Proletarya Devriminin Askeri Program
[30]
Viladimir liç Lenin Eylül 1916'da yaz ld . lk kez Almanya'da Eylül-Ekim 1917 tarihli Jugend-Internationale n
◦
9 va 10'da yaymland [Türkçe çevirisi, Sosyalizm ve Sava³ içinde [s: 59-72] yay nlanm ³t r. Sol Yay nlar , Be³inci Bask , ubat 1980 -Birinci Bask , Mart 1970]
BUGÜNKÜ emperyalist sava³ta anayurdun savunulmas üzerine söylenen sosyal-³oven yalana kar³ sava³ m veren Hollandal , skandinavyal ve sviçreli devrimci sosyal-demokratlar aras nda, sosyal-demokratik asgari programdaki milis ya da silahl ulus yerine bir yenisinin, silahs zlanma isteminin konulmas lehinde sesler duyulmaktad r. Jugend-Internationale, bu konu ◦ üzerinde bir tart ³ma açt ve n 3'te silahs zlanma lehinde bir ba³yaz yay-
[31]
nlad . R. Grimm'in son tezlerinde
üzüntüyle görüyoruz. Neues Leben
[32]
silahs zlanma krine ödün verildi§ini ve Vorbote dergilerinde de tart ³malar
ba³lad . imdi silahs zlanma savunucular n n durumlar n daha yak ndan inceleyelim. [sayfa 59]
I Bunlar n ba³l ca iddialar , silahs zlanma iste§inin her türlü militarizm ve sava³a kar³ sava³ m n en aç k, en kararl ve en tutarl ifadesi oldu§udur. Ne var ki silahs zlanma savunucular n n en büyük yan lg lar da bu temel iddialar nda bulunuyor. Sosyalistler, sosyalistlikten vazgeçmeksizin her türlü sava³a kar³ olamazlar. Birincisi, önce sosyalistler, ne eskiden, ne de ³imdi, devrimci sava³lara kar³ olamazlar. Emperyalist büyük devletlerin burjuvazisi tepeden t rna§a gerici kesildiler ve biz, bu burjuvazinin ³imdi sürdürdü§ü sava³a, gerici, köleci
1
ve canice bir sava³ gözüyle bak yoruz. Ama, ya bu burjuvaziye kar³ verilecek sava³a ne denir? Örne§in, bu burjuvazinin ezdi§i ve bu burjuvaziye ba§ ml halklar n ya da sömürge halklar n n kurtulu³ için verecekleri bir sava³a ne denir? Enternasyonal grubunun tezlerinin 5. paragraf nda ³öyle deniyor: Bu ba³ bo³ emperyalizm ça§ nda, ne türden olursa olsun, ulusal bir sava³ olamaz. Bu, apaç k bir yan lmad r. 20. yüzy l tarihi, bu ba³ bo³ emperyalizm yüzy l , sömürgelerin verdikleri sava³larla dolu. Ama biz Avrupal lar n; dünya halklar n n ço§unlu§unu ezen biz emperyalistlerin, al ³k n oldu§umuz o lanet ³ovenli§imizle, sömürge sava³lar ad n verdi§imiz sava³lar n ço§u ulusal sava³lard r ya da bu ezilen halklar n ulusal ba³kald rmalar d r. Emperyalizmin ba³l ca özelliklerinden biri, en geri ülkelerde kapitalist geli³meyi h zland rmas ve uluslar n ezilmelerine kar³ verilen sava³ m yayg nla³t rmas ve yo§unla³t rmas d r. Bu, bir gerçektir. Bundan ³u sonuç ç kar ki, emperyalizm, ço§u zaman ulusal sava³lar körükler. Yukar ya al nan tezler i savunan bro³üründe, Junius
[33]
emperyal-
izm döneminde, emperyalist büyük devletlerin birisine kar³ verilen her ulusal sava³ n, ba³ka bir rakip emperyalist büyük devletin müdahalesine yolaçt § n ve böylece [sayfa 60] her ulusal sava³ n bir emperyalist sava³a dönü³tü§ünü söylüyor. Ama bu iddia da yanl ³t r. Bu, olabilir, ama her zaman de§il. 1900-1914 aras ndaki birçok sömürge sava³lar bu yolu izlemedi. Örne§in, ³öyle bir ³ey söylersek yaln zca gülünç olur: bugünkü sava³tan sonra, e§er bu sava³ bütün has m tara ar n tam bir tükenmi³li§i ile sona ererse, herhangi bir ulusal, ilerici, devrimci sava³ olamaz ; diyelim, Hindistan, ran ve Siyam' n vb. ittifak ile, Çin taraf ndan büyük devletlere kar³ böyle bir sava³ verilemez. Emperyalizm alt nda her türlü ulusal sava³ olana§ n yads mak teorik olarak yanl ³, tarihsel bak mdan hatal , ve uygulamada Avrupa ³ovenizmiyle birdir: Avrupa'da, Afrika'da, Asya'da vb. yüz milyonlarca insan ezen uluslara mensup olan bizler, ezilen halklara bizim uluslar m za kar³ sava³ vermenin olanaks z oldu§unu söylemeye ça§r l