Balansmagazine maart 2014 by Oudervereniging Balans

27e jaargang

maart 2014

Uitgave van Ouder vereniging Balans

m a g a z i n e

De nieuwe Jeugdwet:

wat gaat er gebeuren? Niet elke ADHD-er is hetzelfde! Dyslexie: hoe zit â&#x20AC;&#x2122;t op HBO of universiteit? Test: video interactie voor de juf

Pilot Passend Onderwijs tijdschr if t over ontwikkelingsstoornissen bij leren en/of gedrag

advertentie

In de webshop van Balans Informatieve boeken, folders en brochures Dit is ADHD

Houvast bij leesproblemen & dyslexie op de basisschool

Alles over de kenmerken, diagnose, behandeling en aanpak van ADHD thuis en op school

€ 24,

Niet-leden € 17, Ook verkrijgbaar als luisterboek 95

Geen verzendkosten voor leden van Balans

€ 19,

Over de oorzaken en gevolgen van non-verbale leerstoornissen

Leidraad voor ouders

Prijs Balans-leden € 8,

NLD bij kinderen

€ 19,

Geen verzendkosten voor leden van Balans

Opvoedwijzer Asperger

Wonderlijke wazigheid

Stomme sommen

Een gids voor ouders en professionals om kinderen op het autisme spectrum beter te leren begrijpen

Uitleg, adviezen, tips en trucs over ADD voor jongeren en hun omgeving

Boekje voor kinderen over dyscalculie

Geen verzendkosten voor leden van Balans

€ 12,

€ 17,

Geen verzendkosten voor leden van Balans

Bestellen: www.balansdigitaal.nl

Dweilen

Inhoud maart

Het zijn best rare tijden. Op het moment dat ik dit schrijf is heel Nederland in de ban van schaatsmedailles en een loslippige

minister. Of dat de reden is dat ‘tussendoor’ de nieuwe Jeugdwet zonder morren is goedgekeurd of niet, zal niemand ooit weten. Maar feit is dat de wet gaat worden ingevoerd, nadat er in de Eerste Kamer nauwelijks kritiek te horen was en hij heel ‘smooth’ werd aangenomen. Wel uniek: ons land krijgt de twijfelachtige eer als een

van de eerste landen ter wereld alle geestelijke gezondheidzorg voor jeugdigen over te hevelen naar de toch al overbelaste gemeentes. Hoe makkelijk het in de politiek ook is gegaan, wij merken dat er erg veel bezorgdheid bestaat. Dat zorgt voor protesten. Ook vanuit de Balans-hoek. Of misschien wel juist vanuit de Balanshoek. Want hoe gaat het worden straks voor ‘onze’ kinderen? Krijgen zij en hun ouders nog wel gehoor als er iets mis is? En snappen de gemeenteambtenaren wel altijd wat de juiste aanpak moet worden? Mijn eigen kinderen zijn groot en hebben hun weg in zorgland inmiddels wel gevonden. Gelukkig zijn ze door de juiste hulp op het juiste moment altijd goed verder geholpen. Ze hebben in de loop van de jaren heel wat van die zorg gehad: de

een met zijn ADHD, de ander dyslectisch… Zou dat met de regels van nu voor de kinderen van straks ook nog zo zijn?

PASSEND ONDERWIJS

Pilot op Summacollege

DYSLEXIE

Bij Balans hopen we oprecht dat we de boel een beetje te somber inschatten.

‘We zijn er helemaal klaar voor.’ 6

Over de ingewikkelde regel geving voor dyslexie op HBO en universiteit 30

Hoe gaat het verder?

Daarnaast zijn we met man en macht in de weer om juist de medewerkers van de

NIEUWE JEUGDWET

gemeentes klaar te stomen voor de nieuwe

Zorg of zegen?

wet. Misschien is het dweilen met de kraan

Hoogleraar Ido Weijers maakt zich zorgen over de rechten van ouders 12

open. Maar dát we ons uiterste best doen

ELKE MAAND

Balans Vereniging 2 Balans in de regio 4 Column Anouk 11 Bij ons thuis 14 Onderwijsjurist Katinka Slump 19 Symposium Balans 25 Test videointeractie 34 Opinie 37 In vertrouwen 38

om uw kind niet te laten verdrinken,

EXECUTIEVE FUNCTIES

daar mag u bij

Maatwerk is nodig

Balans op rekenen!

Niet iedereen met ADHD of ASS heeft executieve functie-problemen 20

Yolande de Best Hoofdredacteur

REPORTAGE

Speciale Hapkidoles ‘Kinderen leren hier veel meer dan zichzelf verdedigen’ 26

BALANS 3-2014

Vereniging Balans Vragen? Bel ons!

Dieetbehandeling bij ADHD

oproep

Voor alle vragen over extra ondersteuning binnen het onderwijs Bel (0800) 5010 (Steunpunt Passend Onderwijs) Open: ma-vr 10.00-15.00 uur Kosten: gratis Voor alle overige vragen over ontwikkelingsstoornissen bij leren en/of gedrag Bel (0900)2020065 (Advies- en Informatielijn, AIL) Open: ma-vr 9.30-13.00 uur Kosten: € 0,25 per minuut

Balans Award 2014

Vragen? Mail ons!

Verdient de school van uw kind de

Meld de school dan aan via het

U kunt het contactformulier vinden via de button Stel een vraag op al onze Steunpunten (Steunpunt Dyslexie, Steunpunt ADHD, Steunpunt Forensische Zorg en Steunpunt Passend Onderwijs) op www.balansdigitaal.nl

Balans Award 2014?

formulier op www.balansdigitaal.nl

Bent u zo gelukkig met de samenwer-

>Balans Award. Wij kijken uit naar de

king voor het welzijn van uw kind dat

vele mooie voorbeelden van samen-

een prijs op z’n plaats is? Gunt u de

werking tussen school en ouders als

school een eervolle vermelding, een

het gaat om Passend Onderwijs. We

dik applaus en een geldprijs voor de

zullen daar in Balans Magazine en

inzet die wordt getoond om uw kind

tijdens ons Balans-symposium ruim

‘bij de les te houden’?

aandacht aan besteden.

BalansKIDS en Impuls Magazine Leden van Balans kunnen voor €18,per jaar ook het tijdschrift BalansKIDS voor hun kind ontvangen. Ook is er een combinatie-abonnement mogelijk met het blad Impuls Magazine voor volwassenen met ADHD. Aanmelden: www.balansdigitaal.nl > tijdschriften, of stuur een mail naar info@balansdigitaal.nl

Kijktip: Het Klokhuis over ADHD Op 15 april zendt de NTR een Klokhuis-aflevering over ADHD uit. Deze is tot stand gekomen met medewerking van Balans. Uitzending gemist? Geen nood. De uitzendingen zijn terug te kijken via www.hetklokhuis.nl

BALANS 3-2014

Is onderzoek naar een dieetbehande-

ouders is over dit onderzoek. Zodat

ling bij ADHD zinvol? Hoe zou dit

het onderzoek nog verder aangepast

onderzoek eruit moeten zien?

kan worden aan de wensen van

Karakter, Accare en Triversum willen

ouders van kinderen met ADHD. Dit

een onderzoek starten naar de

kan door het invullen van een enquê-

werking van een dieetbehandeling bij

te. Deze vindt u op www.balansdigi-

ADHD. Maar eerst willen de weten-

taal.nl > zoeken op onderzoek ADHD

schappers weten wat de mening van

en voeding

Symposium Balans Passend Onderwijs: Klaar voor de start! Op 26 september in de Jaarbeurs in Utrecht vindt weer het jaarlijkse Symposium van Balans plaats. We bekijken waar de problemen van ‘onze’ kinderen vandaan

Onderzoek DCD

komen en wat de invloed is op het schoolse leren. Hoe kunnen ouders, hulpverleners en school er voor onze kinderen het beste van maken? Kijk voor het programma en meer informatie snel op bladzijde 25.

oproep

De afdeling Orthopedagogiek van de

wordt bekeken hoe kinderen met DCD

Radboud Universiteit Nijmegen zoekt

zich bewegingen voorstellen; of ze

kinderen met (een verdenking op)

daarbij vooruit kunnen plannen en

DCD tussen de 7 en 9 jaar die in

kunnen corrigeren. Het onderzoek kan

behandeling zijn of zijn geweest bij

bij u thuis of op de universiteit worden

een kinderfysiotherapeut. Dit voor een

uitgevoerd. Meer informatie: www.

onderzoek naar motorische inbeelding

balansdigtiaal.nl > zoeken op Onder-

en planning. Tijdens het onderzoek

zoek DCD

Kom in actie voor Balans

Nieuwe Jeugdwet een feit

In het vorige nummer van Balans hebt

actie? Meld deze dan hier aan. Of

u het al kunnen lezen: Balans zit

steun een van de aangemelde initia-

Ondanks alle acties en kritische

financieel in zwaar weer. Het aantal

tieven door te sponsoren.

geluiden is de Nieuwe Jeugdwet toch

leden is gekrompen en ook de steun

Een van de initiatieven die al zijn

aangenomen door de Eerste Kamer.

van diverse fondsen en de overheids-

aangemeld is De Marikenloop. Een

Dat betekent dat op 1 januari 2015 alle

subsidie wordt steeds minder. Als

Balans-team onder leiding van

zorg voor jeugd geregeld en betaald

reactie op dit slechte nieuws kwam er

vrijwilliger Marjos le Duc loopt mee

gaat worden door uw gemeente. Wat

een aantal goede ideeën om Balans te

op 18 mei en hoopt veel sponsorgeld

dit precies voor uw kind gaat beteke-

steunen. Daarom hebben we Balans

op te halen. Ook de directeur van

nen, dat hangt af van de keuzes die

via Geef.nl laten registreren als

Balans, Swanet Woldhuis, doet mee.

uw gemeente maakt. Op dit moment

officieel goed doel. Op onze website

Het Balans-team voor de Marikenloop

wordt er nog hard gewerkt aan het

www.balansdigitaal.nl vindt u, onder

zoekt nog sponsors.

beleid en het maken van afspraken

de knop ‘Kom in actie4Balans’, een

Marjos heeft ook het initiatief Run-

met zorgverleners in de regio.

pagina met nieuws over verschillende

4BalansKIDS opgezet. En in Limburg

sponsoracties.

werft Gertie van Rhee actief steunle-

Meepraten

Heeft u ook een leuk idee voor een

den in ruil voor advies.

Wilt u als ouder meepraten en uw zorgen uiten in uw eigen gemeente?

BalansKIDS in een nieuw jasje

Kijk dan in het dossier Nieuwe Jeugdwet op de website van Balans. Daar vindt u nu ook twee filmpjes en

Het tijdschrift van Balans voor kinderen is vernieuwd. Met op verzoek van de kinderen zelf een ander lettertype, nog meer puzzels, moppen en korte berichten. Leden van Balans ontvangen voor €18,00 per jaar bij iedere Balans Magazine ook een BalansKIDS. Wilt u ook BalansKIDS-lid worden? Kijk dan op www.balansdigitaal.nl of stuur een mail naar info@balansdigitaal.nl. Of stuur een mail naar kids@balansbabbels.nl voor een gratis digitaal proefnummer.

folders over ‘AD(H)D en autisme in uw gemeente’. Deze kunt u gebruiken als u met de gemeente gaat praten. Ook kunt u zich nog steeds aanmelden als belangenbehartiger. redactie@balansdigitaal.nl

Opvoeden Gelukkig had ik mijn gameboy mee!

Wel leuk, maar erg druk. Er waren veel mensen en er was een hoop geschreeuw.

En, was het een leuk verjaardagsfeestje? Patricia Bouwhuis schreef een boek met korte stripverhaaltjes over haar zoon Marc, met na elk avontuur een uitleg over het onderwerp dat aan de orde kwam. Een origineel en verhelderend boek over een zoon met Asperger, www.uitgeverijpica.nl, € 18,95.

BALANS 3-2014

Een moeder vertelt

Tekst: Joli Luijckx

Autisme in twee culturen Regelmatig organiseren vrijwilligers van Balans interessante lezingen bij u in de buurt. Deze keer in Deventer, waar een moeder van Turkse afkomst vertelt over haar persoonlijke ervaringen met Tolga, haar zoon met autisme, en haar werk als autismecoach.

“H

et wordt druk vanavond”,

land. Een aantal keer per jaar worden daar

vertelt Balans-vrijwilliger

– naast vaste activiteiten zoals de inloopochten-

Diana Vermeulen me bij

den of het vragenspreekuur – informatieve

binnenkomst. “We ver-

lezingen georganiseerd. Deze keer samen met

wachten ongeveer zeventig

de Wijkwinkel Deventer. Sebiha Devrim is de

gasten.” Diana staat samen met collega-vrijwilli-

spreker vandaag. Sebiha is ervaringsdeskundige,

gers Loes en Robert achter een stand van Balans

moeder, psycholoog en autismecoach.

met informatiemateriaal. Veel mensen komen

langs met vragen en nemen folders mee over

Stout

verschillende stoornissen. Diana, zelf moeder

Bijzonder is dat Sebiha samen met Tolga een

van een zoon met autisme, is al zeven jaar

aantal jaren in Turkije heeft gewoond. Ze weet

vrijwilliger voor de Balans-afdeling Zwolle-Sal-

dan ook als geen ander hoe verschillend er tegen

BALANS 3-2014

Balans in ‘t land

autisme wordt aangekeken in Turkije en Neder-

en psycholoog. Opvallend is dat naast Neder-

land. “Hulp, vooral op onderwijsgebied, is daar

landse ook steeds meer Turkse ouders haar

lang nog niet zo goed geregeld als bij ons.

weten te vinden. Ook zij vragen om hulp en

Autisme is in Turkije taboe. Wanneer Tolga zich

advies. Door haar kennis van de Turkse cultuur,

anders gedraagt, wordt dat niet gezien als

begrijpt Sebiha beter waar deze mensen tegen-

onmacht maar als ‘stout zijn’. En krijgt hij dus

aan lopen. Regelmatig krijgt Sebiha anonieme

straf. Op één school in Turkije is hij zelfs gesla-

mails van bezorgde ouders die niet openlijk over

gen.”

autisme durven praten. Ook van Nederlandse ouders. Bij hen is autisme soms ook nog een

Sebiha is een gedreven moeder. Dat er in Turkije,

taboe.

zowel op particuliere als op staatsscholen, nog zo weinig kennis is van autisme, vindt ze zorgelijk. In de jaren dat ze in Turkije woont, blijft ze zoeken naar een geschikte school. Ze richt er zelfs een organisatie op die scholen informeert en begeleidt bij autisme. Maar ondanks al haar inspanningen lukt het niet om in de omgeving waar Sebiha woont, een school te vinden waar Tolga’s autisme echt wordt begre-

Wanneer Tolga zich anders gedraagt, wordt dat niet gezien als onmacht maar als ‘stout zijn’

pen. Noodgedwongen vertrekt Sebiha zonder haar man naar Nederland. Voor Tolga.

Strijd

Vanavond zit er een multicultureel gezelschap in de zaal. Dat is bijzonder. Diana: “Doordat de spreker van vanavond van Turkse komaf is,

Maar ook in Nederland gaat het Sebiha – dan

bereiken we een nieuwe groep die we kunnen

nog een alleenstaande moeder met een zoon

helpen.” De bezoekers zijn enthousiast. Twee

met autisme – niet altijd voor de wind. Het

Turkse moeders, de een van een zoon met

gedrag van haar zoon kost haar veel energie.

ADHD, de ander van een zoon met autisme,

Nog erger wordt het als, tijdens een voorval bij

raken maar niet uitgepraat over het verhaal van

de schoolarts, Tolga naar buiten ontsnapt door

Sebiha. “Dit is zo herkenbaar. Ik ben blij dat we

een deur die volgens de arts op slot zou zitten.

hier vanavond zijn.” •

De arts schakelt de kinderbescherming in. Twee jaar lang voert Sebiha strijd om duidelijk te maken dat zij een zorgzame en bezorgde moeder is.

Anonieme mails Wat het meeste indruk maakt is de gedrevenheid waarmee deze moeder voor haar zoon ‘gaat’. En inmiddels ook voor andere kinderen met deze stoornis. De opgedane ervaring en de kennis gebruikt Sebiha in haar werk als autismecoach

Sebiha Devrim heeft twee boekjes geschreven over haar ervaringen: ‘Mama, ben ik een buitenaards wezen?’ en ‘Een positieve kijk op autisme’. Meer weten of de boekjes van Sebiha bestellen: www.autismcoach.nl Wilt u weten wat Balans-vrijwilligers bij u in de regio organiseren? Kijk dan naar de rubriek Balans in ’t land, vanaf pagina 41 van dit nummer.

BALANS 3-2014

Passend Onderwijs

Pilot Passend Onderwijs op Summacollege

Tekst: Elly Welgraven foto: Jodi fotografie

ADHD’er Peter krijgt meer aandacht!

