Marena Seeling - THE PANORAMA DISCOVERED by OSCAR LOURENS BOOK PRODUCTION

THE PANORAMA DISCOVERED

MARENA SEELING

THE PANORAMA DISCOVERED

MARENA SEELING

STUDIO VIEWS 3-7 THE PANORAMA DISCOVERED, AN ESSAY BY CEES DE BOER 8-13 PHOTOGRAPHS, PAINTINGS, INSTALLATIONS, WORKS ON PAPER AND PLYWOOD 14-89 INDEX OF WORKS 90-93 BIOGRAPHY 94-95

OSCAR LOURENS BOOK PRODUCTION

DEDICATED TO GEERT AND THEE SEELING

THE PANORAMA DISCOVERED Each visual thing also functions as a dimension, completely individual as it is, because it manifests itself as the result of a bursting open of Being. Maurice Merleau-Ponty, Eye and Mind 1

After two visits to Marena Seeling’s studio I realized that not only had I become acquainted with an artist and her work, but also with the world in which she thinks, lives and works. What I find stimulating and which I immediately recognize is that, although in every artist’s studio it emerges in a different form, the ongoing work of observing, looking, perceiving is right there in front of you, in every sketch and painting you see.

On one side of Marena’s studio there’s a series of sketches, on the opposite wall a large painting; perhaps recently she has been working on that one. May be it is already being subjected to the waiting phase – in the morning when she arrives, her first glance, just in from cycling, is naturally drawn to it and she tries to discover whether it is finished or not. The sketches and the big work clearly belong together, as do the prints – I initially did not notice that they are photos – which hang between the sketches.

The work is in progress. Some works hang on the studio walls, which are possibly finished – or not yet,

At first glance it is evident what the work of Marena is about: space. In case I wouldn’t have understood:

HET ONTDEKTE PANORAMA

te doen en alles wat ik zie toe te laten en in mij op te nemen. In het atelier van een kunstenaar bekruipt mij een gevoel van intense voorlopigheid. Ik stel mij voor dat de werken, zodra zij de deur uitgaan en elders gepresenteerd worden, dat aura verliezen. In het atelier was het een werk, buiten wordt het een schilderij, een kunstwerk.

Elk visueel iets, geheel individueel als het is, functioneert tevens als een dimensie, omdat het zich geeft als resultaat van het openspringen van het Zijn.

I just don’t know. I could ask, but it’s more exciting not to and to just receive and take in everything I encounter. I want to savor and enjoy that studio spirit of intense provisionality. I imagine the works, as soon as they are outside and presented elsewhere, losing that aura. In the studio, they are work, outside they become paintings, works of art.

Maurice Merleau-Ponty, Oog en geest 1

Na twee bezoeken aan het atelier van Marena Seeling nestelde zich in mij het gevoel dat ik niet alleen kennis had gemaakt met een kunstenaar en haar werk, maar ook met de wereld waarin zij werkt, denkt en leeft. Dat wat mij prikkelt en wat ik direct herken, hoewel het zich in elk kunstenaarsatelier in een andere gedaante aandient: het werk van het waarnemen, het werken aan het kijken.

Aan een muur van Marena’s atelier reeksen schetsen; een groot schilderij hangt op zichzelf op een andere wand, er wordt misschien nog aan gewerkt. Of het ondergaat de fase van het wachten, ‘s morgens als zij binnenkomt trekt de eerste blik, fris van het fietsen, er vanzelf naar toe en observeert de kunstenaar of het al klaar is. De schetsen en het grote werk horen duidelijk bij elkaar, ook de foto’s die tussen de schetsen hangen en waarvan in eerste instantie niet opvalt dat het foto’s zijn.

Het werk is aan de gang. De werken die in het atelier rondhangen zijn klaar, of niet, ik weet dat niet. Ik kan er wel naar vragen, maar het is spannender om dat niet

Het is in één oogopslag helder wat het werk van Marena aan de orde stelt: ruimte. Mocht ik het toch nog niet helemaal vatten, op tafel ligt een boek van

Maurice Merleau-Ponty L’Oeil et l’Esprit, Éditions Gallimard (1964) Used fragement: Oog en geest Translation: Ineke van der Burg, Parrèsia (2012) p 57 1

STUDIO VIEW

on the table is a book by Georges Pérec, Species of Spaces. She applied this title to one of her installations in which she created a three-dimensional painting in a kind of glass showcase – as if you could walk into her imagination.