yoruz! kincisi, iç sava³ da, öteki sava³lar gibi bir sava³t r. S n f sava³ m n kabul eden herkes, iç sava³ da kabul etmek zorundad r. Her s n toplumda iç sava³ do§al, ve baz ko³ullarda s n f sava³ m n n kaç n lmaz devam , geli³mesi ve ³iddetlenmesidir. Bu, her büyük devrimle do§rulanm ³t r. ç sava³ kabul etmemek ya da görmezlikten gelmek, büyük bir oportünizme dü³mek ve sosyalist devrimi yads mak olur. Üçüncüsü, sosyalizmin tek bir ülkede zaferi, bir ç rp da genellikle bütün sava³lar ortadan kald rmaz. Tersine, bu sava³lar öngörür. Kapitalizmin geli³mesi, farkl ülkelerde hiç de düzenli olmayan bir biçimde yürümektedir. Meta üretimi ko³ullar nda ba³ka türlü de olamaz. Bundan da reddedilemez
2
bir biçimde ³u ç k yor ki, sosyalizm bßtßn ßlkelerde ayn anda zafere ula³amaz. Önce bir ya da birkaç ßlkede zafere ula³acak, Ütekiler bir sßre burjuva ya da burjuva-Üncesi dÜnemde kalacaklard r. Bu, yaln z sßrtß³meler yaratmakla kalmayacak, Üteki ßlkelerin burjuvazisi, sosyalist devletin utkun proletaryas n ezmeye bile kalk ³acakt r. [sayfa 61] Bu gibi durumlarda sava³, bizim için me³ru ve hakl bir sava³ olacakt r. Bu, hem sosyalizm için, hem Üteki uluslar burjuvaziden kurtarmak için giri³ilmi³ bir sava³t r. Engels, Kautsky'ye yazd § 12 Eylßl 1882 tarihli mektupta
[34]
, zaferi kazanm Âł sosyalizmin sa-
vunma sava³lar vermesinin mßmkßn oldu§unu aç kça belirtti§i zaman tßmßyle hakl yd . Onun akl nda olan, zafere ula³m ³ proletaryan n Üteki ßlkelerin burjuvazisine kar³ savunulmas yd . Ancak, biz, tek ßlkede de§il bßtßn dßnyadaki burjuvaziyi devirir, yener ve onlar mßlksßzle³tirirsek, sava³lar olanaks z duruma gelir. Ve bilimsel aç dan ³u en Ünemli ³eyi gÜrmezlikten gelmek ya da Ünemsememek, son derece yanl ³ ve devrimciye hiç de yak ³mayan sosyalizme geçi³te bu en gßç ve en bßyßk sava³ m gerektiren bir gÜrevdir. Sosyal vaizler ve oportßnistler, gelece§in bar ³ç l sosyalizminin hayallerini kurmaya her zaman haz rd rlar. Ama bunlar devrimci sosyal-demokratlardan ay ran ³ey, bu gßzel gelece§e kavu³mak için gerekli çetin sava³ mlar ve s n f sava³lar ßzerine kafa yormaya yana³mamalar d r. Kendimizi, sÜzcßklerin ard s ra sßrßklenmeye b rakmayal m. Örne§in, anayurdun savunulmas deyimi pek çok kimse için tiksindiricidir, çßnkß hem yolagelmez oportßnistler, hem de kautskiciler, bu sÜzß, ³imdiki ya§ma sava³ ßzerine sÜylenen burjuva yalanlar n Ürtbas etmek için kullan yorlar. Bu bir gerçek. Ama bu, bundan bÜyle politik sloganlar n anlamlar ßzerinde dß³ßnmemize gerek olmad § demek de§ildir. Bugßnkß sava³ta anayurdun savunulmas n kabul etmek, ne eksik ne fazla, bu sava³ adil bir sava³ olarak, yineliyoruz, ne eksik ne fazla, proletaryan n yarar na bir sava³ olarak kabul etmek demektir; çßnkß her sava³ta istilalar olabilir. Emperyalist bßyßk devletlere kar³ sava³lar nda ezen uluslar yÜnßnden ya da bir burjuva [sayfa
[35]
62] devletin baz Gali et'lerine
karÂł savaÂł nda utkun blr [bir] proletarya
bak m ndan anayurdun savunulmas n kabul etmemek budalal k olur. Teorik olarak, her sava³ n, politikan n ba³ka araçlarla bir devam oldu§unu unutmak bßyßk yan lg d r. Bugßnkß emperyalist sava³, iki bßyßk devlet grubunun emperyalist politikalar n n devam d r ve bu politika, emperyalist dÜnem ili³kilerinin bßtßnß taraf ndan yarat lm ³ ve kÜrßklenmi³tir. Ne var ki, ayn dÜnem, uluslar n ezilmelerine kar³ sava³ m ve burjuvaziye kar³ proletarya sava³ m n da kaç n lmaz olarak do§uracak ve kÜrßkleyecek, ve bunun sonucu olarak da, Ünce devrimci ulusal ayaklanmalar ve sava³lar; sonra, bur-
3
juvaziye kar³ proletarya sava³lar ve ayaklanmalar ; üçüncü olarak da her iki türden devrimci sava³lar n bir bile³imini vb olanakl ve kaç n lmaz duruma getirecektir.