Bij de MBO-opleiding Summacollege in Eindhoven zijn ze er helemaal klaar voor: het Passend Onderwijs dat komend schooljaar wordt ingevoerd. Sterker nog, ze waren de wet voor! Ambulant begeleider Hanny Stoffelen (Triade Ambulante dienst Helmond), verantwoordelijk voor de rugzakleerlingen: “We zijn al een jaar bezig met een pilot op een van onze opleidingen.” BALANS 3-2014

Hoe het was bij docent Carl De klas is onrustiger dan ooit. Natuurlijk komt het weer vooral van de jongens Peter en Nico. Carl zucht, hij weet dat ze allebei ADHD hebben en dat ze er eigenlijk niets aan kunnen doen, maar hij ergert zich verschrikkelijk. Hij besluit ze achterin de klas te zetten, zodat hij zo min mogelijk last van hen heeft. Bij het inleveren van het huiswerk, blijkt dat Peter en Nico de hele opdracht niet begrepen

hebben. Aan de deur staat de ambulante begeleider, het is tijd voor het tweewekelijkse gesprek met Peter. Dat is weer één onruststoker minder, denkt Carl, en hij schaamt zich meteen. Na afloop van de lessen schiet de ambulant begeleider Carl nog even aan. Of hij in het vervolg Peter en Nico even apart wil nemen om het huiswerk goed uit te leggen. Alsof hij het niet druk genoeg heeft.

ern van Passend Onderwijs is

Maar een leerling steeds uit de klas halen voor

dat kinderen en jongeren met

hulp werkt stigmatiserend. De student komt nog

een ontwikkelingsstoornis

meer buiten de groep staan. En als je een docent

niet langer recht hebben op

adviseert om wat extra aandacht te geven, te

persoonlijke ondersteuning

checken of de uitleg echt wel is aangekomen,

via het rugzakje, maar zoveel

stuit je vaak op irritatie.” Ze kijkt even opzij, naar

mogelijk in het reguliere

docent autoverkooptechniek Carl van Lierop. Hij

onderwijs opgevangen

knikt instemmend.

moeten worden. Het geld voor extra ondersteu-

“Het zijn natuurlijk bij ons ook allemaal vakdo-

ning gaat dan rechtstreeks naar de onderwijsin-

centen”, vervolgt begeleider Hanny. “Ze kunnen

stellingen (MBO) of samenwerkingsverbanden.

geweldig alle ins en outs van hun vak overdra-

In docenten investeren

gen, maar zijn niet uitgebreid pedagogisch onderlegd. Zo groeide het besef dat als we

Hanny: “In het gewone onderwijs speelt de

wilden veranderen, we in de docenten moesten

begeleiding van de jongeren met een ontwikke-

investeren. Hen meer inzicht in de ontwikke-

lingsstoornis zich vooral buiten de klas af. Eén

lingsstoornissen te geven, en handvatten om er

keer per twee weken heeft de betreffende

mee om te gaan.”

leerling een gesprek met de ambulant begeleider en kan hij vertellen waar de problemen liggen. Je

Heftig verhaal

probeert dan de student zo goed mogelijk te

“We startten een pilot op de opleiding Automo-

helpen. Tips voor het huiswerk maken bijvoor-

tive. We nodigden onder meer een volwassen

beeld. Vaak gaan die gesprekken ook over het

ADHD’er uit om te vertellen over hoe hij het

gebrek aan aansluiting met de rest van de klas of

onderwijs in zijn leven had ervaren. Zijn verhaal

het soms slechte contact met de docent.

was zo heftig, dat zelfs de nuchtere techneuten

BALANS 3-2014

in ons docentenkorps tranen in hun ogen

extra ondersteuning te krijgen. Maar hoe zit het

kregen.” Docent Carl onderbreekt: “ Dat was echt

dan met de talentvolle leerlingen? Die juist

een eyeopener voor mij. Die man vertelde dat hij

gedijen bij onverwachte uitdagingen? Dat staat

tijdens zijn hele schoolloopbaan nooit compli-

toch haaks op de behoefte van studenten met

mentjes heeft gehad, alleen maar op zijn kop

PDD-NOS aan voorspelbaarheid en structuur?

kreeg. Dat iedereen hem lastig en dom vond. Ik

Hester: “Dan moet je dus differentiërend onder-

ben daarna met zo´n andere bril gaan kijken

wijs geven. Dat wordt onze volgende grootste

naar de ADHD’ers in onze klas (zie kader).

stap: de docenten leren om verschillende

Maar ik wist nog steeds niet goed hoe ermee om

groepjes in de klas verschillende dingen te laten

te gaan. Toen stelde Hanny voor om mijn lessen

doen.” En de studenten die zich het meest thuis

te filmen en aan de hand daarvan tips te geven.”

voelen in een gezellig lokaal, met van alles aan

Hanny: “Hij keek alsof ik had voorgesteld hem

de muur? Dat schuurt toch met de behoefte aan een prikkelarme omgeving voor een student met ADHD? Ambulant begeleider Hanny: “Dan hang

‘Een leerling steeds uit de klas halen voor hulp werkt stigmatiserend’

je in plaats van tien platen, vijf platen op. Is het gezellig, maar wel wat rustiger. De ADHD’er zal toch moeten wennen aan prikkels. Want wij leiden op voor een echte baan in het echte leven. In de kantine van de garage hangt er ook van alles aan de muur.”

een kopje kleiner te maken. Maar hij werkte wel

Ouders hebben invloed

mee. Uit die video bleek dat hij regelmatig met

Niet iedereen is zo enthousiast als Carl. Veel

zijn rug naar de ADHD-leerlingen stond. Dan

docenten zien Passend Onderwijs als een zware

raak je ze kwijt. Je moet ze in het zicht hebben,

uitbreiding van hun taken. Waar ze als vakdo-

via lichaamstaal duidelijk maken dat ze echt

centen aan een MBO niet voor gekozen hebben.

gezien worden.”

Om ze mee te krijgen organiseerde de werk-

Gezellig, maar wel wat rustiger

groep onlangs een inspiratiedag, maar het zal vooral een kwestie van langzaamaan wennen en

Zover waren ze dus al op Het Summacollege. Maar met de aankondiging vorig jaar van de wet Passend Onderwijs moesten er grotere stappen genomen gaan worden. Hester Scharrenborg,

Hoe het nu is

zorgcoördinator en lid van de werkgroep Passend Onderwijs: “Van een pilot in de autobranche, moeten we nu alle docenten op de 23 bij ons aangesloten scholen voorbereiden op de uitbreiding van hun verantwoordelijkheden. Dat ons nieuwe uitgangspunt het gemeenschappelijke van de studenten wordt, niet meer de onderlinge verschillen. Samen met de werkgroep en de ambulant begeleiders hebben we een onderwijssysteem ontwikkeld dat voor iedereen werkt.” Daarnaast is het voor iedereen, dus ook voor studenten zonder handicap of stoornis, mogelijk

BALANS 3-2014

Carl stelt een vraag over verkooptechnieken, veel vingers gaan de lucht in. Waaronder die van Nico, die luid roept ‘ik weet het, ik weet het!’. Carl glimlacht. Hij weet, na de workshops van de ambulant begeleider, dat het nu zaak is om Nico te laten merken dat hij hem heeft gezien. Carl knikt naar Nico, blijft met zijn lichaam naar hem gewend, maar geeft toch een ander de beurt. Dat kan tegenwoordig, die rust en ruimte is er. Simpelweg omdat Carl Peter en Nico beter begrijpt, en beter weet hoe hij met hen om moet gaan.

het leren van nieuwe vaardigheden zijn.

er door Hester en Hanny besloten dat er een

Ondertussen maken de ouders zich flink zorgen.

uitbreiding komt op de site met uitleg over de

Tijdens een etentje met tien ouders dat de school

invloed van de ouders. Zorgcoördinator Hester:

organiseerde, bleek dat ook zij hoofdbrekens

“Met ingang van het volgend studiejaar krijgt

hadden over de pedagogische bagage van de

elke student een intakegesprek met zijn/haar

docenten. Moeder Emma van zoon Kevin, die

loopbaanbegeleider. Het Summacollege, en dat

inmiddels ook is aangeschoven, maakt zich

geldt voor alle MBO-opleidingen, is dan ook verplicht alle leerlingen te accepteren.”

‘De ADHD’er zal toch moeten wennen aan prikkels’

Kritiek wordt gehoord! “Als tijdens dat gesprek blijkt dat de leerling extra ondersteuning nodig heeft, wordt er een ondersteuningsplan opgesteld. Dat plan wordt bij een volgend gesprek besproken, waarbij ook de ouders aanwezig zijn. Op dit ondersteuningsplan hebben de ouders instemmingsrecht. Als zij

vooral zorgen over de invloed van ouders. Kevin

kritiek hebben moet er, zo is de wet nu uitge-

heeft de diagnose PDD-NOS en dyslexie en volgt

breid, door de school naar geluisterd worden. In

op het Summacollege de opleiding autotechniek.

de loop van het jaar wordt het ondersteunings-

Emma: “Met de rugzakjesregeling bepaal je als

plan geëvalueerd en zo nodig aangepast. Ook

ouder voor een groot deel hoe het geld voor

daar worden de ouders bij betrokken.

jouw kind wordt ingezet. Zo heb ik me heel sterk gemaakt voor speciale examenvoorzieningen voor dyslexie, daar had de school niet aan gedacht. Straks gaat het geld rechtstreeks naar Summa, wordt er dan wel aan gedacht? Dat je als ouder instemmingsrecht hebt op de

‘Eén-op-één-hulpverlening is vaak minder effectief’

manier waarop de school jouw kind gaat ondersteunen, wist Emma niet. Ter plekke wordt Op de vraag of Passend Onderwijs een verbetering is voor de rugzakkinderen of vooral een

Hoe het moet worden

bezuiniging, vallen Hester en Hanny even stil. “Ik denk beide”, verbreekt Hester de stilte. “Er was bij ons duidelijk een behoefte aan meer onder-

Carl legt uit hoe je een twijfelende klant over de streep kunt trekken. Na afloop vraagt hij of iedereen het heeft begrepen. Bij de meesten is het kwartje gevallen, maar Peter en Nico steken hun vinger op. Carl geeft de meeste leerlingen een opdracht uit het leerboek. Eric en Joshua, de meest talentvolle leerlingen, mogen zelf nog meer tips bedenken om de twijfels bij de klant weg te nemen. Peter en Nico krijgen nog een keer, heel rustig, de uitleg.

steuning in de klas, minder stigmatisering. Maar de minister is ook duidelijk over dat de rugzakvoorzieningen veel te duur zijn. Eén-op-éénhulpverlening is natuurlijk uiteindelijk altijd duurder. Maar ook, zo is ons gebleken, vaak minder effectief. Docenten in de klas staan veel dichter bij de student.” •

*Namen van de studenten en de moeder zijn op verzoek veranderd. De klassituaties zijn gebaseerd op de beschrijvingen van docent Carl van Lierop.

BALANS 3-2014

advertentie

Zorgboerderij Fostedina Fostedina biedt voor kinderen en jongeren met diverse psychiatrische problematieken • logeeropvang in o.a. Bakkum en op Texel • paardentherapie • coaching in gezinssystemen • dagbesteding / groepsactiviteiten De kinderen worden geobserveerd en begeleid door deskundig opgeleide hulpverleners. (06) 46 11 46 08 • www.facebook.com/ZorgboerderijFostedina e-mail: zorgboerderij-fostedina@live.nl

       





  



 

Ga je mee op zomerkamp? De zomerkampen van Y Kids zijn er speciaal voor kinderen die tijdens de vakantie extra aandacht nodig hebben omdat ze bijvoorbeeld ADHD, PDD-NOS of Asperger hebben. Op zomerkamp doe je allerlei activiteiten als leuke groepsspelen in het bos, zwemmen en lekker chillen bij de tent. Er gaan extra vrijwilligers mee zodat de kinderen de juiste begeleiding krijgen en ook leuke dingen kunnen doen. De kampterreinen liggen in Leusden, Hulshorst, Ommen en Driebergen. Y Kids is er voor kinderen van 6 t/m 15 jaar.

www.kids.nl/balans

column Anouk

Open avond

e open avond duurt van zeven

zin, en nóg een. “Mag er nog eentje

tot negen, staat er in de

bij?” vraag ik dan maar brutaal door

scholengids. Dus om kwart

haar heen. “Je kan dáár je jas ophan-

voor acht lopen Louise en ik gezellig

gen en dan ga je ergens zitten”, zegt

keuvelend naar binnen.

ze kortaf en ze gaat direct verder met

Doodse stilte. Waar is iedereen? Waar

haar les. Louise doet het, maar ze

zijn de hordes ouders en kinderen die

geeft me een blik alsof ik haar net

van lokaal naar lokaal struinen?

persoonlijk heb afgeleverd bij de

“Jullie komen voor de open avond?”

vivisectie.

vraagt een mijnheer. “De lesjes zijn al begonnen.” Lesjes? Maar dát stond niet in de gids… We krijgen allebei een minuscuul papiertje in de hand gedrukt met daarop drie mysterieuze codes. “Zij moet de trap op en aan het eind van de gang kan ze dan de

“Waarom moeten ze ons nou scheiden? Ik wil dat helemaal niet!”

tweede les volgen. En ú…” (de man wijst nu naar mij), “u gaat hier

Dan maar naar de aula. Daar is het

rechtdoor naar de aula. Daar zitten

vragenuurtje in volle gang. “Wat is

alle ouders.” Bemoedigend knikt hij

jullie rookbeleid?” vraagt iemand.

ons toe. Wij kijken wazig terug. “De

“Kom je met een VWO-advies in de

tweede les is al begonnen”, voegt hij

VWO-klas of in de Havo-VWO-klas?”

ongeduldig toe.

Ik zucht. Wat heb ik hieraan? Ik glip de

Ik kijk naar Louise. “Ik loop wel even

aula weer uit. Ik kan op mijn mini-

met je mee, hoor.” De afkeurende blik

briefje zien waar Louises derde lesje

negerend van de man die ons toch zo

begint. Daar wacht ik op haar. Tiental-

duidelijk had voorgespiegeld wat de

len vrolijk kletsende kinderen lopen

bedoeling was. “Waarom moeten ze

langs me, maar geen Louise. Ik vind

ons nou scheiden? Ik wil dat helemaal

haar uiteindelijk boven, bij het lokaal

niet!”

waar ik haar heb achtergelaten. “Ik

Anouk van Westerloo (38)

“Ik snap het ook niet”, zeg ik. “Maar

wist niet waar ik heen moest en ik

is freelance journalist en heeft

we maken er gewoon het beste van,

wist niet waar jij was”, zegt ze met

oké?”

grote, betraande ogen.

Ik trek de deur van het lokaal open. De

Ik leg mijn arm om haar heen. “Zullen

docente kijkt niet op of om. Ik wacht

we lekker weggaan?” Ze knikt opge-

netjes tot ze haar zin heeft afgemaakt,

lucht. “Want dit wordt hem toch niet,

maar ze begint gewoon een nieuwe

hè?” Nee, dit wordt hem niet.

20 jaar een relatie met Steven (42). Samen hebben ze twee kinderen, Sam (13) en Louise (11). Sam en Louise hebben allebei Asperger.

BALANS 3-2014

Hoogleraar Ido Weijers over de nieuwe Jeugdwet

Tekst: Arga Paternotte

Zorg of zegen? De nieuwe Jeugdwet is gemaakt voor ouders van kinderen en jongeren met (psychische) problemen. We hebben bezwaar tegen gemeenten met weinig geld, verdwenen toegankelijkheid en ontbrekende rechtsbescherming. Maar we kregen geen gehoor. Is dat een voorbode van de werking van deze wet? Interview met Ido Weijers, hoogleraar jeugdbescherming bij de Universiteit Utrecht.

O 12

ngelooflijk en onfatsoenlijk.

“Met deze wet hebben gemeenten straks vrij spel

Dat zijn zo een paar woorden

om allerlei vormen van dwang en drang uit te

die Ido Weijers gebruikt als het

oefenen op ouders.” Weijers heeft er de laatste

gaat over de plannen voor de

maanden al de nodige brieven met dubieuze

nieuwe Jeugdwet. Die in

zaken over gekregen.

werking zal treden als de Eerste Kamer het in februari

Goed bedoeld maar...

2014 niet tegen gaat houden.

“Natuurlijk zijn de plannen ontstaan vanuit

“Dit gaat alle grenzen te buiten”, zegt hij, als we

goede bedoelingen om de jeugdhulp toegankelij-

het hebben over de juridische kant van de zaak.

ker te maken. Maar er is totaal niet nagedacht

BALANS 3-2014

Nieuwe Jeugdwet

Kennis JeugdGGZ op de tocht Ruim tien jaar geleden werd het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie opgericht. Ouders werden betrokken bij afspraken rondom diagnose, medicatie en gedragsaanpak. Eerst was er een subsidie van het ministerie van VWS (Volksgezondheid, Welzijn & Sport). Tegenwoordig wordt dit kenniscentrum bekostigd vanuit een aantal

instellingen voor JeugdGGZ. Wanneer die instellingen door de nieuwe Jeugdwet verdwijnen, verdwijnt ook het Kenniscentrum. Dan verwatert de kennis over de psychische hulp aan onze kinderen en gaat de kennis ernstig achteruit. Balans heeft er bij de VNG op aangedrongen in elk geval deze voorziening te behouden.

over de gevolgen bij uitvoering. Vanwege de

gemeente die er niets mee te maken heeft, of er

wens van de overheid om te bezuinigen moet

zelfs oneigenlijk gebruik van kan maken. In de

het allemaal zo snel mogelijk overal doorge-

wens om alle nare gebeurtenissen rondom

voerd worden. Dit wordt een historische vergis-

kinderen in het verleden te voorkomen, wordt er

sing. Het zal mij niet verbazen als er over een

een systeem opgetuigd waarbij de rechten van

aantal jaar een parlementaire enquête wordt

ouders dreigen te worden genegeerd.”

gehouden, over de vraag waarom de jeugdhulp in Nederland zo slecht is, en hoe het zover heeft

Spannend: wat gaat er gebeuren?

kunnen komen. ‘Hebben ze toen met z’n allen

“Natuurlijk verdringen alle plannenmakers zich

zitten slapen’, zal er gevraagd worden. Nee, wij

om te zeggen dat het zover niet zal komen. Maar

niet. En bijna 100.000 ondertekenaars van de

beschermende maatregelen zijn er tot nu toe

petitie voor behoud van de JeugdGGZ ook niet.

niet genomen. En budgets zullen waarschijnlijk

Maar naar ons werd niet geluisterd. Voor de

eerder besteed worden aan het instellen van

drang om te bezuinigen, moest alles wijken.”

nieuwe organisaties, dan aan overleg met

Ouders worden genegeerd Weijers vreest dat vooral op het gebied van de rechtsbescherming en de privacy grote problemen ontstaan. “Nu de JeugdGGZ nog onder de zorgverzekering valt, hebben we als ouders nog recht op zorg voor onze kinderen. Er zijn beschermende wetten waar de hulpverleners

ouders.”

