be the in charge of the projects’ preparation and implementation. The seriousness with which Karpos approached this opportunity gave positive results and the municipality obtained significant 70

STRATEGIC PLAN FOR LOCAL DEVELOPMENT

The municipality of Karpos has favorable geographical position, good quality infrastructure and attractive business locations. Five locations for foreign direct investments were specified (mapped) which are located in the region of Momin Potok, as well as many other conditions which can be used. The investment guide, printed by the Municipality of Karpos, shows the potential which the Municipality possesses for the purpose of attracting domestic and foreign investors and providing access to additional funds sources for investing in locations for business activities on the territory of Karpos. There are five locations offered to the investors for investing and opening new businesses. Still, this activity is insufficient for attracting the FDI and the Municipality should pay more attention and should make bigger effort to find potential investors and work on its own affirmation before such investors. The successful realization of this purpose will contribute towards increasing the economic activity, employment and creating an opportunity for generating income for all concerned parties –participants and creators of the local economic development. • Cooperation The municipality of Karpos has already realized cooperation with many municipalities in the country and abroad. Such cooperation understands twinning projects, cooperation and exchange of experience and ideas with the municipalities of Nov Belgrad (Serbia), Tivat (Montеnegro), Trijadica (Bulgaria), as well as Resen (Macedonia). The managing team of the municipality believes that through

this way of cooperation, they can gain experience and ideas which can directly be applied in the municipality. This is also a good basis for promoting the enterprises that work on its territory, consequently achieving greater economic development of the country.

III.2.Threats • Perception of instability in the region The International Union still sees Macedonia as a country in a relatively unstable region. We have unsettled issues, as is the dispute with Greece over the name, “sensitive” relations between the orthodox churches of Macedonia and Serbia, Bulgaria’s not recognizing the Macedonian nation and language etc. All these disputes are slowing down the country’s development, especially Macedonia’s joining NATO and the European Union. This threat reflects on the entire society and the Municipality of Karpos as well. • Unstable conditions for economic development The macroeconomic stability is a precondition and an opportunity for the Municipality to create a positive business climate. Unfortunately, Macedonia has been going through a period of stagnation for several years, without any positive indicators of improving the macroeconomic condition. Yet bigger threat is the current world economic crisis which directly affects Macedonian economy (although there are some indications for stabilization). The consequences of the crisis are surely reflected in the municipality’s work as well as its development. • Possible reorganization of the City of Skopje Five years ago, there were lots of debates between the City of Skopje and the Skopje’s ten municipalities about their status. The City of Skopje insisted on a status of “regions” with reduced competences of the municipalities, with which they would be dependent on the City of Skopje. The municipalities’ proposal to be independent units from

the City of Skopje won, but there is still a possibility, in various fields, certain competences of the City of Skopje to prevail, although they are unfavorable for the Municipality of Karpos and the remaining nine municipalities.

III.3 Advantages • Transparency The Municipality of Karpos has reputable transparency in its work. There is a local newspaper “Karpos Urban” (published once in two months), civil service center, official web site, e-mail addresses, local self-government offices (14 offices have been opened, i.e. in every urban unit/ local community unit), monthly briefings with journalists etc. That is a good basis for well established transparent policy before the citizens. • The Image of success With the help of the previous municipal management and the current managing team, the Municipality of Karpos has succeeded in creating an image of successful municipality which can be very useful in the future, especially from economic point of view. • Ambitious management The mayor of the Municipality of Karpos is an experienced person who prefers working with progressive, modern and young administration. In his previous political and professional experience he had achieved outstanding results both as Mayor of the Municipality of Karpos (2000-2003) and as Minister of the two Ministries (Ministry of Economy and Ministry of Labor and Social Policy. The current Mayor is the creator of the image which makes the Municipality of Karpos one of the most successful municipalities in the country. • Financial stability The Municipality of Karpos does not have serious financial problems. In the first years of the decentralization MUNICIPALITY OF KARPOS 2009-2013

process no weaknesses were noted in the part of collecting taxes and fees from the citizens. For the first time in January 2006, the municipalities were given the opportunity to collect funds on the basis of property tax. The same year, the percentage of taxes collected from citizens was over 90%. This trend of payment was also maintained in the following years, which is an indicator of the people’s trust in their municipality.

With the employment of young and ambitious people, certain employees from the older generation are resistant towards their new ideas and creativity, because they think that their working positions are threatened in that way and also because they are not opened towards new ways of work.

• Experienced and well-trained administration

The opportunity offered to the Municipality of Karpos to cooperate with other municipalities remains unutilized. Having in consideration the areas in which the Municipality of Karpos can gain experience and ideas, for example: tourism, FDI, SMEs development, infrastructure, normative-legal and procedural actions etc. The application of the mentioned experiences will bring visible development for the municipality.

The organization was founded back in 1976 and almost every department has experienced and highly qualified employees. This was important for the efficiency of work during the transitional period of decentralization, and it will certainly be very important for further activities. In the last period, the Municipality of Karpos has trained its own employees which will work on various problems under the competence of the local self-government and they will be in charge of the preparation and implementation of activities. The majority of the trainings were held in our country and some of them abroad, in the developed countries within and outside the EU. III.4 Weaknesses/disadvantages • Limited knowledge of the Information technology Only part of the employees has excellent knowledge of the Information Technology. Education and trainings are more than necessary, but a real problem is the employees being uninterested without any wish to learn and gain new knowledge. • Lack of own initiative The motivation among the municipal administration is not on a high level, generally in all hierarchical levels. There are almost no ideas, suggestions and determined activities by the employees, everything functions according the “top-down” system for managing the organization. • Differences between “old” and “young” employees These differences are more visible in the organization. 72

STRATEGIC PLAN FOR LOCAL DEVELOPMENT

• Insufficient utilization of the cooperation opportunities

IV. COMPARATIVE ADVANTAGES

Opportunities

Advantages

 New competences  Access to EU funds  Attractiveness for Foreign Direct Investments  Cooperation

 Transparency  Image of success  Ambitious management  Financial Stability  Experienced and well-trained staff

A) The comparative advantage of the Municipality of Karpos is its ability for attracting foreign direct investments. The municipality has all the necessary preconditions:  Competence and power in decision making  Good geographical position  Excellent infrastructure  Attractive business locations  Positive public opinion  Transparency in the work

B) Another comparative advantage is that the municipality of Karpos has a long-term perspective. This indicates:  Ambitious leader  Experienced staff  Good inter-municipal cooperation with the municipalities from the country and abroad which should result in exchange of experiences, ideas and information  Financial Stability

MUNICIPALITY OF KARPOS 2009-2013

V. ANALYSIS OF CURRENT STRATEGIES FOR LOCAL DEVELOPMENT OF THE MUNICIPALITY OF KARPOS V.1. Vision Vision 2002 and 2006 - We wish Karpos to be competitive municipality with a sustainable economic development and growth of employment, integrated into the regional and European markets.

