11th International Theatre Festival
Actor of Europe Актерот на Европа Acteur de l’Europe Transbourdary European Prespa Park Greece - Macedonia - Albania Prespa, 6 - 11 July 2013
To create Europe is to create peace - Jean MONNET Да се гради Европа, значи да се гради мир - Жан МОНЕ
THOUSANDS OF YESTERDAY BUT ONLY ONE TOMORROW The Balkan is very often equalized with a mosaic of nationalities, histories, languages, religions and heterogenic traditions. But the term mosaic presents the terms of shape, view, homogeneous subject and also the term of a play. What does the word Balcan represent in this summer 2003, after so many dangers recently spent? Does it still have a sense? And the most important: Does it have a future? What and which would be its definite shape or content? We do not intend to subscribe some artificial complex to this shape and figure. On the contrary it shold be a synonym of unity and closeness, althouth a perfect communion is impossible. But it is not a condition to give the culture one possible progress, dimension, horizont and direction. Geographical and historical borders delimit, separate and contrast. The cult culture is one unique meeting, exchange, sharing and connecting the similarities but there is also one characteristic very common for the culture-connecting the differences.
A this poit, the intention of Macedonia to organize The Festival Of Actor Of Europe, at the lake of Prespa that is on the borders of three countries, three histories, three coultures: Macedonian, Albanian and Greek-at one most sensitive spot, which is much than an innovation of a spot in the Balkan’s mosaic. Beside the participans of these three countries, the participation of Bosnia and Hercegovina, Bulgaria, Serbia, Monte Negro, Romania, France and Belgium, too, will present a real exhibit of Great Europe. These countries do not come on the shore of the lake of Prespa to connect or to mix with each other, but to be heared with their own voice. This voice will be brought to talk or to sing together with other voices. I repeat: neither whole nor unison except in the choruses but a concert and assembly of different, authentic and for most of them original voices. At the shore of the lake of Prespa, the mosaic which is being moved this year can have the following motto: THOUSANDS OF YESTERDAY BUT ONLY ONE TOMORROW.
Text by Jacques Lacarriere (1925-2005), spiritual founder of Actor of Europe, published in daily newspaper Figaro, Paris, in August 2003, for the First edition of the Festival
ИЛЈАДНИЦИ ВЧЕРА, НО САМО ЕДНО УТРЕ Честопати го поистоветуваат Балканот со мозаик на народи, јазици, религии, хетерогени традиции. Но поимот мозаик, ги претставува и поимите фигура, пејсаж, хомоген предмет, но исто така и поимот претстава. По толку многу премрежја поминати неодамна, што претставува зборот Балкан во ова лето 2003-та? Дали сеуште има некоја смисла? И што е посебно важно: Дали има иднина? Која и каква би била неговата дефинитивна форма или содржина? Притоа немаме намера на оваа форма или фигура да и препишиме некаква вештачка целина, напротив, таа треба да биде синоним на единство, на зближување, со оглед дека не може да се постигне совршено заедништво. Но, културата е во состојба да и даде еден можен напредок, димензија, хоризонт и правец. Географските и историските граници, разграничуваат и одвојуваат, да не речеме, спротивставуваат. Култикултурата пак, - а ова е единствена средба, размена, споделба, спојување, на сличностите но исто така, - а тоа е една карактеристика апсолутно својствена за културата – спојување на разликите.
