DAGKRANT VRIJDAG 31 AUGUSTUS 2018
Jordi Savall begroet zijn held François Couperin
OUDE MUZIEK MARKT Vandaag gaat de Oude Muziek Markt weer van start. Op de vijfde en zesde verdieping van TivoliVredenburg, waar u bovendien een prachtig uitzicht heeft over oudemuziekstad Utrecht, stallen zo’n vijftig instrumentenbouwers, bladmuziekuitgevers, muziekwinkels en boekhandelaren hun kostbaarheden uit. Geef uw ogen en oren goed de kost en woon een van de demonstraties bij. ■● vr 31 aug: 12.00-18.00 uur za 1 sep: 10.00-18.00 uur zo 2 sep: 10.00-17.00 uur Plateaus langs de roltrap, K.F. Hein Foyer en Plein 6
COUPERINS LES NATIONS EEN VEELLUIK DAT BARST VAN KLANKRIJKDOM Als wereldwijd ambassadeur van de oude muziek is Jordi Savall dé pleitbezorger voor de componist die drie eeuwen geleden de Europese gedachte tot topic verhief: François Couperin. Vanavond begroet Savall hem met een uitvoering van de bundel Les Nations. François Couperin publiceerde de vier uitgebreide instrumentale concerten in 1726. De vier concerten vertegenwoordigen elk een van de grote Roomskatholieke machten in het Europa van de achttiende eeuw: Frankrijk (La Françoise), Spanje (L’Espagnole), het Heilige Roomse Rijk (L’Impériale) en het huis van Savoye (La Piemontoise). Elk concert wordt op zijn beurt internationaal ingekleurd, met telkens een Italiaanse triosonate en een uitgebreide Franse suite. Met dit werk lijkt Couperin in zijn eentje de Franse en Italiaanse goûts te hebben verzoend –
niet tot een halfhartige cocktail, maar als een veelluik dat barst van de klankrijkdom. Als geen ander is Jordi Savall in staat om deze muziek te laten dansen en stralen. Omringd door zijn vertrouwde collega’s brengt hij in een intieme kamermuziekbezetting een uitvoering op het allerhoogste niveau. ■● vr 31 aug, 20.00 uur TivoliVredenburg, Grote Zaal Hespèrion XXI / Jordi Savall Les Nations van François Couperin oudemuziek.nl/hesperionxxi
Demonstraties za 1 sep / De Pit 14.00 uur Atsuko Sawada Kleinmann & Eric W. Kleinmann: Early harp music from Early Medieval to Renaissance 15.00 uur Guido Maria Klemisch: De blokfluit in de zeventiende eeuw – Aspecten van de ontwikkeling en bouw zo 2 sep / Club 9 13.00 uur Reijnier & Mark Kloeg: Leonardo’s accordeon – How I made my own Da Vinci organetto 14.00 uur Floris van der Voort & René Slotboom: De vele gezichten van de viola da gamba 15.00 uur Norbert Eckermann: Pitch control – Tuning and maintenance of natural membranes
Alle standhouders vindt u op oudemuziek.nl/markt en in het marktboekje dat gratis wordt verstrekt in TivoliVredenburg.
Barokke cantates uit achttiende-eeuws Bourgondië
DE BOURGONDISCHE KEUKEN
DELICATESSEN UIT DIJON SMAKELIJK PROGRAMMA DOOR LES INVENTIONS
Onno Kleyn
EMANUALLE AYRTON
De term ‘delicatessen uit Dijon’ doet vooral denken aan een assortiment met verschillende soorten mosterd. Even pittig echter is dit programma met werken van verschillende barokcomponisten, afkomstig uit Dijon of in elk geval verbonden aan de Bourgondische hoofdstad.