‘Een hulpverlener kan straks eisen stellen aan je opvoeding’

zich aan moeten houden. Als dat met de nieuwe wet verandert, gelden die wetten niet meer. Dan

Het is dus reuze spannend wat de leden van de

kunnen ouders te maken krijgen met ondertoe-

Eerste Kamer zullen doen. Zij hebben de Jeugd-

zichtstellingen of dossiers, die door jan en

wet nog niet goedgekeurd. Zullen ze de Tweede

alleman ingezien kunnen worden.

Kamer tot de orde roepen om (delen van) deze

Je denkt als burger altijd: dat overkomt mij niet.

wet te herzien? Zou de JeugdGGZ nog gered

Maar het kan je met deze wet wel overkomen

kunnen worden? Er hangt nogal wat vanaf.

dat een hulpverlener eisen gaat stellen aan je

Intussen zijn we vanuit Balans al wel met de

opvoeding, en je je er niet tegen kunt verweren

VNG (Vereniging Nederlandse Gemeenten) in

als je het er niet mee eens bent. Dat je psychi-

gesprek gegaan om als de beslissing verkeerd

sche hulp voor je kind zoekt, maar eerst een

uitpakt, er het beste van te maken! •

procedure door moet bij het Centrum voor Jeugd en Gezin. Waar ze eerst eens een ‘klantplan’

Vlak voor het ter perse gaan van dit blad werd

voor je gaan maken. Dat het dossier van je kind

bekend dat de Eerste Kamer de Jeugdwet heeft aan-

in handen komt van een ambtenaar bij de

genomen. Zie bladzijde 3 voor meer informatie.

BALANS 3-2014

Bij ons thuis Portret van een echt Balans-gezin

‘Dylen kan gewoon

Emmelie (30) hoort andere mensen vaak zeggen dat het ‘zo zwaar voor haar’ zal zijn, een zoon (de 13-jarige Dylen) met ADHD en PDD-NOS. “Maar dat vind ik helemaal niet. Hij is een lieve jongen, heel eerlijk. Hij helpt in huis en toont begrip. Wat wil je nog meer?”

mmelie is getrouwd met Vanya (36).

elke dag. Andere puberzaken zijn moeilijker voor

Samen hebben ze een zoontje: de

hem. Veel klasgenoten zitten bijvoorbeeld dag

5-jarige Tristan. Ze is nu zwanger

en nacht op Whatsapp. Dylen niet. Hij snapt het

van de tweede. Van haar vorige man

woordgebruik niet. Zoals ‘Joh, je bent gek!’. Dat

heeft Emmelie nog een zoon en

dat plagerig bedoeld is, vat hij niet. Hij neemt

dochter: Dylen en Alysha (12). Ze

alles letterlijk.

denkt dat ze weinig problemen met

Eigenlijk zit hij meer op één lijn met jongere

Dylen heeft omdat ze zelf in de

kinderen, zoals zijn halfbroertje Tristan. Ze

psychiatrie werkt. “Ik geef bijvoor-

houden van dezelfde spelletjes, zoals Superhel-

beeld al veel structuur aan Dylens leven; dat ben

den en Lego. Al is hij niet echt flexibel; het moet

ik in mijn werk gewend.”

precies gaan zoals hij wil. Als dat niet het geval

Thuis

Tekst: Maria van Amerongen Foto’s: Jodi Fotografie

niet zonder regels’

is en ik zeg er wat van, doet hij een paar dagen heel erg z’n best. Maar dan zakt het weer weg.

“Dylen vindt het geweldig dat hij puber wordt.

Met zijn zus Alysha heeft hij bijna altijd bonje

‘Heb ik al een baard in de keel?’, vraagt hij bijna

over van alles. Zoals broers en zussen wel vaker

BALANS 3-2014

ruzie hebben. Ik zie dit niet als iets wat Dylen typeert. Hoewel hij vaak ruzie heeft met zijn zus, neemt zij hem ook vaak op sleeptouw. Omgekeerd: als iemand aan zijn zus komt of aan mij, wordt hij razend. Wat typisch is voor Dylen, is zijn traagheid. ‘s Ochtends komt hij op z’n gemak uit bed, en doet er bijvoorbeeld tien minuten over om zijn schoenen aan te trekken. Zijn ochtendritueel onthoudt hij ook niet. Kijk, hier hangt een briefje op de magnetron met wat hij moet doen:

‘Hij is niet echt flexibel, het moet precies gaan zoals hij wil’ medicijnen innemen, brood klaarmaken, eten, schoolspullen meenemen, gel in je haar doen. Als Dylen uit school komt, vraagt hij vaak wat we gaan eten. Meestal weet ik dat nog niet. Daar kan hij aardig mee omgaan. Wat wel moeilijk is, zijn de avonddiensten die ik voor mijn werk moet draaien. Mijn man Vanya geeft namelijk veel minder structuur, en dat vindt Dylen lastig. Hij heeft duidelijk regels nodig, dat is zijn grote houvast.”

School “Toen Dylen nog op de basisschool zat, had hij gedurende een korte tijd hevige woedeaanvallen. Hij smeet stoelen door de klas, sloeg kinderen en viel de leerkracht aan. Ik begreep het niet goed. Ik weet nog dat ik dacht: hè, Dylen, die doet dat toch niet?! Toen hij vervolgens werd onderzocht, kwam daar ADHD uit. Medicatie hielp: Dylen werd rustiger, geconcentreerder, maakte minder ruzie. In de vakantie ging hij naar een zomerkamp. Spelenderwijs leerde hij daar sociale vaardigheden. Super vond hij het! Ik ook. Ik kreeg een ander kind terug: zelfstandiger, met meer zelfvertrouwen. In zijn denken en handelingen bleef hij wel heel zwart/wit. Als ik bijvoorbeeld vroeg om het vaatdoekje uit te knijpen en de tafel af te vegen, kneep hij het boven de tafel uit, en begon dan te boenen. Wat hem ook kenmerkt, is dat hij zo gehoorzaam is. Op de 16

BALANS 3-2014

basisschool hadden eens veel achtstegroepers

goed tegen veranderingen te kunnen. Maar dat

zomaar op een dag vuurwerk afgestoken. Dat

nieuwe bed bleek toch iets te veel’.

werd niet getolereerd, en dus werden de ouders

Eens per maand praat Dylen met een psycho-

van de boosdoeners ingelicht. Ik niet. Dylen had

loog. Dat gaat redelijk. Ze maakt hem bewust

niet meegedaan. Omdat hij weet dat vuurwerk

van zijn eigen gedrag. Bijvoorbeeld van dat

afsteken niet mag. Zo is het ook met bijvoor-

aanraken van jan en alleman. Dan leert ze hem

beeld energiedrankjes. Die drinkt hij ook niet,

ander gedrag aan. Dat geldt ook voor dat zwart/

omdat ik dat slecht spul vind. Ik vind het heel

witte en die bemoeizucht. Hij begint dingen nu te

fijn, dat ik hem kan vertrouwen.

snappen, hij maakt er zelfs grappen over.”

Toch heeft die gehoorzaamheid twee kanten. Laatst zag Dylen een groep meisjes aan de

Vooroordelen

verkeerde kant van de weg fietsen. Toen hij daar

“Echte vooroordelen hoor ik niet. Mensen

wat van zei, gingen ze hem achterna en schop-

zeggen wel vaak: ‘Zo, dat is pittig, al die woede-

ten en sloegen ze hem. En toen hij onlangs tegen

uitbarstingen’. Maar dat is maar even geweest.

een jongen bij hem op school zei dat hij z’n

En pittig? Dat vind ik helemaal niet. Het is een

bilspleet zag door zijn laaghangende broek,

lieve jongen, heel eerlijk. Hij helpt in huis en

hebben ze hem in de prullenbak gezet. Dylen

toont begrip, al is dat weliswaar aangeleerd. Wat

snapt gewoon niet dat dat mode is.

wil je nog meer?

Wat veel mensen ook irritant vinden, is dat hij altijd en overal aan iedereen zit te plukken. Ondanks dat heeft Dylen toch een soort van vriendschappen: op de landen tuinbouwschool heeft hij een vaste kookpartner. Maar veel

‘Het blijkt dat Dylen meer kan dan ik dacht’

vrienden heeft hij niet. Samen dingen doen met anderen, daar heeft hij weinig behoefte aan. Gelukkig haalt hij hoge cijfers, en is heel creatief.

Dylen is trouwens eens een tijdje gestopt met

Soms wil hij meer tijd voor een proefwerk, zoals

medicatie. Gewoon om te kijken hoe dat ging.

laatst bij wiskunde. Dan zegt hij dat hij dat door

Vervolgens kwam hij steeds thuis met verhalen

zijn autisme nodig heeft. Maar het mag niet. Dan

dat hij werd gepest. Het bleken plagerijtjes te

kan het zomaar gebeuren dat hij vijf sommen

zijn. Maar doordat hij geen pillen meer slikte,

niet heeft gemaakt. Wat ik dan knap vind, is dat

was alles heel dramatisch voor ‘m. Toen hij

hij het toch vraagt, al krijgt hij het deksel op zijn

daarna toch weer aan de medicijnen ging, was

neus. Ik ga er nu op school over praten.”

hij binnen no time weer gelukkig. Medicatie

Hulpverlening “Tijdens zijn basisschoolperiode is Dylen meer dan eens onderzocht. Na zijn diagnose ADHD

houdt hem in balans. Ik twijfelde nog weleens aan het nut ervan, maar ik zie nu dat hij er echt beter door functioneert.”

bleven er dingen wrikken. Bijvoorbeeld dat hij

Toekomst

wel spontaan lijkt, maar altijd monologen houdt.

“Ik maak me echt zorgen over Dylens toekomst,

Hulpverleners hebben hem een tijdje gefilmd.

over zijn leven in de maatschappij. Kan hij op

Toen zagen ze dat hij vaak rare geluiden maakt,

zichzelf wonen? Kan ik hem loslaten? Ik heb ‘m

heel beweeglijk is en voortdurend op zijn mouw

al een beetje losgelaten, nu hij zelf elke dag een

bijt. Dat duidde op PDD-NOS.

half uur heen en een half uur terug fietst van

Ik bracht ertegen in dat hij heel goed met

school. Daaruit blijkt dat hij meer kan dan ik

veranderingen kan omgaan. Maar laatst kwam ik

dacht. Destijds met dat ‘prullenbak-incident’

erachter dat dat toch niet altijd het geval is. Zoals

wilde ik verhaal halen op school, maar dat

die keer dat hij een nieuw bed kreeg, en daar

hoefde van hem niet. Vanya en ik hebben nooit

absoluut niet tegen kon. Elke vijf minuten kwam

ouderbegeleiding gehad, al is dat destijds wel

hij naar beneden: hij kon niet slapen. Melatonine

aangeboden. Vanya kan zelfs nog beter met hem

hielp ook niet. Toen ik dat aan de GGZ vertelde,

omgaan dan ik. Hij is zachter, niet zo streng, niet

zeiden ze: ‘Jij structureert alles, daarom lijkt hij

zo bozig als ik soms kan zijn.” •

BALANS 3-2014

Sarkow_ADV_ADHD_90x125 10-2013_Opmaak 1 05-11-13 11:05 Pagina 1 advertentie

Uitstekende werking bij: - slaapproblemen - onrust - concentratieproblemen

Vraag nu op 2 weken ! !! f e pro Onze producten worden onder andere gebruikt bij: - ADHD - Autisme - Sensorische informatieverwerking - ADD

Voor een uitgebreid overzicht van de ballendekens, ballenvesten en de ballenstoel kunt u onze website bezoeken: www.sarkow.nl Voor meerdere informatie kunt u altijd contact met ons opnemen. Wij helpen u graag verder.

Leer voor je leven

Protac producten Producten die helpen om te kalmeren, de zintuigen te stimuleren en het lichaamsgevoel te verbeteren.

Heeft uw kind leer- of gedragsproblemen? U kunt bij Psychologische Dienstverlening IJsselgroep terecht voor: • Kortdurende behandeling van gedrags- en emotionele problemen. • Onderzoek en behandeling van dyslexie en dyscalculie. • Psychodiagnostisch onderzoek naar gedrags-, ontwikkelings- en leerproblemen. • Cogmed Werkgeheugen Training: een kortdurende training om het geheugen en concentratievermogen te verbeteren. De zorgverzekering dekt in de meeste gevallen een groot deel van de kosten.

Sarkow b.v. revalidatiehulpmiddelen

U vindt onze behandellocaties in Midden-, Noord- en Oost-Nederland.

Klokhoek 16B 3833 GX Leusden

Voor meer informatie kunt

T: 033-432 00 44 E: info@sarkow.nl

met 088 093 15 15 of mail

W: www.sarkow.nl

op www.ijsselgroep-pdij.nl.

u op werkdagen bellen pdij@ijsselgroep.nl of kijk

Thuisbegeleiding, weekenden vakantieopvang voor kinderen en jongeren met ADHD, autisme of een verstandelijke beperking. Thuisbegeleiding Meetpoint for care biedt kind en gezin ondersteuning en begeleiding in de thuissituatie. Weekend- en vakantieopvang Meetpoint for kids biedt opvang door heel Nederland. Wij maken gebruik van accommodaties van Centerparcs, Duinrell en Libéma. Wij werken met een gestructureerd programma, in groepen van 4-5 kinderen en jongeren met 2 begeleiders.

Huh...?! Theaterlezen? Theaterlezen is een motiverende manier van samenlezen en zeer uitnodigend voor zwakke lezers. Zojuist verschenen bij Uitgeverij de Inktvis: Twee boeken met los van elkaar te lezen teksten in dialoogvorm: moppen, verhaaltjes en telefoongesprekken. Geschikt voor oefensessies, thuis of tijdens behandeling.

! Meetpoint biedt verschillende nieuwe vormen nieuw van weekendopvang aan, ook als uw kind

Erik van Os en Elle van Lieshout voor 7, 8, 9 jaar

geen kortdurend verblijf meer heeft. Kijk op onze site voor de nieuwe mogelijkheden.

Woonbegeleiding op 24-uurs locatie (beschermde woonvorm) regio Eindhoven Voor jongeren en volwassen in de leeftijdscategorie van 17 tot en met 45 jaar met een DSM 4 classificatie. Naast deze doelgroep biedt Meetpoint ook ambulante hulpverlening aan kinderen en jongeren. Van Dijklaan 17-B 5581 WG Waalre Neem voor meer informatie of vragen contact met ons op via info@meetpoint-group.nl of via telefoonnummer 040-202 61 92.

www.meetpoint-group.nl

Annemarie Bon voor 10, 11, 12, 13 jaar

Verkrijgbaar via leesletters.nl of bij de boekhandel voor € 16,95 per deel. Zie ook leesletters.nl/theaterlezen

Juridisch advies

Onderwijsjurist Katinka Slump

Geen handelingsplan?

“V

oor een leerling met dyslexie of

Mijn “tegenpartijen” in die zaken waren bevlo-

dyscalculie hoeft geen handelings-

gen scholen die deze kinderen met veel toewij-

plan te worden opgesteld”, zegt de

ding naar een diploma hielpen; scholen die niets

ambtenaar van het ministerie van Onderwijs. Zij

liever wilden dan dat de leerling deze kaarten

zegt dit in een overvolle zaal tijdens een lezing

ook bij het Centraal Examen mocht gebruiken,

op een congres over dyslexie. En ik zit in die

en niet alleen bij het schoolexamen. Ik sprak

zaal. Hoewel ik mij nog zo had voorgenomen om

docenten die door de jaren heen, samen met de

mijn mond te houden, kan ik het weer niet laten.

leerling, hadden gewerkt aan een handelings-

Hier zit een zaal vol onderwijsmensen die nu

plan dat voorzag in een goede begeleiding – zon-

fout worden geïnformeerd.

der dat dit ten koste zou gaan van een juiste

Mijn vinger gaat de lucht in en ik vraag de ambtenaar hoe een leerling, die recht heeft op aanpassingen, kan worden begeleid zonder een handelingsplan? De ambtenaar antwoordt daarop dat een handelingsplan niet hoeft omdat het niet in de wet staat. Ik weet wel iets van wetten. In wetten staat veel, maar niet alles. Hoe gaat dat met een leerling met dyslexie of dyscalculie in het onderwijs, zonder een hande-

Hoewel ik mij nog zo had voorgenomen om mijn mond te houden, kan ik het weer niet laten

lingsplan? Hoe maak je afspraken met docenten over de begeleiding van een leerling? Hoe deel je met elkaar de deskundigheid en de ervaring over

beoordeling. Leerling en docent leerden van

die begeleiding als je niet evalueert aan de hand

elkaar wat dyscalculie betekent. De scholen

van een handelingsplan?

stelden dan ook dat zij, zonder die aanpassin-

Afgelopen jaren heb ik leerlingen met de beper-

gen, de leerling onder zijn niveau hadden

king dyscalculie bijgestaan. De leerlingen

moeten plaatsen en de leerling tekort hadden

vroegen de Commissie Gelijke Behandeling

gedaan.

