OPZIJ NR .3 • 2 016
INCLUSIEF ULTIEME RELAXGIDS VOOR DRUKKE VROUWEN F E MI N I ST I S C H MA A NDB LA D
NR . 2 • 2016 • 44ste JAARG ANG • € 5,99
Inez van Oord Ondernemer en oprichter van Happinez
‘Het is logisch dat we snakken naar diepgang’
MILOUSKA MEULENS
‘Mijn kleur is niet sec een verschil, er hangt een probleem aan’
VAKVROUW NON
De rust van een strak dagritme en ijzeren discipline
LEREN VAN START-UPS
Hoe staat het met de ondernemersdroom van onze pitchers?
AP AP
2_Cover.indd 1
08-01-16 15:14
06 Inhoud
OPZIJ I NR. 2 I 2016
40
24
16
SAMENLEVING
WERK
PERSOONLIJK
08
Uitgelicht OMG! Het is Donald Trump
22
51
10
De maand van Reem al-Assil
11
Say what?!
12
De wereld in tien nieuwtjes
16
24
32
40
Inez vanOord
Happinez-bedenker met een antenne voor trends: ‘Als ik iets opvang, neem ik het serieus’
Bouwen aan ballerina’s
Vroeger was dansen een roeping, nu is het een vak. Dat heeft zijn weerslag op de Balletacademie
Milouska Meulens
‘Het lijkt alsof je niet mag vertellen wat je ervaart als donkere vrouw’
45
46
Betaal eens uit!
Weer een onderzoek toont aan dat vrouwen op de hogeschool minder verdienen
Praat eens tegen jezelf
52
Vakvrouw
Hoe een non rust vindt in het klooster
60
Personal finance
Voorkom een pensioenramp
Is er leven na de Elevator Pitch?
Hoe vergaat het de liftvrouwen nu?
Ideeën voor een beter leven
64
68
Vrouw, ontspan!
En dat kan al heel eenvoudig met de tips uit deze relaxgids
Polderyoga
Stine Jensen buigt zich over mindfulness voor ‘nuchtere’ Hollandse vrouwen
Twee generaties
Marijke Knol ziet hoe dochter Niek Ovinge voor zichzelf opkomt
Man over vrouw: Henk van Straaten
‘Vrouwen ontmoeten gaat veel makkelijker dan toen ik 20 was’
52 2_Inhoud spread.indd 6
08-01-16 15:48
07 OPZIJ I NR. 2 I 2016
32
60
CULTUUR & MEDIA
COLUMNS
SERVICE
70
05
Irene de Bel
15
Sheila Sitalsing
38
Aanbieding voor (nieuwe) abonnees
31
Hasna el Maroudi
76
Boekenshop
39
Asha ten Broeke
82
Colofon
67
Sofie van den Enk
82
Volgende maand
73
Lynsey Addario
Ze werd ontvoerd, bedreigd en aangerand, en toch blijft ze in conflictgebieden fotograferen
Pia de Jong
Baby Charlotte, dochter van Pia de Jong en Robbert Dijkgraaf, heeft leukemie. De Jong schreef er een verrassend boek over
COVERBEELD ERIC VERHOEVEN / KNVB.NL
68
Opzij_Opzij 02 7
64
‘ Toewijding is lastig voor nuchtere types, want altijd is er dat ja maar-stemmetje’ 60
08-01-16 14:26
24
TEKST FEMKE VAN WIGGEN BEELD ALEXANDER GOULIAEV
Reportage
Opzij_Opzij 02 24
OPZIJ I NR. 2 I 2016
08-01-16 14:27
25 OPZIJ I NR. 2 I 2016
VAN AFBEULEN NAAR OPBOUWEN In een paar decennia is de dans veranderd van een roeping in een vak. Ballerina’s in opleiding krijgen nu zowel mentaal als fysiek veel ruggensteun. Maar het blijft zwaar: ‘We willen hier iets bereiken dat veel inzet vergt.’