STUDIO VIEW

While we talk, my eyes wander through the studio and are caught by some fragments of drawings or paintings casually stacked on top of a low filing cabinet. They are loose, autonomous brushstrokes, one, two or three painted gestures, meticulously cut out of canvas and paper. Like the tools of a carpenter lying around, here’s a supply of spaces that might come in handy. I’ve seen it before, in other studios, but it never fails to fascinate me: these selections and cuttings from larger compositions, conserving the moments in which the work succeeded. They are selected and preserved to be scrutinized one day, when there are no easy answers to the questions the work at hand puts to her. Such fragments also bring to mind the idea that the work of painting is never finished, that there’s trial and error: even

Georges Pérec, vertaald door Rokus Hofstede: Ruimten rondom. Zij leende deze titel voor een van haar installaties waarin zij in een soort grote etalage een ruimtelijk schilderij creëerde – alsof je je fysiek in haar verbeelding kunt begeven. Terwijl wij praten, dwaalt mijn oog verder door het atelier en blijft haken achter een aantal fragmenten van tekeningen of schilderijen, die door elkaar op een lage tekeningenkast liggen. Het zijn letterlijk losse verfstreken, één, twee of drie op een fragment linnen of papier. Daar ligt, als het gereedschap van een timmerman, een voorraadje ruimten die misschien nog van pas komen. Ik zag het eerder, in andere ateliers, maar het blijft fascineren, dit concrete snijden en selecteren en bewaren van die momenten dat het werk lukte, om later te kunnen zoeken of tussen die fragmenten misschien het antwoord ligt op de vraag die een onderhanden werk aan je stelt. Dergelijke fragmenten geven ook aanleiding tot de gedachte dat het schilderen nooit klaar is, dat in de tijd het werk ergens toe leidt maar dat ieder werk ook een toekomst openlegt.

when a work is finished it is not, because the essence of painting is to open up space towards the future. In much the same way Marena Seeling uses the photos she makes of spaces and situations that strike her; and these images are appropriated and transformed. Alienation is never an end in itself; the aim is, as so often in modern painting, to initiate a conversation between reality, memory, image and paint in which each party voices its desires. In doing the work, she discovers what she wants to say. There is no pre-determined meaning, and it’s the work on the image that discovers and reveals meaning. Marena Seeling expresses the origin of her painting succinctly as a memory of her childhood in the village of Weurt, on the Waal River, facing the city of Nijmegen: this side of the dike establishes another mood, another me, than the other side of the dike. When I stand here and look, I see something different, I perceive differently than when I stand there and observe from there. When I move I leave a

Op dezelfde manier gaat Marena Seeling om met de foto die zij van een ruimtelijke situatie maakt; zij maakt zich een ruimte eigen door het beeld dat zij gezien en in een notitie vastgelegd heeft, te transformeren. Vervreemding is daarbij niet een doel op zich; doel is, zoals zo vaak in de moderne schilderkunst, een gesprek tussen werkelijkheid, herinnering en schilderij waarin elke partij zijn eigen verlangen laat horen. In het werk wordt, al doende, ontdekt wat je wilt zeggen; er is geen vooraf gegeven betekenis, het werken aan het beeld ontdekt de betekenis. Marena Seeling verwoordt deze origine van haar schilderkunst, heel precies, in de vorm van een herinnering aan haar jeugd in het dorp Weurt, aan de Waaldijk, onder Nijmegen: aan deze kant van de dijk heb ik een ander gevoel, ben ik een ander dan aan de andere kant van de dijk. Als ik hier sta en kijk, zie ik iets anders, kijk ik anders, dan wanneer ik daar sta en kijk. Als ik mij beweeg, laat ik een ruimte achter, maar ik draag die ruimte ook als herinnering in mij mee, terwijl ik al iets anders zie. 9

space behind, but I also take it with me as a memory, already seeing something else. The personal story is also a cultural story, because Marena shares her images with many Dutchmen. The landscape of rivers and dikes is the landscape of contrasts and transitions which have a strong physical presence. Every dike, every river is a border and a transition, defining movement and space. The eye, however, can transcend physical limitations. The painters of the 17th century transposed this into a technique, constructing the landscape from horizontal bands and alternating dark and light, placing objects that lead the eye as much as they obstruct sight, and then those overwhelming clouds in which the light plays again in a different way. The landscape does indeed unfold in all directions. Species of Spaces. Marena Seeling paints a painting that has nested in her memory; she sketches an awareness of a painting, the possibility of a painting, a desire as to what