(nieuwe naam: College voor de Rechten van de

De dwarsliggers waren de Onderwijsinspectie en

Mens), om naleving van de Wet gelijke behande-

de minister van Onderwijs. Zij stelden dat

ling op grond van handicap of chronische ziekte.

formulekaarten en tafelkaarten bij het Centraal

Die wet schrijft voor dat scholen aanpassingen

Examen volgens de wet zijn verboden. Ik heb dat

moeten doen om een handicap te compenseren.

nergens gelezen. Wel staat er geschreven dat

Wij vroegen aanpassingen voor het Centraal

achterstelling wegens beperking niet mag, dat

Eindexamen voor de beperking dyscalculie, door

staat in het Kinderrechtenverdrag en in onze

het gebruik van tafelkaarten en formulekaarten.

Grondwet.

BALANS 3-2014

Executieve functies

Tekst: Anouk van Westerloo

Ieder kind zijn eigen aanpak! Hilde Geurts en Saskia van der Oord spraken beiden vorig jaar op het Kennissymposium van Balans over executieve functies. Maar uit hun verhalen bleek dat executieve functies wellicht een minder grote rol spelen dan lang werd gedacht. Hilde Geurts: “Niet iedereen met ADHD of ASS heeft executieve functie-problemen.”

ets dat aan de oppervlakte lijkt op EF-

zijn dat er niet genoeg motivatie is, of iemand zit

problemen, hoeft dat dus helemaal niet te

niet in de juiste energetische toestand. Als je

zijn?

gestrest bent of juist heel moe, wordt het

Hilde Geurts: “Nee, er leiden meerdere

moeilijk om je te concentreren. Het optimale

wegen naar Rome. Ook niet iedereen die

concentratieniveau of ‘arousal’-niveau zit daar

chagrijnig is, is dat om dezelfde reden. En als je

ergens tussenin, maar het kan zijn dat die balans

oorpijn hebt, hoeft er helemaal niets mis te zijn

niet goed werkt. Dat ziet er dan misschien uit als

met je oor, het kan ook komen door een ontsto-

een aandachts- of inhibitieprobleem, maar de

ken kies. Zo zit dat ook bij typisch gedrag dat je

werkelijke oorzaak ligt ergens anders.”

ziet bij ADHD of ASS. Slechts 50% van de

kinderen met ADHD heeft bijvoorbeeld een

Je moet dus per kind heel individueel gaan kijken

inhibitieprobleem, en toch zie je hetzelfde

waar het probleem precies ligt?

gedrag bij kinderen zonder een inhibitiepro-

HG: “Daar hou ik mij in mijn onderzoek het

bleem. Er kan een andere reden aan ten grond-

meest mee bezig: tot op het bot uitpluizen wat

slag liggen dan de executieve functies. Het kan

voor oorzaken er zitten onder het gedrag dat je

BALANS 3-2014

Prof. Dr. Hilde M. Geurts is bijzonder hoogleraar autisme gedurende de levensloop, aan de Universiteit van Amsterdam. Ze is neuropsycholoog en werkzaam bij de afdeling Brein & Cognitie van de UvA. Hilde werkt tevens bij het Dr. Leo Kannerhuis, een TopGGZ autisme instelling. Als hoofd van de onderzoeksgroep d’Arc (Dutch Autism and ADHD research group) doet ze onder andere onderzoek naar executieve functies, beloningsgevoeligheid en interventies voor autisme en ADHD.

Prof. Dr. Saskia van der Oord is verbonden aan de KU Leuven (onderzoeksgroep Klinische Psychologie) en de Universiteit van Amsterdam (programmagroep Ontwikkelingspsychologie). Ze maakt deel uit van de interdisciplinaire onderzoeksgroep ADHDynamisch (www.adhdynamisch. be), is gedragstherapeut en richt zich in haar onderzoeken vooral op de effectiviteit van behandelingen bij kinderen en adolescenten met ADHD. Ze doet onder andere samen met Bianca Boyer onderzoek naar de effectiviteit van een planningstraining bij adolescenten met ADHD (subsidie ZonMW).

ziet. Als je twee groepen kinderen met elkaar

medicine. Bepaalde combinaties van medicijnen

vergelijkt, één groep mét en één zonder ADHD,

werken voor bepaalde patiënten wel en voor

doet die eerste groep het vrijwel altijd slechter.

andere niet. De mensen die bij ons kwamen,

Maar ik wil graag verder kijken. Welke kinderen

hadden allemaal planningsproblemen in hun

binnen die groep ADHD’ers doen het op welke

dagelijks leven. Het onderliggende ‘deficit’ of

onderdelen in een test wél goed en welke niet.

‘gebrek’ kun je dan gaan meten. Over het

En hoe komt dat? En op dat punt komt mijn

algemeen bleek toen dat mensen zonder en mét

onderzoek samen met dat van Saskia. Zij weet

ADHD het op de testen even goed deden. Er was

heel veel van verschillende interventies. Dus het

dus tijdens deze testsituatie geen sprake van een

uiteindelijke doel is: kunnen we nu op basis van

probleem op planning. Dat komt misschien

die individuele verschillen gaan voorspellen

omdat de situatie optimaal werd gemaakt. De

welke interventies wél zin hebben voor die

testen waren leuk om te doen en de mensen

specifieke persoon, en welke niet?”

waren gemotiveerd. Toch betekent het niet dat

Saskia van der Oord: “Bij de geneeskunde zie je

je, als het in een testsituatie goed gaat, die

dat ook steeds meer gebeuren: personalized

vaardigheden ook in alle andere situaties kunt

BALANS 3-2014

Hilde Geurts: ‘Mensen zitten nu eenmaal ingewikkeld in elkaar, ook mensen met ADHD of ASS.’

toepassen. Met de training proberen we de

zien alleen gedrag. En de diagnose ADHD is

omstandigheden optimaal te maken, door

vooral een beschrijving van dat gedrag, niet van

mensen manieren aan te leren om te kunnen

de oorzaken. Wetenschappers zijn al lang bezig

plannen in het dagelijkse leven. We hebben ook

met de vraag: kunnen we het alleen beschrijven

gekeken voor welke groep adolescenten de

of ook verklaren? Eerst kwam de zelfstimulatie-

training het meest geschikt was.”

theorie (bij ADHD zou dat betekenen dat je druk doet omdat je te weinig prikkels ervaart, en bij

Dat maakt het ook zo verwarrend natuurlijk. Als

ASS precies andersom; teruggetrokken gedrag

het in de ene situatie wel lukt om je te concentre-

door een teveel aan prikkels). Later kwam de

ren en de andere keer niet. Mensen zeggen vaak:

arousaltheorie en daarna de EF-theorie. En als er

‘Hij kan het wel hoor, want achter de computer zit

aandacht is voor iets nieuws, richt heel veel

hij zó twee uur stil! Hij wil het gewoon niet’...

onderzoek zich daar op. Die EF-theorie leek ook

HG: “Ja, dat voorbeeld wordt altijd gegeven. Maar

heel plausibel, maar nu blijkt dat niet helemaal

de computer, die zuigt je aandacht op, zelfs bij

te kloppen. Logischer is dat het misschien

mensen die zich anders nauwelijks kunnen

allemaal een béétje waar is. Iedereen heeft een

concentreren. En een gebrek aan motivatie

beetje gelijk, maar niemand heeft helemáál

wordt ook vaak verkeerd begrepen. Dat betekent

gelijk. Mensen zitten nu eenmaal nogal ingewik-

niet dat je niet wil, maar dat je jezelf ergens

keld in elkaar, en dus ook mensen met ADHD of

moeilijk toe kunt zetten. Eigenlijk zit het verschil

ASS. Er wordt nu steeds meer gedacht in termen

hem in de gevoeligheid voor beloning.”

van verhoudingen. Alle kwaliteiten en moeilijk-

SvdO: “We hebben bijvoorbeeld een onderzoek

heden binnen één persoon vormen de diagnose.

gedaan naar hoe motiverend gaming is. Als je

ADHD en autisme zijn heterogene stoornissen.

kinderen tussen de 8 en 12 jaar een saaie

Ze verschillen van persoon tot persoon, maar

computertaak laat doen maar als beloning

ook binnenin één persoon gedurende zijn leven,

daarvoor een tientje geeft, werkt dat enorm

en de symptomen kunnen zelfs variëren binnen

motiverend. Als je die saaie taak ‘opleukt’ door

één dag.”

er een game-versie van te maken, kun je je tientje in je zak houden, want dat werkt net zo

Zie je die verandering in denken nu al terug in de

motiverend als dat geld.”

DSM V, met de nieuwe schaalverdeling voor bijvoorbeeld autisme?

Ik dacht toch altijd dat een diagnose een bepaalde

HG: “Het onderscheid tussen autisme en Asper-

combinatie van problemen betekent. Dat de

ger is daar al weggevallen. We keken vanaf 1994

oorzaak dus redelijk duidelijk was.

(toen Asperger voor het eerst in de DSM kwam)

HG: “Eigenlijk werkt het precies andersom. We

vooral naar de vroege taalontwikkeling en de

BALANS 3-2014

Saskia van der Oord: ‘Stoornissen als ADHD en Autisme verschillen van persoon tot persoon, maar ook binnen één persoon gedurende zijn leven.’

intelligentie om dat verschil aan te kunnen

Het lijkt misschien nu alsof er veel veranderd is

geven. Maar nu blijkt dat de diagnose die een

met betrekking tot de theorieën van ADHD en

kind krijgt, niet zozeer afhangt van die vroege

autisme, maar eigenlijk is dat niet zo. De

ontwikkeling maar vooral van het onderzoeks-

theorieën veranderen helemaal niet zo snel, er

centrum dat de diagnose geeft. Het goede aan

komen vooral nu een heleboel theorieën samen.

deze nieuwe schaalverdeling is dat je individue-

We moeten als wetenschappers ook nog meer

ler gaat kijken om de ernstmaat te bepalen, en

samen gaan werken, net als in de geneeskunde.

dus ook beter kunt voorspellen wat iemands

Grote studies doen en alle subtypes in kaart

mogelijkheden zijn en welke hulp iemand nodig

brengen, zodat we kunnen kijken voor wíe

heeft.”

wélke interventie het beste werkt.”

SvdO: “Ook voor ADHD zijn er wat dingen

HG: “We zouden willen dat het ooit allemaal

veranderd. De leeftijdsgrens is bijvoorbeeld

samenkomt; onderzoeken in cognitie, genetische

opgeschroefd naar 12 en er zijn niet alleen

profielen, symptomen en behandelingen, zodat

beschrijvingen van symptomen voor kinderen,

je de beste voorspellingen kunt doen. Maar zo

maar nu ook voor adolescenten en volwassenen.

ver zijn we nog niet...” •

BalansKIDS

hele

maa

NIEU

Gratis een digitaal proefnummer ontvangen? Stuur een mail naar kids@balansbabbels.nl

Wilt u ook lid worden? Dat kan voor maar € 18,– per jaar. Aanmelden: info@balansdigitaal.nl

BALANS 3-2014

advertentie

Knutselen met Aduis Meer dan 10.000 producten voor het onderwijs! Bouwpakketten, hout, gereedschap, papier en karton, verf, lijm, kralen, stof, wol en nog veel meer.

! Videos bij veel bouwpakketten: www.aduis.nl/mediathek.aspx

aduis.nl 4000 gratis werkbladen

www.aduis.nl

www.decoolekikker.nl NIEUW!

Mogelijkheden die Eschrand Autizorg biedt aan mensen met ASS en aanverwante stoornissen zijn: * Naschoolse begeleiding met aansluitend kortdurend verblijf * Kortdurend verblijf tijdens weekenden en vakantie`s

* Ambulante begeleiding

* Huiswerkbegeleiding * Dagbesteding ter vervanging van "normaal"onderwijs of ter vervanging van regulier werk. * Kleinschalig wonen

Neem voor vragen contact met ons op.

Eschrand Autizorg Esweg 29 7688RA Daarle

extra kaartjes bij Kikkerbecool

Tel:0546-698444 of 0646574877 info@eschrand.nl www.eschrand.nl

Symposium

Passend Onderwijs: klaar voor de start!

Wat kunnen we onze kinderen nog meegeven?

Symposium Balans op 26 september in de Jaarbeurs in Utrecht Augustus 2014 treedt de Wet op het Passend Onderwijs in werking. Het is maar de vraag of onze kinderen met ADHD, ASS, dyslexie, dyscalculie of DCD hiermee op extra hulp kunnen rekenen. Dat zal meestal niet zo zijn. Passend onderwijs zal voor hen vanuit de basiszorg moeten plaatsvinden. Op dit symposium wordt nagegaan waar de problemen van ‘onze’ kinderen vandaan komen, welke invloed hun problemen hebben op het schoolse leren, en hoe ouders, school en hulpverleners er het beste van kunnen maken. Er wordt een aantal nieuwe programma’s voor deze doelgroep gepresenteerd en tot slot vertellen jongeren van de Stichting ‘Hoezo anders?’ wat hen in het onderwijs het meest geholpen heeft. Het symposium start traditiegetrouw met een film: over de winnaars van de Balans Award 2014.

Daarna komen aan het woord Dr. Dorine Slaats, klinisch neuro psycholoog, werkzaam bij Karakter,

Radboud UMC, hoofd van Denkkracht, centrum voor neuropsychologische expertise. Zij geeft een overzicht van de neuro-cognitieve en psychologische problemen van onze doelgroep. Annemieke Bregman, orthopedagoog werkzaam bij de Fritz Redlschool, speciaal onderwijs voor kinderen met psychiatrische of gedragsproblemen, zal de verbinding leggen met de schoolpraktijk. Marco Staalduinen, revalidatiearts bij revalidatiecentrum Leijpark, maakt duidelijk welke motorische belemmeringen kinderen met DCD in het onderwijs ondervinden en hoe ze geholpen kunnen worden. Daarna wordt de Balans Award uitgereikt aan de school die door ouders van een kind uit onze doelgroep genomineerd is (zie ook pagina 2-3). In de middag geeft emeritus hoog leraar Aryan van der Leij zijn visie op een passende onderwijsomgeving en licht hij het programma ‘Beter bij de les’ toe, dat bij de Bascule werd

ontwikkeld om de aandacht en het werkgeheugen van kinderen te ondersteunen. Dr. Jantine Spilt, psycholoog Katho lieke Universiteit Leuven, gaat in op het belang van een goede leerling/ leerkrachtrelatie. Vervolgens zal Dr. Marije Boonstra van CEDgroep, auteur van het boek ‘Breinsleutels’, uitleggen hoe leerkrachten de executieve functies van hun leerlingen beter kunnen ondersteunen. Drs. Berrie Gerrits zal uitleg geven over ‘Jungle Memory’, een programma dat in Engeland werd ontwikkeld om het uitvoerende deel van het werk geheugen te trainen. Kortom, een programma barstensvol informatie over de nieuwste ontwikkelingen als het gaat om de hulp aan kinderen met diverse leer- en gedragsproblemen. Ofwel de weg naar echt passend onderwijs voor de doelgroep van Balans. Meer info en aanmelden: www.balansdigitaal.nl

BALANS 3-2014

â&#x20AC;&#x2DC;Kinderen leren tijdens Hapkido meer dan zichzelf verdedigenâ&#x20AC;&#x2122;

BALANS 3-2014

Reportage

Tekst: Joli Luijckx Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Jodi fotografie

Als vader van een inmiddels volwassen zoon met autisme weet Martin Zingel er alles van. Sporten is gezond, leuk en leerzaam voor alle kinderen. Dus ook voor kinderen met een gedragsprobleem. Gewoon meedoen bij de plaatselijke club lukt lang niet altijd. Martin, zelf wereldkampioen Hapkido, besloot zijn eigen sportschooltje te beginnen. Speciaal voor kinderen met een beperking. Joli Luijckx ging kijken hoe het eraan toegaat tijdens zoâ&#x20AC;&#x2122;n les.

BALANS 3-2014

I 28

edere zaterdagochtend wordt de ruime

zichzelf terugtrekt. Met zo’n kind werk ik aan het

hal van zorginstelling De Oase omgeto-

zelfbeeld, lichaamshouding en zelfvertrouwen.”

verd tot een sportzaal. Dikke en dunne matten en stootkussens worden verza-

Stoten en trappen

meld terwijl de kinderen zich met hulp

Na wat rek- en strek-oefeningen is het tijd voor

van de ouders in hun Hapkido-pak

het echte werk: het oefenen van de stoten. Met de

hijsen. Dan start Martin de eerste les van

hoge afweer kun je jezelf verdedigen als iemand

die dag. “Charyeot Gyeong-Rye”, groet hij

je een klap tegen je hoofd wil geven. De midden-

zijn leerlingen. Die antwoorden met “Charyeot

afweer is bedoeld voor als je een klap tegen je

Gyeong-Rye”. Daarna begint de groep met een

borst krijgt. Iedere oefenstoot wordt kracht

warming-up. Tikkertje deze keer. “Als je bent

bijgezet met de kreet ‘Kiap’. Bovendien helpt zo’n

getikt, spring je tien keer hoog in de lucht. Dan

kreet ook om je tegenstander te laten schrikken,

ben je weer vrij.”

legt Martin uit. Er klinken hele zachte en krach-

Martin geeft lessen in kleine groepjes. En er is

tige, harde Kiappen door de zaal. Martin loopt

altijd een assistent aanwezig. “Daardoor kan ik

langs en geeft ieder kind persoonlijke aanwijzin-

me volledig concentreren op de groep. Dat is ook

gen. Daarna is het tijd voor stoten en trappen,

nodig. De meeste kinderen hebben een autisme-

tegen een stootkussen. “Duim uit je vuist, anders

spectrumstoornis, ADHD of ODD. Al deze

kun je hem breken tijdens het stoten.” Tijdens de

kinderen zijn gebaat bij hulp en begeleiding op

lessen mogen kinderen gecontroleerd trappen,

maat. De een is bijvoorbeeld heel open en

schreeuwen en stoten. Ze leren hoe ze zichzelf

enthousiast en moet leren omgaan met grenzen.

kunnen verdedigen of lostrekken als ze vastge-

Niet doordraven maar stoppen als een ander

pakt worden – bij de nek bijvoorbeeld. Daarnaast

aangeeft het niet meer prettig te vinden bijvoor-

leren ze dat ze altijd moeten stoppen als iemand

beeld. Terwijl een ander kind angstig is en

bijvoorbeeld pijn heeft en om die reden ‘aftikt’.

