2.1.1. Zlecenie jednostce podległej Ministrowi Edukacji Narodowej – Ośrodkowi Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą – realizacji działań związanych z obchodami setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości w szkołach prowadzonych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, sekcjach polskich funkcjonujących w systemach oświaty innych państw oraz Szkołach Europejskich

2.1.1. Zlecenie jednostce podległej Ministrowi Edukacji Narodowej – Ośrodkowi Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą – realizacji działań związanych z obchodami setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości w szkołach prowadzonych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, sekcjach polskich funkcjonujących w systemach oświaty innych państw oraz Szkołach Europejskich

Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą przygotował w roku 2018 konkurs „Zapamiętane, a nieopisane”. Patronat Honorowy nad konkursem sprawował Minister Edukacji Narodowej: • zadaniem uczestników było przedstawienie wybranej postaci Polki lub Polaka, która w latach 1794–1918 aktywnie uczestniczyła w różnych dziedzinach życia, była przedstawicielem środowisk kulturalnych, naukowych lub wojskowych, a swoją postawą przyczyniła się do podtrzymania polskości poza granicami kraju i wspierała dążenia do odzyskania niepodległości; • celem konkursu było: • zdobywanie i popularyzowanie wiedzy historycznej o znanych i nieznanych Polkach i Polakach, którzy na różnych polach przyczynili się do podtrzymania polskości poza granicami kraju i wspierali dążenia do odzyskania niepodległości; • pogłębianie wiedzy na temat dokonań Polek i Polaków działających na całym świecie; • kształtowanie postaw patriotycznych i pogłębianie tożsamości narodowej wśród Polonii oraz Polek i Polaków żyjących poza granicami kraju; • utrwalanie dumy z osiągnięć Polek i Polaków; • doskonalenie umiejętności samodzielnego poszukiwania, gromadzenia i selekcjonowania informacji; • doskonalenie plastycznych, graficznych i literackich umiejętności prezentowania wybranych postaci; • prace były oceniane w czterech kategoriach wiekowych: • uczniowie klas I–III, • uczniowie klas IV–VI, • uczniowie klas VII–VIII, • uczniowie szkół ponadgimnazjalnych i ponadpodstawowych; • uczniowie klas I–III mogli przygotować pracę plastyczną lub komiks; • uczniowie starszych klas mogli przygotować animację komputerową, komiks, wybraną formę literacką (list, powieść, opowiadanie, dziennik, pamiętnik, esej, artykuł); • w konkursie mogli brać udział uczniowie indywidualnie, w parze, grupie, ale maksymalnie do trzech osób, oraz musieli posiadać swojego opiekuna szkolnego;

• prace oceniała komisja konkursowa powołana przez Ośrodek Rozwoju Polskiej

Edukacji za Granicą, która brała pod uwagę następujące aspekty: zgodność z tematyką konkursu, jego przesłaniem i celami, pomysłowość, dbałość o wykonanie, wartość edukacyjna, wartość literacka, poprawność językowa, wartość artystyczna; • w każdej kategorii przyznano nagrody i wyróżnienia.

W ramach uczczenia odzyskania przez Polskę Niepodległości Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą zorganizował w roku 2020 konkurs „Kalendarz dla Niepodległej”, podzielony na dwa etapy edukacyjne: klasy I–III oraz IV–VIII i LO: • celem konkursu było: • uczczenie 100. rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę oraz podtrzymywanie wśród młodego pokolenia zainteresowania tematyką patriotyczną i narodową oraz poszerzenie wiedzy uczniów na temat historii Polski; • zachęcanie uczniów do współpracy i współdziałania oraz dzielenia się wiedzą na temat historii i kultury polskiej; • przedmiotem konkursu było stworzenie kalendarza ilustrującego wydarzenia i postacie ważne z punktu widzenia dążenia Polski do niepodległości i przesłanie go w formie cyfrowej organizatorowi; • prace konkursowe miały być wykonane w wersji cyfrowej w dowolnym formacie lub w wersji papierowej, jednakże ze względu na pandemię koronawirusa wersje papierowe należało sfotografować lub zeskanować i wysłać elektronicznie; • prace mogły być wykonane przez więcej niż jedną osobę, ale nie więcej niż 4 osoby; • spośród nadesłanych prac komisja konkursowa powołana przez Dyrektora Ośrodka Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą wyłoniła 3 najciekawsze kalendarze; • ocenie podlegały oryginalność ujęcia i zgodność z tematem, estetyka wykonania oraz umiejętne zastosowanie technik plastycznych; • rozstrzygnięcie konkursu nastąpiło do 16 listopada 2020 roku.