Het persoonlijke verhaal is ook een cultureel verhaal, een herinneringsbeeld dat Marena deelt met veel Nederlanders. Het landschap van rivieren en dijken is een landschap van contrasten en fysiek gemarkeerde overgangen. De dijk is grens en overgang, definieert beweging en ruimte, net als de rivier. Het oog echter kent overzicht, transcendeert de beperkingen die het landschap aan het lichaam oplegt. De schilders uit de 17e eeuw hebben het al vormgegeven, die opbouw van het landschap door vooral horizontale stroken van donker en licht af te wisselen en als coulissen in elkaar te schuiven, objecten die het oog evenzeer leiden als het zicht benemen, onder die overweldigende wolkenluchten waarin het licht op weer een andere manier speelt. In alle richtingen inderdaad ontvouwt het landschap zich. Ruimten rondom. In haar herinnering schetst Marena Seeling een schilderij dat zich in haar heeft genesteld, zij schetst een besef van een schilderij, de mogelijkheid van een schilderij, een verlangen hoe haar schilderij zou moeten worden. Dit innerlijke, existentiële schilderij zal zij 10

her painting should be. This inner, existential painting she will never paint, but all the time she continues working on it, because it is her motivation to embark on the adventure of observation, memory and creation again and again. In search of spaces that she has seen but also the spaces beside, around, behind, in front, or under what she has seen. A passage from Pérec’s Species of Spaces, which is also called by the author ‘the diary of a user of space’ 2 : To cover the world, to cross it in every direction, will only ever be to know a few square meters of it, a few acres, tiny incursions into disembodied vestiges, small, incidental excitements, improbable quests congealed in a mawkish haze of a few details which will remain in our memory: out beyond the railway stations and the roads, and the gleaming runways of airports, and the narrow strips of land illuminated for a brief moment by an overnight express, out beyond the panoramas too long anticipated and dis-

nooit schilderen, maar zij werkt er steeds aan verder en het motiveert haar om het avontuur van waarnemen, herinneren en creëren telkens weer aan te gaan. Op zoek naar de ruimten die je gezien hebt maar ook naar de ruimten naast, rondom, achter, voor, onder wat je gezien hebt. Een passage uit Pérecs Ruimten rondom, door de schrijver ook wel ‘het dagboek van een ruimtegebruiker’ genoemd 2:

Wie de wereld rondreist, wie haar in alle richtingen doorkruist, zal nooit meer dan een paar bunders, een paar aren aardoppervlak leren kennen: nietige exploraties van ontzielde ruïnes, rillinkjes van avontuur, onwaarschijnlijke queesten verstard in een weeïge nevel, waarvan maar een paar details in onze herinnering zullen beklijven: eerder dan die stations en die wegen, en de flikkerende landingsbanen van vliegvelden, en die smalle stroken grond die door een met hoge snelheid voortijlende nachttrein een kort ogenblik worden beschenen, eerder dan de al te lang verhoopte en al

WEURT, 2006

Georges Perec, Espèces d’espaces Éditions Galilée (1974) Used fragment: Ruimten rondom Translation: Rokus Hofstede, De Arbeiderspers (1998), p 126-127 2

covered too late, and the accumulations of stones and the accumulations of works of art, it will be three children perhaps running along a bright white road, or else a small house on the way out of Avignon, with a wooden lattice door once painted green, the silhouetted outline of trees on top of a hill near Saarbrücken, four uproarious fat men on the terrace of a café on the outskirts of Naples, the main street of Brionne, in the Eure, two days before Christmas, around six in the evening, the coolness of a covered gallery in the souk at Sfax, a tiny dam across a Scottish loch, the hairpin bends of a road near Corvol - l’Orgueilleux. This long sentence, whose words touch on widely separated places of the earth, makes tangible how unlimited the human adventure in space is, how unstable and fragmentary our experience is – we think big and touch small. Marena Seeling’s paintings present the moment and the momentum of perceiving, recalling, moving – and help us to discover that we construct and build our perceptions from our

LANZAROTE, 2010

te laat ontdekte panorama’s, en de opeenstapelingen van stenen en de opeenstapelingen van kunstwerken, zijn het misschien drie kinderen hollend op een blinkend witte weg, of een huisje vlak buiten Avignon met een ooit groen geverfde, ajour bewerkte houten deur, het scherp afgetekende silhouet van de bomen op de top van een heuvel in de omgeving van Saarbrücken, vier jolige dikzakken op een caféterras in een buitenwijk van Napels, de hoofdstraat van Brionne in het departement Eure, twee dagen voor Kerstmis, tegen zes uur ’s avonds, de koelte van een overdekte galerij in de soek van Sfax, een piepkleine stuwdam in een Schots loch, een weg met haarspeldbochten bij Corvol-l’Orgueilleux… Deze lange zin waarvan de woorden ver uiteenliggende plekken op aarde aanraken, maakt voelbaar hoe grenzeloos het menselijk avontuur in de ruimte is, hoe onbestendig en fragmentarisch onze ervaring is – wij denken het grote en raken het kleine aan. De schilderijen van Marena Seeling presenteren het moment en het momentum van waarnemen, herin-