V.2. Mission of the Municipality of Karpos The employees in the Municipality of Karpos will create and support a participatory atmosphere through the involvement of citizens and other participants in the municipality’s work. The municipality will create such a policy which would be correct and accurate according to the requirements during the implementation and evaluation of the public policy. All levels and activities of the Municipality of Karpos will be in accordance with the requirements of the processes of decentralization and European integration. The Mayor and administration will accomplish the task through individual and joint efforts. V.3. Goals V.3.1. The main goal The main goal in 2002 – The involvement of the local self-government authorities, the public institutions and organizations, the private sector and NGO sector in creating and achieving accelerated economic development of the Municipality of Karpos. 74

STRATEGIC PLAN FOR LOCAL DEVELOPMENT

The creation of physical and administrative environment that attracts businesses and newly employed persons is the most important responsibility of the local authority. V.4. Strategy and Action Plan of the Municipality of Karpos The municipalities in the Republic of Macedonia, by passing the Local Self-Government Act in 2002, were given the role to manage, implement and plan the local economic development process, in addition to the private sector which is in charge of the local economic development. As a result of the positive experience gained in this process, the 33 successful projects, near 4,650,000 euro from the municipal budget resources and donor programs and about 2,000 people involved in the conducted activities, the management of the Municipality of Karpos decided to prepare a new Strategic Plan of the municipality for the period of 2009-2013. For that purpose working teams will be formed, composed of representatives of municipal administration, the Municipal Council, the business and the civil sectors for development and implementation of the plan. The strategic plan shall direct the economic development and it represents a plan for building local capacities, for improving the economic future and quality of the citizens’ life. Simply put, the goal of the project is to build and strengthen the capacity of local authorities for managing the local development and improving the business environment, supporting the entrepreneurship and reducing poverty and social exclusion.

The reason for the undertaken activities is the fact that for realization of their annual work programs, the Municipality of Karpos has its own budget and funds from international donor programs. For easier access to such donors, especially the IPA funds (IPA-Instruments for Pre-accession Assistance), the municipality has to develop strategic programs and action plans, which must be adopted by the Council of the Municipality. The plan defines the vision and gives an answer to the question “where would we like to get to”, i.e. what is the desired destination for local development for the next four years. The developmental directions and policies on “how to make the vision come true”, set the strategic objectives by achieving some specific measurable goals. The strategy for realization of an increased local development is not limited only to attracting new businesses, but it also refers to supporting the existing industries, promotion of cultural and historical heritage etc. The projected goals will be achieved through detailed programs and projects identified by all stakeholders. The approach for developing the strategic plan is “top-down” and is shown in the following diagram:

As a starting point in building the strategic plan, the current economic situation is taken into account, then the natural resources available to the municipality, as well as the legal acts in the field of decentralization, development strategies of the Republic of Macedonia, the strategies of foreign donators and international institutions, documents of regional and international cooperation, i.e. the overall external environment.

_____________________________ 1) Action plan of the Municipality of Karpos, 2006

Diagram 41

MUNICIPALITY OF KARPOS 2009-2013

VI. CONTENTS OF THE PROPOSAL STRATEGIC PLAN FOR LOCAL DEVELOPMENT OF THE MUNICIPALITY OF KARPOS 2009-2013 VI.1. Contribution of the Municipality of Karpos to the vision of Skopje region The municipality endeavors that the region of the City of Skopje and the Municipality of Karpos become competitive and attractive for: - Living, educating and working in, - Keeping the existing and creating new jobs possibilities, - Using opportunities and chances, - Confidence that the region of the City of Skopje can provide for the youth, adults and elderly people to have an important role in the existence of the municipalities, the City of Skopje and the wider community, - Learning the lessons the other regions have gone through on how to ensure prosperity for the community, and applying their best practices in resolving issues related to the region of the City of Skopje. The vision shall ensure that we and our and our social partners work better ... The vision shall address everyone who is genuinely interested –it shall motivate and direct what is to be done. The plan consists of: VI.2. THE VISION on the desired future development, reads as follows: “The Municipality of Karpos will be a place where all inhabitants regardless of their sex, age or religion will find their opportunities and exploit their potential.” 76

STRATEGIC PLAN FOR LOCAL DEVELOPMENT

VI.3. MISSION The employees of the Municipality of Karpos shall create and support an atmosphere of participation through involvement of the inhabitants and other participants in the work of the municipality. The municipality shall create its policy accurately and precisely in compliance with the requirements for public policy implementation and evaluation. All the activities of the Municipality of Karpos shall conform to the decentralization and Euro- integration process requirements. The Mayor and the administration shall accomplish their assignments both with individual and mutual efforts.

VI.4. MAIN GOAL Karpos – a competitive municipality with sustainable economic development, favorable for running a business,  Offering basic infrastructure for all citizens, including playgrounds for sports and recreation,  Possibilities for all its citizens to enjoy culture, art and the benefits of urban tourism  A municipality integrated in the regional and European markets  KARPOS - clean and green municipality VI.4.1 LONG-TERM GOALS  Sustainable economic development and growth of employment  High level of regional competitiveness

 Balanced regional development,  Complied physical and town planning  Comprehensive coverage of the municipality with public utilities infrastructure  Application of high standards in the areas of public interest,  Social inclusion and opportunities for all inhabitants by strengthening their capacity,  Supporting the SMEs as leaders of the development process,  Tourism development through sector programs and project approach  Increasing the local community units network potential as to improve their communication  Development of the NGO sector

VI.5.2. Culture and Tourism - 6 strategic goals:  Organization of cultural events  Cultural promotion through inter-municipal, regional and international cooperation  Promotion of young artists from the Municipality  Raising cultural awareness  Development of tourism as economic branch  Promotion of cultural centers, tourist sites and attractions

VI.5 STRATEGIC GOALS by fields of development:

VI.5.4. Social and health care - 7 strategic goals:  Improving the conditions in kindergartens and expanding their capacities  Providing socialization for the retired  Conditions for smooth movement of the disabled  Social inclusion of persons with intellectual disabilities  Inclusion of the Roma in social life and their health education  Health education, protection and prevention of diseases  Free medical check-ups for socially vulnerable people

VI.5.1. Local Economic Development - 6 Strategic goals  Support for the SMEs (increasing the number of new SMEs, support the growth of the existing SMEs and assisting SMEs’ export initiatives)  Development of the NGO sector (giving support to civil initiatives, establishment of NGO support centre, designing programs for financing NGOs activities)  Increasing the percentage of employment (implementation of programs with active measures for employment, supporting training courses for project management)  Promotion aimed to attract investors (printing promotional materials, participation in fairs, establishing contacts and negotiations with investors)  Development of tourism through sector programs and project approach (increasing the number of tourists, increased volume of consumption by tourists)  Support of handicrafts (tax exemption and providing attractive exhibition spaces)

VI.5.3. Public utility services and infrastructure - 3 strategic goals  Improvement the existing and construction of new infrastructure network  Rehabilitation and construction of landscaping  Providing safe conditions for traffic participants

VI.5.5. Education - 6 strategic goals:  Improving the learning conditions in primary schools  Trained teaching staff in compliance with the contemporary work programs  Inter-municipal, regional and international cooperation of schools  Motivating teachers and students to achieve better results, both as students and in the educational process in general  Greater involvement of children with special needs in MUNICIPALITY OF KARPOS 2009-2013

the regular educational process  Landscaping of schoolyards

VI.5.6. Environmental protection and energy efficiency - 6 strategic goals:  Strategy for protection and promotion of the environment  Implementation of Energy Efficiency Program of the municipality and its updating  Improvement air quality  Monitoring pollution from economic subjects  Training various categories of the population on environmental protection  Horticultural landscaping and maintenance of public green areas

