Balans Magazine 2012 by Oudervereniging Balans

25 e jaargang Uitgave van Ouder vereniging Balans

balans

mei 2012

m a g a z i n e

Compl eet vernie uwd

Nieuwe rubriek

Trots

op mâ&#x20AC;&#x2122;n kind

9 vragen over dyscalculie Interview met ASS-professor tijdschr if t over ontwikkelingsstoornissen bij leren en/of gedrag

advertentie

Uitgeverij Pica Het Grote Sociale Verhalenboek

Pip

Carol Gray

In Het Grote Sociale Verhalenboek, dat een geheel vernieuwde versie is van Gray’s standaardwerk over Sociale Verhalen, wordt uitgebreid aandacht geschonken aan de tien criteria waarmee de lezer zelf aan de slag kan met het schrijven van Verhalen. Bij deze criteria gaat het voornamelijk om de specifieke toon, opbouw en woordkeuze van het Verhaal, waardoor het een relevante en betekenisvolle inhoud krijgt.

Carol Gray is directeur van het Gray Center for Social Learning and Understanding en werkt al meer dan twintig jaar met kinderen met ass. Zij ontwikkelde Sociale Verhalen en Sociale Strips, waarmee wereldwijd met veel succes wordt gewerkt. Ze is een veelgevraagd spreker op het gebied van pestpreventie en sociaal begrip.

In het tweede deel van het boek zijn meer dan 150 geïllustreerde voorbeeldverhalen te vinden over onderwerpen als school, emoties, pesten en veranderingen. Deze voorbeeldverhalen staan tevens op de bijgesloten cd, zodat ze kunnen worden aangepast naar de persoonlijke situatie waarin het kind of de jongere zich bevindt. Sociale Verhalen hebben bewezen het wederzijdse begrip en de communicatie te verbeteren.

ISBN 9789077671610 212 pagina’sHetS•ocia€le 34,95 Carol Gray

Grote n Boek Verhale

Carol Gray

dan 150 Meer ldverhalen voorbee

vrouwen en hun oneindige liefde en inCarol Gray zet voor hun autistische kinderen.

Het iale oc Grote Sn Boek Verhale

rij Pica

ft© Word

Microso

pdf

9 789077 671610

dat ik niet meer alle dagelijkse akkefietjes met je zal delen dat

Voor alledaagse PIP is een ontroerend, echt boek over sociale Vaardigheden een vriendschap tussen twee dappere

ISBN 9789077671610

pica

dat de kinderen niet meer op ons hoeven te wachten na school omdat we weer eindeloos staan te kwekken dat je het maximale uit je leven haalt

daT wij onze

PIP leest niet als trein, je een schuldgevoel hebt dailyeen fresh problems omdat je de Droomboom digiTaal gaan maken verlaat als een TGV! maar dat ik Thom niet dagelijks zie genieten van de zon

dat er in de toekomst ’n Zuid-Afrikaanse Droomboom staat daT je in mijn harT

PiP @

‘PIP is een ontroerend, echt boek over een vriendschap tussen twee dappere vrouwen en hun oneindige liefde en inzet voor hun autistische kinderen.’ Marion Pauw

ISBN 9789077671702 68 pagina’s • € 15,00

Henriëtte Hubers-Kromhof

Adobe

rij Pica

Uitgeve

ft© Word

Microso

pdf

pica

11-mei-2011 11-mei-2011 10:16

011

02-mei-2

Verhalen

CD.indd

011 14:31

02-mei-2

PIP omslag_DEF.indd 1

1 Sociale

Verhalen

CD.indd

011

02-mei-2

011 14:31

02-mei-2

21-november-2011 21-novem

Ik ben trots op je!

Ben Furman

Ik ben op je! Oplossingsgericht communiceren voor ouders en trots professionals Oplossingsgericht communiceren voor ouders en professionals In deze uitgave, gebaseerd op de principes van Kids’ Skills, vertelt Ben Furman welke vaardigheden ouders en andere – al dan niet professionele – opvoeders, nodig hebben om oplossingsgericht te communiceren met kinderen. Met de zeer bruikbare hulpmiddelen, tips en sprekende voorbeelden in dit boek zal het contact tussen jou en het kind verbeteren, waardoor jullie op een positievere manier met elkaar leren omgaan.

De onderwerpen die in vijf hoofdstukken aan de orde komen, zijn: • Complimenteren en aanmoedigen, het geven van positieve feedback. • Communiceren met kinderen in situaties waarin je iets van het kind wilt. • Het versterken van de samenwerking tussen volwassenen rondom het kind. • Niet denken in problemen, maar in vaardigheden die aangeleerd of verbeterd moeten worden. • Het kind coachen bij het nemen van verantwoordelijkheid voor zijn of haar daden.

Vergroot je zelfvertrouwen en ontdek dat opvoeden nog leuker kan zijn! Goed gedaan!

Knap van je!

Je bent een schat!

nur

Ik ben trots op je!

In deze uitgave, gebaseerd op de principes van Kids’ Skills, vertelt Ben Furman welke vaardigheden ouders en andere – al dan niet professionele – opvoeders nodig hebben om oplossingsgericht te communiceren met kinderen. Met de zeer bruikbare hulpmiddelen, tips en sprekende voorbeelden in dit boek zal het contact tussen jou en je kind verbeteren, waardoor jullie op een positievere manier met elkaar leren omgaan.

112 pagina’s ISBN 9789077671726 € 16,95

Carlijn Everett

Met gratis cd!

Het grote Sociale Verhalen-boek.indd 1

Sociale

Ben Furman

Ik ben trots

op je! Oplossingsgericht communiceren voor ouders en professionals

847

Nieuw!

Vergroot je zelfvertrouwen en ontdek dat opvoeden nog leuker kan zijn!

pica

Ik ben trots op je_def.indd 1

08-maart-2012 08-maart-2012 14:58

Tangle Therapy & Therapy Relax

ADHD-Pluspuntenposter

De Tangle Therapy (of het kleine broertje: de Therapy Relax) is een draaiend therapeutisch hulpmiddel voor kinderen of volwassenen die constant friemelen. Verlaagt de onrust en verhoogt de concentratie.

Na het succes van de posters Autisme Sterke Kanten is er nu ook een poster over de pluspunten van ADHD.

Alleen via uitgeverij Pica A3-formaat € 3,00

Therapy: € 12,99 Therapy Relax: € 6,99

Voor meer info of bestellen: www.uitgeverijpica.nl adv Balans 5-4-2012.indd 1

Carlijn Everett en Henriëtte Hubers richt in 2006 Stichting De Droomboom op om e onderwijsplaats voor hun jongens – Jake Thom – te creëren. In De Droomboom word kinderen met autisme tussen twee en acht j begeleid, behandeld en gestimuleerd in h ontwikkeling in een een-op-een-situatie. Zow Jake als Thom, heeft de Droomboom inmidd verlaten; Jake is met zijn familie naar Zuid-L burg verhuisd en krijgt nu begeleiding van Robertshuis, Thom woont met zijn familie Zuid-Afrika. Zijn ouders hebben daar het Ca Autism Charity Trust van de grond getild, ook in Zuid-Afrika onderwijs mogelijk te m ken voor kinderen zoals Thom. De DreamT School zal het eerste tastbare resultaat van h werk in Zuid-Afrika zijn.

ziT en daar nooiT weg zal gaan

nur 770

Copyrig

dan 150 Meer ldverhalen voorbee

dat

ik met niemand zo kan lachen om mijn eigen ellende als met jou

richten ze zelf een school op, verhuizen Tony Attwood ze naar Zuid-Afrika of Zuid-Limburg en wat er ook gebeurt, met veel humor en Met een voorwoord door Tony Attwood daadkracht (en de nodige rosé) gaan ze hun problemen te lijf.

Uitgeve

Copyrig

Met gratis cd! Adobe

Carol weet door haar uitgebreide werkervaring met kinderen, ouders en leerkrachten wat de probleemgebieden zijn, de ‘hete hangijzers’, zoals omgaan met verandering, De e-mails die Partners in Problems Carlijn fouten maken, specifieke situaties (zoals Everett en Henriëtte Hubers elkaar schreven naar een verjaardagsfeestje gaan of reizen) en het reguleren en uitdrukken van emoin de periode van 2008 tot en met zomer ties. Carol kiest haar woorden zeer zorg2011 zijn gebundeld in dit meeslepende vuldig. en Deze nieuwe publicatie getuigt van tegelijk ontnuchterende boek. inzicht, wijsheid en talent. Sommige delen zullen me altijd bijblijven, met name de uitspraak: ‘Volwassenen zijn kinderen die steeds ouder zijn geworden’ en het Sociale Uit het voorwoord van Marion Pauw: Verhaal bij ‘Sommige cadeaus zijn teleurstellend’. Ik weet zeker dat zowel kinderen met een autisme spectrumstoornis als neuvolwassenen de duidelijke uitleg Pip en Pip zijn geen vrouwen die rotypische bij en de wijze adviezen in Het Grote Sociale de pakken neer gaan zitten. Desnoods Verhalenboek zullen waarderen.

nur nur 770770

dat ik, als ik met twee gillende kinderen op de skibaan sta, jou gewoon weer snikkend van ellende ga opbellen

jij straks zo’n low energytypje wordt dat bijna van haar fiets valt

Het Grote Sociale Verhalen Boek

Met gratis cd-rom!

dat je altijd je dromen werkelijkheid probeert te maken

alleenstaande moeder word dat

Tony Attwood

Het Grote Sociale Verhalen Boek

Carol Gray ontwikkelde twintig jaar geleden Sociale Verhalen als een directe manier om samen te werken met kinderen en jongeren met autisme en om hun sociale situaties beter te laten begrijpen. Gebeurtenissen en mogelijke reacties binnen een bepaalde situatie worden in een Sociaal Verhaal op een duidelijke manier uitgelegd.

dat wij samen een ‘kindje’ hebben en ik straks

Carol Gray

‘Sociale Verhalen werken echt! Veel kennis, wijsheid Het Grote en talent vormen de basis Sociale voor deze nieuweVerhalen editie. Het Boek is Carol weer gelukt!’

Henriëtte Hubers-Kromhof en Carlijn Everett

Uit het voorwoord van Marion Pauw: stom! datleuk! dat je naar Zuid-Afrika je naar Zuid-Afrika PiP is een ontroerend, echt vertrekt gaat boek over een vriendschap tussen twee dappere vrouwen en dat ik als hopeloze positivo nooit dat hun oneindige liefdeskypend enweinzet meer nog zo’n hopeloze voortaan positivo als jij ontmoet samen dronken voor hun autistische kinderen. worden

Voor alledaagse sociale vaardigheden

Volg ons nu ook op Twitter! @Uitgeverij_Pica 05-april-2012 05-april-2012 17:21

advertenties

Wanneer:

maandag 14 januari 2013

Waar:

AFAS Stadion (AZ), Alkmaar

Voor wie:

voor alle onderwijsprofessionals (po, vo en mbo)

Onderwijssymposium Als normaal anders is

Entreeprijs: € 150,- bij voorinschrijving voor 13 oktober 2012 € 165,- na 13 oktober 2012 Prijs is incl. lunch, koffie/thee en netwerkborrel Georganiseerd door Gedragpunt, scholing en advies en Georganiseerd door Gedragpunt, scholing en advies en Helioskoop SpeciaHelioskoop Specialisten in sensomotoriek, gedrag en leren listen in sensomotoriek, gedrag en leren

Hoofdthema: De kracht van aandacht Uniek platform voor kennisdeling en informatie-uitwisseling 4 Workshoprondes met inspirerende sprekers Breed aanbod workshops met actuele thema’s: passend onderwijs – gedrag - (senso)motoriek - persoonlijke ontwikkeling Boeiende informatiemarkt Aanmelden en workshopprogramma bekend vanaf juli 2012

Voor meer informatie: www.alsnormaalandersis.nl

De kracht van het aandacht Jij maakt verschil

Inhoud mei

Dyslexie

Tweede kans voor dyslectisch kind Er is meer nodig dan alleen een protocol 16

Dyscalculie

Elke maand

Veel meer dan ‘zomaar’ een rekenprobleem 40

Bij ons thuis 10 Trots op m’n kind 21 Terugblik op 25 jaar Balans 32 BN’er Nico Haasbroek over zijn jeugd 36 Gadgets 43 Producttest: Rondje open kaart 48 Uit de praktijk van… gedragsspecialist Maaike Kooistra 50 In vertrouwen: een verhaal dat je bijna niet durft te vertellen 52

9 vragen over dyscalculie

Zorg

Twee keer voor de top

De nieuwe DSM: lust of last?

Speciaalonderwijsleerlingen trainen voor Alpe d’Huez 22

Asperger en PDD-NOS ‘bestaan’ straks niet meer 46

Reportage

Columns

Anouk van Westerloo 9 Marisca Milikowski 15 Ginette Wieken 31

BALANS 5-2012

De bezem erdoor! Hoe goed en mooi een tijdschrift ook is: af en toe moet de bezem door de pagina’s. Dat hebben we dan ook gedaan. Voor u ligt een compleet opgefrist Balans Magazine. Een stukkie kleiner (2 centimeter om precies te zijn), op ander papier, met andere letters (nét

even makkelijker leesbaar) én sowieso een wat andere, rustiger vormgeving. Verder komt u een paar nieuwe columnisten tegen én hebben we ook andere vaste onder delen een beetje door elkaar geschud. Daar naast bladert u vanzelf naar de nieuwe onderdelen: onze rubriek ‘Trots op je kind’, waar u als ouder van een ‘bijzonder’ kind eens kunt uitleggen waarom u zoveel bewondering heeft voor uw eigen doorzetter, is er een van (doet u volgende keer mee?). Verder ‘In vertrouwen’, waarin u een emotioneel verhaal leest dat de geïnterviewde bijna niet durfde te vertellen… Er is natuurlijk ook heel veel gebleven! De verhalen over de wetenschappelijke ontwikke lingen op Balans-gebied, de informatie over nieuws & politieke ontwikkelingen, de regioFoto: Taco Smit

Balans in het Land

activiteiten: zij vormen nog altijd de basis van Balans Magazine. Onze redactieleden Joli, Maria en Cecilia

Nieuws en actualiteit 4 Daniella en Jan praten met hun gemeente 6 Interessante activiteiten in het land 56

hebben de afgelopen tijd knetterhard gewerkt om alle ideeën en invallen goed in het blad te krijgen. Bedankt, meiden: zonder jullie was het niet gelukt! Wij zijn met z’n allen erg benieuwd naar uw mening. Dus heeft u tips, trics en/of kritiek? Mail het ons. Wij wensen u in ieder geval veel Yolande de Best is

leesplezier!

hoofdredacteur van Balans

Magazine en heeft

Yolande de Best

2 kinderen in de

Hoofdredacteur

doelgroep van Balans

redactie@balansdigitaal.nl

BALANS 5-2012

Vereniging Balans

Heeft u vragen aan Balans? Bel ons! Bel dan de Advies- en Informatielijn (AIL): (0900) 20 200 65 Open: ma-vr 9.30-13.00 uur Kosten: € 0,25 per minuut Of mail uw vraag naar steunpunt.gedragsstoornissen@ balansdigitaal.nl Voor al uw vragen over dyslexie (0800) 5010 Open: ma-vr 10.00-15.00 uur Kosten: gratis Of stuur een mail naar steunpunt.dyslexie@balansdigitaal.nl

Algemene ledenvergadering Balans De Algemene Ledenvergadering van Oudervereniging Balans is op zaterdag 9 juni van 13.30 tot 14.30 uur in De Koperwiek in Bilthoven, op loopafstand van station Bilthoven. Adresgegevens, agenda en vergaderstukken krijg je toegestuurd na aanmelding via info@balansdigitaal.nl.

