Heerlijk fietsen in de Ardennen by VISITWallonia

45 fietstochten

Le Tombeau du GĂŠant ÂŠ WBT - David Samyn

Heerlijk fietsen in de Ardennen

Kom heerlijk fietsen in Wallonië Wallonië leent zich uitstekend voor fietstoerisme en heeft een brede waaier interessante mogelijkheden die verdienen om in de kijker te worden gezet. Ongeacht of u houdt van ontspannen of intense tochten, zweert bij de mountainbike of de elektrische fiets, de voorkeur geeft aan lange afstanden, liefhebber bent van wielerwedstrijden of lokale gezinsevenementen of gewoon op zoekt bent naar ‘Fiets Welkom‘ etablissementen, de brochure ‘Heerlijk fietsen in Wallonië’ maakt u wegwijs in onze specifieke, diverse en complementaire mogelijkheden.

Ik nodig u uit om via deze brochure, die een boeiende kijk geeft op fietsen in Wallonië, een beter inzicht te krijgen in alle troeven en de vele mogelijkheden van ons Gewest. En nu iedereen op de tweewieler voor verrassende ontdekkingen, overal in Wallonië!

René COLLIN, Waals Minister voor Toerisme

Gewestelijke – en intern Gewestelijke en internationale langea VLAANDEREN

KORTRIJK

BRUSSEL BRUXELLES

MOUSCRON

RONSE

COMINESWARNETON

HALLE WATERLOO

ENGHIEN

LILLE

TOURNAI

ATH NIVELLES

SOIGNIES

VILLERSLA-VILLE

GEMBLO

PERUWELZ

FRANKRIJK

LA LOUVIÈRE

MONS

CHARLEROI

VALENCIENNES

12 THUIN

BAVAY

MAUBEUGE BEAUMONT

LANGEAFSTANDSROUTES: W0

Vennbahn

EV 3

W2 W3 W4

PHILIP

LACS DE L’EAU D’HEUR

EV 5 Maasfietsroute

COUVIN

CHIMAY

HIRSON

W5 W6 W7 W8 W9 1

Sommige weggedeeltes zijn in aanleg. Andere deeltrajecten van de RAVeL en de ‘voies vertes’ : http://ravel.wallonie.be

FRANKRIJK

Fietsroutes van de Maisons du Tourisme (Diensten voor Toerisme) (p. 16 tot p. 105) N

www.fietseninwallonie.be www.fietseninwallonie.nl

20 Km

nationale langeafstandsroutes afstandsroutes in Wallonië in Wallonië NEDERLAND

LEUVEN

VLAANDEREN

KÖLN

MAASTRICHT AACHEN

DUITSLAND JODOIGNE

WAVRE

WAREMME

HERVE

LIÈGE

HANNUT

LOUX

BURDINNE

EUPEN

VERVIERS

MONSCHAU

CHAUDFONTAINE

40 NAMUR

ESNEUX

AMAY

HUY

SPA

REMOUCHAMPS

MALMEDY

25 BULLINGEN

26 42 41

DURBUY

28 VIELSALM

CINEY

MARCHEEN-FAMENNE

DINANT

SANKT-VITH

PPEVILLE

30 LA ROCHE-EN-ARDENNE

43 GIVET

ROCHEFORT

BEAURAING

SAINT-HUBERT

GEDINNE

BASTOGNE

REDU

33 LIBRAMONTCHEVIGNY

VRESSESUR-SEMOIS

BOUILLON

WILTZ

GROOTHERTOGDOM LUXEMBURG

NEUFCHÂTEAU

TROISVIERGES

MARTELANGE

38 SEDAN

FLORENVILLE

ARLON

REIMS

LUXEMBOURG

37 VIRTON

Bron: SPW, DGO1-76, Direction des Déplacements doux et Partenariats communaux – 01/12/2017

Inhoud Fietstoerisme Sportief fietsen Aangepaste diensten voor fietsers 45 fietscircuits om Wallonië te ontdekken

p. 2

Langs het Meer van Bütgenbach

p. 10

De heuvelkammen voor een ontdekking van Durbuy en het Land van de Famenne p. 66

Fietsen op de RAVeL langs de Ourthe en de Aisne

p. 68

p. 15

Een MTB-circuit in Vielsalm

p. 70

p. 16

De Famenne

p. 72

Sportieve tocht naar de hoogtes van de ‘Parel van de Ardennen’

p. 74

p. 12

p. 64

Het MTB-circuit van Genappe

MTB-parcours in Ottignies Louvain-la-Neuve

p. 18

‘La Transperwézienne’

p. 20

Het MTB-circuit van Houffalize

p. 76

Van Nivelles naar Seneffe

p. 22

Het bos van Koning Albert

p. 78

Het circuit van de drie provincies

p. 24

De RAVeL van de herinnering

p. 80

Het Circuit Comines-Warneton 14-18 / Remembrance 14-18

p. 26

Tocht van het ‘PICVerts’ netwerk in de Boven-Lesse

p. 82

Met de fiets rond Doornik (Tournai)

p. 28

Met de fiets tussen de Stad van de Reuzen en het Kasteel van Beloeil

CYRUSE, fietscircuit in de Valleien van de Rulles en de Semois p. 84

p. 30

Een MTB-circuit voor het gezin

p. 86

Van Le Grand Hornu naar het Pass

p. 32

Het historisch Centrumkanaal en zijn hydraulische liften p. 34

De vallei van Rabais, een duik in de natuur van de Gaume

p. 88

De route van de cuesta

p. 90

MTB-circuit in Floreffe

p. 92

Kastelen en boerderijen in het Land van Namen

p. 94

In de voetstappen van de deelnemers aan de Sainte-Rolende mars

p. 36

Het circuit van de streek van Thuin

p. 38

De toer van de Lacs de l’Eau d’Heure

p. 40

Naar de Vallei van de Molignée

p. 96

De prinsenstad Chimay

p. 42

De tocht van Zuid-Ciney

p. 98

De kersenbomentocht in het land van de boomgaarden p. 44

Een tocht met de ontdekking van Lessive, Eprave en Villers-sur-Lesse

p. 100

Stadsontdekking in Luik (Liège)

p. 46

In het land van de boomgaarden, de ‘Tocht van de appelbomen’

Tussen de stoomtrein en het Museumdorp

p. 102

p. 48

Langs de Semois

De heuvels van de Burdinale

p. 50

Marchin in het hart van de Condroz

p. 52

Verblijfsideeën in Wallonië

p. 54

12 13

Door Haspengouw

Circuit van de heuvels van Chaudfontaine p. 56

Het platteland van Sart

p. 58

De vallei van de Ninglinspo

p. 60

Ondenval, een ongerepte streek van de Hoge Venen

p. 62

p. 104

Grote fietsevenementen!

p. 106

p. 108

Sommige websites zijn enkel in het Frans en krijgen binnenkort een Nederlandstalige versie.

ÂŠ C. CARDON

Fietstoerisme

Ongeacht of u een gezinstocht van enkele kilometers wenst of een route die gespreid is over verschillende dagen, WalloniĂŤ komt aan ieders wensen tegemoet. Internationale of gewestelijke langeafstandsroutes, oude spoorlijnen of jaagpaden die een tweede leven kregen als RAVeL, 2

fietsnetwerken met knooppunten, themacircuits... het is er allemaal. Het Waalse fietsnetwerk biedt een gevarieerd aanbod van fietstochten, door het platteland en door bossen, langs rivieren en kanalen, langs kapellen en kastelen, maar ook langs charmante steden en de mooiste dorpen...

Internationale en gewestelijke langeafstandsroutes Een aanbod ‘zonder grenzen’ in heel Wallonië. U wenst een fietstocht van meerdere dagen te ondernemen, in etappes, over afstanden van meerdere tientallen of honderden kilometers? Onze bewegwijzerde langeafstandsroutes laten u ons land met zijn verschillende landschappen doorkruisen.

De internationale langeafstandsroutes

zijn geïntegreerd in de Europese Veloroutes en Groene Wegen die doorgaans ‘EuroVeloroutes’ worden genoemd en gepromoot worden door de Europese Federatie van Fietsers. Vier internationale routes doorkruisen Wallonië en maken gebruik van de RAVeL en lokale verkeersluwe wegen. Het zijn de EuroVelo nrs. 3 en 5, de Maasfietsroute en de Vennbahn. · DE EUROVELO NR. 3 – ‘De Pelgrimsroute’ qui die de beroemde bedevaartweg naar Compostela volgt. 210 km. Aachen (D) – Herve – Liège – Huy – Namur – Charleroi – Thuin – Maubeuge (F). · DE EUROVELO NR. 5 – De ‘Via Romea Francigena’ die de voetstappen volgt van de aartsbisschop van Canterbury die meer dan 1000 jaar geleden vanuit Engeland naar Rome vertrok om zijn mantel van inauguratie te ontvangen van de Paus. 316 km. Roubaix (F) – Ronse – Lessines – La Hulpe – Wavre – Gembloux – Namur – Dinant – Ciney – Marche-en-Famenne – La Roche-enArdenne – Bastogne – Martelange. · DE MAASFIETSROUTE – De 1e bewegwijzerde langeafstandsfietsroute in Wallonië volgt een parcours in een van de mooiste riviervalleien van Europa. U kunt ze zowel vanaf de Franse grens volgen, in de buurt van Givet, als vanaf de Nederlandse grens, in de buurt van Maastricht. Bereid u voor op een tocht langs een prachtige natuur en bucolische landschappen. 147 km. Maastricht (NL) – Liège – Huy – Namur – Dinant – Givet (F).

· DE VENNBAHN – Dit is een van de langste fietsroutes op een voormalige spoorlijn. De Vennbahn doorkruist drie landen: Duitsland, België en het Groothertogdom Luxemburg. Het parcours loopt langs fascinerende landschappen met een rijke geschiedenis en de natuur is alomtegenwoordig. De Vennbahn is het vertrekpunt voor 16 parcours met verschillende moeilijkheidsgraad en verschillende lengte – van 30 tot 50 km. 122 km. Aachen (D) – Monschau (D) – St-Vith – Troisvierges (L).

Meer informatie: http://ravel.wallonie.be - www.eurovelo.com www.lameuseavelo.eu - www.vennbahn.eu 3

De gewestelijke langeafstandsroutes

· ROUTE W1 – Entre Dendre et Hauts-Pays – Tussen Dender en Hauts-Pays 71 km. Geraardsbergen – Beloeil – Honnelles via Ath, het kanaal Nimy-Blaton-Péronnes tussen Bernissart en Harchies, het kanaal PommeroeulCondé tussen Harchies en Hensies, Elouges (Dour)... · ROUTE W2 – La Véloroute de la Bière – De Fietsroute van het Bier Vandaag met een lengte van 179 km en in de toekomst 314 km. Braine-l’Alleud/Waterloo – Wavre – Jodoigne – Hannut – Liège – Herve – Trois-Bornes (Plombières) en in de toekomst een traject west: Leers-Nord (Estaimpuis) – Ronse – Lessines – Enghien – Braine-l’Alleud. · ROUTE W3 – La Véloroute des Carnavals – De Fietsroute van de Carnavals 111 km. Tubize – La Louvière – Thuin – Beaumont – Chimay, route langs het Centrumkanaal tussen Seneffe en La Louvière. · ROUTE W4 – Canaux, ﬂeuves et rivières – Kanalen, stromen en rivieren 188 km. Leers-Nord (Estaimpuis) – Tournai – Péruwelz – Mons – La Louvière – Charleroi – Anhée. · ROUTE W5 – D’une Vallée à l’autre – Van de ene vallei naar de andere Momenteel zijn 91 km afgewerkt maar dat zal 264 km worden in de toekomst. Huidig parcours: Hoegaarden – Namur – Dinant – Givet (F) – en in de toekomst Gedinne – Vresse-sur-Semois – Bouillon – Florenville – Martelange.

· ROUTE W6 – Au Fil de l’eau – Langs het water Vandaag 164 km, in de toekomst 208 km. Chaudfontaine – Huy – Namur – Charleroi – Thuin – Erquelinnes. In de toekomst zal de oostelijke uitbreiding Eupen – Verviers verbinden met Chaudfontaine. · ROUTE W7 – Sur la Route des Ardennes – Op de Route van de Ardennen 206 km. Lanaye – Liège – Durbuy – La-Rocheen-Ardenne – Libramont – Bouillon. · DE TOEKOMSTIGE ROUTE W8 – Tussen Fagnes en Famenne 235 km. Momignies – Chimay – Mariembourg – Dinant – Ciney – Durbuy – Vielsalm – Malmedy ou Sankt-Vith/Saint-Vith* – Losheimergraben (Büllingen/Bullange). · ROUTE W9 – La Véloroute grandeur nature – De Fietsroute door een levensgrote natuur Vandaag 157 km. Raeren – Monschau (D) – St-Vith – Gouvy – Bastogne – Martelange. In de toekomst wordt de route verlengd met een verbinding tussen Arlon en Virton (212 km). Meer informatie: http://ravel.wallonie.be * De trajecten tussen Chimay en Mariembourg en tussen Durbuy, Vielsalm en Malmedy zijn nog niet afgewerkt.

· ROUTE W0 – La Véloroute des Capitales – De Fietsroute van de hoofdsteden 240 km. Brussel – Wavre – Namur – Dinant – Ciney – Marche-en-Famenne – La-Roche-enArdenne – Bastogne. Deze route is over haar hele tracé gemeenschappelijk met de EuroVelo 5.

zijn vooral aangelegd op groene wegen langs RAVeL-trajecten. 8 routes zijn momenteel afgewerkt op het geheel van het parcours, maar Wallonië zal dit aantal in de nabije toekomst opdrijven tot 10. Deze gewestelijke langeafstandsroutes vormen een gestructureerd maaswerk dat toelaat veilig te fietsen in een groot deel van Wallonië. http://ravel.wallonie.be

De ‘Chemins du Rail’ is een vereniging, opgericht in 1996, die ijvert voor het behoud en de heraanleg als ‘groene weg’ van oude spoorlijnen.

De RAVeL, het autonoom netwerk van trage wegen

Haar opdracht is het sensibiliseren van het grote publiek voor de heraanleg van oude spoorlijnen, het valoriseren van de RAVeL, de promotie van het spoorerfgoed, de terbeschikkingstelling van gerichte documentatie, de organisatie van tochten en reizen op en rond oude spoorlijnen. Ze werkt nauw samen met de federale, gewestelijke en lokale overheden om alle routes voor langzaam verkeer te valoriseren. ‘Chemins du Rail’ biedt ook een hele reeks ontdekkingsparcours die beschikbaar zijn op de website. www.cheminsdurail.be

De RAVeL omvat meer dan 1300 km oude spoorlijnen en jaagpaden die aangelegd zijn als pad voor fietsers, wandelaars, ruiters, skaters en personen met beperkte mobiliteit. Dit netwerk waarop geen autoverkeer mogelijk is, garandeert een veilig, comfortabel en weinig steil parcours om Wallonië te ontdekken, zijn grote steden, zijn platteland en zijn ongerepte natuurgebieden. Er zijn gratis kaarten beschikbaar van de verschillende secties van de RAVeL, uitgegeven door elk van de Waalse provincies http://ravel.wallonie.be

De knooppuntennetwerken Een aanbod dat zich snel ontwikkelt in Wallonië.

Fietsnetwerken die voorzien zijn van knooppunten zijn al zeer verspreid in Nederland en Vlaanderen en worden nu ook in Wallonië ontwikkeld. Zij laten de fietser toe zijn tocht vrij en ‘op maat’ samen te stellen, naar eigen wens en mogelijkheden, dankzij een eenvoudig systeem van nummers en wegwijzers die geplaatst zijn op elk kruispunt van routes. Zo is het perfect mogelijk om de route van de tocht onderweg te wijzigen! 6

Het knooppuntennetwerk van Picardisch Wallonië Twee natuurparken en 1600 km knooppunten, verdeeld over de 23 gemeenten van Picardisch Wallonië in de provincie Henegouwen, verwachten u voor een escapade met de fiets. Het fietsnetwerk van Picardisch Wallonië is het grootste van het Waalse Gewest. Het hele netwerk wordt weergegeven op twee kaarten. Een voor de streek van Ath-Silly-Enghien en het Natuurpark van het Pays des Collines. Een tweede, voor het westen, toont de streek van Tournai-Mouscron en het Natuurpark van Les Plaines de l’Escaut. www.wapinature.be

Het knooppuntennetwerk van het Land van de Famenne De ‘Famenne à vélo’ strekt zich uit over de 6 gemeenten van het Land van de Famenne (Durbuy, Hotton, Marche-en-Famenne, Nassogne, Rochefort en Somme-Leuze), en ligt deels in de provincie Namen en deels in Luxemburg. Het is een netwerk van 350 km trage wegen, bewegwijzerd met knooppunten, die beroep doen op trajecten van de RAVeL, op plattelandswegen en stenige paden door de bossen. www.famenne-a-velo.be

Het knooppuntennetwerk ‘Vélo Tour Hautes-Fagnes Eifel’ in de Oostkantons 850 km fietspaden wachten op sportieve bezoekers en liefhebbers van rustige wegen door mooie landschappen. ‘Vélo Tour Hautes-Fagnes Eifel’ staat ook voor 17 gevarieerde thematische routes. www.eastbelgium.com

Het knooppuntennetwerk ‘1000 bornes à vélo’ in het Land van Chimay en het gebied tussen Samber en Maas Dit fietsnetwerk, waarvan momenteel 350 km bewegwijzerd is, is bestemd voor Sport & Touring Bikes (STB) en werd aangelegd op veilige trage wegen zoals de RAVeL of rustige plattelands- en boswegen. Het is een mooie manier om deze groene, ongerepte en authentieke streek te ontdekken, die zich goed leent voor activiteiten

in openlucht. Het netwerk is gespreid over de gemeenten Beaumont, Chimay, Froidchapelle, Momignies, Sivry-Rance, Cerfontaine, Philippeville, Gerpinnes en Walcourt. Op termijn wordt het uitgebreid tot 650 km (in hetzelfde gebied). www.1000bornesavelo.be

Het knooppuntennetwerk van de Beneden-Maas: ‘Sint-Pietersberg, tussen Jeker en Maas’ De Sint-Pietersberg ligt tussen Liège en Maastricht, tussen de valleien van de Jeker en de Maas, op de grens van Nederland, Vlaanderen en Wallonië. Dit netwerk van 80 km laat u over de grenzen heen fietsen want het loopt door de gemeenten Maastricht, Riemst, Eijsden, Bassenge, Oupeye en Visé. www.montagnesaintpierre.org

Het netwerk Cyruse, fietstoerisme in de valleien van de Rulles en de Semois Dit netwerk bestaat uit verschillende circuits in lusvorm die met elkaar verbonden zijn met knooppunten. Het maakt gebruikt van trage wegen en laat de fietser over een afstand van 43 km prachtige landschappen zien in het hart van het platteland van de Gaume, in de gemeenten Habay, Tintigny en Etalle. www.luxembourg-belge.be

De provincies maken er één van hun prioriteiten van… Ook Waals-Brabant zal zijn netwerk hebben in de loop van 2017. Brabants Haspengouw is de eerste streek die 4 lussen aanbiedt van elk + /- 20 km. www.destinationbw.be De overige provincies willen hun bestaande netwerken aanvullen.

Websites en applicaties

In WalloniĂŤ werden heel wat websites en applicaties ontwikkeld, hetzij gekoppeld aan themaâ&#x20AC;&#x2122;s, hetzij aan bepaalde streken, om u digitale en interactieve routes voor te stellen. Deze hulpmiddelen zijn mooie aanvullingen op de 45 circuits die opgenomen zijn in deze brochure. Wanneer u een bestemming hebt gekozen, raden we aan om u te informeren over de niet te missen hulpmiddelen die uw tocht dynamisch en interactief zullen maken. De overige fietsers profiteren dan mee van uw voorbereidingen! 8

Laten we enkele voorbeelden bekijken… Cirkwi 410 km ideeën voor circuits! www.cirkwi.com of de Android applicatie die beschikbaar is op Google Play zijn onmisbaar. Daarmee kunt u uw routes (kaarten, teksten, foto’s…) downloaden zodat u ze nadien kunt gebruiken zonder internetverbinding.

Randobel Randobel is uniek want de website heeft het ambitieuze project om een inventaris te maken van alle bewegwijzerde en niet-bewegwijzerde tochten van België en tal van GPS-trajecten aan te bieden. De filosofie baseert zich op uitwisselingen tussen gebruikers. En er is een permanent contact met de toeristische operatoren om de kwaliteit van de circuits en hun bewegwijzering te verbeteren. Het doel is de meest complete, precieze en relevante website te realiseren, dankzij de hulp van mensen op het terrein. www.randobel.be, een leuke website die volledig tegemoet komt aan de verwachtingen van liefhebbers van outdooractiviteiten!

Chemins du Rail De vzw Chemins du Rail promoot de ontdekking van groene wegen en steunt hun aanleg. Op de website ontdekt u alle Waalse lijnen die aangelegd zijn als ‘voie verte’! www.cheminsdurail.be

Rando Vélo Rando Velo creëert Europese circuits, parallel aan langeafstandsroutes. Deze circuits zijn blauw en geel bewegwijzerd. Er worden begeleide tochten georganiseerd rond thema’s als geschiedenis, cultuur, mooie landschappen of rijkdommen van de streek. www.randovelo.org

Route you www.routeyou.com laat u toe op zoek te gaan naar ontspannende routes die beschikbaar zijn op internet. Het gaat om routes voor vrijetijdstochten, fietstracés, toeristische routes... Vindt u een interessante route, dan kunt u ze afprinten of downloaden op uw GPS. Met de applicatie kunt u ook uw eigen routes plannen en ze delen met vrienden of andere gebruikers van RouteYou.

Wikiloc

Sity Trail

Wikiloc maakt een lijst van tracks met een veelheid aan activiteiten, overal ter wereld.

SityTrail is de mobiele reisgezel voor al uw tochten en buitenactiviteiten. Profiteer van de topografische kaarten van het NGI op www.sitytrail.com en download de applicatie SityTrail Belgium, een tochten-gps voor al uw openluchtactiviteiten in Wallonië.

Zoek de fietsen mountainbikeroutes in Wallonië, nadien kunt u ze selecteren naar afstand en moeilijkheidsgraad. Het is een groot platform waarop ervaringen worden gedeeld. Kijk op https://nl.wikiloc.com/routes/outdoor/ belgie/waals-gewest

Sity Tour

ONTDEK NOG MEER CIRCUITS OP

Download de applicatie Sity Tour op www.sitytour.com. De ‘Randoguides’ zijn toegankelijk zonder internetverbinding zodra ze gedownload zijn. De interessante punten komen automatisch in beeld en een geluidssignaal waarschuwt u wanneer u van het parcours afwijkt. Een voorbeeld: de Wijnroute van het Land van Namen verbindt niet minder dan 12 wijngaarden!

www.fietseninwallonie.be of .nl Wat dacht u van een combinatie fietsen – erfgoed – streekproducten? Dat zijn enkele van de sterkste troeven van Wallonië.

Pro Vélo De vereniging Pro Vélo biedt onder meer begeleide fietstochten in kunststeden zoals Bergen, Luik en Namen. De routes, begeleid door een gids, variëren doorgaans van 15 tot 45 km. www.provelo.org 9

Sportief fietsen

· HOUFFALIZE, BELGISCHE HOOFDSTAD VAN DE MTB Met de herhaalde organisaties van een manche van de Wereldbeker en nu met de organisatie van evenementen zoals Roc d’Ardenne en de Chouffe Marathon, is Houffalize uitgegroeid tot het Mekka van de Belgische mountainbikewereld. De aantrekkingskracht van het stadje schuilt ook in de vele MTB-circuits op zijn grondgebied, al dan niet bewegwijzerd. www.coeurdelardenne.be - www.houffalize.be

Voor sportieve mensen die houden van opwindende ervaringen en doorgewinterde mountainbikers biedt Wallonië een ideale gelegenheid om zich uit te leven en ontspanning te combineren met fysieke activiteiten. Wallonië is het koninkrijk van de mountainbike en biedt tal van bewegwijzerde circuits met diverse hoogteverschillen, langs steile wegen en paden, door bossen en velden, of op plaatsen die speciaal zijn ingericht voor deze discipline zoals de bikeparks en de velodrooms. 10

· ONTDEKKING VAN DE ARDENNEN MET DE MOUNTAINBIKE Tal van organisatoren van avontuurlijke activiteiten bieden vrijetijdsactiviteiten met de MTB. Deze organisaties hebben een waaier van mogelijkheden: voor gezinnen of groepjes vrienden, op asfaltwegen of stenige paden, à la carte of met een bepaalde formule, voor één of meerdere dagen. http://aventure.tourismewallonie.be www.wallonie-toerisme.be · IDEEËN VOOR GROTE TOCHTEN Kijk hier: www.gta.be of www.europaventures.be Deze tochten, uitgetekend als lus zoals de Route van de Wouden of rondtrekkend zoals de Transardennaise, kunnen gevolgd worden met behulp van een roadbook en met een packageformule, met of zonder vervoer van de bagage. Ontdek nog meer MTB-circuits op de website www.fietseninwallonie.be of .nl

De bikeparks · HET BIKEPARK VAN DE FERME LIBERT IN MALMEDY Het bikepark van de Ferme Libert ligt in het hart van de Hoge Venen, op enkele minuten van het centrum van Malmedy. De skipiste werd omgevormd en gemoduleerd tot bikepark en wordt nu beschouwd als een van de meest volledige van de Benelux. Het park bevat meerdere afdalingspistes, zowel in de openlucht als in de bossen, een four-cross en enduro piste, MTB trial-zones en de ‘Dirt Zone’ gerealiseerd door Cyril Cabiat, specialist van de World Ride Tour. www.bikepark-fermelibert.com · HET BIKEPARK VAN DE LACS DE L’EAU D’HEURE Dit gloednieuwe bikepark bevindt zich in het prachtige merengebied van de Lacs de l’Eau d’Heure, dat bekend is voor zijn vele vrijetijdsactiviteiten en zijn mogelijkheden voor fietstochten. Deze nieuwe infrastructuur is aangelegd op de site van ‘La Ferme de Badon’. Zij biedt permanente MTB-pistes, een trial zone, dual slalom / four-cross pistes, free ride pistes, een pump track zone... Te testen in een uitzonderlijke omgeving. www.lacsdeleaudheure.be

· MTB-PARK – VOLMERSBERG IN ST-VITH Dit bikepark biedt vrije toegang en laat toe zich te trainen in de MTB-praktijk en zijn technische capaciteiten te testen. Het parcours slingert zich door het beboste domein van de Volmersberg over een afstand van bijna 5 km en biedt drie verschillende moeilijkheidsgraden die bewegwijzerd zijn met pijlen. Het is eerder bestemd voor ervaren mountainbikers en niet geschikt voor kinderen onder 8 jaar. Het is overigens aan te raden zich te laten begeleiden op het parcours. Uw voertuig kunt u parkeren bij het Cultureel centrum Triangel en het bikepark bereikt u via de RAVeL, die vergezeld is van een klein testparcours. Syndicat d’initiative van St-Vith Tel. +32(0)80 28 01 30

De velodrooms Deze infrastructuren zijn speciaal aangelegd voor training en competitie op piste. Ze zijn zeer in trek bij wielrenners en jongeren die een locatie zoeken om te trainen.