II Buna a³a§ daki genel dü³üncelerin de eklenmesi gerekir. Silah elde etmeye ve bunlar n kullan l ³ n ö§renmeye çal ³mayan ezilen bir s n f, köle muamelesi görmeyi hakeder. Burjuva pasi sti ya da oportünist olmaks z n, s n bir toplumda ya³ad § m z , bu toplumdan kurtulman n tek bir ç kar yolu oldu§unu, bunun da ancak s n f sava³ m oldu§unu unutamay z. Her s n toplumda, ister köleli§e, ser i§e, ister ³imdi oldu§u gibi ücretli eme§e dayans n, ezen s n f her zaman silahl d r. Yaln z modern sürekli ordu de§il, modern milis kuvveti bile örne§in en demokratik burjuva cumhuriyeti sviçre'de bile , burjuvazinin proletaryaya kar³ silahlanmas n temsil eder. Bu öylesine basit bir gerçektir ki, üzerinde durman n bile gere§i yoktur. Bütün kapitalist ülkelerde grevcilere kar³ askeri birliklerin kullan lmas na de§inmek yeter. Proletaryaya kar³ silahlanm ³ bir burjuvazi, modern [sayfa 63] kapitalist toplumun en büyük, temel ve belliba³l gerçe§idir. ³te bu gerçek kar³ s nda, devrimci sosyal-demokratlar , silahs zlanmay istemeye özendirmek! Bu, s n f sava³ m görü³ünü büsbütün b rakmak, devrim dü³üncesini yads mak demektir. Bizim slogan m z, burjuvaziyi yenmek, onlar mülksüzle³tirmek ve silahs zland rmak için proletaryay donatmak olmal d r. Devrimci s n f için tek olanakl taktik budur; bu taktik, kapitalist militarizmin bütünüyle nesnel geli³mesinin mant ksal sonucu ve gere§idir. Ancak burjuvaziyi silahs-
zland rd ktan sonra, proletarya, kendi dünya ölçüsündeki görevine ihanet etmeden bütün silahlar hurdal §a atar. Proletarya, ku³ku yok ki, bunu yapacakt r, ama ancak bu ko³ul yerine getirildikten sonra, kesenkes [kesinkes] önce de§il. E§er ³imdi sava³, gerici h ristiyan sosyalistler ile, tir tir titreyen
küçük-burjuvazi aras nda yaln zca korku ve deh³et yarat yor, silahlar n her çe³it kullan lmas na, kan dökülmesine, ölüme vb. kar³ yaln zca bir nefret uyand r yorsa, kendilerine ³unu söyleriz: kapitalist toplum daima ucu buca§ olmayan bir deh³ettir. Ve sava³lar n en gericisi olan bu sava³, bu topluma korkunç bir son haz rl yorsa, umutsuzlu§a dü³memiz için hiçbir neden yok.
Herkesin görebildi§i gibi, burjuvan n, kendi eliyle tek me³ru ve devrimci sava³ için, yani emperyalist burjuvaya kar³ bir iç sava³ için yollar haz rlad § bir s rada, silahs zlanma iste§i ya da daha do§rusu silahs zlanma hayali, asl nda, bir umutsuzlu§un ifadesinden ba³ka bir ³ey de§ildir.