Geef nu uw e-mailadres door Is uw e-mailadres al bekend bij Balans? Zo niet, geeft u dat dan snel aan ons door. U kunt dat doen door op onze website www.balansdigitaal.nl een inlogaccount aan te maken. U kunt dan bij Mijn Balans uw adresgegevens inzien en zo nodig ook wijzigen. Ook kunt u aangeven dat u in het vervolg de factuur voor uw lidmaatschap digitaal wilt ontvangen. 4

BALANS 5-2012

Gaat uw school de Balans Award winnen? Bent u als ouder zó tevreden over de samenwerking met school? Bent u zó tevreden over de extra ondersteuning voor uw kind? Bent u als school zó blij met de samenwerking met de ouders van een zorgleerling? Nomineer dan de school of ouders waar u zo tevreden over bent. Kijk voor de spelregels voor de nominaties op www.balansdigitaal.nl. Uw inzending moet uiterlijk 15 juni bij ons binnen zijn.

ADHD-medicatie mee naar buitenland Neem je medicijnen mee naar het buitenland met daarin methylfenidaat? Let op: dan heb je een verklaring nodig. Er wordt onderscheid gemaakt tussen Schengen- en niet-

Schengenlanden. Bij de laatste groep liggen de zaken wat ingewikkelder. Meer informatie: www.balansdigitaal. nl>ADHD behandelen>regelingen en voorzieningen>medicatie mee op reis.

Rekentoets en dyscalculie

Balans start oudercursussen

Vanaf 2014 maakt een verplichte rekentoets voor voortgezet onderwijsleerlingen deel uit van het examen. Balans hoort nu al dat leerlingen met dyscalculie naar een lager schooltype worden verwezen vanwege die toets. Balans heeft hierover contact opgenomen met het College voor Examens. Zij onderzoeken hoe scholen om moeten gaan met de rekentoets bij leerlingen met dyscalculie. Gedacht wordt aan aanpassingen in de wijze van afname. Dus niet in de eisen zelf. Voor de zomer hoopt het CVE meer duidelijkheid te kunnen geven.

Kun je als ouder je puber met een ontwikkelingsstoornis begeleiden bij leer- en gedragsproblemen? Jazeker, binnenkort wel. Het probleemgedrag van pubers met een ontwikkelingsstoornis kan leiden tot schooluitval, werkloosheid, hoge kosten voor de ggz en optreden van politie en justitie. Preventie kan veel problemen voorkomen. In het najaar van 2013 start een cursus door het hele land. Balans kan de oudercursus ontwikkelen dankzij subsidie van het Fonds NutsOhra en het Fonds Psychische Gezondheid.

418 x leerlingenvervoer

Gelinkt

Elke maand de leukste berichtjes op internet!

in ons land 418 gemeenten. Er zijn dus ook 418 varianten van regels

Filmpjes waarin kinderen met autisme over zichzelf vertellen • A utisme op de basisschool, aflevering 1: Bij Isaac in de klas http://vimeo.com/38239418 • A utisme op de basisschool, aflevering 2: Frederique en haar hobby’s http://vimeo.com/38240633 • A utisme op de basisschool, aflevering 3: Luka en haar vrienden http://vimeo.com/38241771 Jochem Myer zingt liedje over ADHD voor film http://www.nltracks.nl/#/nieuws/43508/ Jochem+Myjer+zingt+ADHDliedje+voor+film Organizers voor op je tablet of telefoon: • h ttp://www.mylifeorganized.net/downloads/index.htm • h ttp://www.iphoneclub.nl/175312/ add8-iphone-app-helpt-mensen-metaddadhd/ Sailing for education http://www.sailingforeducation.com

at ‘onze’ kinderen het slachtoffer worden van talloze bezuinigingen is bepaald geen nieuws. Een van die zaken is het leerlingenvervoer.

Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de invulling daarvan. We hebben voor toelating tot het leerlingenvervoer en evenzo vele verschillen in afstanden wanneer men daar een beroep op mag doen. Als je geluk hebt, woon je in een gemeente die de regeling ruimhartig toepast, als je pech hebt dan woon je in een gemeente die flink bezuinigt op het vervoer. Loopt de oude verordening af, dan vindt er aanbesteding plaats, waarbij de gemeente bepaalt waar de prioriteit ligt. Willekeur dus! Er zijn zelfs gemeenten die met centrale opstapplaatsen werken met grote touringcars die langs de scholen gaan. Ander probleem ontstaat voor leerlingen in het voortgezet onderwijs. Veel gemeenten besluiten dat zij helemaal geen recht meer hebben op vervoer. Terwijl kinderen uit de Balans-doelgroep nu eenmaal vaak wat meer tijd nodig hebben voor ze de zelfstandigheid van zelf reizen aankunnen. Belangrijk is dat

Foto: Thijs Rooimans

gemeenten zich daarvan bewust zijn!

Ids Terpstra, directeur Vereniging Balans

Opvoeden Die jongen moet nodig eens worden opgevoed! Geef hem mij maar eens een weekje.

Zo gezegd, zo gedaan.

Twee dagen later.

Kind, kom ’m alsjeblieft weer ophalen!

Zo Marc, en nu ga jij eens goed naar je oma luisteren!

Ja, oma...

Ja hoor, moeder...

door Patricia Bouwhuis, moeder van twee zoons, waarvan eentje met Asperger

BALANS 5-2012

‘We moeten vertellen waarom hulp voor onze kinderen zo hard nodig is’ De meeste ouders zijn inmiddels wel wakker geschud. Want heb je een kind dat nu extra begeleiding krijgt, dan gaat er vanaf volgend jaar veel veranderen. De gemeente waarin je woont bepaalt straks of jouw kind nog recht heeft op hulp. Balans-vrijwilligers Daniella Krijger en Jan Nieuwenhuis zijn

hierover al met hun eigen gemeente in gesprek. et hoeft geen zeeën van tijd te

“Gemeenten zijn nu bezig met het maken van de

kosten.” Gedreven begint Daniella

beleidsplannen voor de overheveling van

Krijger, moeder van een zoon met

AWBZ-begeleiding en kortdurend verblijf naar de

ADHD en PDD-NOS haar pleidooi.

Wmo. Deze wet regelt in elke gemeente dat er

“Maar we zullen wel aan de gemeen-

hulp is voor mensen die chronisch ziek zijn of

tes moeten uitleggen waarom onze

om andere redenen extra hulp nodig hebben. Er

kinderen met onzichtbare handicap hulp nodig

moet fors bezuinigd worden. Ook op die Wmo.

hebben. ”

Juist onze kinderen met ontwikkelings- en

Vergeet onze kinderen niet

gedragsproblematiek lopen het gevaar ‘vergeten’ te worden. Simpelweg omdat de beleidsmakers

Jan Nieuwenhuis, vader van een inmiddels

niet snappen waarom hulp voor hen zo hard

volwassen dochter met ADD, is het roerend met

nodig is.”

haar eens. Hij is actief in de vrijwilligersraad van

TEKST JOLI LUIJCKX

Balans. Daarnaast is hij voorzitter van de

Niet afwachten

Wmo-raad (Wet Maatschappelijke Ondersteu-

Als Wmo-raadslid zit Nieuwenhuis in een

ning) in de gemeente Oegstgeest en lid van het

bijzondere positie. Hij mag meepraten over de

regionaal voorzittersoverleg Holland Rijnland.

plannen in zijn gemeente. “De gevolgen zijn veel

BALANS 5-2012

Balans in ‘t land

Vrijwilligers vertellen over hun activiteiten groter dan de meeste mensen zich nu realiseren.

doelgroep kinderen met een ernstige gedrags-

Niet alleen de AWBZ-begeleiding en kortdurend

problematiek net zo nieuw.

verblijf gaan over naar de Wmo. Ook veel

Krijger heeft al eerder ervaren dat het helpt om

jongeren die nu een Wajong-uitkering krijgen of

de gemeente je verhaal te vertellen. “Een paar

werken bij een sociale werkplaats hebben vanaf

jaar geleden besloot de gemeente Landsmeer dat

2013 met strengere regels te maken. De gemeen-

het leerlingenvervoer goedkoper kon met een

te moet de hele Jeugdzorg gaan organiseren, en

grote touringcar en een centrale opstapplek. Ik

op scholen krijgen kinderen die extra zorg nodig

ben samen met andere ouders gaan uitleggen

hebben te maken met Passend Onderwijs. Dat

waarom dat voor kinderen met een ernstige

valt ook onder de gemeente. ” Maar wat kun je als ouder dan doen? “In elk geval niet afwachten”, adviseert Krijger. “En om wat te kunnen doen, hoef je echt al die ingewikkelde regels en plannen niet te kennen.” Krijger stuurde bijvoorbeeld een mailtje naar de ambtenaar Wmo die verantwoordelijk is voor de hele overheveling in haar woonplaats Landsmeer. “Ik kreeg een vaag antwoord terug. Dat de gemeente ermee bezig is en dat er voor hen ook nog

‘Je moet als ouder in elk geval niet afwachten. En om wat te kunnen doen, hoef je echt al die ingewikkelde regels en plannen niet te kennen’

veel onduidelijk is. Hoeveel geld er beschikbaar is voor zorg bijvoorbeeld.”

Er moet een gesprek komen

gedragsproblematiek niet kan. Er is naar ons geluisterd en de regeling is teruggedraaid.” “Mooi voorbeeld van hoe een signaal afgeven

Toch is ze blij dat ze een signaal heeft afgege-

werkt”, vindt Nieuwenhuis. Met de gemeentes

ven. Het gesprek moet op gang komen. Samen

Oegstgeest en Landsmeer zijn betrokken

brainstormen Krijger en Nieuwenhuis nog even

Balans-vrijwilligers dus al in gesprek. Maar er

door over de verschillende loketten waar je als

zijn nog 416 gemeenten in ons land, merken

ouder je bezorgdheid kunt laten horen. “De

Nieuwenhuis en Krijger bezorgd op. Wie brengt

Wmo-raad is een belangrijke”, weet Nieuwen-

daar het gesprek op gang?

huis. “Zij zijn het adviesorgaan van de gemeente. In veel Wmo-raden is er vooral aandacht voor ouderenbeleid. Daarom is het juist belangrijk dat we uitleggen dat kinderen met een ernstige gedragsproblematiek die hulp zeker zo hard nodig hebben. Als de Wmo-raad het signaal niet hoort, doen ze ook niets voor jou.”

De gemeente luistert Krijger heeft enkele raadsleden een mailtje gestuurd. Die hebben ook informatie van burgers nodig om kritische vragen te kunnen stellen tijdens raadsvergaderingen. Het Wmo-loket van de gemeente, het Centrum voor Jeugd en Gezin, zijn ook belangrijk. Omdat zij een belangrijke taak krijgen bij het uitvoeren van de nieuwe

Oproep Balans stuurt alle gemeenten en Wmo-raden in ons land een brief waarin we uitleggen waarom zorg en begeleiding voor kinderen met een ernstige gedragsproblematiek noodzakelijk is. Een aantal Balans-leden heeft zich al aangemeld als belangenbehartiger in hun eigen gemeente. Zij gaan in hun woonplaats de brief van Balans toelichten met hun eigen verhaal. Wilt u ook meedoen? Stuur een mail naar redactie@balansdigitaal.nl Meer informatie over de overheveling van zorg voor jeugd naar de gemeente vindt u op www.balansdigitaal.nl in het dossier ‘overheveling van zorg’

zorgtaken van de gemeente. Voor hen is de

BALANS 5-2012

advertenties

laura batstra

Hoe voorkom je ADHD? Door de diagnose niet te stellen Laura Batstra belicht de valkuilen van de psychiatrische diagnostiek. Zij bepleit een kindvriendelijkere behandeling van drukke en dromerige kinderen. isbn 978 90 5712 344 3 176 pag. € 16,95 e-book isbn 978 90 5712 359 7 € 10,99

De Poartepleats is een echte boerderij Weekendopvang voor kinderen van 4-12 jaar met PGB Opvang in kleine vaste groepjes, maximaal 4 pers. Professionele 1 op 2 begeleiding

lid VAK

De Poartepleats Deersum 2 8806 KS Achlum Klaske Veldman T. 0517 64 10 11 E. kovpoartepleats@agroweb.nl

simon baron-cohen

Nul empathie

een theorie van menselijke wreedheid

‘Baanbrekend onderzoek ... Uitdagend en ondanks alles zeer menselijk.’ – Psyche & Brein

isbn 978 90 5712 343 6 240 pag. € 19,95

roy f. baumeister & john tierney

Wilskracht

de herontdekking van de grootste kracht van de mens

• Psychomotorisch onderzoek,

-diagnose en behandeling

‘Een goed getimed en hoogst interessant boek.’ – NRC Handelsblad ‘... een praktische en positieve gids voor piekeraars, stresskippen en uitstellers.****’ – de Volkskrant isbn 978 90 5712 347 4 295 pag. € 19,95 e-book isbn 978 90 5712 360 3 € 14,99

• Training in sociale vaardigheden

diana smidts & mariëtte huizinga

• Kindobservatie en begeleidingsadvies

over executieve functies bij kinderen en pubers

en weerbaarheid op school

• Ouderbegeleiding en ondersteuning Kijk voor een psychomotorisch kindertherapeut bij u in de buurt op WWW.NVPMKT.NL

Gedrag in uitvoering ‘... een toepasbare en bijzonder gedetailleerde gids voor ouders, leerkrachten en hulpverleners én een uitblinker in zijn genre.’ – Psyche & Brein isbn 978 90 5712 317 7 192 pag. € 19,95 UITGEVERIJ NIEUWEZIJDS

www.nieuwezijds.nl

column Anouk

Altijd wat

“J

ouw kinderen hebben ook

eten gewoon lekker. Oké, bij Louise

altijd wat”, zegt een vriendin.

mogen de rijst, groente en saus elkaar

Ik vertel haar over het zoveel-

absoluut niet raken en het lekkerste

ste gesprek op school. Het is vast

bewaart ze steevast voor het laatst.

bemoedigend bedoeld, maar toch val

Maar wat geeft dat nou? En Sam eet

ik stil. Mijn kinderen hebben ook altijd

liever oesters, kikkerbilletjes of

wat? Hoezo? Omdat ze minder vanzelfsprekend in het schoolsysteem passen? Jóuw kinderen hebben altijd wat! wil ik uitschreeuwen. Die hebben altijd ruzie, de één pest de ander onophoudelijk, ze gaan ruw met dieren om en ze pakken zomaar zakken chips uit de kast en pleuren die na drie happen ergens in een hoek.