In Wallonië zijn er 3 velodrooms: in Ans (Provincie Liège), in Rochefort (Provincie Namur) en in Gilly (Provincie Hainaut). www.fietseninwallonie.be of .nl 11

Aangepaste diensten voor fietsers

De label ‘Bienvenue vélo’ - ‘Fiets welkom’

Draag zorg voor uw fiets! Enkele dagen in Wallonië verblijven en een etablissement met label ‘Fiets Welkom’ kiezen, betekent de garantie van een kwaliteitsvol onthaal voor alle types van fietstoeristen. Gîtes, gastenkamers/B&B, jeugdherbergen, campings, toeristische attracties, musea, toeristische organismen en restaurants stellen een beveiligd lokaal ter beschikking voor de fietsen, werktuigen voor reparaties, materiaal om de fiets te reinigen en ook kaarten en toeristische circuits. Zij bevinden zich maximaal 5 km van een RAVeL of een fietsnetwerk en zijn gemakkelijk herkenbaar door hun logo. Meer dan 500 instellingen hebben de label en het netwerk groeit nog elke dag… De volledige lijst vindt u via deze link: www.fietseninwallonie.be of .nl

De label ‘Bed+Bike in de Oostkantons

De label Access-i voor personen met beperkte mobiliteit

Access-i is een label dat met een kleurpictogram, met één oogopslag toelaat het niveau van toegankelijkheid te herkennen van een gebouw, een site, een Acess-i activiteit of een evenement, in verhouding tot elke categorie van publiek. Access-i ziet speciaal toe op de specifieke noden van de toeristen tijdens hun verplaatsingen per fiets en op de aangeboden diensten zoals logies, bezoeken aan musea en toeristische attracties... www.access-i.be

In de Oostkantons beantwoorden de etablissementen met de label ‘Bed+Bike’ aan de specifieke verwachtingen van fietstoeristen en bieden dezelfde diensten en voorzieningen als de label ‘Fiets Welkom’. ‘Bed+Bike’ wordt echter uitsluitend toegekend aan logiesverschaffers. U herkent ze aan het bordje met het logo aan de ingang. www.eastbelgium.com

De huur en de reparatie van fietsen Tal van privéorganisaties bieden specifieke diensten aan fietstoeristen. Enkele interessante initiatieven uit de wereld van de verenigingen verdienen uw aandacht. · DE ‘FIETSPUNTEN’ VAN PRO VELO Pro Velo biedt tal van diensten voor fietsers. In Wallonië is de vereniging aanwezig met ‘Fietspunten’ in de stations van Liège, Mons, Namur, Ottignies en Gembloux. Men verhuurt er fietsen, biedt mechanische diensten aan en/of er is een fietsboetiek. Opgelet: deze diensten zijn maar beschikbaar van maandag tot vrijdag. www.provelo.org ·DE FIETSATELIERS VAN HET NETWERK ‘L’HEUREUX CYCLAGE’ U kunt er een tweedehandsfiets kopen die opgeknapt is, uw eigen fiets laten repareren of graveren, een fiets huren voor een korte of lange periode In sommige ateliers kunt u zelfs leren om uw fiets zelf te repareren en te onderhouden. www.lheureuxcyclage.be

Het hele verhuuraanbod van trekking bikes, mountainbikes, elektrische fietsen en ook de punten voor uitrusting en reparatie vindt u via de link:

www.fietseninwallonie.be of .nl 13

Veiligheid en beleefdheid… iedereen heeft er baat bij!

Klaar voor een fietstocht? Hebt u aan alles gedacht? Veiligheid is geen improvisatie! Een tocht alleen, met vrienden, in de stad of langs gereserveerde paden, ziehier enkele tips voor een aangename en veilige tocht.

1. IN ORDE! Vertrek met een goed uitgeruste en goed onderhouden fiets, zoals de wegcode voorziet, met een fietsbel, remmen voor en achter en reﬂectoren. Aarzel niet hem te controleren voor u vertrekt (toestand van de banden, de remmen…). 2. ZICHTBAARHEID EN VOORZORG Wanneer u fietst in het donker of bij slechte zichtbaarheid, vergeet dan niet vooraan een wit of geel licht en achteraan een rood licht te voorzien bij uw verplichte uitrusting. Geef de voorkeur aan kleding en een helm in een heldere of levendige kleur en draag reﬂecterende accessoires op uw armen en benen. Vergeet nooit een verandering van richting aan te geven. 3. OP DE WEG · Er is een fietspad: U bent verplicht het te gebruiken wanneer het berijdbaar is. Wees voorzichtig want het fietspad is er niet exclusief voor u. In groep kan u altijd met 2 naast elkaar rijden, behalve wanneer een andere tweewieler u wil voorbijsteken of wanneer de piste bestemd is voor de twee rijrichtingen. · Er is geen fietspad: U moet rechts van de weg rijden. U kunt ook fietsen over de parkeerzones en platte bermen aan uw rechterzijde maar in dat geval moet u voorrang geven aan de gebruikers die er al circuleren en aan de automobilisten wanneer u terug op de weg wilt. Wanneer u een gemotoriseerd voertuig wilt voorbijsteken, moet u ervoor zorgen dat de 14

bestuurder u opmerkt. In groep moet u achter elkaar rijden wanneer de weg te smal is of wanneer een voertuig achteraan nadert.

Goed om weten - Uw groep bestaat uit meer dan 15 fietsers? Dan zijn er specifieke regels voor verplaatsingen in groep toepasselijk. Vanaf 150 fietsers moet de groep gesplitst worden.

4. FIETSEN OP DE RAVEL EN ANDERE WEGEN DIE GERESERVEERD ZIJN VOOR FIETSERS De gebruikers van voorbehouden wegen hebben vaak een gevoel van veiligheid, wat hen minder waakzaam maakt. Toch is het belangrijk enkele regels te respecteren:

· Gezelligheid blijft het ordewoord. Wees als fietser beleefd, rijd aan de rechterzijde en kijk uit voor andere gebruikers zodat u hen niet hindert. · Rijd niet te snel. Ter informatie: de snelheid is er beperkt tot 30 km/u. · Wees vooral voorzichtig wanneer u kinderen kruist; ze zijn vaak onvoorspelbaar. · Bij het open afrijden van deze wegen zijn er vaak kruisingen met verkeerswegen. Vergeet niet voorrang te verlenen, u zichtbaar te tonen en... voorspelbaar te gedragen. · Informeer u over de jachtperiodes om onaangename verrassingen te vermijden! WIJ WENSEN U EEN LEUKE TOCHT TOE! Meer vernemen : www.tousconcernes.be (website enkel in het Frans)

Wallonië is een paradijs voor fietsers. De ‘Maisons du Tourisme’ brachten hun mooiste routes samen om u de rijkdommen en de diversiteit van Wallonië te laten ontdekken via deze 45 circuits. Elke route werd speciaal uitgetekend om u te laten proeven van de charmes en de specificiteit van de streek waar u doorheen fietst.

45 fietscircuits om Wallonië te ontdekken

Kaarten van de circuits - Legende en pictogrammen

Domaine des Grottes de Han

Domaine des1Grottes de Han RAVeL Moeilijk3/5 heidsgraad:

RAVeL 1a 90

gemiddeld

27 km

Melreux (Hotton)

·27·

a De tochten worden geëvalueerd van 1 tot 5, afhankelijk van hun moeilijkheidsgraad, afstand en hellingen. Ze4zijn toegankelijk voor kinderen. De minimum leeftijd hangt af van de moeilijkheidsgraad en is indicatief. b Lengte van de tocht. c Geschatte duur van de tocht. d Vertrekpunt van de tocht. e Nummer van de tocht. (Zie de geografische lokalisatie van de tochten op de kaart op de binnenzijde van de omslag).

310 m

Grafische voorstelling van de hoogteverschillen

250 m

Mountainbike MTB

STB

MTB

Sport & Touring Bike STB

180 m PetitHan

Melreux

Vertrek het circuit Domaine desvan Grottes de Han

Biron

Oppagne

Melreux

Lid van de vereniging van de ‘Mooiste Dorpen van Wallonië’.

Bewegwijzering voor MTB-circuits. Deze RAVeL 1 wegwijzers bestaan uit een driehoek en Domaine des GrottesZijdekunnen Han geel, rood, groen of 2 volle cirkels. blauw zijn.

190 m 180 m

Nord

Carte Balade Melreux

Domaine des Grottes de Han DURBUY

Nord

N 833

N 86

Petit-Han.

Toeristische site langs het circuit van de tocht of RAVeLin1 de nabijheid (op maximaal 5 km van het circuit). 90 RAVeL1 Wanneer de site zich op meer dan 5 km van het Bewegwijzering voor trekking bikes 90 circuit bevindt, is de afstand aangegeven. Deze wegwijzers bestaan uit een driehoek en 4 4 90 een cirkel, dus verschillend van de MTB-bewegwijzering. Goed om weten! Elk circuit informeert over de locaties met 95 4 Knooppuntenbewegwijzering. 95 Op het terrein is elk kruispunt genummerd en fietsvoorzieningen (schuilplaats, parking, herlaadzuilen) of fietsverhuuradressen die in de voorzien van een richtingswegwijzer die het 12 95 loop van 2017 hun deuren openen. Informeer u! nummer draagt van het kruispunt en een pijl . Grandhan 10

Musée des Mégalithes

Wéris .

L’Ourthe

Côte !

Monteuville .

Oppagne . 67

. Biron

N 833

N 86

N 898

Fronville .

L’Ourthe

. Soy

Ny .

Monville .

naar de volgende genummerde kruispunten. afstand. De wegwijzers kunnen groen of blauw

RAVeL 90

Brasserie Fantôme

Bewegwijzering van de RAVeL (Autonoom netwerk van trage wegen). De RAVeL-routes zijn aangelegd op oude spoorlijnen en op oude jaagpaden. Opletten bij het oversteken van de rijksweg, gevaarlijke afdaling, of ander mogelijk gevaar.

RAVeL

Grottes de Hotton

Het aangegeven informatiepunt is het dichtste bij het beschreven circuit. U vindt alle erkende Maisons du Tourisme op www.belgie-toerisme.be of .nl

Domainezijn. des Grottes de H

RIVEO

12 Op de kaart is elk traject voorzien van een

RAVeL

N 807

HOTTON

. Melreux

Départ

Zie kaart met de langeafstandsroutes in het begin van de brochure.

Goede rit!

Sommige websites zijn enkel in het Frans en krijgen binnenkort een Nederlandstalige versie. De kaarten die afgedrukt zijn in deze brochure kunnen u helpen om u te lokaliseren. Zij zijn louter informatief. Zij vervangen de NGI-kaarten niet of de kaarten die beschikbaar zijn bij de toeristische diensten van de streek (Maisons du Tourisme, Offices du Tourisme, Syndicats d’Initiative). Aarzel niet hen te contacteren!

Te ontdekken...

Het MTB-circuit van Genappe Dit circuit, met enkele kuitenbijters, laat u in de omgeving van Brussel een schitterend platteland ontdekken dat omgeven is door grote bossen en doorkruist wordt door de Dyle. Van bij het begin, in Baisy-Thy, eist de natuur zijn rechten op. Wij doorkruisen het bos van la Tassenière, met verschillende soorten bomen. Onderweg ontdekken we drie eeuwenoude beuken en een eik, die opvallen door hun hoogte. Iets verder komen we bij de mooie kapel van le Try-au-Chêne. De route trekt nu door het Brabantse platteland naast Bousval en de variatie is alomtegenwoordig. Wij dalen af om het dorp aan de Dyle te bereiken. Nadien gaat het weer de hoogte in, naar de rand van het bos van Thy. De route is goed uitgestippeld en rijgt hellingen en afdalingen aan elkaar, gescheiden door kleine valleien. Verderop leidt een forse helling naar de vijvers van Glabais. Nadat we door een wed trekken, bereiken we het dorp. Zelfs al ligt Brussel vlakbij, het platteland is hier authentiek en vredig, en oogt charmant. Een laatste klim sluit dit veeleisend parcours af en brengt ons terug naar Hattain. 16

· Het laatste hoofdkwartier van Napoleon De oude boerderij (1757) waar Napoleon zijn plannen voor de Slag van Waterloo opstelde. Chaussée de Bruxelles 66 1472 Vieux-Genappe www.dernier-qg-napoleon.be · Mémorial 1815 (op 8 km) De Heuvel met de Leeuw, het nieuwe Memoriaal 1815 en de boerderij van Hougoumont. Route du Lion 1815 - 1420 Braine-l’Alleud www.waterloo1815.be · Het Wellington museum (op 12 km) Hoofdkwartier van de Hertog van Wellington tijdens de Slag van Waterloo. Chaussée de Bruxelles 147 - 1410 Waterloo www.museewellington.be · De boerderij van Mont-Saint-Jean Chaussée de Charleroi, 591 - 1410 Waterloo http://fermedemontsaintjean.be

Goed om weten! Voor liefhebbers van geschiedenis en cultuur is er ook nog de Waterloo 1815 fiets- of wandeltocht. Een parcours van 14 km in de sporen van de Slag van Waterloo! SYNDICAT D’INITIATIVE Rue de Bruxelles, 38 - 1470 Genappe Tél. +32(0)67 77 23 43 www.waterloo-tourisme.com

79 m

109 m

129 m

MoeilijkBaisy-Thy 3/5 heidsgraad: gemiddeld

27 km Bousval

Baisy-Thy Baisy-Thy (Genappe)

·1·

Carte balade Genappe N

WATERLOO BRAINE-L’ALLEUD Musée Wellington Memorial 1815

Dernier Quartier Général de Napoléon N 271 Ferme de Mont-saint-Jean

La Motte Sclage .

. Glabais . Château du Ruart

N 25

Bousval . GENAPPE

Thy . La Dyle Tangissart . N5 P

. Hattain

Baisy-Thy

CHARLEROI

109 m

Praktisch

MTB

TYPE ROUTE: bos- en plattelandswegen. TYPE FIETS: MTB. MOEILIJKHEIDSGRAAD: een circuit van 27 km met afwisselend vlotte en iets moeilijker gedeeltes. Opgelet bij het oversteken van de rijkswegen. KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar.

79 m 129 m

Baisy-Thy

Bousval

Baisy-Thy

Carte balade Genappe

VERTREK: op de Place d’Hattain, in Baisy-Thy, Noord neem deWATERLOO Rue Saint-Roch. BRAINE-L’ALLEUD Musée Wellington

PARKING: terdehoogte van de Place d’Hattain, Champ de Bataille Waterloo Dernier Quartier Général de Napoléon in Baisy-Thy. N 271 La Motte Sclage .

BEWEGWIJZERING: volg de wegwijzers van het . Glabais MTB-circuit (blauwe. Château driehoeken en cirkels). du Ruart N 25

Provincie Waals-Brabant Bousval . GENAPPE

Deze mountainbiketocht zoekt zich een weg door een land met akkers en velden. Het platteland is nooit ver weg... Bij het vertrek aan de vijvers van Buston, zeer geliefd bij vissers, bieden de eerste kilometers geen grote moeilijkheden. In de vlakte, kort na Rofessart, kringelen de kleine wegen tussen uitgestrekte landbouwgronden. Tot aan de horizon zien we een palet van groene, gele en bruine kleuren. Hier ontvouwt zich het platteland van Ottignies, zoals in Pinchart, het oude jachtgebied van de lokale heren, of op de site van Le Fond du Ry, een van de meest schilderachtige hoekjes langs het parcours. Verder, bij het naderen van Céroux, rijst de romaanse toren van Moriensart op in het vlakke land. Wij fietsen naar het gemeenteplein, dat afgeboord is met 56 linden. Hier stijgen regelmatig heteluchtballons op. Na het passeren van Mousty en Franquenies, komen we in het Provinciaal domein van le Bois des Rêves, de groene long van de streek. We fietsen erdoor naar de jonge en moderne stad Louvain-la-Neuve. Wij rijden langs het meer tussen l’Hocaille en de wijk les Bruyères. Ten slotte arriveren we bij het Bois de Lauzelle, een bos van 180 hectare. Een kleine afdaling en we komen terug in de bucolische vallei van Buston. 18

MTB-parcours in Ottignies – Louvain-la-Neuve

Te ontdekken... · Hergé Museum Museum gewijd aan de geestelijke vader van Kuifje en zijn oeuvre. Rue du Labrador 26 - 1348 Louvain-la-Neuve www.museeherge.com · Provinciaal domein van le Bois des Rêves Ontspanningsruimtes, wandelingen, zwembaden, speelpleinen... Allée du Bois des Rêves 1 - 1340 Ottignies www.boisdesreves.be · Aventure Parc (op 7,8 km) 19 parcours met apenbruggen, diverse sprongen, reuzengrote deathride... Rue Sainte-Anne 152 - 1300 Wavre www.aventureparc.be

Goed om weten! In Genval nodigt het Museum van het Water en de Fontein u uit om de rijkdommen te ontdekken van water, een bron van leven.

OFFICE DU TOURISME Avenue des Combattants, 35 1340 Louvain-la-Neuve Tel. +32(0)10 47 47 47 www.mtab.be

60 m

60 m Moeilijk-

2/5deheidsgraad: Etangs Buston

27 km Neuve Louvain-la

gemiddeld

Ottignies –

LouvainEtangs de Buston

2.45 u

la-Neuve

·2·

Carte balade Ottignies Louvain-la Neuve WAVRE

Aventure Parc

E -411

N 275

Golf Club de Louvain-la-Neuve P

E -411

N 25

. Buston Limelette .

La Dyle

Ottignies .

OTTIGNIES LOUVAIN-LA-NEUVE

N 238

N 237

Musée Hergé

N 250

N 275

. Céroux-Mousty

! Domaine Provincial du Bois des Rêves

. Wisterzée

111 m 60 m

60 m

Praktisch

MTB

TYPE ROUTE: kleine en plattelandswegen. TYPE FIETS: MTB. MOEILIJKHEIDSGRAAD: tocht van 27 km. Voorzichtigheid is geboden bij het oversteken van de rijkswegen.

Etangs de Buston

Louvain-la Neuve

Etangs de Buston

Carte balade Ottignies Louvain-la Neuve

VERTREK: aan de vijvers van Buston WAVRE volgt u de Noord Parc Rue du Moulin à Eau naar de Rue duAventure Charnois.

E -411

PARKING: vijvers van Buston, Rue du Moulin à Eau. BEWEGWIJZERING: volg de wegwijzers van het N 275 driehoeken en cirkels). MTB-circuit (rode

Golf Club de Louvain-la-Neuve

Vertrek

KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar.

E -411 N 25

. Buston Limelette .

Provincie Ottignies .

N 238

OTTIGNIES LOUVAIN-LA-NEUVE

La Dyle Waals-Brabant N 237

N 250

Musée Hergé

‘La Transperwézienne’ Perwez, gelegen in het hart van Brabants Haspengouw, is een spiegel van deze landelijke streek waar het zeer aangenaam fietsen is. Wij verlaten het oude station van Perwez en nemen de RAVeL, de oude spoorlijn 147 die vroeger Tamines met Tienen verbond. De route biedt mooie vergezichten op het Haspengouwse platteland waar men ook een mooie boerderij, de ‘ferme d’Alvaux’ opmerkt. Na een poosje trappen langs de groene weg bezoeken we een andere boerderij, de ‘ferme de Seumay’ die in de 12e eeuw bewoond was door de monniken van Heylissem. We rijden nu te midden van de velden waar hier en daar mooie gebouwen opduiken, zoals de ‘ferme de la Petite Cense’, opgetrokken in baksteen en steen van Gobertange. Langs rustige straten doorkruisen we nadien de dorpen Thorembaisles-Béguines en Wastines. Ter hoogte van de kerk en haar romaanse toren uit de 12e eeuw, leidt het parcours ons naar het bos van Malèves. Langs onze route evoqueert het Museum van de Herinnering 1940-1945 (rue Cul de Sac), opgericht door een gepassioneerde familie, de pijnlijke oorlogsjaren die de streek heeft gekend. Iets voorbij de molen van Odenge komen we in Orbais en ontdekken we de ‘ferme Vranckx’ (geklasseerd als monument). We komen terug bij de RAVel en sluiten zo onze bucolische tocht af. 20

Te ontdekken... · De vierkanthoeves De symbolen bij uitstek van de Haspengouwse landschappen. · Museum van de Herinnering 40-45 Lokaal museum gewijd aan de Tweede Wereldoorlog. Rue d’Orbais 2 - 1360 Malèves-Ste-Marie www.museedusouvenir.be · Tumulus van Hottomont Een van de grootste tumuli van Wallonië uit het Gallo-Romeinse tijdperk, langs de Romeinse weg Bavay-Tongeren.

Goed om weten! 2 RAVeL-routes doorkruisen Brabants Haspengouw: L142 en L147. Langs de routes werden toeristische informatieborden geplaatst om bezoekers de streek te laten ontdekken. MAISON DU TOURISME HESBAYE BRABANÇONNE Rue du Château, 13 - 1370 Jodoigne Tél. +32 (0)10 22 91 15 www.hesbayebrabanconne.be

130 m

Wastines 24 km

PerwezMoeilijkheidsgraad: gemiddeld

2/5

Orbais

Perwez

·3·

Perwez

Carte balade Perwez N

E -411

. Orbais

N 29

RAVeL L147

. Odenge

. Malèves-Ste-Marie

N 243

Musée du Souvenir 4O-45

E -411

L’Orbais . Sainte-Marie N 29

RAVeL L147

N 243

Wastines . Ruisseau de Thorembais

PERWEZ

RAVeL L147

! . Thorembais-lesBéguines N91

N 243

Tumulus d’Hottomont

La Grande Gette

152 m

148 m

130 m

152 m

Praktisch STB

Wastines

Perwez

Orbais

Perwez

Carte balade Perwez

VERTREK: oud station van Perwez, Avenue Jacobs 1 in 1360 Perwez.

TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike).

PARKING: bij het oud station. Orbais van Perwez.

MOEILIJKHEIDSGRAAD: een quasi vlak terrein, schommelend tussen hoogtes van 125 en 165 meter.

Odenge BEWEGWIJZERING: route bewegwijzerd ! . met N 29 gele pijl en cirkel.

KINDEREN: vanaf +/- 10 jaar.

Noord

TYPE ROUTE: geasfalteerde RAVeL, kleine plattelandswegen en een geplaveide weg (2 km).

E -411

RAVeL L147

. Malèves-Ste-Marie

N 243

Musée du Souvenir 4O-45

E -411

L’Orbais

Provincie Waals-Brabant N 29

RAVeL L147

N 243

21 . Sainte-Marie

Van Nivelles naar Seneffe Dit is een ideaal gelegen RAVeL. U vindt hem op nauwelijks een honderdtal meter van de Grand’Place van Nivelles, die overheerst wordt door de schitterende collegiale kerk! Wij verlaten vrij snel de stadssfeer van Nivelles. Eventjes trappen op de ‘voie verte’ en wij komen in een heel andere omgeving, met velden en bosjes. De plattelandsomgeving van deze Brabantse stad is resoluut groen. Na 7 kilometer bereiken wij Arquennes en het kanaal Brussel-Charleroi. Aan de uitgang van het dorp volgen we het oude kanaal van Brussel naar Charleroi, dat een zekere charme uitstraalt. Deze waterweg werd aangelegd in het begin van de 19 e eeuw, toen beide steden een toenemende demografi sche en industriële ontwikkeling kenden. Het was een titanenwerk want er moesten meer dan 50 sluizen gebouwd worden tussen de twee steden. Vandaag is het jaagpad, waarop vroeger paarden de boten voorttrokken, een RAVeL geworden die we rustig volgen tot in Seneffe. Voor de terugkeer gebruiken we de oude spoorlijn 141 die de omliggende bossen doorkruist. 22

Te ontdekken... · Collegiale kerk Ste-Gertrude Parel van het uitzonderlijk erfgoed van Wallonië. Grand’Place - 1400 Nivelles www.tourisme-nivelles.be · Domein van het Kasteel van Seneffe En het Museum van de Edelsmeedkunst. Rue Lucien Plasman 7-9 - 7180 Seneffe www.chateaudeseneffe.be · Het Hellend Vlak van Ronquières En zijn spektakel-parcours over de wereld van de binnenschippers. Route Baccara 1w - 7090 Ronquières http://voiesdeau.hainaut.be

Goed om weten! Verhuur van fietsen bij het Maison du Tourisme van het Park van Kanalen en Kastelen. www.parcdescanauxetchateaux.be

OFFICE DU TOURISME Rue de Saintes 48 - 1400 Nivelles Tel. +32 (0)67 22 04 44 www.tourisme-roman-pais.be

106 m

135 m

97 m

MoeilijkNivelles 1/5 heidsgraad: Arquennes 23 km gemakkelijk

106 m

2Seneffe u

·4·

Nivelles Nivelles

Carte Nivelles

. Ronquières N

NIVELLES

Collégiale Ste-Gertrude

Plan Incliné de Ronquières

RAVeL RAVeL L141

E -19

R24

Arquennes .

! Ancien Canal Charleroi- Bruxelles

RAVeL L141 N 27

Nouveau Canal Charleroi- Bruxelles

RAVeL

E -19

. Seneffe Domaine du Château de Seneffe E -19

106 m

Praktisch STB

Nivelles

97 m

Arquennes

135 m

106 m

Seneffe

Nivelles

Carte Nivelles

TYPE ROUTE: RAVeL. met asfaltlaag of steenslagverharding

. Ronquières VERTREK: volg de RAVeL (lijn 141) die langs de Noord parking van het station loopt.

TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike).

PARKING: ter hoogte van het station van Nivelles, Incliné de Ronquières Rue de Namur 185 Plan (Saint-Roch wijk).

MOEILIJKHEIDSGRAAD: 23 km h/t. Een parcours zonder moeilijkheden. Opgelet wanneer u de rijksweg N27 oversteekt tussen Seneffe en Arquennes. KINDEREN: vanaf +/- 10 jaar.

NIVELLES

Vertrek

Collégiale Ste-Gertrude

RAVeL 3

BEWEGWIJZERING: volg de RAVeL 141 wegwijzers RAVeL L141 tot Arquennes. In het dorp volgt u de RAVeL langs het kanaal Historisch Brussel-Charleroi tot in Seneffe. De pre-RAVeL 141 die terugkeert Arquennes . naar ! Arquennes begint bij het ‘Centre de l’Eau’ in Seneffe (Rue Rouge Croix). Ancien Canal RAVeL L141

N 27

Nouveau Canal Charleroi- Bruxelles

E -19

Charleroi- Bruxelles

Provincie Waals-Brabant RAVeL 3 E -19

R24

Het circuit van de drie provincies Dit is een bucolische tocht door het platteland. Het zachte reliëf van het gebied en de kleine ruilverkavelingswegen nodigen uit voor een leuke fietstocht door een streek die een rijke geschiedenis meedraagt. Dit gezinscircuit langs verkeersluwe plattelandswegen laat u enkele getuigen van het verleden ontdekken. Het grootste gedeelte van het circuit verloopt langs velden met teelten. Deze streek van Brabant kenmerkt zich door vergezichten, uitgestrekte landbouwgronden en heggen. Het is een van de graanzolders van België. Wij volgen een bucolische route die soms over geplaveide wegen loopt. Vroeger trokken Brabantse paarden hier karren met hooi voort. Kort na Gentinnes komen we bij enkele schitterende boerderijen, de ‘Ferme de Géronvillers’ en nadien de ‘Ferme de Gentissart’ en de ‘Ferme du Colombier’, die getuigen van de rijkdom van de vruchtbare gronden. Op een zachte heuvel verrijst de kerk van Mellery tegen de okergele achtergrond van de korenvelden. Het dorp ligt op nauwelijks enkele kilometers van de Abdij van Villers-laVille. Die werd vernield na de Franse Revolutie maar vandaag vormen de ruïnes een van de grootste en mooiste getuigen van het middeleeuwse monastieke erfgoed. Op het einde van de tocht nemen we de weg die er ons heen leidt (zie de variante in blauw op de kaart). 24

Te ontdekken... · Abdij van Villers Een cisterciënzerabdij uit de 12e eeuw die deel uitmaakt van het ‘uitzonderlijk erfgoed’ van Wallonië. U kunt er ook een middeleeuws geïnspireerde tuin bezoeken. Nieuw bezoekerscentrum. Rue de l’Abbaye 55 - 1495 Villers-la-Ville www.villers.be · De ‘Bieren van de Abdij van Villers’ Gebrouwen in de cisterciënzerabdij. www.villers.be

Goed om weten! ‘Rando Around Villers-la-Ville’ is een gratis applicatie die u kunt downloaden. Voorzieningen voor het onthaal van fietsers in de Abdij en bij het Syndicat d’Initiative.