На овој план, иницијативата на Македонија да го организира Фестивалот АКТЕРОТ НА ЕВРОПА на Преспанското Езеро – кое се наоѓа на границата на три земји, три истории: македонската, албанската и грчката – на една најчувствителна точка, со оглед дека е и најноваторската точка на балканскиот мозаик. Покрај учесниците на овие три земји, учеството на Босна и Херцеговина, на Бугарија, на Србија, на Црна Гора, на Романија, но исто така на Франција и на Белгија, ќе претставува вистинско манифестирање на голема Европа. Овие земји не доаѓаат на брегот на Преспанското Езеро за да се спојат или да се измешаат едни со други, туку напротив, за на секоја од нив да и се чуе сопствениот глас. Глас кој ќе биде доведен да зборува - или да пее – заедно со други гласови. Повторувам: ниту целина, ниту едногласие освен во хоровите! Туку концерт и собир на различни, изворни и за многу од нив оригинални гласови. На брегот на Преспанското Езеро, мозаикот кој се раздвижува оваа година, би можел да го има следното мото: Илјадници вчера, но само едно утре! Текст на Жак Лакариер (1925-2005), духовен основач на фестивалот Актерот на Европа, објавен во дневниот весник Фигаро, Париз, во август 2003 година, по повод првото издание на фестивалот
The first Actor of Europe Festival was instigated in 2003 by several Balkan and European theatre enthusiasts, in the spirit of Jean Monnet’s notion “To create Europe is to create peace”. When the European Parliament declared the mythical Prespa Lake a European Transnational Park shared by Greece, Albania and Macedonia, it became a new theatre horizon of Europeanization of the Balkans. Spiritual ceremony with pearls of Greek, Macedonian and Albanian intellectual and literary tradition is symbolic vertical similar to the Archimedes’s “point of support”. Prespa has become a Point of Support aiming to turn the Balkan tragedies from the past and present into theatrical aesthetics which can serve as an example of the idea that both the theatre and
beauty will save the world. The first visionary of this act was the French writer with intercontinental biography Jacques Lacarriere. His mythical text Thousands of Yesterdays, and Only One Tomorrow has made him the eternal Guardian Angel of the spirit of Actor of Europe. This historical text published in Le Figaro, the Paris journal, has opened the gates of Prespa, widely known for its underwater ancient palaces, for its Roman mosaics, for one of the most mysterious medieval manuscripts The Secret Book of the Bogomils, for the Tsar Samoil, Vladimir and Kosara, for the Fresco of an Angel in Kurbinovo village, as well as the innumerable nocturnal butterflies and endemic plants of Galicica as true bio, eco and theatre Spiritus Movens of the hundreds of actors coming from Europe, the Mediterranean and from around the world with an aim to defend the eternity of the theatre as a mirror of life. Jordan Plevnes - The Actor of Europe Festival Board President
Фестивалот “Актерот на Европа” беше покренат во 2003 година, од страна на неколку балкански и европски театарски сонувачи, во духот на мислата на Жан Моне “Да се гради Европа значи да се гради мир”. По прогласувањето од срана на Европскиот Парламент на митското Преспанско езеро за меѓуграничен европски парк помеѓу Грција, Албанија и Македонија, Преспа стана нов театарски хоризонт на европеизацијата на Балканот. Духовната церемонија со бисерите на грчката, македонската и албанската духовна и книжевна традиција се симболичката вертикала која е слична на потпорната точка на Архимед. Преспа стана потпорна точка за претворање на балканските трагедии во минатото и сегашноста во театарска естетика која може да биде носител на идејата дека театарот и убавината ќе го спасат светот. Првиот визионер на тој чин со својата интерконтинентална биографија, францускиот
писател Жак Лакариер, со својот митски текст “Илјадници вчера, а само едно утре”, стана вечниот Ангел Заштитник на духот на Актерот на Европа и со неговиот историски текст објавен во париски Фигаро ги отвори портите на Преспа, позната по своите подводни антички палати, по своите римски мозаици, по еден од најмистериозните средновековни ракописи Тајната книга на Богомилите, по Царот Самоил, Владимир и Косара, по фреските од Ангелот на Курбиново и по безбројните ноќни пеперутки и ендемски растенија на Галичица, како вистински био, еко и театарски spiritus movens на плејадата актери кои доаѓаат од Европа, Медитеранот и целиот свет, за да ја бранат вечноста на театарот како огледало на животот. Јордан Плевнеш - Претседател на Советот на фестивалот Актерот на Европа
Address by the President of the Republic
of
Macedonia,
Mr.