Opzij_Opzij 02 25
08-01-16 14:27
46
TEKST MARLEEN LEUSSINK BEELD DANNY SCHWARZ
Ondernemen
OPZIJ I NR. 2 I 2016
LEVEN NA DE
ELEVATOR PITCH Het afgelopen jaar presenteerden verschillende vrouwelijke ondernemers hun business in de Opzij-rubriek The Elevator Pitch. Hoe vergaat het de ondernemers nu? Kwam de zaak van de grond of moest de handdoek in de ring?
W
e hebben het echt ontzettend druk!’ excuseert Sanne van Buuren (31) zich als ik haar en Talitha Verheij (31) eindelijk te spreken krijg. In november viel de locatievergunning voor hun Muzieklokaal op de deurmat – een proeflokaal waar de gast op gympen kan genieten van klassieke muziek, een drankje en lekker eten. En nu is het racen tegen de klok om voor het einde van 2015 de deuren te openen. Dus zoeken ze naar personeel, maken de contracten met leveranciers rond, schaffen apparatuur aan en proberen de verbouwing van hun pand aan de Bemuurde Weerd in Utrecht in goede banen te leiden. Het Muzieklokaal moet een horecalocatie worden die de wereld van de klassieke muziek toegankelijker
Opzij_Opzij 02 46
maakt. De muziek die te horen is, vindt de gast terug op Klassiekipedia en door lezingen en workshops komen bezoekers meer te weten over componisten en stromingen. Een nieuw concept in Nederland. Hoogleraar ondernemerschap Josette Dijkhuizen, gespecialiseerd in vrouwelijk ondernemerschap, onderstreept dat die uniciteit erg belangrijk is. ‘Er komen veel ideeën op de markt die we allang hebben gezien. Dat is op zich niet erg, maar het probleem daarbij is dat ondernemers vanuit zichzelf redeneren. Bijvoorbeeld: “Ik ben heel goed in bakken, dus ga ik cupcakes verkopen.” Dat is heel mooi en ambitieus, maar ook erg aanbodgericht. Is er überhaupt een markt voor je idee? Door vraaggericht te denken en je unieke waarde te bepalen, is de kans van slagen veel groter.’ Van Buuren en Verheij deden uitvoerig onderzoek naar de markt en hun unieke waarde. Ze hebben zich zakelijk, juridisch
08-01-16 14:28
EÊn op de drie Een derde van alle zelfstandigen is vrouw. In 2014 waren in Nederland in totaal 376.000 vrouwen werkzaam als zelfstandige, bij de mannen waren dat er 762.000.
47 OPZIJ I NR. 2 I 2016
Cecile van der Waal maakt printen voor de massa mogelijk
Opzij_Opzij 02 47
08-01-16 14:28
52
TEKST MAARTJE DEN BREEJEN, NICO HOFSTRA, MARLEEN LEUSSINK BEELD DEBORAH VAN DER SCHAAF
Dossier
OPZIJ I NR. 2 I 2016
Het nieuwe jaar ligt aan je voeten, maar het alledaagse leven is druk als altijd. Waar en hoe neem je je rust? Opzij zet in deze relaxgids 14 tips om te ontspannen op een rij, die bewezen werken. Aai eens een schapenvacht bijvoorbeeld.