Ze pakken zomaar zakken chips uit de kast en pleuren die na drie happen ergens in een hoek. Nee, dát is lekker normaal!

Nee, dát is lekker normaal! Maar ik zeg dat niet, want ja, háár kinderen

gefrituurde sprinkhanen dan stamppot

‘hebben’ niets. Behalve last van een

boerenkool. Nou en? Hij geniet van

gebrekkige opvoeding, en dat is niets

elke hap die hij – een tikkeltje stunte-

bijzonders.

lig – in zijn mond neemt. Kom daar

Gewone kinderen. Je herkent ze van

maar eens om bij normale kinderen.

mijlenver. Doorsnee, niets uitzonder-

En dan nog zo’n eigenaardigheid die

lijks, helemaal normaal. En op het

mijn Aspergertjes zo ‘raar’ maakt. Ze

saaie af voorspelbaar. Die vinden het

hebben vrijwel nooit ruzie met elkaar.

bijvoorbeeld leuk om naar school te

Nooit! Ze kunnen urenlang in de auto

gaan. Die kunnen niet wachten tot de

zitten als wij weer eens door Honga-

vakantie voorbij is zodat ze met alle

rije of Noorwegen willen toeren. En

neuzen dezelfde kant op in de klas

zónder verdovende mobiele televisie-

mogen zitten. Die gaan met plezier

schermen. Ze doen liever van die

naar voetbal en staan niet met hun

vreemde dingen, zoals ingewikkelde

handen in hun zakken midden op het

vragen stellen. ‘Mam, wat is stof

veld naar de lucht te staren. Nee,

eigenlijk? En waar is water van

‘normale’ kinderen rennen als hysteri-

gemaakt?’ Of ze tekenen, lezen en

Anouk van Westerloo (36) is

sche kuikens achter de bal aan,

luisteren naar muziek. En o ja, dan

freelance journalist en heeft

aangemoedigd door hun al net zo

dus niet naar de gekmakende klanken

18 jaar een relatie met Steven

hysterische ouders. Of worden avond

van K3 of Justin Bieber, want van

(40). Samen hebben ze twee

aan avond aangespoord om eindelijk

doorsnee kindermuziek houden ze

kinderen, Sam (12) en louise

een keer, in hemelsnaam, hun bord

ook al niet.

(10). Sam en Louise hebben

leeg te eten. Heerlijk gewoontjes.

Gek hè? Ze hebben inderdaad altijd

Nee, dan míjn kinderen. Die vinden

wat, die kinderen van mij.

allebei Asperger.

BALANS 5-2012

V.l.n.r. Ruben, Joris, Willemijn, Caspar, Merel en Paul. Paul: â&#x20AC;&#x153;Ik hoop dat de kinderen ergens uitkomen waarbij ze met hun handicaps prettig kunnen functioneren, dat ze gelukkig zijn.â&#x20AC;?

Bij ons

‘Het is: wí´ tegen de rest’

thuis Portret van een echt Balans-gezin

Drie jongens met autisme en dyslexie hebben ze. Waarbij de eerste ook nog ADD heeft, en de jongste ADHD. En er is nog een oudste meisje, zonder diagnose. Maar Merel Schoofs (35) en Paul Denneman (48) uit Eindhoven houden de moed erin: “De afgelopen zes jaar hebben we heel wat bereikt met de jongens.” TEKST Maria van Amerongen FOTO’S Jodi van Dam

illemijn (13), Caspar (12, Asperger,

Ruben op zijn hak trappen. Dan wordt Ruben erg

ADD en dyslexie), Joris (10, PDD-NOS

boos. Joris zegt dan snel, op een zeurderige

en dyslexie) en Ruben (9, Asperger, ADHD en dyslexie) heten ze. Alle vier zijn ze net thuis uit school. Moeie gezichtjes. “Mam, mogen we wat lekkers?”, vraagt Caspar. Chocolade gaat rond.

toon: nouou, dat mag niet. Daar zet hij vaak kwaad bloed mee.”

School Merel: “Al op de peuterspeelzaal viel het op:

Merel: “Ik ben gescheiden van de biologische

Caspar speelde altijd alleen. Namen van anderen

vader van de jongens, Willemijn is mijn stief-

kende hij niet, hij was niet echt sociaal. Joris is

dochter. Paul heeft dus drie stiefkinderen, maar

op school vooral stil, teruggetrokken. De juf is

hij is een geweldige vader voor alle vier.”

eens thuis geweest, ze wist niet wat ze zag: een

Thuis

aanwezige Joris, die druk is, erop los tettert, ons claimt. Het verschil tussen school en thuis was

Paul: “Ze hebben allemaal hun eigen gebruiks-

voor hem te groot. Daarom zit hij nu op speciaal

aanwijzing. Joris moet altijd precies weten waar

basisonderwijs. Daar gaat het beter, al ontlaadt

hij aan toe is. Hij is heel rigide, houdt bijvoor-

hij zich vooral thuis.

beeld precies bij in welke volgorde iedereen naar

Ook Ruben zit op speciaal onderwijs. Hij vindt

bed gaat. Ruben is het tegenovergestelde: hij is

die strakke structuur daar fijn, al probeert hij wel

vrij flexibel. Als er regels zijn, gaat het mis.

over grenzen te gaan. Ruben ontploft wel eens

Caspar is heel meegaand, een dromer. Zijn

op school, en slaat dan klasgenoten. Soms ben

tempo ligt laag, je moet hem echt aansporen.

ik daar stiekem wel blij om. Dan zien anderen

Onderling zijn de jongens heel mepperig. Caspar

ook maar eens dat er echt een probleem is. Op

kan bijvoorbeeld geniepig zijn been uitsteken of

school leert hij meer sociale vaardigheden. Wat

BALANS 5-2012

moet ik doen als ik boos word, in plaats van met boeken gooien of met stoelen? Eigenlijk heeft Joris de ergste problemen. Ook heeft hij een niet zo’n hoog IQ, waardoor hij minder kan compenseren. Sociaal heeft hij het moeilijk: geen vriendjes. Ruben en Caspar zijn slimmer, die komen er wel.”

Hulpverlening Merel: “Een tijdje geleden hebben we het dieet van Lidy Pelsser gevolgd voor Ruben. Het sloeg

‘Caspar is heel meegaand, een dromer’

jammer genoeg niet aan, al werd het wat rustiger in zijn hoofd. Heel zwaar, hoor, dat dieet. Toen we ermee klaar waren, heeft Ruben meteen zijn eerste Big Mac bij de McDonalds gegeten! Joris volgt een angsttraining. Hij is bang om alleen te zijn, ook op de wc, of boven, of buiten. Hij zegt dan dat er allemaal mensen zijn daar, die zeggen wat tegen mij.” Paul: “Verder hebben ze alle drie een socialevaardigheidstraining gevolgd. Weet je wat er laatst gebeurde? We zitten aan tafel, en Joris vraagt wat aan Willemijn. Willemijn antwoordt,

‘Wij zijn een gezin, een geheel’

maar ondertussen praat Joris alweer tegen mij. Zegt Caspar tegen Joris: ‘Hoe gaat het met je?’, en draait zich direct naar Ruben en praat met hem. Joris is hogelijk verbaasd. Zegt Caspar: ‘Dat doe jij nou bij Willemijn’. Dat heeft hij op die training geleerd, en hij past het nu toe in de praktijk. Caspar is heel leerbaar, Ruben ook. Maar of het bij Joris binnenkomt, weet ik niet.” Merel: “Wat wel een minpunt is, is dat al die hulpverleners naar het individu kijken. Maar wij zijn een gezin, een geheel. Bovendien werken ze niet altijd zo goed samen. Ik vind het best belastend om steeds maar iemand in huis te

Joris wil altijd mama helpen

hebben om aan doelen te werken. Na elk gesprek of activiteit ben je vaak helemaal leeg. Paul en ik zitten gemiddeld twee keer per week te praten op school, bij de GGZ en of bij Jeugdzorg.

Brusje Willemijn Toch is het allemaal niet voor niets. We hebben de afgelopen zes jaar heel wat bereikt met de jongens. Ruben herkent het nu als hij boos is. En kijk naar het voorbeeld van Caspars verworven inzicht. Ze zitten nu ook op de juiste scholen. Ze zijn wat rustiger dan vroeger, toen klommen ze in elke winkel over de toonbank. Dus dankzij al die hulpverlening zijn er toch verbeteringen.”

Ruben heeft een handelsgeest 12

BALANS 5-2012

Paul: “Willemijn heeft er begrip voor dat de jongens anders zijn. Ze leren ook van elkaar.

De jongens leren van Willemijn sociale vaardig-

eigen eilandje. Paul is niet de biologische vader

heden en het uiten van emoties, en zij leert van

van de jongens, maar hij zet zich er wel heel erg

hen weer alles over de computer, de Ipod en het

voor in. Heel bijzonder vind ik dat.”

bouwen van hutten. Caspar en Willemijn zijn

Paul: “We groeiden ook naar elkaar toe, juist

twee handen op één buik. Caspar is natuurlijk

door alle vooroordelen die mensen over je gezin

heel meegaand. Van Ruben kan ze wat minder

hebben. Het is van: wij samen tegen de rest.”

hebben. Toch vinden die twee het bijvoorbeeld geweldig als ze met z’n tweetjes met ons een

Leuke kinderen

paar dagen naar Duitsland gaan.”

Merel: “Onze kinderen hebben natuurlijk ook

Moeite met je kinderen

hele leuke kanten. Willemijn bijvoorbeeld is een gezellig kind, waar je lekker mee kunt kletsen en

Merel: “Ik vind het wel eens zwaar met de

lol mee kunt maken. Het mooie is ook dat ze de

kinderen. Ik zou willen dat het allemaal wat min-

anderen accepteert zoals ze zijn.

der zorgelijk is. En dan dat opdraven twee maal per week, voor gesprekken her en der. Elke keer moet je hetzelfde verhaal opnieuw vertellen. Het woord ‘overdracht’ kennen ze niet. In de zomer kom ik helemaal bij, dan is er rust. Geen school, geen hulpverlening. Héérlijk!”

‘In het begin hadden we wel verschil van inzicht. Paul vond mij niet streng genoeg’

De omgeving Paul: “Mijn moeder, en vroeger ook mijn inmid-

Caspar is heel zorgzaam. Als ik ziek ben, vraagt

dels overleden vader, zijn altijd heel geïnteres-

hij: gaat het, mama, kan ik iets voor je doen?

seerd in hoe dingen lopen. Al vinden ze het soms

Ook heeft hij droge humor, en is heel slim. Joris

wel wat veel, al die kinderen mèt. Aan de andere

is heel betrokken bij tuin en dier. Hij wil mij ook

kant: ik kom zelf uit een groot gezin, en mijn

altijd graag helpen, bijvoorbeeld met de badka-

moeder geniet er ook wel van als die hele stoet

mer schoonmaken. Dan zeg ik: ga maar over alle

bij haar aan tafel zit. Dan is ze helemaal in haar

richels van de verwarming. En dat vindt hij dan

element.” Merel: “Mijn ouders moesten eerst wel

prima. Hij werkt hard, heeft altijd zin, doet wat

wat wennen aan de diagnoses, maar nu accepte-

hij moet doen. En hij is altijd blij met wat er aan

ren ze de jongens zoals ze zijn. Ze zien nu wel

eten op tafel komt. Ruben is een stoere, guitige

dat er echt iets aan de hand is.

jongen met een handelsgeest. Hij is nu bijvoor-

Mensen zeggen weleens: je voedt ze niet goed

beeld bezig met zijn Playmobil op Marktplaats te

op. Of: het ligt aan je scheiding. Of: je moet wat

verkopen. Hij is ook erg van de details. Als je je

strenger zijn. Of: je kunt het niet aan, want ze

lens of oorbel kwijt bent, vindt hij ‘m altijd.”

gaan naar de weekendopvang. Ik ben gestopt met mezelf te verdedigen. Al moet ik zeggen dat

Toekomst

het allemaal niet van m’n schouders afglijdt.”

Paul: “Ik hoop dat de kinderen ergens uitkomen

Relatie

waarbij ze met hun handicaps prettig kunnen functioneren, dat ze gelukkig zijn. Als ze dan

Merel: “In het begin hadden we wel verschil van

een lieve partner en leuk werk hebben, hebben

inzicht. Paul vond mij niet streng genoeg. Ik ben

ze voor ons het hoogste bereikt. Bij Willemijn

van nature zacht, en ervoer het als kritiek, maar

kunnen we gaan voor het maximale, bij de

ook wel als waarheid. We zijn altijd blijven

jongens is het zoeken naar het meest optimale.

praten, en zijn daardoor naar elkaar toege-

Zo kan Caspar havo/vwo aan, maar de vraag

groeid.” Paul: “Ik leerde Merel destijds kennen,

was: moet dat op een speciale of een reguliere

en vond haar heel leuk. Ze had al drie kinderen,

school? Er is voor het eerste gekozen, vanwege

dat vond ik wel pittig. Maar geen van hen had

de kleine klassen en de gerichte hulp voor hem.

nog een diagnose.” Merel: “Ik wilde graag Paul

Met zijn ernstige dyslexie, traagheid en Asperger

betrekken in de opvoeding, en dat hij dus ook

kan hij het reguliere onderwijs waarschijnlijk

meedeed aan de ouderbegeleiding die we kregen

minder goed aan. Deze school kan Caspar

na de diagnoses. Anders zit je toch allebei op je

optimaal helpen.”

BALANS 5-2012

advertenties

1ste hulp bij dyslexie

Enkele reacties van deelnemers aan het onderzoek waarover Woortblind publiceerde. De namen zijn ivm privacy veranderd. Karin 12 jaar, Nu kan ik ondertiteling van TV volgen Eerst was ik altijd als laatste klaar met weektaken, nu als eerste. Dhr Janssen, 54 jaar, Alle leesklachten zijn weg. Kan nu ontspannen een krant lezen en hoef hem niet meer over te lezen. Peter, 11 jaar, Proefwerken nu wel op tijd af Had eerst altijd hoofdpijn, moest hoofdpijn dagboek van doctor bijhouden, nu gewoon geen hoofdpijn meer. Mevr. Van Zee, 42 jaar, De letters dansen niet meer. Nu kan ik lezen wel lang volhouden Autorijden is veel minder vermoeiend. Ondertiteling kan ik nu wel volgen.