memories of then and elsewhere, as well as from our sensory experiences here and now. Building spaces from paint is also pivotal in Marena’s installations: space, transformed by painting, becomes a physical challenge for the viewer. In Opkamer a space is created from both landscape and living room elements – rain against the window is paint on a canvas, the floor is high and low, a highway projects itself outside in, the layout of surfaces and spaces are meaningful or meaningless, material is there as itself or as decoration, a heater is both object and texture. A second installation in the same exhibition Borrowed Spaces was called In Transition; here Marena examines how, with a few shapes and lines, a given architecture could be integrated into her own experience. In installations like these we observe that physical space fights and resists its redefinition and will always be a partner claiming its original rights. In the case of Marena Seeling, building space out of paint also evokes a crucial moment in the evolution

neren, bewegen – en maken zo ervaarbaar dat wij onze waarnemingen samenstellen en opbouwen uit zowel onze herinneringen aan toen en elders als onze zintuiglijke ervaringen hier en nu. Het bouwen van ruimten uit verf is bij uitstek aan de orde in de installaties van Marena; een ruimte, getransformeerd door het schilderen, wordt tot een fysieke uitdaging voor de beschouwer. In Opkamer wordt een grensgebied gecreëerd tussen landschap en huiskamer – regen tegen het raam is verf op een schilderij, de vloer is hoog èn laag, een autoweg projecteert zich van buiten naar binnen, ruimte- of vlakverdelingen zijn zinvol èn zinloos, materiaal is zichzelf of versiering, een verwarmingsradiator is object èn textuur. In Transition , onderdeel van de tentoonsteling Borrowed Spaces, onderzoekt Marena hoe met enkele vormen, lijnen en geschilderde vlakken een gegeven architectuur in het eigen oeuvre, in de eigen ervaring kan worden geïntegreerd. Aan deze installaties kunnen we zien dat de fysieke ruimte weerstand biedt aan zijn herdefiniëring en zich een 11

of modern art: the paintings and watercolors of Paul Cézanne, with their unique analytical approach to composition, leading the way to Bracque’s and Picasso’s Cubism. Cézanne, drawing conclusions from Impressionism, turns his attention to the painting’s surface more than to the illusion of depth; color patches need not integrate anymore; and especially in his watercolors he allows the contours of the objects he paints to dissolve – the jar, the apple, the tree and the mountain merge with the light and the space that surround them and make them visible.

logical field.’ Cézanne paints nature as an ongoing conversation between what his eyes see and what his painter’s hand discovers - between on the one hand eyes and brushes that touch the objects and the moods surrounding the artist, and on the other hand the shapes, colors and moods of the world touching the artist’s eyes. In the phenomenal field, the objects are not merely subjected to our vision: they have their own part to play and so they direct – as in Leonardo da Vinci’s theory of the visibility of the world – their presence to us.

In his philosophical investigation of human perception, Maurice Merleau-Ponty gives considerable attention to the work of Cézanne and he concludes that his art comprises a theory of perception that takes into account both its bodily and its mental nature. Not philosophers, nor scientists, but artists have an encompassing experience and major understanding of what is happening in perception. Merleau-Ponty then continues to describe how a Cézanne painting is an exploration of what he calls ‘the phenomeno-

Along with the landscape of the Waal River which demarcates the borders of the old centre of Nijmegen and keeps her family history alive and changing, Marena also brings in visual memories from inhospitable Iceland and other places she visited. She is a space user. The pictures, which were originally meant as notes on her experiences, are later followed and continued by series of photos in which she documents the evolution of each of her paintings. Pictures of an unfinished holiday resort on

partner toont die serieus genomen wil worden. Het bouwen van ruimten uit verf roept tevens de herinnering op aan een belangrijk moment in de evolutie van de moderne kunst: de schilderijen en acquarellen van Paul Cézanne die, met hun unieke analytische manier van componeren, vooruitwijzen naar het Cubisme van Bracque en Picasso. Cézanne trekt zijn conclusies uit het Impressionisme: in zijn composities geeft hij meer aandacht aan het platte vlak dan aan de illusie van diepte; kleurtoetsen die elkaar onderling vreemd blijven; en, meesterlijk te volgen in zijn tekeningen en acquarellen, hij laat de contour van de objecten die hij schildert los, zodat kruik, appel, boom of berg een relatie aangaan met wat hen omgeeft: licht en ruimte.

ervaring met en het beste begrip van wat zich in de perceptie afspeelt. Merleau-Ponty komt tot de conclusie dat een schilderij van Cézanne een exploratie is van wat hij noemt ‘het fenomenologische veld’. Cézanne schildert de natuur als een gesprek tussen dat wat zijn ogen zagen en dat wat zijn schilderende hand ontdekte – ogen en penselen raakten de dingen om hem heen aan, de dingen rondom hem raakten zijn ogen aan. In het veld der fenomenen zijn de objecten niet louter aan onze blik onderworpen, hebben een eigen rol en zenden – zoals in de theorie van Leonardo da Vinci over de zichtbaarheid van de wereld – hun aanwezigheid op ons af.

