DAGKRANT ZONDAG 4 SEPTEMBER 2016
Waar het Festival ophoudt, maar de muziek doorgaat
FOTO: PASCAL BRUNET
Koormeester aan het Ospedale della Pietà
Le Concert Spirituel
Vivaldi door vrouwenstemmen Het Ospedale della Pietà was in Venetië een grote culturele attractie. Vooral het meisjeskoor, dat door Vivaldi onderwezen werd, kon op grote belangstelling rekenen. Schrijver en tijdgenoot Charles de Brosse schreef over de meisjes dat ze zongen als engelen en dat geen instrument groot genoeg was om ze bang te maken. Die overweldigende muzikale ervaring wil Hervé Niquet het Utrechtse publiek in het slotconcert ook geven: ‘Alle partijen, ook die voor tenor en bas, werden door vrouwenstemmen gezongen en die praktijk wil ik restaureren.’ Er staan vanavond dan ook louter zangeressen op het podium van de Grote Zaal.
Het Ospedale della Pietà was een tehuis voor vondelingen van Venetië, maar ook een klooster en muziekschool. Muziek speelde een grote rol bij de opvoeding van de meisjes, terwijl jongens werden opgeleid tot bijvoorbeeld schoenmaker, wever of steenhouwer. Vivaldi was als vioolleraar en koormeester verbonden aan La Pietà. Er zijn mensen die menen dat een aantal van de vrouwen zo laag kon zingen dat ze de tenor- en baspartijen aankonden. Anderen, waartoe we ook Hervé Niquet kunnen rekenen, denken dat de tenor- en baspartijen een octaaf hoger werden gezongen door de dames, waardoor alle partijen veel dichter bij elkaar komen te liggen. Het niveau van lees verder op pagina 2
Bezoek het Seizoen Oude Muziek Is er leven na het Festival? Ja natuurlijk! Vanaf oktober beweegt de oude muziek zich vanuit Utrecht in elke windrichting het land in, en zelfs daarbuiten: op 34 verschillende locaties in Nederland en België klinkt in 17 verschillende tournees oude muziek op bijzondere en vaak ook historische locaties. Heimwee na afloop van dit Festival is nergens voor nodig, want dit najaar nog komen diverse festivalensembles en -musici, waaronder Thomas Dunford, Marc Lewon en Cappella Pratensis, alweer terug naar Nederland. In het nieuwe kalenderjaar zien we bovendien Europa Galante, Collegium lees verder op pagina 2
uitgelicht SOLOMOTETTEN VAN VIVALDI Le Banquet Céleste / Damien Guillon zo 4 sep, 17.00 uur / TivoliVredenburg, Hertz
Vervolg: Vivaldi door vrouwenstemmen
Vervolg: Bezoek het Seizoen Oude Muziek
het koor en orkest was sowieso erg hoog: mensen kwamen van heinde en verre om het te horen én aanschouwen.
Stratton Bull
1704, Cappella Mariana, Bruce Dickey en Alex Potter terug in het Seizoen Oude Muziek.