XLens veroorzaakt doorbraak in denken over dyslexie Direct resultaat zonder training! Lezen gaat langzaam, men begrijpt niet wat er staat, dansende lettertjes, moeite met concentratie of hoofdpijn en vermoeidheid tijdens het lezen. Het zijn enkele veel voorkomende problemen waarmee kinderen en volwassenen met dyslexie dagelijks worstelen. Deze klachten kunnen veroorzaakt worden door een onbalans in de verwerking van licht. En het goede nieuws is dat daar nu een serieuze oplossing voor is: de gepatenteerde ChromaGen filters van XLens. Als deze op maat gemaakte haploscopische filters voorgeschreven kunnen worden dan verbeterd de leesvaardigheid direct. Lezen is direct minder vervelend en kan langer volgehouden worden. Hoofdpijn, draaiende letters en concentratieklachten verdwijnen vaak als sneeuw voor de zon. Xlens staat voor 100% achter haar methode en geeft altijd een niet goed geld terug garantie af. Hersenonderzoek met behulp van een QEEG in 2011 aan het universitair ziekenhuis Antwerpen heeft de volgende conclusie opgeleverd:

Het gebruik van de filters van Xlens heeft een duidelijk positieve invloed op de hersenactiviteit tijdens het lezen. Nederlandse vereniging voor Dyslexie, de stichting Woortblind heeft een aantal personen, met een officiĂŤle dyslexieverklaring, 9 maanden gevolgd. In het decembernummer van 2011 schrijven ze dat de leessnelheid tot 66% toenam en het aantal leesfouten afnam tot maar liefst 86%. Iedereen gaf aan uiterst tevreden te zijn. De filters kunnen aangemeten worden bij een van de 22 centra in Nederland en BelgiĂŤ. 1ste

www.xlens.nl Voor meer informatie of een afspraak bij u in de buurt, bel: 040.263.1027

column Marisca

Cito-taal

ie is er op school nu

snapt iedereen waarover ik het heb.

eigenlijk de deskundige, de

Dat praat dus prettig.

leerkracht of de toets?

Soms wil je het algemener zeggen. Want Jan heeft ook moeite met

Je zou willen dat het de juf of de

23 – 7 =. En met 14 – 6 =. Dat noem je:

meester was. Maar ik geloof dat het

tiental-overschrijding. Een technisch

Cito de leerkracht flink aan het

woord, maar als je het uitlegt met de

verdringen is. Mensen gaan praten in

sommen erbij, snapt iedereen wat je

Cito-taal. Een A op de E3, C op de M6.

bedoelt. Dit gaat immers over een

Het klinkt geleerd, maar wat betekent

bekende moeilijkheid.

het? Niet zoveel. Kijk maar eens naar het rekenen. Een C op de M6 betekent dat je, van de 100 sommen die deze toets telt, er tussen de 58 en 72 goed hebt. Anders gezegd: je mag er 42 fout hebben om nog een C te halen. Heb je 73 sommen goed, dan stijg je naar de B-categorie. En heb je er maar 57

Wanneer je in een gesprek over een kind vraagt wat het probleem is, krijg je als antwoord: de M6 was een D, terwijl de E5 nog een B was!

goed, dan daal je af naar de D. Niet erg informatief dus, deze labels. Niettemin doen steeds meer mensen

Daar kun je dan aan gaan werken. Je

mee met deze bureaucratische

zoekt een methode van oplossen die

geheimtaal. Wanneer je in een gesprek

voor Jan geschikt is. Die ga je oefenen.

over een kind vraagt wat het probleem

Vervolgens kijk je of hij het nu wèl

is, krijg je als antwoord: de M6 was

kan. Dat heet ook toetsen, en levert

een D, terwijl de E5 nog een B was!

precies de informatie op die je hebben

De toets-taal van het Cito verdringt de

wilt. Bovendien, zo valt er voor een

rekentaal van de onderwijzer. Dat is

kind een wereld te winnen. Eerst deed

slecht voor het onderwijs.

je die sommen fout, nu heb je geleerd hoe het moet en kun je ze allemaal

Dr. Marisca Milikowski is

Waarom? Omdat we met die letters

maken! Wow. Dat maakt een mens

met haar man een praktijk voor

niks kunnen. Ze zeggen niet wat Jantje

gelukkig.

rekenen en dyscalculie

moeilijk vindt, maar voorzien hem van

rekendeskundige en heeft samen

(www.rekencentrale.nl). In Balans Magazine vertelt zij regelmatig over ervaringen met kinderen met rekenproblemen.

een rangnummer. Is dat zo’n goed

Kom daar maar eens om bij de M6 en

idee? Ik hoor liever iets inhoudelijks.

z’n verwanten. Die zijn opzettelijk zo

Als ik zeg: Jan kan een som als

ontworpen dat bijna niemand 0 fout

64 – 8 = nog niet goed oplossen, dan

kan halen.

BALANS 5-2012

Er is meer nodig dan alleen een protocol

Tweede kans voor dyslectisch kind

De school doet al van alles om je kind te helpen. Toch wordt zijn achterstand met lezen steeds groter. En raakt je kind meer en meer ontmoedigd. Nu is het tijd om een deskundige hulpverlener te zoeken. Wat kun je daarvan verwachten? TEKST Arga Paternotte

BALANS 5-2012

Dyslexie

“We zijn het in Nederland globaal eens over wat

toegepaste gedragsleer. Zowel bij het stellen

een goede diagnostiek en behandeling moet

van een diagnose als bij de behandeling.”

inhouden”, vertelt dyslexiespecialist Chris Struiksma, senior onderzoeker bij CED-Groep

Gelezen tekst raden

(Centrum Educatieve Dienstverlening) in Rotter-

Ten eerste is er de orthodidactische kant. Dat

dam. “Dat staat in het Protocol Dyslexie Diag-

gaat over leestechnische factoren, zoals

nose en Behandeling. Dit schrijft voor hoe een

fonologische vaardigheden. “We onderzoeken

dyslexiebehandeling er leestechnisch moet

bijvoorbeeld of een kind klanken kan herken-

uitzien.

nen en onderscheiden. En of het klanken

Maar er is meer nodig. We hebben te maken met

koppelt aan letters. Of het de woorden herkent

kinderen die vaak al behoorlijk ontmoedigd zijn.

aan de structuur van het woord zelf, of raadt

Regelmatig zijn er naast leesproblemen nog

vanuit de gelezen tekst. Zo onderzoeken we de

andere problemen. Om dit goed uit te pluizen,

deelvaardigheden van het leren lezen en

gaan we bij ons in de kliniek uit van drie theore-

passen de instructie daarop aan. We bieden het

tische kaders: we bekijken het leesgedrag van de

kind in feite een tweede kans om de leesvaar-

kinderen vanuit ten eerste de orthodidactiek, ten

digheid van het begin af aan op te bouwen.

tweede de neuropsychologie en ten derde de

Maar dan met veel meer gerichte oefening en

Wie gaat dat betalen? Uit onderzoek blijkt dat bij goed onderwijs en tijdig extra hulp, er nog ongeveer zes procent van de leerlingen overblijft die wel eens dyslexie zou kunnen hebben, en niet het leesniveau heeft dat uitzicht biedt op ‘een voldoende niveau van geletterdheid’ aan het eind van de basisschool. Vier procent van deze leerlingen dreigt vast te lopen in hun ontwikkeling. Zij heeft gespecialiseerde hulp nodig bij haar leesprobleem. Want niet goed kunnen lezen wreekt zich ook bij de andere vakken, omdat voor vrijwel alle vakken veel gelezen moet worden. Sinds 2009 bestaat er een vergoedingsregeling voor deze leerlingen met ‘ernstige enkelvoudige’ dyslexie. In principe vergoedt de zorgverzekeraar de kosten voor diagnostisch onderzoek en behandeling. Daar zijn de nodige regels voor opgesteld.

De overheid wil namelijk voorkomen dat geld van de gezondheidszorg wordt uitgegeven aan onderwijsproblemen. Er zijn afspraken gemaakt welke kinderen in aanmerking komen voor de vergoeding. Valt een kind niet onder deze regeling, dan kunnen ouders altijd zelf naar een behandelaar stappen. Dan hebben ze in principe de school niet nodig en betalen ze de behandeling ook zelf. Het steunpunt dyslexie van Balans kan daarvoor adressen noemen. Toch heeft een goede samenwerking met de school natuurlijk veel voordelen. De vergoedingsregeling geldt voor jonge kinderen vanaf 7 jaar in het basisonderwijs. Er is gekozen voor een ingroeimodel, waarbij er elk jaar een cohort leerlingen meer voor de vergoeding in aanmerking komt, tot het in 2014 geldt voor leerlingen t/m 13 jaar. In 2012 gaat het dus om leerlingen t/m 11 jaar.

BALANS 5-2012

Dyslexie

instructies die zijn afgestemd op de problemen

en hoe gaat hij dat doen. “Het gaat om de

van het kind.”

afstemming van de behandelaar op de behoefte

Aanpak afstemmen op de mogelijkheden

“Wij vinden dat de behandelaar vooral moet kijken en luisteren naar de reacties van het kind.

Ten tweede kijkt de behandelaar vanuit de

Bij een goede behandeling gaat het naast de

neuropsychologie naar zaken als concentratie,

methodes voor de aanpak van het technisch

volgehouden aandacht, inhibitie (het vermogen

lezen, ook om de therapeutische kwaliteiten van

om afleidende impulsen te onderdrukken). Veel

de behandelaar.”

kinderen met dyslexie hebben, net als kinderen met ADHD, problemen op dat gebied. “Als je

Niet even repareren

daar geen rekening mee houdt, stel je eisen

“Maar er is meer nodig”, weet Ria Kleijnen.

waaraan het niet kan voldoen. Regel één is dus:

Kleijnen is lector bij Hogeschool Windesheim en

als behandelaar je aanpak afstemmen op de

houdt zich vooral bezig met het onderwerp

mogelijkheden van het kind en proberen te

‘ketenzorg’. “Bij ketenzorg gaat het om de

voorkomen dat problemen met concentratie en

afstemming tussen alle personen en instanties

aandacht het leerproces verstoren.”

die met een kind werken. In het geval van

Eigenaar van het probleem

dyslexie gaat het om de afstemming tussen de personen die het onderwijsprotocol voor de

“Het derde waar we naar kijken is de kant van de

aanpak van leesproblemen uitvoeren, zoals de

toegepaste gedragsleer, waarbij het gaat om het

leraren, remedial teachers en de gedragsweten-

‘Een dyslexiebehandeling is eigenlijk nooit af’

gedrag van het kind in relatie

schappers die de diagnose en behandeling van

tot zijn leesproblemen, maar

dyslexie voor hun rekening nemen. De behande-

ook in relatie tot de behande-

laar moet ervoor zorgen dat de behandeling zich

laar. We onderzoeken hoe hij

verder uitstrekt dan de behandelkamer. We

tegen zijn leesproblemen

moeten er niet van uitgaan dat we de leerling in

aankijkt. Is hij verdrietig of

de behandeling wel even repareren”, aldus

juist boos? Of zegt hij dat er

Kleijnen. “We moeten streven naar een integratie

helemaal geen probleem is? Is

van de behandeling in het leven van een kind

er voldoende motivatie voor

thuis en op school. Een behandelaar is immers

de behandeling? Om die kant aan te pakken,

maar een passant in het leven van een kind,

kiest de behandelaar uit technieken van de

waar hij relatief weinig uren mee doorbrengt.”

toegepaste gedragsleer om de motivatie uit te

van het kind op dat moment”, zegt Struiksma.

lokken. Daarvoor is het belangrijk om het gevoel

Een eigen beroepstaal

van eigenwaarde bij het kind te versterken. Als

Dit klinkt eenvoudig, maar is het niet altijd.

het lukt om hem weer succes te laten hebben en

Kleijnen: “Ten eerste spreken alle partners hun

die successen aan eigen inspanning toe te

eigen (beroeps)taal en is iedereen anders

schrijven, zal hij zich weer competent voelen.

opgeleid. Vervolgens werkt iedereen onder ande-

Zodra de dyslectische leerling ‘eigenaar van zijn

re omstandigheden met het kind: op school in de

probleem’ wordt, kan hij ook eigenaar van de

groep, bij de behandeling in een één-op-één-

oplossing zijn”, zegt Struiksma.

situatie en thuis tegen de achtergrond van een

Het gaat dus om een leestechnische èn een

gezinsleven. Dat kan al de nodige spraakverwar-

therapeutische dimensie in de behandeling.

ring geven. Daarnaast hebben de verschillende

Anders gezegd: wat gaat de behandelaar doen,

professionals te maken met allerlei regels die

BALANS 5-2012

We onderzoeken hoe hij tegen zijn leesproblemen aankijkt. Is hij verdrietig of juist boos? meer gericht zijn op de beheersing van kosten

mingsverplichting. Dat zou een kwaliteits

dan op de kwaliteit van de samenwerking. Het is

criterium voor goede zorg moeten worden.”

de eigen verantwoordelijkheid van de hulpverle-

Een ander belangrijk punt betreft het contact met

ner om niet klakkeloos de regeltjes toe te

de behandelaar als de eerste reeks behandelin-

passen, maar in te schatten hoe die regels in elk

gen achter de rug is. Want een dyslexiebehande-

individuele geval toegepast moeten worden. Dat

ling is eigenlijk nooit af, zegt Kleijnen. “Het zou

vraagt om bereidheid je deskundigheid te delen

mooi zijn als de leerling opnieuw advies kan

en met elkaar te beslissen wie de regie voert in

krijgen als de situatie verandert, bijvoorbeeld bij

de periode van behandeling. Kortom: durf de

de overgang naar het voortgezet onderwijs. Nu

gebaande wegen te verlaten in het belang van

vallen deze contacten niet onder de vergoe-

het kind. Ik zou willen komen tot een afstem-

dingsregeling. Dat is heel jammer.” •

Hoe zit dat met de vergoedingsregeling? De vergoedingsregeling dyslexiezorg die in januari 2009 startte, is een tijdelijke regeling. Onlangs liet het Ministerie van VWS onderzoeken of deze omgezet kan worden in een definitieve regeling. De onderzoekers concluderen dat: • d e meerderheid het erover eens is dat de vergoedingsregeling een goede vooruitgang is • e r minder gebruik van gemaakt is dan aanvankelijk werd verwacht • e r in de Randstad veel meer behandelingen plaatsvinden dan in sommige andere regio’s • e r onder behandelaars nog veel onduidelijkheid bestaat over een aantal aspecten van de uitvoering van de zorg. Dat geldt voor de kwaliteitseisen, de vraag wie welke behandeling mag uitvoeren en wie de lasten mag declareren van de geleverde zorg. Behandelaars lijken ook nog niet goed overweg te kunnen met de concurrerende markt die er door deze regeling is ontstaan

De onderzoekers bevelen aan om: • d e zorgaanbieders gezamenlijk te laten onderhandelen over de kwaliteitscriteria van de behandeling • h et dyslexieveld uit te nodigen om ook zorg te leveren in de gebieden waar nu nog te weinig aanbod is • h et ministerie van VWS (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) eenduidige uitspraken te laten doen over de onduidelijke facetten van de vergoedingsregeling • t e onderzoeken of de administratieve lasten voor de behandelaars kunnen worden verminderd

BALANS 5-2012

advertenties

Zojuist gezien in BalansKIDS?

vormgeving, fotografie en illustratie

t 010 4763897 e info@beeldinzicht.nl Sarkow_ADV_ADHD-Volwassenen_185x62 08-2011_Opmaak 1 25-08-11 17:34 Pagina i1www.beeldinzicht.nl

De Protac速 Ball Blanket

Nieuw wetenschappelijk onderzoek Het onderzoek met de Protac Ball Blanket laat zien dat het de inslaaptijd verkort en het aantal keer wakker worden gedurende de nacht vermindert. De kwaliteit van het slapen verbetert.