4
Bunun ya³amdan kopmu³ bir teori oldu§unu söyleyenler olabilir, bunlara dünya ölçüsündeki iki tarihsel gerçe§i an msat r z: bir yandan tröstler ile sanayide kad nlar n kullan lmas ; öte yandan, 1871 Paris Komünü ile Rusya'da 1905 Aral k ayaklanmas . Tröstleri geli³tirmeyi, kad nlarla çocuklar fabrikalara doldurmay ve bunlar n ahlak n bozmay , st raba sürüklemeyi ve sonsuz bir yoksullu§a atmay burjuvazi kendine i³ [sayfa 64] edinmi³ti. Biz, böyle bir geli³meyi istemiyoruz ve bunu desteklemiyoruz . Biz, buna kar³ sava³ m veriyoruz. Ama nas l sava³ m veriyoruz? Tröstlerin ve kad nlar n sanayide kullan lmas n n ilerici oldu§unu aç kl yoruz. Biz el zanaatlar sistemine, tekelci-kapitalizm öncesine, kad nlar n evlerine kapat lmas na dönülmesini istemiyoruz. Tröstleri ve benzeri kurulu³lar geride b rakarak, sosyalizme do§ru ileri! Gerekli de§i³ikliklerle bu iddia, halk n bugünkü askerle³tirilmesine uygulanabilir. Bugün emperyalist burjuvazi, yeti³kinler ile birlikte gençli§i de askerle³tiriyor, yar n kad nlar n askerle³tirilmesine de ba³layabilir. Bizim tutumumuz ³u olmal d r: Çok güzel. Son h zla ileri! Ne kadar h zl hareket edersek, kapitalizme kar³ ayaklanmaya o kadar fazla yakla³ r z. Sosyal-demokratlar nas l olur da gençli§in vb. askerle³tirilmesinden korkuya kap l rlar; yoksa bunlar Paris Komünü örne§ini unutuyorlar m ? Bu ya³amdan yoksun bir teori ya da bir hayal de§ildir. Bu, bir gerçektir. Varolan bütün ekonomik ve politik gerçeklere kar³ n, e§er sosyal-demokratlar emperyalizm ça§ n n ve emperyalist sava³lar n kaç n lmaz olarak bu gibi olaylar n yinelenmesine yolaçaca§ ndan ku³ku duyuyorlarsa, pek yaz k olur do§rusu. Paris Komününü gören bir burjuva gözlemcisi, May s 1871'de, bir ngiliz gazetesine ³öyle yaz yor: E§er Frans zlar yaln zca kad nlardan ibaret olsalard , ne müthi³ bir ³ey olurdu! Kad nlarla onüç, ondört ya³ ndaki çocuklar, Paris Komününde, erkeklerle yanyana sava³t lar. Burjuvazinin devrilmesi için ilerde verilecek sava³larda da bu böyle olacakt r. Proleter kad nlar, dermeçatma silahl ya da silahs z i³çilerin, burjuvazinin adamak ll silahlanm ³ kuvvetleri taraf ndan kur³unlanmas na seyirci kalmayacaklard r. T pk 1871'de oldu§u gibi silaha sar lacaklar ve bugünün y lg n uluslar ndan ya da daha do§rusu bir düzen [sayfa 65] kurmas hükümetlerden çok oportünistler taraf ndan önlenmi³ bugünün i³çi s n f hareketinden ergeç, ama her halde, devrimci proletaryan n müthi³ uluslar n n uluslararas bir birli§i mutlaka do§acakt r. Toplum ya³am art k tümüyle askerile³tirilmi³tir. Emperyalizm, dünyan n bölü³ülmesi ve yeniden bölü³ülmesi için büyük devletlerin giri³tikleri vah³i bir sava³ md r. Bu yüzden, bütün ülkeler, yans z olanlarla birlikte küçükler de, daha fazla askerile³meye do§ru gidecektir. Proleter kad n buna nas l kar³ ç kacakt r? Yaln zca bütün sava³lara ve askeri olan her ³eye söverek ve silah-
5
s zlanmay isteyerek mi? Ezilen ve gerçekten devrimci bir s n f n kad n , bu utanç verici rolü asla kabul etmeyecektir. Bunlar o§ullar na ³öyle diyeceklerdir: Yak nda delikanl olacaks n. Eline silah verilecek. Silah al ve askerlik sanat n iyice ö§ren. Proleterler, bunu, bugünkü sava³ta oldu§u ve sosyalizmin dü³manlar n n sana söyledikleri gibi karde³lerini, öteki ülkelerin i³çilerini vurmak için ö§renmezler. Bunu, kendi ülkelerinin burjuvazisine kar³ sava³ m vermek, sömürüye, sefalete ve sava³a bir son vermek için ö§renirler. Bugünkü sava³la ilgili olarak e§er bu biçimdeki, evet büsbütün bu biçimdeki propagandadan kaç nacaksak, uluslararas devrimci sosyal-demokrasi, sosyalist devrim ve sava³a kar³ sava³mak gibi sözleri hiç a§z na almas n daha iyi.