Eén naam steekt boven alle andere uit: Jean-Philippe Rameau, die in 1689 in Dijon werd geboren en blijkbaar al muziekles kreeg nog voor hij kon lezen of schrijven. Aan het Jezuïetencollege bleek hij een ongedisciplineerde leerling – hij verstoorde de klassen met zijn gezang, maar zei later zelf dat zijn liefde voor de opera in die tijd was begonnen. Rameau begon zijn carrière als organist. In deze periode componeerde hij motetten en wereldlijke cantates. In Thétis horen we vandaag het gevecht tussen Poseidon en Zeus om het hart van de watergodin. Het vanuit Bourgondië opererende
ensemble Les Inventions van de klavecinist en dirigent Patrick Ayrton duikt in het Dijonse muziek leven. De cantate van Rameau staat naast werken van minder bekende meesters: Phèdre et Hypollitte van Bourgeois, dansen van Cappus en een herdersdicht van Drouard de Bousset. Een concert voor avontuurlijke barokfans! ■● vr 31 aug, 17.00 uur TivoliVredenburg, Hertz Les Inventions / Patrick Ayrton Barokke delicatessen uit Dijon: Bourgeois, Cappus, Bousset
Oeufs en meurette, eieren in wijnsaus, is een klassieker in Bourgogne. Anders dan veel andere specialiteiten van vandaag de dag is dit een recept dat een middeleeuwer onmiddellijk zou herkennen. Het gaat immers om een potagie. En dat is een gerecht met veel saus dat op sneden brood wordt geserveerd. Vaak ging het om kliekjes en dat lijkt ook hier het geval. Want de wijnsaus kan weliswaar apart worden gemaakt, maar ligt de oorsprong niet veeleer in de overtollige saus die overbleef na het eten van de coq au vin? Brood niet naast, maar als onderdeel van een bereiding is zo oud als de weg naar Rome. Men bakte namelijk zelden elke dag, maar eens per week of, op het platteland, eens per twee weken. Oud brood was de norm, oud, droog brood dat in aan smakelijk natje weer eetbaar werd gemaakt. ■● Eieren in wijnsaus: onnokleyn.nl/ recept-ei-in-rodewijnsaus-oeuf-enmeurette
INTERNATIONAAL VAN WASSENAER CONCOURS DE FINALISTEN ZIJN BEKEND! Na een spannende halve finale heeft de jury gisteren vier oudemuziekensembles uitverkoren om door te gaan naar de finale van het Internationaal Van Wassenaer Concours, komende zaterdag. In de Hertz-zaal van TivoliVredenburg zullen zij strijden om verschillende geldprijzen en een tournee in het Seizoen Oude Muziek. U kunt zelf meestemmen voor de publieksprijs. ■●
The Beggars’ Ensemble Jones & Kertzinger/Buxtehude L’Apothéose Bach & Telemann IJspace Mattheis Ensemble Très Animé Leclair
za 1 sep, 10.00-16.00 uur TivoliVredenburg, Hertz Internationaal Van Wassenaer Concours – Finale Gratis toegang oudemuziek.nl/ivwc
Doulce MĂŠmoire speelt instrumentale variaties op de Bourgondische tophit De tous biens playne
Foto’s: Marieke Wijntjes
© DOMINIK SCHNEIDER
Treurzangen van Frans-Vlaamse grootmeesters
DE VROUWE VAN ROUW TASTO SOLO ZINGT TREURLIEDEREN VOOR MARGARETHA VAN OOSTENRIJK De bijnaam van Margaretha van Oostenrijk was ‘Dame de deuil’, de vrouwe van rouw. De keizersdochter en landvoogdes van de Habsburgse Nederlanden werd op jonge leeftijd al tweemaal weduwe en haar leven was getekend door tragedie. Niet voor niets wordt zij geassocieerd met ‘musiques de peine’.
komen uit het beroemde Liedboek van Margaretha, dat deel uitmaakte van haar privébibliotheek. Dat liedboek werd rond 1520 samengesteld en is een heel persoonlijk document: het bevat veel composities op Margaretha’s eigen gedichten of teksten die gerelateerd zijn aan de dramatische gebeurtenissen in haar leven.