Maurice Merleau-Ponty schenkt in zijn filosofisch onderzoek van de menselijke perceptie ruim aandacht aan het werk van Cézanne; volgens hem spreekt uit het werk van Cézanne een theorie omtrent de waarneming die rekening houdt met zowel het fysieke als met het mentale karakter ervan. Niet filosofen of wetenschappers, maar kunstenaars hebben de meeste 12

Bij Marena kan het landschap het onherbergzame IJsland zijn, of de rand van de stad Nijmegen waar de Waal stroomt en waar haar familiegeschiedenis levende herinnering en dagelijkse verandering is. De foto’s die tussen haar schetsen hangen en in eerste aanleg notities van ervaringen zijn, krijgen een vervolg in de reeksen foto’s waarin Marena de evolutie van haar schilderijen documenteert. De foto van

ICELAND, 2013

Lanzarote result not only in a painting, but the buildup of the painting towards its final image is step by step captured by the camera. These are the ultimate witnesses to Marena’s work on her perceptions. In the development of modern art, series of paintings have played a fascinating role. Monet’s Rouen cathedral in ever changing light, Cézanne’s Mont Sainte-Victoire, Mondrian’s apple tree. Representation transforms into the simultaneous presentation of the perception of reality and the reality of perceiving.

WEURT, 1958

reaction to the world we live in, which bombards us with images, we develop the need for images that can be digested more slowly and over a longer time; in Marena’s case, painted images we can live with and learn to read, stroke after stroke. These are images to have a good conversation with. Time after time modern art tells me that life happens not just to me, I should happen to life as well. Cees de Boer

Marena Seeling confronts space. She doesn’t go up the new bridge over the Waal River to enjoy the unseen view; she goes under it and discovers how the bridge blocks and frames her sight. The perspective of her sensibility is out there to discover the fields that we do not expect to matter. Her paintings are the river dikes that she followed and crossed when she was young, to have another experience on the other side. In an almost natural

een onafgebouwd vakantiedorp op Lanzarote leidt niet alleen tot een schilderij waaraan gebouwd wordt, het bouwen aan het eindbeeld wordt stap voor stap met foto’s vastgelegd. Ook dit is het werken aan het waarnemen. In het ontstaan van de moderne kunst spelen reeksen schilderijen een fascinerende rol: Monets kathedraal van Rouan in steeds wisselend licht, Cézanne’s Mont Sainte-Victoire, Mondriaans appelboom. Uitbeelden wordt beelden, weergeven transformeert al doende in een nieuwe blik op de werkelijkheid.

andere ruimte te ervaren. Het is een actueel thema: wij leven in een wereld die ons met beelden bombardeert, waardoor als vanzelf de behoefte ontstaat aan beelden die wij langzaam en gedurende langere tijd kunnen waarnemen, beelden om mee te leven en streek voor streek te leren kennen. Beelden om een goed gesprek mee te hebben. Moderne kunst maakt keer op keer duidelijk dat het leven zich niet alleen aan mij voltrekt, ik voltrek mij ook aan het leven. Cees de Boer

Het gaat al lang niet meer over hèt beeld, dè waarheid. De kunstenaar gaat op de ruimte af om er zich mee te meten. Marena Seeling gaat de nieuwe brug over de Waal niet op om het uitzicht te kunnen zien, nee, zij gaat er onder staan en registreert hoe de brug haar het zicht ontneemt. Dit perspectief maakt andere ruimten, waar we niet op gerekend hadden, zichtbaar. Haar schilderijen zijn te vergelijken met de dijken die zij in haar jeugd overging, om aan de andere kant een 13