Veertien heerlijk heldere relaxtips
2_Relaxgids.indd 52
08-01-16 16:20
53 OPZIJ I NR. 2 I 2016
2
N
REIS DE WERELD ROND (IN EEN UURTJE)
NEEM EEN GLAASJE
1
Lieve lezer, Vandaag heb ik het Kinnaird College bezocht, de eerste universiteit voor vrouwen in Pakistan. Prachtige, lommerrijke tuinen, waar ik evenwel geen kip tegenkwam. Omdat ik toch in dit land was, heb ik de monumentale, spierwitte bibliotheek in Lahore ook meteen maar even mee gepakt. Daarna Madagascar aangedaan. Daar wilde ik altijd al eens naar toe, vanwege die overweldigende flora en fauna. De voettocht door het Nationaal Park Abel Tasman in Nieuw-Zeeland was ook inspirerend. Het kostte me geen enkele moeite om via de 47 meter lange hangbrug de overkant van de Falls River te bereiken. De olifanten, die ik daarna in Kenia zag, stonden stokstijf stil. Echt heel bijzonder. Ik tref het trouwens met het weer. Het is overal droog en 20 graden. Wat ook zo fijn is: alles is gratis en ik reis zonder bagage. Ik kan het iedereen aanraden, een wereldreis maken via Google Streetview. Zonnige groeten, vanachter mijn laptop! — MDB
Tijdens een periode van vijf maanden onthouding van alcohol, merkte ik dat ik beter sliep, productiever was en emoties sneller verwerkte. Uit nieuwsgierigheid nam ik weer een biertje. Ik ging op de bank liggen en voelde hoe de alcohol via slokdarm, maag en dunne darm zijn weg naar het bloed zocht en uiteindelijk mijn hersenen aangenaam verdoofde. Nuchter had ik daar minstens veertig minuten voor moeten hardlopen. — MDB
Opzij_Opzij 02 53
08-01-16 14:28
68
TEKST MARJANNE TEUNISSEN BEELD KÁROLY EFFENBERGER
Man over vrouw
Zijn moeder gaf hem de liefde voor literatuur mee, zijn ex gaf hem een thuis. Welke vrouwen beïnvloedden schrijver Henk van Straten (35)?
DE LERARES mevrouw Brouwer ‘Zij draaide altijd een
shaggie vlak voordat de bel ging en was mild cynisch ten opzichte van haar leerlingen. Ze was mijn docent Nederlands. Ik bakte er tijdens mijn middelbare schooltijd helemaal niets van. Ik denk dat ik een irritant mannetje was. Ik las niets, was totaal niet geïnteresseerd in school. Na de middelbare school heb ik ook geen enkele opleiding afgemaakt. Mijn interesse voor literatuur kwam pas later. Pas geleden zag ik mevrouw Brouwer weer in de trein, ze ging een dagje uit met haar zussen. Ze vertelde over haar huidige leerlingen, dat ze zo ongeïnteresseerd waren. Ik zei dat het met mij ook goed was gekomen. Daar stond ze niet voor open. Ze bleek cynischer dan ik me haar herinnerde.’
DE MOEDER Marian ‘Ik heb drie oudere halfbroers, we hebben dezelfde moeder. Ik ben het nakomertje. Mijn jongste halfbroer is zeven jaar ouder dan ik ben. Tijdens mijn jeugd schipperde mijn moeder tussen onze vaders. Ze wilde niemand tekort doen. Na een relatie met mijn vader ging ze terug naar de vader van mijn halfbroers. Doordeweeks woonden we bij hen en in het weekend waren we bij mijn vader, waar mijn moeder een logeerbed had. Daardoor voelde ik me nergens echt thuis, het was alsof ik altijd op bezoek was. Ik denk ook niet dat mijn moeder gelukkig was in haar zelfgecreëerde keurslijf. Ze kon veel wijn drinken ’s avonds en was een verstokte roker. Ik maakte ’s ochtends vaak mijn eigen ontbijt, want zij sliep uit omdat ze zo moe was. Er hing een soort mistroostigheid om haar heen. Aan het einde van mijn tienerjaren veranderde er iets. Ze stopte met roken, nagelbijten en ging minder drinken. Daardoor zat ze veel beter in haar vel. Mijn moeder heeft jarenlang amateurtheater geregisseerd. Ze kan ook heel mooie, beeldende brieven en mails schrijven. Dat schrijven en leven met een zweempje melancholie heb ik van haar. Ook wel
Opzij_Opzij 02 68
OPZIJ I NR. 2 I 2016
van mijn vader trouwens, hij werkte ook in het amateurtoneel. Hij was iets harder misschien dan mijn moeder, maar wel kunstzinnig. Mijn ouders vonden elkaar in hun creativiteit. Vroeger las mijn moeder mij fantastische boeken voor. Haas van Paul Biegel, De gebroeders Leeuwenhart en Het oneindige verhaal. Later vond ik boeken iets voor de elite. Muziek was meer mijn ding, ik speelde in een band en schreef daar songteksten voor. Tot ik van mijn moeder op mijn 20ste een dichtbundel van Bukowski kreeg: een misantropische man, ruw, elke dag een drankkater. Ik vond dat geweldig. In zijn gedichten vond ik herkenning. Een logisch vervolg was dat ik de drang voelde om zelf te schrijven. Zo is het begonnen. Net als bij Bukowski is mijn leven het materiaal voor mijn schrijverschap.’