Gjorge Ivanov, on occasion 11th edition of the festival "Actor of Europe"
Skopje, July 6, 2013 Dear All, It is with great pleasure that I wish you a warm welcome to all of you who have gathered tonight on the shores of Prespa Lake as well as congratulate you on the occasion of the 10th edition of the festival. Happy Anniversary to the successful Actor of Europe Festival! For one decade now, with dignity and by means of the power of art and culture, this festival has been conveying the idea of a united Europe, Europe with no borders or prejudices, no new or old Europe, no less or more Europeans.
Besides the magical lake on the triangle of the three Balkan countries which do not only share space, but also culture, art and civilization, tonight and over the coming days, immortality of the art shall unite languages and cultures, tradition and modernity, the past and the future. Dear participants, I would like to emphasize that the Republic of Macedonia always promotes European ideas of sharing, cooperation and unity. This event is just an example of that. Particularly, the art and culture created in this region have always been a way to express values with strong humanistic as well as cosmopolitan messages. You, the participants of the festival, are Prespa and Macedonia’s unconditional friends with whom we share the vision of a united and prosperous Europe. Permit me once more to wish you a successful festival with great artistic achievements and, of course, to get inspired while enjoying Prespa’s cultural heritage and its natural wealth as well. Dr. Gjorgje Ivanov
Обраќање на Претседателот на Република Македонија Г-динот Ѓорге Иванов, по повод единаесетото издание на фестивалот "Актерот на Европа"
Скопје, 6 јули 2013 година Почитувани, Имам особено задоволство да Ве поздравам сите вас, собрани вечерва на бреговите на Преспанското Езеро и да Ви посакам уште едно успешно издание на фестивалот „Актерот на Европа“. Овој фестивал повеќе од една деценија, достоинствено, преку силата на уметноста и културата ја пренесува пораката за обединета Европа, Европа без граници и предрасуди, Европа без нови и стари, Европа без помалку и повеќе Европјани. Покрај волшебното езеро на тромеѓето на трите балкански држави каде што се споделува не само простор, туку и култура, уметност и цивилизација, вечерва и во наредните денови преку бес-
мртноста на уметноста, повторно ќе се сплотат јазиците и културите, традицијата и современото, минатото и иднината. Почитувани учесници, Би сакал да потенцирам дека Република Македонија не само преку оваа манифестација, туку секојдневно ги промовира европските идеи за споделување, соработка и заедништво. Токму уметноста и културата создавана на овие простори отсекогаш била исполнета со хуманистички и космополитски пораки. Во вас учесниците на фестивалот, Актерот на Европа, Преспа и Република Македонија имаат безусловни пријатели со кои ја делиме визијата за обединета и просперитетна Европа. Дозволете уште еднаш да ви посакам да имате успешен фестивал со врвни уметнички дострели и, секако, да се инспирирате и да уживате во културното наследство и природното богатство на Преспа. д-р Ѓорге Иванов
I am happy that for the 11th time in Prespa is happening International theatre festival "Actor of Europe", which became a real synonym for cultural recognition of Prespa through all meridians in the world. In the early twentieth century, when Ahmed Niyazi Bey built the Saraj, inspired by postcard which he received from France, certainly expect that Resen Saraj will grow in the "Pearl of the Prespa", where will be highly appreciated civilization and intercultural values. Today and in the past years, with "Actor of Europe", as noble mission of cultural refinement in this area, you – actors, contribute the European values of mutual respect of the different cultures, here in Prespa, to rise to a higher level. I am proud to successfully implemented efforts by the organizers, through art to build bridges between nations. All together we