SYNDICAT D’INITIATIVE Rue de l’Abbaye, 53 - 1495 Villers-la-Ville Tel. +32 (0)71 87 98 98 www.paysdevillers-tourisme.be

165 m

155 m Mellery

2/5

Moeilijkheidsgraad: gemiddeld

165 m

Géronvillers 18 km

155 m

Mellery Mellery (Villersla-Ville)

1.45 uGéronvillers

Carte balade Villers-la-Ville

·5·

Abbaye de Villers-la-Ville

VILLERS-LA-VILLE

Variante

Mellery .

. Gentinnes

N 273

Ferme du Colombier N 275

Ferme de Gentissart .

Ferme de Géronvillers N 275

. Bruyères . Dreumont

. Tilly

N 273

165 m

155 m

Praktisch MTB TYPE ROUTE: ruilverkavelingswegen en berijdbare wegen. TYPE FIETS: MTB. MOEILIJKHEIDSGRAAD: een parcours van 18 km zonder grote moeilijkheden. Wees echter voorzichtig op de straatstenen die glad kunnen zijn. De ruilverkavelingswegen zijn verkeersluw. Vanuit Mellery moet u rekening houden met 3 supplementaire kilometers om naar de Abdij van Villers-la-Ville te fietsen (variante in blauw op de kaart).

Mellery

165 m

Géronvillers

155 m Géronvillers

Mellery

Carte balade Villers-la-Ville

KINDEREN: vanaf +/- 12 jaar. Noord

VERTREK: vanop het dorpsplein van Mellery gaat u Abbaye de Villers-la-Ville naar de begraafplaats. VILLERS-LA-VILLE

Variant

PARKING: plaatsen naast deMellery kerk. van Mellery. Vertrek

. Gentinnes

Ferme du de Colombier BEWEGWIJZERING: volg MTB-bewegwijzering van het circuit ‘Les trois Provinces’ (rode driehoeken N 275 en cirkels).

N 273

Ferme de Gentissart .

Ferme de Géronvillers N 275

Provincie Waals-Brabant

25 . Bruyères

Een emotionele tocht door een streek die het zwaar te verduren kreeg tijdens de Eerste Wereldoorlog. Op het einde van oktober 1914 kwam het front tot stilstand over een lengte van ongeveer 750 km, van de Noordzee tot de Zwitserse grens. De gemeente Comines-Warneton, die midden in de gevechtszone lag, heeft er een uitzonderlijk historisch en herinneringserfgoed aan over gehouden. Wij vertrekken naar deze plaatsen die bol staan van geschiedenis. Onze tocht neemt ons mee langs de belangrijkste begraafplaatsen, de herdenkingsmonumenten en de musea van de gemeente. Het landschap is verbazend sereen en bucolisch. Langs de kleine weg die naar Ploegsteert leidt, komen we langs een plaats die de naam ‘Trêve de Noël’ (kerstbestand) kreeg. Het was daar dat de Duitse en Britse soldaten een partij voetbal speelden op de kerstavond van 1914. De site wordt gemarkeerd door een recent geplaatste stèle en voetbalballen die neergelegd werden als offerande... Verder verschijnt aan de horizon het Britse herdenkingsmonument van Ploegsteert, met zijn ronde tempel en zijn militaire begraafplaatsen van het Commonwealth. Zij brengen hulde aan de Britse soldaten die sneuvelden in deze streek. Op de muren zijn 11.447 namen van soldaten en officieren gegraveerd die nooit een graf kregen. Het is een emotionele tocht die u niet onverschillig zal laten. 26

Het Circuit CominesWarneton 14-18 / Remembrance 14-18

Te ontdekken... · Plugstreet 14-18 experience Informatiecentrum over de Grote Oorlog. Rue de Messines 156 - 7782 Ploegsteert www.plugstreet1418.com · Brits herdenkingsmonument van Ploegsteert Ronde tempel en militaire begraafplaatsen van het Commonwealth. Rue de Messines - 7782 Ploegsteert www.visitwapi.be · Auberge de Ploegsteert Tegenover het Britse herdenkingsmonument. Typische inrichting en streekproducten. Rue de Messines 159 - 7782 Ploegsteert www.bistrotdeterroir.be

Goed om weten! Voorzieningen en verhuur van fietsen bij het Office du Tourisme.

OFFICE DU TOURISME Chemin du Moulin Soette, 21 - 7780 Comines Tel. +32(0)56 55 56 00 www.picardiebelge.be

Comines Moeilijk3/5 heidsgraad: gemiddeld

Comines

Ploegsteert

Comines (Komen)

3.30 u

40 km

Carte Balade Comines

·6· P

Comines-Warneton . mesen

N 58 N 314

RAVeL L 69A

N 336

Comines 9

N 365

Warneton

Plugstreet 14-18 experience Mémorial britannique de Ploegsteert

Auberge de Ploegsteert

La Lys

. Ploegsteert

RAVeL Lys

N 515

13 24 3

N 365

RAVeL Lys N 58

Le Bizet .

La Lys 25 20 m

19 m

Ploegsteert

Comines

19 m

Praktisch STB TYPE ROUTE: RAVeL, jaagpad, verkeersluwe wegen. TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike). MOEILIJKHEIDSGRAAD: een tocht van 40 km. De afstand is de belangrijkste moeilijkheid van deze tocht die door een quasi vlak reliëf verloopt. KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar.

Comines

Carte Balade Comines Vertrek VERTREK: Chemin du Moulin Soete 21 - 7780 P Noord 5 Comines-Warneton (Office du Tourisme van Comines-Warneton), waar zich knooppuntComines-Warneton 5 bevindt. Volg .de richting van knooppunt 6 naar mesen N 58 het stadscentrum. N 314 6 Comines RAVeL L 69A

N 336

PARKING: plaatsen bij het Office du Tourisme.

N 365 Warneton BEWEGWIJZERING: volg de knooppunten 5, 6, 27, 14-18 experience 7 7, 9, 6 en 5. 4,Mémorial 15, britannique 2, 23, Plugstreet 3, 25, 29, 24, 13, 4, 27, 28, 4 2 28 15

de Ploegsteert

Bistrot de Terroir

La Lys

. Ploegsteert

N 515

Provincie Henegouwen RAVeL 1

Te ontdekken...

Met de fiets rond Doornik (Tournai) Een tocht die het erfgoed van Doornik, de stad met de vijf klokkentorens, en het omliggende platteland ontsluiert. Een tocht vol verrassingen... Wanneer we vertrekken in het centrum, kunnen we alleen maar bewonderend kijken naar de Notre-Damekathedraal, die gebouwd werd tussen de 12e en de 13e eeuw. Het is een parel van middeleeuwse architectuur, door Unesco opgenomen als Werelderfgoed. De mengeling van romaanse en gotische stijl en de vijf romaanse torens die 83 meter hoog reiken, maken er een referentie van tussen de religieuze monumenten van het Westen. Vanuit het centrum klimmen we naar het omliggende platteland en een windmolenpark dat op zijn eigen manier doet duizelen. Het parcours loopt verder langs de grootste boomkwekerijen van België. Duizenden bomen, fruitbomen en heesters sieren de streek van Lesdain. Verderop bewonderen we de rustgevende landschappen die voor onze ogen defileren: het mooie kerkje van Bruyelle of het steeds terugkerend ballet van de boten op de Schelde. Voor de terugkeer nemen we de RAVeL de l’Escaut tot aan de kalkovens van Chercq. Doornik nadert en fascineert, eerst met zijn klokkentorens die afsteken tegen de horizon, daarna met zijn eeuwenoude Pont des Trous. Terug op de Grand-Place drinken we een lokaal biertje op een van de vele terrassen... 28

· De Notre-Damekathedraal van Doornik Parel van de middeleeuwse architectuur. Door Unesco opgenomen als Werelderfgoed. Place de l’Evêché - 7500 Tournai www.visittournai.be · Belfort van Doornik Het oudste van België. Door Unesco opgenomen als Werelderfgoed. Vieux Marché aux Poteries 14 - 7500 Tournai www.visittournai.be · Museum voor Schone Kunsten van Doornik Ontworpen door architect Victor Horta. Kunstwerken van de 15e eeuw tot vandaag. Enclos Saint-Martin 3 - 7500 Tournai www.visittournai.be

Goed om weten! Ontdek de arrangementen die fietstochten combineren met ontspanning en ontdekkingen, met logies in een ‘Fiets Welkom’ etablissement. Zeker te bezoeken: Pairi Daiza, verkozen tot ‘Beste Dierentuin van België en Nederland’. www.visitwapi.be

OFFICE DU TOURISME Place Paul-Emile Janson 1 - 7500 Tournai Tel. +32 (0)69 22 20 45 www.visitwapi.be

Carte Balade Tournai Moeilijkheidsgraad: gemiddeld

·7·

Tournai

34 km

3/5

. Vaulx-lez-Tournai

ANTOING L’Escaut 11

RAVeL . Chercq TOURNAI

N 502

. Chercq

L’Escaut

. JollainMerlin

Wez-Velvain

. Saint-Maur P

. Bruyelle

N 507

RAVeL Hollain .

Lesdain .

52 68

Cathédrale Notre-Dame Beffroi Musée des Beaux-Arts

90 83

Ere .

. Guignies

Praktisch STB

25 m

44 m

Tournai

Lesdain

25 m

17 m

Bruyelle

Tournai

Carte Balade Tournai VERTREK: aan het Office du Tourisme van Doornik, Place Paul-Émile Janson.

TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike).

PARKING: aan het Office du Tourisme van Doornik (knooppunt 48) of gratis plaatsen op het Plaine des Manœuvres in Doornik (knooppunt 85).

MOEILIJKHEIDSGRAAD: een tocht van 34 km. Het eerste gedeelte vraagt enkele inspanningen, met een heuvelhelling die leidt naar Saint-Maur. De terugkeer langs de RAVeL de l’Escaut is gemakkelijker. KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar.

Noord

TYPE ROUTE: RAVeL en kleine geasfalteerde plattelandswegen.

BEWEGWIJZERING: volg de knooppunten: (niet ANTOING aangeduid op. Vaulx-lez-Tournai de kaart want in het stadscentrum: L’Escaut 48, 3, 36, 47, 46) 52, 75, 77, 68, 72, 82, 73, 84, 81, RAVeL 1 9 11 96 Hollain . . 25, Chercq9, 11,N 502 83, 90, 57, 58, 96, 73, 24, 8, 5125(aankomst 8 . Bruyelle in het stadscentrum, niet aangeduid 24op de kaart: RAVeL 1 . Jollain. Chercq 49, 1, 45, 27, 3 en 48). N 507 Merlin

L’Escaut

TOURNAI

Wez-Velvain

. Saint-Maur

Vertrek

75 52

Provincie Henegouwen 72

Lesdain .

Deze prachtige tocht verbindt enkele belangrijke sites van ons erfgoed: Ath, het Kasteel van Beloeil en de site van Aubechies: u zult niet weten wat eerst doen. De stad Ath, gelegen aan de samenvloeiing van de twee Denders, nodigt uit tot flaneren en ademt gezelligheid uit. Ath, vooral bekend voor zijn uitzonderlijke folklore, is de Stad van de Reuzen. De befaamde ‘Ducasse’ die door Unesco is opgenomen als Werelderfgoed, laat al 5 eeuwen lang de harten van de inwoners feller slaan! Het is een prachtig vertrekpunt voor een tocht die cultuur koppelt aan plattelandswegen. Van het Reuzenhuis komen we vrij snel op de RAVeL van het kanaal Blaton-Ath. Hier zullen we genieten van de rust die de groene landschappen langs het water uitstralen. De oevers van het kanaal brengen ons naar Beloeil en zijn fraai kasteel. Hier is het gedaan met de RAVeL en we schakelen over op plattelandswegen die ons naar Aubechies brengen, een van de ‘Mooiste Dorpen van Wallonië’, en zijn Archeosite®. Het dorp is kenmerkend voor de Henegouwse architectuur van de 19e eeuw. Met zijn romaanse kerk heeft het ook zijn ziel behouden. We keren terug naar Ath langs kleine plattelandswegen. In de nabijheid ontdekken we een van de oudste nog actieve molens van de streek: de Moulin de la Marquise in Moulbaix. 30

Met de fiets tussen de Stad van de Reuzen en het Kasteel van Beloeil

Te ontdekken... · Het Reuzenhuis Museum gewijd aan de Reuzen van Ath (Oraal en immaterieel erfgoed van UNESCO). Rue de Pintamont 18 - 7800 Ath www.maisondesgeants.be · Kasteel van Beloeil Uitgebreide verzameling kunstvoorwerpen van de 15e tot de 19e eeuw. Franse tuin. Rue du Château 11 - 7970 Beloeil www.chateaudebeloeil.com · Archeosite® en Museum van Aubechies-Beloeil De grootste site met archeologische reconstructies van België. Rue de l’Abbaye 1y - 7972 Aubechies www.archeosite.be

Goed om weten! Voorzieningen en fietsverhuur bij het Office du Tourisme van Ath en Beloeil.

OFFICE DU TOURISME Rue de Pintamont, 18 - 7800 Ath Tel. +32(0)68 26 51 70 www.visitwapi.be

60 m

58 m

35 m

Moeilijk3/5 heidsgraad: Ath Beloeil gemiddeld

35 m

·8·

Ath Ath

34 kmAubechies 3.15 u

Carte Balade Ath N

P 84

ATH Maison des Géants

Ligne 60

Irchonwelz

Villers-Notre-Dame

N 56

N 527

62 56

Moulbaix 32

RAVeL

Blicquy

. Aubechies

N 527

Ladeuze . RAVeL

Archéosite® et Musée d’Aubechies-Beloeil

Tongre-Notre-Dame .

Musée de la Vie rurale

Huissignies .

Ellignies-Sainte-Anne

Beloeil

Château de Beloeil

Praktisch STB TYPE ROUTE: geasfalteerde RAVeL en plattelandswegen. TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike). MOEILIJKHEIDSGRAAD: een tocht van 34 km die tijdens de eerste kilometers een RAVeL zonder moeilijkheden volgt. Lichte helling van Aubechies naar Villers-notre-Dame. KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar.

60 m

58 m

35 m Ath

35 m

Aubechies

Beloeil

Ath

Carte Balade Ath Noord

Vertrek

P 74 53 VERTREK: ter hoogte van knooppunt 85, op de 84 86 Grand-Place Ligne van Ath. 60

ATH Maison des Géants

Irchonwelz

Villers-Notre-Dame PARKING:Naan het station van Ath, Rue58 de la Station, 7 ter hoogte van knooppunt 84. 62

N 527

56 BEWEGWIJZERING: volg de knooppunten 85, 74, Moulbaix 32 86, 61, 73, 76, 79, 81, 82, 57 89, 29, 28, 27, 44, 40, 41, 42, 37, 35, 34, 32, 56, 57, 62, 58, 53, 54, 60, 61, 86, 84, 74 enBlicquy 85.

N 56

RAVeL 4

Tongre-Notre-Dame .

34 37

. Aubechies

N 527

Archéosite® et Musée d’Aubechies-Beloeil

Provincie Henegouwen Ladeuze . RAVeL 4

Te ontdekken...

Van Le Grand Hornu naar het Pass Dit is een tocht die voor iedereen toegankelijk is en die leidt naar topsites van ons erfgoed. Een prestigieus vertrekpunt. De mijnsite van Le Grand-Hornu, door Unesco opgenomen als Werelderfgoed, is een van de parels van het Europese industrieel erfgoed uit de 19e eeuw. Vandaag is deze site ook een van de belangrijkste artistieke vitrines van de hedendaagse creatie. Terwijl we fietsen op de geplaveide straten aan de uitgang van de mijnsite, duikt de RAVeL op. Iets verder op de groene weg volgen sculpturen elkaar op: hier in Boussu heeft kunst het straatbeeld veroverd. Wij doorkruisen een oude industriële streek: enkel de terrils en een mijnschacht getuigen nog van de mijnperiode. Al rijdend merken we op dat de Borinage resoluut groen geworden is. Iets verder kruisen we een andere RAVeL en dan nog een. De streek was destijds dooraderd met spoorlijnen waarop de steenkool uit de mijnen werd vervoerd. Vandaag werden de voormalige spoorbeddingen omgetoverd in groene wegen, wat fietsers en andere ‘trage’ gebruikers best fijn vinden. Wij komen ten slotte aan bij het Pass, het Wetenschappelijk Avonturenpark waar het verleden afspraak heeft met de toekomst. De streek heeft resoluut de kaart van de toekomst getrokken! 32

· Le Grand-Hornu Voormalig industrieel complex, door Unesco opgenomen als Werelderfgoed. Geeft onderdak aan het museum voor hedendaagse kunst, het Musée des Arts Contemporains (MAC’s). Rue Ste-Louise 82 - 7301 Hornu www.grand-hornu.eu · Het Pass – Wetenschappelijk Avonturenpark Om de wetenschappen op een andere manier te ontdekken. Rue de Mons 3 - 7080 Frameries www.pass.be · Mons (op 6.5km) Was in 2015 culturele hoofdstad van Europa. www.visitmons.be

Goed om weten! Mons en de omgeving van de stad kan men ontdekken via diverse thematische routes zoals het circuit Van Gogh, het UNESCO-erfgoed, het herinneringstoerisme, of het historisch hart van Mons. De routes zijn gratis te downloaden via de mobiele applicatie VisitMons. Roadbook beschikbaar in FR-NL-EN-DU. Voorzieningen en verhuur van klassieke en elektrische fietsen bij het Office du Tourisme van Bergen.

MAISON DU TOURISME DE LA REGION DE MONS/VISITMONS Grand-Place 27 - 7000 MONS Tel. +32 (0)65 33 55 80 www.visitmons.be

110 m

Moeilijk-

1/5 heidsgraad: Le Grand-Hornu

Le Grand-Hornu Le Pass (Boussu)

14 km

gemakkelijk

·9·

Carte le Grand-Hornu - Le Pass N

Mons N 51

QUAREGNON

Le Grand-Hornu P N 51

Musée des Arts Contemporains

. Hornu

RAVeL L 98c N 550

N 550

RAVeL L 98 COLFONTAINE

N 545

Le Pass

. La Bouverie FRAMERIES

. Pâturages

110 m

Praktisch

Le Grand-Hornu

STB TYPE ROUTE: enkel RAVeL. TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike). MOEILIJKHEIDSGRAAD: 14 km h/t zonder moeilijkheden. KINDEREN: vanaf +/- 8 jaar. VERTREK: aan de mijnsite van Le Grand-Hornu volgt u rechts de geplaveide Rue Henri Degorge. Fiets rond

Le Pass

Carte le Grand-Hornu - Le Pass deNoord site langs de Rue des Arts. Sla rechtsaf via de Allée Verte. De RAVeL begint rechts, 100 meter verder. N 51

PARKING: plaatsen rechtover de mijnsite van QUAREGNON Le Grand-Hornu Le Grand-Hornu.P Musée des Arts Contemporains Vertrek

BEWEGWIJZERING: volg de aanduidingen N 51 . Hornu RAVeL L 98c RAVeL L98c. N 550

N 550

RAVeL L 98 COLFONTAINE

Provincie Henegouwen N 545 . La Bouverie

Le Pass

Mons

De sfeer die hangt rond de scheepsliften van het historisch Centrumkanaal fascineert de bezoeker die geboeid is door het spektakel van deze sites, die door Unesco zijn opgenomen als Werelderfgoed. We zijn ver van de stereotypes van het ‘Zwarte Land’. De RAVeL neemt ons mee voor een mooie reis door de tijd. Aan de Cantine des Italiens beginnen we te fietsen langs het Centrumkanaal voor een ontdekking van vier stalen monsters uit de 19 e eeuw. Deze hydraulische liften zijn de enige ter wereld die nog werken! Langs de hele RAVeL getuigen ijzeren bruggen en draaibruggen van een vakkennis en een erfgoed, die we uniek mogen noemen. Fietsen langs het kanaal is heel aangenaam. Rondom ons ligt het platteland, terwijl de industriestad vlakbij is. Van het historisch Centrumkanaal fietsen we naar het nieuwe Centrumkanaal en passeren voorbij de reusachtige kabellift van Strepy-Thieu, een unicum in de wereld. Wij bezoeken er de machinezaal en het spektakelparcours ‘Land van Uitblinkers’. Deze technologische reus laat de grote traditie van onze ingenieurs verder leven. 34

Het historisch Centrumkanaal en zijn hydraulische liften

Te ontdekken... · Het historisch Centrumkanaal Door Unesco opgenomen als Werelderfgoed. http://voiesdeau.hainaut.be · De Kabellift van Strépy-Thieu Reuzengrote scheepslift, 150 meter hoog. http://voiesdeau.hainaut.be · Het Getuigenismuseum (Ecomusée) van Le Bois-du-Luc Mijnsite, getuige van het industriële tijdperk. Door Unesco opgenomen als Werelderfgoed. Rue St-Patrice 2b - 7110 Houdeng-Aimeries www.ecomuseeboisduluc.be

Goed om weten! Voorzieningen en fietsverhuur bij het Maison du Tourisme.

MAISON DU TOURISME DU PARC DES CANAUX ET CHATEAUX Place Mansart 21/22 - 7100 La Louvière Tel. +32 (0)64 26 15 00 www.parcdescanauxetchateaux.be

110 m

100 m

90 m

Moeilijk1/5 Cantine desheidsgraad: Italiens Ascenseur 2 gemakkelijk

80 m

La Louvière

1.45 u 4 Ascenseur

20 km Ascenseur 3

Cantine des Italiens

·10·

Carte La Louvière N

RAVeL bis Canal du Centre Houdeng-Goegnies . RAVeL

. Houdeng-aimeries N 535

RAVeL bis

Cantine des Italiens

Canal du Centre

Canal du Centre Historique

RAVeL

La Louvière

Canal du Centre Historique

Ascenseur funiculaire

. Strépy-Thieu RAVeL

. Strépy-Bracquegnies Ecomusée du Bois-du-Luc

110 m

Praktisch STB

110 m

100 m

Cantine des Italiens Ascenseur 2

90 m

80 m

Ascenseur 3

Ascenseur 4

Cantine des Italiens

Carte La Louvière

TYPE ROUTE: enkel RAVeL.

Nord KINDEREN: vanaf +/- 8 jaar.

TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike).

RAVeL 1 bis VERTREK: vanaf de Cantine des Italiens, langs het historisch Centrumkanaal. Canal du Centre

MOEILIJKHEIDSGRAAD: doordat er weinig of geen hoogteverschillen zijn, leent dit circuit zich goed voor gezinnen. Aarzel niet om te komen met uw kinderen, zij zullen het zeer leuk vinden om de unieke liften te ontdekken.

PARKING: naast de Cantine des Italiens.

Houdeng-Goegnies . RAVeL 1

. Houdeng-aimeries

Cantine des Italiens BEWEGWIJZERING: de richtingaanwijzers vanP N 535 RAVeL 1 volg bis Départ Canal du Centre de RAVeL en de regionale route W4. Canal du Centre Historique RAVeL 1

La Louvière

Canal du Centre Historique

Ascenseur funiculaire

. Strépy-Thieu RAVeL 1

Provincie Henegouwen

. Strépy-Bracquegnies

Ecomusée du Bois-du-Luc

Te ontdekken...

In de voetstappen van de deelnemers aan de Sainte-Rolende mars Deze landelijke tocht laat u enkele belangrijke folkloristische sites ontdekken van de marsen uit het gebied tussen Samber en Maas, door Unesco opgenomen als Oraal en Immaterieel Werelderfgoed. We vertrekken in Gerpinnes en volgen de voetstappen van de deelnemers die ieder jaar, op Pinkstermaandag, Sainte-Rolende en Saint-Oger escorteren, met wapens en in historisch uniform. De Sainte-Rolende mars is een unieke processie van 30 km met 3300 deelnemers en dat zorgt voor een grandioos spektakel. Vlakbij bevindt zich het Kasteel d’Acoz, dat ontstaan is uit het oude Karolingische domein van Gerpinnes. Wij fietsen op een circuit zonder grote moeilijkheden. Het kenmerkt zich door open landschappen tussen typische dorpen. Kort voorbij de begraafplaats maakt de grote weg plaats voor een weg langs de velden. We doorkruisen Aherée en nadien Hanzinne, omgord met akkers. Kort nadien ontdekken we de kapel van Saint-Oger, op een verhoog dat omringd is met vijf linden. De route gaat verder met een mooie doorsteek van het bos van Hanzinne. Terug in Gerpinnes ontdekken we het Museum van de folkloristische marsen uit het gebied tussen Samber en Maas. 36

· Museum van de folkloristische marsen uit het gebied tussen Samber en Maas Verzameling voorwerpen die betrekking hebben op de marsen. Rue de la Régence 6 - 6280 Gerpinnes www.museedesmarches.be · Charleroi Ontdek in de streek van Charleroi, de fietstocht ‘De Gueules Noires en Espaces Vert’ (Van kompels naar groene ruimtes, 20 km). Het is ook een gelegenheid om kennis te maken met de stad Charleroi en enkele niet te missen sites (Bois du Cazier UNESCO, Museum van de Fotografie, Museum voor Schone Kunsten, BPS22...). www.leboisducazier.be (klik op ‘groene omgeving’). · Huis van het Aardewerk (op 7,3 km) Scenografisch parcours gewijd aan de wereld van het aardewerk. Avenue Général Jacques 4 6200 Bouffioulx www.chatelet-anime.jimdo.com

Goed om weten! Voorzieningen en fietsverhuur bij het Royal Syndicat d’Initiative.

ROYAL SYNDICAT D’INITIATIVE Rue Schmidt, 1 - 6280 Gerpinnes Tel. +32(0)71 50 14 85 www.paysdecharleroi.be

260 m 220 m

180 m

Moeilijk-

2/5 heidsgraad: Gerpinnes gemiddeld

Aherée

Gerpinnes

1.10 u Hanzinne

16 km

Gerpinnes

·11·

Carte Balade Gerpinnes N

Grange aux Potiers Poterie Dubois

CHARLEROI Joncret .

CHÂTELET Bouffioulx

Maison de la Poterie

GERPINNES

Musée des Marches Folkloriques de l’Entre-Sambre-et-Meuse N 574

N 574

06 70 28

N 978

N 975 29

. Aherée 08

. Hanzinne 09

N 978

N 975

. Hanzinelle

260 m 220 m

180 m

Praktisch STB TYPE ROUTE: verkeersluwe wegen. TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike). MOEILIJKHEIDSGRAAD: een tocht van 16 km zonder grote moeilijkheden. Lichte helling naar Aherée. KINDEREN: vanaf +/- 12 jaar.

Gerpinnes

Aherée

180 m

Hanzinne

Gerpinnes

Carte Balade Gerpinnes Nord

CHARLEROI

Grange aux Potiers -

CHÂTELET

Poterie Dubois VERTREK: op de Place des Combattants in Bouffioulx Joncret . Maison de la Poterie Gerpinnes, bij knooppunt 06.