DE EX Mariken ‘Op mijn 23ste werkte ik in een eet-
café en daar was zij: iets ouder, heel knap, met lang donkerblond haar en zonder opsmuk. Tussen ons voelde het meteen helemaal goed. Maar het kon niet, want zij had met haar vriend net een huis gekocht. Een klein d rama, waarmee ze veel moeite had. Achteraf bezien was die ellende ook part of the attraction; het mocht niet, maar we deden het toch. We hebben samen een jaar op een zoldertje gewoond, lekker katerig in bed blijven hangen, met ijs en pizza op de bank liggen. Dat fijne huiselijke, daar genoot ik van. Twee jaar later zijn we getrouwd. Als een soort fatalisme wilde ik me er echt in storten. Wij kregen ook vrij snel twee zoons. Ik dacht dat het nooit kapot kon gaan tussen ons, maar dat kan natuurlijk wel. Het gezinsleven vond ik zwaar. Ik ben niet de geduldige vader die ik dacht te zullen zijn. De afleiding als ik eigenlijk wilde schrijven, daar raakte ik geïrriteerd van. Ik voelde bijna fysiek: dit kan ik niet meer. Nu ben ik er helemaal voor de jongens als ze bij mij zijn. Voor hun moeder is de scheiding moeilijk geweest, maar dat vertaalt zich niet in wrok. Heel liefdevol en groots is ze met de scheiding omgegaan. Ze is nog steeds de belangrijkste en de mooiste vrouw in mijn leven. Ik vind het een prettige gedachte dat we door de kinderen voor altijd verbonden zijn.’
DE ANDERE VROUWEN ‘Natuurlijk zijn die er ook, in
deze periode na mijn scheiding. Vrouwen ontmoeten gaat veel makkelijker dan toen ik 20 was. Ik heb het gevoel dat vrouwen seksueel vrijer zijn en makkelijker kiezen voor een onenightstand. Een goede trend. Het is sexy als een vrouw open en zelfverzekerd is. De relatie wordt daardoor gelijkwaardiger.’ •
08-01-16 14:28
‘ Ik voelde bijna fysiek: dit kan ik niet meer’
Opzij_Opzij 02 69
08-01-16 14:29
74 Boeken
OPZIJ I NR. 2 I 2016
aflevering 78
BOEKENESTAFETTE Welk boek zou iedere vrouw gelezen moeten hebben? Op die vraag geeft maandelijks een gastauteur antwoord. Dit keer kiest Anousha Nzume voor Over Schoonheid van Zadie Smith.
V SPOOKACHTIG GOED thriller
Een violist stuit op een mysterieus muziekstuk, dat een nog mysterieuzer effect heeft op haar kleine dochter. Ze wil weten hoe dat kan, en gaat op onderzoek uit.