VI.5.7. Urbanism - 3 strategic goals  Harmonized physical and urban planning  Preparation of new DTPs (detailed town plans), as basis for the development of the municipality  Simple and effective procedure for issuance of urban and construction documentation VI.5.8. Sports & Recreation - 5 strategic goals:  Organization of sporting competitions, tournaments and leagues  Reconstruction of the existing and construction new sporting facilities  Construction of new recreational areas and maintenance of the existing ones  Promotion of recreation as healthy lifestyle  Popularization of insufficiently popular sports disciplines

STRATEGIC PLAN FOR LOCAL DEVELOPMENT

VI.5.9. Business - 2 strategic goals:  Establishment and development of industrial zones  Improving the communication between the municipality and the business community

o PARTNERSHIPS to achieve the goals set, it is necessary to establish a number of partnerships with: - Donor organizations - Government institutions - the Business Sector - the NGO sector and civil associations - Kindergartens and primary schools - Associations of craftsmen - Cultural and artistic associations - Tourist associations - Sport Clubs ACTIVITIES AND ACTION PLANS for achieving each strategic goal individually These kinds of plans are in fact elaboration of the tasks already assigned, and they contain the activities, responsible persons / sectors, budgets with sources of funds, and the necessary resources for their realization.

VII. BUDGET ESTIMATES

The funds necessary for realization of the action plan are planned to be provided from the following sources:  Municipal Budget 65%  Donors 30%  Other sources 5% А) REVENUES Realized Income Non-tax Tax Capital Transfers and donations Projected Income Non-tax Tax Capital Transfers and donations B) EXPENDITURES Realised Expenses Current Capital Projected Expenses Current Capital

2005 1.069.923,00 123.905.110,00 1.444.777,00

2006 48.606.027,00 127.260.675,00 8.700.221,00

2007 49.686.500,00 162.833.560,00 427.088,00

2008 51.186.022,00 247.795.046,00 806.748,00

32.808.430,00

69.188.729,00

170.263.071,00

348.607.075,00

2009 372.800.000,00 77.392.500,00 1.000.000,00

2010 410.080.000,00 85.131.750,00 1.100.000,00

2011 451.088.000,00 93.644.925,00 1.210.000,00

2012 496.196.800,00 103.009.417,00 1.331.000,00

2013 545.816.480,00 113.310.359,00 1.464.100,00

374.144.946,00

411.559.441,00

452.715.385,00

497.986.924,00

547.785.619,00

2005 81.572.806,00 63.365.730,00

2009 597.379.446,00 227.958.000,00

2006 149.210.351,00 90.846.850,00

2010 657.117.391,00 250.753.800,00

2007 241.484.640,00 111.317.072,00

2011 722.829.130,00 275.829.180,00

2012 795.112.043,00 303.412.098,00

2008 468.126.173,00 182.029.045,00

2013 874.623.247,00 333.753.308,00

MUNICIPALITY OF KARPOS 2009-2013

VIII. CONCLUSIONS AND RECOMMENDATIONS

Set of activities and measures to be taken: Preparation and implementation of the Strategic Development Plan The key factors for successful implementation of this plan are: • leadership and commitment of the managers • equal participation of all participants • the plan is sustainable and in compliance with the municipal budget and the resources available to the municipality • constant monitoring of the plan implementation Evaluation of the plan • Surveys, questionnaires, suggestions etc.

STRATEGIC PLAN FOR LOCAL DEVELOPMENT

The mission and vision of the municipality should be distributed to all employees • Employees must become the followers and the implementers of the mission • The mission should be understandable The municipality shall invest in IT equipment and knowledge • Training courses, workshops, and constant trailing of modern technical - technological trends The municipality shall encourage public participation in the decision-making processes through: • Organizing meetings with citizens, business sector, NGO sector, preparation of presentations, surveys, etc.

IX. PROPOSAL-PROJECTS BY FIELDS

1. LOCAL ECONOMIC DEVELOPMENT No.

Problem

Solution

Insufficient promotion and near extinction of traditional crafts and handicrafts

-Organizing events -Installation of stalls for sale and promotion

There is no industrial zone where conditions are created to attract investors in the area of production

Establishing zones for manufacturing business activities

Insufficient promotion of the cultural, historical and tourist attractions and potentials

- Opening Tourist info points - Installing information boards nearby the locations and their landscaping

Lack of organized cooperation with the NGO sector by the municipality

-Foundation of a centre for assistance and support of the NGO sector

Lack of organized cooperation between the municipality and SMEs

-Foundation of a Business Center for cooperation and support of SMEs - Mediation and promotion of SMEs located within the territory of the municipality of Karpos in the twin municipalities

Lack of citizen participation in the local policy making processes

Initiating a campaign to increase public participation

Most of the Roma population is not educated

Opening a Center for informal education of the Roma inhabitants

Lack of precise support for new businesses initiation

- Opening a business incubator - Tax exemption in the field of public utility tax

Lack of incentives for using energy from renewable sources

- Providing public utility benefits for consumers of energy from renewable sources - Direct assistance to families using renewable sources energy

10.

Lack of sufficient cooperation with the NGO sector and the Center for support

-Financial support and cooperation on projects for the NGO sector

MUNICIPALITY OF KARPOS 2009-2013

1.1 PROMOTION OF CULTURAL, HISTORICAL AND TOURIST RESORTS AND POTENTIALS - Opening Tourist info points - Installation of information boards leading to the locations and their landscaping Objectives: Development of Tourism Indicators: - Increased number of visitors - Number of opened info points Project activities: - Landscaping of the localities - Installation of info boards - Forming a working group responsible for the info points - Preparation and printing of promotional material - Opening of tourist info points - Installation of an electronic newsletter in English (touch screen) Parties involved in the project: Ministry of Economy (sector for tourism), Museum of the City of Skopje, Macedonian Chamber of Commerce (Business activity - tourism), Association of travel agencies and donors Project value – 150.000 euro Project Coordinator: Maja Filipceva

1.2 ORGANIZED COOPERATION BETWEEN THE MUNICIPALITY AND SMEs - Foundation of a business center for cooperation and support of SMEs (small and medium enterprises) - Mediation and promotion of SMEs located within the territory of the municipality of Karpos in the twin municipalities Objectives: Support for SMEs 82

STRATEGIC PLAN FOR LOCAL DEVELOPMENT

Indicators: - Number of registered SMEs in the business center - Number of offered / requested services - Number of contacts made - Number of SMEs which have established cooperation based on the activities of the business center Project activities: - Forming a working committee - Opening a Business Center - Promotional activities for the Center - Registering SMEs - members of the Business Center - Providing services to SMEs

Parties involved in the project: the SMEs from the Municipality of Karpos, Central Register of RM, Ministry of Economy (APP), banks, twin municipalities and Chamber of Commerce in the Republic of Macedonia. Project value – 10.000 euro Project Coordinator: Aleksandra Todorovska

1.3 INDUSTRIAL ZONE IN WHICH CONDITIONS FOR ATTRACTING INVESTORS IN THE FIELD OF PRODUCTION SHALL BE CREATED - Identifying a zone for manufacturing activity Objectives: - Increase the rate of employment - Organize promotion for investors Indicators: - Number of newly employed workers - Increase of revenues in the municipal budget - Number of newly-opened manufacturing facilities - Number of interested potential investors / via the Internet, requests, contacts

Project activities: - Formation of a working group - Determination of a production industrial zone - Providing all necessary infrastructure - Promotional campaign

Parties involved in the project: Ministry of Transport and Communications, investors, Mak Invest, Chamber of Commerce in Macedonia, Agency for Energy Project value – 500.000 euro Project Coordinator: Petar Teov

2. CULTURE AND TOURISM No.

Problem

Insufficient number of events and cultural events

Lack of appealing events to enrich the tourist offer

Insufficient motivation of young people to show their qualities and creativity

Failure to prioritize the municipality of Karpos promotion and promotional tools

5. 6.