Hervé Niquet
VIVALDI’S GLORIA DOOR VROUWENSTEMMEN Le Concert Spirituel / Hervé Niquet zo 4 sep, 20.00 uur / TivoliVredenburg, Grote Zaal
Winnaars Internationaal Van Wassenaer Concours 2016
Les Esprits Animaux
Eerste prijs: Les Esprits Animaux Tweede prijs: Collegium Musicum Den Haag en Radio Antiqua Derde prijs: Barocco Concertato Otto Van Wassenaer Publieksprijs: Radio Antiqua Persjuryprijs: Les Esprits Animaux Jongerenjuryprijs: Les Esprits Animaux Concerttournee in Seizoen Oude Muziek: Les Esprits Animaux
FOTO: ERIC MANAS
FOTO: VIA WEBSITE TANJA OBALSKI
Het principe van de voix égales, ensembles met óf alleen mannenstemmen óf alleen vrouwenstemmen, is dus het uitgangspunt voor Hervé Niquet en zijn Le Concert Spirituel: ‘Je krijgt een totaal ander klankbeeld, omdat de verdeling van de stemmen verandert: wat in gangbare uitvoeringen de tenorpartij is, wordt nu de eerste sopraan. De partijen kruisen elkaar voortdurend, waardoor de muziek zo spannend wordt!’ Le Concert Spirituel past dit uitgangspunt vanavond toe op achtereenvolgens het Laetatus sum, In exitu Israel, Magnificat, Lauda Jerusalem en het bekende Gloria per l’ospedale. Hoewel die werken vandaag de dag bijna uitsluitend in de standaardbezetting voor gemengd koor te horen zijn, is Niquet ervan overtuigd dat veel componisten uit die tijd – waaronder dus Vivaldi – in de eerste plaats voor een bezetting van gelijke stemmen schreven en pas later versies van hun muziek voor gemengd koor zijn ontstaan. Komen we zo dichter bij de klank die Vivaldi beoogde? Wat Niquet betreft wel: ‘De totaalklank is extreem helder en krachtig. Ik verzeker je dat je de lage stemmen geen moment zult missen.’ «
Met Marco Beasleys vertolking van 15de-eeuwse frottole en tarantelle openen we op 15 oktober het Seizoen Oude Muziek. Vlak voor kerstmis presenteert Cappella Pratensis onder leiding van Stratton Bull een programma rondom werken die Josquin Deprez in Ferrara componeerde aan het hof van Ercole d’Este. En we presenteren de VivaldiDag, waarmee we in Utrecht (21 jan 2017) en Amsterdam (22 jan 2017) weer voor één dag de festivalsfeer terugbrengen. Hopelijk tot ziens in het Seizoen! « SEIZOEN OUDE MUZIEK 2016-2017 van oktober 2016 t/m mei 2017 locaties in heel Nederland en België kijk voor meer informatie op oudemuziek.nl/seizoen
@oudemuziek
Laat ons weten wat u van het Festival Oude Muziek vindt en praat mee met #FOMU16 @aartvanbruggen: Nog even concert meemaken van Festival Oude Muziek in Nicolaikerk. Bach ‘alla maniera italiana’ door Reitze Smits @MarianneTenPas: Genieten @oudemuziek Utrecht. Cantar Lontano met Monteverdi’s Tancredi e Clorinda. Sublieme uitvoering en voordracht o.l.v.Marco Mencoboni. @IVerkaaik: Jarige @jordisavall! 75 jaar muzikaal jong bij @oudemuziek. Wát een feest! Bloemen,taart en happy birthday. Hoera!
Publiek in de Domkerk
Koptelefoons voor het Festivaljournaal
Een staande ovatie in de Grote Zaal
Meeluisteren met het Festivaljournaal
Festivalpubliek in de Willibrordkerk
Op de foto met Graindelavoix Foto’s: Marieke Wijntjes
plaatplaats
Voor één dag terug naar het Festival
deze cd en andere artikelen zijn verkrijgbaar in de cd-winkel in Festivalcentrum TivoliVredenburg
FOTO: PETRA HAJSKÁ
Bezoek de VivaldiDag
Collegium Vocale 1704