De Amerikaanse violist Julia Ansdell stuit in een Romeins antiquariaat op het mysterieuze, handgeschreven muziekstuk Incendio. Als ze de wals thuis probeert te spelen, blijkt de muziek een vreemd effect te hebben op haar 3- jarige dochter Lilly. Julia krijgt al snel het stempel van krankzinnige vrouw als ze overtuigd raakt van de bovennatuurlijke krachten die het stuk lijkt te bezitten. Vastbesloten om de waarheid te ontrafelen, besluit ze terug te keren naar Italië, en raakt ze verwikkeld in de familiegeschiedenis van een
TEKST NICO HOFSTRA
Joods-Venetiaanse vioolbouwer tijdens de Tweede Wereldoorlog. De Chinees-Amerikaanse bestsellerauteur Tess Gerritsen componeert in Speel met vuur een meesterlijke thriller waarin heden en verleden samenkomen. Ze stelt vragen over familie, liefde en de zin van oorlog. De antwoorden komen tot aan de laatste pagina binnen als een klap in het gezicht. Gerritsen, zelf violist, schreef ook de muziek van Incendio en liet het uitvoeren door de Canadese musicus Susanne Hou. Een soundtrack heeft dit boek eigenlijk niet nodig. Tijdens het lezen komen de noten van het verleden vanzelf tot leven. ƠƠ Speel met vuur, Tess Gerritsen (House of Books, € 19,99)
Tot aan de laatste pagina een klap in het gezicht
Opzij_Opzij 02 74
oor mij is Over schoonheid herkenning. Het is zo ongeveer de eerste roman waarbij ik tijdens het lezen dacht: hè, hè, dit gaat ook een beetje over mij. Ik heb veel Toni Morrisson gelezen, James Baldwin, Clark Accord, Astrid Roemer en West-Afrikaanse schrijvers, maar hun verhalen gaan meestal niet over mijn wereld. Ik ben een Nederlandse vrouw van gemengde afkomst met een atypische achtergrond. Mijn moeder is wit, gepromoveerd en heeft altijd gewerkt aan de UvA, mijn vader is zwart en ook hoogopgeleid. Ik ben getrouwd met een witte psychiater en heb drie kinderen, (ook) van gemengde komaf. Maar ik word meestal gezien als een zwarte vrouw, zo wordt er vooral maatschappelijk naar mij gekeken.
‘Ik dacht: hè, hè, dit gaat ook een beetje over mij’ De verteller in Over schoonheid is een witte man, professor aan een Amerikaanse universiteit en met een zwarte vrouw getrouwd, die ook slim is maar uit een ander milieu komt. Ze hebben drie kinderen. Ik vond het bevrijdend om over een g ezin te lezen dat leek op het mijne. Daarbij, ik had net een kind gekregen toen ik dit boek las. De vrouw in het boek is sinds de kinderen dik geworden, voelt zich een stereotype black mama en worstelt daarmee. Haar man ook. Ik was ook zwaarder na mijn bevalling en vroeg me af hoe mijn omgeving naar me keek. Op een ander niveau was het boek ook confron terend. Een gemengde relatie brengt extra complicaties met zich mee. Ik leef al mijn hele leven met impliciet en onderhuids racisme, mijn man zal nooit ervaren wat dat met je doet; hij is wit. De gesprekken die we hierover voerden waren niet de leukste. Dat spanningsveld zie je goed terug in Over schoonheid. ƠƠ Anousha Nzume vraagt voor de volgende Boekenestafette Ebisse Rouw, uitgever bij Amsterdam University Press.