INDEX OF WORKS

p3 STUDIO VIEW Nijmegen

p 6-7 STUDIO VIEW Nijmegen

p 8-9 THE PANORAMA DISCOVERED Cees de Boer

p 12-13 THE PANORAMA DISCOVERED Cees de Boer

p 14-15 WEURT 2012

P 18 UNTITLED, 2013 oil on canvas 60 x 80 cm

p 19 NIJMEGEN 2001

p 4-5 STUDIO VIEW Nijmegen

p 10-11 THE PANORAMA DISCOVERED Cees de Boer

P 17 UNTITLED, 2013 oil on canvas 90 x 120 cm

p 21 UNTITLED, 2013 oil on canvas 120 x 90 cm private collection

p 22 UNTITLED, 2014 oil on canvas 120 x 160 cm

p 24 NIJMEGEN 2013

p 25 NIJMEGEN 2013

p 26-27 UNTITLED, 2013 oil on canvas 55 x 110 cm

p 28 UNTITLED, 2012 oil on canvas 80 x 60 cm

p 31 UNTITLED, 2013 oil on canvas 90 x 120 cm

p 32-33 WEURT 2006

p 34-35 LA ROTONDA, 2009 acrylic on polystyrene installation view DE KLUIS, Arnhem

P 29 NIJMEGEN 2001

p 36-37 LA ROTONDA, 2009 acrylic on polystyrene installation view DE KLUIS, Arnhem

p 38 NIFTRIK 2006

p 39 RUIMTEN RONDOM, 2011 acrylic on polystyrene installation view DE NIEUWE KAMER, Nijmegen

p 40-41 RUIMTEN RONDOM, 2011 acrylic on polystyrene installation view DE NIEUWE KAMER, Nijmegen

p 42-43 IN TRANSITION, 2012 acrylic on polystyrene, wallpainting installation view BORROWED SPACES, Deventer

p 44 IN TRANSITION, 2012 acrylic on polystyrene, wallpainting, installation view BORROWED SPACES, Deventer

p 45 UNTITLED, 2010 oil on canvas 60 x 80 cm

p 46 UNTITLED, 2011 oil on canvas 120 x 180 cm

p 47 UNTITLED, 2012 watercolour on paper, 17 x 26 cm

p 51 UNTITLED, 2012 oil on canvas 40 x 60 cm

p 48-49 LANZAROTE 2010

p 54-55 UNTITLED, 2012 oil on canvas 120 x 200 cm collection Provincie Gelderland