share the aspiration to a better tomorrow, which can be achieved only with mutual respect and understanding, and that the art in this case is a successful example of how we, the peoples of the Balkans should cooperate. Enduring values that brings this festival are of particular interest of Resen Municipality. That is why we are honored and obligated to help this festival and to secure its right place on the map of events in this region, as event which despite artistic, have also unifying dimension of the three peoples and cultures who share the same lake. I am confident that this year's festival program "Actor of Europe" will allow us to enjoy pleasant moments which will be remembered until the next edition of the "Actor of Europe." At the end I like to wish to festival participants, successful performances and a pleasant stay, stay that would inspire them, when they return to their countries to tell about God's beauty of Prespa. MA Djoko Strezovski, Mayor of Resen
Среќен сум, што по единаесетти пат во Преспа се одржува фестивалот “Актерот на Европа”, кој прераснува во вистински синоним за културно препознавање на Преспа низ сите светски меридијани. Во почетокот на дваесетиот век, кога Ахмед Нијази Бег го градел ресенскиот Сарај инспириран од разгледницата која ја добил од Франција, секако очекувал дека ресенскиот Сарај ќе прерасне во “Бисер на Преспа”, каде високо ќе се ценат и ќе се негуваат цивилизациските и меѓукултурните вредности. Денес и во изминатите години, токму со “Актерот на Европа” и со вашата благородна мисија на културно оплеменување на овој простор, Вие – актерите на Европа придонесувате вредностите на меѓусебно почитување на културите на различните народи тука во Преспа, да се издигнат на едно повисоко ниво. Горд сум на успешно реализираните заложби од страна на организаторот, преку уметност да гради и надградува мостови помеѓу народите. Сите ние заедно делиме стремеж кон подобро утре, тоа можиме да го оствариме само со меѓусебно почитување и разбирање, а токму уметноста во случајов е успешен пример како ние народите од Балканот треба да соработуваме.
Трајните вредности и нивното негување кои ги носи овој фестивал, се од особен интерес за Општина Ресен. Токму затоа имаме чест и обврска да помогнеме овој фестивал да го зацврсти своето заслужено место на мапата на манифестации, како настан кој покрај своите уметнички дострели има и обединувачка димензија на трите народи и култури кои делат едно исто езеро. Убеден сум дека и годинешната фестивалска програма на “Актерот на Европа” ќе ни овозможи пријатни моменти на уживање, кои ќе се раскажуваат до наредното издание на “Актерот на Европа”. На крај на сите учесници на фестивалот им посакувам плодна работа и пријатен престој, престој што ќе ги инспирира, кога ќе се вратат во своите земји да раскажуваат за божјата убавина на Преспа. М-р Ѓоко Стрезовски, Градоначалник на Ресен
Letter from
Писмо од Бранислав Мичуновиќ-Жага,
Branislav Micunovic Zaga,
Почесен претседател на фестивалот „Актерот на Европа“
Honorary President of the
и Министер за култура на Црна Гора
Festival Actor of Europe and Minister of culture of Montenegro
As a Minister of culture of Montenegro and Honorary president of the International theatre festival Actor of Europe I have honor to invite you on the 11th edition of this significant event which for 10 consecutive years takes place in Prespa, Macedonia in the period between 6th and 11th July. Prespa is symbol of Europeanization of the Balkans and it’s treasury of Balkan and European heritage. This region shared between Macedonia, Albania and Greece was announced for protected Transboundary Park in 2000 year, by European parliament. The 11th edition of the festival will be open with the theatre play of Strindbergs Intima Theater “Miss Julie”, performed by Ms. Anna Pattersson and this year edition of the festival, same as previous editions, will be celebration of the Balkan cultures in the common Europe home.
Како министер за култура на Црна Гора и Почесен претседател на Интернационалниот театарски фестивал “Актерот на Европа”, имам чест да Ве поканам на 11-тото издание на овој значаен настан кој се одржува во Преспа, Македонија, веќе 10 години по ред, меѓу 6-ти и 11-ти јули. Преспа е симбол на европеизацијата на Балканот, како и ризница на балканското и европското наследство. Овој регион на тромеѓето меѓу Македонија, Албанија и Грција беше прогласен за заштитен Транснационален парк во 2000 година, од страна на Европскиот парламент. 11-тото издание ќе го отвори театарската претстава “Г-ѓица Јулија”, на Стриндберг Интима Театарот, во изведба на Ана Патерсон. Овогодинешното, исто како и претходните изданија на фестивалот, ќе претставува прослава на балканските култури во заедничкиот европски дом.