08-01-16 14:29
75 OPZIJ I NR. 2 I 2016
roman
DE BOM DIE BARSTEN ZAL non-fictie
TEKST FEMKE VAN WIGGEN
MILLION DOLLAR WOMAN Er starten inmiddels bijna twee keer zoveel vrouwen als mannen een bedrijf. Maar, deze ondernemingen blijven te vaak veel te klein, of zoals Marianne Zwagerman dat een paar jaar terug zo leuk omschreef: een webshop is geen carrière. De Amerikaanse Julia Pimsleur is daarentegen miljoenen waard. Ze maakte van haar bedrijf Little Pim, marktleider op het gebied van tweedetaalmethodes, een ongekend succes. Ze begon het online platform Further, Faster, Funded om andere vrouwen te empoweren, en is daarmee een voorbeeld voor velen gebleken. Dat is ook haar doel: Pimsleur wil dat meer vrouwen tot grootste dingen komen. Maar hoe stamp je een miljoenenbedrijf uit de grond? Dat doet Pimsleur uit de doeken in Powervrouwen. Ze vertelt haar verhaal en dat van een aantal andere bedrijfsmatig geslaagde vrouwen met verve en overtuiging, doet uit de doeken hoe je met vallen, opstaan, bluffen en durven een netwerk opbouwt, fondsen en kapitaal vindt. En zo laat ze ook zien, dat wanneer je groots denkt en voor jezelf begint, er geen glazen plafond is. ƠƠ Powervrouwen, Julia Pimsleur, (Business Contact, € 21,99)
Opzij_Opzij 02 75
Waarom de vroeg gestorven Britse auteur Angela Carter nooit echt bekend is geworden in Nederland, is onvoorstelbaar. Haar magisch realistische verhalen blinken uit in de mooiste beschrijvingen.
Al na een paar pagina’s merk je dat Het nichtje van de poppenspeler van de vroeg gestorven Britse auteur Angela Carter (1940-1992) niet louter om marketing redenen een internationale klassieker wordt genoemd. Hoofdpersoon van deze roman uit 1967 (oorspronkelijke titel The Magic Toyshop), nu voor het eerst in Nederlandse vertaling, is de 15-jarige Melanie. Als zij op bladzijde negen nepwimpers probeert aan te brengen, beginnen haar ogen te tranen en dwarrelen de wimpers tussen haar vingers door op de toilettafel ‘als mismoedige harige rupsen met een luguber eigen leven’. Prachtig. Meteen weet je: dit boek wordt een genot om te lezen. Carter, die zich veelal liet inspireren door sprookjes en horrorverhalen, geldt in E ngeland als een specialist in genderkwesties en een van de voornaamste
TEKST ARJAN REINDERS
exponenten van het magisch realisme. Maar in Nederland is Carter nooit echt bekend g eworden. Onvoorstelbaar eigenlijk, als je ziet hoe pakkend zij vertelt en hoe rijkelijk ze strooit met de mooiste beschrijvingen. Niet dat Het nichtje van de poppen speler een vrolijk boek is, integendeel, het is een gitzwart sprookje, een variatie op het bekende verhaal van het kasteel van Blauwbaard. Nadat Melanies ouders omkomen bij een vliegtuigongeluk, wordt ze uit haar luxeleventje gerukt en samen met haar jongere broertje en zusje ondergebracht bij hun geheimzinnige oom Philip, tante Margaret (die sinds haar trouwdag niet meer praat) en haar broers Finn en Francie. Vanuit hun armetierige huis runnen ze een speelgoedwinkel en in de kelder werkt Philip aan houten poppen voor zijn poppentheater, zijn enige grote liefde. De oom ontpopt zich als eersteklas despoot en zijn aanwezigheid werkt totaal verstikkend op de rest van het gezin. Het geweld in huis is tastbaar: ‘Het huiverde op de koude trappen en wolkte op uit de sleetse tapijten.’ Als lezer voel je dat de bom eens zal barsten. Dat gebeurt als Melanie de rol van Leda moet spelen in oom Philips vertolking van Leda en de zwaan, en daarbij in een tamelijk huiveringwekkende scène wordt aangerand door de zwaan. Gelukkig is Finn er, want Het nichtje van de poppenspeler biedt óók een onverwachte liefdesgeschiedenis. ƠƠ Het nichtje van de poppenspeler, Angela Carter (Nieuw Amsterdam, € 19,99)
Dit gitzwarte sprookje is een variatie op het kasteel van Blauwbaard
08-01-16 14:29