PARKING: Place des Combattants in Gerpinnes Bistrot de Terroir Musée des Marches Folkloriques (knooppunt 06). de l’Entre-Sambre-et-Meuse 07 N5

GERPINNES

Départ

N 574 BEWEGWIJZERING: N 574 volg de knooppunten 06, 07, 06 70, 08, 09, 29, 28 en 06. 70 28

N 978

Provincie Henegouwen

N 975 29

Het circuit van de streek van Thuin De tocht schaduwt de Samber langs jaagpaden met bermen die de hele zomer bezaaid zijn met bloemen. Hij doorkruist nadien de beboste en landelijke landschappen van de mooie streek van Thuin. Wij vertrekken langs de bucolische Samber naar Thuin, een van de mooiste stadjes van België. De indrukwekkende collegiale SaintUrsmerkerk van Lobbes steekt hoog boven ons uit wanneer we vertrekken op de RAVeL en de Samber van de binnenschippers ontdekken. Na het kanaliseren van de rivier in 1829 verrezen overal scheepswerven. De aken die in Thuin werden gebouwd en die men op de rivier ziet varen, hebben een eigen fabrieksmerk: twee lelies die samenkomen op de boeg. Na een kilometer verlaten we de Samber en trekken naar het platteland van Thuin, waar op een hoogte het mooie Kasteel van Fosteau verschijnt. Kort voorbij Leers-et-Fosteau komen we in Ragnies, een van de ‘Mooiste Dorpen van Wallonië’, waar we de befaamde Distilleerderij van Biercée vinden. Bij het naderen van Thuin worden we enigszins verrast door de ligging van de stad. Hij is gebouwd op een rotsplateau met aan de rand de beroemde ‘Hangende Tuinen’. In het centrum verrijst fier het belfort, door Unesco opgenomen als Werelderfgoed. We dalen af en komen bij de Samber. Nostalgie komt bovendrijven wanneer we de oude aken zien langs de kades. Het zijn prachtige realisaties die ongehinderd de tand des tijds hebben doorstaan. 38

Te ontdekken... · Belfort van Thuin Door Unesco opgenomen als Werelderfgoed. Place du Chapitre - 6530 Thuin www.visitthudinie.be · Distilleerderij van Biercée Verneem hoe men het beroemde Eau de Villée fabriceert. Ferme de la Cour - Rue de la Roquette 36 6532 Ragnies (Thuin) www.distilleriedebiercee.com · Abdij van Aulne (op 7,9 km) Gesticht in de 12e eeuw. Ontdek haar geschiedenis en het leven van de cisterciënzer monniken. Rue Vandervelde 279 - 6534 Gozée (Thuin) www.visitthudinie.be

Goed om weten! Beleef in Thuin de Tram-Fiets ervaring. Neem met uw fiets de tram naar Lobbes. Bezoek het Ontdekkingscentrum van de Buurtspoorweg’, een ‘Fiets Welkom’ site, de collegiale Saint-Ursmerkerk, en keer terug met de fiets langs de RAVeL. Voorzieningen en fietsverhuur bij de Abdij van Aulne. MAISON DU TOURISME (SITE ABBAYE D’AULNE) Rue de l’Abbaye d’Aulne, 7b - 6142 Leernes Tel. +32(0)71 59 69 19 www.visitthudinie.be

130 m

126 m Lobbes

3/5

126 m

Fontaine-Valmont Moeilijkheidsgraad: 23 km gemiddeld

126 m

Thuin

Ragnies

Lobbes

Lobbes (Thuin)

2.15 u

Carte Balade Thuin

BINCHE N

·12·

N 559

Abbaye d’Aulne

Lobbes .

N 59

CHARLEROI

RAVeL THUIN

Beffroi de Thuin

La Sambre N 559

La Sambre Biercée .

. Fontaine-Valmont

. Ragnies Leers-et-Fosteau . Distillerie de Biercée

Château de Fosteau

126 m

Praktisch STB TYPE ROUTE: RAVeL en kleine geasfalteerde plattelandswegen. TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike). MOEILIJKHEIDSGRAAD: schitterende tocht van 23 km, in het begin langs de RAVeLde Sambre. Nadien doorkruist het parcours het platteland van Thuin en arriveert bij de Samber. Geen grote moeilijkheden.

Lobbes

175 m

130 m

126 m

Fontaine-Valmont

Ragnies

Thuin

126 m Lobbes

Carte Balade Thuin

KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar. VERTREK: aan het station van BINCHE Lobbes neemt u N 559 Lobbes . deNoord RAVeL langs de Samber. PARKING: station van Lobbes.

Abbaye d’Aulne N 59

Vertrek

CHARLEROI

RAVeL 3

BEWEGWIJZERING: volg de bewegwijzering met THUIN een rode pijl en cirkel. Beffroi de Thuin La Sambre N 559

La Sambre

Provincie Henegouwen

Te ontdekken... · Het Bike Park van ‘Les Lacs de l’Eau d’Heure’ Het Bike Park is gewijd aan alle fietsdisciplines en is tegelijk het vertrekpunt voor tal van circuits. · Het Aquacentre Waterparadijs met binnen- en buitenzwembad. Ernaast ligt het wellnesscenter ‘A l’heure du bien-être’. www.parcaquacentre.be www.lheuredubienetre.be

De toer van de Lacs de l’Eau d’Heure Wat een mooi merengebied, de Lacs de l’Eau d’Heure! Het is er uiterst aangenaam om de oevers met de fiets te volgen, op een van de mooiste RAVeL-routes van het land. We vertrekken in Cerfontaine, een dorp waarvan het lot samenhangt met de waterlopen die er doorheen vloeien. De rivier l’Eau d’Heure liet er vroeger zagerijen en klompenmakerijen functioneren. Vandaag voedt hij het Meer van Falemprise. De site van de Lacs de l’Eau d’Heure, met het grootste kunstmatige meer van België, werd aanvankelijk aangelegd om reserves aan drinkbaar water op te bouwen en om het kanaal Brussel-Charleroi te bevoorraden. Ze groeide ondertussen uit tot een toeristische topattractie. Van zodra we vertrekken, fietsen we langs de oevers van het Meer van Falemprise, waar men kan stoppen om te baden (in de toegelaten zone). De weg is aangenaam, we fietsen dicht bij het Meer van l’Eau d’Heure en van la Plate Taille. Dankzij het nieuw aangelegde knooppuntennetwerk kan men zich gemakkelijk situeren. De route heeft geen hindernissen. 40

· Het Natura Parc 9 parcours in de bomen en een reuzengrote deathride boven de meren. www.naturaparc.be · De Crocodile Rouge Verkenning van de site met een amfibiebus, de Croco express, en strandzeilen. Aquagolf en Lasergame. www.lecrocodilerouge.be

Goed om weten! Voorzieningen en fietsverhuur in het Onthaalcentrum van la Plate Taille en het Bike park. Mogelijkheid om enkel de Ravel van la Plate Taille (15 km) of de Ravel van de Eau d’Heure (20 km) te volgen.

MAISON DU TOURISME PAYS DES LACS Route de la Plate Taille 99 6440 Boussu-lez-Walcourt Tel. +32(0)71 14 34 83 www.visitpaysdeslacs.be LES LACS DE L’EAU D’HEURE Onthaalcentrum van la Plate Taille Tel. +32 (0)71 50 92 92 www.lacsdeleaudheure.be

Carte

Spin Cablepark

N 589

Landal Village E Eau d’Heure

91 Centre d’accueil de la i h Plate Taille Crocodile Rouge 90

·13·

Bike Park

Aquacentre Centre Wellness

Cerfontaine / Froidchapelle

32 km

Lac du Ry Jaune

Lac de l’Eau d’Heu re

Moeilijkheidsgraad: gemiddeld

3/5

Relais de Falemprise

. Golden Lakes Natura Parc Village

. Soumoy

93 92

Lac de Falemprise

Lac de la Plate Taille

96 98 29

N 589a

CERFONTAINE P

STB TYPE ROUTE: RAVeL en verkeersluwe wegen. TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike). MOEILIJKHEIDSGRAAD: een tocht van 32 km en de lengte is de belangrijkste moeilijkheid. KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar. VERTREK: ter hoogte van het Office du Tourisme van Cerfontaine, ga via de Place de l’Eglise en de

e. Eau Dheure new .indd 1

205 m

Cerfontaine

Lac de la Plate Taille

216 m

Lac de l’Eau d’Heure

Cerfontaine

Carte Balade Lacs de l’Eau d’Heure Place du Monument naar de rotonde, waar zich een knooppunt bevindt. PARKING: plaatsen bij de Place du Monument. Spin Cablepark Lac de Noord Féronval

87 86 BEWEGWIJZERING: volg de knooppunten 29, 98, 93, 92, 88, 86, 87, 91, 90, 96, 97, 31 en 29. (Bewegwijzering tussen deze 2 laatste knooppunten voorzien in 2017). Lac du

Bike Park N 589 Aquacentre Centre Wellness

Landal Village E Eau d’Heure

91 Centre d’accueil de la i h Plate Taille Crocodile Rouge 90

Ry Jaune

Lac de l’Eau d’Heu re

Praktisch

250 m

216 m

Relais de Falemprise Provincie Henegouwen 41

. Golden Lakes Natura Parc Village

93 92

. Soumoy

Te ontdekken...

De prinsenstad Chimay

· Kasteel van Chimay Een interactief bezoek en een 3D-spektakel over 1000 jaar geschiedenis. Rue du Château 14 - 6460 Chimay www.chateaudechimay.be

Wanneer we het historische centrum van Chimay, zijn prinsenkasteel en zijn collegiale kerk achter ons laten, trekken we naar het westen en de landbouwvlaktes van de streek van Chimay.

· Espace Chimay Een reis naar de geheimen van de trappistenproducten van Chimay. Rue de Poteaupré 5 - 6464 Bourlers www.chimay.com

Vanuit het centrum van de stad volgen we de RAVeL L156 tot Villers-la-Tour. Deze voormalige spoorlijn kwam er in 1856 op initiatief van de Prins-erfgenaam van Chimay en moest de verbinding maken tussen Hermeton-sur-Meuse en Anor in Frankrijk. De uitbating van de lijn bleef privé tot in 1948, toen de NMBS de concessie afkocht. Wij verlaten de groene weg in Villers-la-Tour. Vanuit het dorp neemt een helling ons mee naar het plateau waar we Salles ontdekken, een typisch dorp van de streek, met langwerpige boerderijen en prachtige houten schuurpoorten. Op het hoogste punt verrijst de kapel van Notre-Dame de l’Arbrisseau. Volgens de legende deed een Spaans officier, ten tijde van de veldslag van Rocroi in 1643, de belofte aan Notre-Dame del Pilar om een kapel te bouwen indien hij levend zou terugkeren uit de oorlog... Nadien brengt een plattelandsweg ons terug naar Chimay. 42

· Aquascope – Vijver van Virelles Museumruimte. Waterdieren in het hart van de vijver. Rue du Lac 42 - 6461 Virelles www.aquascope.be

Goed om weten! Het knooppuntennetwerk ‘1000 bornes à vélo’ in het land van Chimay en het gebied tussen Samber en Maas biedt 350 km bewegwijzerde routes. www.1000bornesavelo.be Voorzieningen en fietsverhuur bij het Syndicat d’Initiative en de Espace Chimay. SYNDICAT D’INITIATIVE Rue de Noailles, 6 - 6460 Chimay Tel. +32 (0)60 21 18 46 www.visitpaysdeslacs.be

280 m

270 m

Chimay

2/5

Moeilijkheidsgraad: gemiddeld

270m

Villers-la-Tour 13 km

Chimay

·14·

Chimay

1.30 u

Carte Balade Chimay N

Aquascope – Etang de Virelles La Grange aux Papillons

Virelles N 53

Salles

N 593

CHIMAY Château de Chimay N 99

Saint-Remy

P N 99

78 77

N 99

RAVeL L156

54 53

Villers-la-Tour Poteaupré Espace Chimay

RAVeL L156

270 m

Praktisch STB TYPE ROUTE: RAVeL, stenige paden en verkeersluwe wegen. TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike). MOEILIJKHEIDSGRAAD: een tocht van 13 km. Eerst fietst u op de RAVeL, nadien op plattelandswegen die soms modderig kunnen zijn. Helling kort na het dorp Villers-la-Tour.

Chimay

280 m

270m

Chimay

Villers-la-Tour

Carte Balade Chimay VERTREK: aan het oude station gaat u rechtdoor en Noord steekt u de Place Léopold over. Steek ook de rijksweg N99 over. Aan de overzijde bevindt zich knooppunt 78. Aquascope – Etang de Virelles

PARKING: Place Léopold (behalve op vrijdagvoormidLa Grange aux Papillons Virelles dag, wanneer er markt is) of Place de la Gare. N 53

BEWEGWIJZERING: volg de knooppunten 78, 77, 81, Salles 54, 53, 76, 77 en 78. N 593 76

KINDEREN: vanaf +/- 8 jaar.

CHIMAY Vertrek Château de Chimay N 99

Saint-Remy

Provincie Henegouwen77 N 99

N 99

De kersenbomentocht situeert zich in de Euregio, tussen Luik en Maastricht, en biedt heel wat troeven voor fietstoeristen. Met zijn verkeersvrij parcours van 31 km en zijn bijna volledig plat reliëf, biedt dit circuit een echte plezierrit voor gezinnen. Van bij het vertrek wordt de toon gezet: het is een plezier om onbelemmerd de loop van de Maas te volgen. Zonder inspanningen bereiken we Lanaye waar men in de zomer met een veerpont de rivier, die zich hier zeer ongerept toont, kan oversteken om naar Eijsden te fietsen, in Nederland. We verlaten de RAVeL om de enige helling van deze tocht aan te pakken: een inspanning die de moeite loont want we rijden langs de opmerkelijke natuursite van de Sint-Pietersberg, befaamd voor zijn orchideeën en zijn grotten die bevolkt zijn met vleermuizen. Een afdaling en daar is de Via Jecore, een groene weg, afgesloten voor alle gemotoriseerd verkeer. De weg brengt ons naar de ingang van het fort van Eben-Emael, dat als een schildwacht de vallei bewaakt. Bij het naderen van Kanne wijzigt het decor brutaal en op een verrassende manier. Van de kleine vallei van de Geer trekken we naar de ‘Tranchée de Caster’ die de heuvel in twee splijt. Het kanaal zoekt zich hier een weg tussen de kliffen. We blijven het volgen tot Hermalle-sous-Argenteau waar we opnieuw bij de Maas arriveren. 44

De kersenbomentocht in het land van de boomgaarden

Te ontdekken... · Blegny-Mine (op 7,3 km) Een van de 4 grote mijnsites van Wallonië, door Unesco opgenomen als Werelderfgoed. Rue Lambert Marlet 23 - 4670 Blegny www.blegnymine.be · Fort van Eben-Emael De parel van de Belgische forten, een van de machtigste versterkingen van Europa. www.fort-eben-emael.be · Sint-Pietersberg Natuursite met een uitzonderlijke diversiteit op het gebied van flora (orchideeën) en fauna. Maison de la Montagne Saint-Pierre Place du Roi Albert - 4600 Lanaye www.montagnesaintpierre.org

Goed om weten! De veerpont ‘Cramignon’ brengt fietsers over de Maas tussen de dorpen Lanaye en Eijsden in Nederland.

MAISON DU TOURISME (ANTENNE) Rue des Béguines, 7 - 4600 Visé Tel. : +32 (0)4 374 85 55 www.paysdeherve.be

55 m

3/5

Visé

55 m Moeilijkheidsgraad: Lanaye gemiddeld

68 m

55 m

31 km Eben-Emael

·15·

Visé

2.30 u

Visé

Carte Balade Lanaye

Dalhem . N 627 Blegny-Mine

Blegny N 608

Visé Lanaye La Meuse

Fort d’Eben-Emael

Le Canal Albert La réserve naturelle de La Montagne Saint-Pierre N 619 N 619

Lixhe

55 m

Praktisch STB TYPE ROUTE: RAVeL, kleine wegen. TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike). MOEILIJKHEIDSGRAAD: het grootste gedeelte van het parcours heeft een eigen traject waarop auto’s niet toegestaan zijn, met uitzondering van de heuvel naar de Via Jecore, in Eben-Emael.

N 618

Hermalle-sousArgenteau Halembaye

N 602

Visé

55 m

68 m Lanaye

55 m

Eben-Emael

Visé

Carte Balade Lanaye

VERTREK: van het Ile Robinson gaat u rechtstreeks naar de RAVeL, richting Lixhe. Noord

Eben-Emael

RAVeL

Kanne

PARKING: plaatsen op het Ile Robinson, rue BasseHermalle in Visé.

Dalhem .

N 627

BEWEGWIJZERING: volg de groene pijlen met een pictogram (kersen op witte achtergrond). N 608

KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar.

Visé

Vertrek

Lanaye La Meuse Kanne

RAVeL 1 Le Canal Albert

P Provincie Luik

Lixhe

Blegny-Mine

Blegny

Stadsontdekking in Luik (Liège) Het parcours van de RAVeL die u langs de ‘Vurige Stede’ voert, is de mooiste manier om deze stad met een rijk erfgoed en een lange geschiedenis per fiets te ontdekken. Luik was acht eeuwen lang de hoofdstad van een onafhankelijk prinsdom en ook de ‘zetel’ van de grootindustrie tijdens de 19 e en het begin van de 20 e eeuw. De stad heeft zijn gebouwenerfgoed zeer goed bewaard en het werd tijdens de jongste decennia nog aangevuld met verschillende nieuwe realisaties. Zijn karakter en charme worden in grote mate bepaald door de Maas die door de stad stroomt. Wij volgen de waterloop met de fiets. De RAVeL laat toe om op een originele manier de belangrijkste sites van de Vurige Stede te ontdekken. Van Coronmeuse, op de RAVeL, steken we de pont Atlas over naar de quai Godefroid Kurth en nadien de Quai de Sainte-Barbe, waar we op de andere oever Le Grand Curtius kunnen zien. Verder laat de passerelle Saucy (loop- en fietsbrug) toe het stadscentrum per fiets te bereiken, via de Rue de la Régence. Verderop verbindt de Belle-Liégeoise loopbrug de uitzonderlijke site van het Parc de la Boverie met de wijk Guillemins en het mooie HST-station dat ontworpen werd door architect Calatrava. Even voorbij La Boverie, het nieuwe museum voor schone kunsten, trekken we over de aftakking, een kanaal dat in de 19e eeuw werd gegraven om de Ourthe en de Maas te kanaliseren. Aan de Pont de Fétinne begint de RAVeL van de Ourthe die naar Tilff en Esneux leidt. Wij gaan echter naar het stadscentrum om te proeven van de befaamde Luikse gezelligheid.

Te ontdekken... · La Boverie Het Museum voor schone kunsten. Parc de la Boverie - 4020 Liège www.laboverie.com · Le Grand Curtius Uitzonderlijk architecturaal geheel. Verzamelingen wapens, glas, archeologie, sierkunsten... Féronstrée 136 - 4000 Liège www.lesmuseesdeliege.be · Aquarium-Museum van Luik Ontdekking van de waterfauna (2.500 vissen) en landfauna (20.000 exemplaren). Quai Edouard Van Beneden 22 - 4020 Liège www.aquarium-museum.be · Museum van Openbaar Vervoer van Wallonië In een voormalig en heringericht tramdepot getuigen een veertigtal voertuigen – koetsen, trams, trolleybussen… – van de geschiedenis van de mobiliteit van de 18e eeuw tot vandaag. Rue Richard Heintz 9 4020 Luik www.musee-transports.be

Goed om weten! De oudste van de wielerklassiekers, Luik-Bastenaken-Luik, is een niet te missen evenement voor fietsliefhebbers! Voorzieningen en fietsverhuur bij het Maison du Tourisme.

MAISON DU TOURISME DU PAYS DE LIEGE Halle aux Viandes, 13 quai de la Goffe 4000 Liège Tél. +32 (0)4 221 92 21 www.visitezliege.be

66 m

64 m

62 m MoeilijkCoronmeuse 1/5 heidsgraad: gemakkelijk

·16·

Liège Pont de Fétinne

La Passerelle 2u

11 km

Carte Balade Liège N

Saint-Léonard .

La Meuse RAVeL

Le Grand Curtius

. Droixhe

Centre . . Outremeuse . La passerelle Saucy

LIèGE

Aquarium-Muséum

La Dérivation RAVeL

La passerelle La Belle Liégeoise .

. Parc de la Boverie La Boverie Musée des Transports en commun

Gare TGV - Liège-Guillemins

. Pont de Fétinne

. Pont de Fragnée Ougrée .

La Meuse

Angleur .

STB TYPE ROUTE: enkel RAVeL. TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike). MOEILIJKHEIDSGRAAD: 11 km heen/terug (van Coronmeuse naar de Pont de Fétinne) met een volledig vlak parcours. Mogelijkheid om naar het stadscentrum te fietsen via de Passerelle.

66 m

64 m

62 m

Praktisch

KINDEREN: vanaf +/- 8 jaar.

L’Ourthe

. Cointe

Coronmeuse

La Passerelle

Pont de Fétinne

Carte Balade Liège

VERTREK: in Coronmeuse volgt u de RAVeL de Noord Meuse langs de Quai de Wallonie. Saint-Léonard .

Vertrek P

PARKING: in Coronmeuse, ter hoogte van de Le Grand Curtius RAVeL 1 jaarbeursgebouwen (Foire Internationale de Liège). Centre . BEWEGWIJZERING: volg de LIèGEwegwijzers van de RAVeL de Meuse te fiets in de richtingLaAquarium-Muséum van Huy tot Dérivation aan de Pont de Fétinne. . Outremeuse . La Passerelle

RAVeL 1 . Parc de la Boverie Gare TGV - Liège-Guillemins

La Boverie Provincie Luik

. Pont de Fétinne

La Meuse . Droixhe

In het land van de boomgaarden, de ‘ Tocht van de appelbomen’ De landelijke wegen van deze route doorkruisen het Land van Herve dat uitzonderlijk mooi is in de lente, wanneer de boomgaarden zich tooien met bloemetjes. Van de RAVeL L38 vertrekt de route naar de mooie golvingen die gevormd worden door de heuvels en de kleine valleien van de streek. Wij ontdekken gehuchten die doorkruist worden door charmante beekjes. Kort voorbij La Fosselette, tijdens de afdaling, zien we de klokkentoren opduiken van de Abdij van le Val-Dieu, die in 1216 gesticht werd door de cisterciënzers. Een interessante halte en we profi teren ervan om een hapje te eten in ‘Au Casse-Croûte de Val-Dieu’. Van de abdij trekt de route, deels voorzien van een fietspad, naar Aubel, de wieg van de beroemde siropen en vruchtensappen. Op de RAVeL L38 is de weg gemakkelijker. Hij brengt ons naar Clermont-sur-Berwinne, een dorp met een rijk bouwkundig erfgoed en lid van de vereniging van ‘Mooiste Dorpen van Wallonië’. De groene weg loopt nu langs een lijn heuvelkammen. Ten slotte komen we bij het Maison du Tourisme, waar we in de ‘Ruimte van de lekkere smaken’ proeven van streekproducten. 48

Te ontdekken... · Brouwerij van de Abdij van le Val-Dieu Bezoek aan de brouwerij, de abdij en het geklasseerde park. Val-Dieu 227 - 4880 Aubel www.abbaye-du-val-dieu.be · Clermont-sur-Berwinne Een van de ‘Mooiste Dorpen van Wallonië’. www.beauxvillages.be · Domein van Wégimont (op 6,5 km) Provinciaal recreatie- en vrijetijdspark. Chaussée de Wégimont 76 4630 Soumagne www.provincedeliege.be/wegimont

Goed om weten! Ontdek de fietstochten van het land van Herve met de applicatie CIRKWI. Ideeën voor 410 km circuits! Voorzieningen, reparatiezuil buiten, verhuur van trekking bikes of elektrische fietsen bij het Maison du Tourisme.

MAISON DU TOURISME DU PAYS DE HERVE Place de la Gare 1 - 4650 Herve Tel. +32 (0)87 69 31 70 www.paysdeherve.be

375 m

520 m 295 m

Herve

3/5

Moeilijk- Julémont heidsgraad: gemiddeld

Aubel 2.45 u

32 km

Herve

·17·

Carte Balade des pommiers N

Saint-Jean-Sart

N 649

AUBEL

Mauhin .

N 642 Brasserie et Abbaye du Val-Dieu

RAVeL L38 La Berwinne

. Julémont

N 650

La Fosselette

N 627

Au Chaumont . Froidthier N 648

. Charneux

RAVeL L38

N 627

Bouxhmont .

. Clermont-surBerwinne

N 648

Thimister - Clermont .

Domaine de Wégimont

BATTICE

RAVeL L38

Bellefontaine . P

RAVeL L38

HERVE

Wégimont

E -40

375 m

520 m 295 m

Praktisch STB

Herve

Julémont

Aubel

Herve

TYPE ROUTE: verkeersluwe plattelandswegen. RAVel met sintels.

Carte Baladeaan des pommiers VERTREK: het Maison du Tourisme, volg

TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike).

N 649 PARKING: Maison du Tourisme van het Land van Saint-Jean-Sart AUBEL Herve, Place de la Gare 1 - 4650 Herve. Mauhin . N 642

MOEILIJKHEIDSGRAAD: een zeer aangename tocht van 32 km. Zeer lichte helling naar Aubel vanaf de Abdij van le Val-Dieu. KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar.

de RAVeL lijn 38. Noord

Brasserie et Abbaye du Val-Dieu

Bistrot devolg Terroir BEWEGWIJZERING: de groene met RAVeLpijlen L38 een pictogram (appel op witte achtergrond).

La Berwinne

. Julémont N 627

N 650

La Fosselette

Au Chaumont . Froidthier . Charneux

N 627

N 648

RAVeL L38 Provincie Luik

Te ontdekken...

De heuvels van de Burdinale De Burdinale slingert zich door een heuvelachtig en groen landschap. De tocht laat u de rijkdommen en de verscheidenheid ontdekken van deze streek, waar men zich vooral toelegt op landbouw Het circuit zoekt zich een weg over de twee hellingen van de vallei van de Burdinale. We zijn in Haspengouw, een van de graanzolders van België. Onze tocht begint in Burdinne, ter hoogte van de ‘Grosse Ferme’. Al van bij de eerste kilometers wisselen vlotte passages af met meer technische, in een decor van velden, boomgaarden en bossen. Onderweg volgen de dorpen elkaar op. In Fumal steken we de oude lijn van de buurtspoorweg over. Deze lijn verbond destijds Landen, Huy en Ciney. Bij het naderen van Vissoul volgen beklimmingen en afdalingen elkaar op. In het hart van het Natuurpark van de valleien van de Burdinale en de Mehaigne, dompelen kleine bospaden, plattelands- en ruilverkavelingswegen ons onder in een ongerepte natuur. 50

· L’Hirondelle Recreatiepark. Speelplein, zwembaden, hengelen... Restaurant, barbecueplek. Rue de la Burdinale 76A - 4210 Oteppe www.lhirondelle.be · Natuurpark van de valleien van de Burdinale en de Mehaigne Uitzonderlijke fauna en flora. Sites geklasseerd als Natura 2000. Maison du Parc Naturel: Rue de la Burdinale 6 - 4210 Burdinne www.burdinale-mehaigne.be · Burcht van Moha Opmerkelijk historisch, natuurlijk en archeologisch geheel, opgenomen op de monumentenlijst. Rue du Madot 98 - 4520 Moha (Wanze) www.tourisme-burdinale-mehaigne.be

Goed om weten! Voorzieningen en fietsverhuur bij het Maison du Tourisme.

Cart

MAISON DU TOURISME (SITE FERME DE LA GROSSE TOUR) Rue de la Burdinale, 6 - 4210 Burdinne Tel. +32 (0)85 25 16 96 www.pays-de-huy.be

580 m

470 m

500 m

MoeilijkBurdinne 4/5 heidsgraad: moeilijk

Oteppe

35 km

470 m

Huccorgne Vissoul 3.30 u

Burdinne

·18·

Burdinne

Carte Balade Burdinne N

La Mehaigne Parc Naturel des Vallées de la Burdinale et de la Mehaigne

RAVeL L 127

Vissoul Fumal .

BURDINNE

N 652

La Burdinale

Marneffe .

L’Hirondelle

. Lamontzée

N 652

Oteppe .

Château Féodal de Moha

Huccorgne

580 m

500 m

Moha

470 m

580 m

470 m

Praktisch MTB TYPE ROUTE: plattelands- en ruilverkavelingswegen, paden. TYPE FIETS: enkel MTB.

te. BURDINNE .indd 1

MOEILIJKHEIDSGRAAD: een moeilijke tocht van 35 km, voor ervaren mountainbikers. Korte hellingen volgen elkaar op en leiden naar de opeenvolgende toppen boven de vallei.

Burdinne

Oteppe

Huccorgne

Vissoul

Burdinne

KINDEREN: +/- 16 jaar. Carte Baladevanaf Burdinne VERTREK: Maison du Tourisme Burdinale et Mehaigne. Noord PARKING: plaatsen bij het Maison du Tourisme. BEWEGWIJZERING: volg de MTB-wegwijzers van circuit 3 (gele driehoeken en cirkels). Parc Naturel des Vallées de la Burdinale et de la Mehaigne

RAVeL L 127

Vissoul

Vertrek BURDINNE

La Mehaigne

Fumal . N 652

. Lamontzée

La Burdinale

Marneffe .

L’Hirondelle

Provincie Luik N 652

Oteppe .