Een hulp om te kalmeren, de zintuigen te stimuleren en het lichaamsgevoel te verbeteren. - Uitstekende werking bij slaapproblemen.

- Nordic Journal of Psychiatry, juli 2010.

Mijn zoon met ADHD en Autisme gebruikt de Ball Blanket. Hij valt nu binnen 5 tot 10 minuten in slaap, hiervoor was dit 1 tot 3 uur. - moeder van een 9 jarige zoon.

Sarkow b.v. revalidatiehulpmiddelen

Klokhoek 16B 3833 GX Leusden T: 033-432 00 44 E: info@sarkow.nl W: www.sarkow.nl

Vraag nu 2 weken op proef!!!

Trots U vertelt waarom u zo ongelooflijk trots bent op úw kind!

Foto: Fotozee

Rozemarijn (7) – u herkent haar van de voorplaat – woont samen met haar ouders en jongere broertjes Floris en Olivier. Rozemarijn heeft PDD-NOS. Ze heeft een enorm doorzettingsvermogen, veel humor én een heleboel pit. Ze kan klimmen als de beste! Supertrots was moeder Mirjam toen ze ondanks de spanning een fantastische balletvoorstelling als ‘vuurvliegje’ ten beste gaf!

Na viereneenhalf jaar zwemles is het Max (9) dan toch gelukt: hij heeft zijn A-diploma gehaald! Max, met onder meer PDD-NOS en DCD, heeft ongelooflijk hard moeten werken om zover te komen! Geen wonder dat zijn vader en moeder, maar ook zijn trotse grootouders, het niet droog hielden toen het lukte. Voor hen is Max een echte waterkoning. Wat een prestatie. En nu maar óp naar zijn B-diploma!

Nick (14) is volgens zijn moeder een ongelooflijke doorzetter. Hij lijdt aan zeer hardnekkige dyslexie en ADHD. Na het speciaal basisonderwijs zit hij nu op een ‘gewone’ VMBO-kader. Hij heeft het ontzettend zwaar, maar doet heel erg goed zijn best. Zelfs als hij uren moet nablijven om zijn toetsen te maken, doet hij dat zonder morren. Gelukkig zijn de resultaten er dan ook naar. Top, Nick!

Ook zo trots op je kind? Mail dan een scherpe foto (minimaal 1 MB) en korte toelichting naar redactie@balansdigitaal.nl o.v.v. TROTS

oproep

Vanaf de eerste dag op de basisschool bleek dat Sasja (6) moeite had met stilzitten. Al vroeg kreeg hij de diagnose ADHD, en vervolgens medicatie. Dat hielp gelukkig goed, en mede dankzij extra ondersteuning en begeleiding gaat het prima met Sasja. Hij leest nu goed, kan rekenen en schrijven. Ook heeft hij zijn zwemdiploma gehaald en doet hij aan judo. Zijn moeder is beretrots dat hij zich zo goed redt!

BALANS 5-2012

Reportage

Twee keer

Voor veel Tour de France-rijders is het dé gevreesde rit: de top van de Alpe d’Huez. Toch gaan negen leerlingen met een gedrags problematiek van speciaal onderwijsschool De Ambelt uit Zwolle op 12 mei de uitdaging aan. Samen met hun begeleiders fietsen ze die dag naar de top van deze steile berg. Al een heel schooljaar wordt er fanatiek getraind. BM fietste een ochtendje mee. TEKST JOLI LUIJCKX FOTO’S Thijs Rooimans 22

BALANS 5-2012

voor de top

Oefenen voor de top van de Alpe d’Huez De training vandaag begint met werkoverleg in het restaurant. Begeleidster Cynthia Zuleman spreekt de jongeren toe. “Vorige week was er gezeur over het dragen van een fietshelm. Die dingen zijn er voor de veiligheid. Dus dragen en geen discussie. Het moet gewoon.” Het gesputter van de groep houdt gelijk op. Daarna legt Cynthia uit wat we die ochtend gaan doen. Mountainbiken op de Leemkule. Dit heuvelachtige bosgebied op een paar kilometer afstand van de school is de perfecte voorbereiding op het

“Geen gezeur over het dragen van een fietshelm. Die dingen zijn er voor de veiligheid. Gewoon dragen dus.”

BALANS 5-2012

Daar komt het peloton

Toch niet de goede versnelling

Helmpjes op. Geen discussie

beklimmen van de Alpe d’Huez. “We gaan

iedereen zich op voor het vertrek. De helmpjes

vandaag vooral letten op het schakelen in de

gaan zonder morren op en de groep vertrekt op

juiste versnelling om te kunnen klimmen. Oefen

de fiets richting Leemkule. Daar aangekomen

wat het beste werkt. Vraag hulp als het niet lukt.

valt de groep gelijk uit elkaar. De grootste

Verder nog vragen?” Nou, die zijn er wel. De

waaghalzen nemen direct de steilste helling. De

meeste leerlingen uit de groep hebben een

helft moet halverwege afstappen. Ze zijn in een

autismespectrumstoornis. Voor het eerst zonder

te zware versnelling aan de klim begonnen. De

je ouders op vakantie gaan en dan ook nog naar

jongens krijgen uitleg over hoe ze het beter aan

het buitenland, dat is wel heel spannend voor

kunnen pakken. Wendy blijft maar rondjes rijden

hen. Eigenlijk gaan deze leerlingen dus twee

en roept elke keer als ze boven op de berg

keer voor de top. Geduldig beantwoordt Cynthia

aankomt: “Dit is echt leuk!”

alle praktische vragen over de slaaplocatie in

Frankrijk, het vervoer en natuurlijk het eten

Stimulerend duwtje

tijdens de trip. Nu is het tijd om te gaan fietsen.

Maarten klaagt over pijn in zijn rug. Voorzichtig

Anders komen we in tijdnood. In de werkplaats

probeert hij nog een rondje samen met een

van de school waar de fietsen zijn gestald maakt

begeleider. Sandra hangt een beetje rond. Zij

BALANS 5-2012

Dit is zó leuk!

Cynthia houdt werkoverleg

Wat moet er gerepareerd worden aan jouw fiets?

Voorzichtig afdalen

Tussendoor even een slokje

heeft duidelijk een stimulerend duwtje in de rug

heel speciaal. Ondertussen fietst de groep

nodig. Ze vindt het rijden op bosgrond een beetje

enthousiast terug naar school. “Goed getraind,

eng. Gelukkig is de weg naar de top van de Alpe

jongens”, complimenteert Mark de groep. “En

d’Huez geasfalteerd.

denk erom, we gaan voor het met zijn allen

De leerlingen laten zich sponsoren voor het

bereiken van de top. Volgende week een spin-

rijden van de rit. Daarvoor moeten ze zelf op pad

ningtraining. Zorg dat je op tijd bent.”

om sponsors te werven. Het opgehaalde geld gaat naar het Ronald McDonaldhuis. Begeleiders Mark Leeflang en Franceline van de Geer, de drijvende motors achter dit bijzondere project, benadrukken dan ook dat het meer is dan sportstimulering alleen. De jongeren leren grenzen verleggen. Ze moeten naar buiten treden, de pers te woord staan. Ze doen succeservaringen op. Voor een groep jongeren die allemaal een gedragsproblematiek heeft, is dat

Voor het eerst zonder je ouders op vakantie gaan en dan ook nog naar het buitenland, dat is wel heel spannend

BALANS 5-2012

advertenties

ng f pi na m va 12 Ca n 20 e i op jul 1 Zorgboerderij: Stichting Enjoy-It Flevoland Voor kinderen van 6 t/m 16 jaar met ADHD, PDD-NOS en Autisme Stichting Enjoyit Flevoland Roodbeenweg 17a 8251SE Dronten T: 0321-325272 E: info@stichtingenjoyit.nl W: www.stichtingenjoyit.nl

Het communicatiemiddel Brain Blocks helpt een kind met autisme om: • zichzelf beter te begrijpen in relatie tot anderen • ouders, broers/zussen, klasgenoten e.d. meer inzicht te geven in zijn/haar gedrag • samen te komen tot één beeld en één taal Meer informatie: www.ikbeweeg.com/brain-blocks/ of 024 3777 369

06-25 21 43 32 info@demarshoeve.nl www.demarshoeve.nl

Zorgmanege De Marshoeve is gespecialiseerd in begeleiding van kinderen en jongvolwassen met ASS, ADHD, ADD, ODD en PDD-Nos. Wij bieden: • I ndividuele begeleiding en dagbesteding • Equitherapie • Ponykampen

• W eekendopvang • D e Net Gordon®trainingen • Bedrijfstrainingen en coaching

Ubbo Emmiussingel 110 ∙ 9711BK Groningen ∙ 050-3185142 Ketelstraat 22 ∙ Veendam Gemeenteplein 35 ∙ Heerenveen Hoofdstraat 176 ∙ 9982 AK Uithuizermeeden

ADHD?

neurofeedback is doeltreffend en heeft een blijvend effect

w w w.neurobics.nl Groningen

Symposium

Kennissymposium voor professionals en geïnteresseerde ouders

vrijdag 28 september 2012

Van MBD naar ADHD, ODD en ASS

Over kinderen en etiketten MBD heette het vijfentwintig jaar geleden. Minimal Brain

Informatie & opgave

Dysfunction. Omdat een dysfunctie van het brein bij de kinderen met dit etiket toen niet aantoonbaar was, zijn we overgestapt naar gedragsbeschrijvingen. We noemen het nu ADHD, PDD NOS, ODD of DCD. Inmiddels weten we dat zuivere beelden nauwelijks voorkomen en er dikwijls veel overlap is bij de kenmerken. Tijdens dit jubileumsymposium

Datum: vrijdag 28 september 2012 Tijd: van 10 tot 17 uur Plaats: Utrecht, Beatrixtheater Prijzen: € 175 voor leden van Balans (ouders

van Balans wordt gekeken naar de overeenkomsten en

en professionals), € 250 voor niet-leden

verschillen tussen ADHD, PDD-NOS, ASS en ODD en naar de

Aanmelden kan met de antwoordkaart in het

gevolgen voor de klinische praktijk, op school en thuis.

hart van dit blad of via www.balansdigitaal.nl.

De sprekers: Van toen naar nu, ontwikkelingsverloop bij kinderen met ander gedrag Prof. dr. Jan Buitelaar Over de historische visie op problemen van kinderen met gedragsstoornissen, de huidige stand van zaken en de verwachtingen voor de komende jaren.

Het werkgeheugen, onmisbaar in de klas Prof. dr. Paul Leseman Beperkingen bij het werkgeheugen komen voor bij veel kinderen met leer-en gedragsproblemen. In deze lezing de gevolgen bij het (schoolse) leren en mogelijkheden voor training.

Spelend leren, trainen van executieve functies Drs. Esther ten Brink Braingame Brian. Werkt dit programma voor het verbeteren van de executieve functies werkgeheugen, inhibitie en cognitieve flexibiliteit? De ervaringen tot nu toe.

Executieve functies, cognitieve consequenties bij ADHD,ODD, ASS Prof. dr. Hanna Swaab Heeft het profiel van de executieve functies een voorspellende waarde voor de uitkomst van de (schoolse) ontwikkeling op langere termijn?

Ontremd gedrag: opvoeden (en)/of behandelen? Prof. dr. Bram Orobio di Castro Wat zit er achter agressief gedrag en hoe kunnen we bij kinderen die hiermee moeite hebben beter gedrag uitlokken? Wat is de relatie met verslaving?

Nieuwe remedies onderzocht, over sport en andere mogelijkheden Prof. Dr. Jaap Oosterlaan Een inkijk in de terreinen die onderzocht worden om ADHD op een niet medicamenteuze wijze aan te pakken.

Medicatie voor gedrag, plussen en minnen Prof. dr. Marina Danckaerts Medicatie heeft een plaats in de behandeling van ADHD/ODD/ ASS. De dilemma’s, in het licht van recente bevindingen. De Levenslooppoli, ouders en kinderen geholpen Dr. Sandra Kooij en dr. Ellen Fliers, PsyQ Haaglanden en Lucertis Rotterdam Door specialistische zorg voor ADHD van alle leeftijden te combineren worden drempels tussen instellingen geslecht en de continuïteit van zorg bevorderd. Een kennismaking.

Accreditatie aangevraagd bij NIP, NVO, VGCT en FGZP

BALANS 5-2012

ASS Afscheid van professor Ruud Minderaa

‘Bij ons werk draait alles om de band met de ouders’ De afscheidsrede op 12 april van de befaamde kinderpsychiater professor Ruud Minderaa maakte een eind aan de professionele loopbaan van een belangrijke en kleurrijke kinderpsychiater in ons land. Sinds eind 1987 was hij verbonden aan de universiteit van Groningen. In die jaren heeft hij veel betekend voor kinderen met ASS en hun ouders. “Ik ben altijd enorm geïnspireerd geweest door het autisme-thema”, vertelde hij aan Balans Magazine. Hoofdredacteur Yolande de Best zocht hem op, in het kantoor van Accare in Assen. TEKST Yolande de Best

k spreek Ruud Minderaa op een zonnige

door middel van onderzoek en therapie een stuk

dag, op zijn kantoor in Assen. Het is niet

verder geholpen. Ik heb dus aan den lijve

onze eerste ontmoeting, hoewel hij zich de

ondervonden hoezeer Minderaa zich inzette

eerdere niet herinnert. Voor mij waren deze

voor ‘zijn’ kinderen en hun ouders.

onvergetelijk. Halverwege de jaren negen-

Professor Ruud Minderaa begon zijn werk in

tig, bij een symposium van Balans, hield

1977 als kinderpsychiater in Rotterdam. Van ’81

Minderaa een boeiend en meeslepend

tot ’83 verhuisde hij naar het Yale Child Study

verhaal waarin hij vertelde over ‘Dirk’, een

Center, waar naar zijn zeggen destijds ‘helemaal

jongen met PDD-NOS. En het was juist dit

werd opgezogen door het autisme thema’.

verhaal dat de puzzelstukjes rond het gedrag van

Eenmaal terug in Nederland koos Minderaa

een van mijn eigen kinderen in elkaar liet

domicilie in Groningen. “Ik was toen de enige

passen. Na het symposium heb ik direct contact

kinderpsychiater. Tien jaar later waren er

gezocht met de professor en hoewel het een

vijftien”, memoreert hij. “De eerste tien jaar heb

flinke reis was van onze woonplaats in de

ik me vooral beziggehouden met de directe zorg

Randstad naar het academisch ziekenhuis in

aan kinderen en ouders, erna is mijn werk steeds

Groningen, zijn we toch naar hem toegegaan en

meer verschoven richting onderwijs en oplei-

heeft de professor onze zoon en ons persoonlijk

ding. Sinds 2000 is het accent, weg van de zorg, steeds meer komen te liggen op research en ontwikkeling van mensen die wetenschappelijk onderzoek doen.”