W konkursie przyznano nagrody i wyróżnienia:

I miejsce – uczennica ze Szkoły Polskiej w Rzymie oraz uczennica ze Szkoły Polskiej w Madrycie II miejsce – sześcioro uczniów ze Szkoły Polskiej im. Lotników Polskich w Londynie oraz uczennica ze Szkoły Polskiej w Toronto III miejsce – uczeń ze Szkoły Polskiej w Genewie oraz sześcioro uczniów ze Szkoły Polskiej im. Lotników Polskich w Londynie

Wyróżnienia przyznano: • dziesięciorgu uczniom ze Szkoły Polskiej im. Lotników Polskich w Londynie • dwóm uczennicom ze Szkoły Polskiej w Madrycie • jedenaściorgu uczniom ze Szkoły Polskiej w Rzymie • trzem uczennicom ze Szkoły Polskiej w Hamburgu • trojgu uczniom ze Szkoły Polskiej w Ostii • uczniowi ze Szkoły Polskiej w Berlinie • uczennicy ze Szkoły Polskiej w Cork • czworgu uczniom ze Szkoły Polskiej w Helsinkach • dwojgu uczniom ze Szkoły Polskiej w Tunisie • uczniowi ze Szkoły Polskiej w Hamburgu • dwojgu uczniom ze Szkoły Polskiej w Toronto

W 2018 r. w Szkolnych Punktach Konsultacyjnych (od 1 września 2019 r. – Szkoły Polskie) odbywały się quizy wiedzy i dyktanda, konkursy recytatorskie, pokazy filmów dokumentalnych i fabularnych dotyczących walki o niepodległość, a także gry oraz lekcje skierowane do rówieśników w kraju zamieszkania na temat odzyskania przez Polskę niepodległości. W sumie do Ośrodka Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą zgłoszono prawie 195 inicjatyw edukacyjnych z ponad 40 krajów (zgłoszenia SPK oraz nauczycieli kierowanych do pracy za granicą), m.in.: Austrii, Węgier, Holandii, Ukrainy, USA, Meksyku, RPA, Tunezji, Egiptu, Turcji.

2.1.2. Ogłoszenie otwartego konkursu na realizację zadania publicznego i wyłonienie podmiotów realizujących działania związane z obchodami setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości w szkołach organizacji Polaków za granicą oraz szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw

Stowarzyszenie Oświaty i Kultury Polskiej realizowało zadanie NIEPODLEGŁA1918.PL, którego celem była aktywizacja polonijnych i polskich za granicą środowisk szkolnych do organizowania wydarzeń upamiętniających rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości.

W ramach zadania przeprowadzono w polskich ośrodkach szkolnych działających na Białorusi, Litwie i Ukrainie konkurs recytatorski wierszy polskich poetów „Poezja dla Niepodległej”. Zorganizowano również konkursy literackie, plastyczne i na prezentacje multimedialne.

Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” realizowało zadanie „Urodziny Biało-Czerwonej”, którego celem było wzmocnienie tożsamości narodowej wśród uczniów szkół polonijnych poprzez organizację wydarzeń upamiętniających 100. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości.

W ramach zadania zorganizowano: koncerty pieśni patriotycznej, wystawy prac lub pamiątek, festiwale polskie dla dzieci, uroczystości dla społeczności lokalnej, spektakle teatralne z udziałem uczniów szkoły jako widowni oraz transmitowane online dla lokalnej społeczności quizy o Polsce, warsztaty dla uczniów, rodziców, nauczycieli, tradycyjne polskie kolacje.

3. Komponent III – multimedialny przewodnik dla uczniów, nauczycieli i rodziców, którzy chcą poznać miejsca związane z polską kulturą na Kresach

Celem trzeciego komponentu było: • popularyzowanie postaci i dorobku wybitnych Polaków zamieszkujących na przestrzeni wieków na Kresach II Rzeczypospolitej (m.in. we Lwowie i w Wilnie); • uwrażliwianie Polaków, Ukraińców, Litwinów na los ludności polskiej pozostałej poza granicami kraju; • zachęcanie młodzieży szkolnej do podejmowania działań na rzecz upamiętniania postaci i miejsc związanych z polską historią, tradycją i kulturą; • rozwój umiejętności cyfrowych uczniów, koniecznych do obsługi aplikacji w zakresie aktywnego tworzenia treści edukacyjnych.

W ramach tego komponentu zostało zrealizowane zadanie polegające na opracowaniu koncepcji merytorycznej i funkcjonalnej aplikacji mobilnej oraz samej aplikacji służącej do odbywania wirtualnych wycieczek do miejsc związanych z polską kulturą i historią, znajdujących się obecnie poza wschodnią granicą RP, ze szczególnym uwzględnieniem aglomeracji lwowskiej oraz Wilna.

Grupą docelową komponentu są uczniowie, rodzice, nauczyciele, Polonia i Polacy za granicą, obywatele innych krajów, którzy podróżują do miejsc związanych z polską kulturą na Kresach, a także wszystkie osoby, które poprzez aplikację będą mogły poznać dziedzictwo kresowe bez wychodzenia z domu.