Komend Seizoen beleeft de VivaldiDag zijn eerste editie. Tijdens het minifestival met de specialisten op het gebied van Vivaldi’s repertoire is er een drietal concerten, maar presenteren we ook een lezing en zingt u Vivaldi’s Gloria onder leiding van niemand minder dan Giulio Prandi. Antonio Vivaldi is alomtegenwoordig in de oude muziek: ook buiten een aan Venetië gewijd festivalthema kunnen we niet om de barokmeester heen, laat staan dat we dat willen. De VivaldiDag belooft dan ook een kleurrijk programma. Klavecinist Benjamin Alard koestert een grote liefde voor Bach en speelt in zijn concert de klavierbewerkingen die Bach maakte van de populaire vioolconcerten van Vivaldi. Europa Galante, het ensemble van Fabio Biondi dat de muziek van Vivaldi in de jaren negentig op de kaart zette, speelt de late vioolconcerten: Il coro
colofon REDACTIE: Iris van Korven, Juliëtte Dufornee, Susanne Vermeulen VORMGEVING: Esther de Bruijn, Rob Bömer © La Gazzetta Serenissima is de dagkrant van het Festival Oude Muziek Utrecht 2016 twitter.com/oudemuziek facebook.com/oudemuziek youtube.com/FestivalOudeMuziek
delle muse en het concerto con eco in lontano, aangevuld met muziek van zijn tijdgenoten Galuppi en Reinhardt. Collegium 1704, het Tsjechische ensemble dat dit Festival nog hoge ogen gooide met hun uitvoeringen van zowel wereldlijke als geestelijke muziek van Legrenzi en Marcello, ontfermt zich 21 en 22 januari over het bekende Stabat Mater en het Nisi Dominus. Zoals een goede festivaldag betaamt, zorgen we ook voor een speels én relevant randprogramma. Onder leiding van Giulio Prandi (Ghisilieri Choir & Consort) nodigen we geoefende zangliefhebbers uit deel te nemen aan de VivaldiScratch, waarbij het bekende Gloria wordt ingestudeerd én gepresenteerd voor publiek. Kees Vlaardingerbroek, directeur van de NTR Zaterdagmatinee en Vivaldi-specialist, geeft een lezing over de verrassend recente herontdekking van Vivaldi’s muziek. « VIVALDIDAG 2017 met Benjamin Alard, Europa Galante en Collegium 1704 za 21 jan 2017, 10.30-22.30 uur / Utrecht, TivoliVredenburg zo 22 jan 2017, 10.30-22.30 uur / Amsterdam, Muziekgebouw aan ‘t IJ
Antonio Vivaldi: Gloria & Magnificat Le Concert Spirituel / Hervé Niquet Alpha Classics € 17 normaal € 17 Vriend Le Concert Spirituel brengt het Gloria en Magnificat van Vivaldi in de originele versie, die hij componeerde voor het Ospedale della Pietà in Venetië. Alle partijen worden in deze versie gezongen door vrouwen. Het resultaat is een fascinerende cd met muziek die u vanavond ook live kunt beluisteren als slotconcert van het Festival Oude Muziek. Meer recensies lezen? Als u Vriend van het Festival Oude Muziek wordt ontvangt u het Tijdschrift Oude Muziek met interviews, recensies en achtergrondverhalen. Kijk op oudemuziek.nl/vriend voor meer informatie.
de bezoeker
Hannah en haar moeder Aya uit Leiden zijn naar TivoliVredenburg gekomen. Ze struinen over de Oude Muziek Markt, waar Hannah’s muzieklerares ook een van de standhouders is. Hannah: ‘Ik speel nu drie jaar blokfluit, sinds een jaar ook piano en ik ben laatst begonnen met sopranino.’ Ze waren net bij de finale van het Internationaal Van Wassenaer Concours, waar ze Les Esprits Animaux hoorde spelen. Aya: ‘Er was ook een traverso-speler: dat instrument spreekt heel erg tot de verbeelding als je sopranino speelt. Hannah en ik zingen ook samen – dan studeer ik de alt-partij in – maar haar niveau wordt steeds hoger en de laatste tijd kan ik haar daarin bijna niet meer bijhouden.’