De circel is steeds beter gaan draaien. Daardoor onstaan er ook steeds nieuwe vragen 28

BALANS 5-2012

Het niveau van dat onderzoek en de verworven kennis uitvoeren in de praktijk is steeds hoger geworden. Professor Minderaa: “Het is een cirkel die steeds beter is gaan draaien. Maar daardoor ontstaan er ook steeds nieuwe vragen.”

Ruud Minderaa kwam in 1987 naar de universiteit van Groningen. Hij begon als hoogleraar biologische kinderen jeugdpsychiatrie en werd in 1993 hoogleraar algemene kinderen jeugdpsychiatrie. Hij werd opleider en hoogleraar-medisch directeur van het UCKJP (later onderdeel van Accare). Na de fusie werd hij bovendien lid van de Raad van Bestuur van Accare. Als hoogleraar startte Profes-

sor Minderaa wetenschappelijk onderzoek op het gebied van ontwikkelings- en gedragsstoornissen. Deze studies zijn uitgegroeid tot onderzoekslijnen die betekenisvol zijn binnen het nationale en internationale werkveld van de kinderen jeugdpsychiatrie. Daarnaast ging zijn belangrijkste interesse uit naar het verbinden van onderzoek, onderwijs en zorg.

“De ontwikkelingen vanaf halverwege de jaren

heb mogen doen, vind ik het opbouwen van het

negentig tot nu hebben veel opgeleverd. Inmid-

Landelijk Kenniscentrum kinderen jeugdpsychi-

dels hebben we goedlopende trainingsprogram-

atrie. Hieraan is een netwerk met ouders

ma’s voor ouders van kinderen met ADHD, met

verbonden. Daar ben ik vanaf 2000 mee gestart.

verschillende stoornissen in het autistisch

Veel van de kennis die wij hebben is overwegend

spectrum, angst en depressie en nog meer.

boven tafel gekomen door goed te luisteren naar

Belangrijk daarbij is dat alle betrokken behande-

ouders. Maar vervolgens moest er wel veel

laars de vaste protocollen volgen. Met name

wetenschappelijk onderzoek gebeuren. Zonder

voor psychiaters is dat niet vanzelfsprekend.

ouderparticipatie had het kenniscentrum dat wij

Artsen hebben altijd een hoge mate van vrijheid

nu hebben niet ontwikkeld kunnen worden.

gehad om hun vak uit te oefenen. Op zich

Eigenlijk draait bij ons werk alles om de band

prettig. Keerzijde ervan is echter dat artsen

met de ouders.”

Ruud Minderaa

weinig de neiging hebben om vanuit hun vrijheid de stap naar werken volgens vaste protocollen te maken. Daar zijn ze niet aan gewend, dokters voelen zich hun eigen baas, ze zijn simpelweg soms te eigenwijs. Ik heb zelf veel gewerkt met gedragswetenschappers – psychologen, orthopedagogen – die daar veel minder moeite mee

‘Veel van de kennis die wij hebben is overwegend boven tafel gekomen door goed te luisteren naar ouders’

hebben. Ik vind juist gedragstherapie de motor van onze hulpverlening. ”

Professor Minderaa zal weliswaar als voorzitter

Zo aan het eind van uw wetenschappelijke

verbonden blijven aan de Europese Vereniging

carrière kijkt u vast wel eens even terug. Wat

voor kinderen jeugdpsychiatrie, maar zelf zal

vindt u zelf uw grootste verdienste?

hij niet meer actief aan het werk zijn in het veld

“Ik ben trots op wat we hebben kunnen bewerk-

van zorg aan kinderen en hun ouders. Hoe kijkt

stelligen. Met Accare startten we begin jaren

hij aan tegen de toekomst?

negentig met een heel klein groepje. Nu hebben

Professor Minderaa: “Ik ga ervan uit dat we door

we grote teams, die zich bij ons in Groningen

neurobiologisch onderzoek steeds meer kennis

heel gespecialiseerd kunnen bezighouden met

gaan vergaren over de werking van ons brein.

de verschillende programma’s op het gebied van

Wat is er mis? Daarnaast hoop ik dat we steeds

ADHD en ASS en andere thema’s. Er is een

meer effectstudies gaan doen, kijken naar wat

complete zorglijn opgebouwd vanaf onderzoek

we na al die jaren hulpverlening hebben bereikt.

tot zorg. Juist die samenhang is van het grootste

En dat we dat dan kunnen vertalen naar de

belang. Het meest vruchtbare onderdeel dat ik

kinderen en ouders.” •

BALANS 5-2012

advertenties

VAN BOEKEN GA JE DENKEN

NIEUW BIJ UITGEVERIJ ACCO:

HET SUCCES VAN TWEETALIG OPVOEDEN

KATHLEEN ANN QUILL (RED.) VERTAALD DOOR

GIDS VOOR OUDERS EN OPVOEDERS

AUTISME CENTRAAL G OR LTEM

DOE-KIJK-LUISTER-ZEG

Kathleen Ann Quill is directeur van ‘The Autism Institute’ in Massachusetts, VS. Dit instituut verzorgt consultaties en professionele opleidingen voor begeleiders van kinderen met een autismespectrumstoornis. Daarnaast is zij een internationaal gerenommeerde spreekster rond de educatieve noden van kinderen met autisme. Autisme Centraal (Gent, België) is een kennis- en expertisecentrum rond autisme. Naast het verzorgen van opleiding en begeleiding van professionelen probeert het ook de kennis en aanvaarding van autisme in de maatschappij te vergroten.

Deze publicatie is opgebouwd rond een uitgebreid onderzoeksinstrument, met daarbij honderden creatieve ideeën om aan de slag te gaan rond sociaalcommunicatieve leerdoelen. De achtergrondinformatie over perspectieven binnen autisme en de concrete richtlijnen voor het ontwikkelen en toepassen van leerdoelen maken dat dit boek een goed evenwicht biedt tussen theorie en praktijk. De voorgestelde leeractiviteiten kunnen zowel thuis als op school nuttig zijn, en kunnen individueel aangepast worden aan de noden van elk kind afzonderlijk.

DOE-KIJK-LUISTER-ZEG

KATHLEEN ANN QUILL (RED.), VERTAALD DOOR AUTISME CENTRAAL

AUTISME CENTRAAL

DOE-KIJK-LUISTER-ZEG: SOCIAAL-COMMUNICATIEVE INTERVENTIES VOOR KINDEREN MET AUTISME

B F D E R ES J Q N OWZIPFJKC JEIQGBFDE R ES J Q N O W Z IPFJKCJEIQ G B F D E R ES J Q NOWZIPFJK CJEIQGBFDE R ES J Q N O W Z IPFJKCJEIQ G B F D E R ES J Q NOWZIPFJK CJEIQGBFDE R ES J Q N O W Z IPFJKCJEIQ G B F D E R ES J Q NOWZIPFJK CJEIQGBFDE R ES J Q N O W Z I PFJKCJEIQG

G OR LTEM

DOE KIJK LUISTER ZEG

ISBN 978 90 334 8681 4 // 2012 // 272 blz. 29,50 EUR

Sociaal-communicatieve interventies voor kinderen met autisme

ELISABETH VAN DER LINDEN EN FOLKERT KUIKEN Dit boek wil ouders en opvoeders helpen om de vraag te beantwoorden of het al dan niet een goed idee is om hun kinderen tweetalig op te voeden. Enkele hoofdstukken geven inzicht in de taalontwikkeling van eentalige en tweetalige kinderen waarna de auteurs ingaan op de vraag hoe ouders een tweetalige opvoeding het best kunnen aanpakken. Verschillende dilemma’s en lastige vragen worden besproken. Maar er wordt ook de nodige aandacht besteed aan de enorme voordelen van tweetaligheid en aan de resultaten van wetenschappelijk onderzoek naar het tegelijkertijd leren van twee talen. ISBN 978 90 334 8815 3 // 2012 // 184 blz. 24,50 EUR

Acco Nederland - Westvlietweg 67 F - NL-2495 AA Den Haag tel.: + 31 70 386 88 54 - fax: + 31 70 386 14 98 - info@uitgeverijacco.nl - www.uitgeverijacco.nl

Opzienbarende nieuwe kijk op Auti-Communicatie Brug tussen mensen met en zonder autisme

3 Themadagen met de nieuwste inzichten te zien op filmbeelden

Drachten 21-6, Amsterdam 28-9, Zwolle 3-10 Informatie www.geefmede5.com

column Ginette

Hoera, structuur!

arvin is een ASS’er, en een

met me aan de hand is”. Marvin lijkt

chaoot van de bovenste

grote delen van zijn tijd in de school-

plank. Allereerst zorgen zijn

banken dromend door te brengen.

ouders ervoor dat Marvins boeken

Maar dat hij speelt met de dopjes van

allemaal een effen kleur kaft per vak

pennen en met graagte paperclips

hebben, en schriften in diezelfde

verbuigt, betekent niet dat hij niet

kleuren. Op zijn kamer staan IKEA-

luistert. “Het helpt juist”, verduidelijkt

ladekasten met ook weer dezelfde

Marvin, “dan kan ik niet op andere

kleuren, per vak een lade: dat geeft

dingen gaan letten.”

overzicht. Marvin went zich aan om elke dag eerst zijn tas uit te pakken. Nadat hij zijn huiswerk heeft gemaakt, pakt hij hem weer helemaal in. “Anders gaat het mis”, zegt hij. Zijn ouders controleren regelmatig of hij wel alles ingepakt heeft, want een dag zonder de juiste spullen op school is een

‘Ik schaamde me eerst dood’, zegt Marvin, ‘dus toen heb ik iedereen maar verteld wat er met me aan de hand is’

verloren dag. Zijn boeken gaan op

Ginette Wieken (52) is

volgorde van zijn lesrooster in zijn

De huiswerkklas is geen succes.

rugtas. Is er een lesuur voorbij, dat

Leerlingen die het lokaal verlaten om

stopt hij het gebruikte boek en schrift

overhoord te worden, gefluister om

achterin zijn tas en kan hij voor het

hem heen, en passerende treinen

volgende uur van voren de benodigde

zorgen ervoor dat Marvin niet aan het

spullen pakken. Het gebruik van een

werk komt of blijft. Dan toch maar de

kluisje is hem na drie maanden al

rust van thuis.

verboden, want hij moest telkens de

Op zijn kamerdeur hangt een checklist

les uit om dingen op te halen. Boven-

van dingen waaraan hij moet denken

dien vergat hij soms zelfs iets zowel in

op diverse momenten van de dag. En

zijn kluisje als in zijn tas te doen en

met al deze maatregelen kan Marvin

dan bleef het achter op de grond.

meer zelfstandig dan hij anders ooit

Het feit dat huiswerk en cijfers

gekund zou hebben, en het geeft ook

tegenwoordig online staan, maakt het

zijn ouders de nodige lucht. Na het

leven van Marvin en zijn ouders een

brugjaar in de havo/atheneumbrug-

stuk eenvoudiger. Hij heeft een

klas, gaat Marvin met gemak over

scholengemeenschap in het

speciale, grote agenda om goed mee

naar 2 atheneum. Zonder al deze

midden van het land. Ze is

te kunnen plannen. “Ik schaamde me

structuur had het zomaar gekund dat

moeder van Yurre (22) en Lotte

eerst dood”, zegt Marvin, “dus toen

2 havo niet eens haalbare kaart was

(17), die beiden ASS hebben.

heb ik iedereen maar verteld wat er

geworden.

docente Engels op een

BALANS 5-2012

Jubileum 25 jaar Balans, een terugblik op 2008-2012

Hulp liet te

wensen over

“We verbaasden ons over het gemak waarmee we wél hulp konden krijgen voor problemen die Nick niet had, maar geen hulp voor zijn werkelijke problemen!” Een terugblik op de zorg voor kinderen met ontwikkelingsproblemen in de laatste vijf jaar. TEKST Jurgen Breeman Nick had alleen extra hulp nodig om

de verwerking en niemand die ons

ons land aan de hand dat de vraag

zijn schoolachterstanden weg te

hielp uit te leggen aan anderen wat

naar jeugdvoorzieningen zo toeneemt

werken. Zijn ouders dachten die hulp

ADHD nu eigenlijk inhoudt.”

op alle terreinen?”, vroeg minister

in te kopen met een persoonsgebon-

Emeritus hoogleraar Frits Boer

Rouvoet van Jeugd en Gezin in de

den budget (pgb), maar dat bleek

vergeleek de jeugdzorg in 2010 met

Tweede Kamer. En tegen Balans

tegen de regels. “Wel wees de mede-

“een slecht spelend voetbalelftal

Magazine: “We moeten uitkijken dat

werkster van het CIZ (Centrum

waarvan de trainer besluit om steeds

we niet onnodig medicaliseren”. Hij

Indicatiestelling Zorg, red.) ons op de

nieuwe spelers in het veld te brengen”

bedoelde: hulp inroepen bij problemen

mogelijkheid om logeeropvang of

– met een enorme bureaucratie tot

die we vroeger zelf oplosten.

tijdelijk verblijf voor Nick aan te

gevolg. “Met zoveel spelers en zoveel

In januari 2009 sprak Balans-voorzit-

vragen, zodat wij als ouders in de

trainers die allemaal een laptop

ter Berniek Vernooij-Bruinsma dit

weekends wat op verhaal konden

hebben, nota’s schrijven, criteria

tegen: “Het is een verkeerde gedachte

komen.” Een overbodig aanbod, want

opstellen en toetsen is het geen

dat het gaat om uitbreiding van de

Nick was helemaal niet ‘moeilijk’.

wonder dat de bureaucratie in de

hulp, dat ouders steeds minder bereid

Nee, van ‘hulp op maat’ was nog niet

jeugdzorg wurgend is geworden en

zijn zich voor hun kinderen in te

altijd sprake in het Nederland van

hulpverleners een steeds groter deel

zetten. Het gaat om uitbreiding van

2008. Sommige ouders moesten zelfs

van hun tijd naar het beeldscherm van

het aantal kinderen waarvoor hulp

constateren dat de hulpverlening hen

hun computer kijken in plaats van

gevraagd wordt. Dat lijkt mij een

in de kou liet staan. Een moeder in Ba-

naar het gezicht van een kind.”

logisch gevolg van steeds vroegere en

lans Magazine van oktober 2008:

betere diagnostiek van kinderpsychia-

“Onze zoon heeft ADHD. Nadat we de

Te veel zorg?

diagnose te horen hadden gekregen

Ook de overheid was ontevreden over

inzetten van hulp aan dergelijke

stonden we weer buiten, alleen.

de jeugdzorg – maar om andere

gezinnen. Dat betekent dan toch niet

Niemand die ons wees op mogelijkhe-

redenen: er zou sprake zijn van ‘te

dat er sprake is van onnodige hulp?”

den voor hulp, niemand die hielp bij

veel en te zware zorg’. “Wat is er in

De Sociaal Economische Raad deed

BALANS 5-2012

trische problemen, en het eerder

Onderwijs |

“Wat doen we als de school tegen een

Tekst Arga Paternotte en Jorien van Leeuwen Foto Ministerie van OC&W

‘Wij zijn meer van de positieve prikkels’ Sharon Dijksma: “We hebben van het begin af aan gezegd het heel belangrijk te vinden de positie van ouders te versterken”.