Marchin, in het hart van de Condroz Het circuit dat vertrekt aan het toeristisch relais van Vyle-et-Tharoul, neemt u mee door verschillende types van landschappen. Met zijn holle wegen, beboste zones en plattelandsdecors, is deze tocht een mooie kennismaking met de Condroz. In het dorp Vyle-et-Tharoul passeert de tijd vreedzaam. De route dringt door in het hart van de Condroz, via een schitterende weg die naar Molu en zijn platteland leidt, waar harmonie en rust overheerst. Langs het hele parcours kunnen we plattelandserfgoed bewonderen, oude boerderijen en gehuchten die helderheid uitstralen met hun gele stenen, zoals Molu en Jamagne. Verderop komen we in de vallei die gevormd wordt door de beek de Goesnes. We zijn wel degelijk in de Condroz: na de heuvelkam volgt een afdaling langs de andere zijde... om nadien weer de hoogte in te gaan op de volgende heuvel, bekleed met maïs. Via het dorp Bois de Goesnes en het Kasteel van Fléron, draait het parcours rond Marchin, een dorp dat zich lijkt uit te strekken tot de horizon. De gedraaide torenspits in het centrum wekt verbazing. Vanuit Marchin keren we terug door prachtige dorpen die zich koesteren in bucolische valleien. 52

Te ontdekken... · Kasteel van Modave Opgenomen als ‘uitzonderlijk erfgoed van Wallonië’. In het hart van een natuurreservaat van 450 ha. Rue du Parc 4 - 4577 Modave www.modave-castle.be · Fort en memoriaal van Huy (op 5,8 km) Herinneringsplaats van de Tweede Wereldoorlog. Museum en panorama. Chaussée Napoléon - 4500 Huy www.pays-de-huy.be · Recreatiepark Mont Mosan (op 6,1 km) Op een steenworp van het historische centrum van Huy, ingekapseld in het groen. Plaine de la Sarte - 4500 Huy www.montmosan.be

Goed om weten! In Huy is de Chemin des Chapelles of de ‘Muur van Hoei’, met zijn stijgingspercentage van soms 20%, een legendarische etappe van de wielerklassieker De Waalse Pijl. Voorzieningen en fietsverhuur bij het Office du Tourisme van Huy. SYNDICAT D’INITIATIVE Vallée du Hoyoux, 6b - 4577 Modave Tel. +32(0)85 41 29 69 www.pays-de-huy.be

270 m

190 m Moeilijk-

3/5 heidsgraad: Vyle-et-Tharoul

190 m

Vyle-etTharoul Vyle-et-Tharoul (Marchin)

2.10 u Belle Maison

25 km

gemiddeld

·19·

Carte Balade Marchin N

HUY Fort et mémorial de Huy Parc de récréation Mont Mosan N 641

Belle Maison

RAVeL L126

N 698

Bois de Goesnes N 641

MARCHIN Fond du Fourneau

RAVeL L126

nes

oes

eG au d

sse

Rui Jamagne

Molu

Château de Modave

Vyle-et-Tharoul

N 641

Modave

Goesnes

N 636

270 m

190 m

Praktisch MTB TYPE ROUTE: bos- en plattelandswegen, kleine wegen TYPE FIETS: MTB aanbevolen. MOEILIJKHEIDSGRAAD: een tocht van 25 km, over de heuvels en door de depressies van de Condroz. KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar.

Vyle-et-Tharoul

Belle Maison

Vyle-et-Tharoul

Carte Balade Marchin VERTREK: toeristisch relais van Vyle-et-Tharoul Noord (Rue du Parc).

HUY Belle Maison

Fort et mémorial de Huy Parc de récréation Mont Mosan

PARKING: plaatsen bij het toeristisch relais. N 641

BEWEGWIJZERING: volg de wegwijzers van het N 698 RAVeL L126 MTB- circuit (blauwe driehoeken en cirkels). Bois de Goesnes MARCHIN

Fond du FourneauProvincie

N 641

Luik

53 RAVeL L126

Te ontdekken...

Door Haspengouw Tussen de bossen door ontdekt u sites die zijn opgenomen als Waals erfgoed. Zij nodigen u uit om even te ﬂaneren vooraleer uw tocht verder te zetten... Wij vertrekken aan de site van Les Maîtres du Feu (de Meesters van het Vuur), een museumparcours dat de geologische rijkdommen van de streek en hun industriële exploitatie belicht. De weg gaat in stijgende lijn vanaf de eerste meters. Zelfs al is het reliëf slechts licht golvend en schommelen de hoogtes maar tussen 100 en 200 meter, toch is dit parcours veeleisend. Aan de rand van het bos arriveren we bij de Oude Abdij van la Paix-Dieu. Ze werd gesticht in 1240, maar volledig herbouwd in de 17e en 18e eeuw. Het landschap wordt nu meer open en de valleien ruimen plaats voor velden. De streek zag heel wat kasteelhoeves ontstaan, die om defensieve redenen gebouwd werden in de vorm van een gesloten vierkant of rechthoek. Wanneer we het bos verlaten, komen we bij het Kasteel van Jehay. Dit indrukwekkend gebouw uit de 16 e eeuw, omgeven door een slotgracht, toont een opmerkelijke architectuur die uniek is in Europa. Wij zakken vervolgens af naar een andere parel: de Abdij van Flône. Zij is de voorbode van het historische centrum van Amay en zijn prestigieuze collegiale kerk die dateert uit de 11 e eeuw. 54

· Les Maîtres du feu Museumparcours gewijd aan de geologie. Domaniaal natuurreservaat. Rue de Bende 5 - 4540 Ampsin www.lesmaitresdufeu-siteofficiel.be · Kasteel van Jehay Uitzonderlijk erfgoed van Wallonië. Bezoek aan de bijgebouwen, tuinen en park-groentetuin. Interieur gesloten wegens werken. Rue du Parc 1 - 4540 Amay www.chateaujehay.be · Gemeentelijk museum voor Archeologie en Religieuze kunst In het kloosterhof van de collegiale kerk van Amay. Een origineel lokaal erfgoed met internationale faam. Place Sainte Ode 2C - 4540 Amay www.amayarcheomusee.be

Goed om weten! Op de site van het Museum ‘Les Maîtres du Feu’ kunt u ook het ‘Musée du Cycle’ bezoeken, met een verzameling van meer dan 280 oude fietsen, van 1830 tot vandaag. www.musee-du-cycle.org

MAISON DU TOURISME (SITE PAIX DIEU) Abbaye de la Paix-Dieu, rue Paix-Dieu, 1B - 4540 Jehay (Amay) Tel. +32 (0)85 21 21 71 www.pays-de-huy.be

93 m

MoeilijkMaîtres du Feu 4/5 heidsgraad: moeilijk

Château de Jehay 29 km

Maîtres du Feu

·20·

Amay

2.45 u

Carte Balade Amay N

E -42

Saint-Georges-sur-Meuse

Fize-Fontaine . N 614 N 684

. Stockay

Château de Jehay

Villers-le-Bouillet

. Jehay-Bodegnée N 614

La Meuse

N 617

. Abbaye de Flône

Musée communal d’Archéologie et d’Art religieux Musée du Cycle Les Maîtres du Feu

HUY

AMAY

N 684

. Ampsin La Meuse

180 m

93 m

Praktisch MTB

Maîtres du Feu

Château de Jehay

Maîtres du Feu

TYPE ROUTE: kleine plattelandswegen.

Carte Balade Amay VERTREK: aan het museum ‘Les Maîtres du Feu’,

TYPE FIETS: MTB.

Rue Noordde Bende 5 - 4540 Ampsin (Amay). Volg de straat naar omhoog. E -42

MOEILIJKHEIDSGRAAD: een aangename tocht van 29 km, maar met een totaal hoogteverschil van 450 m. KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar.

PARKING: aan het museum ‘Les Maîtres du Feu’. 6

Saint-Georges-sur-Meuse

Fize-Fontaine . BEWEGWIJZERING: volg de bewegwijzering van N 614 het MTB-circuit (rode driehoeken en cirkels). N 684

Villers-le-Bouillet

Château de Jehay

. Stockay

. Jehay-Bodegnée

Province de Liège

N 614

55 La Meuse

Circuit van de heuvels van Chaudfontaine Tijdens deze tocht aan de rand van het Land van Herve ontdekt u panorama’s met heuvels, heggenlandschappen en weiden. Na het vertrek aan de oever van de Vesder in Vaux-sous-Chèvremont, nemen we de RAVeL. Deze voormalige lijn 38 was in de 19 e eeuw een spoorlijn die werd gebruikt om steenkool van Fléron naar Duitsland te vervoeren en metalen van Plombières naar het Maasbekken. Momenteel kan men rustig fietsen op de voormalige spoorbedding, de natuur heeft zijn rechten terug gekregen. Wanneer we de RAVeL kort na de ‘Terril de Basse-Ransy’ verlaten, ontdekken we het heggenlandschap van het naburige Land van Herve, waar we heen trekken nadat we de mooie kapel van Sainte-Anne zijn gepasseerd. Zij herdenkt vijf Bretonse soldaten die hier de dood vonden in 1794. De tocht passeert Romsée; het panorama bij Chaumont onthult de hele vallei van de Vesder. Van gehucht naar gehucht kringelt de route op de heuvel van Chaudfontaine en passeert voorbij de Haras de la Rochette. De mooie afdaling leidt ons naar de rivier. Hij wordt onze draad van Ariadne om ons terug te brengen naar Vaux-sous-Chèvremont. Maar eerst passeren we nog het park van Hauster met zijn vele bijzondere bomen. 56

Te ontdekken... · Source O Rama Ontdek het water, zijn kenmerken en zijn belang in onze wereld. Avenue des Thermes 78b 4050 Chaudfontaine www.sourceorama.com · Thermaal zwembad van Chaudfontaine Uniek in België, een zwembad met mineraal water en een dak dat openschuift. Avenue des Thermes 147 4050 Chaudfontaine www.sourceorama.com · Galler – Chocoladeboetiek Rue de la Station 39 4051 Vaux-sous-Chèvremont www.galler.com

Goed om weten! ‘Calidifourchon’, een fietsatelier dat naast het uitvoeren van reparaties, ook voorwerpen fabriceert met onderdelen van fietsen. Wereldrecordhouder voor de ‘hoogste fiets ter wereld’ (record in het Guinness book). www.calidifourchon.be

MAISON DU TOURISME OURTHE-VESDRE-AMBLÈVE (ANTENNE) Avenue des Thermes, 78b - 4050 Chaudfontaine Tel. +32 (0)4 361 56 30 www.ovatourisme.be

243 m

78 m Moeilijk-

3/5 heidsgraad: Chaudfontaine

Vaux-sousChèvremont ·21· Chaudfontaine (Chaudfontaine)

1.45 u Beyne-Heusay

18 km Romsée

gemiddeld

78 m

Carte Balade Chaudfontaine N

RAVeL L38 RAVeL L38

Beyne-Heusay

RAVeL L38 RAVeL L38 Chênée

N 621

Romsée Galler Chocolatier

Vaux-sous-Chèvremont N 621

39 E -25

Chaumont . P

Haras de la Rochette .

N 61

Embourg

Haute Folie . Fort Parc de Hauster

CHAUDFONTAINE

Piscine thermale

Source O Rama

La Vesdre

255 m

243 m

78 m

Praktisch MTB TYPE ROUTE: RAVeL, kleine wegen. TYPE FIETS: MTB. MOEILIJKHEIDSGRAAD: een parcours van 18 km. De zachte heuvelhelling begint wanneer u de RAVeL neemt en eindigt op een kleine berijdbare weg. Gestage afdaling naar de Vesder. KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar.

Chaudfontaine

Romsée

Beyne-Heusay

Chaudfontaine

Carte Balade Chaudfontaine

VERTREK: aan het sportcomplex gaat u naar de Noord L38 brug over deRAVeLVesder die u oversteekt. Daar slaat u RAVeL L38 onmiddellijk linksaf naar de RAVeL, ter hoogte van Beyne-Heusay N3 de rotonde.

RAVeL L38

PARKING: plaatsen bij het sportcomplex, Rue de la RAVeL L38 Vesdre 14Chênée in 4051 Vaux-sous-Chèvremont. N 621 Romsée BEWEGWIJZERING: volg de MTB-wegwijzers Vaux-sous-Chèvremont Galler Chocolatier en (groene driehoeken cirkels). N 621 39 E -25

Chaumont . P

Vertrek Embourg

N 61

Provincie Luik Haras de la Rochette .

Haute Folie

Het platteland van Sart In de Hoge Venen ontstaan tal van kleine beekjes en bergriviertjes. Ze zoeken zich onstuimig een weg naar beneden en vormen daarbij valleien en canyons. Het circuit van Sart-lez-Spa dringt door in dit zeer mooi decor. We vertrekken op het fraaie dorpsplein van Sart-lez-Spa, dat is opgesmukt met een Perron. We bevinden ons op een heuvel en dalen snel af naar de vallei van de Hogne. Beneden toont de passage in Royompré ongetwijfeld een van de mooiste landschappen van de streek. Wij steken een wed over en volgen de loop van de rivier. De weg is soms zeer steil op de heuvelhelling, het lijkt wel een plaatje uit het hooggebergte. Om Solwaster te bereiken, klimmen we naar het rotsplateau waar het dorp met bruine stenen zich koestert. De huizen zijn gebouwd met zandsteen of kalksteenblokken, of in vakwerk. Wanneer we door het dorp fietsen zien we lage huizen met smalle vensters en dikke muren, die getuigen van het barre klimaat op dit hoogplateau. Vanuit Maison Fagne slingert het circuit zich naar de hoogtes van Spa en passeert bij het vliegveld van Malchamps via het bos van Hartai. Onder Stockay is het parcours zeer aangenaam en we steken de Wayai over, een beek die stroomafwaarts door Spa trekt. Een laatste wed om terug te keren naar Sart-lez-Spa sluit dit parcours af. 58

Te ontdekken... · De Thermen van Spa (op 6,5 km) Binnen- en buitenzwembaden met water op 33°, sauna’s, hamams, relaxatiezalen. Colline d’Annette et Lubin - 4900 Spa www.thermesdespa.com · Circuit van Spa-Francorchamps (op 7,5 km) Het mooiste circuit ter wereld! Route du Circuit 55 - 4970 Francorchamps www.spa-francorchamps.be · Peter-de-Grotebron (op 6,5 km) Een van de meest overvloedige en koolzuurhoudende bronnen van de stad. Rue du Marché 1a - 4900 Spa www.spatourisme.be

Goed om weten! De bewegwijzerde circuits van het Land van de Bronnen kan men gratis downloaden met de applicatie SityTour. Voorzieningen en fietsverhuur bij het Office du Tourisme.

OFFICE DU TOURISME Rue du Marché, 1a - 4900 Spa Tel. +32 (0)87 79 53 53 www.spatourisme.be

375 m

375 m 295 m Sart

3/5

MoeilijkHoëgne heidsgraad: gemiddeld

Sart Sart-lez-Spa (Jalhay)

Solwaster

2.10 u

21 km

·22·

Carte Balade Sart Royompré

N 629

Parfondbois

La Hogne

. Solwaster La Sawe

E -42

Sart-lez-Spa N 640

La Hogne

Maison Fagne

Stockay

Le Wayai

Spa

Sart-Station

Thermes de Spa

N 640

Pouhon Pierre le Grand

PRé-RAVeL L44a

E -42 Circuit de Spa-Francorchamps

Francorchamps PRé-RAVeL L44a . Hockai

Abbaye de Stavelot

Stavelot

520 m 375 m

375 m

Praktisch

295 m

MTB

Sart

Hoëgne

Solwaster

Sart

TYPE ROUTE: weinig moeilijke wegen en paden.

Carte Baladeop Sarthet dorpsplein van Sart-lez-Spa, gaat VERTREK:

TYPE FIETS: MTB aanbevolen.

u Noord naar de Rue des Royompré Trois Fontaines en u daalt af naast de snelweg.

MOEILIJKHEIDSGRAAD: een tocht van 21 km, aangenaam langs brede wegen naar de mooie vallei van de Hogne. Langs de route ligt echter een lastige helling om naar Solwaster te fietsen. KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar.

N 629

PARKING: dorpsplein vanParfondbois Sart-lez-Spa, ter hoogte La Hogne van het8 Perron. . Solwaster La Sawe

E -42 BEWEGWIJZERING: volg de MTB-bewegwijzering Sart-lez-Spa van circuit nr. 12 (rode driehoeken en cirkels). La Hogne P N 640

Maison Fagne

Vertrek

Stockay Spa

Provincie Luik

Le Wayai Sart-Station

Te ontdekken...

· De Grotten van Remouchamps (op 6 km) Een natuurwonder. Een ontdekking van 1.15 u, eerst te voet, daarna met een bootje op een ondergrondse rivier. Rue de Louveigné 3 - 4920 Remouchamps www.mondesauvage.be

De vallei van de Ninglinspo In Sedoz vloeit een van de mooiste beken van het land, de Ninglinspo, de enige bergbeek die geklasseerd is als ‘Uitzonderlijk Natuurerfgoed van Wallonië’. Hier ontdekt u een stukje paradijs... Al vanaf het begin van deze mooie tocht is het parcours langs de beek gewoon verrukkelijk. Maar kort voorbij de doorwaadbare plaats begint het klimmen. Eindelijk op de top! Op de heuvelrug zijn we dicht bij Vert-Buisson. Deze vredige plek was in de middeleeuwen een welgekomen halte voor reizigers die ‘la Vecquée’ volgden, een route die het Prinsdom Luik verbond met dat van Stavelot. De lange doortocht van de bossen eindigde in het gehucht Ville-au-Bois. Bij het verlaten van het gehucht volgen we de loop van de bergbeek ‘la Chefna’, die grillige bochten trekt tussen de rotsen. De afdaling lijkt eindeloos, maar wat een plezier om met zijn MTB te fietsen langs een van de mooiste trajecten van het land. Na deze daling verschijnen ten slotte de Fonds de Quareux. De grote kwartsietblokken die verspreid liggen in de bedding van de Amblève, sluiten deze prachtige maar veeleisende tocht af. 60

· Le Monde Sauvage Safari Park (op 9 km) Een echte Afrikaanse safari met een treintje of uw eigen voertuig. Hier ontdekt u 225 diersoorten uit de hele wereld. Fange de Deigné 3 - 4920 Aywaille www.mondesauvage.be

Goed om weten! De ‘Côte de La Redoute’ is een beroemde heuvel (1,7 km – hoogteverschil 161 m) op het parcours van de oudste wielerwedstrijd van België: Luik-Bastenaken-Luik. De heuvel bevindt zich in Sougné-Remouchamps, in de gemeente Aywaille. In het kader van de renovatie van het Maison du Tourisme Ourthe-Vesdre-Amblève in Remouchamps, zal een ruimte van 400 m² die gewijd is aan wielercompetities, zeldzame stukken exposeren van verzamelaars, wat beslist in de smaak zal vallen van fietsliefhebbers. Opening voorzien in 2018. Aan de voet van de beroemde ‘côte de La Redoute’ bevindt zich een gloednieuw hotel dat in 2017 zijn deuren heeft geopend. Het biedt 53 kamers, een restaurant, een seminarieruimte, een wellnessgedeelte… Het hotel is uitgerust om zowel liefhebbers als professionele fietsers te ontvangen. Het heeft ook een sportkliniek en een fietswinkel.

MAISON DU TOURISME OURTHE-VESDRE-AMBLÈVE Route de Louveigné, 3 - 4920 Remouchamps Tel. +32 (0)4 384 35 44 www.ovatourisme.be

Sedoz

5/5

Moeilijkheidsgraad: moeilijk

Ville-au-Bois

Sedoz

1.45 u

Sedoz Remouchamps

12,8 km

·23·

Carte vallon du Ninglinspo N

. Sedoz

La Porallée

L’Am b

lève

Nonceveux

N 633

li ing

Aywaille Remouchamps

Vert-Buisson .

Côt e!

Le vallon du Ninglinspo

N Le

Grottes de Remouchamps

L’Am b

lève

Monde Sauvage Les Fonds de Quareux

nte

sce

N 633

La C h

efna

Mine d’or Ville-au-Bois

467m 180 m

180 m

Praktisch

KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar, getraind! VERTREK: in Sedoz, ter hoogte van de Auberge du

PARKING: vertrek van het circuit, in Sedoz, Carte vallonaan du het Ninglinspo

opNoord de rijksweg N633 (Remouchamps - Trois-Ponts), P . Sedoz Nonceveux ter hoogte van de Auberge du Ninglinspo. Vertrek BEWEGWIJZERING: de blauwe MTB-wegwijzers La Porallée Le vallon du Ninglinspo van circuit nr. 38. N 633

Vert-Buisson .

MOEILIJKHEIDSGRAAD: een veeleisend parcours dat is voorbehouden voor getrainde mountainbikers.

Ninglinspo, bij het bord met het vertrekpunt van de tochten.

Aywaille Remouchamps Grottes de Remouchamps Monde Sauvage

ing

N Le

po ins

Hell in

TYPE FIETS: MTB.

Sedoz

blève

TYPE ROUTE: moeilijke wegen vol stenen.

Ville-au-Bois

Sedoz

L’Am

MTB

Provincie Luik

Dit parcours laat u een gevarieerd landschap en een ongerepte Amblève ontdekken, een eldorado voor mountainbikers en natuurliefhebbers. In het dorp volgen we de landelijke weg die snel verdwijnt in de bossen van Thirimont. Het parcours volgt mooie kronkelingen tussen de naaldbomen en duikt dan naar beneden in de vallei van de Amblève. Op deze plaats is de rivier zeer ongerept en vloeit door een streek zonder bewoning. Kort nadat we over een houten brug zijn gereden, brengt een steile klim ons naar het Wolfsbusch. Dit bos met naald- en loofbomen bevat een grote variëteit van biotopen. We krijgen het gevoel dat we door een immense natuurlijke tuin fietsen. Onze wielen zigzaggen tussen wortels, mos en rotsen. Na enkele technische paden komen we bij de vlakte van Montenau, waar we op het platteland de Vennbahn ontdekken. In 1880 kende het dorp Montenau een echte goudrush. Het zoeken naar goud ging verder na de Eerste Wereldoorlog maar uiteindelijk werden slechts enkele kleine klompjes ontdekt... De route volgt de lijn van de heuvelkammen en nadert Ondenval. We fietsen een laatste keer langs de Amblève en duiken het Rohrbusch in, een ander bos dat het dorp omringt met zijn ongerepte natuur. 62

Ondenval, een ongerepte streek van de Hoge Venen

Rohrbusch

Te ontdekken... · Baugnez 44 Historical Center Historisch centrum van de Slag van de Ardennen. Route de Luxembourg 10 - 4960 Malmedy www.baugnez44.be · Brouwerij van Bellevaux (op 7,6 km) Proeverij van bieren en andere regionale producten. Rondleidingen. Bellevaux 5 - 4960 Malmedy www.brasseriedebellevaux.be · Malmundarium (op 6,5 km) Voormalig klooster dat nu het culturele hart van Malmedy is. Place du Châtelet 9 - 4960 Malmedy www.malmundarium.be

Goed om weten! Voorzieningen en fietsverhuur bij het Syndicat d’Initiative van Malmedy, Place du Châtelet 9.

MAISON DU TOURISME DES CANTONS DE L’EST Place Albert Ier 29a - 4960 Malmedy Tel. +32 (0)80 33 02 50 www.eastbelgium.com

580 m

580 m 470 m

Moeilijk-

4/5 heidsgraad: Ondenval

33 km Wolfsbusch

moeilijk

Ondenval

Ondenval (Waimes)

Montenau

·24·

Carte Balade Ondenval MaLMeDy

Malmundarium Baugnez 44

. Thirimont P

Ondenval . RAVeL L48

N 62 Brasserie de Bellevaux

Bellevaux

L’Amblève

N 676

Ligneuville

RAVeL L48 Montenau

Wolfsbusch

L’Amblève

E -42

Deidenberg N 62 E -42

RAVeL L48

500 m 580 m

580 m 470 m

Praktisch MTB

Ondenval

Wolfsbusch

Montenau

Ondenval

Carte Balade Ondenval

TYPE ROUTE: boswegen en paden.

VERTREK: ter hoogte van de kerk van Ondenval.

TYPE FIETS: uitsluitend MTB.

Malmundarium PARKING: plaatsen op het kerkplein.

MOEILIJKHEIDSGRAAD: een tocht van 33 km, met een sterke stijging naar het Wolfsbusch en technische paden.

BEWEGWIJZERING: volg de MTB-bewegwijzering Vertrek P N 62 van circuit 3 (blauwe driehoeken en cirkels). Ondenval .

MaLMeDy

Noord

Baugnez 44

KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar.

. Thirimont

Brasserie de Bellevaux

Bellevaux

L’Amblève

N 676

Ligneuville

Rohrbusch

Provincie Luik

Langs het Meer van Bütgenbach U hoeft niet naar het buitenland te gaan om een mooie fi etsroute te vinden. De Oostkantons hebben voor u prachtige parcours uitgetekend, zoals deze, tussen meren en weidse horizonten. Van bij het vertrek fietsen we door open landschappen waar we genieten van weidse uitzichten. We rijden op de RAVeL, langs het mooie Meer van Bütgenbach, dat ons in de zomer uitnodigt voor een verfrissende duik na de fietstocht. Verderop biedt de groene weg ons beelden van een ongerepte natuur. Kort voorbij Honsfeld ontdekken we de Warche die hier tot leven komt in een vochtig en modderig gebied. In Büllingen volgt een aangename doorsteek naar de Vennbahn. Dorpen stralen rust en landelijkheid uit. Kort voorbij Schoppen ontdekken we Ondenval, waar we de Vennbahn terugvinden. Het was ooit een strategische spoorlijn voor het Duitse leger maar vandaag is het een van de mooiste groene wegen van Europa. We fietsen verder langs deze route die een caleidoscoop biedt op de landschappen van de streek. In Waimes slaan we af naar Weywertz om terug te keren naar het Meer van Bütgenbach. 64

Te ontdekken... · Meer van Bütgenbach Centrum van Worriken Worriken 9 - 4750 Bütgenbach www.worriken.be · Kasteel Reinhardstein (op 6 km) In het hart van de Hoge Venen, op een geklasseerde site. Rondleidingen. Chemin du Cheneux 50 - 4950 Ovifat www.reinhardstein.net · Natuurpark Hoge Venen – Eifel Maison du Parc – Botrange (op 7 km) Exposities, verhuur van elektrische fietsen, begeleide wandelingen... Route de Botrange 131 - 4950 Waimes www.botrange.be

Goed om weten! Ontdek de Railbike (spoorfiets) van de Hoge Venen. Een andere manier om op pedalen te trappen. Fun voor het hele gezin of voor groepjes vrienden. www.railbike.be

MAISON DU TOURISME DES CANTONS DE L’EST Place Albert Ier 29a - 4960 Malmedy Tel. +32 (0)80 33 02 50 www.eastbelgium.com

Bütgenbach

4/5

Moeilijkheidsgraad: moeilijk

Schoppen

Waimes

37 km

3.30 u

Bütgenbach

·25·

Carte Balade Bütgenbach N

Botrange Ovifat

Parc naturel Hautes Fagnes – Eifel Maison du Parc – Botrange Château de Reinhardstein

Weywertz .

BÜTGENBACH

Lac de Bütgenbach Centre de Worriken

Lac de Bütgenbach

RAVeL L45a

N 632

WAIMES

122

RAVeL L48

Büllingen .

. Faymonville

N 658 120

RAVeL L48 N 676

Ondenval .

. Schoppen 121 119

128

111

Hünningen .

N 658

. Möderscheid

580 m

500 m

470 m

Schoppen

Waimes

Praktisch STB

Bütgenbach

TYPE ROUTE: RAVeL en kleine wegen.

PARKING: plaatsen bij de kerk van Bütgenbach.

TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike).