p 56-57 NIJMEGEN 2014

p 52-53 LANZAROTE 2010

p 58 UNTITLED, 2012 watercolour on paper 17 x 26 cm each left; pivate collection

p 60 UNTITLED, 2012 watercolour on paper 26 x 17 cm

p 61 UNTITLED, 2013 oil on canvas 90 x 120 cm

p 62 UNTITLED, 2014 oil on canvas 40 x 60 cm

p 63 UNTITLED, 2014 oil on canvas 40 x 60 cm

p 64-65 UNTITLED, 2014 oil on canvas 120 x 160 cm

p 66 UNTITLED, 2012 oil on canvas 120 x 160 cm private collection

p 67 UNTITLED, 2014 oil on canvas 120 x 160 cm

p 68 UNTITLED, 2014 oil on canvas 120 x 160 cm

p 69 NIJMEGEN 2014

p 70-71 NIJMEGEN 2014

p 59 WEURT 2012

p 72-73 UNTITLED, 2014 oil on canvas 130 x 190 cm

p 78 UNTITLED, 2014 oil on canvas 120 x 160 cm

p 74 OPKAMER, 2012 wallpainting installation view BORROWED SPACES, Deventer

p 79 UNTITLED, 2012 watercolor on paper 17 x 26 cm

p 75 UNTITLED, 2012 watercolour on paper 17 x 26 cm private collection

p 80-81 UNTITLED, 2014 oil on canvas 30 x 40 cm each

p 84-85 UNTITLED, 2014 oil on canvas 40 x 60 cm

p 86 STUDIO VIEW Nijmegen

p 90-91 INDEX OF WORKS

p 92-93 INDEX OF WORKS

p 76-77 OPKAMER, 2012 wallpainting installation view BORROWED SPACES, Deventer

p 82 UNTITLED, 2013 oil on plywood 24 x 30 cm

p 87 UNTITLED, 2014 oil on plywood 31 x 35 cm

p 83 BEUNINGEN 2012

p 89 UNTITLED, 2014 oil on canvas 120 x 160 cm

p 94-95 BIOGRAPHY

BIOGRAPHY Marena Seeling (1953) lives and works in Nijmegen, NL EDUCATION 1978 – 1983 ArtEZ, Institute of the Arts, Arnhem, NL SOLO EXHIBITIONS selection 2013 LAND SHAPE, Galerie Agnes Raben, Vorden 2012 SCHETSEN AAN VERROMMELING, GBK-Dijkmagazijn, Winssen 2011 RUIMTEN RONDOM, De Nieuwe Kamer, Nijmegen 2009 LA ROTONDA, De Kluis, Arnhem 2008 VOGELVLUCHT, Centrum Beeldende Kunst, Arnhem 2006 Galerie De Rog, Grave WEURT, Heden kunst van nu, Den Haag UMC St Radboud and Radbouduniversiteit, Nijmegen 2005 ‘t Speelhuis, Helmond Galerie AdK, Amsterdam 2003 Kunsthuis 13, Velp LANDVORMEN, De Nieuwe Gang, Beuningen Stichting voor Kunst en Cultuur Gelderland, Arnhem 1999 Galerie AdK, Amsterdam LANDSCHAP IN BEWEGING, Gemeentehuis Valburg 1998 Epon power station, Nijmegen Huis der Provincie, Arnhem 1997 GEZICHT OP WEURT, CBK, Nijmegen 1992 Pictura, Groningen 1991 Op het Hemelrijken, Eindhoven 1989 Via Lattea, Salon voor moderne kunst, Arnhem 94

GROUP EXHIBITIONS selection 2014 TUSSENRUIMTEN, Galerie Wit, with Coen Vernooij, Wageningen SALON 2014 VAKANTIEWERK, Arti et Amicitiae, Amsterdam FIRST ART KIT, Buitenplaats Koningsweg, Arnhem Eerste Bergensche Boekhandel, Bergen KUNSTAANKOPEN PROVINCIE GELDERLAND, Huis der Provincie, Arnhem WIT WORDT 10, Galerie Wit, Wageningen 2013 EINDER IN TWEEVOUD, with July Leesberg, Art gallery O-68, Velp Hoe=het nu, Acec, Apeldoorn GRENZELOOS, Arti salon, Arti et Amicitae, Amsterdam NIEUWE LEDEN TENTOONSTELLING, Arti et Amicitiae, Amsterdam 2012 IN TRANSITION, The Place, The Space, Borrowed Spaces , Rollecate, Deventer GELDERS LANDSCHAP, Galerie Stills, Nijmegen INSIDE | OUTSIDE, Marena Seeling and Frederik Roes, Galerie Wit, Wageningen HELAAS, Etalage Derde Wal, Nijmegen OPKAMER, Borrowed Spaces, Rollecate, Deventer SALON 2012, Arti et Amicitiae, Amsterdam 2011 RE-DESTINATION, ACEC gebouw, Apeldoorn KUNST OP DE KOFFIE, Arnhem IN DE HAL 5, Galerie Wit, Loods 6, Amsterdam 2010 OOGST, Galerie ADK, Amsterdam IN DE HAL 4, Galerie Wit, Loods 6, Amsterdam 2009 VALS PLAT, Galerie AdK, Amsterdam 2008 KLEIN PARADIJS, GBK, Arnhem MATEN, Galerie AdK, Amsterdam 2006 Bedrijfscollectie Hekkelman Advokaten & Notarissen, CBK, Arnhem VIER OP PAPIER, Galerie AdK, Amsterdam 2005 L’ATALANTE, Galerie AdK, Amsterdam 2004 NIEUW! kunstuitleen Utrecht

2003 8 x 5, Stichting voor Kunst en Cultuur, Arnhem 2002 LANDSCHAP/LANDSCAPE, with Rosa Lachenmeier, Galerie AdK, Amsterdam SANSEVERIA, gevelproject Bericht aan de Reiziger, with José Seeling, Apeldoorn 2001 HET LANDSCHAP VAN with Hans Ebeling Koning and Miep de Leeuwe, Artoteek (Heden) Den Haag 1998 OOGAPPEL with José Seeling & Coen Vernooij, Weurt 1992 BEtweeN, with Coen Vernooij, Tijdelijk Museum Paraplufabrieken, Nijmegen Aa Kunst, Groningen ADDITIONEL ACTIVITIES 2009 - 2012 Curator with Ria Roerdink, De Nieuwe Kamer, Nijmegen 2005 - 2009 Balloting committee member de GBK 1991 till now Member GBK GRANTS 2009 - 2012 Gemeente Nijmegen, art project ‘De Nieuwe Kamer’ 2004 Provincie Gelderland, art project ‘Wandlandschappen’ 2001 Provincie Gelderland, art project ‘Landvormen’ 1999 Provincie Gelderland, art project ‘Electriciteitscentrale’ 1999 Fonds BKVB, Amsterdam 1996 Provincie Gelderland, art project ‘Gezicht op Weurt’ COLLECTIONS Provincie Gelderland Nijmegen, Apeldoorn Heden, kunst van nu Kunstuitleen Utrecht Kunstuitleen de Krabbedans Advocatuur Arnhem Galerie Wit Private collections