Actor of Europe Award Winners Добитници на наградата „Актер на Европа“
2003 ‐ Ljuba Tadic, Serbija
2003 ‐ Marius Kurkinski, Bulgaria
2004 ‐ Zijah Sokolovic, Bosnia & Herzegovina
2005 ‐ Belma Lizde Kurt, B & H
2007 ‐ Monica Santoro, Italia
2004 ‐ Bajrus Mjaku, Macedonia
2005 ‐ Kostas Gakides, Greece
2007 ‐ Zvezda Angelovska, Macedonia
2008 ‐ Gorgi Jolevski, Macedonia
2004 ‐ Birute Mar, Latvia
2006 ‐ Dan Puric, Romania
Actor of Europe Award Winners Добитници на наградата „Актер на Европа“
2009 ‐ Kasiel Noah Asher, Bulgaria
2010 ‐ Joana Popovska, Macedonia
2011 ‐ Tigran Torosijan, Bulgaria
2009 ‐ Miremont Roger, France
2010 ‐ Mentor Zimberaj, Kosovo
2012 ‐ Bruce Myers, England
2010 ‐ Dimitri Orgotska, Albania
2010 ‐ Rada Djuricin, Serbia
2012 ‐ Despoina Sarafeidou, Greece
2010 ‐ Irina Evdokimova, Russia
2011 ‐ Richard Martin, France
2013 ‐ Anna Pettersson, Sweden
PROGRAM / ПРОГРАМА 06.07.2013 / 21.00 / Saraj Resen Свечено Отворање на фестивалот - Обраќање на Почесниот Претседател на фестивалот “Актерот на Европа”, Министерот за култура на Црна Гора, Г-динот Бранислав Мичуновиќ Жага - Обраќање на Претседателот на фестивалот “Актерот на Европа”, Г-динот Јордан Плевнеш - Обраќање на Градоначалникот на Ресен, Г-динот Ѓоко Стрезовски - Доделување на наградата “Актер на Европа”, на шведската актерка Г-ѓа Ана Петерсон - Бисери на балканската поезија, во чест на 200 годишнината од раѓањето на Петар Петровиќ Његош
Opening ceremony of the festival -Address of Honorary President of the festival “Actor of Europe”, Minister of culture of Montenegro, Mr. Branislav Micunovic Zaga -Address of President of the festival “Actor of Europe”, Mr. Jordan Plevnes -Address of Mayer of Resen, Mr. Gjoko Strezovski -Handing of the prize “Actor of Europe” to Swedish actor, Ms. Anna Pettersson -Pearls from Balkan poetry in honor of 200 years anniversary from birth of Petar Petrovic Njegos
PROGRAM / ПРОГРАМА 06.07.2013 / 21.00 / Saraj Resen
“Г-ѓа Јулија”, Шведска Автор: Август Стринберг Актер: Ана Петерсон Стриндберг Интима Театар
"Miss Julie", Sweden Authot: August Strindberg Actor: Anna Pettersson Strindbergs Intima Teater
PROGRAM / ПРОГРАМА 07.07.2013 / 21.00 / Saraj Resen
“Столици”, Словенија Автор: Нико Горшиќ, според Ежен Јонеско Актер: Нико Горшиќ Мини Театар
"Chair(s)", Slovenia Author: Niko Goršič, inspired by E. Ionesco Actor: Niko Goršič Mini Teater
PROGRAM / ПРОГРАМА 07.07.2013 / 23.00 / Hotel Oteshevo
“Совршена анализа на еден папагал”, Македонија Автор: Тенеси Вилијамс Режија: Ѓорѓи Ризески Актери: Анкица Бенинова, Ангела Стојановска, Дритон Вејсели, Даниел Георгиевски, Бобан Алексовски Универзитет за аудиовизуелни уметности ЕСРА Скопје
"Perfect analysis of a parrot", Macedonia Author: Tennessee Williams Direcotor: Gjorgji Rizeski Actors: Ankica Beninova, Angela Stojanovska, Driton Vejseli, Daniel Georgievski, Boban Aleksovski University of audiovisual arts ESRA Skopje