BEWEGWIJZERING: in Honsfeld, ter hoogte van Carte Balade Bütgenbach

MOEILIJKHEIDSGRAAD: een tocht van 37 km en de afstand vormt de belangrijkste moeilijkheid. KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar. VERTREK: aan de kerk van Bütgenbach volgt u de borden Velotour in de richting van knooppunt 94, waar de RAVeL begint

deNoord oude overweg, verlaat u de RAVeL in de richting Parc naturel Hautes Fagnes – Eifel van de knooppunten 111, 119, 120, 121, 128. Volg Maison du 97, Parc – Botrange Botrange de Reinhardstein Ovifat de Vennbahn totChâteau Weywertz. Na het Vennbahn informatiebord (garage Servais), verlaat u de Vennbahn en draait u uiterst rechts af in de richting van de knooppunten 90, 95 en 94. 90

Weywertz .

BÜTGENBACH

Lac de Bütgenbach Centre de Worriken

Lac de Bütgenbach

P N 632

N 632

Vertrek Provincie N 632

RAVeL L45a

Luik

De heuvelkammen, voor een ontdekking van Durbuy en het Land van de Famenne Dit prachtig circuit ﬂirt met de heuveltoppen en volgt de mooie routes van de Condroz. Vanuit Durbuy trekt ons parcours naar de Condroz en volgt daarbij een mooie route naar de heuveltoppen van de streek. Vanaf het begin moet er duchtig geklommen worden. Via Palenge wordt de top bereikt. Daar ontvouwt zich een prachtig panorama. Links zien we de wazig-blauwe lijn van de Ardennen terwijl we rechts uitkijken op Chardeneux, een van de ‘Mooiste Dorpen van Wallonië’, genesteld in een lichte inzinking. Een bezoek is aangewezen: te midden van de velden en akkers is het dorp een lichtpunt in de Condroz, met zijn vele bloemen en gerestaureerde gevels. Verder, in de gemeente Somme-Leuze, kringelt de weg door de weiden: het lijkt wel een plattelandsprentkaart. We doorkruisen de velden en zien de knooppunten voorbij defileren. Zij voeren ons naar een bos waar we doorheen trekken bij het naderen van Grandhan. De terugkeer naar Durbuy gebeurt langs een aangename groene weg die ons in het centrum brengt van ‘het kleinste stadje ter wereld’. 66

Te ontdekken... · Parc des Topiaires Park van 1 ha met 250 in sierlijke vormen gesnoeide planten. Rue Haie Himbe 1 - 6940 Durbuy www.topiaires.durbuy.be · Het Labyrint Een reuzenlabyrint gevormd door maïsplanten, met spektakel. Rue Basse Commène 6940 Barvaux-sur-Ourthe www.lelabyrinthe.be · La Petite Merveille Rue de Rome, 1 - 6940 Rome (Durbuy) www.lapetitemerveille.be

Goed om weten! ‘Famenne à Vélo’: 350 km fietsroutes bewegwijzerd met knooppunten. Kaart op papier of virtueel en roadbook. www.famenne-a-velo.be

PAYS DE FAMENNE Asbl Tél. +32 (0)84 22 25 83 www.paysdefamenne.be/famenne-a-velo/ ROYAL SYNDICAT D’INITIATIVE Place aux Foires, 25 - 6940 Durbuy Tel. +32(0)86 21 24 28 www.ourthe-et-aisne.be

Somme-Leuze

Crêtes

Durbuy

MoeilijkCarte Balade Crêtes 4/5 heidsgraad:

Grandhan

Durbuy

·26·

Durbuy

2.15 u

26 km

moeilijk

. Chardeneux

. Bonsin N 638

Variante

. Palenge 54

Septon .

Le Parc des Topiaires

DURBUY N 983a

Petite-Somme .

SOMME-LEUZE

N 63

N 983

L’Ourthe

u Barva

Petit-Han.

La Petite Merveille Labyrinthe

Grandhan .

N 953

RAVeL

N 833 10

L’Ourthe

325 m 202 m 149 m

149 m

150 m

Praktisch STB

Durbuy

Somme-Leuze

Crêtes

Grandhan

Durbuy

TYPE ROUTE: pistes en kleine wegen.

Carte Balade Crêtes van Durbuy, ter hoogte van de VERTREK: centrum

TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike).

brug over de Ourthe. Volg de weg in de richting van Palenge.

MOEILIJKHEIDSGRAAD: een veeleisende tocht met stevige hellingen. De wegen en pistes zijn echter zeer aangenaam om te fietsen. KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar, getraind!

. Chardeneux

Noord

PARKING: gratis bij Le. Bonsin Pré Georis, Rue du Comte d’Ursel.N 638 Variant 52

BEWEGWIJZERING: volg de knooppunten 50, 52, . Palenge 53, 54, 92, 91, 90, 10, 9, 8 en 7. 54

Septon .

Le Parc des Topiaires DURBUY

N 983a

Provincie Luxemburg

Petite-Somme .

N 63

SOMME-LEUZE

67!

Vertrek

Hoe mooi is de Ourthe wanneer ze door de grote vlakte kronkelt in de omgeving van Melreux. Met vertrek aan het station van Melreux, fietsen we naar de grootse landschappen van ‘la Calestienne’, de streek tussen de Condroz en de Ardennen. In het westen strekken zich weiden uit met een zacht reliëf, terwijl in het oosten heuvels verrijzen die zich tooien met bossen. Die verscheidenheid van landschappen zullen we nog meer zien tijdens onze tocht. Kort voorbij Monville volgen we de Ourthe die zich door de weiden slingert. Doordat de vallei in Fronville beschermd is door de steile rotsen van de Famenne, is het er iets warmer. Kort nadat we rond de camping zijn gefietst, gaat de route lichtjes omhoog naar Petit-Han, waar ons een lange toegangsweg naar Biron wacht. De opwaartse weg neemt ons mee naar Oppagne, de toegangspoort naar de megalithische velden van Wéris, één van de ‘Mooiste Dorpen van Wallonië’. Een lange afdaling voert ons verder naar Hotton en zijn prachtige en heldere Ourthevallei.

C. MOTTET - MT OURTHE ET AISNE

Fietsen op de RAVeL langs de Ourthe en de Aisne

Te ontdekken... · De Grotten van Hotton Uitzonderlijk natuurerfgoed van Wallonië, 2 sterren in de Michelingids. Chemin du Spéléo-Club 1 - 6990 Hotton www.grottesdehotton.be · Riveo Informatiecentrum over de rivier. Rue Haute 4 - 6990 Hotton www.riveo.be · Museum van de Megalieten En de site met dolmens en menhirs. Place Arsène Soreil 7 - 6940 Wéris www.weris-info.be

Goed om weten! Voorzieningen en fietsverhuur bij het Royal Syndicat d’Initiative.

ROYAL SYNDICAT D’INITIATIVE Rue Haute,4 - 6990 Hotton Tel. +32(0)84 46 61 22 www.ourthe-et-aisne.be

Moeilijk-

Nord heidsgraad: 3/5

Carte Balade Melreux

Melreux (Hotton)

27 km

gemiddeld

DURBUY

N 833

N 86

Petit-Han. . Grandhan 10

·27·

Musée des Mégalithes

Wéris .

L’Ourthe Côte ! 11

Monteuville .

Oppagne . 67

. Biron

N 833

N 86

N 898

Fronville .

L’Ourthe . Soy

Monville .

Ny .

RAVeL L620

Brasserie Fantôme

. Melreux N 807 17

HOTTON

RAVeL L620

! RIVEO

Grottes de Hotton 310 m 250 m 190 m

Praktisch STB

180 m

180 m PetitHan

Melreux

TYPE ROUTE: verkeersluwe wegen en RAVeL. Pad over 20 m ter hoogte van de camping van Fronville. TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike). MOEILIJKHEIDSGRAAD: een gevarieerd parcours, met af en toe een heuvelhelling, zoals deze die vanuit Biron naar Oppagne leidt. KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar, getraind! VERTREK: aan de uitgang van het station van Melreux, volgt u de richting naar knooppunt 16,

Biron

Oppagne

Melreux

ter hoogte van de rotonde. Wij raden aan met de trein te komen, met uw fiets, tot in Melreux (Groene Halte - www.groenehalte.be): lijn 43 (Luik-Marloie) is aangepast voor het vervoer van fietsen. PARKING: naast het station. Nord

Carte Balade Melreux volg de knooppunten 16, 14, BEWEGWIJZERING: 12,Noord 11, 10, 9,DURBUY 8 (opgelet: Ngeen herinneringsweg833 8 N 86 wijzers tussen de knooppunten 8 en 69), 69, 68, Petit-Han. 67, 73, 70, 17 en 16. . Grandhan 10

Musée des Mégalithes

Wéris .

L’Ourthe Helling!

Monteuville .

Provincie Luxemburg 69 68

Oppagne . 67

Een MTB-circuit in Vielsalm Een lichtjes hellend gezinscircuit dat door het platteland en de bossen rond Vielsalm kronkelt. Wij verlaten het Maison du Tourisme in de richting van het dorp Salmchâteau en trekken naar de ‘défilé de la Fosse Roulette’, één van de meest bijzondere sites van de streek. Dit spectaculair stukje van de vallei dankt zijn naam aan de oude steengroeven langs de hellingen waar leisteen werd gewonnen. In dit hoekje van de Ardennen won men in de steengroeven coticule, een natuurlijke slijpsteen (Musée du Coticule, Rue du Coticule 12 in Salmchâteau). De slijpsteen werd gebruikt om verschillende soorten messen te slijpen en was bekend van de barbier van Sevilla tot de timmerman van Nazareth en de leerlooier van Pau. In de streek had zich een heel economisch en sociaal leven ontwikkeld rond het mineraal. Het museum, gelegen in Salmchâteau, brengt het verhaal van deze geschiedenis die ten einde kwam in de jaren 1950. Bij de ruïnes van de burcht van de graven van Salm, trekt het parcours zonder moeilijkheden de hoogte in, naar het geklasseerde gehucht La Comté. Wij zetten de klim verder door het platteland en het bos en bereiken Grand Sart dat in de winter en onder de sneeuw gelijkenis vertoont met de vlaktes van de Jura... Een afdaling brengt ons terug naar Vielsalm. Op het einde van de tocht kijkt u uit op een meer, het Lac des Doyards: vakantiesfeer gegarandeerd... 70

Te ontdekken... · Ontdekkingsparcours van het Maison du Pays de Salm Mysterieuze reis door de geologie, de geschiedenis en de legendes van Salm. Avenue de la Salm 50 - 6690 Vielsalm www.vielsalm-tourisme.be · Aquafun van Sunparks Een subtropisch waterparadijs. Rue de la Grotte 12 - 6690 Vielsalm www.nagerasunparks.be/ardenne

Goed om weten! Voorzieningen en fietsverhuur in de nabijheid van het Maison du Tourisme.

MAISON DU TOURISME HAUTE ARDENNE Avenue de la Salm, 50 - 6690 Vielsalm Tel. +32 (0) 80 21 50 52 www.haute-ardenne.be

380 m

380 m Moeilijk-

2/5 heidsgraad: Vielsalm

16 km La Comté

gemiddeld

Vielsalm

1.15 u Grand Sart

Vielsalm

·28·

Carte Balade Vielsalm N

Goronne

N 822

Aquafun du Sunparks

N 822

Rencheux

VIELSALM

Maison du Pays de Salm P

Grand Sart Le Golnai

N 68

La Comté .

N 89

. Salmchâteau Musée du Coticule

520 m 450 m 380 m

380 m

Praktisch

MTB

TYPE ROUTE: weinig moeilijke wegen en paden. TYPE FIETS: MTB aanbevolen. MOEILIJKHEIDSGRAAD: een aangename tocht, zonder technische paden. Een hoogteverschil van 120 m leidt naar Grand Sart, op een hoogte van 520 m.

Vielsalm

La Comté

Grand Sart

Vielsalm

Carte Balade Vielsalm VERTREK: Maison du Tourisme, Avenue de la Noord Salm 50 in 6690 Vielsalm. PARKING: bij het Maison du Tourisme. Goronne

Aquafun du Sunparks

VIELSALM N 822 Rencheux BEWEGWIJZERING: volg de MTB-bewegwijzering N 822 van circuit nr. 1 (rode driehoeken en cirkels).

KINDEREN: vanaf +/- 12 jaar.

Maison du Pays de Salm P

Vertrek Grand Sart Le Golnai

Provincie LuxemburgN 68 71

La Comté .

De Famenne Dit circuit laat u de typische landschappen van de Famenne ontdekken, zoals het plateau van le Gerny, een uitgestrekte landbouwvlakte. We vertrekken aan het Maison du Tourisme en profi teren van de mooie stadsvernieuwing die veel aandacht heeft voor fietsers. Naast het knooppuntennetwerk dat verdeeld is over de stad, mag Marche-en-Famenne uitpakken met prachtige fietspaden, zoals dat van de Boulevard du Nord. Wij verlaten vrij snel de stad en trekken naar Waillet, in het hart van de depressie van de Famenne. Iets verder zien we tal van opmerkelijke gebouwen langs het parcours, onder meer in Aye: een kasteelhoeve, een klein kasteeltje, de Tavys boerderij... De Famenne heeft ook een rijk gebouwenerfgoed. We fietsen noordwaarts door een streek die echt mooi is onder de zomerzon. In Humain zien we op het plateau van le Gerny in het oosten de heuvels van de Ardennen en in het westen deze van de Condroz: we hebben de indruk op een ruggengraat te staan. Op het einde van het parcours moet u even halt houden bij de Saint-Etienne Kerk van Waha, een bijzonder romaans gebouw dat opgenomen is als ‘belangrijk erfgoed’ van Wallonië. Binnen ontdekt u het geweldige kleurenspel van de gebrandschilderde ramen die gerealiseerd werden door de kunstenaar Jean-Michel Folon. 72

Te ontdekken... · Museum van de Famenne In een gebouw uit de 18e eeuw ontdekt u de Famenne van de middeleeuwen tot vandaag. Rue du Commerce 17 6900 Marche-en-Famenne http://musee.marche.be · De romaanse St-Etienne Kerk en haar gebrandschilderde ramen van Jean-Michel Folon. Rue du Maquis - 6900 Waha · Het ‘oude Marche’ en de stadsvernieuwing Ludieke of ongewone wandelingen. www.tourisme-marche-nassogne.be

Goed om weten! Voorzieningen en fietsverhuur bij het Maison du Tourisme.

MAISON DU TOURISME FAMENNE-ARDENNE OURTHE & LESSE Place de l’Etang, 15 - 6900 Marche-en-Famenne Tel. +32 (0)84 34 53 27 www.tourisme-marche-nassogne.be

Plateau du Gerny 1.15 u 18 km

MoeilijkMarche-en-Famenne 1/5 heidsgraad: gemakkelijk

Marche-en-Famenne

Marcheen-Famenne

Carte Marche-en-Famenne

·29·

Waillet .

109

N 63 110

! RAVeL

N 873 103

P 27

104

Musée de la Famenne

MARCHE-EN-FAMENNE 25

Aye .

107

RAVeL

. Rue Bondeau Eglise St-Etienne

Plateau du Gerny

31 32

Waha .

N 836

Marloie . N 86

280 m

190 m

Praktisch STB TYPE ROUTE: verkeersluwe wegen en RAVeL. TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike). MOEILIJKHEIDSGRAAD: een parcours zonder moeilijkheden door het platteland van Marche-enFamenne. Opgelet wanneer u de rijksweg N86 oversteekt om naar Waha te gaan. Kinderen: vanaf +/- 8 jaar. VERTREK: aan het Maison du Tourisme (knooppunt 27), volg de richting knooppunt 104.

Marche-en-Famenne

Plateau du Gerny

Marche-en-Famenne

Carte Marche-en-Famenne PARKING: Maison du Tourisme - Place de l’Etang 15 6900 Waillet . Noord Marche-en-Famenne. BEWEGWIJZERING:109 volg de knooppunten 104, 103, 110, 109, 107, 32, 31. Verlaat het netwerk en N 63 fiets rechtdoor naar de N86. Steek de weg over en volg 110 ! hem 100 m naar links. Aan de verkeerslichten slaat RAVeL N 873 u rechtsaf in de Nrichting van Waha (fietspad). 103 Links 4 Vertrek P van de kerk volgt u de richting Marche-en-Famenne 27 104 via de Rue du Bondeau. Fiets naar knooppunt 24 Musée de30 la Famenne MARCHE-EN-FAMENNE via de Rue Saint-Esprit rechts (net nadat u over de 25 Aye . N4 bent gepasseerd). Terugkeer naar het Maison 30 107 du Tourisme via de knooppunten 25, 24 en 27. RAVeL

Provincie Luxemburg ! 31

. Rue Bondeau Eglise St-Etienne

Plateau du Gerny

Waha .

Te ontdekken...

Sportieve tocht naar de hoogtes van de ‘Parel van de Ardennen’ Dit mooie parcours in La Roche-en-Ardenne speelt haasje-over met het reliëf. Men zou kunnen spreken van een bergparcours! Enkel voor ervaren mountainbikers... Om op te warmen volgen we de weg langs de oever van de Ourthe tot aan de voet van Cielle: een gelegenheid om een ingebedde vallei te ontdekken. Een bocht naar rechts en de eerste moeilijkheden komen eraan, langs de bochtige weg naar Cielle! Kort voor het dorp draaien we af in het bos voor een vrij technisch en snel gedeelte dat leidt naar een wed. We staan nu aan de voet van een lange klim door het staatsbos ‘Grand Bois’ van La Roche-en-Ardenne, die pas eindigt op de top van de beroemde Col de la Haussire. De terugkeer verloopt met een zeer snelle afdaling langs een rotsachtig pad en hier moeten we voorzichtig zijn. Na meer dan drie kilometer adembenemende afdaling arriveren we in La Roche-en-Ardenne, genesteld in de vallei van de Ourthe, waar we in het park van Rompré de mooie stenen sculpturen langs de rivier bewonderen. 74

· Ruïnes van de middeleeuwse burcht Deze site was achtereenvolgens een neolithische nederzetting, een Romeins oppidum en een residentie van de Frankische koningen. Rue du Vieux Château 4 6980 La Roche-en-Ardenne www.chateaudelaroche.be · Wildpark (Parc à gibier) 10 ha natuur om de bosdieren te ontdekken. Chemin du Parc à Gibier 1 6980 La Roche-en-Ardenne www.parcagibierlaroche.be · Museum van de Slag van de Ardennen Het enige museum met een Britse afdeling. Rue Chamont 5 6980 La Roche-en-Ardenne www.batarden.be

Goed om weten! De Col de la Haussire is een bergpas die de reputatie heeft de langste en moeilijkste van België te zijn! Houd even halt bij het monument ‘Claudy Criquielion’, peter van het beroemde fietsevenement Vélomédiane dat ieder jaar plaatsvindt op de laatste zaterdag van augustus. Voorzieningen en fietsverhuur bij het Maison du Tourisme.

MAISON DU TOURISME Place du Marché 15 - 6980 La Roche-en-Ardenne Tel. +32 (0)84 36 77 36 www.coeurdelardenne.be

Col de la Haussire

La Roche-en-Ardenne Moeilijk4/5 heidsgraad: moeilijk

La Roche-en-Ardenne

La Rocheen-Ardenne

15 km

Carte Balade La Roche-en-Ardenne

·30·

Dochamps .

Samrée . Marcouray

N 89

Col de la Haussire .

. Jupille N 89 Parc à Gibier

Cielle .

! L’Ourthe N 833 Musée de la bataille des Ardennes

LA ROCHE-EN-ARDENNE P

Ruines du Château Féodal Grès de La Roche 505 m

222 m

Praktisch MTB TYPE ROUTE: kleine wegen, aardewegen en rotsachtige wegen. TYPE FIETS: uitsluitend MTB! MOEILIJKHEIDSGRAAD: 15 km. Dit veeleisend parcours klimt naar de Col de la Haussire, goed voor een hoogteverschil van 463 meter!

La Roche-en-Ardenne

Col de la Haussire

La Roche-en-Ardenne

VERTREK: Quai de l’Ourthe, ga over de Ourthebrug in de richting van Hotton. Sla daarna rechtsaf in de Rue de la Gare. PARKING: Quai de l’Ourthe in La Roche-en-Ardenne. BEWEGWIJZERING: volg de MTB-bewegwijzering van circuit nr. 2 (blauwe driehoeken en cirkels).

Kinderen: vanaf +/- 15 jaar, getraind.

Provincie Luxemburg

Het MTB- circuit van Houffalize Dit parcours vertrekt in Houffalize en volgt de meanders van de Ourthe. Het vertoont een opeenvolging van technische trajecten en snelle afdalingen door het Ardense woud. Kort nadat we Houffalize hebben verlaten, bereiken we onze eerste berghelling en daarmee is de toon gezet voor deze pure MTB-kilometers. Op de top brengt een schitterende afdaling ons naar de Oostelijke Ourthe. Aan de voet van de helling volgen we de rijksweg langs een uitspringende weg, waar we het tempo enigszins matigen vanwege de nauwheid. Plots wordt het keihard klimmen. Het tracé van deze veeleisende route zwalpt doorlopend over heuvels en depressies. Aan de brug van Rensiwez volgt de route de bedding van de beek op de andere oever. Geruisloos glijden we een woud van schaduwen in, dat we weer verlaten langs een zeer mooie weg. Op deze plek volgt het steile pad de rotsen. Achter ons openbaart zich een prachtig landschap. Voorbij Achouffe wordt het parcours iets beter berijdbaar. Een laatste mooie afdaling brengt ons terug naar Houffalize, dat zich koestert in een meander van de Ourthe. Goed getrainde fietsers kunnen zich nog wagen aan de Black Track van de Wereldbeker MTB. Dit circuit van 4 km bezorgde Houffalize zijn reputatie. 76

Te ontdekken... · Houtopia Een recreatiecentrum, deels overdekt en deels in openlucht, met een nieuw avonturenparcours. Place de l’Eglise 17 - 6660 Houffalize www.houtopia.be · Brasserie d’Achouffe Bezoek aan de brouwerij-installaties met een gids, korte film en proeverij! Achouffe 32 - 6666 Wibrin www.achouffe.be · Stuwdam en meer van Nisramont Een indrukwekkende plaats vanwege de stuwdam en de schoonheid van de site. 6983 Nisramont www.luxembourgtourisme.be

Goed om weten! Fietsvoorzieningen bij het Royal Syndicat d’Initiative.

ROYAL SYNDICAT D’INITIATIVE Place de janvier 45, 2 - 6660 Houffalize Tel. +32(0)61 28 81 16 www.coeurdelardenne.be

Achouffe

Houffalize Moeilijk5/5 heidsgraad: zeer moeilijk

Houffalize

·31·

Houffalize

2.30 u

22 km

Carte balade Houffalize N

E-25

Mont .

Brasserie d’Achouffe

N 30

Achouffe. 51

Taverneux .

Côte ! E-25

N 860

L’Ourthe

Houtopia Descente !

HOUFFALIZE

N 860

Côte !

RAVeL L 613 L’Ourthe

N 30 E-25

. Bonnerue

N 826

Barrage et Lac de Nisramont

Vers Engreux

410 m

400 m

325 m

Praktisch

MTB

TYPE ROUTE: moeilijke wegen en paden.

325 m

Achouffe

Houffalize

Carte balade Houffalize KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar en goed getraind.

TYPE FIETS: uitsluitend mountainbikes!

Noord VERTREK: Place Janvier 45 in 6660 Houffalize.E-25

MOEILIJKHEIDSGRAAD: een zeer inspannende tocht met 560 meter hoogteverschil op 22 km! Houffalize doet zijn reputatie eer aan. Circuit exclusief voorbehouden aan getrainde sportievelingen.

PARKING: 2 gratis parkings vlakbij (Place de l’Eglise en Route de La Roche). Mont .

N 30 Brasserie d’Achouffe volg de MTB-wegwijzers BEWEGWIJZERING: Achouffe. van circuit nr.6 (groene driehoek en cirkels). 51 Helling!

Taverneux .

Provincie Luxemburg E-25

Te ontdekken...

Het bos van Koning Albert Met deze prachtige MTB-route ontdekt u een van de mooiste wouden van het land. Saint-Hubert is de Europese hoofdstad van de jacht, maar ook van de natuur! Hier is het immense woud een onuitputtelijke bron voor wandelingen die tot de mooiste van het land behoren. Met deze tocht ontdekt u de ziel en de schoonheid van het woud. Hij is ook een open boek van de fauna en flora van de streek. Met een beetje geluk ontdekt u plots een hert! Kort voorbij het wildpark klimt de weg naar het Monument van Koning Albert, dat herinnert aan de bezoeken van de vorst aan deze bossen. Een bocht en een prachtige afdaling brengen ons in de vallei die gevormd werd door de Masblette. Wanneer we naar de Fagne du Rôlis fietsen, horen we onze banden glijden over de stenen... het verkeer en het stadslawaai is hier ver weg. Rondom ons verrijzen de stammen van reusachtige beuken. Hier is het woud op zijn mooist. De laatste kilometers van het parcours brengen ons naar de rand van het bos en daarna duiken we naar het stadje SaintHubert waar de basiliek het overheersende beeld vormt. 78

· Provinciaal Domein van Le Fourneau Saint-Michel Getuige van het industrieel en plattelandsverleden van de Ardennen. Fourneau St-Michel 4 - 6870 Saint-Hubert www.fourneausaintmichel.be · Wildpark (Parc à gibier) Al het wild van de Ardennen in een bosomgeving. Ter plaatse ‘Bistrot de terroir’. Rue Saint-Michel 130 - 6870 Saint-Hubert www.parcagibiers.be · Basiliek van Saint-Hubert Uitzonderlijk erfgoed van Wallonië. Place de l’Abbaye 1 - 6870 Saint-Hubert http://basilique-sainthubert.be

Goed om weten! ‘La Grande Forêt de Saint-Hubert’ beslaat 100.000 ha waarvan meer dan de helft bedekt is met bossen. Een netwerk van ongeveer 1500 km routes (voor wandelaars, mountainbikers en ruiters) wordt voorgesteld op de website, in de rubriek ‘Wandelingen à la carte’. Ook beschikbaar voor smartphone. www.lagrandeforetdesainthubert.be Fietsvoorzieningen bij het Maison du Tourisme. MAISON DU TOURISME DE LA FORÊT DE SAINT-HUBERT Place du Marché 15 - 6870 Saint-Hubert Tel. +32 (0)61 61 30 10 www.saint-hubert-tourisme.be

Fagne de la Dôneuse

Saint-Hubert Moeilijk-

Carte heidsgraad:Saint-Hubert 14 km 3/5 Balade

Saint-Hubert

1.30 u

gemiddeld

·32·

Domaine Provincial du Fourneau Saint-Michel

La Masblette . Fagne du Rôlis

N 849

Forêt du Roi Albert . Fagne de la Dôneuse N 89

Aérodrome Parc à Gibier N 849 N 803 P

saint-hubERt

Basilique

563 m

425 m

Praktisch MTB TYPE ROUTE: wegen en boswegen. TYPE FIETS: MTB. MOEILIJKHEIDSGRAAD: een parcours van 14 km in het bos met een lange klim langs de beek de Dôneuse. Kinderen: vanaf +/- 12 jaar. VERTREK: aan de basiliek daalt u in de hoofdstraat af naar de rotonde. Neem de rijksweg N849 (richting Fourneau-St-Michel) gedurende ongeveer

Fagne de la Dôneuse

Saint-Hubert

Carte Balade Saint-Hubert 2 km en draai dan af naar rechts, ter hoogte van de boerderij van Chermont. Noord

Domaine Provincial du Fourneau Saint-Michel

PARKING: aan de rotonde, op het kruispunt van de N803 en de N808, beneden in de stad, is er ruim parkeergelegenheid. La Masblette

BEWEGWIJZERING: volg de MTB-bewegwijzering . Fagne du en Rôlis cirkels). van circuit nr. 2 (groene driehoeken N 849 Forêt du Roi Albert . Fagne de la Dôneuse N 89

Provincie Luxemburg

De RAVeL van de herinnering Een aanrader: een RAVeL die naar het Groothertogdom Luxemburg leidt en passeert langs het Memoriaal van Mardasson en het uitzonderlijke Bastogne War Museum. Deze RAVeL opent de deur naar de meest geheime plekjes van het Land van Bastogne. We vertrekken in het stadscentrum en fietsen rustig verder. Langs deze groene weg zijn de hoogteverschillen vrij gering (nauwelijks meer dan 2,5 %): de helling was destijds becijferd om de treinen toe te laten het reliëf te overwinnen tussen Wiltz en Bastogne. We volgen het spoor van het oude boemeltreintje en fietsen van station naar station. We trekken door tunnels onder heuvels, volgen de geheime vallei van de Wiltz en steken de rivier over langs antieke kunstwerken. Zo ontdekken we landschappen die we ons nooit hadden voorgesteld! Het tracé van de heenweg naar het Groothertogdom Luxemburg is dalend, maar de terugweg stelt ons voor een lange en langzame klim. Op het einde van het parcours brengt de RAVeL ons langs het Memoriaal van Mardasson en het Bastogne War Museum die hulde brengen aan de offers van de Amerikaanse soldaten en het lijden van de bevolking tijdens de Slag van de Ardennen eind december 1944. Het museum is tegelijk een vurig pleidooi voor vrede. 80

Te ontdekken... · Bastogne War Museum en Memoriaal van Mardasson Herinneringssites gewijd aan de Tweede Wereldoorlog. Colline du Mardasson 5 - 6600 Bastogne www.bastognewarmuseum.be · Bastogne Barracks Informatiecentrum over de oorlog 40-45 van het Koninklijk Legermuseum. Rue de la Roche 40 - 6600 Bastogne www.klm-mra.be - +32 (0)61 24 21 24

Goed om weten! Ga het bekijken: de rotonde ‘Luik-BastenakenLuik’ met het bord waarop de namen van alle winnaars staan van deze oudste wielerklassieker. Voorzieningen voor het onthaal van fietsers in het Maison du Tourisme en het Bastogne War Museum.