BALANS 3-2014

Zelf grenzen aangeven dus, en grenzen van

reerd. Iedereen krijgt persoonlijke aandacht en

anderen respecteren.

veel complimenten. Martin: “Met het Hapkido

Clown van de groep

leren kinderen niet alleen zichzelf te verdedigen, ze oefenen ook zelfdiscipline, het herkennen van

De vader van Barend en Anne kijkt trots naar

emoties bij zichzelf en bij anderen, en ze worden

zijn sportende zoons. Vooral aan de jongste

weerbaarder in het omgaan met negatief gedrag

merkt hij hoe goed de Hapkidolessen voor hem

van anderen. Het is bijzonder om kinderen zo te

zijn. “Dankzij de begeleiding van Martin is zijn

zien groeien.”

lichaamshouding veranderd. Op het schoolplein loopt hij rechterop. Hij straalt meer zelfverze-

Leerzame ervaring

kerdheid uit en wordt minder gepest. Het valt

Kinderen kunnen bij De Oase recreatief sporten

zelfs de leerkrachten op school op. Dat is toch

maar ook meedoen aan officiële wedstrijden,

mooi!”

zoals vorig jaar het Nederlands Kampioenschap.

Boudewijn gedraagt zich tijdens de oefeningen

“Voor kinderen met een gedragsproblematiek is

als de clown van de groep. Het is duidelijk dat hij

het meedoen aan zo’n groot evenement een

motorisch minder handig is. Martin: “Het

leerzame ervaring.”

clowneske gedrag van Boudewijn laat hij zien

Aan het einde van de les vertelt Martin kort wat

om te camoufleren dat hij het eigenlijk heel

hij goed vond gaan en wat ze volgende week

moeilijk vindt en onzeker is over zichzelf. Met

gaan doen. “Dobok”, groet Martin zijn sporters ter

grapjes over zichzelf probeert hij de groep met

afsluiting van de les. “Charyeot Gyeong-Rye.” •

lachen op zijn hand te krijgen.” Martin past de oefeningen soms voor hem aan en probeert

Martin Zingel is naast sportinstructeur ook

Boudewijn vooral succeservaringen op te laten

directeur van zorgboerderij De Oase.

doen. De les verloopt geordend en gestructu-

Meer weten? www.deoase.info

BALANS 3-2014

Dyslexie

Tekst: Arga Paternotte

Hoe zit het op HBO of universiteit?

Dyslexie kun je niet aan iemands neus zien. Het kan ook niet aangetoond worden met een hersenfoto of bloedtest. Een leerling of student heeft een dyslexie足 verklaring nodig om in aanmerking te komen voor hulp. Over de ingewikkelde regelgeving rondom dyslexie.

BALANS 3-2014

e diagnose dyslexie wordt

leerlingvolgsysteem, stelde het NRD (Nationaal

gesteld volgens afspraken

Referentiecentrum Dyslexie). Terwijl we tot nu

tussen vele partijen die vaak

toe met elkaar hadden afgesproken dat er

elk zo hun eigen belangen

minstens drie keer een E gescoord moet zijn.

hebben. De een wil het

Omdat we anders te veel kinderen naar de zorg

beste voor het kind, de ander de minste kosten,

verwijzen, die met extra hulp in het onderwijs

een derde een (wetenschappelijk) verantwoorde

ook op een acceptabel leesniveau komen. Dat

behandeling en een vierde wil er flink op verdie-

worden de fout-positieven genoemd, die in de

nen.

behandeling lekker snel vooruit gaan. En dan

Zo hebben vertegenwoordigers van de overheid,

mogelijk onterecht een dyslexieverklaring

kwaliteitsinstituten, beroepsverenigingen en

krijgen.

wetenschap met elkaar de afspraken gemaakt. Die gaan over regels voor vergoeding van diagnostiek en behandeling van dyslexie, inclusief de dyslexieverklaring. Hierbij worden eisen gesteld aan de deskundigheid van de persoon die een dergelijke verklaring mag afgeven. De regel is dat er volgens de afgespro-

Bijna alle scholen screenen hun brugklasleerlingen op leesproblemen

ken protocollen wordt gewerkt en bij een dyslexieverklaring altijd een rapport hoort.

Aan de andere kant kunnen er bij de drie keer

Daarin staat waarom de diagnose is gesteld. Ook

E-regel mogelijk kinderen drie maanden later

kun je erin lezen hoe de dyslexie de leerling

hulp krijgen dan bij tweemaal E (de fout-negatie-

belemmert. En welke voorzieningen hij nodig

ven). Die een extra periode van frustraties

heeft om met minder problemen onderwijs te

bespaard had kunnen worden.

kunnen volgen.

Wat is wijsheid en vooral, wat is haalbaar?

Daarnaast kunnen we als ouders en kinderen

Voorzieningen claimen!

terecht bij behandelaars die niet zijn aangesloten

De Stichting Dyslexie Nederland, autoriteit op het

bij een van de kwaliteitsinstituten dyslexie. Dan

gebied van wetenschap en dyslexie, vindt dat de

is er wel minder duidelijkheid over de kwaliteit,

drie keer E-regel gehandhaafd moet blijven.

inclusief de dyslexieverklaring. Of scholen en

Alleen in uitzonderlijke gevallen, als er bijvoor-

universiteiten een dergelijke verklaring accepte-

beeld overduidelijk dyslexie in de familie voor-

ren voor het toestaan van voorzieningen, is dan

komt, kan daar van worden afgeweken.

minder vanzelfsprekend. Hoe gaan we daar in de

Heel belangrijk is het om erop te letten dat een

verschillende ontwikkelingsfasen van onze

kind in groep 3 alle klank-tekenkoppelingen

kinderen mee om?

aangeboden krijgt. Dat hij deze voldoende heeft

Wat is wijsheid?

geoefend en niet in de stroom mee moet als daar nog hiaten in zitten. Gebeurt dat wel, dan

Onlangs ontstond er verwarring over het

ontstaat vanzelf een achterstand, maar dat is

moment waarop de school een leerling verwijst

geen dyslexie.

naar de zorg voor diagnostiek en eventueel

Een dyslexieverklaring, maar meer nog de

behandeling. Dat kan als er ten minste twee keer

aanbevelingen voor de noodzakelijke voorzie-

een E (de laagste score) genoteerd is in het

ningen, worden pas in de hogere klassen van het

BALANS 3-2014

advertentie

ve cti ert: A Be nise a org

18 /m r jaa

Speciaal voor kinderen met een stoornis binnen het autistisch spectrum en adhd: • Weekendopvang in heel Nederland (zie kaartje) • Themaweekenden voor oudere jeugd • Reizen naar het binnenland van Suriname • BeActive op maat: u vraagt, wij verzorgen • Vakantieopvang o.a. voetbal, survival, watersport, Center Parcs, Duinrell en sneeuwreizen. • Active Almere: diverse sportactiviteiten in Almere

Kijk op de website voor actuele programma’s Me

er i nfo rma tie: BeA Ran ctiv dst e B .V. 131 ad 2 Tel. 4 BH 1 nr. 4 A 9 : 0 l m 3 info @12 6 - 530 ere 5 3 2 bea WW ctiv 17 W.1 e.n 23B l EAC TIV E.N L

• Almere • Lunteren • Zandvoort “Zandvoort” • Zeewolde “De Eemhof” • Ouddorp “Port Zelande” • Valkenswaard “De Kempervennen”

Bereid uw Bereid uwteam teamvoor gedegen op Passend Onderwijs! voor op Passend Onderwijs! Ontwikkel de juiste competenties en voorkom gedragsproblemen op school. Wij bieden op maat gemaakte training of scholing op locatie of in ons cursuslokaal. Training voor de leerling: Gedragsinterventie op maat, Psycho-educatie en Sociale vaardigheidstraining. Training voor de leraar en leerlingbegeleider: Ggiga (Goed gedrag in de groep aanleren), Taakspel, Gedrag in de klas, Co-teaching, Gedrag is meer dan je ziet. Training voor het schoolteam: Goed gedrag kun je leren (School Wide Positive Behavior Support), Gedrag als uitdaging.

Voor meer informatie: T 0251 670 163 E scholing@gedragpunt.nl I www.gedragpunt.nl

Tussen universiteiten bestaan grote verschillen in regelingen basisonderwijs echt belangrijk. Dat gebeurt als

geen nationaal register waar dyslexieverklarin-

de leerling voor andere vakken moet gaan lezen

gen zijn opgetekend. Je moet dan terug naar de

en gebaat is bij bijvoorbeeld extra tijd of voorge-

persoon die de diagnose heeft gesteld en de

lezen teksten. Het moet niet zo zijn dat kinderen

dyslexieverklaring heeft afgegeven. Het is

onnodig een dyslexieverklaring krijgen en daar

aannemelijk dat die met een beperkt onderzoek

later voorzieningen mee gaan claimen.

kan nagaan of er nog steeds belemmeringen

Dat wil ik ook

zijn. Helaas zijn dan vaak de kosten voor jezelf, tenzij

Dat zou ik ook wel willen!, zegt menige puber

de universiteit of het bedrijf er een voorziening

die een dyslectische medeleerling op de compu-

voor heeft. Er blijken per universiteit grote

ter ziet werken en extra tijd krijgt bij proefwer-

verschillen te zijn in de regelingen die men heeft,

ken en examens. Het lijkt dan ook een groot

die in de praktijk ook nog eens anders gehan-

voordeel. Maar als er echt sprake is van dyslexie,

teerd worden. Ook daarbij is dus het advies:

dan heeft deze leerling of student de extra tijd en

bespreek het van tevoren en besef dat hulpmid-

energie ook echt nodig om te kunnen begrijpen

delen niet altijd de oplossing zijn. Een goed

wat hij leest. Om zijn gedachten om te zetten in

voorbeeld is te vinden bij de informatie van de

bruikbare teksten. Dan hoef je niet jaloers te zijn

Universiteit Wageningen. •

op de voorzieningen die dan bedoeld zijn om met een handicap toch te kunnen leren en studeren. Maar wat als er veel te veel leerlingen een beroep willen doen op deze voorzieningen? Leerlingen die ook zonder kunnen, omdat ze niet ernstig dyslectisch zijn? Of in de behande-

Op een rijtje

ling zo goed vooruit gegaan zijn dat ze op een acceptabel niveau lezen en spellen?

Overleg goed! Hoe kan een school deze selectie maken? Dat is een lastig punt, waarvoor elke school zijn eigen oplossingen heeft. Bijna alle scholen voor voortgezet onderwijs screenen hun brugklasleerlingen op leesproblemen, maar de vervolgtrajecten zijn verschillend. Wordt de dyslexieverklaring (met rapport met gewenste voorzieningen) geaccepteerd? Heeft de school deskundige hulp beschikbaar om met de leerling te bekijken welke voorzieningen echt nodig zijn? Of kun je als ouder het beste nog eens terug gaan naar de behandelaar voor een update van de noodzakelijke hulpmiddelen, die worden vermeld in een aanvullende brief bij het eerdere rapport? Het is belangrijk dit soort zaken van tevoren goed met je kind en met de toekomstige school van je kind te overleggen.

Geen register voor dyslexie Dan ga je studeren of werken en blijkt je dyslexieverklaring zoek te zijn. Helaas bestaat er

• Een dyslexieverklaring is alleen geldig als er een onderliggend rapport van een deskundige bij zit die beschrijft op welke gronden de diagnose is gesteld. En welke voorzieningen de leerling of de student kunnen ontlasten. • Voorzieningen moeten op maat beschreven worden en regelmatig worden bijgesteld. Dit kan in een aanvullende brief bij het eerdere rapport. • Voorzieningen mogen alleen geclaimd worden als de leerling of student met dyslexie zonder die voorzieningen grote problemen zou hebben met het volgen van het onderwijs. Niet omdat er ooit een dyslexieverklaring is uitgeschreven. • Het is verstandig om van te voren met de onderwijsinstelling (of werkgever) te bespreken wat er wenselijk en mogelijk is aan voorzieningen. • Ben je er als ouder of student van overtuigd dat de weigering van een onderwijsinstituut (of werkgever) om extra voorzieningen niet redelijk is, dan kun je naar het College van de Rechten van de Mens. Om een beroep te doen op de Wet Gelijke Behandeling. Zie voor informatie www.steunpuntpassendonderwijs.nl

BALANS 3-2014

Producttest en Gadgets

Tekst: Monique de Mol

Leerkracht zijn, zo doe je dat Door samenvoeging van verschillende leeftijdsgroepen, ontstaan steeds vaker klassen met meer dan 30 leerlingen. Daarnaast zijn er ook meer leerlingen met leer- en ontwikkelingsproblemen. Voeg daar de leerlingen aan toe die via Passend Onderwijs gaan binnenstromen, dan moet je als leerkracht over erg goede onderwijs vaardigheden beschikken, aldus Gabby ter Beek.

ls intern begeleider op een basisschool

Leerkrachten vragen haar ook om advies. “Ze

ziet zij dat er steeds hogere eisen

worstelen met leertijd, hebben vragen over het

worden gesteld aan het werk van

gedrag van leerlingen. En ondervinden proble-

leerkrachten. Samen met haar zus Anky

men met het organiseren van lessen in combina-

heeft ze drie instructiefilms gemaakt

tiegroepen. Vaak kom ik dezelfde ontwikkelings-

met als titel ‘In Ogenschouw’. “Leer-

punten tegen. Dat is de reden geweest om

krachten kunnen aan de hand van deze films

samen met mijn zus Anky drie instructiefilms

hun manier van lesgeven onder de loep nemen

van 15 minuten te maken, waarmee we laten

en bepalen op welke punten zij zichzelf kunnen

zien hoe het ook kan. Namelijk door reflectie,

verbeteren.”

open staan voor feedback en aanleren van

Worstelen met leertijd

onderwijsvaardigheden.”

Volgens Gabby ter Beek zitten er altijd leerlingen

Film 1. Vriendelijke Interactie in groep 2/3

in een groep die extra aandacht nodig hebben.

Deze film laat zien wat het positieve effect is

“Sommige leerlingen zitten niet lekker in hun vel,

wanneer er voldoende aandacht is voor het

andere hebben een leerprobleem. Ze komen bijna

welbevinden van leerlingen. Vriendelijke

niet tot werken. Hebben moeite iets op papier te

communicatie zorgt ervoor dat kinderen zich

krijgen, zijn druk en kunnen niet goed samen-

gehoord en gezien voelen. Door het enthousi-

werken. Met video-interactie leg ik vast wat er

asme van de leerkracht voor hun werk, raken

aan de hand is en waaraan gewerkt kan worden.”

leerlingen geïnspireerd.

BALANS 3-2014

Film 2. Klassenmanagement in groep 5/6 Goed klassenmanagement gaat over maatregelen die een leerkracht neemt, waardoor leerlingen met succes kunnen leren en werken. Deze film demonstreert hoe de leerkracht overzicht heeft over de klas en haar aandacht over meerdere zaken tegelijk kan verdelen. De leerlingen leren zelf ook verantwoordelijkheid nemen door de taken die ze krijgen. Film 3. Directe Instructie in groep 8 Bij directe instructie geeft de leerkracht kinderen op verschillend niveau een duidelijke structuur, afhankelijk van hun leervermogen. Daardoor weten kinderen wat er van hen verwacht wordt, wat hun zelfstandigheid

Een indiaan in huis

vergroot. Ze komen dan individueel beter tot

Nu ook op DVD verkrijgbaar. Een voorstelling over de impact van autisme. Op de DVD staan ook pow wows. Deze maken de DVD geschikt voor psycho-eductie in kleine groepjes. www.tgbint.nl, € 19,- incl. verzendkosten.

hun recht en kunnen beter samenwerken.

Voordelen • De films laten de interactie zien tussen leerkracht en leerling(en) • De leerkracht kan door reflectie zijn ontwikkelpunten ontdekken • De leerkracht raakt meer gemotiveerd om les te geven • Goed te gebruiken als studiemateriaal bij studiedag of teamvergadering

Nadelen • De leerkracht is soms zichzelf niet tijdens de opname

Waar te bestellen? Mail naar terbeek.anky@gmail.com o.v.v. adres en telefoonnummer. Na overmaking van € 30,incl. verzendkosten ontvangt u de USB-stick met drie instructiefilms en handleiding. Voor vragen kunt u bellen met 06-31907476. Bekijk de promofilm op YouTube www.youtube.com/ watch?v=Wdhv_dzbhXQ

MoodieZ Het eerste Nederlandse mindstyle magazine voor jongeren (15 - 25). Voor de vele dyslectici in Nederland en België bevat Moodiez van de langere verhalen luisterversies. www.Moodiez.nl, los nummer €4,99.