III Silahs zlanma avukatlar , programdaki silahl ulus noktas na, di§erleri aras nda, bu iste§in oportünizme ödün verilmesine yolaçabilece§i nedeniyle kar³ ç k yorlar. En önemli noktay , yani silahs zlanma ile s n f sava³ m n n ve toplumsal devrimin ili³kilerini yukarda inceledik. imdi de, silahs zlanma iste§i ile oportünizm aras ndaki ili³kiyi inceleyelim. Bu iste§in kabul edilemez olmas n n en önemli [sayfa 66] nedenlerinden biri, bunun yaratt § hayalin kaç n lmaz olarak, oportünizme kar³ sava³ m m z zay atmas ve canl l § n kaybettirmesidir. Ku³ku yok ki, bu sava³ m, ³imdi Enternasyonalin kar³ la³t § en acil ve ana sorundur. Emperyalizme kar³ sava³ m e§er oportünizme kar³ sava³ mla s k s k ya ba§l de§ilse, bo³ bir söz ya da bir aldatmacad r. Zimmerwald ve
[36]
Kienthal'in
ba³l ca kusurlar ndan birisi, Üçüncü Enternasyonalin çekirde§i
olan bu kurulu³lar i asa götürebilecek ana nedenlerden biri, oportünistlerle kopma gere§i üzerine bir karar almak ³öyle dursun, oportünizme kar³ sava³ m sorununun ortaya bile at lmamas d r. Oportünizm geçici olarak Avrupa i³çi hareketinde zafere ula³m ³t r. Bütün büyük ülkelerde, oportünizmin iki türü ortaya ç km ³t r : lki Bay Plehanov, Scheidemann, Legien, Albert Thomas ve Sembat, Vandervelde, Hyhdman, Henderson'un aç k, sinik ve bu yüzden de az tehlikeli sosyal-emperyalizmi; ikincisi, gizli Kautsky oportünizmi: Almanya'da Kautsky-Haase ve Sosyal-Demokrat ³çi Grubu
[37]
;
Fransa'da Longuet, Pressmane, Mayeras vb; ngiltere'de Ramsay MacDonald ile Ba§ ms z ³çi Partisinin öteki liderleri; Rusya'da Martov, Çheydze ve ötekiler, talya'da Treves ve öteki sözde sol-reformcular. Aç k oportünizm, devrime ve ba³lang ç durumundaki devrimci hareketlere ve patlamalara, aç kça ve do§rudan do§ruya kar³ d r. Biçimi de§i³mekle
6
birlikte, hükümetler ile ittifak durumundad r: bu ittifak, hükümetlere kat-
[38]
lmaktan, Sava³ Sanayii Komitelerine kat lmaya (Rusya'da oldu§u gibi)
kadar de§i³ebilir. Maskeli oportünistler, kautskiciler, i³çi s n f hareketi için daha zararl , daha tehlikelidir, çünkü bunlar, hükümetle ittifak yanl s olduklar n akla-yak n, sözde marksist sözlerle ve pasi st sloganlarla gizlerler. Bu her iki türden oportünizme kar³ , proletarya politikas n n her alan nda sava³ m verilmelidir: [sayfa 67] parlamentoda, i³çi sendikalar nda, grevlerde, askeri alanda vb.. Bu iki tür oportünizmin ba³l ca ay rdedici niteli§i, bugünkü sava³ ile devrim ve devrimin di§er somut sorunlar aras ndaki ili³kiler konusundaki
somut sorunlar n, susarak geçi³tirilmek, gözden saklanmak ve polis yasaklar ile savu³turulmak istenmesidir. Sava³tan önce, yakla³makta olan bu sava³ ile proleter devrimi aras ndaki ili³kiler üzerine, hem resmen Basel Bildirisinde, hem de birçok kez resmi olmayan bir biçimde dikkatler çekildi§i halde, tutumlar bu olmu³tur. Silahs zlanma iste§inin ba³l ca kusuru, devrimin bütün somut sorunlar na elatmaktan kaç nmas d r. Yoksa silahs zlanman n avukatl § n yapanlar yepyeni bir silahs z devrim türünden mi yanad rlar? Devam edelim. Biz, hiçbir biçimde, reformlar için sava³maya kar³ de§iliz. Y § nlardaki huzursuzluk ve ho³nutsuzluk birçok kez ve ³iddetle ortaya ç kt § halde, ve bizim çabalar m za kar³ n, bugünkü sava³ bir devrimle sonuçlanmad § takdirde, insanl § n en kötü olas l kla ikinci bir emperyalist sava³a sürüklenmesi olas l § n görmezlikten gelmek istemiyoruz. Oportünizme kar³ olmay da içine alan bir reform program ndan yanay z. Reformlar için sava³ m onlar n tekeline b rak r da ac gerçeklerden kaçar ve bir tür silahs zlanma kriyle bulutlar n üzerinde kendimize s § nak ararsak, oportünistleri sevindirmi³ oluruz. Silahs zlanma , yaln zca, cans k c gerçekten kaçmak ve buna kar³ sava³ m vermemek demektir. Böyle bir programda ³una benzer bir ³ey söyleyebiliriz: 1914-1916'da, emperyalist sava³ta, anayurdun savunulmas slogan ve bu slogan n benimsenmesi, yaln zca bir burjuva yalan n n yard m yla i³çi s n f hareketini koku³turmak demektir. Somut bir soruya böylesine somut bir yan t, teorik bak mdan daha do§ru, proletaryaya daha yararl , ve oportünistler için ise silahs zlanma iste§inden ve anayurdun savunulmas n n yads nmas ndan daha dayan lmaz [sayfa 68] bir ³eydir. Ve sözlerimize ³unu da eklemeliyiz: Büyük devletlerin ngiltere'nin, Fransa'n n, Almanya'n n, Avusturya'n n, Rusya'n n, talya'n n, Japonya'n n, Amerika'n n burjuvazisi, öylesine gerici olmu³ ve dünyaya egemen olma h rs na kendilerini öylesine kapt rm ³lard r ki, bu ülkelerin burjuvazisinin yürütece§i her sava³, ancak gerici bir sava³ olabilir.
Proletarya böyle bir sava³a kar³ ç kmakla yetinmemeli, bu sava³larda `kendi' hükümetinin yenilmesini istemeli ve e§er bir ayaklanma sava³a engel olabilecekse, devrimci ayaklanmalar için sava³tan yararlan lmal d r.