8. 9. 10.

Non-exploitation of the natural possibilities Karpos offers Lack of Tourist Internet offer There isn’t a clear idea about the location of cultural and tourist resorts No office offering tourist information Non-utilization of the tourist potentials of the ancient city of Skupi Insufficient use of the opportunities offered by the banks of Vardar River

Solution Cultural events in Karpos: - Karpos Cultural Summer - Animation and presentation of the diversity of cultures in the world - Ethno Village - St. Pantheleimon - Weekend colony - Multicultural Events - “The woman as a patron of tradition” Attractions: - Raft-cafes - Walls for Graffiti - Short sliding track - Park of Solidarity (objects and sculptures from different cities) A fund intended to support talented young people in different fields Visualization of the Municipality: - Video clip for the municipality - Documentary - Promotional materials Air spa Tourism and culture web portal Map of cultural and recreational centers - St. Pantelemon - Havzi Pasha inns - Skupi - Natural Sciences Museum (ZOO) Tourist info office Full support, promotion and campaigns for final construction of the locality of Skupi Promotion of the river bank by organizing various events MUNICIPALITY OF KARPOS 2009-2013

2.1 MAP OF CULTURAL CENTRES AND TOURIST ATRACTIONS Objective: Informing all potential tourist visitors of the municipality of Karpos and promoting the cultural centers and tourist attractions. Indicators: - Number of centers, intuitions and localities, - Calendar of Events and Activities

Parties involved in the project: Municipality of Karpos, City of Skopje, donor organizations, embassies, companies Project value – 20.000 euro Project Coordinator: Maja Filipceva

2.3 CULTURAL EVENTS Objective: Raising cultural awareness

Project activities: - Formation of an expert research team - Drafting a map - Distribution Parties involved in the project: the Municipality of Karpos, Chamber of Commerce (Tourism Cluster), companies, media, University of Tourism Project value – 15.000 euro Project Coordinator: Maja Filipceva

Indicators: - Number of events, festivals and performances - Number of cultural facilities and Project activities: - Preparation of cultural events - Organization and implementation - Promotional activities

Parties involved in the project: Municipality Karpos, donor organizations, twin municipalities, embassies Project value – 30.000 euro

2.2 TOURISM AND CULTURAL ATTRACTIONS Project Coordinator: Stefanija Makarovska Objectives: Enrichment of urban living by adding new contents

Indicators: - Number of facilities and events, - Number of participants and sites Project activities: - Resolution and adaptation of urban plans a) sites b) infrastructure - Preparation and opening of new events and sites - Promotion and affirmation of the events 84

STRATEGIC PLAN FOR LOCAL DEVELOPMENT

sites

3. PUBLIC UTILITY WORKS AND INFRASTRUCTURE No.

Problem

Solution

Inappropriate and badly designed existing sewerage system

Construction of a wastewater treatment plant

Old existing sewerage system

Not having own registry office on the territory of the Municipality of Karpos

Dilapidation of the existing tile and concrete paths

Lack of irrigation network

Poor condition of the collective housing buildings’ facades

Lack of safety, risky crossing of zebras

The bicycles and rollers track is narrow and unsafe

9. 10.

No conditions for karting as type of sports and recreation Non-utilization of the opportunities which we have, as a source for maintaining the building and contribution to the budget of the municipality

11.

Inappropriate dimensions of streets and lack of sidewalks for pedestrians and bike tracks in certain parts of the municipality

12.

No traffic signalization consistent with contemporary traffic culture and communication standards, and unfavorable traffic conditions for the disabled

13.

Poor condition of some of the bus stops

14.

The water supply infrastructure does not meet the needs of citizens

15.

No sewerage in certain parts of the Municipality of Karpos

16.

Old and neglected bicycle track network

Reconstruction of existing and construction of a new sewerage system Construction of a registry office – a marriage registration hall and a mini park for taking photos Reconstruction of the central part of TC Karpos 3, tiles and candelabras Construction of wells for irrigation drop by drop system Restoration of the residential buildings’ old facades of Construction of overpasses at Boulevard “Partizanski odredi” on the points: the Drama Theater, the Municipality of Karpos, shopping mall Olimpico, Vero and Nerezi Expansion of the bicycles and rollers track on the banks of Vardar River Construction of karting track Digitalization of advertising space on the overpass “Vlajko” Expansion of streets and construction of new pavements for pedestrians and tracks for cyclists (priority: parts of Kozle, Nerezi, Zlokukjani, Bardovci and Krivi Dol) Modernization of traffic signs and introduction of sound traffic lights Complete redecoration of the existing bus stops by setting new benches and eaves Construction of new water lines with larger capacity in certain streets, and new main lines for normal supply of Karpos 1, 2 Construction of new sewerage system in Zlokukani, Bardovci, Karpos 1 Karpos Taftalidze 1 and 2, and reconstruction of sewerage systems in Taftalidze 2 Construction of new bicycle track and reconstruction of the existing ones in the Municipality of Karpos MUNICIPALITY OF KARPOS 2009-2013

3.1. CONSTRUCTION OF WELLS FOR DROP BY DROP SYSTEM IRRIGATION Objective: Efficient and economical way for watering the public green lawns Indicators: - Decorative plants vitality maintenance - 50% less destroyed vegetation area - 10.000 m2 newly irrigated areas Project activities: - Construction of a “drop by drop” irrigation system in the jardinières greenery at. Partizanski Odredi blvd. - Construction of 10 irrigation wells meant for watering areas under grass in the Municipality of Karpos Parties involved in the project: Municipality of Karpos, the inhabitants of the municipality, companies, donor organizations Project value – 100.000 euro Project Coordinator: Pece Mirchevski

Project activities:  Construction of three wastewater treatment plants on the territory of Karpos Parties involved in the project: Municipality of Karpos, Waters Management Funds, Ministry of environment, international environmental funds, donor organizations Project value – 150.000 euro Project Coordinator: Petar Ivanovski

3.3 CONSTRUCTION OF PEDESTRIAN BRIDGES ON PARTIZANSKI ODREDI Blvd.

Objective: Safety of traffic participants, especially pedestrians Indicators:  Elimination of pedestrian accidents (no accidents at all) Project activities:  Construction of pedestrians overpasses at the points: the building of Municipality of Karpos and the Drama Theater

3.2 CONSTRUCTION OF WASTEWATER TREATMENT PLANT Objective: Wastewater treatment through fecal collectors

Indicators:  Chemical and organic pollutants concentration within the permitted limits

STRATEGIC PLAN FOR LOCAL DEVELOPMENT

Parties involved in the project: Municipality of Karpos, citizens, parents, donors and public private partnership (PPP)