Historiek.net Marco Polo en zijn reizen naar het Verre Oosten
Marco Polo in Tataars kostuum
Irma Jansen zit op Plein 6 in TivoliVredenburg wat te lezen, terwijl haar man Henk verderop een viola da gamba uitprobeert. Irma: ‘Hij is onlangs begonnen met gamba spelen, maar huurt er tot nu toe een. Dus de Oude Muziek Markt was een mooie gelegenheid om wellicht eens naar een eigen instrument te kijken. Henk is gisterenavond ook naar het concert van Jordi Savall geweest. Hij wilde er heel graag naartoe, maar kon nog maar één kaartje bemachtigen. Dat vond ik geen probleem, aangezien onze dochter vanmorgen voor haar studie Engels voor een halfjaar naar Aberdeen vertrok en ik haar graag wilde uitzwaaien. Ik luister zelf ook graag naar oude muziek, maar Henk is meer een kenner. En voor mij hoeft muziek niet per se oud te zijn – ik vind discomuziek à la Earth, Wind and Fire bijvoorbeeld ook heerlijk.’ «
Hij was de eerste Europeaan die zijn bevindingen over het Verre Oosten op papier zette – koopman, ontdekkingsreiziger én Venetiaan Marco Polo is bekend bij iedereen. Een korte uiteenzetting van zijn reizen naar het Verre Oosten. Marco Polo wordt op 15 september 1254 geboren. Zijn vader Nicolò Polo vertrekt rond 1260 samen met zijn broer Matteo naar China en keert in 1269 terug met het verzoek van de Mongool Koebilai aan de paus om missionarissen naar het gebied te zenden. In 1271 vertrekken Nicolò en Matteo opnieuw naar China. De nog jonge Marco Polo gaat dit keer mee. Het gezelschap reist via Bagdad naar de Perzische golf, dwars door Perzië en komt uiteindelijk aan in de stad Cambalig (Peking). Marco Polo valt hier in de gunst van de groot-chan Koebilai en maakt namens de Mongolenleider verschillende reizen, onder meer naar Tibet, Burma en Tsjamba. Van 1282 tot 1285 is Marco Polo zelfs gouverneur van de grote stad Sangui (Nanking).
Na zeventien jaar krijgt Marco Polo toestemming uit het gebied te vertrekken. In 1295 keert hij, als rijk man, terug naar Venetië. Van september 1298 tot juli 1299 zit Marco Polo gevangen, nadat Genuezen de Venetianen bij Curzola hebben verslagen. In zijn cel heeft Polo alle tijd. Hij dicteert het verhaal van zijn verre reizen aan celgenoot Rustichello van Pisa, die de verhalen in het Frans opschrijft. Het werk wordt bekend onder de naam Il Milione of ‘Boek der miljoenen wonderen’. De beschrijving van de reizen van Marco Polo waren van grote waarde voor de Europeanen. Sommige geschiedkundigen betwijfelen of Marco Polo de reizen zoals die staan beschreven in het boek wel gemaakt heeft. Sommigen menen dat hij nooit verder is gekomen dan Perzië en de informatie over de verder gelegen streken daar via horen zeggen opdeed. «
zo 4 sep, 18.30 uur TivoliVredenburg, Hertz EVEN TALK
Eventalk
Republics: Do they have a future? De vroegmoderne republieken van Venetië en Nederland waren geen democratieën, en streefden daar ook niet naar. Hun bewoners zouden zich verbaasd hebben over de burgerrechten, vooral die van vrouwen. Wij bestempelen de politiek en regels van de Venetianen al gauw als ‘uitsluitend’. Toch vonden zij het belangrijk dat macht niet in tirannie of populisme zou ontaarden. PROF. JAMES KENNEDY Decaan UCU, hoogleraar Moderne Nederlandse geschiedenis (UU) Voertaal: Engels