MAISON DU TOURISME DU PAYS DE BASTOGNE Place McAuliffe 60 - 6600 Bastogne Tel. +32 (0)61 26 76 11 www.paysdebastogne.be

320 m

480 m

505 m

Moeilijkheidsgraad: Mardasson Bastogne gemakkelijk

2/5

Bastogne

3.15 u

36 km

Wiltz

·33·

Carte Bastogne N

RAVeL L 163 . Luzery

53 Bastogne Barracks

N 874

. Bizôry

Mémorial du Mardasson Bastogne War Museum

. Mageret

BASTOGNE

. Benonchamps

RAVeL L 164

. Wardin

P N 84

. Marvie 55

WILTZ (GDL)

E -25 N4

505 m

480 m

Bastogne

Mardasson

320 m

Praktisch STB TYPE ROUTE: enkel RAVeL. TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike). MOEILIJKHEIDSGRAAD: 36 km h/t. Het parcours is dalend tijdens de heenweg. Spaar uw krachten voor de terugkeer! Kinderen: vanaf +/- 12 jaar.

Wiltz

Carte Bastogne

VERTREK: aan het station, RAVeL L163 daarna L164, Nord richting Wiltz. RAVeL L 163

PARKING: plaatsen bij het oud station van Bastogne, . Luzery N 874 . Bizôry Place de la53Gare, vlakbij het Athénée Royal. Mémorial du Mardasson . Mageret Bastogne Barracks

Bastogne War Museum

N4 BASTOGNE . Benonchamps BEWEGWIJZERING: aan het station volgt u de 54 P aanduidingen RAVeL L163 .en L164, richting Wiltz. Départ RAVeL L 164 Wardin N 84

. Marvie

Bastogne Ardennes 44 Museum

WILTZ (GDL)

Provincie Luxemburg

E -25 N4

‘PICVerts’ tochten langs de Lesse Volgen we een aangename en gemakkelijke RAVeL in een bosomgeving, langs de Lesse, in het hart van de Ardennen. Van zodra we vertrekken, horen we de geluiden van de kabbelende rivier, die zich mengen met het gezang van de vogels. Het is echt boeiend om de wispelturige Lesse langs de RAVeL te volgen. De rivier ontspringt op het plateau van Paliseul en zijn tracé doorkruist geen enkele bewoonde zone. Van vervuiling is geen sprake in dit hoekje van de Ardennen... De weg langs de rivier is een feest voor de ogen. Deze voormalige tramlijn verbond tot 1958 Wellin met Graide. Vandaag is ze omgevormd tot groene weg voor wandelaars en fietsers. Kort voorbij de weg die naar Daverdisse leidt, fietsen we in het hart van het bos, deze keer langs de Almache, een bijrivier van de Lesse. Hij brengt ons naar een houten brug. Aan de rand van het bos verschijnt Gembes, een gehucht dat rust en sereniteit uitstraalt, alsof het omringende bos het beschermt tegen de drukte van onze tijd.

Te ontdekken... · Euro Space Center (op 8 km) Vrijetijdspark voor de ontdekking van de ruimte. Devant les Hêtres 1 - 6890 Transinne www.eurospacecenter.be · Redu, boekendorp Een vijftiental boekhandels die zich zowel tot bibliofielen als nieuwsgierigen richten. www.redu-villagedulivre.be

Goed om weten! PICVerts is een samenhangend lokaal netwerk van gemeentelijke wegen voor niet-gemotoriseerde gebruikers (groene wegen, buurtwegen en paden), een perfecte aanvulling op de RAVeL. Verhuur van fietsen bij het Syndicat d’Initiative.

SYNDICAT D’INITIATIVE Allée des Marronniers, 1A - 6929 Daverdisse Tel. +32(0)84 31 59 92 www.bouillon-tourisme.be

200 m Moulin de Daverdisse 2u 23 km

Neupont Moeilijk1/5 heidsgraad: gemakkelijk

Gembes

·34·

Daverdisse

Carte Daverdisse N

Neupont . P

Ancienne gare de Redu N 857 N 855

La Lesse RAVeL L 518

N 835

! DAVERDISSE

Transinne

L’Almache Pré-RAVeL L 518

La Lesse

Gembes .

Euro Space Center

Séchery. Redu .

Village du Livre

L’Almache Musée du Sabot

Porcheresse

320 m

260 m 200 m

Praktisch STB TYPE ROUTE: RAVeL met asfaltlaag of steenslagverharding. TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike). MOEILIJKHEIDSGRAAD: een parcours met eigen traject, zonder bijzondere moeilijkheden (23 km h/t) KINDEREN: vanaf +/- 8 jaar.

Moulin de Daverdisse

Neupont

Gembes

Carte Daverdisse VERTREK: in Neupont, Rue Les Glaumonts en aankomst aan de Pont des Rives in Porcheresse. Noord Neupont . Vertrek Of omgekeerd als u het circuit in omgekeerde P richting wilt volgen. P PARKING: Ry des Glands en diverse parkingplaatAncienne gare de Redu sen langs de route Pierre NapoléonN 857Bonaparte.

BEWEGWIJZERING: Nvolg de blauwe borden van 855 La Lesse het netwerk PICVerts. RAVeL L 518

N 835

Provincie Luxemburg DAVERDISSE

CYRUSE, fietscircuit in de Valleien van de Rulles en de Semois Dit knooppuntennetwerk laat een mooie streek zien, tussen het Woud van Anlier en de nabij gelegen Gaume. Vanaf het station van Marbehan wordt onze route ‘plagerig’ en presenteert ons mooie bochten en heuvels die we echter zonder al te veel problemen aankunnen. Van Mortinsart naar Nantimont leidt het netwerk CYRUSE ons naar Habay-la-Vieille, een aantrekkelijk dorp vlakbij Habay-la-Neuve. Wanneer we langs de vijvers fietsen, ontdekken we een oude industrie. Zij kende haar gloriemomenten in de 17e en 18e eeuw, dankzij de exploitatie van ijzererts en de ijzersmelterijen van la Trapperie, le Pont d’Oye, le Châtelet en Bologne. Het weelderige woud verstrekte de brandstof voor de smelterijen (houtskool) en de Rulles de hydraulische energie. De teloorgang van deze industrie begon in de eerste helft van de 19 e eeuw, met de evolutie van de technieken. De stoommotor verving de hydraulische energie en cokes vervingen de houtskool. Athus, Longwy en Seraing kenden op hun beurt een gloriemoment... Langs de terugweg, kort voorbij Nantimont en op het plateau van Mageroy, verrijzen de ruïnes van de GalloRomeinse villa van Mageroy. Het was een belangrijke landbouwexploitatie van de 1 e tot de 4 e eeuw. Wij arriveren in Villers-sur-Semois, dat zich koestert aan de prille Semois. In de vlakte kronkelt een andere rivier, de Rulles. Wij volgen hem, kort voorbij Ansart, om terug te keren naar Marbehan. 84

Te ontdekken... · Natuurpark Haute-Sûre Forêt d’Anlier www.parcnaturel.be · L’Enfant Gâté Lokale bieren en streekproducten. Rue de Luxembourg 13 6720 Habay-la-Neuve www.bistrotdeterroir.be · Jean le Chocolatier Ambachtelijke chocolademaker. Bezoek en proeverij. Rue de l’Hôtel de Ville 1 6720 Habay-La-Neuve www.jeanlechocolatier.be

Goed om weten ! Voorzieningen voor het onthaal van fietsers in de Syndicats d’Initiative van Marbehan en Habay-la-Neuve.

SYNDICAT D’INITIATIVE Place de la Gare, 2 - 6724 Marbehan Tél. +32(0)478 65 77 38 www.soleildegaume.be www.foret-anlier-tourisme.be

370 m

336 m

MoeilijkMarbehan 3/5 heidsgraad: gemiddeld

Habay-la-Neuve 43 km

Marbehan Marbehan

Tintigny 4u

(Tintigny)

·35·

Carte Balade Marbehan N

Parc Naturel Haute-Sûre Forêt d’Anlier

Jean le Chocolatier L’Enfant gâté

Habay-la-Neuve 3

E -411 P

Marbehan .

. Habay-la-vieille

La Rulles

N 897 N 891

N 897

Villa Mageroy .

. Rulles

. Orsinfaing

N 87

Nantimont . . Mortinsart

La Rulles

29 E -411

. villers-sur-Semois

. ansart La Semois 2

. TiNTigNy .Han N 83

eTalle

.Poncel

380 m

370 m

336 m

Praktisch STB

Habay-la-Neuve

Marbehan

Tintigny

Marbehan

TYPE ROUTE: kleine plattelandswegen.

Carte Balade Marbehan VERTREK: aan het station van Marbehan volgt u de

TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike).

richting knooppunt 3, aan de voet van deHaute-Sûre straat langs Noord Parc Naturel Forêt d’Anlier Jean le Chocolatier de parking, Place de la Gare.

MOEILIJKHEIDSGRAAD: een aangename tocht van 43 km, met enkele kleine, niet te veeleisende heuvels. Heen/terug naar Habay-la-Neuve. KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar.

Bistrot de Terroir

PARKING: plaatsen bij het station van Marbehan.Habay-la-Neuve 3

E -411

Vertrek BEWEGWIJZERING: volg de knooppunten 3, 1, 6, 5, P Marbehan 6, 1, 2, 4 en. 3. 4 . Habay-la-vieille La Rulles N 897

N 891

. Orsinfaing

N 897

. Rulles

Villa Mageroy .

Nantimont . Provincie Luxemburg . Mortinsart

La Rulles 1

N 87

8529 E -411

Te ontdekken...

Een MTB-circuit voor het gezin Deze tocht is een reis door de tijd rond de grootste middeleeuwse burcht van België. Het overheersende beeld in de stad Bouillon is de indrukwekkende burcht uit de 10e eeuw. De eerste kilometers leiden ons door de historische stad, met een mooi zicht op de achterzijde van de burcht. De fraaie weg voert ons naar de oevers van de Semois waar we verderop, weg van de bewoonde wereld, de Abdij van Cordemois ontdekken (mogelijkheid om het kleine abdijwinkeltje te bezoeken). We fietsen verder langs het water, passeren een barbecue-onderdak en nadien de oude Molen van l’Epine. Op deze plaats krijgt de weg een steenlaag. Voor ons ligt de enige moeilijkheid van dit parcours. Wij hijsen ons op het plateau van Curfoz door een loofbos. Aan de rand van het bos kondigen weiden de komst van een dorp aan, waar we een weg nemen die afdaalt naar Bouillon. Aan de voet van de daling zien we hoe mooi de historische stad oogt. De burcht is op een smal rotsplateau gebouwd en geeft een evenwichtige indruk. Op het einde van de tocht aarzelen we niet om hem te bezoeken, de uitzichten zijn er prachtig. 86

· Burcht van Bouillon De oudste en meest interessante erfenis van de middeleeuwen in België. Esplanade Godefroy 1 - 6830 Bouillon www.bouillon-initiative.be · Archeoscoop Godfried van Bouillon Historisch spektakelparcours in de voetstappen van Godfried van Bouillon. Quai des Saulx 14 - 6830 Bouillon www.archeoscopebouillon.be

Parc à Gibier

· Dierenpark van Bouillon Dierenpark met 70 verschillende soorten dieren. Chemin de Chanteraine - 6830 Bouillon www.parcanimalierdebouillon.be

Goed om weten ! Ontdek deze aantrekkelijke streek ter gelegenheid van een MTB-evenement, de Grand Raid Godefroy, die plaatsvindt in september. Een alternatief is het bewegwijzerd circuit volgen met dezelfde naam. www.grandraidgodefroy.be

MAISON DU TOURISME DU PAYS DE BOUILLON EN ARDENNE Quai des Saulx 12 - 6830 Bouillon Tel. 32 (0)61 46 52 11 www.bouillon-tourisme.be

Bouillon Moeilijk3/5 heidsgraad: gemiddeld

10 km

Carte Balade Bouillon

Curfoz

Bouillon

·36·

Botassart . N 89

. Noirefontaine

N 865

Curfoz . Tombeau du Géant N 828 N 89

Moulin de l’Épine . La Semois . Abbaye de Cordemois P

Château Fort de Bouillon Archéoscope Godefroid de Bouillon Parc animalier de Bouillon

BOUILLON

La Semois N 89

365 m

215 m

Praktisch

MTB

Curfoz

Bouillon

TYPE ROUTE: kleine wegen, stenige en aardewegen.

Carte Balade Bouillon VERTREK: aan de Pont de Liège, volg de oever

TYPE FIETS: MTB aanbevolen.

vanNoord de Semois tot de Pont de Cordemoy (‘Pont de la Poulie’).

MOEILIJKHEIDSGRAAD: een aangename tocht van 10 km, maar niettemin met een helling. Een MTBparcours voor gelegenheidssporters. KINDEREN: vanaf +/- 12 jaar.

PARKING: langs de oevers van de Semois. Botassart .

BEWEGWIJZERING: volg de MTB-wegwijzers N 89 . Noirefontaine (gele driehoeken en cirkels). Curfoz . Tombeau du Géant

N 865

Provincie Luxemburg N 828

Te ontdekken...

De vallei van Rabais, een duik in de natuur van de Gaume Met de MTB trekken we door één van de mooiste bossen van Wallonië, dat van Virton. De weerkaatsing van de zon op het meer en de verspreide kleine chalets in de schaduw van het kreupelhout zorgen voor een vakantiesfeertje in de vallei van Rabais. Vanaf de eerste meters trekt deze tocht door het bos. De hele 15 km blijven we in de gedempte, vochtige en sprookjesachtige sfeer. Wij bevinden ons in het hart van een gemengd bos met bomen van verschillende soorten en leeftijden. Langs de bochtige wegen zien we beuken opduiken, en het lichtspel dat ze bieden. Dit soort bos is ook zeer goed bestand tegen de wind en de grote open plekken vermijden dat zich teveel sneeuw zou ophopen op de takken. Wanneer we het bos verlaten, kronkelt de weg verder naar Croix Rouge en zijn ‘Trou des Fées’, een kalkrotspartij met vreemde vormen. Aan het kruispunt zakken we af naar het domein van de vallei van Rabais, waar we het vertrekpunt vinden van ‘Le Sentier des Songes’ (1,5 km). Dit ‘pad van de verbeelding’ is een ongewoon artistiek parcours dat u ook kunt volgen met de fiets. 88

· Musée Gaumais Dit museum, ondergebracht in een voormalig klooster uit de 17e eeuw, werpt een licht op de culturele identiteit van de Gaume. Rue d’Arlon 38-40 - 6760 Virton www.museesgaumais.be · Archeologisch park en lapidair museum van Montauban-Buzenol Archeologiecentrum van de Gaume, omgeven door vestingmuren en opgenomen als ‘Belangrijk Erfgoed van Wallonië’. 6743 Montauban-Buzenol (Etalle) www.museesgaumais.be · Museum Baillet-Latour en van de Oorlogen in de Gaume (op 5,9 km) Museum over de lokale geschiedenis met een voorstelling van de verschrikkelijke Slag van de Grenzen in 1914 en de geschiedenis van de familie Baillet-Latour. Rue Baillet-Latour 24 - 6761 Latour www.musees-latour.be

Goed om weten ! Als het iets meer mag zijn: de ‘Boucle de l’Orval’, een lus van 78 km door de Gaume met een halte aan de Abdij van Orval om het beroemde trappistenbier te proeven. http://randos.lorraine-gaumaise.com/fr/

MAISON DU TOURISME DE GAUME Rue des Grasses-Oies 2b - 6760 Virton Tel. +32 (0)63 57 89 04 www.soleildegaume.be

245 m

MoeilijkVallée de Rabais 3/5 heidsgraad: gemiddeld

15,5 km

Croix Rouge 2u

Vallée deVirton Rabais

·37·

Carte Balade Rabais N

Musée lapidaire de Montauban .

. Croix Rouge

Château Renaud . Trou des Fées .

RAVeL L 155

N 87

Chapelle Notre-Dame du Bonlieu .

Ruisseau de Rabais N 87 N 879

RAVeL L 155 Le Sentier des Songes

Vallée de Rabais P Belmont .

N 82

Ethe .

N 82

VIRTON Musée Gaumais

Vers Latour

Musée Baillet-Latour et des Guerres en Gaume 380 m

245 m

Praktisch

MTB

TYPE ROUTE: paden, boswegen en geasfalteerde wegen. TYPE FIETS: MTB. MOEILIJKHEIDSGRAAD: een tracé met soms moeilijke beklimmingen door het onderhout. KINDEREN: vanaf +/- 10 jaar.

Croix Rouge

Vallée de Rabais

Carte Balade Rabais

VERTREK: sportcentrum van de vallei van Rabais. Noord

Musée lapidaire de Montauban .

. Croix Rouge van de vallei van Rabais. PARKING: sportcentrum Château Renaud .

BEWEGWIJZERING: 2 cirkels met erboven RAVeL L 155 N 87driehoek. een blauwe !

Chapelle Notre-Dame du Bonlieu .

Ruisseau de Rabais N 87 N 879

Provincie Luxemburg RAVeL L 155 Le Sentier des Songes

De route van de cuesta Deze mooie tocht doorkruist het landschap dat gevormd wordt door de eerste heuvel van Lotharingen, de cuesta. In de vallei van de Attert rijden we tussen het woud van Anlier en de beroemde cuesta’s van (Belgisch) Lotharingen. Vanuit het dorp Attert, aan de rechterzijde, kunnen we de meanders zien van de rivier die kronkelt in de vallei. Zij leiden ons naar Grendel, een ander karaktervol dorp met in het oosten vochtige weiden die beschermd zijn als natuurreservaat. De route speelt haasje-over met het reliëf. Heuvels en valleien strekken zich uit van west naar oost, met afwisselend zachte en harde rotsen. De ‘route van de cuesta’ brengt ons bij lokaal erfgoed dat de rijkdom vormt van de dorpen die we doorkruisen: openbare wasplaatsen, drinkplaatsen, fonteinen en kruisbeelden bouwden mee aan de identiteit van de streek. We arriveren in Tontelange, aan de rand van Lotharingen. De architectuur getuigt daarvan, met een aaneensluitende bebouwing langs de weg. Wij fi etsen daarna langs de steengroeve ‘La Côte rouge’ om naar Metzert te gaan, aan de voet van de cuesta. Tijdens de laatste kilometers sluit Nobressart, een van de ‘Mooiste Dorpen van Wallonië’, de tocht af. 90

Te ontdekken... · Nobressart Een van de Mooiste Dorpen van Wallonië. www.beauxvillages.be · Oudheidkundig museum van Aarlen (op 6 km) Een breed overzicht van het dagelijkse leven van de Gallo-Romeinen. Rue des Martyrs 13 - 6700 Arlon www.ial.be · Gaspar Museum (op 6 km) Museum voor kunst en geschiedenis van het Land van Aarlen. Rue des Martyrs 16 - 6700 Arlon www.ial.be

Goed om weten ! In Weyler heeft het ‘Musée du Cycle’ drie ontdekkingsruimtes en een filmzaal gewijd aan de fiets. Het hele jaar open op reservering www.museeducycle-weyler.be Voorzieningen en fietsverhuur in Aarlen (Maison du Tourisme en Office du Tourisme)

MAISON DU TOURISME DU PAYS D’ARLON Rue des Faubourgs, 2 - 6700 Arlon Tel. +32 (0)63 21 94 54 www.arlon-tourisme.be

Attert Moeilijk- Metzert 3/5 heidsgraad: gemiddeld

Nobressart 2u

22 km

Attert

·38·

Attert

Carte Balade Attert N

. Grendel N 87

. Post

L’Attert ATTERT

Nobressart

. Tontelange

Metzert Lischert . Thiaumont

N4 Musée Gaspar Musée Archéologique d’Arlon

. Lottert

ARLON

423 m 340 m

302 m

Praktisch STB TYPE ROUTE: kleine plattelandswegen. TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike). MOEILIJKHEIDSGRAAD: een aangename tocht van 27 km, over de cuesta. KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar.

Metzert

Attert

Nobressart

Attert

Carte Balade Attert VERTREK: van de kerk van Attert volgt u de Route de Rédange, richting Grendel. Noord

PARKING: plaatsen bij de kerk van Attert. . Grendel BEWEGWIJZERING: volg de gestileerde wegwijzers N 87 (zie kaart). P . Post

Vertrek

L’Attert

ATTERT

Nobressart

Provincie Luxemburg

MTB-circuit in Floreffe Floreffe, een dorpje aan de oever van de Samber en zijn verrassende abdij... De tocht biedt een ontdekking van de omliggende natuur met een verbazende verscheidenheid aan landschappen. De route volgt aanvankelijk de Samber en geeft een indruk van haar geschiedenis. Langs de oevers zien we dat het industriële tijdperk zijn sporen heeft nagelaten in het landschap. Ons parcours volgt de rivier en passeert oude armen en dokken waar de aken de producten van de glasfabriek van Floreffe, kalk of kalksteen laadden. Deze streek van de provincie Namen is vrij open, bezaaid met heggenlandschappen en uitgestrekt akkerland. Wij fietsen door dit bekoorlijk platteland via een zeer aangename weg. Aan de top van de vallei ontvouwt zich een landschap met enkele typische boerderijen die de tijd trotseren. Kort voorbij Soye trekt ons parcours het bos in. Nadien verlaten we het bosmassief en fietsen terug naar de Samber. Het is een rivier die nauw verbonden is met de binnenscheepvaart, een erfenis die meer dan 10 eeuwen oud is. Tijdens de terugkeer zien we de Abdij van Floreffe op een hoogte oprijzen langs de rivier. De gebouwen tonen een mengeling van stijlen (romaans, barok...) en maken indruk vanwege hun omvang. Deze parel is een oase van rust, weg van de drukte van de moderne wereld. 92

Te ontdekken... · Abdij van Floreffe Gesticht in 1121. Abdijkerk, museum, winkel met ambachtelijke producten. Rue du Séminaire 7 - 5150 Floreffe www.abbaye-de-floreffe.be · Molen-brouwerij van de Abdij van Floreffe Proeverij mogelijk van het bier en de kaas van Floreffe. Rue du Séminaire 7 - 5150 Floreffe www.abbaye-de-floreffe.be · Tuinen van het Meer van Bambois (op 8.5 km) Thematische tuinen in een Natura 2000 site (48 ha). Rue du Grand Etang - 5070 Fosses-la-Ville www.lacdebambois.be

Goed om weten! Voorzieningen en fietsverhuur bij het Office du Tourisme.

OFFICE DU TOURISME Rue Romedenne, 9-11 - 5150 Floreffe Tel. +32(0)81 44 71 19 www.sambre-orneau.be

Floreffe

Moeilijkheidsgraad: moeilijk

Jodion

Ch. du Pavillon

3/5 Balade Floreffe 28 km Carte

Franière

Floreffe

·39·

Floreffe

Château du Pavillon N 958

Jodion Bois de Soye

bre

Rissart am

Soye

La S

RAVeL Sambre

N 90

FLOREFFE

Franière

P Abbaye de Floreffe

N 90

Trémouroux

Malonne

N 928

Buzet

Bambois Jardins du Lac de Bambois

200 m

150 m 80 m

75 m

Praktisch

MTB

Floreffe

Jodion

Ch. du Pavillon

75 m

Franière

Floreffe

Carte Balade Floreffe

TYPE ROUTE: wegen, paden en plattelandswegen.

KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar.

TYPE FIETS: MTB aanbevolen.

VERTREK: aan het Sportcentrum van Floreffe, volg de Samber tot aan de brug en steek ze over Château du Pavillon

PARKING: plaatsen bij het Sportcentrum van Floreffe. N 958

Jodion

BEWEGWIJZERING: volg de wegwijzers van het circuit (oranje driehoeken en cirkels). Bois de Soye

RAVeL 1

am bre

Rissart Soye

La S

MOEILIJKHEIDSGRAAD: 28 km. Na de weg langs de Samber voert een helling naar het ‘Château du Pavillon’ op de hoogtes van Floriffoux. De route wordt ook ‘gespierd’ naar het einde toe, met twee sterke hellingen.

Noord

Provincie Namen P

FLOREFFE

RAVeL 1 93 N 90

Te ontdekken...

Kastelen en boerderijen in het Land van Namen In het hart van Naams Haspengouw slingert deze tocht zich door een streek die gekenmerkt wordt door typisch Haspengouwse boerderijen en kastelen met een prestigieus verleden. Haspengouw is meer dan velden die tot de horizon reiken en dat bewijst deze mooie tocht op een steenworp van de stad Namen. Al van bij het begin biedt de route verrassende ontdekkingen, zoals de wijngaarden langs ons parcours. Zij brengen vandaag rode en witte wijnen voort, met appellaties zoals ‘Côtes de Sambre et Meuse’... Iets verder passeren we karaktervolle kasteelhoeves zoals deze van Villers-lez-Heest, een klassiek geheel uit de 18e eeuw met een voorplein en omgeven door een Frans park. De route bevat geen grote moeilijkheden en laat ons een karaktervolle streek ontdekken. Wanneer we door de gemeente La Bruyère fietsen, worden we verrast door de verscheidenheid van de omgeving en het erfgoed. Op de heuvelkammen strekken de velden met suikerbieten en tarwe zich eindeloos uit. Kort na een weg door de velden duikt de laatste kasteelhoeve op van deze tocht. 94

· Wijndomein van Le Chenoy Wijngaard van 12 ha. Wijnen met appellatie ‘Pays des Jardins de Wallonie’. Rue du Chenoy 1 - 5080 Emines (La Bruyère) www.domaine-du-chenoy.com · Wijndomein van Le Ry d’Argent Wijngaard van 5 ha. Wijnen met appellatie ‘Côtes de Sambre et Meuse’ en ‘Pays des Jardins de Wallonie’. Rue de la Distillerie 51 - 5081 Bovesse (La Bruyère) www.domainedurydargent.com · Le Bistrot Ontdek hier drie bieren: Bertinchamps, Floreffe, Abbaye de Gembloux. Place Communale 7 - 5080 Rhisnes (La Bruyère)

Goed om weten! De Wijnroute van het Land van Namen Fiets langs onverwachte wegen en ontdek de wijnen van het Land van Namen. Deze route is 159 km lang en voert u langs 12 wijngaarden. www.sitytour.com

MAISON DU TOURISME Place de la Station - 5000 Namur Tel. +32 (0)81 24 64 49 www.paysdenamur.be

146 m

Rhisnes MoeilijkClos du Chenoy Villers-lez-Heest 3u 31 km 2/5 heidsgraad: gemiddeld

Rhisnes Rhisnes (La Bruyère)

Carte Balade Rhisnes

Warisoulx

E -411

·40·

Upigny Upignac

Villers-lez-Heest

N912

. Emines

E -42 N912

Domaine viticole du Ry d’Argent Domaine viticole du Chenoy P

Meux .