Project value – 1.000.000 euro Project Coordinator: Petar Ivanovski

4. SOCIAL AND HEALTH PROTECTION

N˚ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

PROBLEM

SOLUTION

Insufficient inclusion of the Roma children in the preschools and schools A new kindergarten is necessary for the children from the region n.Zlokukjani, v. Bardovci and Gorno Nerezi Insufficient knowledge of sexually transmitted diseases and their prevention Inadequate living conditions for the disabled persons There is no special service for intellectually disabled persons There is no centre which would takes care of people affected with elementary catastrophes Abandoned, unutilized, unsafe kindergarten yards Incompliance of the kindergartens’ workinghours with the working-hours of the other state institutions Risky influence of the asbestos roofs on the health of children Insufficient care for the retired persons

Inclusion of the Roma children through project for raising educational awareness

4.1 OPENING A REFERRAL SERVICE FOR SOCIAL PROBLEMS PUPILS, STUDENTS AND ADULTS MIGHT HAVE Objective: Raising the awareness of sexually transmitted diseases and ways of possible prevention Indicators: - Number of people referred - Number of institutions - Number of subjects/topics (contraception, diseases etc.) - Project activities:

Building a new kindergarten in n.Zlokukjani, Bardovci and Nerezi for the children of this region Opening a referral service for social problems pupils, students and adults may have Eliminating architectural barriers, setting sound traffic lights and sign language equipment Opening a social service office for intellectually disabled persons – Day-care Center Opening temporary shelters for persons affected with elementary catastrophes – mini shelters Landscaping of kindergarten yards Introduction of two-shift working-hours in some kindergartens Replacement of the asbestos roofs ecological ones Opening pensioners’ clubs and homes

with

- - - -

Opening an office Preparation of working program Professional training of the staff Preparation and distribution of information materials - Parties involved in the project: Primary and secondary school students, university students, interested adult groups, parents, NGOs, municipality Project value - 20.000 euro Project Coordinator: Gordana Zafirovska

MUNICIPALITY OF KARPOS 2009-2013

4.2 ELIMINATING ARCHITECTUAL BARRIERS, INSTAÂ LLING SOUND TRAFFIC LIGHTS AND SIGN LANGUAGE EQUIPMENT

1.3 OPENING A SOCIAL SERVICE OFFICE FOR INTELLECTUALLY DISABLED PERSONS â&#x20AC;&#x201C; DAY-CARE CENTER

Objective: Providing conditions for smooth movement and communication of the disabled when realizing their every-day needs

Objective: Providing adequate social protection, social inclusion, developing skills, entire support for families having intellectually disabled children

Indicators: - Number of platforms and accesses - Number of sound traffic lights - Number of persons who have asked for a sign language interpreter

Indicators: Number of persons referred to the centre, Number of families referred to the centre, Number of realized activities, Number of interested persons and families who need this kind of centre

Project activities: - Identification of the public objects and institutions where there are architectural barriers - Setting admission platforms and accesses - Installing sound traffic lights at the most frequent crossroads in the municipality - Passing legal provisions for obtaining sign language interpreters - Maps of appropriate access buildings Parties involved in the project: kindergartens, schools, cultural-health service institutions, banks, disabled persons, non-governmental organizations, municipality Project value - 10.000 euro Project coordinator: Petar Ivanovski

STRATEGIC PLAN FOR LOCAL DEVELOPMENT

- - - -

Project activities: - Finding and equipping the premises - Identifying target groups - Informing the public of the center existence through the media - Training for the skilled staff - Drafting a work program Parties involved in the project: defectologists, social workers, psychologists, users, municipality, Ministry of labor and social policy, NGOs Project value - 50.000 euro Project Coordinator: Jelka Savic Tasevska

5. EDUCATION

N˚ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Problem

Solution

There is a need for permanent training and development of the teaching and other staff who would provide quality education Lack of qualified staff (team) to work with the disabled children in primary schools Insufficient support, motivation and promotion of talented students Old and obsolete schools, inadequate working conditions Inadequate working conditions in the primary schools: insufficient equipment with school inventory, visual aids, IT – equipment and infrastructural problems. Parents have insufficient insight into the work and results of their children Students do not have enough information on issues needed in case of natural and other disasters Unsettled property title relationships in regard to the schoolyards and difficulties for their maintenance No school building in the suburb of Zlokukjani and in Gorno Nerezi Impossibility for the socially vulnerable families and marginalized groups, to participate equally in the educational process

Professional development of the primary schools teaching and other staff in order to improve the quality and efficiency of education. Inclusion of skilled staff specially trained to work with disabled children Establishing a financial fund for talented students Building a new primary school Reconstruction and equipping of primary school Updating the school portal of primary schools Project for protection and self – protection in case of disasters Settling the property title relations, using the school yards for building sports courts, parks etc. Construction of a primary school in the suburb Zlokukjani and Gorno Nerezi Support and scholarships for socially vulnerable families and marginalized groups

MUNICIPALITY OF KARPOS 2009-2013

5.1 PROFFESIONAL DEVELOPMENT OF EDUCATIONAL AND OTHER STAFF IN PRIMARY SCHOOLS Objective: Improving the quality and efficiency of teaching Indicators: - Number of organized/attended training courses and teachers seminars - Number of teachers trained, - Number of trainers, - Quality of education (tests) Project activities: - Identifying the needs for professional development - Setting priorities for professional development - Drafting a plan and a program - Implementation of the program - Evaluation of the results Parties involved in the project: Municipality of Karpos, schools, teaching staff and psychologists, pedagogues, students, parents, non-governmental organizations, business sector, Ministry for education and science, Bureau of Education Development Amount of the project - 60.000 euro Project Coordinator: Mirjana Popovska

5.2 SKILLED STAFF TO WORK WITH DISABLED CHILDREN IN PRIMARY SCHOOLS IS NEEDED Objective: Inclusion of the disabled children in the regular educational process Indicators: - Number of students included - Number of skilled staff, - Number of schools participating 90

STRATEGIC PLAN FOR LOCAL DEVELOPMENT

Project activities: - Scanning the current situation in the primary schools - Hiring defectologists - Preparing a plan and a program Parties involved in the project: Municipality of Karpos, students, parents, skilled staff, Ministry for education and science, Bureau of education development Amount of the project - 25.000 Đľuro Project coordinator: Karina Ivanovska

5.3. ESTABLISHING A TALENTED STUDENTS FOND Objective: Support for talented students in their further education in order to make good use of the knowledge they gain for the needs and goals of the municipality Indicators: - Number of awarded scholarships - Number of prizes won - Number of students/participants Project actions / activities - Establishing a fond - Establishing a team of experts - Opening an office - Drafting a plan and work program - Evaluation Parties involved in the project: Students, teachers, the municipality, non-governmental organizations, the business sector and the Ministry of Education and Science Project value â&#x20AC;&#x201C; 20.000 euro Project Coordinator: Ljupka Trajchevska

6. PROTECTION OF THE ENVIRONMENT AND ENERGY EFFICIENCY N˚ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

10.

11.

12.