Zadanie było realizowane w trybie otwartego konkursu zgodnie z ustawą z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz.U. 2017, poz. 1579). Polegało na przygotowaniu multimedialnego przewodnika dla uczniów, nauczycieli i rodziców, którzy chcą poznać miejsca związane z polską kulturą na Kresach, i dotyczyło historycznego dziedzictwa kulturowego i społeczności polskiej zamieszkującej Kresy II Rzeczypospolitej.

Opracowana aplikacja została wyposażona w geolokalizację oraz możliwość identyfikacji znaczących miejsc, budowli, pomników itd. Rozwiązanie umożliwiło także prowadzenie

wycieczki szkolnej według wcześniej zgłoszonego scenariusza, uwzględniającego na przykład zabytki polskiej kultury, postacie literackie, osoby ważne dla miejsca, znane wydarzenia historyczne.

Aplikacja jest dostępna w kilku wersjach językowych: polskiej, angielskiej, litewskiej i ukraińskiej.

Podsumowanie

Należy stwierdzić, że wszystkie trzy komponenty wchodzące w skład projektu edukacyjnego Ministra Edukacji Narodowej „Godność, wolność, niepodległość na lata 2018–2020” przyczyniły się do kształtowania postaw patriotycznych i obywatelskich poprzez włączanie uczniów, wychowanków i nauczycieli we wspólne świętowanie obchodów 100-lecia polskiej niepodległości w ramach programu wieloletniego „Niepodległa” na lata 2017–2021 (Projekt 1 B.2).

Osiągnięto cel główny projektu, polegający na budowaniu wysokiej jakości międzypokoleniowego kapitału ludzkiego przez kształtowanie postaw opartych na wspólnych Polakom wartościach, takich jak: wolność, godność, solidarność, prawa człowieka. Udało się też zrealizować cele poszczególnych komponentów.

Pierwszy komponent dotyczył szkół i placówek w kraju, jego celem było: • rozwijanie szacunku dla tradycji, własnych korzeni i dorobku narodowego; • popularyzowanie poezji o tematyce patriotycznej; • kształtowanie poczucia silnej więzi emocjonalnej, społecznej i kulturowej z własnym narodem, z jego historią, tradycją i wartościami; • poszerzenie wiedzy o historii dążeń Polaków do odzyskania niepodległości wśród dzieci i młodzieży; • zintegrowanie środowiska szkolnego i lokalnego przez wspólny udział w przedsięwzięciach dla Niepodległej.

Udało się w pełni zrealizować zadania poprzez: • zaangażowanie 257 szkół do działań związanych z rocznicą odzyskania przez Polskę niepodległości; • zorganizowanie konkursu poetyckiego „Poezja dla Niepodległej” oraz quizu wiedzy o Niepodległej; • przygotowanie i przeprowadzenie na platformie interaktywnej gry „Godność, wolność i niepodległość” składającej się z 15 misji podzielonych na trzy etapy edukacyjne; • przygotowanie i przeprowadzenie na platformie edukacyjnej interaktywnej gry „Dziedzictwo kulturowe Jana Pawła II”, składającej się z 18 misji, podzielonej na trzy etapy edukacyjne.

Drugi komponent dotyczył szkół za granicą prowadzących nauczanie języka polskiego i w języku polskim, jego celem było: • doskonalenie znajomości języka polskiego przez uczniów szkół za granicą; • kształtowanie i wzbogacanie wiedzy o historii dążeń Polaków do odzyskania niepodległości wśród dzieci i młodzieży ze środowisk polskich za granicą; • upowszechnienie wiedzy o historii dążeń Polaków do odzyskania niepodległości w kraju zamieszkania Polonii i wśród Polaków za granicą; • aktywizacja polskich środowisk za granicą.

Udało się zrealizować te działania dzięki wsparciu poszczególnych szkół polonijnych oraz zorganizowaniu konkursów przez Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą.

Trzeci komponent dotyczył opracowania multimedialnego przewodnika dla uczniów, nauczycieli i rodziców, którzy chcą poznać miejsca związane z polską kulturą na Kresach. Celem komponentu było: • popularyzowanie postaci i dorobku wybitnych Polaków zamieszkujących na przestrzeni wieków na Kresach II Rzeczypospolitej (m.in. we Lwowie i w Wilnie); • uwrażliwianie Polaków, Ukraińców, Litwinów na los ludności polskiej pozostałej poza granicami kraju; • zachęcanie młodzieży szkolnej do podejmowania działań na rzecz upamiętniania postaci i miejsc związanych z polską historią, tradycją i kulturą; • rozwój umiejętności cyfrowych uczniów, koniecznych do obsługi aplikacji w zakresie aktywnego tworzenia treści edukacyjnych.

Realizacja zadania w ramach tego komponentu na dzień przygotowania sprawozdania (15 grudnia 2020 r.) wciąż trwa.

Warto podkreślić, że projekt przyniósł wiele dobrego polskiej edukacji, a jego efekty powinny być ewaluowane i rozwijane poprzez dalsze działania na rzecz rozbudzania patriotyzmu młodego pokolenia zarówno w kraju, jak i poza jego granicami.