BALANS 3-2014

advertentie

ginette wieken

Schoolgids autisme • Psychomotorisch onderzoek, -diagnose en behandeling • Training in sociale vaardigheden

en weerbaarheid

• Kindobservatie en begeleidingsadvies

op school

• Ouderbegeleiding en ondersteuning Kijk voor een psychomotorisch kindertherapeut bij u in de buurt op WWW.NVPMKT.NL

‘Wieken bespreekt in haar boek alle facetten van het middelbare schoolleven op een realistische en eerlijke manier ... vol met praktische en concrete tips.’ – J/M

isbn 978 90 5712 386 3 219 pag. € 18,95

tracy & ross alloway

De winst van het werkgeheugen train je brein om sneller en beter te leren en presteren

De belangrijkste inzichten uit recent wetenschappelijk onderzoek, gecombineerd met talloze praktische tips en oefeningen om het werkgeheugen te verbeteren en volledig te benutten. isbn 978 90 5712 356 6 327 pag. € 24,95 e-book isbn 978 90 5712 420 4 € 16,99

warwick pudney & éliane whitehouse

Een vulkaan in mijn buik

kinderen leren omgaan met boosheid en woede

Boordevol aansprekende oefeningen, verhalen en spelletjes voor kinderen vanaf vijf jaar, en technieken en adviezen voor ouders en leerkrachten. -

Aandacht en begrip voor het hele gezin Individuele begeleiding mogelijk Motorikpark Gestructureerd recreatieprogramma Kamperen met privé sanitair Verhuur van dassenhomes en -hutten

n: Speciale actie voor Balans lede 1 week zomervakantie Bij het boeken van minimaal park voor het hele gezin - Eenmalig gratis entree Motorik len spe te 1 el om Lev voor de prijs van 1 - 2 uur individuele begeleiding te vakanties) oek geb s reed r voo ig geld ( ook

Boek online bij Camping ‘t Reestdal

www.reestdal.nl

‘Fantastisch speels en leerzaam boek met oefeningen naar leeftijd.’ – J/M isbn 978 90 5712 349 8 160 pag. € 21,95

warwick pudney & éliane whitehouse

Kleine vulkaantjes

jonge kinderen leren omgaan met boosheid en woede

Eenvoudige activiteiten en aanwijzingen om om te gaan met boosheid en woede bij kinderen onder de vijf jaar. ‘... waardevolle adviezen voor ouders en professionals.’ – Psychologie Magazine isbn 978 90 5712 366 5 288 pag. € 24,95

Dé ontspannen vakantie voor iedereen!

UITGEVERIJ NIEUWEZIJDS

www.nieuwezijds.nl

Opinie

in 400 woorden

Dyslexiebehandeling op school

ij de keuze van een behandellocatie moet

verdeling van taken komen, waardoor de

het belang van de kinderen altijd voorop

belasting niet eenzijdig bij de ouders komt te

staan. Mijn ervaring als dyslexiebehande-

liggen. Leerkrachten willen graag meedenken

laar maakte van mij een uitgesproken voorstan-

aan een goede oplossing.

der van behandeling binnen de school. Ik wil

Sociaal-emotionele begeleiding van de kwets-

mijn argumenten graag delen.

bare leerling kan plaatsvinden in de vertrouwde

De kinderen verliezen minder onderwijstijd.

context van de groep en van het groepsproces.

Vindt de behandeling elders plaats, dan verliezen

Via mail kun je als leerkracht contact houden

kinderen niet alleen behandeltijd, maar boven-

met de ouders. Ook nodig ik ouders regelmatig

dien ook reistijd. Voor kinderen die toch al veel

uit om bij een behandeling aanwezig te zijn,

extra tijd nodig hebben om te leren lezen en

zodat zij kunnen meekijken hoe de behandeling

spellen, is dit een extra belasting. Het tijdstip van

wordt aangepakt.

de behandeling kan bovendien optimaal worden afgestemd op het rooster van de groep. Verder verloopt de afstemming tussen leerkracht en behandelaar veel makkelijker. Om te voorko-

Kinderen verliezen minder onderwijstijd

men dat kinderen met dyslexie twee keer dezelfde stof krijgen voorgeschoteld, kan ik dezelfde regels hanteren of hetzelfde woordpak-

Het ministerie en de beide kwaliteitsinstituten

ket gebruiken als in de groep.

zullen hopelijk tijdig tot het inzicht komen dat

De behandelaar kan tips geven ter verbetering

behandeling op school mogelijk moet blijven. En

van het lees- en spellingonderwijs, in algemene

dat niet alleen. Mijn wens is ook dat behandeling

zin of specifiek afgestemd op de dyslectische

door remedial teachers opnieuw tot de mogelijk-

leerling.

heden gaat behoren. Zij hebben immers de beste

De leerkracht heeft de mogelijkheid vragen te

contacten met scholen en bovendien inzicht in

stellen wat betreft de behandeling of de speci-

de lees- en spellingmethodes die op school

fieke aanpak van de leerling (hoe ga je om met

worden gehanteerd. De opgebouwde ervaring en

het aanbieden van dictees of met de normering

de opgebouwde contacten die nu verloren gaan,

van de spelling?).

zijn puur verlies. De dyslectische leerling is het

Het begeleiden van hun dyslectische kind bij het

kind van de rekening.

huiswerk is voor sommige ouders lastig. Zowel

Ik hoop dat Balans haar invloed kan laten

motivatieproblemen als gebrek aan kennis

gelden.

kunnen een rol spelen. Denk ook aan de erfelijkheidsfactor, die een grote rol speelt bij ernstige

Martha Hendriks

dyslexie. Samen met de leerkracht kan ik tot een

Dyslexiebehandelaar, RTâ&#x20AC;&#x2122;er

heeft u ook een onderwerp dat u na aan het hart ligt? Schrijf erover in 400 woorden en stuur uw bijdrage o.v.v. Balans Opinie naar redactie@balansdigitaal.nl

OPROEP

BALANS 3-2014

In vertrouwen Een verhaal dat je bijna niet durft te vertellen

Tekst: Joli Luijckx

‘Heb ik wel de juiste keuze gemaakt?’ “Drie jaar geleden stond ik voor een van de moeilijkste beslissingen van mijn leven. De basisschool van Sophie (11) wilde dat ze naar het speciaal onderwijs zou gaan. Ik wilde haar op de vertrouwde basisschool houden, en heb me met hand en tand tegen deze beslissing verzet. Met succes! Toch knaagt het af en toe. Heb ik wel de juiste keuze gemaakt?”

Z 38

ij: “Al vanaf groep 2 stond het tijdens

merkte ik dat er wel iets bleef hangen. Dat gaf

elk rugzakgesprek op de agenda: zit

mij hoop.

Sophie nog wel op de juiste school?

Doordat haar leesniveau zover achterblijft bij dat

Ik vond van wel. Oké, de leerontwik-

van de klas, ontstond er wel een groot probleem.

keling stagneerde vooral op het

Bij de instructie bij rekensommen, in het verkeer

gebied van lezen en spelling.

of een natuurlesboek zelfstandig lezen. Dat kon

Ondanks intensief oefenen en

ze niet. Zonder extra hulp kon ze dus eigenlijk

trainen volgens verschillende methodes ging ze

nergens aan meedoen. Ik snap best dat het voor

maar niet vooruit. Tenminste, niet als je haar

een reguliere basisschool complex is, een kind in

resultaten van de Cito-toetsen mag geloven.

de klas dat bij alle vakken een aangepast

Ik vond wel dat ze vooruit ging. Die toetsen

programma nodig heeft. Dat vergt nogal wat van

meten hoeveel woorden je foutloos kunt lezen in

de capaciteiten van de meester of juf.

een bepaalde tijd. Nou, dat werkt niet bij Sophie.

En dan heeft Sophie ook extra ondersteuning

Maar als ze een bladzijde uit een boekje las,

nodig op het gebied van gedrag. Ze is eigenlijk

BALANS 3-2014

nooit agressief, maar kan wel een stoorzender

Ze konden advies inwinnen bij een fysiothera-

zijn. Met wat extra uitleg komt dat meestal wel

peut. Dan kwam het allemaal wel goed. Ik had er

goed. Geen reden om te kiezen voor een andere

slapeloze nachten van.

school. Ook daar zou ze een buitenbeentje zijn

Toen heb ik een onafhankelijke psycholoog

met een eigen programma in de klas.

ingehuurd. Op eigen kosten. Ik wilde haar advies. Dat was heel helder. Zo lang het sociaal

Om extra begeleiding te bieden kreeg de school

goed gaat: niet van school wisselen! Vooral

extra budget, een rugzakje. Herindicatie was

omdat ze zo kwetsbaar was. En dat sociale

nooit een probleem met haar riedel diagnoses en

aspect heel goed in de gaten houden. Want of

hulpvraag. PDD-NOS met kenmerken van ADHD,

het de hele basisschoolperiode sociaal naar

DCD en dan ook nog een zeer zware vorm van

omstandigheden zo goed zou blijven gaan, dat

dyslexie. Klinkt best heftig, en gaf aan dat er op

was maar zeer de vraag.

veel verschillende gebieden problemen zijn waar je rekening mee moest houden. Ik snap best dat de school het lastig vond, een kind met zo’n complexe zorgvraag in de klas. Maar er was ook een andere kant. Sophie was snel angstig. Als kinderen of volwassenen in haar omgeving met stemverheffing of agressief

Bij ieder incidentje moest ik op school komen voor een ‘is dit de juiste school?’ gesprek?

ergens op reageren, slaat ze dicht. Daar kreeg ze hulp voor. Op een speciale school is er vaker een

Op dat moment voelde ik me best wel gesterkt.

escalatie dan op een reguliere school. Een

Maar ondertussen gaf het ook onrust. Ieder

minder veilige omgeving voor haar dus. Onder-

overleg stond het onderwerp ‘zit Sophie nog op

tussen heeft ze het met de kinderen in haar klas

de juiste school?’ op de agenda. Bij ieder inci-

ontzettend naar haar zin. Het vergde wel wat

dentje moest ik op school komen voor een ‘is dit

extra inspanning en begeleiding van mijn kant

de juiste school?’ gesprek?’. Regelmatig had en

maar ze maakte speelafspraakjes, werd uitgeno-

heb ik het gevoel dat de directie en schoolleiding

digd op verjaardagspartijtjes, hoorde er ondanks

haar en mij liever kwijt zijn dan rijk. Ik heb het

dat de hele klas wist dat ze ‘anders’ is gewoon

gevoel dat ik sterk in mijn schoenen moet blijven

helemaal bij. Voor mij was dat goud waard.

staan. Terwijl, eerlijk is eerlijk, ook bij mij de twijfel wel eens toeslaat. Maar ik liet het wel uit

Toch laaide iedere keer weer de discussie op:

mijn hoofd om daarover te praten op school. Als

moet Sophie niet naar het speciaal onderwijs?

ik ze een vinger had gegeven, hadden ze het

Vooral de intern begeleider was hier voorstander

gelijk geregeld.

van. Op mijn vraag wat dat onderwijs meer kon bieden dan de reguliere school, kwam geen

Sophie zit nu in groep 7. Het leren is nog steeds

overtuigend antwoord. Toch moest ik maar eens

een probleem. Ondanks alle hulp leest ze

gaan kijken op die school. Sophie zat toen in

volgens de toetsen nog steeds AVI midden 4 met

groep 4. Zelf ging ze mee om tijdens het gesprek

haar gemiddelde IQ. Dat frustreert haar. Hoe zou

op me in te praten. Ik voelde me behoorlijk

het zijn gegaan als ze wel naar speciaal onder-

geïntimideerd.

wijs was gegaan? Doe ik haar door mijn keuze

Moet eerlijk zeggen dat ik toch wel aan het

tekort? Diep van binnen zit er dat eeuwige

twijfelen ging. Maar mijn gevoel zei nog steeds:

twijfelgevoel. Gewoon omdat ik net als alle

niet doen. Op die school wisten ze niet eens wat

ouders het beste wil voor mijn kind. •

DCD was. De ernstige motorische problemen van Sophie werden eigenlijk een beetje weggewuifd.

De naam Sophie is om privacyredenen gefingeerd.

BALANS 3-2014

advertentie

NR 1 pedagogische praktijk voor ouder & kind NR 2 psychologische praktijk voor onderzoek, behandeling & coaching • Ouderbegeleiding • Kindbehandeling • Pedagogische & psychiatrische thuishulp • Psycho-educatie

• Therapie met paard • Spelbegeleiding • PMT SOVA, diverse groepen: PMT SOVA, Buitensport SOVA voor pubers

• Schoolcoaching • Coaching & begeleiding volwassenen • Diagnostisch onderzoek • Sportmix

Nieuw: particuliere psychiatrische diagnostiek, wachtlijsten zat? Bel ons! www.nr1praktijk.nl • info@nr1praktijk.nl Bezoekadres: Joris Ivenslaan 187, 1325 RJ Almere 06-24704628/06-24705068 Zie ook: www.nr2praktijk.nl

    

       

06-25 21 43 32 info@demarshoeve.nl www.demarshoeve.nl

Zorgmanege De Marshoeve is gespecialiseerd in begeleiding van kinderen en jongvolwassen met ASS, ADHD, ADD, ODD en PDD-Nos. Wij bieden: • I ndividuele begeleiding • Weekendopvang (vanaf en dagbesteding januari 2013 2x per maand) • Equitherapie • De Net Gordon®trainingen • Ponykampen (mei-, zomer- • Bedrijfstrainingen en & herfstvakantie) coaching

Rondmeer biedt dagbesteding en kortdurend verblijf aan jongeren en volwassen met ASS, AD(H)D, gedrags- en psychische problemen. Vanuit RUST, RUIMTE, AANDACHT, ONTSPANNING en ONT-MOETEN wordt gewerkt aan eigen waarde en zelfkennis. Met als doel te ontdekken dat ieder mens kwaliteiten heeft!

Zorglandgoed Rondmeer Frans & Helma Korten Heide 3 | 6093 PA | Heythuysen 0475-495604, info@rondmeer.nl www.rondmeer.nl

Kanjers in de Groei… een Bourgondisch ontspannen leer- en ervaringsweekend voor moeders

Ubbo Emmiussingel 110 ∙ 9711BK Groningen ∙ 050-3185142 Ketelstraat 22 ∙ Veendam Gemeenteplein 35 ∙ Heerenveen Hoofdstraat 176 ∙ 9982 AK Uithuizermeeden

€

375,-

Wat kan je verwachten? • all-inclusive luxe logies en maaltijden verzorgd op Bourgondische wijze • 3 dagdelen trainingsprogramma met vaste onderdelen, max 10 deelnemers • 3 dagdelen massage/gezichtsbehandeling/ schilderen/ontspanningsworkshops • ruimte om te wandelen, rusten en te bekijken wat je verder nodig hebt Eindelijk tijd en aandacht voor jou! Nu ook Kanjers in de G Nieuw: de 24-uur-samen-met-je-brus-training roei 2 De weekends (donderdagavond-zondag) worden gehouden in het Ronald McDonald Huis in Barendrecht. Weekends kunnen via PGB. Kijk op www.stichting-zon.nl voor meer info en data.

Balans in ‘t land

De afdelingen van Balans De landelijke vereniging Balans is onder-

A=ADHD, P=PDD-NOS, D=Dyslexie,

Als u met een afdelingscontactpersoon wilt

verdeeld in 26 regionale afdelingen. Elke

N=NLD, O=Onderwijs, R=Rekenproblemen/

bellen, is het goed om te weten dat u:

afdeling heeft een kader van vrijwillige

Dyscalculie.

• een ervaringsdeskundige aan de lijn krijgt

ervaringsdeskundigen, meestal ouders. Per

Achter de letter kan nog een cijfer staan.

afdeling worden er activiteiten georgani-

Dat betekent dat de contactpersoon vooral

seerd. In deze rubriek een overzicht van de

kan worden gebeld over problemen in een

activiteiten in de komende maanden. Bij elke

bepaalde leeftijdsgroep.

afdeling zijn ook de namen van de regionale

1=0-6 jaar, 2=6-12 jaar, 3=12-18 jaar,

contactpersonen vermeld. Vóór de naam van

4=18-23 jaar, 5=volwassenen.

en geen professionele hulpverlener • adviezen kunt krijgen, maar geen praktische materiële hulp • een luisterend oor vindt en ervaringen kunt uitwisselen • de contactpersoon thuis in zijn / haar

elke contactpersoon is een letter afgedrukt.

eigen gezinsleven belt, en dat het

Daaraan kunt u zien over welk probleem u

telefoontje dan soms niet gelegen komt.

hem of haar kunt bellen:

In overleg kan er op een ander tijdstip opnieuw gebeld of teruggebeld worden • na 22.00 uur niet meer belt.

Groningen Secretariaat: mw. Karin Lanenga karin.lanenga@balansregionaal.nl Oudercontactavonden Balans Groningen organiseert ouder contactavonden in samenwerking met het Centrum voor Jeugd en Gezin Groningen Zuid. Deze zijn bedoeld voor ouders van kinderen met een ontwikkelingsstoornis bij gedrag en/of leren, zoals AD(H)D, Asperger, PDD-NOS, ODD, DCD, MCDD, dyslexie en dyscalculie. Tijdens de bijeenkomsten kunt u met ervaringsdeskundige vrijwilligers van Balans en andere bezoekers ervaringen, ideeën en tips uitwisselen. Erkenning en herkenning staan hierbij centraal. Zowel leden als niet-leden van Balans zijn welkom. Data: 18 maart, 16 april, 19 mei en 10 juni.