concertladder zondag 4 september 2016
9.00
Festivalcentrum TivoliVredenburg Festivalkassa en cd-winkel Workshop handmatig klokluiden Utrechts Klokkenluiders Gilde
9.00
DOMTOREN GRATIS AANMELDEN VIA FOTO: CHRISTIAN KLENK
INFO@KLOKKENLUIDERS.NL
9.30
Zomerschool: Caroline Giron-Panel Myths around Vivaldi’s La Pietà Voertaal: Engels TIVOLIVREDENBURG, CLUB NINE € 5
Simen Van Mechelen
10.00 Oude Muziek Markt FESTIVALCENTRUM TIVOLIVREDENBURG GRATIS
11.00
11.00
Concerto Madrigalesco / Luca Guglielmi Vivaldi’s triosonates
11.00
TIVOLIVREDENBURG, HERTZ € 22 / € 19 / € 10
12.30 Opening Uitfeest Jacob van Eyck 3.0 (i.s.m. Culturele Zondagen)
Balzereit & Yarzhembovskiy Sinfonia’s en aria’s voor hobo en b.c. van Bach en Telemann Alaudida Van Eyck, Merula, Helmbreker en Van Wichel
FRINGE
TIVOLIVREDENBURG, GROTE ZAAL GRATIS
13.00 Olga Pashchenko Bach en Vivaldi
FRINGE
14.00 Emma Huijsser Bach en Weiss op harp
Alexei Grotz Champion de Chambonnières en Forqueray Café 1800 De historische klarinet: Mozart, Pranzer en C.P.E. Bach
FRINGE
14.00 Duo Visser & Resche Cellosonates van Boismortier, Hellendaal en Sarti
FUNDATIE VAN RENSWOUDE * GRATIS
11.00
B € 19 / € 16 / €10
ZUYLENSPIEGEL * GRATIS
FRINGE
MOLEN DE STER * GRATIS
FRINGE
15.00 Cappella Romana / Alexander Lingas Een Venetiaan in Rusland
OUDAEN * GRATIS
15.00 Scorpio Collectief / Simen Van Mechelen Barokke blaasmuziek GEERTEKERK A € 22 / € 19 / € 10
LEEUWENBERGH € 18 / € 16 / € 10
BARTHOLOMEUS GASTHUIS * GRATIS
11.00
FRINGE
SONNENBORGH * GRATIS
KUUB * GRATIS
11.00
L’Armée des Amoureux Charpentier, Leclair en Couperin
ST.-WILLIBRORDKERK € 22 / € 19 / € 10
15.30 The Scroll Ensemble Inventies: improvisaties op Bach en Pachelbel PIETERSKERK GRATIS
15.30 Jonatan Alvarado Giovanni Stefani: Affetti amorosi
FRINGE
KAPITAAL * GRATIS
15.30 Pawel Siwczak Stralend Venetië: Merulo, Frescobaldi, Sweelinck e.a.
FRINGE
STADSKLOOSTER UTRECHT GRATIS
15.30 Zsombor Tóth-Vajna From Italy with Love: Frescobaldi, Picchi, Byrd op klavichord
JACOB 3.0
POLMAN’S HUIS, ZUILENZAAL * GRATIS
15.30 Winnaar IVWC: Les Esprits Animaux
FOTO: KASPER VOGELZANG
Jacob van Eyck, de zeventiende-eeuwse blokfluitist en stadsbeiaardier van Utrecht, is misschien wel de grootste
Erik Bosgraaf
FRINGE
muzikale zoon van Utrecht. Tijdens de opening van het Uitfeest eren we hem met een muzikale voorstelling. De Nederlandse blokfluitgod Erik Bosgraaf gaat een muzikale samenwerking aan met klankartiest Jorrit Tamminga en DJ DNA. Samen presenteren ze een theatrale audio-ervaring. OPENING UITFEEST: JACOB 3.0 Erik Bosgraaf, Jorrit Tamminga en DJ DNA zo 4 sep, 12.30 uur / TivoliVredenburg, Grote Zaal
FRINGE
PAUSHUIZE, BALZAAL * GRATIS
16.00 Malgosia Fiebig BEIAARDFESTIVAL Vivaldi, Legrenzi en Bach op beiaard DOMTOREN, FLORA’S HOF GRATIS
17.00 Huelgas Ensemble / Paul Van Nevel Willaert en De Rore DOMKERK
17.00 Le Banquet Céleste / Damien Guillon Solomotetten van Vivaldi TIVOLIVREDENBURG, HERTZ
18.30 Eventalk: James Kennedy (UCU) Voertaal: Engels TIVOLIVREDENBURG, HERTZ GRATIS
20.00 Le Concert Spirituel / Hervé Niquet Vivaldi’s Gloria door vrouwenstemmen TIVOLIVREDENBURG, GROTE ZAAL