Problem Problems in the field of environment which have not been identified yet, and there is no strategic document for their solution There are no information about industrial plants that pollute the environment Abandoned and non-landscaped green areas Insufficient number of waste-bins and containers and bad condition of the existing ones Zlokukjani and Bradovci are not included in the waste collection system Insufficient facilities and not taking care of waste selection Lack of motivation and low level of ecological awareness - Obsolescence of the transformer stations and street lighting - A huge number of defects and need for interventions - Allocation of funds for maintenance - Dissatisfaction on the part of the citizens - High consumption of electricity for street lighting - Defects of the passive elements (dampers) - Huge expenditures for consumption of electricity - Short period of exploitation for the old light bulbs - Lot of old facilities which are inefficient in regard to the thermal isolation and consumption of thermal energy - Huge annual expenditures for consumption of electricity and thermal energy - Permanent increase of the need for thermal and electric power with the development of the municipality and the degree of the town planning - Increase of the state energy deficiency - Huge expenditures for import of electricity - Increased СО2 emission

- No technological park

Solution Drafting a LEAP for Municipality of Karpos Designing a Cadastre of Polluters in Municipality of Karpos and their monitoring Horticultural landscaping of public and green areas Placing new waste-bins and containers and renewal of the old ones Inclusion of ZLokukjani and Bardovci in the individual households waste collection system Partnership with the Public Enterprise “Komunalna higiena” for selection of waste and organizing campaigns for raising the public awareness on the issue Motivating the inhabitants on keeping higher level of the public hygiene by awarding them Integrated system for managing and monitoring the street lighting in the Municipality of Karpos

Substitution of the old uneconomic mercury light bulbs with economic ones

Project for energetic efficiency in the kindergartens and the primary schools Using renewable sources of energy (sun, geothermal waters, wind, etc) in: - infrastructural capacities - construction of individual, collective and industrial buildings - street lighting with solar energy Creating a technological park: - Technological park as a sample according to the regulations for energy efficient facilities (with individual cooling and heating system, electrical supply and thermal heating isolation in compliance with the newest standards) - Technological park as a place for innovations and communications with knowledge libraries and cooperation with other Technological parks in the world MUNICIPALITY OF KARPOS 2009-2013

6.1 DRAFTING LEAP Objective: Identifying the problems in the field of environment protection and its development Indicators: - Number of solved problems in the field of water, soil, air pollution , noise, etc Project activities: - Preparation of LEAP (local environment action plan) - Design of priority projects and search of donators - Establishing a team for implementation of LEAP and its elaboration Parties involved in the project Municipality of Karpos, citizens, NGOs and the business sector Project value â&#x20AC;&#x201C; 10.000 euro Project Coordinator: Pece Mirchevski

6.2 HORTICULTURAL LANDSKAPING OF PUBLIC AREAS Objectives: - Improvement of the living conditions in the urban environment - Improvement of the air quality and decrease of the pollution - Increase of the public and green areas Indicators: - Surface in (m2) of increased green areas - Number of bedding plants Project activities: - designing projects and selection of locations - drafting (annual) programs 92

STRATEGIC PLAN FOR LOCAL DEVELOPMENT

Parties involved in the project: Municipality of Karpos and the citizens Project value â&#x20AC;&#x201C; 75.000 euro Project Coordinator: Pece Mirchevski

6.3 INTEGRATED SYSTEMS FOR MANAGING AND MONITORING STREET LIGHTING IN THE MUNICIPALITY OF KARPOS Objectives: - Construction of new control cabinets for all 128 transformer stations connected with the street lighting in the municipality - Installment of new control key-switches and devices for their operation - Installment of astronomical programmable devices for everyday individual correction of street lighting turningon and off - Total elimination of the reasons for possible defects of executive management bodies for the following 5 to 10 years - Decrease of the electricity consumption up to 35% based on the individual daily corrections of the time for street lighting turning-on and off - Elimination of the needs for possible maintenance interventions and redirecting the funds in new street lighting investments Indicators: - Number of the defects caused by the control devices in the transformer stations - Funds used for maintenance - Problematic controlling MTC system for turning on and off EVN street lighting - Increased consumption of electricity - Increased number of citizens calling to report street lighting problems

- Defined relationship with EVN in regard to delegation of competences in the filed of street lighting Project activities: - Designed project applications and installed control cabinets constructed in two positions - Empirically proved parameters on savings during exploiting period of 2 months based on the maintenance and electricity saving - Contracts signed with the city of Skopje and EVN on joint realization of the project - Cooperative application of the included parties for further financial support, grants for realization of the project Parties involved in the project: Municipality of Karpos, Skopje city, EVN, donating organizations Project value – 120.000 euro Project Coordinator: Ljupcho Dimov

Indicators: - Annual costs for electricity, heating and cooling in these facilities, expected to be completely eliminated in a period of at least 30 years - Exploitation period of the equipment Project actions / activities - Designing feasibility studies and execution drawings funded by the Italian Ministry of Ecology and Ministry of Ecology of RM and the companies selected for the realization of the project - Selection of companies – contractors by the same ministries Parties involved in the project: Municipality of Karpos, kindergartens and schools, Ministry of Ecology – R. Italy and R.M. Project value – 12.000 euro Project Coordinator: Ljupcho Dimov

6.4 ENERGY EFFICIENCY AND USING RENEWABLE SOURCES OF ENERGY IN THE KINDERGARTENS AND PRIMARY SCHOOLS IN THE MUNICIPALITY OF KARPOS

6.5 PUBLIC-PRIVATE PARTNERSHIP IN THE FIELD OF INFRASTRUCURE FOR CONSTRUCTION OF NATURAL GAS, GEOTERMAL WATERS, PHOTOVOLTAGE AND TECHOLOGICAL WATER NETWORKS

Objectives: - Replacement of central heating and cooling in these facilities’ premises - Replacement of electricity system with solar energy and photovoltage systems - Improvement of the heat retention characteristic of the buildings (by replacement of doors and windows, improved thermo isolation etc.) - The investment should completely substitute the funds spend on heating and electricity - Decrease of the CO2 emission and the greenhouse effect - Benefits of the KJOTO protocol

Objectives: - Creating opportunities for alternative heating and cooling systems both for individual, collective as well as industrial consumers on the territory of Municipality of Karpos - Generation of energy from renewable sources (sun, wind, geothermic waters etc) Indicators: - Coverage of infrastructure with the existing central heating network - Decreasing the CO2 emission (KJOTO protocol) MUNICIPALITY OF KARPOS 2009-2013

- Decreasing the costs for usage of these types of energy

Parties involved in the project: Municipality of Karpos and interested legal entities

Project actions / activities - Agreement with parties interested in investing in own systems

Project value â&#x20AC;&#x201C; 150.000 euro Project coordinator: Lupcho Dimov

7. URBANISM NË&#x161;

Problem

Ownership of construction land

Long-lasting procedure for issuing a construction requirements document, construction permit and exploitation permit

Frequent amending of laws in the field of urban planning

Incompliance between DTP and GTP (general town plan)

Illegally constructed buildings

Inadequate exploitation of the attractive locations and the opportunities they offer

STRATEGIC PLAN FOR LOCAL DEVELOPMENT

Decision - Settling the property title relations - Implementing DTP - Decentralization of the state land from central to local level GIS system through: - Connection with the real estate cadastre - Connection with the Property and Legal Affairs administration - Taking initiative for replacement of the legislation in order to simplify the procedures and make them more efficient - Passing a law on legalizing the illegally constructed buildings - Training courses, workshops and seminars - Expanding the GTP scope for the city of Skopje - Initiative for accelerating the procedure for new GTP adoption in the city of Skopje - Transformation of land purpose, from agricultural into construction land - Complete coverage of the Municipality of Karpos territory with urban town planning documentation - Passing a law on legalization of illegally constructed buildings Obtaining new construction land in Zlokukjani and Bradovci as attractive residential and business zones