Locatie: CJG Groningen Zuid, P. C. Hooftlaan 2, 9712 JM Groningen. Tijd: van 19.30 uur tot 21.30 uur. Toegang: gratis. Meer informatie via: Marijke de Ruiter, 06 - 308 329 88 en/of Sjouke de Vries, 06 - 109 336 73.

Friesland

over alles waar u mee te maken krijgt als uw kind een gedragsstoornis heeft. U bepaalt met elkaar de onderwerpen van de avonden. Aanmelden via: balansfriesland@ gmail.com met daarin uw naam, adres, telefoonnummer en e-mailadres. Graag ook vermelden wat de problematiek en leeftijd van uw kind(eren) is. Na opgave krijgt u meer informatie over de exacte locatie en tijden.

D mw. A. Frieswijk 0513 - 62 57 81 ADD mw. M. Veenstra 0512 - 35 15 20 A Y. Bakker 0515 - 57 97 51 P mw. R. van Oosten 058 - 213 12 39

Contactadres van de afdeling: balansfriesland@gmail.com. Gespreksgroepen Er zijn gespreksgroepen voor ouders van kinderen met gedragsstoornissen zoals ADHD en PDD-NOS. In bijeenkomsten van 2 uur kunt u met elkaar en ervaringsdeskundige vrijwilligers van Balans van gedachten wisselen

Oudercontactavond Balans afdeling Friesland houdt een contactavond voor ouders van alle doelgroepen. De bedoeling van deze avond is dat ouders met elkaar in gesprek gaan en ervaringen uitwisselen over wat zij meemaken met hun bijzondere kinderen. Er is op deze avond ook gelegenheid om onze boekentafel te bezoeken. Datum: 13 maart. Locatie: Kinderopvang Burgum, Bulthuissingel 16, 9251 BW Burgum.

BALANS 3-2014

Balans in ‘t land

A=ADHD, P=PDD-NOS, D=Dyslexie, N=NLD, O=Onderwijs, R=Rekenproblemen/Dyscalculie. 1=0-6 jaar, 2=6-12 jaar, 3=12-18 jaar, 4=18-23 jaar, 5=volwassenen.

Tijd: inloop vanaf 19.30 uur. Toegang: gratis. Aanmelden via: balansfriesland@gmail.com (niet verplicht, wel handig).

Drenthe D mw. A. van de Meer 0592 - 26 56 55 aavdmeer@xs4all.nl AP mw. T. Kester 0592 - 35 41 83 theakester@hotmail.com Secretariaat: mw. A. van de Meer: aavdmeer@xs4all.nl

Oudercontactavonden Balans Drenthe organiseert oudercontactavonden. Het is de bedoeling dat ouders met elkaar in gesprek gaan, ervaringen uitwisselen over wat zij meemaken met hun bijzondere kinderen. Er is op deze avonden ook gelegenheid om onze boekentafel te bezoeken. Even aanmelden is handig: aavdmeer@xs4al.nl. • Datum: 10 april. Locatie: buurthuis De Cluft in Emmen (Statenweg 109). • Datum: 15 mei. Locatie: buurthuis Het Oor in Hoogeveen (van Goghlaan 7). Tijd: 20.00 uur (inloop vanaf 19.45 uur). Toegang: gratis (koffie en thee voor eigen rekening). Aanmelden via: aavdmeer@xs4al.nl (niet verplicht, wel handig).

Zwolle-Salland AD Daniëlle Bartels 06 - 462 389 57

danielle.bartels@balansregionaal.nl

BALANS 3-2014

Gespreksgroepen voor ouders met een kind met een ontwikkelingsachterstand en/of AD(H)D, ASS, DCD, ODD, NLD, MCDD De gespreksgroepen zijn voor ouders van kinderen in de basisschoolleeftijd of van pubers. U kunt zich aanmelden voor een gespreksgroep in: • Zwolle en Steenwijk: Ietje Roerig, MEE IJsseloevers Zwolle, tel. 038 - 455 46 46. • Deventer en Raalte: Inge Smit, MEE IJsseloevers Deventer, tel. 0570 - 66 78 78 of Petra Koerts, Carinova, tel. 0900 - 86 62. • Ommen en Hardenberg: Thea Geertma, MEE IJsseloevers Ommen, tel. 0529 - 45 20 11 of Femmie Stolte of Rinie van de Hoek, Carinova, tel. 0900 - 86 62. • Dedemsvaart, Staphorst en Dalfsen: Femmie Stolte of Rinie van de Hoek, Carinova, tel. 0900 - 86 62. Meer info? www.meeijsseloevers.nl en www.carinova.nl. Vooraankondiging voorstelling theatergroep Bint De voorstelling ‘Een indiaan in huis’ van Theatergroep Bint, over autisme, is op 29 april te zien in de Deventer Schouwburg. Op een theatrale, luchtige manier brengt Bint herkenbare situaties in beeld, die aanleiding kunnen zijn voor een nagesprek. Bij deze voorstelling is hiervoor na de pauze gelegenheid. ‘Een indiaan in huis’ is de eerste van vier voorstellingen over maatschappelijke thema’s, georganiseerd door de Wijkwinkel Deventer en de Deventer Schouwburg.

Dankzij samenwerking met Mindfit/ Dimence, Vriendendiensten Deventer, Oudervereniging Balans en Mee IJsseloevers kan theatergroep Bint deze voorstelling spelen. De vier partijen zijn op deze avond aanwezig met informatie over het thema en zijn gesprekspartner voor wie vragen heeft. Iedereen die te maken heeft met autisme, hierin geïnteresseerd is of er meer over wil leren, wordt van harte uitgenodigd. Datum: 29 april. Locatie: Schouwburg Deventer. Tijd: 19.30 uur. Toegang: vrije gift. Meer info volgt.

Twente D mw. D. van Raay 053 - 435 74 39 A/ASS mw. M. Vlasblom 085 - 876 97 28 ASS mw. E. Dogger 053 - 432 77 32

Secretariaat: mw. A. Klein Wolterink, Rachmaninofstraat 21, 7558 DN HENGELO annynavis@kleinwolterink.nl

Achterhoek A/P1,2 dhr. D. Wassink 0314 - 62 40 45

(na 17.30) Secretariaat: p/a Landelijk Bureau Balans, Postbus 93, 3720 AB BILTHOVEN 030 - 225 50 50; afdelingen@balansdigitaal.nl Als u uw e-mailadres aan ons door geeft, dan houden wij u via e-mail op de hoogte van onze activiteiten.

Thema-avond: Dyslexie, de huidige stand van zaken Op deze avond worden de volgende onderwerpen behandeld door o.a. Jan Wilgenhof: Algemene informatie en uitleg regeling; Diagnostiek; Inhoud behandeling; Hulpmiddelen. Datum: 20 maart. Locatie: De Huve, Grotestraat 52, Eibergen. Tijd: 19.30 uur. Toegang: € 2,50, incl. koffie. Aanmelden via: balans.berkelland@ gmail.com.

Veluwe Secretariaat: p/a Landelijk Bureau Balans, Postbus 93, 3720 AB BILTHOVEN 030 - 225 50 50; afdelingen@balansdigitaal.nl Contactpersoon Dyslexie per e-mail: mw. R. de Lange, roeliedelange@ hotmail.com Inloopavond dyslexie Op vrijdagavond 11 april organiseren Balans (afdeling Veluwe), Centraal Nederland en Bibliotheek Noordwest Veluwe een inloopavond voor ouders en hun kinderen over dyslexie. Datum: 11 april. Locatie: Bibliotheek Ermelo, Burg. Langmanstraat 4. Tijd: 18.30 - 20.30 uur. Toegang: gratis. Meer info: www.bibliotheeknoordwestveluwe.nl ; www.balansdigitaal.nl/regios. Thema-avond met Michiel Noordzij Afdeling Veluwe houdt een themaavond: de aanpak van gedragsproblemen bij kinderen en pubers. Michiel Noordzij

spreekt naar aanleiding van zijn boek ‘Echt Wel’. Deze avond is voor ouders, onderwijzers en hulpverleners van kinderen tot 18 jaar.

NijmegenRivierenland N mw. M. Holzmüller 0344 - 69 22 88

De aanpak van forse gedragsproblemen is moeilijk. Dit geldt voor jonge kinderen, maar ook voor pubers. Je raakt met het kind in een moeilijk te doorbreken cirkel en je bent opvoedkundig volledig uit geteld. De communicatie verloopt stroef, waardoor je je als ouder machteloos voelt. Ook het kind ervaart alleen maar negatieve feedback. De impasse vraagt om een interventie, die de relatie ten goede keert. Spreker Michiel Noordzij werkt als zelfstandig gevestigd kinderen jeugdpsychiater. Datum: donderdag 10 april. Locatie: Chr. College De Noordgouw, Eperweg 34a, 8181 EW Heerde. Aanvang: 19.30 uur, zaal open 19.00 uur. Aanmelden: uitsluitend via www.balansdigitaal.nl, doorklikken naar regio Veluwe. Entree: € 5,- voor Balans-leden, € 7,50 voor niet-leden. Inclusief 1 consumptie koffie/thee. Meer informatie: balans.veluwe@ balansregionaal.nl.

Arnhem D/N mw. R. Broer 0316 - 26 45 86 Contactpersoon van de werkgroep: mw. R. Broer, werkgroep.arnhem@ balansregionaal.nl.

A mw. A. Vermeulen 0487 - 57 25 03 (bij voorkeur tussen 20.00 en 22.00 uur) Secretariaat: p/a Landelijk Bureau Balans, Postbus 93, 3720 AB BILTHOVEN 030 - 225 50 50; afdelingen@balansdigitaal.nl

Het Gooi en Omstreken D mw. M. Koopmans 06 - 229 855 48 DR dhr. M. de Haan 035 - 526 73 66 bekend met cluster-4 problemen. Secretariaat: p/a Landelijk Bureau Balans, Postbus 93, 3720 AB BILTHOVEN 030 - 225 50 50; afdelingen@balansdigitaal.nl

Oostelijk Utrecht Secretariaat: p/a Landelijk Bureau Balans, Postbus 93, 3720 AB BILTHOVEN 030 - 225 50 50; afdelingen@balansdigitaal.nl

Westelijk Utrecht Secretariaat: p/a Landelijk Bureau Balans, Postbus 93, 3720 AB BILTHOVEN 030 - 225 50 50; afdelingen@balansdigitaal.nl

Noord-Holland-Noord A/P/D mw. M. Boots 0229 - 57 24 17

mary.boots@balansregionaal.nl P/ASS mw. M. Pelt 0226 - 35 57 32 marian.pelt@balansregionaal.nl Secretariaat: p/a Landelijk Bureau Balans, Postbus 93, 3720 AB BILTHOVEN 030 - 225 50 50; afdelingen@balansdigitaal.nl

BALANS 3-2014

Balans in ‘t land

A=ADHD, P=PDD-NOS, D=Dyslexie, N=NLD, O=Onderwijs, R=Rekenproblemen/Dyscalculie. 1=0-6 jaar, 2=6-12 jaar, 3=12-18 jaar, 4=18-23 jaar, 5=volwassenen.

Kennemerland

ontwikkelingsstoornissen bij leren/ gedrag kunt u ons uitnodigen. Mail naar: D/R/A mw. H. Dankelman 06 - 292 00 786 groot.amsterdam@balansregionaal.nl. Secretariaat: p/a Landelijk Bureau Balans, Thema-avond dyscalculie Postbus 93, 3720 AB BILTHOVEN 030 - 225 50 50; afdelingen@balansdigitaal.nl Afdeling Groot Amsterdam organiseert een thema-avond over dyscalculie. Er zijn verschillende sprekers, onder Met ADHD/ADD naar het wie Marijse Pel. Zij is medewerker voortgezet onderwijs bij Balans en zal informatie geven Wij verzorgen een informatieavond over dyscalculie. Suzanne Limpens met de titel ‘Met ADHD/ADD naar is werkzaam als psycholoog bij het het voortgezet onderwijs’. Spreker ABC en heeft veel kennis van de is Belinda van Steijn, schrijfster, rekenontwikkeling bij kinderen. Zij ervaringsdeskundige en moeder. begeleidt leerkrachten en scholen bij Datum: 27 maart. het verbeteren van hun rekenonderwijs, Locatie: Centrum voor Jeugd en Gezin, met name voor hun rekenzwakke Graan voor Visch 14302, Hoofddorp. kinderen. Daarnaast geeft ze ook Tijd: 19.30 - 22.00 uur, zaal open behandelingen aan kinderen met grote vanaf 19.15 uur. rekenproblemen. Graag zal zij haar Toegang: € 5,-, incl. thee of koffie. kennis en ervaring met u delen op deze Aanmelden via: karin.boswijk@ avond. balansregionaal.nl onder vermelding Datum: 9 april. van informatieavond. Locatie: Het ABC, Baarsjesweg 224, 1058 AA Amsterdam. Tijd: 20.00 - 22.00 uur, inloop vanaf 19.30 uur. Toegang: € 5,Secretariaat: al uw vragen, opmerkingen Aanmelden: niet verplicht, wel gewenst. Meer info en aanmelden: margreet. en verzoeken kunt u sturen naar vlaming@balansregionaal.nl. groot.amsterdam@balansregionaal.nl

Groot Amsterdam

kunnen presentaties verzorgen over verschillende onderwerpen waar ouders en kinderen met problemen op het gebied van leren en/of gedrag en hun omgeving tegenaan lopen. Interesse? Mail dan naar: info@balansrijnland.nl. Informatieavond Dokter W.H.L. Schornagel, kinder psychiater, zal een toelichting geven over de huidige stand van zaken m.b.t. medicatie bij ADHD, waarbij hij graag de interactie aangaat. Daarnaast zal hij vragen beantwoorden over dit onderwerp en is het ook mogelijk om over andere zaken vragen te stellen. Datum: 13 maart. Locatie: Wijkcentrum Kerk en Zanen, De Oude Wereld 51-59, Alphen aan den Rijn. Tijd: 20.00 uur, zaal open 19.30 uur. Toegang: € 5,- voor leden, € 7,- voor niet-leden (incl. koffie/thee). Aanmelden via Tineke Volkers op info@balansrijnland.nl. Meer info: info@balansrijnland.nl.

Groot Den Haag A mw. L. Regeer 06 - 212 684 87

Ervaringsdeskundige voorlichting Wilt u een van onze ervarings deskundige vrijwilligers uitnodigen voor een presentatie als onderdeel van bijvoorbeeld een ouder- of informatieavond op school? Wij geven presentaties over de meest uiteenlopende onderwerpen waar ouders en kinderen met gedrags- of ontwikkelingsproblemen tegenaan lopen. Ook voor informatieve presentaties aan leerkrachten over

BALANS 3-2014

Rijnland Contactpersoon: mw. T. Volkers Postadres: Verdistraat 227, 2324 KE LEIDEN info@balansrijnland.nl Presentaties op verzoek Wilt u een presentatie op uw school, bijvoorbeeld tijdens een ouder- of informatieavond? Of heeft u vanwege uw werk behoefte aan meer informatie over kinderen met gedrags- en ontwikkelingsproblemen? Wij

D/R/O mw. A. Mennes: mennesjmla@ gmail.com 070 - 399 89 61 Secretariaat: mw. C. Pille, Emmastraat 18, 2282 AP RIJSWIJK c.pille@hetnet.nl

Groot Rotterdam Secretariaat: mw. C. van Bommel, Patrijsstraat 45, 3291 XN STRIJEN Groot.rotterdam@balansregionaal.nl Contactpersoon via e-mail: Vragen over ADHD en Asperger kunt u mailen naar zwackhalen@scarlet.nl.

Zuid-Holland-Oost A4,5 dhr. V. Schillevoort 0182 - 54 60 54

(graag na 19.00 uur ’s avonds) AP1-3 mw. A. Nijhuis 06 - 103 657 79 (m.u.v. dinsdag- en donderdagochtend) Secretariaat: mw. A. van de Berg, pvandeberg01@hetnet.nl

Zeeland D mw. J. de Groot 0113 - 35 17 25 Secretariaat: mw. J. de Groot, Trumanlaan 31, 4463 WR GOES 0113 - 35 17 25 balanszeeland@live.nl

Lezing Katinka Slump Katinka Slump informeert ouders over hun rechten en die van hun kinderen in het onderwijs. Zodat zij in staat zijn om op te komen voor hun kinderen. Met kennis bent u als ouder een gelijkwaardige partij! Datum: 12 maart. Locatie: De Stenge, Stengeplein 1 in Heinkenszand. Tijd: 19.30 uur. Toegang: niet-leden €9,-, leden €7,Aanmelden via: balanszeeland@live.nl. Meer info op www.balansdigitaal.nl.