Tasto Solo zocht de mooiste werken-meteen-traan bij elkaar van Frans-Vlaamse grootmeesters als Pierre de la Rue, Josquin Desprez, Antoine Brumel en Loyset Compère. De meeste treurliederen die Tasto Solo in dit concert brengt,
Zo is er het prachtige, zevenstemmige motet Proch dolor, dat wordt toegeschreven aan Josquin. Het is een begrafenislied voor de Habsburgse keizer Maximiliaan I, Margaretha’s vader. Het motet Doleo super te herinnert met zijn
FABULOUS FRINGE Iedere dag tijdens het Festival Oude Muziek presenteren we om 12.30 en/of 15.30 uur de Fabulous Fringe. Dit zijn concerten met de beste ensembles uit het gratis toegankelijke fringeprogramma. Vandaag speelt Aleksander Mocek tombeaux –
muzikale herdenkingen – van Forqueray, Couperin, d’Anglebert en tijdgenoten. ■● vr 31 aug, 12.30 uur TivoliVredenburg, Grote Zaal Aleksander Mocek klavecimbel Tombeaux: Forqueray, Couperin, Francoeur, d’Anglebert
indringende harmonieën aan de trieste dood van Filips de Schone, de hertog van Bourgondië, zoon van Maximiliaan I en toekomstig Duits keizer, en vooral de geliefde broer van Margaretha. De tekst van Pour ung jamais, op muziek gezet door Pierre de la Rue, is vrijwel zeker van Margaretha zelf en bevat de profetische woorden ‘want mijn leven is niets dan lijden’. ■● vr 31 aug, 22.30 uur Pieterskerk Tasto Solo / Guillermo Pérez De la Rue, Josquin, Brumel: déplorations
Banketten voor de Bourgondische hertogen
Bourgondische hoffeesten Entremets, zeeridders en vergulde griffioenen Het Bourgondische Leven? Reken maar! Het Franse gezelschap Doulce Mémoire reconstrueert, met alles erop en eraan, een Bourgondisch hoffeest. Diverse gangen met historische gerechten zullen op 1 september in de Grote Zaal van TivoliVredenburg samengaan met muzikale optredens, theater en acrobatiek. Als er één praktijk onlosmakelijk is verbonden met de pronkzuchtige reputatie van de Bourgondische hertogen, dan is het wel het uitbundige hoffeest. Beroemde voorbeelden zijn het Banket van de fazant, dat in 1454 werd gegeven door Filips de Goede, en het huwelijksfeest van zijn zoon Karel de Stoute en Margaretha van York, dat in 1468 plaatsvond in Brugge. Deze feesten hadden vooral een politieke doelstelling: ze waren onderdeel van de communicatiestrategie van een staat in wording die haar macht en rijkdom wilde tonen. Het Banket van de fazant werd bijvoorbeeld georganiseerd ter promotie van de kruistochtplannen van de hertog. De grote Bourgondische propagandafeesten brachten de kunst van het
COLOFON REDACTIE Susanne Vermeulen VORMGEVING Esther de Bruijn © Le Canard des Ducs is de dagkrant van het Festival Oude Muziek Utrecht 2018 Draag net als het Festival Oude Muziek bij aan een beter milieu: gooi deze krant niet weg, maar neem hem mee naar huis of leg hem terug in Festivalcentrum TivoliVredenburg. Bedankt! Le Canard des Ducs bestaat ook digitaal! Meld u aan via oudemuziek.nl/festivalkrant facebook.com/oudemuziek twitter.com/oudemuziek instagram/utrecht_early_music_festival youtube.com/FestivalOudeMuziek
Banket van de fazant, Amsterdam, Rijksmuseum
banquet à entremets tot een nieuw hoogtepunt. Dit was een soort totaalspektakel, waarbij gangen met diverse gerechten werden opgediend in een luxueuze setting. De verschillende gangen werden afgewisseld met de ‘entremets’, tussengerechten. In deze context slaat de term niet zozeer op de culinaire bereiding, maar op de excentrieke presentatie en enscenering met theater, muziek, dans, valkerij en andere dierenshows, en zelfs vechtkunst en acrobatiek. Deze intermezzi moesten de gasten verrassen en verwonderen. De bediening van deze banketten bestond uit honderden mensen. Het personeel van de hertog werd aangevuld met talloze genodigden van andere hoven. Tijdens een banket hadden veel hovelingen meerdere rollen: zo konden ze deelnemen als gast maar naar behoefte ook als acteur of artiest. Omringd door edelen zat de hertog onder een baldakijn in het midden aan de belangrijkste tafel. Die was groot genoeg om de ‘entremets fixes’ te kunnen dragen, dat waren tableaux vivants of houten beschilderde beelden. De ‘entremets mobiles’ bestonden uit intermezzi door musici, acteurs en mimespelers. Midden tussen alle opwinding waren de gasten aan het eten. Er is geen enkel menu bewaard gebleven, maar er werd zeker goed gegeten: voor het bruiloftsfeest in Brugge werden bijvoorbeeld 13 fazanten, 88 reigers, 30 roerdompen, 50 kwakken en 16 dozijn kwartels bereid, plus een grote hoeveelheid pluimvee waaronder 293 kuikens, 215 vette kapoenen, 458 ‘strokapoenen’, 1569 kippen en 265 duiven. Naast gerechten met kalfsvlees en schapenvlees in gelei werd een breed scala aan taarten en pasteien bereid. De ‘rosts’, het gebraad, werden gevolgd door stoofschotels, daarna kwamen de zoete gerechten. De manier
Wat er allemaal komt kijken bij een Bourgondisch banket kunt u zelf ervaren tijdens de voorstelling van Doulce Mémoire op 1 september. za 1 sep, 20.00 uur TivoliVredenburg, Grote Zaal Doulce Mémoire / Denis Raisin Dadre Een renaissance-banket in scène gezet
waarop een gerecht werd geserveerd en hoe het vlees voor hem werd gesneden, maakte deel uit van de voorstelling en moest ervoor zorgen dat alle aandacht op zijn tafel was gericht. ■● David Fiala
@OUDEMUZIEK Laat ons weten wat u van het Festival Oude Muziek vindt en praat mee met #FOMU18
@IVerkaaik Buiging voor de prachtige uitvoering @Collegium1704 van Rameau’s zwanenzang tijdens @oudemuziek! @henkwpol Onderdompelen in de #OudeMuziek in Utrecht. Zometeen begint ons 4e concert in de #Jacobikerk. En dan vanavond nog. #genieten @EnsembleHesperi We’re home and missing @oudemuziek Utrecht so much! Good luck to our friends @impr0vis0 and @luxmusicae in the semi finals of the Van Wassenaer Competition!