PROGRAM / ПРОГРАМА 08.07.2013 / 21.00 / Saraj Resen
“Столици”, Македонија, Бугарија Автор: Ежен Јонеско Режисер: Љупчо Георгиевски Актери: Јоана Поповска и Атанас Поп Димитров Мал драмски театар, Битола
"Chair(s)", Macedonia, Bulgaria Author: E. Ionesco Director: Ljupco Georgievski Actors: Joana Popovska, Atanas Pop Dimitrov Small drama theater, Bitola
PROGRAM / ПРОГРАМА 09.07.2013 / 21.00 / Saraj Resen “Дневникот на лудиот”, Србија Автор: Н.В. Гогољ Режисер: Душан Станикиќ Актер: Иван Видосављевиќ Књажевско Српски Театар, Крагујевац
"The diary of a madman", Serbia Author: N.V. Gogolj Director: Dušan Stanikić Actor: Ivan Vidosavljević Knjazevsko Srpski Teatar, Kragujevac
PROGRAM / ПРОГРАМА 09.07.2013 / 23.00 / Hotel Oteshevo Меѓународна ликовна колонија Де Ниро – Еднодневна изложба на Мирослав Масин
International painting colony De Niro One day exhibition of Miroslav Masin
PROGRAM / ПРОГРАМА 10.07.2013 / 21.00 / Saraj Resen
“Човекот кој...”, Грција Автор: Матеј Вишнец Режисер: Павлос Данелатос Актер: Криса Јоанидоу
"The Man Who...", Greece Author: Matei Visniec Director: Pavlos Danelatos Actor: Chrissa Ioannidou
PROGRAM / ПРОГРАМА 10.07.2013 / 22.00 / Saraj Resen “Не се брои”, Албанија, Грција Автор и режисер: Јанис Пердикис Актер: Бедри Хоџа Театарска куќа “Високи ѕидови”, Солун, Грција
"Do not count", Albania, Greece Author and director: Janis Perdikis Actor: Bedri Hoxha Theater House "High Walls" Thessaloniki, Greece
PROGRAM / ПРОГРАМА 11.07.2013 / 21.00 / Saraj Resen “Во затворот”, Турција Автор: Серкан Уштунер Актер: Онур Деликурт Бахчешехир Универзитет, Истанбул
"In prison", Turkey Director: Serkan Üstüner Actor: Onur Delikurt Bahçeşehir University, Istanbul
Closing ceremony and announcing of the prizes Свечено затворање на фестивалот и доделување на награди Жири комисија / Jury Commission: Мето Јовановски / Meto Jovanovski – Претседател на жири / President of the Jury Сулејман Рушити / Suleyman Rushiti – Член на жири / Member of the Jury Мартин Кочовски / Martin Kochovski – Член на жири / Member of the Jury
Actor of Europe - Актерот на Европа Lake without borders - Езеро без граници Tel. +389 2 3061543 / Fax. +389 2 3067609 / www.actorofeurope.net Спонзори и помагатели: Министерство за култура на РМ, Општина Ресен, Дом на култура “Драги Тозија” - Ресен, Универзитет за аудиовизуелни уметности ЕСРА, Lake View, Hotel & Resort, Otesevo, Aquapura Macedonia, Центар за култура Битола, Битолски информативен неделник “Јавност”, Пивара Скопје, Земјоделски комбинат “Пелагонија” - Битола, “БИМИЛК” - Битола, Општина Новаци, Макминерал доо Битола - “Пела Роса”, Јавно претпријатие “Стрежево” - Битола, Печатница “Графопром” - Битола, Јавно претпријатие “Комуналец” - Битола, Јавно претпријатие “Нискоградба” - Битола, Фабрика за шеќер “4-ти НОЕМВРИ” Битола, Паскалин кафе, Јавно претпријатие “Пазари” - Битола, Старски дом “Сју Рајдер” - Битола