West-Brabant Secretariaat: mw. I. Dhaeze, balanswestbrabant@ziggo.nl Thema-avond Passend Onderwijs Tijdens de presentatie komen de volgende zaken aan bod. Wat is passend onderwijs? Waarom wordt het ingevoerd? Voor welke leerlingen? Wat betekent zorgplicht voor leerlingen, ouders en leer krachten? Wie geeft waar welke

ondersteuning en wanneer? Hoe verloopt de aanmelding? Mijn kind heeft nu een rugzak en hoe gaat dat verder? Blijven er nog SBO / (V)SO voorzieningen en wie mag daar naartoe? Hoe gaat het verder met LWOO/PRO? Blijven de huidige WSNS-verbanden bestaan? Is passend onderwijs niet gewoon een bezuinigingsmaatregel? Wie mag en kan er waar en met wie meedenken en meepraten? Allemaal vragen die opkomen als het gaat over passend onderwijs. Gastspreker: Piet Vromans. Hij is adviseur voor het Steunpunt Mede zeggenschap Passend Onderwijs en heeft zijn actieve loopbaan in het primair onderwijs afgesloten. Jarenlang was hij cursusleider bij de NKO en actief op verschillende WMScongressen. Momenteel actief als bestuurder voor het praktijkonderwijs. Hij neemt u mee om de ingewikkelde materie enigszins te begrijpen en samen met u in gesprek te gaan om verder te komen in het proces. Een informatieve, interactieve en constructieve avond voor ouders en leerkrachten. Datum: 7 april. Locatie: Het Markland College, Pagnevaartweg 7, 4731 AA Oudenbosch. Tijd: 19.30 - 22.00 uur, inloop vanaf 19.00 uur. Toegang: € 7,50 voor leden, € 9,50 voor niet-leden. Betaling contant. Aanmelden via: balanswestbrabant@ ziggo.nl (en graag voor 31 maart). Vermeld of u ouder bent of leerkracht. U ontvangt een bevestiging. Meer info: via balanswestbrabant@ ziggo.nl of via www.balansdigitaal.nl/ regios.

Thema-avond over MCDD, een bijzondere vorm van autisme Achtergronden en handvatten voor ouders, leerkrachten en hulpverleners De meervoudige complexe ontwikkelingsstoornis MCDD is een subgroep binnen PDD-NOS van het autistisch spectrum. Maar is het wel alleen autisme? Waarom is het gedrag zo grillig? Welke invloed heeft angst op het gedrag bij het jonge kind en de nood aan duidelijkheid en kaders bij het oudere kind? Waarom kunnen ze net zo impulsief zijn als bij AD(H)D? Waarom kunnen ze met hun gevoelens niet overweg? Vertonen ze daarom oppositioneel gedrag? Zijn het de verschillende ontwikkelingsniveaus in het kind, die communiceren zo lastig maken? Hoe kan het dan dat ze sociaal zo aangepast kunnen zijn dat het autisme nauwelijks zichtbaar is? Welke invloed heeft stress? En de hoge prikkelverwerkingssnelheid? Hoe regelt het brein dit allemaal? Het gedrag lijkt gedrag van uitersten. Hoe kader je dit gedrag als ouders, maar ook als school? Moet je als ouder altijd je voelsprieten uit hebben staan, om de angsten te beteugelen en ontsporing te voor komen? Is overschatting de valkuil voor de leerkracht? Want soms denk je dat het kind met MCDD het snapt, maar dan blijkt dat toch niet zo te zijn. En dat geeft zorgen voor de toekomst. Gastsprekers: • Mw. dr. Bertine E. Lahuis. Zij is kinderen jeugdpsychiater en voorzitter van de raad van bestuur van Karakter. Karakter is het kenniscentrum voor jeugd- en kinderpsychiatrie en is o.a. gevestigd in Ede. Hiervoor was zij als kinderen jeugdpsychiater verbonden aan het UMC Utrecht.

BALANS 3-2014

Balans in ‘t land

A=ADHD, P=PDD-NOS, D=Dyslexie, N=NLD, O=Onderwijs, R=Rekenproblemen/Dyscalculie. 1=0-6 jaar, 2=6-12 jaar, 3=12-18 jaar, 4=18-23 jaar, 5=volwassenen.

Mevr. Lahuis deed o.a. onderzoek naar de neurobiologische overeenkomsten en verschillen tussen MCDD en de andere vormen van autisme. • Dhr. Wouter Staal. Hij is kinderen jeugdpsychiater bij het Radboud Universitair Medisch Centrum Nijmegen en voorzitter van het kenniscentrum van Karakter. Het kenniscentrum omvat opleidingen, innovatie en het wetenschappelijk onderzoek van Karakter. Dhr. Staal is opleider binnen de kinderen jeugdpsychiatrie, commissielid van de Balans adviesraad gedragsstoornissen en hij zit in de werkgroep ‘Vanuit autisme bekeken’ die VWS adviseert. Datum: woensdag 4 juni 2014. Locatie: Het Turfschip Etten-Leur, Schipperstraat 2, 4871 KK Etten-Leur. Tijd: 19.30 - 22.00 uur (zaal open om 19.00 uur). Toegang: € 12,50 p.p. voor leden Balans en € 17,50 p.p. voor niet-leden. Betaling vooraf via bank. Consumpties zijn voor eigen rekening. Aanmelden graag voor 26 mei 2014 via e-mail: balanswestbrabant@ziggo.nl. Meer info via balanswestbrabant@ ziggo.nl of via www.balansdigitaal.nl/ regios.

Midden-Brabant Voor contact en informatie: Kerngroep Den Bosch: balansdenbosch@zonnet.nl Kerngroep Waalwijk: Balanswaalwijk@outlook.com Kerngroep Tilburg: kerngroep.tilburg@balansregionaal.nl

BALANS 3-2014

Thema-avond: ode aan het wild spelende kind (én ouder) Balans en Centrum Jeugd & Gezin Den Bosch nodigen u, in samen werking met Theater Artemis, uit voor een bijzondere avond. Eentje met verfrissende inzichten, inspirerende verhalen en creativiteit. U bent niet alleen toeschouwer of luisteraar. U deelt ook uw positieve ervaringen met uw ‘bijzondere kind’ met andere ouders. Een avond over waardering, mooie momenten en mogelijkheden. Inspiratie voor deze avond is de voorstelling: Bekdichtzitstil: een ode aan het wild spelende kind van Theater Artemis (www.artemis.nl) in samenwerking met Theater Antigone, momenteel spelend in Nederland en België. Theater Artemis zal een creatieve bijdrage leveren aan deze avond. Datum: 31 maart. Locatie: In de Roos, Zuiderparkweg 282, 5216 HE ‘s-Hertogenbosch. Tijd: 19.30 - 22.00 uur, zaal open 19.00 uur. Toegang: gratis. Aanmelden via: CJG en/of Balans, vol=vol. Volg lokale media voor details. Meer info: balansdenbosch@zonnet.nl en info@cjg-s-hertogenbosch.nl. Speeldata voorstelling: www.artemis.nl. Inloopbijeenkomsten Kerngroep Waalwijk houdt elke eerste woensdagmiddag van de maand een inloopbijeenkomst voor ouders, grootouders, professionals, leraren en alle geïnteresseerden. Loop gerust binnen voor folders, info of contact met lotgenoten. Locatie: Dr. Kuyperlaan 54, Waalwijk. Tijd: 14.00 - 16.00 uur. Toegang: gratis.

Noord-Oost-Brabant Secretariaat: p/a Landelijk Bureau Balans, Postbus 93, 3720 AB BILTHOVEN 030 - 225 50 50; afdelingen@balansdigitaal.nl

Zuid-Oost-Brabant Secretariaat: p/a Landelijk Bureau Balans, Postbus 93, 3720 AB BILTHOVEN 030 - 225 50 50; afdelingen@balansdigitaal.nl

Limburg D mw. G. van Rhee 0455 - 31 18 70 Secretariaat: mw. G. van Rhee 0455 - 31 18 70 van-rhee@versatel.nl

Flevoland Secretariaat: mw. G. Oving, Hoornstraat 7, 1324 SH ALMERE balansflevoland@gmail.com

Chat en Forum op www.balansdigitaal.nl Service voor leden van Balans. Ga naar www.balansdigitaal.nl en log in op Mijn Balans, met uw e-mailadres en wachtwoord. Via Mijn Balans of via de button rechts op uw scherm kunt u naar forum of chat gaan. Op het Forum vindt u informatie en lotgenotencontact. Voor een meer direct contact met andere ouders kunt u inloggen op de chat. Daar is van maandag tot en met donderdag van 21.00 tot 22.00 uur een ervaren chatmoderator aanwezig die u welkom heet en u wegwijs maakt op de chat.

Service

Balans is de landelijke vereniging voor ouders van kinderen met ontwikkelingsstoornissen bij leren en/of gedrag. Balans biedt ouders actuele, doelgerichte informatie en onderling contact. Tevens behartigt Balans de collectieve belangen van haar leden bij de overheid en bij relevante partijen zoals de zorg en het onderwijs. Leden van de oudervereniging ontvangen Balans Magazine negen keer per jaar. Scholen en instellingen kunnen zich op Balans Magazine abonneren.

Adresgegevens Postadres: Postbus 93 3720 AB Bilthoven Bezoekadres: Soestdijkseweg Zuid 217 3721 AD Bilthoven Telefoon: 030 225 50 50 E-mail: info@balansdigitaal.nl Website: www.balansdigitaal.nl

Wilt u lid worden van Oudervereniging Balans U krijgt dan: • 9 keer per jaar het informatieve blad Balans Magazine • Exclusieve toegang tot alle informatie op de website • Contact met andere leden via het forum en chat • Aantrekkelijke ledenkorting op boeken, folders, brochures en producten uit onze webwinkel • Mogelijkheid gebruik te maken van collectieve ziektekostenverzekeringen via Balans • Aantrekkelijke kortingen op toegang activiteiten en symposiums van B alans • Korting op juridische bijstand bij problemen met school Lid worden kan eenvoudig via onze website www.balansdigitaal.nl. Uw lidmaatschap kan op elk moment ingaan en wordt jaarlijks automatisch verlengd. Via onze website kunt u inloggen in ‘Mijn Balans’. Hier kunt u uw persoonlijke gegevens beheren. Bijvoorbeeld een adreswijziging doorgeven of de betaalwijze van het

lidmaatschap aanpassen. U kunt ook een mail sturen naar ons e-mailadres of tijdens kantooruren bellen met onze administratie: 030 225 50 50. Opzeggen van het lidmaatschap moet per e-mail of schriftelijk en uiterlijk twee maanden voor het verstrijken van het lidmaatschapsjaar (adres zie hiernaast). Heeft u vragen, opmerkingen of suggesties voor de redactie van dit blad? Stuur dan een e-mail naar redactie@balansdigitaal.nl. Inhoudelijke vragen aan Balans kunt u stellen aan de Advies- en Informatielijn of het Steunpunt Passend Onderwijs. Kijk voor meer informatie op bladzijde 4. Balans is ook te volgen via Twitter en Facebook. Kijk voor meer informatie op onze website.

Tarieven lidmaatschap en abonnement In het schema vindt u de tarieven voor het lidmaatschap van Landelijke Oudervereniging Balans (ouders) of het abonnement op Balans Magazine (scholen/instellingen). Bent u reeds lid van Vereniging Impuls, de NVA en/of de ADF-stichting, dan krijgt u bij Balans als nieuw lid of abonnee korting. Wanneer wordt betaald via automatische incasso krijgen ouders, studenten en buiten gewone leden € 1,– korting op de contributie.

Soort lidmaatschap Prijs per jaar Prijs met korting¹ Ouder(s) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 49,- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 39,Student . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 34,- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 28,Buitenland (binnen Europa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 75,- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 60,Buitenland (buiten Europa)² . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 100,- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 80,Buitengewoon lid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 49,- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 39,Steunlid 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 25,- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . n.v.t. Soort lidmaatschap Prijs per jaar Prijs met korting¹ Scholen/instellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 65,- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 52,2e en volgend abonnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 40,- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . n.v.t. Buitenland (binnen Europa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 90,- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 72,Buitenland (buiten Europa)² . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 116,- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 93,Balans KIDS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 18,- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . n.v.t. Impuls Magazine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 18,- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . n.v.t. Bulkabonnement onderwijsinstellingen . . . . . . . . . . . . . op aanvraag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . n.v.t. 1 Prijs inclusief korting voor nieuwe leden of abonnees van Balans, die reeds lid zijn van Impuls, de NVA of de ADF-stichting. 2 Buiten Europa worden de werkelijke portokosten doorberekend. 3 Wel alle lidmaatschapsvoordelen, alleen geen Balans Magazine.

BALANS 3-2014

Gepland

Colofon Hoofdredactie Yolande de Best

In het volgende nummer van Balans Magazine

• Rekenproblemen in zicht? Thuis oefenen helpt! Aldus Hans van Luit

Redactie Maria van Amerongen, Joli Luijckx, Cecilia Janssen Verder werkten mee Arga Paternotte, Elly Welgraven, Jodi fotografie, Anouk van Westerloo, Katinka Slump, Jurgen Breeman, Patricia Bouwhuis Uitgave Balans Publicaties

• Zoek het talent van je kind! De optimistische visie van professor Jelle Jolles • Nieuw: jungle memory Werkgeheugentraining bij ADHD

Redactieadres Balans, Postbus 93, 3720 AB Bilthoven E-mail: redactie@balansdigitaal.nl tel. 030 - 225 50 50 Foto omslag Jodi Fotografie, voor de foto is gebruik gemaakt van een model Basisvormgeving en lay-out BeeldinZicht, Rotterdam Peter Snaterse Druk Senefelder Misset, Doetinchem

Actiens 4 Bala

Jorien van Leeuwen is projectleider regionale belangenbehartiging: ‘Balans heeft uw steun extra hard nodig. We beschikken vanwege de teruglopende subsidies over minder inkomsten, terwijl onze inbreng extra hard nodig is, alleen al vanwege de nieuwe Jeugdwet en de invoering van Passend Onderwijs. In het belang van onze kinderen! Daarom roepen wij iedereen op om in actie te komen voor Balans. Meer hierover op pagina 3. Volgende maand laten we wat mooi initiatieven zien! En natuurlijk… heeft u nu al een goed plan? Meld het bij ons!’

Het volgende nummer van Balans magazine valt op 4 april 2014 op de mat. (onderwerpen onder voorbehoud)

Advertenties Jetvertising bv, Postbus 1890, 2280 DW Rijswijk tel. 070 - 399 00 00, fax 070 - 390 24 88 E-mail: info@jetvertising.nl Internet: www.jetvertising.nl Wij willen benadrukken dat Balans geen verantwoordelijkheid draagt voor de inhoud van de – afgedrukte en bijgesloten – advertenties. Het feit dat wij reclame afdrukken of bijsluiten voor bepaalde producten of diensten, betekent niet dat wij deze bij u aanbevelen. U dient zelf te beoordelen of de geadverteerde producten / diensten voor u van belang kunnen zijn. Eventuele negatieve ervaringen kunt u mailen naar info@balansdigitaal.nl © Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder uitdrukkelijke toestemming van de redactie.

ISSN 1872-0560 Het aprilnummer van Balans Magazine verschijnt in week 14

BALANS 3-2014

advertentie

Een school mag leerlingen met een beperking weigeren.

Klopt Klopt niet Kijk op mensenrechten.nl helder over mensenrechten in Nederland

ANGST BIJ KINDEREN: HOE PAK JE DAT AAN? Bijna tien procent van alle kinderen en jongeren kampt met een vorm van overmatige angst. Angst bij kinderen is een nuttig verdedigingsmechanisme. Bij sommige kinderen neemt de angst echter zodanig de overhand dat het hun ontwikkeling belemmert. Dit boek gaat over de aanpak van overmatige angst bij kinderen. Het beschrijft waar de angst vandaan komt en geeft praktische tips. Gebaseerd op de meest recente inzichten is dit een onmisbaar boek voor ouders, leerkrachten en hulpverleners die te maken hebben met angstige kinderen. FRITS BOER, ANGST BIJ KINDEREN 128 BLZ. | ISBN 978 90 209 9953 2 | € 19,99

PROF. DR. FRITS BOER is emeritus hoogleraar kinderen jeugdpsychiatrie van het AMC in Amsterdam.

BESTEL DIT BOEK VIA WWW.BALANSDIGITAAL.NL, WWW.LANNOOCAMPUS.NL OF DE BOEKHANDEL.

CONGRES ANGST BIJ KINDEREN EN JONGEREN Dinsdag 15 april 2014, Jaarbeurs Utrecht Sprekers: Prof. dr. Susan Bögels; Prof. dr. Frits Boer; Dr. Ellin Simon; Dr. Maaike Nauta; Dr. Leonieke Vet; Dr. Esther Sportel. MEER INFORMATIE EN INSCHRIJVEN VIA: WWW.LANNOOCAMPUS-ACADEMIE.NL

NIEUWE TRAINING OM ANGSTIGE KINDEREN WEERBAARDER TE MAKEN Leer te durven! Is een nieuwe training ontwikkeld voor kinderen van 8-13 jaar met te veel angst. Angst heeft een negatieve invloed op sociale vaardigheden, zelfwaardering en prestaties op school. Daarom is het belangrijk kinderen met angst in een vroeg stadium te helpen. In deze training leren kinderen om met praktische oefeningen hun angst aan te pakken en weerbaarder te worden. Ze kunnen vervolgens zelf aan de slag met het aantrekkelijk geïllustreerde werkboek. De trainershandleiding beschrijft hoe je de training kunt geven en hoe je de oefeningen uit het bijbehorende werkboek kunt begeleiden. De training is geschikt om in te zetten voor laagd rempelige groepstraining op scholen om kinderen minder angstig en weerbaarder te maken. ELLIN SIMON EN SUSAN M. BÖGELS LEER TE DURVEN! TRAINERSHANDLEIDING

LEER TE DURVEN! WERKBOEK

57 blz. | ISBN 978 94 014 1168 4 | € 21,99

80 blz. | ISBN 978 94 014 1167 7 | € 19,99

DR. ELLIN SIMON is ontwikkelingspsycholoog. PROF. DR. SUSAN M. BÖGELS is klinisch psycholoog aan de Universiteit van Amsterdam. BESTEL DEZE BOEKEN VIA WWW.LANNOOCAMPUS.NL OF DE BOEKHANDEL.