PUBLICATIONS selection 2013 THE PLACE, THE SPACE, Rollecate, Deventer DE NIEUWE KAMER, 10 Nijmeegse kunstenaars maken een vergeten plek zichtbaar 2012 VELE GEZICHTEN VAN GELDERS GROEN, Francine Wildenborg, De Gelderlander MARENA SEELING HOUDT VAN PLEKKEN DIE KNAGEN EN WRINGEN, Martin Pieterse, de GBK GROTE DISCREPANTIE VOELBAAR IN GEDEELD THEMA, Antonie den Ridder, De Gelderlander 2011 INSPRATIE HALEN UIT EEN ONMOGELIJKE RUIMTE, Jaap Bak, De Gelderlander KUNST OP DE KOFFIE, de huiskamer als tentoonstellingsplek 2010 DE KLUIS, 20 exposities in De Kluis INITIATIEF NIJMEEGSE GBK LEDEN LEIDT TOT DE NIEUWE KAMER, de GBK 2006 ROMANTIEK VERSUS CONTAINERHAVEN, Dorien Steenbergen, De Gelderlander HERSCHIKKINGEN VAN MARENA SEELING, Joep Smaling, De Gelderlander 2005 RANDEN VAN DE REALITEIT, Kunsthuis 13, Velp 2003 Galerie AdK, Amsterdam, 5 years Galerie AdK 2002 8 x 5, 10 jaar Stichting Kunst en Cultuur Gelderland BERICHT AAN DE REIZIGER, Gevelproject, Apeldoorn 1999 HET LANDSCHAP IN VERSCHILLENDE GEDAANTEN, Roos van Put, Haagse Courant Jaarverslag Gelderse Milieufederatie 1998 ELECTRICITEITSCENTRALE ALS INSPIRATIE MARENA SEELING, De Gelderlander 1997 TERUG NAAR WEURT, Koos Tuitjer, De Gelderlander TERUG NAAR DE IDYLLISCHE DIJK IN WEURT, De Gelderlander 1996 DE ONTDEKKINGSREIS NAAR DE WERELD VAN MARENA SEELING, essay Flos Wildschut 95

COLOPHON CONCEPT & DESIGN Oscar Lourens TEXT Cees de Boer TRANSLATION Cees de Boer Roy Bicknell PHOTOGRAPHY Marena Seeling Oscar Lourens (p 34-37) Coen Vernooij (p 94) Stef Willems (p 39-41) LITHOGRAPHY & PRINT Drukkerij Tienkamp, Groningen NL EDITION 500 PUBLISHER Oscar Lourens Book Production Pastoor van de Loolaan 13-2 6823 BB Arnhem - NL www.oscarlourensbookproduction.org ISBN/EAN 978-94-91609-05-3 ÂŠ 2014 Marena Seeling and the author WWW.MARENASEELING.NL Special thanks to Coen Vernooij for his support.

Cover photo; ICELAND, 2013

ABOUT THE AUTHOR Born in 1955, Cees de Boer studied Dutch, Literary Sciences and Philosophy. In 1995 he was awarded a Ph.D. for his research on the collage novels of Max Ernst. Since 1983 he works as a free-lance art critic and exhibitions curator. He is also a performer and a singer. Cees de Boer (1955) studeerde Nederlands, Algemene Literatuurwetenschap en Filosofie. In 1995 promoveerde hij op de collageromans van Max Ernst. Sinds 1983 werkt hij als zelfstandig publicist en curator van tentoonstellingen. Sinds 2002 is hij ook actief als performer en zanger.

Marena Seeling paints a painting that has nested in her memory; she sketches an awareness of a painting, the possibility of a painting, a desire as to what her painting should be. This inner, existential painting she will never paint, but all the time she continues working on it, because it is her motivation to embark on the adventure of observation, memory and creation again and again. In search of spaces that she has seen but also the spaces beside, around, behind, in front, or under what she has seen.

In haar herinnering schetst Marena Seeling een schilderij dat zich in haar heeft genesteld, zij schetst een besef van een schilderij, de mogelijkheid van een schilderij, een verlangen hoe haar schilderij zou moeten worden. Dit innerlijke, existentiĂŤle schilderij zal zij nooit schilderen, maar zij werkt er steeds aan verder en het motiveert haar om het avontuur van waarnemen, herinneren en creĂŤren telkens weer aan te gaan. Op zoek naar de ruimten die je gezien hebt maar ook naar de ruimten naast, rondom, achter, voor, onder wat je gezien hebt.

OSCAR LOURENS BOOK PRODUCTION

ISBN 978-94-91609-05-3