Marzena Kędra • Jak rozwijać myślenie matematyczne. Poradnik
Wczesne negatywne doświadczenia edukacyjne rzutują na podejście uczniów do kształcenia w kolejnych etapach. Najwyraźniej widoczne jest to w postawie wobec matematyki. Z badań Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej2 wynika, że połowa uczniów przychodzi do szkoły podstawowej jako uzdolnieni matematycy, jednak w toku edukacji ten talent zostaje zaprzepaszczony. Wskazuje to na destruktywną rolę środowiska szkolnego w aktualizowaniu potencjału dziecka i zmusza do refleksji nad przyczynami takiego stanu rzeczy. Na podstawie własnych doświadczeń i analizy dostępnych badań edukacyjnych doszukiwałabym się pedagogicznych przyczyn tego wyniku w: • automatyzacji działań edukacyjnych – uczniowie, zamiast samodzielnie zdobywać wiedzę o świecie, otrzymują gotowy pakiet informacji do opanowania jako jedyny słuszny i obowiązujący. Profesor Dorota Klus-Stańska, wybitna znawczyni dyskursu pedagogicznego, nazywa ten stan rzeczy „walką o przetrwanie” i stwierdza, że uczniowie mają potencjał, który szkoła zamienia na bezradność poznawczą3; • stereotypach edukacyjnych, sprowadzających się do bardzo wczesnych podziałów uczniów na matematyków i humanistów; • dyktaturze testów – polska szkoła stała się obiektem wieloaspektowej oceny, zwłaszcza w zakresie jej efektywności edukacyjnej. Mają temu służyć testy osiągnięć. Jednak im więcej testowania, tym mniej czasu na samą naukę. Z kolei dziecko uczy się wtedy, gdy pracuje, gdy mierzy się z kolejnymi wyzwaniami, zabiera się do czegoś, czego jeszcze nie umie, popełnia błędy i próbuje jeszcze raz; • blokowaniu naturalnych mechanizmów poznawczych dziecka przez presję na opanowanie czegoś, co przekazuje się mu nieodpowiednio – werbalnie, bez dostatecznie długiego wprowadzenia przez czynności dziecka wykonywane na konkretach, zbyt abstrakcyjnie, w sposób dla dziecka niezrozumiały, zbyt oderwany od jego zainteresowań; • niskiej autonomii nauczycieli – nauczyciele, poddani ocenie i ustawicznej kontroli, podchodzą coraz częściej do swoich obowiązków jak urzędnicy, skoro ich głównym zadaniem staje się dbanie o porządek w dokumentacji, gdyż to właśnie ona podlega weryfikacji, a nie – samo zaangażowanie i podejście pedagogiczne do uczniów. Taka biurokratyzacja jest istotną barierą w rozwijaniu twórczego myślenia nauczycieli, co przekłada się na niepodejmowanie twórczego myślenia przez uczniów; • motywacji ucznia; • pokazywaniu korelacji matematyki i innych dyscyplin oraz odnoszeniu się do kompetencji matematycznych niezbędnych w życiu codziennym; • przygotowaniu nauczycieli w trakcie studiów.
2
3
6
Gruszczyk-Kolczyńska E., Diagnoza kryzysu w matematycznym kształceniu dzieci oraz rekomendowane działania naprawcze [dostęp: 26.10.2020]. Klus-Stańska D., (2002), Konstruowanie wiedzy w szkole, Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