1.1 DECENTRALIZATION OF CONSTRUCTION LAND FROM CENTRAL TO LOCAL LEVEL Objectives: Increased area of construction land for industrial activities Indicators: - Construction land area in ha (hectares) for: - Number of industrial activities - Number of locations - Transformation of land purpose, from agricultural into construction land Project actions / activities - Amending and appending of regulations and preparation of new documentation - Settling property title issues - Parties involved in the project: Municipality of Karpos, economists, financial institutions and citizens Project value – 5.000 euro Project Coordinator: Eleonora Stojanovska

7.2 COMPLETE COVERAGE OF THE TERITORY OF KARPOS WITH URBAN PLANNING DOCUMENTATION Objectives: - Development of the municipality - Settling problems with illegal buildings (without documents) - Settling problems with infrastructure, traffic decisions - Economic benefit (public utility charges, higher municipal budget)

Project actions / activities - Preparation of detailed urban plans and plans for areas outside settlements (cities, towns and villages) Parties involved in the project: Municipality of Karpos, citizens, economists, domestic and foreign investors Project value – 50.000 euro Project coordinator: Antica Sashek

7.3. EXPANSION OF GUP Objectives: - Transformation of agricultural into construction land - Economic benefit Indicators: - Increased area for construction - Urban town planning of the area – preparation of DTPs - Realized solutions in the field of infrastructure Project activities: - Initiatives filed to the competent institutions in the municipalities - Economic benefit for the city and the municipalities - Improving the way of living, the living and working conditions Included parties: Municipality of Karpos, citizens, the city of Skopje, economical subjects and potential investors Project value – 20.000 euro Project Coordinator: Antica Sashek

Indicators: - Expanded construction areas (for building) - Number of industrial activities - Number of settled citizens’ interests MUNICIPALITY OF KARPOS 2009-2013

8. SPORT AND LEISURE N˚

Problem

Solution

No sports facilities by the river Vardar

Construction of tennis and badminton courts

Lack of financial support, location Need for mapping and marking the sports and children’s playgrounds There is no theme park

Construction of out-door swimming pools

Non-promotion of sports No sporting activities for intellectually disabled persons

Fishing Construction of sports and children’s playgrounds for disabled persons Building a sports recreational center in Zlokukjani School gyms Municipal league, urban and local communities (mini-football, basket, table tennis, handball and volleyball)

3. 4. 5. 6. 7.

No sports facilities in rural areas

Impairment of the traditional events

Insufficient engagement of the administration in sporting activities

12.

The banks of the river Vardar are not landscaped Destroyed children’s playground and difficulties in their maintenance No promotion of the more attractive sports

13.

Small number of sports facilities

14.

Lack of track capacities

15.

Lack of track capacities

16.

No facilities of the mountain of Vodno

17.

Not enough sport and leisure events in the Municipality of Karpos

18.

Not enough financial and organizational support for the memorial sporting events

10. 11.

19. 20.

The skating park is not attractive enough due to lack of new facilities Absence of continuous cultural social life on banks of the river Vardar

STRATEGIC PLAN FOR LOCAL DEVELOPMENT

Sports and children’s playgrounds map Construction of an Aqua Park

Kayak courses Lepenec and Vardar Reconstruction and maintenance of the current sports and children playgrounds Construction of a rock for alpinism Football pitch, volleyball court (sand by the river Vardar) Reconstruction of the cycling and roller skating track Building a new roller skating and bicycle track on the left side Building a trim track leading to Vodno Organizing spring and autumn competitions and active participation in sports competitions outside the country Complete organization of the traditional memorial event “Oliver Sokolov-Sokol” as well as the other memorial events Reconstruction and adaptation of the skating park Construction of air dams, restaurants, irrigation network and planting grass in the surrounding

8.1 BUILDING A NEW PATH FOR PEDESTRIANS, ROLLER SKATING AND CYCLISTS ON THE LEFT SIDE OF THE RIVER VARDAR Objectives: - Enabling leisure activities on the left side of the river Vardar - Landscaping the left side of the river Vardar Indicators: - Number of pedestrians and joggers - Number of cyclists - Number of roller skaters

Project actions / activities - Providing contractors - Providing donors Parties involved in the project: Citizens of Skopje, companies, donors, Municipality of Karpos, Agency of youths and sport Project value – 200.000 euro Project Coordinator: Petar Teov

8.2 MUNICIPAL SCHOOL SPORTS COMPETITIONS Objectives - Involving more and more primary and secondary school students in sporting activities Indicators: - Number of students participating - Number of primary and secondary schools participating - Spectators present at competitions - Types of sporting activities - Donor participation

Project activities: - Formation of an initiative committee - Selection of sports - Establishment of competition rules - Establishing periods for their organization - Providing donors Parties involved in the project: Municipality of Karpos, students, schools, parents, companies, donors, Ministry of Education, Agency of Youths and Sports Project value – 30.000 euro Project Coordinator: Patrik Popovski 8.3. RECONSTRUCTION OF THE EXISTING CHILDREN’S PLAYGROUNDS Objective: Providing and obtaining conditions for mass sports leisure activities Indicators: - number of reconstructed sports and children’s playgrounds - scope of included sports activities Project activities: - identifying sports playgrounds for reconstruction - providing financial support - section of a contractor - donors Parties involved in the project: Municipality of Karpos, citizens, sports clubs, donators and Agency of Youths and sports Project value – 20.000 euro Project Coordinator: Petar Ivanovski

MUNICIPALITY OF KARPOS 2009-2013

9. BUSINESS SECTOR N˚ 1.

Problem Poor communication between SMEs and the Municipality of Karpos

No DTP for Zajchev rid

Not enough safety for free movement/walking of Karpos citizens

No DTP in certain regions of Karpos

5. 6.

There aren’t adequate working conditions in the region Momin Potok Poor landscaping and stylishly planed areas and trading centers

9.1 TRANSFORMATION FROM STATE TO PRIVATE PROPERTY – LOCATION MOMIN POTOK Objective: Development of the location and economic prosperity (employment) Indicators: - Industrial zone opened - Number of companies in the industrial zone - Number of newly-employed persons Project activities: - Legal establishment of the industrial zone - Provision of work conditions - Formation of supervision committee for the purposes of the industrial zone Parties involved in the project: companies, Municipality of Karpos Project value - 5.000 euro Project Coordinator: Antica Sashek 98

STRATEGIC PLAN FOR LOCAL DEVELOPMENT

Solution Establishing a SMEs business club on the territory of Municipality of Karpos Finishing the DTP and expanding the construction areas Safety and security in the municipality and monitoring of critical points Increasing the municipality budget through development of an industrial part Skupi, as well as a weekend houses settlement in Nerezi Provision of working conditions in Momin Potok – electricity, water, sewerage Making the shopping malls more attractive by installing canopies and umbrellas 9.2. ESTABLISHING A BUSINESS CLUB Objectives: Two-way communication with the business sector of Municipality of Karpos Indicators: - Number of members - Number of meetings held - Number of mutual campaigns Project activities: - Establishing a business club - Providing working conditions - Establishing a managing board of the business club Parties involved in the project: companies, Municipality of Karpos Project value – 5.000 euro Project Coordinator: Aleksandra Todorovska

CONCLUSION

1. The document “Strategic Plan for local development of the Municipality of Karpos for the period 2009-2013” is an open document that can be updated in regard of the activities needed in order to achieve the strategic goals set. 2. The document updating procedure is identical to the procedure for its drafting: o The proposal is submitted to the competent sector o The proposal is coordinately sent to the Council by the Local economic development sector o The Mayor proposes it to the Council o The competent committees debate on it o It is adopted by the Municipal Council What is used for carrying out this procedure is the form – Description of the project idea (the employees in the local economic development sector explain how to complete the form) 3. The elaboration of the proposal projects for their financing by foreign donors will be performed according to the announced open calls for proposals or according to the requests made by certain donors.