Staatsecretaris Sharon Dijksma, belast met de invoering van Passend Onderwijs, kent de zorgen uit het veld. Na het onderwijsverslag van de inspectie en het advies van de ECPO, de Evaluatie Commissie Passend Onderwijs, heeft zij de Tweede Kamer al laten weten dat ze de plannen zal bijstellen. Meer en meer wordt duidelijk dat de bestuurlijke vormgeving van netwerken moeizaam verloopt en niet alles oplost. In september komt de staatsecretaris met aangepaste plannen. Ze geeft de redactie van BM alvast een voorschot. We gaan naar de vijfde verdieping van het ministerie van OCW, waar we worden opgewacht door de kamerbewaarder van deze speciale etage, waar de bewindslieden en andere hoge functionarissen van het ministerie huizen. Hij heeft onze namen doorgekregen en brengt ons naar een van de woordvoerders van staatsecretaris Dijksma. We zijn behoorlijk vroeg, ja, want stel je voor dat we de afspraak missen. Een interview heb je niet morgen weer geregeld, want de staatsecretaris heeft een drukke agenda en een strak schema. Dat laatste blijkt door de kamerbewaarder bewaakt te worden. Hij klopt aan als de tijd van onze voorganger om is en wij aan de beurt zijn. Onze vragen heeft mevrouw Dijksma al eerder ontvangen.

Verwacht u dat het onderwijs in 2011 klaar is om alle kinderen een passend onderwijsaanbod te kunnen bieden? Dijksma: “We hebben signalen uit het veld gekregen dat de invoering van Passend Onderwijs meer tijd vraagt dan we hadden verwacht. Ik weet dat de kwaliteit van de leerlingenzorg op veel plaatsen nog tekort schiet. Op dit moment zijn leraren nog onvoldoende in staat om het onderwijs aan te passen aan de verschillen tussen leerlingen en het is mij ook bekend dat er nog steeds wachtlijsten zijn voor het speciaal onderwijs en kinderen thuis zitten omdat er geen onderwijsplaats op maat voor hen is. Ik heb daarom besloten om even pas op de plaats te maken met het proces Passend Onderwijs en na te denken over fasering en een aantal aanpassingen. Het betekent geen andere koers, maar meer het realiseren van de doelstellingen ‘over een andere boeg’. Wat we al wel besloten hebben, is veel te investeren in de bijscholing van leraren om de kennis over het onderwijs aan speciﬁeke doelgroepen te vergroten. Zij, de leraren, moeten immers het onderwijs in de klas vormgeven. Helaas leert de geschiedenis dat veranderingen in het onderwijs niet snel gaan. Ik heb gemerkt dat het een kwestie van lange

‘Sommige kinderen zijn echt niet beter uit in het speciaal onderwijs’ adem is om in de hoofden van leraren, scholen en schoolbesturen een cultuurverandering te bewerkstelligen die maakt dat we anders naar kinderen gaan kijken.”

Het doel van Passend Onderwijs is de kwaliteit en de organisatie van het onderwijs aan leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben, te verbeteren. Dat moet vorm krijgen door scholen te verplichten voor elk kind met een ‘zorgvraag’ onderwijs op maat te bieden. Bij voorkeur op de school waar de ouders hun kind aanmelden en, als dat niet mogelijk is, op een school in de regio die is ingesteld op de zorgvraag van een kind. Schoolbesturen dienen daarvoor regionale samenwerkingsverbanden te ontwikkelen die verantwoordelijk worden voor de uitvoering van onderwijs op maat. Daar zouden ouders ook meer zeggenschap moeten krijgen over de inhoud van het regionale zorgplan. Om de zorg rondom de leerling te organiseren zijn ZATs (ZorgAdviesTeams) opgericht. Onduidelijk is nog wat de positie van ouders daarin is. Het NJI meldt in de monitor 2008 een grote tevredenheid bij de beroepskrachten in deze teams. Over de tevredenheid van ouders wordt niet gerept. Minister Rouvoet van Jeugd en Gezin en de staatsecretarissen Bijsterveldt-Vliegenthart en Dijksma hebben de leden van de Tweede kamer een schrijven gestuurd over de wettelijke borging van zorg in en om de school. Helaas komt in dat schrijven het woord ouders niet voor. Ouderbetrokkenheid is dus helaas nog niet op alle terreinen vanzelfsprekend. Juli jongstleden hebben drie speciﬁeke ouderorganisaties waaronder Balans de staatsecretaris laten weten hun medewerking aan het proces naar Passend Onderwijs voorlopig stop te zetten. Zij voelen zich door het onderwijsveld onvoldoende serieus genomen. De organisaties dringen er bij de staatssecretaris op aan voor het volgend schooljaar een meer duidelijke rol in dit proces te krijgen.

Anders naar kinderen kijken? “Ja, kijken naar wat kinderen wel kunnen in plaats van wat ze niet kunnen. We moeten de leerling weer centraal zetten.” Maar toch wel met in achtneming van de beperkingen van bepaalde leerlingen? “Zeker, dat erken ik ook. We moeten ook kijken naar wat aangepast kan worden, maar dat hoeft lang niet altijd in het speciaal onderwijs. Ik denk dat sommige kinderen daar echt niet beter uit zijn.” Wat betekent de datum van 2011 voor ouders die nu een kind hebben in het speciaal onderwijs of hun kind daar in de komende jaren graag geplaatst zien? “Voor hen verandert er in principe niets.

Het speciaal onderwijs blijft bestaan. Alleen krijgen de schoolbesturen de plicht om meer kinderen onderwijs op maat te bieden in het reguliere onderwijs en komt er één loket waar ouders hun kind kunnen aanmelden als er sprake is van een extra onderwijs-zorgvraag. Achter dat loket zijn dan nog wel verschillende indicatiecommissies te vinden voor respectievelijk de speciale school voor basisonderwijs, voor het leerweg ondersteunend onderwijs, voor het praktijkonderwijs en voor het speciaal onderwijs en de leerlinggebonden ﬁnanciering, de rugzakjes. We streven ernaar dat ouders en leerlingen zo min mogelijk last ondervinden van die verschillende indicatiecommissies.” ➜

• DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKISTT • D DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST • DE ZEEPKIST •

Wachten op antwoord Ik ben nu al een half jaar aan het wachten op antwoord van verzekeraar Trias, op de vraag of mijn zoon vergoedingen krijgt voor de behandeling van zijn dyslexie. Omdat de wet 1 januari is veranderd voor kinderen met dyslexie, heb ik op 2 januari 22

22-25-Dijksma-BM7.indd 22

een dossier van mijn zoon persoonlijk afgeleverd bij de balie van verzekeraar Trias. In dat dossier zitten alle testen die hij heeft gedaan, zijn dyslexieverklaring, informatie over wat ze er op school aan hebben gedaan, zoals bijlessen en noem balans magazine

ouder zegt: ‘U wilt uw kind met ADHD

Passend Onderwijs

Staatsecretaris Dijksma over ouders en Passend Onderwijs

augustus/september 2009

14-08-2009 17:54:46

maar op. Wat ik van de verzekeraar verwacht, is uitleg over vergoedingen voor bijvoorbeeld hulpmiddelen en lesprogramma’s op school. Na een paar maanden had ik nog niets vernomen. Vandaar dat ik Trias belde om te vragen hoe de zaken ervoor stonden. Na verschillende afdelingen te hebben balans magazine

gesproken, bleek dat ze mijn dossier kwijt waren. Of ik maar even een kopie wilde opsturen. Ik heb gezegd dat ze maar beter moesten zoeken naar de persoonlijke gegevens van mijn zoon. Anderhalve maand later kreeg ik het bericht dat het dossier was gevonden. Ze konden er niet uit opmaken of ik nou

augustus/september 2009

22-25-Dijksma-BM7.indd 23

dyslexiezorg aanvraag of een daisyspeler. In de brief van de school staat het hele woord daisyspeler niet genoemd! Daarna hebben we nog een afwijzing gehad voor de daisyspeler, want mijn zoon was daar te jong voor. Maar we hebben helemaal geen daisyspeler aangevraagd! We hebben de verzekeraar gevraagd 23

14-08-2009 17:54:51

of dyslexie bij ons op school? Dat is prima. Wij hebben die zorg uitbesteed aan school X, dus daar kunt u uw kind

In 2009 sprak Balans Magazine met staatssecretaris Sharon Dijksma: “We hebben van het begin af aan gezegd het heel belangrijk te vinden de positie van ouders te versterken.”

elke morgen afleveren’. Dan maar naar de geschillencommissie? Dan is de relatie met de school op voorhand al verloren. Waarom wordt er niet uitgegaan van een zorgovereenkomst tussen school en ouders? Dan kunnen school en ouders samen bepalen waar de leerling het beste af is.” Verder leek

onderzoek en vond ook “geen aanwij-

nog te vroeg: de overheveling van

er geen geld te zijn om leerkrachten

zingen” voor ‘medicalisering’.

zorg naar de gemeenten moet in 2016

bij te scholen – terwijl “de achterlig-

voltooid zijn.

gende jaren herhaaldelijk geconsta-

Rutte maakt er werk van

teerd is dat de kennis over specifieke

Wel vonden alle partijen dat het goed

Passend onderwijs

zou zijn de jeugdzorg anders te

Tegelijk met de stelselherziening in de

diverse problemen in het algemeen

organiseren. Het vorige kabinet

jeugdzorg werkt de overheid aan de

onder de maat is.”

besloot hier al toe en het nieuwe

invoering van passend onderwijs. De

kabinet-Rutte maakte er meteen werk

eerste plannen daarvoor kwamen in

Mooie woorden

van. Het sprak af dat de gemeenten

2005 naar buiten. “Het is de bedoeling

Die weeffouten in de plannen voor

verantwoordelijk zouden worden voor

dat de schoolbesturen de taak toebe-

passend onderwijs zijn nooit hersteld.

de jeugdzorg. “Uiteraard maakt Balans

deeld krijgen voor elk kind dat bij hen

Samen met drie andere organisaties

zich grote zorgen over de consequen-

wordt aangemeld een passend

voerde Balans dan ook actie om

ties van de maatregelen voor kinderen

onderwijsaanbod te doen”, meldde

“ouders instemmingsrecht te geven

uit de doelgroep van Balans”, schreef

Balans Magazine. “De besturen krijgen

wat betreft het onderwijsaanbod voor

Balans Magazine in december 2010.

zorgplicht. De minister wil met dit

een kind dat extra zorg nodig heeft”.

Hoezo “uiteraard”? Balans kan toch

voorstel de ouders een garantie bieden

Op 6 maart overhandigde Joli Luijckx,

blij zijn met jeugdzorg die ontworpen

dat er een passend onderwijsaanbod

namens de vier organisaties, het

is om “snel, goed en op maat” te

voor hun kind is en ze niet meer zoals

Manifest Instemmingsrecht aan

functioneren? Ja, het uitgangspunt is

nu van het kastje naar de muur

Tweede Kamerleden van alle partijen.

goed, en toch maken we ons zorgen

gestuurd kunnen worden, zelf met

Het instemmingsrecht werd niet in de

over de plannen zoals ze er op dit

hun kind langs de scholen moeten leu-

wet opgenomen, maar aan de ouder-

moment uitzien. Want zijn gemeenten

ren of in het geheel geen onderwijs

vereniging heeft het niet gelegen. 25

wel berekend op de taak die zij erbij

voor hun kind kunnen vinden.” Dat

jaar na de oprichting blijft Balans

krijgen? Wie gaat de kwaliteit van de

klonk goed, maar Balans vond de

opkomen voor de belangen van

hulp toetsen? Zal het Centrum voor

plannen “niet in alle opzichten

kinderen met ontwikkelingsproblemen

Jeugd en Gezin tijdig doorverwijzen,

geruststellend”.

en hun ouders. •

onderwijszorg voor leerlingen met

als de problemen van een kind te ernstig zijn? Kun je straks nog kiezen voor een hulpverlener van je eigen

‘Het is een verkeerde gedachte dat het gaat om

voorkeur? Wat gebeurt er met het

uitbreiding van de hulp, dat ouders steeds minder

pgb? Zo zijn er heel veel vraagtekens, maar voor een definitief oordeel is het

bereid zijn zich voor hun kinderen in te zetten’

BALANS 5-2012

advertenties

Met het hele gezin op vakantie? Boek dan online bij ‘t Reestdal of kijk op www.reestdal.nl

Mogelijkheden die de Eschrand biedt voor kinderen, jongeren, en volwassenen met ASS en aanverwante stoornissen zijn: * Dagopvang * Naschoolse opvang mét aansluitend logeren * Weekend opvang * Weekend- en vakantie logeren

• Kamperen met eigen sanitair • Dassen homes met 3 slaapkamers • Dassen hutten, glamping bij uitstek

* Ambulante begeleiding

* Huiswerkbegeleiding * Gespecialiseerde dagbesteding voor uitvallers binnen school, hier staat ervarend leren en samenwerken voorop staat! Samen met u kijken wij graag naar mogelijkheden.

Hebt u vragen, wij staan u graag te woord.

Nieuw in 2012: Motorik Park www.reestdal.nl

de Eschrand Esweg 29 7688RA Daarle Tel:0546-698444 of 0646574877 info@zorgboerderij-de-eschrand.nl www.zorgboerderij-de-eschrand.nl

Na je bachelor natuurlijk ook je master! Ji het j maakt vers chil!