7
Milis sorununda ise ³unu söylememiz gerekirdi: Biz, bir burjuva milis kurulu³undan yana de§iliz; proleter bir miIis kurulu³undan yanay z. Bunun için, bir burjuva milis kurulu³una bile ne tek kuru³ yeririz, ne de tek bir ki³i ; çünkü, Amerika, sviçre, Norveç vb. gibi ülkeler bir yana, en özgür cumhuriyetçi ülkelerde (örne§in sviçre) bile, milis kurulu³u, özellikle 1907 ve 1911'de gitgide daha fazla prusyal la³t r lmakta ve grevcilere kar³ harekete getirilmek suretiyle kötüye kullan lmaktad r. Subaylar n halk taraf ndan seçilmelerini, askeri yasalar n kald r lmas n , yabanc do§umlular n yerlilerle ayn haklara sahip olmalar n (bu nokta sviçre gibi yabanc i³çileri gitgide daha fazla sömürdü§ü halde, bunlara herhangi bir hak tan may reddeden emperyalist devletler için özellikle önemlidir) isteyebiliriz. Ayr ca belli bir ülkenin sakinlerinden, diyelim, her yüz ki³isine gönüllü birlikler kurma ve bu birliklere ücretleri devletçe ödenecek subaylar serbestçe seçme hakk n n verilmesini de isteyebiliriz. Ancak bu ko³ullarda proletarya, köle sahipleri için de§il, kendileri için askeri e§itim görmü³ olur ve böyle bir e§itim, proletaryan n ç karlar
gere§idir de. Rus devrimi, devrimin her ba³ar s n n; bir kentin, bir fabrika kasabas n n, ordunun bir bölümünün ele geçirilmesi gibi k smi bir ba³ar n n bile utkun [sayfa 69] proletaryay böyle bir program uygulamaya zorlad § n göstermi³tir. Son olarak, oportünizm ile yaln zca programlar yaparak sava³maya olanak bulunmad § da ortada; bu, programlar n gerçekten uygulan p uygulanmad § n anlamak için sürekli bir çaba ve uyan kl k ile yürütülen bir sava³ m gerektirir. as etmi³ olan kinci Enternasyonalin i³ledi§i en büyük ve a§ r yan lg , sözleri ile yapt klar ³eylerin birbirine uymamas , ikiyüzlülü§ü ve utanmazca bir devrim lafebeli§ini al ³kanl k haline getirmesidir (Kautsky ile ³ürekas n n Basel Bildirisine kar³ ³imdiki tutumlar na bak n z). Silahs zlanma toplumsal bir kirdir, yani belli bir toplumsal çevreden ç kan ve belli bir toplumsal çevreyi etkileyebilen bir kir bu kir ku³kusuz bir bireyin fantezisi de§ildir , uzun bir süre dünyan n kanl sava³ alan ndan uzak kalan ve ilerde de uzak kalaca§ n sanan baz küçük devletlerde hüküm süren pek sakin ya³am ko³ullar n n bir ürünüdür. Bundan emin olmak için, örne§in Norveçli silahs zlanma savunucular n n ileri sürdükleri iddialar üzerinde dü³ünmek yeter. Biz küçük bir ülkeyiz. diyor bunlar. Ordurm z küçük, büyük devletlere kar³ elimizden ne gelir? (ve bu yüzden, ³u ya da bu büyük devletler grubu ile emperyalist ittifaklara girmeye kar³ direnme gücünü kendilerinde bulam yorlar)... Uzak kö³emizde rahat b rak lmak, dünyadan habersiz politikam z yürütmeye devam etmek, silahs zlanmay , zorunlu uzla³t rma mahkemelerini ve sürekli yans zl § m z korumay istiyoruz. ( Sürekli yans zl k herhalde Belçika usulü bir yans zl k olacakt r.) Küçük
devletlerin
bir
kenarda
durmak
8
için
küçük
çabalar ;
küçük-
burjuvazinin, dünya tarihinin büyük sava³lar ndan mümkün oldu§u kadar uzak durma iste§i; dargörü³lü bir pasi i§i sürdürmek için nispi tekelci durumdan yararlanmak i³te bütün bunlar, baz küçük devletlerde [sayfa 70] silahs zlanma krine belli bir ölçüde ba³ar ve geçerlik sa§layabilen nesnel toplumsal ortamd r. Ku³ku yok ki, bu çaba gericidir ve tamamen hayal ürünüdür; çünkü emperyalizm, ³u ya da bu yoldan küçük devletleri dünya ekonomisinin ve politikas n n hareket merkezine do§ru çekmektedir. Örne§in sviçre'de, emperyalist çevre, i³çi