e
• CO • N C ERTLA D D ER
VRIJDAG 31 AUGUSTUS 9.00 Festivalcentrum TivoliVredenburg Festivalkassa (tot 20.00), Informatiebalie, cd-verkoop (tot 20.00) en Het Gegeven Paard
13.00 Laurent Stewart Diptique à la française: Rameau en Duphly Lutherse Kerk € 18 / € 16 / € 10
9.15 KVNM-symposium i.s.m. STIMU Editing the past / Voertaal: Engels TivoliVredenburg, Club Nine € 20 / € 10 / passepartout € 30 / € 15
14.00 Cicchetti Musicali FRINGE Het middeleeuwse lied: Ciconia, Vaillant, Matteo da Perugia e.a. AAFAB *gratis
9.30 Zomerschool: Dr. Rebekah Ahrendt The Querelle des Bouffons Voertaal: Engels TivoliVredenburg, Cloud Nine € 5
14.00 Recurring Company FRINGE Puur Telemann: triosonate, partita, fantasia Het Huis, Koepelzaal *gratis
v.a. Internationaal Van Wassenaer 10.00 Concours: masterclasses Utrechts Centrum voor de Kunsten, Marnixzaal gratis
15.00 ClubMediéval / Thomas Baeté Brugge, de Bourgondische wereldstad Pieterskerk
11.00 Die Hasardeure FRINGE Improvisatie in de renaissance: Mortaro, Palestrina en Frescobaldi De Witte Lely *gratis 11.00 Pretérito Imperfecto FRINGE Telemann: Nouveaux quatuors Sonnenborgh *gratis 11.00 Benjamin Alard Rameau organiste: het verloren oeuvre Tuindorpkerk € 18 / € 16 / € 10
15.30 Giulia Cantone FRINGE Italiaanse luitmuziek 1500-1630: Dalza, Borrono, Piccinini, Kapsberger De Witte Lely *gratis 15.30 Trio Cassiopeia FRINGE Muziek voor klarinet, altviool en fortepiano: Vanhal, Brunetti en Mozart Museum Catharijneconvent *gratis 15.30 Artificiosa FRINGE Toegeschreven aan J.S. Bach: A.M. Bach, C.Ph.E. Bach, Pisendel Universiteitsmuseum, Oude Hortus *gratis 16.00 Koen Van Assche Couperin, Balbastre en Rameau op beiaard Domtoren (luisterplaats: Flora’s Hof)
12.00 Oude Muziek Markt tot Festivalcentrum 18.00 TivoliVredenburg
gratis
12.30 Aleksander Mocek FABULOUS FRINGE Tombeaux: Forqueray, Couperin, Francoeur, D’Anglebert TivoliVredenburg, Grote Zaal gratis
17.00 Les Inventions / Patrick Ayrton Barokke delicatessen uit Dijon: Bourgeois, Cappus, Bousset TivoliVredenburg, Hertz € 22 / € 19 / € 10
17.00 Stile Antico Josquins Missa Gaudeamus Jacobikerk € 22 / € 19 / € 10
gratis
17.45 Camerata Trajectina De koddige Olipodrigo: zang, spijs en wijn Paushuize
18.30 What’s new? Dr. David Catalunya Decoding the Codex Las Huelgas Voertaal: Engels TivoliVredenburg, Hertz gratis 20.00 Hespèrion XXI / Jordi Savall Les Nations van François Couperin TivoliVredenburg, Grote Zaal 22.45 Tasto Solo / Guillermo Pérez De la Rue, Josquin, Brumel: déplorations Pieterskerk € 22 / € 19 / € 10 24.00 Ryosuke Sakamoto Late night met luit TivoliVredenburg, Hertz € 18 / € 16 / € 10