Activities following the adoption of the Strategic plan 1. Establishing a commission which shall supervise the realization of the Strategic Plan 2. Drafting a plan on monitoring foreign donors’ tenders and the EU/IPA funds according to the areas under the authority of the local administration. This plan is intended to obtain a proactive role of the municipal administration in the planning of projects and timely preparation of applications upon precise requests for proposal projects and/or direct requests made by the donors. 3. The coordination of the strategic document elaboration shall be organized within the local economic development sector.

MUNICIPALITY OF KARPOS 2009-2013

Annex 1 –PROJECT IDEA DESCRIPTION form (with an example how to fill it in)

Strategic goal: SMEs support Project: Support centre of SMEs Short description of the project

Local economic development sector

The SMEs support centre is a modern business centre for motivating entrepreneurship and local development. The centre offers development, business services for Karpos entrepreneurs. A centre – equipped with adequate technical devices and trained staff which insures high quality services in the field of management, finance and marketing, both for the existing entrepreneurs as well as for the potential ones. Some of the services also include business planning, preparation of loan applications, business information and organizing courses and seminars, organizing conferences, providing feedback to the local authorities and development of projects. Expected results: Target groups:  Promoting entrepreneurship in Karpos  Improving efficiency of economic and development activities through the improvement of communication between the business world and the local administration  Providing professional training and education for the business world and the potential entrepreneurs  Reducing unemployment and motivation for opening of new SMEs Possible stakeholders: Municipality of Karpos SLER Ss. Cyril and Methodius University

1. The business sector of the Municipality of Karpos and wider, by ensuring new opportunities and improved management skills. 2. Local self-management 3. Potential investors 4. Educational institutions 5. Students Inputs: Accommodation, technical devices, finances Technical and professional assistance

Ministry for economy, agency and entrepreneur

Technical and professional assistance

World Bank Program for SMEs and European Agency for Reconstruction Indicators: o 50 business beginners assisted o 50 loans grated to SMEs o Increased municipal income from income tax for 2%

Training trainers, financial aid

Projected budget: 70.000 euro Financing sources: - Municipal budget 10.000 euro - Other sources (loans, securities) 5.000 euro - Private sector 5.000 euro - Donors 50.000 euro - Creditors 100 STRATEGIC PLAN FOR LOCAL DEVELOPMENT

Commencement date: June 2006 Duration: 2006-2008

Annex 2 – Criteria for completing applications upon the Open calls announced by the EU funds and the programs for applying with project proposals for grants 1. Involving different actors in the project inception phase (related to the fact on how the decision of the project was made and what kind of participation the citizens had in the decision making process) 2. Relation with the decentralization process (whether the project is connected with a jurisdiction that is being taken over with the process of decentralization) 3. 3Impact on the services provided and the municipality’s policy (explaining the project’s impact on the municipality policy’s in the field the project refers to) 4. Developing partnerships within the municipality among different social groups, the public and private legal entities (whether the project is proposed only to the local administration authorities or non-governmental organizations, the citizens or private companies are involve as well) 5. Project management quality (who is going to manage the project, what is their experience and how is the

municipality going to ensure quality management for this project) 6. Sustainability, expansion scope, repetition scope (what will happen with the project results, how is the project going to be financed after its completion, whether it could be repeated in another municipality or whether it could be generalized to a larger number of users – citizens) 7. Expenses as compared with the benefits (explaining how much sources of the municipality will be spent for the project and what kind of benefits it shall bring to the municipality, it shall be explained whether the benefits are going to be bigger then the expenses for the project) 8. Evident results and public awareness (what are going to be the evident results of the project during its implementation and after its completion, how will that influence the public awareness) 9. Transparency (how will the activities of the project be transparent for the public) 10. Motivation for the project (what is the motivation of the project proposers to realize the project)

MUNICIPALITY OF KARPOS 2009-2013

101

Editor Stevce Jakimovski – Major of Municipality of Karpos Head of Sector of Development Evantija Stojanovska Prepared by Petar Teov – Deputy Head of the Sector of Development Aleksandra Todorovska - Head of the Local Economic Development Unit Consultant Risto Ivanov – Kreacija, Skopje Members of the Working Group 1. Local Economic Development - Evantija Stojanovska, Sector of Development of the municipality - Petar Teov, Sector of Development of the municipality - Aleksandra Todorovska, Sector of Development of the municipality - Gordana Maksimovska, Sector of Development of the municipality - Blagoja Pavlovski, Sector of Development of the municipality - Mile Stevkov, Sector for Mayor’s Support - Ljupco Prendzov, Sector of Public Procurement

102 СТРАТЕШКИ ПЛАН ЗА ЛОКАЛЕН РАЗВОЈ

2. Culture and tourism - Goran Mihajlov, Member of municipal Council - Gordana Janakievska, NGO “Krale Marko” - Sonja Rizova, Faculty of Tourism and Management - Bistra Georgieva, BVB production (K-15 production) 3. Public utility works and infrastructure - - Petar Ivanovski, Sector of Arranging Construction Land and Public Utility Works - - Olivera Kondratenko, BVB production (K-15 production) - - Dusko Buzarovski, Sector of Public Procurement - - Dusko Milovski, Photo studio “Jasmina” 4. Social and health protection - - Vlado Krstevski, NGO “Poraka” 5. Education - Mirjana Popovska, Sector of Public Interest Activities - Ljupka Trajcevska, Sector of Public Interest Activities - Biljana Kostova, Member of municipal Council - Dusan Velkovski, Member of municipal Council

6. Protection of the environment and energy efficiency - Pece Mirceski, Sector of Protection of the Environment and Nature - Ljupco Dimov, Sector of Protection of the Environment and Nature - Vladimir Labudovic, Energo Art – Labudovic - Jovan Draganovski, NGO “Proaktiva” 7. Urbanism - Eleonora Stojanovska, Sector of Urbanism - Marjan Ivanovski, Sector of Urbanism - Antica Sasek, Sector of Urbanism - Natasa Ivanovska, Sector of Urbanism - Maja Ralevska, Sector of Inspection - Stojan Aleksov, Sector of Urbanism 8. Sport and leisure - Trifun Trifunovski, Chairman of municipal Council - Nikola Nikolovski, Sector of Finance - Bojan Milosevski, Department of Human Resources - Aco Milanovski, Department of Human Resources

- Zarko Josifovski, Sector of Mayor’s Support - Nenad Zafirovski, Sector of Mayor’s Support - Bozidar Nikodinovski, Department of Internal Revision (Audit) 9. Business sector - Angele Ilievski, Laplast M - Gjorgji Manaskov, Manaskov Company - Tomislav Andreevski, Zamak Engineering - Zlata Novovic, Varus Redactor Violeta Cvetkovska, Sector of Public Interest Activities

Technical editing Skenpoint, Skopje Printing Skenpoint, Skopje

ОПШТИНА КАРПОШ 2009-2013

103