s n f hareketini iki yoldan birini izleme durumunda b rakmaktad r. Burjuvazi ile ittifak halindeki oportünistler, emperyalist burjuva turistlerinden kar sa§lamak ve bu sakin tekelci durumu mümkün oldu§u kadar kârl ve sakin tutmak için sviçre'yi bir cumhuriyetçi-demokrat tekelci federasyon haline getirmeye çabalamaktad r. sviçre'nin gerçek sosyal-demokratlar ise, zafere ula³mada Avrupa'daki i³çi partilerinin devrimci unsurlar n n s k ittifak na yard mc olmak amac yla, sviçre'deki nispi özgürlükten yararlanma çabas ndad rlar. Tanr ya ³ükür, sviçre'nin kendine özgü ayr bir dili yok ; sviçreliler kom³u has m ülkelerin konu³tuklar üç yayg n dili konu³uyorlar. E§er sviçreli yirmibin parti üyesi, ek sava³ vergisi türünden, haftada iki santimlik bir sava³ ödentisi ödeseler, bu, y lda yirmibin frank gibi bir para eder ve bu miktar bizim üç dilde belli aral klarla yay n yapmam za ve bunlar Kuvvet Karargahlar n n yasaklar na kar³ n, sava³an ülkelerin i³çileri ve askerleri aras nda da§ tmam za yeter. Bu yay nlar, i³çiler aras nda ba³gösteren ayaklanmalar konusunda gerçek bilgileri, siperlerde kurulan dostluklar , ellerindeki silahlar kendi ülkelerinin emperyalist burjuvalar na kar³ , devrimci bir amaçla kullanma umutlar n vb. içerebilir. Bütün bunlar yeni bir ³ey de§il. Ne yaz k ki yeterli ölçüde olmamakla birlikte La Sentinelle, Volksrecht ve Berner Tagwacht
[39]
gibi en iyi gazete-
ler zaten bunu yapmaktalar. [sayfa 71] Ancak bu gibi çal ³malarla Aarau Parti
[40]
Kongresinin
kusursuz kararlar , yaln zca kusursuz karar olmaktan öteye
bir ³eyler olabilir. Bizi ³u anda ilgilendiren sorun ³u: silahs zlanma iste§i, sviçre sosyaldemokratlar aras ndaki devrimci e§ilimlere tekabül ediyor mu? Belli ki etmiyor. Nesnel olarak. silahs zlanma küçük devletlerin pek ulusal, ancak bu devletlere özgü tamamen ulusal bir program d r; bu program asla uluslararas devrimci sosyal-demokrasinin uluslararas bir program de§ildir. [sayfa 72]
9
Eylül 1916'da yaz ld lk kez Almanya'da Eylül, Ekim 1917 tarihli Jugend-Internationale n
◦ 9 va
10'da yay nland mza: N. Lenin
10
Dipnotlar [30]
Proletarya Devriminin Askeri Program . Â?skandinavya sol sosyal-
demokrat
bas nda
yay nlanmak
Ăźzere
EylĂźl
1916'da
Almanca
olarak
yaz lm ³t r. Birinci Dßnya Sava³ s ras nda sol sosyal-demokratlar, parti program ndaki silahl ulus sÜzßne kar³ ç kt lar ve bßyßk bir yan lmayla silahs zlanma slogan n ortaya att lar. Aral k 1916'da Lenin, yaz s n gÜzden geçirerek Silahs zlanma Slogan ba³l § alt nda Sbornik Sotsial-Demokrata, ◌ n 2'de yay nlatt . Rusya'ya hareketinden hemen Ünce, Nisan 1917'de Lenin, orjinal
Almanca metni Jugend-International ( Enternasyonal Gençlik ) ◌ yaz kuruluna verdi. Makale, bu dergide n 9 ve 10'da (1917) yay nland .
[31]
�sviçre
Sosyal-Demokrat
Partisinin
savaÂła
karÂł
tak naca§
tutumu
kararla³t rmak ßzere, “ubat 1917'de yap lacak ola§anßstß kongre için, 1916 yaz nda
parti
liderlerinden
Robert
Grimm'in
haz rlad §
SavaÂł
Sorunu
Ăœzerine Tezler 'e de§iniliyor.
[32]
Neues Leben ( Yeni Hayat ). Ocak 1915 ile Aral k 1917 aras nda,
�sviçre
Sosyal-Demokrat
Partisinin
Bern'de
yay nlad §
ayl k
dergi.
Bu
dergi, Zimmerwald Sa§ n n gÜrß³lerini temsil ediyordu. 1917 ba³ nda da sosyal-³oven bir tutum alm ³t r.
[33] [34]
Junius, Rosa Luxemburg'un (1917-1919) takma ad .
Bkz. Karl Marx and Friedrich Engels, Selected Correspondence, FLPH,
Moscow, s. 423.
[35]
G. A. A. de Galli et (1830-1909). Paris KomĂźnĂźnĂź insafs zca bast ran
Frans z generali.