. Rhisnes

N912

Le Bistrot

NaMUR Saint-Denis .

Bovesse .

180 m

146 m

172 m

Rhisnes

Clos du Chenoy

146 m

Praktisch TYPE ROUTE: plattelandswegen. TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike). MOEILIJKHEIDSGRAAD: een tocht van 31 km door Naams Haspengouw met geen bijzondere moeilijkheden. KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar.

Villers-lez-Heest

Rhisnes

Carte Balade Rhisnes VERTREK: Neem de Rue des Déportés tussen de Post en de apotheek. Op de Place des Combattants neemt u (aan uw linkerzijde) de Rue Saint Denis. Aan het E -411 Warisoulx kruispunt (picknickzone) gaat u naar links in de richting van de wijngaarden (Rue du Chenoy), waar zich het circuit bevindt. PARKING: plaatsen op de Place Communale vanUpigny Rhisnes. Upignac N912 Villers-lez-Heest . Emines BEWEGWIJZERING: volg de wegwijzers van hetDomaine viticole du Chenoy circuit (rode driehoeken en cirkels). Noord

V TC

E -42 N912

Provincie Namen

Dit is een van de mooiste RAVeL-routes van de streek. Het is een echte caleidoscoop op de geschiedenis. Het parcours slingert zich langs burchtruïnes en eindigt bij twee befaamde abdijen. Hier in Bouvignes voelt en beleeft men nog de middeleeuwen. Met enige verbeelding hoort men nog de hoeven van de paarden kletteren op het plaveisel van de smalle straten die afdalen van de Porte Chevalier. Een indruk die nog versterkt wordt door de burcht van Crèvecoeur, die zijn schaduw werpt op het stadsplein en het ‘Maison du Patrimoine Médiéval Mosan’ (Huis van het middeleeuwse Maaserfgoed). Op de andere oever van de Maas ontdekt men de ruïnes van de burcht van Poilvache, die beschouwd werd als een echte ‘staatsburcht’. Kort voorbij Anhée, verwisselen we onze tweewieler voor een ‘railbike’ (spoorfiets) die rijdt op de oude spoorlijn in de vallei van de Molignée. Iets verder op ons parcours bieden de ruïnes van Montaigle een prachtig beeld van een middeleeuwse burcht. De tocht eindigt aan het station van Maredsous. Daar vinden we een zeer sympathieke ‘Bistrot de Terroir’ waar men lekkere regionale gerechten kan eten. De terugkeer is een fluitje van een cent, want de RAVeL toont enkel een afdalend profiel. 96

Naar de Vallei van de Molignée

Te ontdekken... · Abdij van Maredsous en Onthaalcentrum St-Joseph Rue de Maredsous 11 - 5537 Denée www.tourisme.maredsous.be · Maison du Patrimoine Médiéval Mosan Valoriseert het historisch, natuur- en erfgoedkader van de Maasvallei. Place du Baillage 16 - 5500 Bouvignes www.mpmm.be · Falaën Een van de ‘Mooiste Dorpen van Wallonië’. www.beauxvillages.be

Goed om weten! Ruil uw fiets voor een railbike. De ‘Draisines de la Molignée’ rijden in de vallei van de Molignée op de rails van de oude spoorlijn van Warnant naar Maredsous (parcours van 6 of 14 km h/t). www.draisine.be Verhuur van alle types van fietsen: Rentbike, route de la Molignée, 71 in Anhée. www.rentbike.be

SYNDICAT D’INITIATIVE Rue de la Molignée, 8 - 5537 Anhée Tel. +32(0)82 61 39 00 www.dinant-tourisme.com

150 m

155 m

165 m

160 m

MoeilijkBouvignes 2/5 heidsgraad:Anhée gemakkelijk

Bouvignes Maredret (Dinant)

4.30deu Falaën Gare

36 km

·41·

Carte balade Bouvignes N

RAVeL L150A ANHéE

. Maredret

Haut-le-Wastia

RAVeL L150A

Abbaye de Maredsous Variante

Abbaye de Maredret

Draisines de la Molignée

RAVeL Les Ruines de Montaigle

N 96

Falaën Sommière . Château de Bouvignes .

Le Flavion

Bouvignes .

Musée du Patrimoine Médiéval Mosan

Le Flavion

155 m

Praktisch STB TYPE ROUTE: geasfalteerde RAVeL met eigen traject. Het wegdek is uitstekend langs de Molignée. TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike). MOEILIJKHEIDSGRAAD: 36 km h/t (22 km naar Maredsous en nadien naar Bouvignes). Geen speciale moeilijkheden. De variante leidt naar twee abdijen (route juist na het oude station van Maredsous, dat nu een ‘Bistrot de Terroir’ is). U moet echter een helling beklimmen.

Bouvignes

150 m

165 m

160 m Anhée

Gare de Falaën

Maredret

Carte balade Bouvignes

KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar. Noord

RAVeL L150A VERTREK: steek de rijksweg N96 over en passeer onder de spoorweg waar u de RAVeL de Meuse ANHéE . Maredret Haut-le-Wastia RAVeL L150A aantreft. Abbaye de Maredsous

Variant PARKING: Bouvignes, ter Abbaye de Maredret op de Place du Baillage Draisines de in la Molignée hoogte van het Maison du Patrimoine Médiéval Mosan.

RAVeL 2

Les Ruines de Montaigle

BEWEGWIJZERING: volg de RAVeL-bewegwijzering. Langs de Maas, kort voorbij de stuw-brug, neemt u de RAVeL (lijn Falaën L150A) van de Molignée.

N 96

Sommière .

Le Flavion

Provincie Namen

Château de Bouvignes .

Vertrek

Bouvignes .

Musée du Patrimoine Médiéval Mosan

Te ontdekken...

De tocht van Zuid-Ciney Een mooie en groene route voor een ontdekking van het cultureel en natuurerfgoed van zuid-Ciney. Vanuit Ciney vertrekken we voor een ontdekking van het platteland van de Condroz. Langs het circuit duiken typische boerderijen, huizen in regionale natuursteen en lokaal erfgoed op: niskapellen, kruispuntkruisen, kapellen en de linde van Ronvaux, het hoogste punt van het parcours. Fietsend tussen de planten doorkruisen we het zuiden van Ciney, en trekken naar de beek de Lincia waar een boerderij opduikt: de Ferme d’Auwez. De streek bevat verschillende geheime hoekjes die enkel een mountainbiker kan ontdekken... Langs het hele sportieve en heuvelachtige parcours, waarderen we de diversiteit van de landschappen en hun hoogteverschillen. Bij het Provinciaal domein van Chevetogne fietsen we langs meerdere bospaden en dat leidt tot mooie ontdekkingen, zoals het ‘Bois des Six Frères’, het ‘Bois des Cresses en het ‘Fond de Pique’ met zijn fraaie eiken en beuken. Nadien, zoals in Namorimont en Corbion, overheersen de heldergele stenen van de verrukkelijke dorpen. 98

· Provinciaal domein van Chevetogne Recreatie- en landschapspark van 600 ha. 5590 Chevetogne www.domainedechevetogne.be · Bister – Mosterdfabriek (op 6,2 km) Fabricatieatelier en klein museum. Rue du Parc Industriel 10 - 5590 Achêne www.bister.com · Au P’tit Bedon Label ‘Fiets Welkom’. Place Monseu 18 - 5590 Ciney

Goed om weten! Voorzieningen en fietsverhuur bij het Maison du Tourisme en het Office du Tourisme van Ciney. Netwerk voor verhuur van elektrische fietsen in de Offices de Tourisme van Gesves, Ohey, Hamois, Somme-Leuze.

MAISON DU TOURISME CONDROZ-FAMENNE OFFICE DU TOURISME DE CINEY Place Monseu, 23 - 5590 Ciney Tel. +32 (0)86 40 19 22 www.valleesdessaveurs.be

Ciney

Chevetogne

Lincia Moeilijkheidsgraad: gemiddeld

2/5 Carte Balade Ciney

Ciney

·42·

Ciney

2.15 u

27 km

CINEY

N 957

Fays Lincia .

Achêne

N 949

Leignon

Bister - Moutarderie

N 938

Chapois

N 925

Corbion N 949

Ychippe

Namorimont Domaine Provincial de Chevetogne 286 m 270 m

Praktisch

MTB

270m

250 m

Ciney

Chevetogne

Lincia

Ciney

TYPE ROUTE: kleine plattelandswegen en stenige wegen.

Carte Balade Ciney VERTREK: aan het Maison du Tourisme/Office

TYPE FIETS: MTB aanbevolen.

duNoord Tourisme, Place Monseu. De tocht begint in Vertrek P CINEY de Rue Saint-Eloi, Bistrot haaks de Terroirop het plein.

MOEILIJKHEIDSGRAAD: 27 km. Naast enkele hellingen kunnen er ook modderige wegen zijn, afhankelijk van het seizoen. KINDEREN: vanaf +/- 15 jaar.

PARKING: Place Monseu, te betalen.

N 957

BEWEGWIJZERING: volg de wegwijzers van het circuit (groene driehoeken en cirkels). Fays Lincia .

Achêne

N 949

Bister - Moutarderie N 938

Leignon

N 938

Provincie Namen

Te ontdekken...

Een tocht met de ontdekking van Lessive, Eprave en Villers-surLesse Wat een mooie manier om de vallei van de Lesse te ontdekken met de fiets! Deze tocht verloopt langs één van de mooiste RAVeLroutes van het land. De ‘groene weg’ leidt ons naar de zachte heuvelhellingen die gevormd werden door de Lesse. De landschappen en de rijke biotoop langs de oude spoorlijn verzekeren een mooie escapade met de kinderen! Na de ontdekking van de RAVeL gaat de tocht naar Eprave, een mooi dorp aan de Lesse. Wij stoppen er even om door de straatjes te flaneren, de mooie watermolen te ontdekken en de brouwerij te bezoeken, de Brasserie de la Lesse (www.brasseriedelalesse.be), een coöperatief project gelanceerd door een groepje vrienden. Zij produceert een ‘eerlijk’ bier met een uitgesproken karakter. Na Lessive, nog een schitterend dorp, volgt het parcours de Lesse die hier lui door de weiden stroomt. In de verte ontwaren we het koninklijk kasteel van Ciergnon, wat op het einde van deze tocht voor een zeer romantisch landschap zorgt. 100

· Domein van de Grotten van Han 250 ha puur natuur, een wildpark en de uitzonderlijke Grot van Han die 3 sterren kreeg in de Michelingids. Rue Joseph Lamotte 2 - 5580 Han-sur-Lesse www.grotte-de-han.be · Kasteel van Lavaux-Ste-Anne (op 5,5 km) Belangrijk erfgoed van Wallonië. Rue du Château 8 - 5580 Lavaux-Ste-Anne www.chateau-lavaux.com · Grot van Lorette – Rochefort (op 5,7 km) De betoverende echo’s van een klank- en lichtspel en het opstijgen van een luchtballon, op 80 m onder de grond. Drève de Lorette - 5580 Rochefort Tel. +32 (0)84 21 20 80 www.grotte-de-han.be

Goed om weten! Ontdek Malagne, het Gallo-Romeins archeopark van Rochefort, een levend openluchtmuseum met de ‘Fiets Welkom’ label. www.malagne.be Voorzieningen en fietsverhuur in Rochefort en Han-sur-Lesse. MAISON DU TOURISME FAMENNE-ARDENNE OURTHE & LESSE Rue de Behogne, 5 - 5580 Rochefort Tel. +32(0)84 34 51 72 www.valdelesse.be

152 m

145 m

142 m

MoeilijkVillers-sur-Lesse 1/5 heidsgraad: gemakkelijk

11Eprave km

142 m

Villers-

·43·

sur-Lesse Villers-sur-Lesse

1.15 u Lessive

(Rochefort)

Carte Eprave N

. Ciergnon

RAVeL L 150B

N 911

ROCHEFORT .

RAVeL L 150B

Villers-sur-Lesse .

RAVeL L 150B

La Lesse N 94

Grotte de Lorette Malagne Archéopark

170

N 918

La Lomme N 86

. Eprave Brasserie de la Lesse

Lessive . 171

N 94

. Han-sur-Lesse Domaine des Grottes de Han

E-411 N 86

Château de Lavaux-Ste-Anne

. Lavaux-Sainte-Anne

152 m

145 m

142 m

Praktisch STB TYPE ROUTE: verkeersluwe wegen en RAVeL. TYPE FIETS: STB (Sport & Touring Bike). MOEILIJKHEIDSGRAAD: een parcours zonder moeilijkheden op de RAVeL en nadien op een mooie weg langs de Lesse. KINDEREN: vanaf +/- 8 jaar.

Eprave

Villers-sur-Lesse

Lessive

Villers-sur-Lesse

Carte Eprave

VERTREK: op de rijksweg N918, beneden Ciergnon. Noord . Ciergnon Aan de RAVeL werd een vertreksite aangelegd met N 911 een bord waarop de parcours staan afgebeeld. RAVeL L 150B

P 39 de rijksweg. PARKING: naast

Vertrek

BEWEGWIJZERING: volg de knooppunten 39,38 38, RAVeL L 150B 170, 171 en 39. Villers-sur-Lesse .

RAVeL L 150B

La Lesse N 94

ROCHEFORT .

Grotte de Lorette

170

N 918

. Eprave

Lessive .

La Lomme

Provincie Brasserie Namen de la Lesse 101

N 86

Te ontdekken...

Tussen stoomtrein en museumdorp Het natuurlijk decor van de Valleien van het snelstromende water is ongetwijfeld een van de mooiste van Wallonië. De ruilverkavelingswegen en de RAVeL doorkruisen de depressie van de venen, waar zich hier en daar prachtige dorpen verschuilen. Welkom in het zuiden, in Fagnolle, een van de ‘Mooiste Dorpen van Wallonië’... Hier absorbeert de kalkbodem de warmte van de zon. Langs de weg die leidt naar Matagne-la-Grande zijn de grasvelden onder invloed van de zon en de warmte bedekt met een bloementapijt, uniek in België. Een bocht en de weg gaat lichtjes omhoog naar het natuurreservaat van Les Hurées. We zijn hier op de top van een ‘tienne’ (heuvel), die ons een schitterend uitzicht geeft. De weg volgt de heuvelkammen en daardoor hebben we een onbelemmerd uitzicht. In het zuiden ontdekken we de vallei van de Viroin. Daar wordt nog een spoorlijn met een toeristische stoomtrein uitgebaat in het seizoen, tijdens de weekends. Kort voor Ossogne vertrekt een weg naar Treignes, het vertrekpunt van deze treinen. Wij vervolgen onze route en zetten koers naar Matagne-la-Petite, een vredig dorp, weg van alle gewoel. We keren terug langs de RAVeL L156. Bij het naderen van Fagnolle tekenen zich de ruïnes van het kasteel af in het landschap.

102

· Treignes, museumdorp Getuigenismuseum (écomusée) van de Viroin, Ruimte Arthur Masson, Stoomtreinmuseum, Malgré-Tout Museum (archeologie), Musée du Petit Format (hedendaagse kunst)... Hier zijn musea voor elke smaak. 5670 Treignes www.treignes.info · Stoomtrein van de 3 Valleien Reis van Mariembourg naar Treignes met een authentieke stoomtrein. Chaussée de Givet 49 - 5660 Mariembourg www.cfv3v.eu · Brasserie des Fagnes Ter plaatse worden 50 bieren gebrouwen, waaronder de Super des Fagnes. Bezoek, proeverij en hapje eten op basis van streekproducten. Route de Nismes 26 - 5660 Mariembourg www.fagnes.com

Goed om weten! Fietsvoorzieningen in Treignes; profiteer ervan om de School van Eertijds te bezoeken met uw gezin, een animatie van de Espace Arthur Masson. www.espacemasson.be

OFFICE DU TOURISME Rue Vieille Eglise, 5 5670 Nismes Tel. +32(0)60 31 16 35 www.visitpaysdeslacs.be

Fagnolle Moeilijk2/5 heidsgraad: gemiddeld

Fagnolle

Matagne-la-Petite 23 km

Carte Balade Fagnolle

Fagnolle (Philippeville) ·44·

RAVeL L156

Romerée

RAVeL L156 Brasserie des Fagnes

Variante 1

Chemin de Fer à Vapeur des 3 Vallées

Mariembourg COUVIN

RAVeL L156 Matagne-la-Grande .

. Matagne-la-Petite Ossogne

Réserve naturelle des Hurées

P P

. Fagnolle

Variante 2

Treignes . Treignes, Village des Musées N 99

. Dourbes Réserve naturelle de Dourbes Le Viroin

Vierves-sur-Viroin

Le Viroin

Olloy-sur-Viroin

N 99

170 m

170m

160 m

Praktisch MTB TYPE ROUTE: aardewegen, ruilverkavelingswegen en RAVeL. TYPE FIETS: MTB aanbevolen. MOEILIJKHEIDSGRAAD: een prachtig parcours dat de lijn van de heuvelkammen volgt (de tiennes). De kortere variante 1 (15 km) leidt naar de RAVeL vanuit Matagne-la Grande (zie kaart). Variante 2 neemt u kort voor Ossogne mee naar Treignes.

Fagnolle

Matagne-la-Petite

Fagnolle

Carte Balade Fagnolle

KINDEREN: vanaf +/- 12 jaar. Noord

VERTREK: in het dorp Fagnolle volgt u de stijgende RAVeL 2 L156 Romerée straat naar Dourbes. In de bocht gaat u rechtdoor. RAVeLnaast 2 L156 PARKING: in het dorp Fagnolle of de RAVeL. Brasserie des Fagnes Variant 1 BEWEGWIJZERING: de MTB-wegwijzers van RAVeL 2 volg L156 Chemin de Fer à Vapeur des 3 Vallées Matagne-la-Grandeen . het circuit (blauwe driehoeken cirkels). . Matagne-la-Petite Mariembourg

COUVIN

Ossogne

Réserve naturelle des Hurées

P P

. Fagnolle

Variant 2

Vertrek

Provincie Namen . Dourbes

103

Treignes .

Treignes, Village des Musées N 99

Langs de Semois Het is een echt plezier om langs de mooie Semois te fietsen! Het is een rivier die volledig ongeschonden is gebleven. Vresse-sur-Semois, dat omgeven is door bossen en zich koestert aan de oever van de Semois, heeft heel wat landschapsschilders geïnspireerd. Het vormt het decor voor deze mooie tocht langs de oevers van de Semois. Net als het emblematische stenen SaintLambert bruggetje, is het een dorp op mensenmaat aan de grens van België en de provincie Namen. Langs de rivier zijn geen teerwegen te bespeuren. De Semois kent hier geen vervuiling, geen geluiden en behield zijn ongerepte loop. Het parcours leidt ons tot in Alle. Wij keren terug langs de andere oever die al even charmant oogt. Naast de weg wordt in de zomer een brug in houten vlechtwerk (Pont de Claies) geplaatst over de Semois. Zij is een erfenis van de tabaksplanters die via de brug, en dus zonder omwegen, naar hun vruchtbare velden trokken langs de rivier. Nog een kleine inspanning en u arriveert in Laforêt (een van de ‘Mooiste Dorpen van Wallonië), waar u kunt genieten van een prachtige omgeving en een hapje kunt eten in L’Epicerie-café du Serpolet. 104

Te ontdekken... · Récréalle, recreatie- en vrijetijdscentrum Rue Léon Henrard 16 - 5550 Alle-sur-Semois www.recrealle.com · Ardois’Alle Ondergronds bezoek aan een oude leisteengroeve. Rue de Reposseau 12 - 5550 Alle-sur-Semois www.ardoisalle.be · Laforêt Een van de ‘Mooiste Dorpen van Wallonië’. www.beauxvillages.be

Goed om weten! Voorzieningen en fietsverhuur bij Cap Semois, rue Albert Raty 80 à Vresse. www.kayak-capsemois.be

MAISON DU TOURISME DU PAYS DE BOUILLON EN ARDENNE Rue Vieille Eglise, 5 5670 Nismes Tel. +32(0)60 31 16 35 www.valleesdeseauxvives.be

190 m

180 m

MoeilijkVresse-sur-Semois Mouzaive 2/5 heidsgraad: gemakkelijk

200 m 180 m Alle 20 km

Laforêt 2.45 u

Vresse-sur-Semois Vresse-sur-

Semois

·45·

Carte Vresse-sur-Semois N

N 914

La Semois N 914

Vresse-sur-semois P

. membre

N 945

Variante

Pré-RAVeL . Chairière

. Laforêt

mouzaive . RAVeL La Semois Pré-RAVeL

N 819

Récréalle Ardois’Alle

. Alle 320 m

Praktisch

180 m

MTB

TYPE ROUTE: Pre-RAVeL, RAVeL en berijdbare wegen. TYPE FIETS: MTB. MOEILIJKHEIDSGRAAD: een gezinstocht van 20 km zonder grote moeilijkheden. Kleine heuvel naar het dorp Laforêt. Mogelijkheid om rechtstreeks naar Vresse-sur-Semois te fietsen door in het centrum van Laforêt de hoofdstraat af te dalen.

Vresse-sur-Semois

190 m

Mouzaive

200 m 180 m Alle

Laforêt

Vresse-sur-Semois

Carte Vresse-sur-Semois VERTREK: ga naar de Semois en steek de Pont Noord

Saint-Lambert over. Fiets verder langs de Semois. N 914

Semois PARKING: Laaan de ingang van Vresse-sur-Semois, ter Vresse-sur-semois N 914 hoogte van het Maison du Tourisme, Rue Albert Raty. P

BEWEGWIJZERING:Vertrek volg de MTB-bewegwijzering, . membre gele driehoeken en cirkels. Variant

KINDEREN: vanaf +/- 12 jaar.

N 945

Pré-RAVeL . Laforêt

. Chairière

Provincie Namen mouzaive . 105 RAVeL La Semois

Profiteer ervan om een weekend door te brengen in Wallonië!

De «Logis de Belgique» stellen zich voor als partner en bieden aan om u te herbronnen in oases van rust waar kalmte, comfort, nabijheid van de natuur en een lekkere streekkeuken de elementen vormen die ervoor zorgen dat u ‘s anderendaags in excellente conditie opnieuw vertrekt. 106

De hoteliers-restauranthouders van de Logis ontwikkelden voor u de «Relaxologis», een filosofie die in de eerste plaats zorgt voor hotelplezier, ontdekking en ontspanning en die leuke momenten met uw gezin of met vrienden belooft. www.logishotels.com • www.logis.be

«Accueil Champêtre en Wallonie», staat voor 450 families die u hartelijk ontvangen voor meer dan 800 activiteiten op de boerderij en het platteland. U zoekt een logies (gîtes, ongewone gastenkamers/B&B), vrijetijdsbesteding op het platteland, boerderijproducten of restaurants op de boerderij? Schenk uw vertrouwen aan ons netwerk en ontdek het ‘heerlijkste’ dat Wallonië te bieden heeft! www.accueilchampetre.be In het hart van de Ardennen vindt u een gevarieerd aanbod van vakantiewoningen die allemaal met de grootste zorg beheerd worden. Iedereen kan er zijn stijl en wensen vinden: sommigen verkiezen de luxe en het comfort van een hypermoderne villa met zwembad, anderen zweren bij de charme en de authenticiteit van een vakantiehuisje bij een bos… Raadpleeg en reserveer via www.ardennes-etape.be www.ardenneresidences.com www.belvilla.be www.ardennes-online.com Vakantiedorpen in Wallonië www.vilvac.be

De Gîtes en Gastenkamers van Wallonië, dat zijn meer dan 1200 logiesmogelijkheden bij de bewoner die beantwoorden aan de kwaliteitseisen van ons label. Bent u op zoek naar een charmante gîte in de Ardennen, een chalet te midden van de bossen, een authentiek kasteel, een gîte met een zwembad of een romantische B&B? Bij ons vindt u altijd het logies van uw dromen! Reserveer uw logies online op www.belholidays.com

De jeugdherbergen bieden fietsers en rugzaktoeristen een comfortabel logies voor een schappelijke prijs. U vindt ze in kunststeden (Bergen, Doornik, Luik, Namen) en in de Ardennen (Champlon, Malmedy, Bouillon). Alle Waalse jeugdherbergen beantwoorden aan de criteria van het label «Fiets Welkom». www.lesaubergesdejeunesse.be De «Gîtes d’Accueil» en de «Gîtes de Groupe» van het Centre Belge du Tourisme des Jeunes ASBL bieden diensten en themaverblijven die ook aangepast zijn voor jongeren en gezinnen. www.gitesdetape.be De federatie van de «Campings de Wallonie» ijvert al meer dan elf jaar om u kortingen te bezorgen voor tal van logiesvormen (campings, gîtes, gastenkamers) en ook bij meer dan 200 toeristische sites, attracties, avonturensites, winkels of voor streekproducten… www.campingbelgique.be Alle logeeradressen die diensten voor fietsers aanbieden op www.fietseninwallonie.be of .nl

Combineer de online reservering van uw verblijf en uw activiteiten Er bestaan gespecialiseerde platforms in Wallonië… Onder meer in de provincie Luik: www.oufti.be biedt volledige arrangementen met overnachtingen + activiteiten / evenementen. Rond het merengebied van de Lacs de l’Eau d’Heure: surf naar www.lepaysdeslacs.be Naast deze commercialiseringsplatforms brengen tal van websites arrangementen, zoals in de Oostkantons: https://www.eastbelgium.com/nl/eten-slapen/accommodaties/arrangementen Informeer u grondig! 107

Grote fietsevenementen! Beroemde wielrenners hebben de faam van ons land tot ver over de grenzen verspreid. In Wallonië vinden elk jaar internationaal bekende wedstrijden plaats, zoals de oudste van alle wedstrijden: Liège-BastogneLiège, maar ook de Waalse Pijl en de Grote Prijs van Wallonië. In Wallonië worden ook regelmatig grote competities gehouden zoals het Belgisch Kampioenschap op de weg rond de Lacs de l’Eau d’Heure of populaire mountainbikefestivals zoals de Roc d’Ardenne in Houffalize. En dan is er nog Le Beau Vélo de RAVeL, dat niet te missen zomerevenement 108

dat elke zaterdag van juni tot eind september duizenden amateurfietsers samenbrengt. En ten slotte zijn er de vele animaties, zowat overal in Wallonië, waarbij fietsen wordt gekoppeld aan toeristische bezoeken en/of proeverijen. Andere evenementen zijn te vinden op de evenementenagenda die het hele jaar wordt bijgewerkt. Ontdek deze agenda op www.fietseninwallonie.be of .nl

Heerlijk smullen in Wallonië smulleninwallonie.be smulleninwallonie.nl

Een realisatie van Wallonië België Toerisme (WBT) vzw en het Commissariaat-Generaal voor Toerisme (CGT) Verantwoordelijke uitgever: M. Vankeerberghen, Gedelegeerd Bestuurder van WBT, Av. Comte de Smet de Nayer, 14 - 5000 Namur Coördinatie:S.Boutefeu, S.Delcourt, S.Villance. Omslagfoto’s: © WBT- David Samyn © WBT- Denis Erroyaux • Concept & pre-press: Lielens • Gedrukt in maart 2017 • Alle gegevens in deze brochure werden bijeengebracht met de grootste zorg en worden uitsluitend gepubliceerd als informatie. Deze brochure is in geen enkel geval contractueel en de uitgever kan nooit verantwoordelijk worden gesteld. • Aansprakelijkheidsclausule aangaande de tochten: wij aanvaarden geen verantwoordelijkheid voor wat betreft de informatie over de circuits, de bewegwijzeringssystemen en de staat waarin de parcours zich bevinden. Voor vergissingen, onvrijwillige weglatingen of latere wijzigingen kunnen Wallonië België Toerisme vzw noch het Commissariaat-Generaal voor Toerisme verantwoordelijk worden gesteld. 109