[36]
Burada, Zimmerwald ve Kienthal'de yap lan uluslararas sosyalist konfe-
ranslara de§iniliyor. Uluslararas Sosyalistlerin �kinci Kongresi, 24-30 Nisan 1916'da Bern yak nlar nda Kienthal kÜyßnde yap ld . Bu konferansta, Zemmerwald Konferans na gÜre, sol-kanat daha kuvvetliydi. Lenin'in çabalar yla konferans, uluslararas Sosyalist Bßronun sosyal pasi zmini ve oportßnist faaliyetlerini ele³tiren bir karar kabul etti. Kienthal'de kabul edilen bildiri ve karar, uluslararas sava³ aleyhtar harekette ileri at lm ³ bir ad m oldu. Zimmerwald ve Kienthal Konferanslar enternasyonalci unsurlar n biraraya gelmelerini sa§lad ysa da, bu grup, tutarl bir enternasyonal tutumu ve bol³evik politikas n , emperyalist sava³ iç sava³ haline getirme, sava³ta
11
kendi emperyalist hükümetini yenme ve Üçüncü Enternasyonali örgütleme gibi temel ilkelerine sahip ç kmad .
[37]
Sava³ Sanayi Komiteleri. 1915'de emperyalist büyük burjuvazinin
Rusya'da aralar nda
kurdu§u ³ovence
komitelerdir. duygular
³çileri
geli³tirmek
kendi
etkileri
alt na
için
burjuvazi
bu
almak
ve
komitelerde
i³çi gruplar n örgütlemeye karar verdi. ³çi y § nlar n n sava³ sanayiinde verimlili§i
art rmalar
için
i³çi
temsilcilerinin
bu
komitelere
kat lmalar
burjuvazinin ç kar nayd . Men³evikler, burjuvazinin bu yalanc yurtseverlik gösteresinde etkin bir rol oynad lar. Bol³evikler, sava³ sanayi komitelerini boykotu savundular ve i³çilerin büyük ço§unlu§unun deste§iyle bu boykot hareketinde ba³ar l oldular.
[38]
Sosyal-Demokrat ³çi Grubu (Arbeitsgemeinschaft). Sosyal-Demokrat
Reichstag grubundan ayr lan Reichstag üyelerinin Mart 1916'da kurduklar Alman merkezcilerinin örgütü. Bu grup, 1917'de kurulan merkezi Alman Ba§ ms z Sosyal-Demokrat Partisinin belkemi§ini olu³turmu³tur. Yeni parti sosyal-³ovenleri hakl ç kartmaya çal ³m ³ ve bunlarla i³birli§ini savunmu³tur.
[39]
La Sentinelle. 1884'de Frans z sviçresinde, La Chauxde-Fonda'da ya-
y nlanan sviçre Sosyal-Demokrat örgütü organ . 1914-18 sava³ ba³lar nda ◦ enternasyonalist bir politika izledi ve 13 Kas m 1914 tarihli say s nda (n 265), RSD P Merkez Komitesi Bildirisinin k salt lm ³ bir ³eklini Sava³ ve Rus Sosyal-Demokrasisi ba³l § ile yay nlad . Volksrecht ( Halk n Hakk ). 1898'de Zürih'te kurulan sviçre Sosyal-
Demokrat Partisi ve Zürih Kantonu Sosyal-Demokrat örgütü organ günlük bir gazete. 1914-18 sava³ nda sol zimmerdwaldcilerin ve Lenin'in yaz lar n yay nlad . Lenin'in önemli makaleleri aras nda ³unlar vard : H. Greulich'in Anayurdun Savunulmas n Savunmas Üzerine Oniki K sa Tez , Rus Devriminde RSD P'in Görevleri , Cumhuriyetçi ovenlerin Oyunlar . Bugün Volksrecht anti-komünist ve anti-demokrat bir tutum içindedir. Berner Tagwacht. 1893'de Bern'de kurulan sviçre Sosyal-Demokrat
Partisi organ . Birinci Dünya Sava³ n n ilk günlerinde, Karl Liebknecht, Franz Mehring ve ba³ka sol sosyalistlerin yaz lar n yay nlad . 19117'de sosyal-³ovenleri
desteklemeye
ba³lad .
Bugün
Berner
Tagwacht,
anti-
komünist ve anti-demokrat bir tutum içindedir.
[40]
Burada,
sviçre
Sosyal-Demokrat
Partisinin
20-21
Kas m
1915'de
Aarau'da yapt § kongreye de§iniliyor. Gündemdeki ba³l ca madde, enternasyonalist Zimmerwald Birli§ine kar³ tak naca§ tutumdu. Bu konuda partideki üç geli³im aras nda bir anla³mazl k vard : 1) Anti-Zimmerwaldciler
12
(Greulich, P üger ve di§erleri); 2) Zimmerwald sa§ n destekleyenler (Grimm ve di§erleri), 3) Zimmerwald solunu destekleyenler (Platten ve di§erleri). Robert Grimm bir önerge vererek sviçre Sosyal-Demokrat Partisinin Zimmerwald Birli§i ile birle³mesini ve Zimmerwald sa§ n n politikas n n desteklenmesini önerdi. Partinin sol kanad da bir önerge vererek Grimm'in önergesinin de§i³tirilmesini, sava³a kar³ devrimci bir sava³ m verilmesini ve ancak utkun bir proletarya devriminin emperyalist sava³ sona erdirebilece§ini ilan edilmesini istediler. Kongre, sol kanattan gelen bu de§i³iklik önergesini ço§unlukla kabul etti.
13
Ayd nlanma K端t端phanesi
http://www.1001001000.org