HBO-master Special Educational Needs (SEN) Over leren, gedrag, begeleiden en passend onderwijs Bezoek de informatieavond op 24 mei en 6 juni van 18.00 - 21.00 uur. Maak gebruik van de Lerarenbeurs (aanvraagperiode 2 april - 1 juni). Kijk voor meer informatie en aanvraag van een brochure op fontys.nl/oso, mail naar oso@fontys.nl of bel 08850 77133.

fontys.nl/oso

Doe mee aan de balans-enquête!

Wat levert het ‘etiket’ van uw kind u eigenlijk op? ADHD, PDD-NOS, dyslexie, MCDD, ga zo maar door: deze en andere ‘etiketten’ zijn volop in het nieuws. Lang niet altijd positief. En de politiek dreigt zelfs de etiketten helemaal af te schaffen! Wij willen graag weten wat ú vindt van het etiket van uw kind(eren). Is het onmisbaar, beknellend of nog anders? Wij zijn benieuwd. Daarom: geef uw mening en doe mee aan onze enquête! Ga daarvoor naar www.balansdigitaal.nl/enquete. Elke vijftigste deelnemer ontvangt een leuke verrassing!

advertenties

Ponykamp EXTRA

Speciaal voor kinderen die het leuk vinden om paard te rijden en wat extra begeleiding nodig hebben. • • • •

Ponykamp-EXTRA-dagen in mei Zomervakantiekampen Voor beginners en gevorderden Eigen verzorgpony tijdens het kamp

Z Werkplaats-plezier • tijdelijk verblijf + kortdurend verblijf • begeleiding intern en extern, creatief en inspirerend • tekentherapie, autisme/adhd-coach, gezinscoach • vergoeding via PGB, ziektekostenverzekering, bedrijfsverzekering

Marina Oxenaar / De Werkplaats 026 – 321 92 83 marina.oxenaar@kontaktkunstenaar.nl 06 – 132 72 381 www.kontaktkunstenaar.nl

Nu snel opgeven!

Manege Groenewoude, Woudenberg Meer informatie: www.manege-groenewoude.nl (kijk in de Agenda) of 06 361 08 615

Advies over Passend Onderwijs op de school van jouw kind van onderwijsjurist Katinka Slump Kijk op www.balansdigitaal.nl > zoeken op onderwijsjurist Slump

Bekende Nederlander BN’er over zijn jeugd. Deze keer: journalist Nico Haasbroek.

‘Mensen die niet gek durven doen, vind ik volstrekt gestoord’ Hij deed raar, was moeilijk te benaderen, durfde mensen niet aan te kijken. Journalist Nico Haasbroek kwam er pas op latere leeftijd achter dat hij Asperger heeft. TEKST Yvonne Hoksbergen

k zie het als het wonder in mijn

niet relevant. Ik dacht: ik ben zo. Mijn

leven dat ik op latere leeftijd, ik

bedoelingen zijn goed dus, waar maak

was al in de zestig, er via mijn

je je druk om.”

dochter achterkwam dat ik een

BALANS 5-2012

vorm van autisme heb. Daardoor

‘Ik speelde clochard’

kon ik allerlei dingen verklaren

Als deel van een tweeling deed ik mijn

die zich in het verleden hebben

hele jeugd alles samen met mijn broer

afgespeeld. Terugkijkend zag ik

Jan. We gingen samen naar de

dat hoe ik met mensen omging, hoe ik

padvinderij, sliepen in een stapelbed

me bewoog in relaties, hoe ik omging

bij elkaar op de kamer. Ik was bang

met seksualiteit, dat had met Asperger

voor meisjes, mijn eerste vriendinnetje

te maken. Tot die tijd had ik heel veel

had ik pas op m’n 25ste.

eigenaardigheden en bijzondere

Na de Cito-toets gingen we wat school

kenmerken toegedicht aan het feit dat

betreft ieder onze eigen weg. Er was

ik deel van een tweeling ben. Ik

in de jaren vijftig nog helemaal geen

merkte wel dat mensen moeite

oog voor leerlingen die iets extra’s

hadden met hoe ik me gedroeg. Dat ik

nodig hadden. Ik moest naar de ulo en

onbenaderbaar was, dat ik raar deed.

kreeg daardoor enorme geldingsdrang

Daar deed ik nooit zoveel mee, stond

om me te bewijzen. Ik was me er

ik niet voor open. Voor mij was het

bewust van dat ik lager werd inge-

schat. Was daar niet boos over, maar

de kwaliteit van de redenering, dat

wilde laten zien dat zij ongelijk

leek me veel belangrijker. Dat zag ik

hadden.

natuurlijk verkeerd volgens mijn

Ik onttrok me aan de opvoeding, van

leraren, daar kwam ruzie van.

de familie en van opvoeders op

Ik werkte toen al voor de radio,

school. Tijdens de kweekschool kwam

maakte bijdragen voor het padvinders-

ik de term Ich-bezogen tegen, en zo

programma Hoort zegt het Voort,

noemde ik het voor mezelf. Ik kom er

werkte bij Minjon en de VPRO. Die

zelf wel uit en daar heb ik jullie niet voor

radioreportages leverde ik in als

nodig. Vond dat ook prettig. Ik ging al

werkstuk. Dat werd afgekeurd, omdat

heel jong - een jaar of 15 - alleen met

het geluid was. Nu zou zoiets gestimu-

de trein naar de Hallen in Parijs om

leerd worden, toen was het tegen de

daar te werken. ‘s Nachts groente

regels. Ik had zo’n weerzin tegen het

sjouwen en kamperen in Bois de

autoritaire systeem. Het leidde ertoe

Boulogne. En ik speelde clochard.

dat ik mijn diploma niet heb gehaald

Ging op een bankje liggen, legde een

omdat ik weigerde examen te doen.

hoedje voor me neer en daar kwam

Toen was er paniek, werden mijn

dan ook geld in. In diezelfde periode

ouders gebeld.

gingen mijn broers en zus gewoon met mijn ouders op vakantie en

Mensen niet aankijken

bleven dat jaren doen. Ik was daar niet

Gelukkig rolde ik in een creatief beroep

bij. Mijn ouders vonden het goed dat

en bij de VPRO zat ik tussen prettig

ik zo mijn eigen gang ging, gaven me

gestoorde types als Wim T. Schippers,

het vertrouwen. Maar ze hadden ook

die zijn eigen taal had geschapen en

niet door hoe onveilig het kon zijn.

volkomen zichzelf was. Er was daar

Het was ook naïviteit natuurlijk.

een stil verbond van mensen die zich

Ik hield me bezig met vraagstukken

anders voelden en op andere plekken

over het onderwijs, en op de kweek-

in de samenleving misschien buiten de

school ging dat helemaal mis. Ik had

boot zouden vallen. Maar in de jaren

de theorie bedacht dat je voor een

‘60 waren de omgangsvormen ook

goed antwoord in rekenwerk een 8

veel ruimer, dus er was veel meer

moet geven, en voor een slimmere

vrijheid voor dat gedrag. Eigenlijk

redenering die tot een verkeerd

handelde ik volkomen uit intuïtie en

antwoord leidt een 10. Je beoordeelt

vond zo mijn eigen weg.

Nico Haasbroek nu. ‘Ik zie het als een wonder in mijn leven’

Nico als jonge jongen. ‘Ik onttrok me aan de opvoeding’

‘Ik schreef ooit een artikel: De microfoon als alibi. Dat ging over mijn angsten om met mensen in contact te komen’

‘Ik was daar niet boos over’

BALANS 5-2012

advertentie

leven met een broer of zus die ‘anders’ is De invloed van een speciaal kind op de broers en zussen en andersom. Ten minste een derde van alle kinderen groeit op als broer of zus van een speciaal kind: kinderen met ADHD, autisme, emotionele stoornissen, cognitieve beperkingen, kanker, chronische ziekten of handicaps. Deze speciale kinderen beïnvloeden de ontwikkeling van hun broers en zussen en andersom. Dit boek vertelt hoe. Een actueel onderwerp en een onmisbaar boek voor ouders en hulpverleners in de zorg.

‘Een broer of zus van een speciaal kind loopt het risico problemen te ontwikkelen, maar kan ook profiteren van deze bijzondere ervaring. Dit boek vertelt hoe.’ – Prof. dr. Frits Boer. Prof.dr. Frits Boer is emeritus hoogleraar kinderen jeugdpsychiatrie van het AMC in Amsterdam. Hij is expert op het gebied van de relatie tussen broers en zussen en publiceert hier regelmatig over voor vakgenoten en het algemene publiek.

kortingsbon

bestel dit boek nu en profiteer van de speciale korting voor balansleden: u betaalt geen € 29,99 maar € 23,99! * frits boer broers en zussen van speciale en gewone kinderen. invloed op ontwikkeling en gedrag ca. 250 blz. | hardcover | isbn 978 90 209 7590 1

bestellen kan via www.balansdigitaal.nl, www.lannoocampus.nl of de boekhandel onder vermelding van het actienummer: 901-94153. * Deze korting is geldig van mei tot en met juli 2012.

‘Ze kijken heel goed naar waar je goed in bent en gaan je daarin helpen. Zo had de samenleving ook met mij kunnen omgaan’ Ik schreef ooit een artikel: De micro-

begreep ik ook dat erfelijkheid een

van Aspergers, met hun creativiteit en

foon als alibi. Dat ging over mijn

factor is. Dus ik ging bij mijn eigen

speciale inzichten. Aan de Universiteit

angsten om met mensen in contact te

familie kijken, te beginnen bij mijn

van Leiden heeft men bijvoorbeeld

komen. Een interview is dan een heel

eigen broer, die het ook heeft. Hij gaat

heel goed door dat die extra kwalitei-

mooie afspraak. Iets anders was het

er iets anders mee om dan: meer in de

ten gekoesterd moet worden. Er is een

niet aankijken van mensen. Ik begreep

sfeer van wat niet weet wat niet deert.

studentenhuis waar alle voorwaarden

wel dat dat geen handige manier van

De relatie die je had met je vader en

worden geschapen om goed te

communiceren was en ben mezelf

moeder komt in een heel ander

functioneren. Ze kijken heel goed naar

daarin gaan trainen. Dus ik bedacht

daglicht te staan. Ik kreeg meer begrip

waar je goed in bent en gaan je daarin

mijn eigen therapie.

voor mijn moeder, omdat ik het heel

helpen. Zo had de samenleving ook

Met terugwerkende kracht herinner ik

sterk herkende bij haar en haar

met mij kunnen omgaan.

me situaties op de werkvloer bij het

familie. Er ontstonden ook ruzies in de

Journaal waarvan ik nu weet: o, dus zo

familie. over wie het nou wel zou

Onlangs was ik voor een journalistiek

kwam ik dus over. Mijn gedrag werd

hebben en wie niet, komt het van de

project te gast in Benin ( West-Afrika)

verkeerd geïnterpreteerd. Ze vonden

vader of de moeder, heftige discussies.

en daar viel het me op dat het volko-

me soms onbenaderbaar. En een

men normaal wordt gevonden als je

Asperger kan op een ander als lui

Geen officiële diagnose

overkomen. Maar dat heeft er mee te

Ik heb nooit een officiële diagnose

op straat. Kroonkurken tussen je

maken dat je dingen heel snel kunt

gehad. Ik heb wel de nodige tests

oogkassen klemmen en dan gezichten

doorzien en snel met oplossingen

gedaan, heb er veel over gesproken en

trekken. Ik heb altijd een neusfluit bij

verder wil. Dan ging ik zitten wachten

gelezen. Ik heb het in milde vorm en

me en dan maak je meteen contact

tot die anderen ook zover waren. In

vindt het voor mezelf geen probleem.

met mensen. Dus in Afrika doe ik gek

vergaderingen kwam ik dan verveeld

Als je kijkt in de geschiedenis wie er

volgens de heersende normen en hier

over. Mensen die mij goed kennen,

aangemerkt worden als mensen met

houd ik me wat meer in. Maar eigen-

weten dat ik allesbehalve lui ben, en

het syndroom van Asperger; mensen

lijk is het andersom. Ik vind mezelf

toch bleef dat beeld heel hardnekkig.

als Einstein, Woody Allen. Zonder daar

heel normaal, mensen die niet gek

Dat heeft mij wel parten gespeeld.

aanmatigend over te doen: daar wil ik

durven doen vind ik volstrekt ge-

Toen het duidelijk voor me was dat het

best bij horen. De samenleving is gek

stoord. Je verkrampt aan regels

ging om een vorm van autisme,

als ze niet veel meer gebruik maakt

houden en niks durven. Uit overtui-

raar doet. Gewoon een dansje maken

ging draai ik het om. Juist omdat ik me niet inhoud en gek durf te doen, waarderen mensen je alleen maar

Nico Haasbroek

meer. Durf te tonen wie je bent. Dat ga je toch niet veranderen.

Nico Haasbroek (1943) is journalist. Van 1997 tot 2002 is hij hoofdredacteur van het NOS Journaal. Na de Ulo en kweekschool belandt Haasbroek in 1966 bij de VPRO. Daar werkt hij o.a. met zijn tweelingbroer Jan Haasbroek. Tussen 1977 en 1983 is hij correspondent voor

de VPRO en de VARA in Bonn en New York. In 1983 verlaat Haasbroek de VARA om de nieuwe hoofdredacteur te worden bij de regionale omroep Radio Rijnmond te Rotterdam. In 1988 wordt hij ook directeur van de lokale zender Stads TV Rotterdam

Het is niet gezegd dat ik mijn dochter beter kan helpen nu ik meer over mezelf te weten ben gekomen. Maar het schept wel een band, omdat we in een aantal opzichten zo sterk op elkaar lijken. Ik houd zielsveel van haar.” •

BALANS 5-2012

‘Alleen maar’ rekenproblemen, of toch dyscalculie?

9over vragen

‘

dyscalculie’

De leerstoornis ‘dyscalculie’ is nog niet wijd en zijd bekend, maar wel een groot probleem als je kind het heeft. Het is veel meer dan ‘zomaar’ een rekenprobleem. 9 vragen over dyscalculie.

BALANS 5-2012

TEKST Jessica Westerweel

dyscalculie

Een ‘ondergeschoven kindje’, dat is dyscalculie

rekenprobleem. De rekenproblemen mogen dus

lange tijd geweest. Maar daar lijkt verandering in

niet het gevolg zijn van andere problemen, zoals

te komen. De laatste jaren staat deze leerstoor-

een gebrekkige werkhouding, concentratiezwak-

nis meer en meer in de belangstelling. Zo is er

te of slecht onderwijs. Dyscalculie komt naar

sinds 2009 een speciale leerstoel ‘dyscalculie’

schatting voor bij 2 à 3 procent van de leerlin-

aan de Universiteit Utrecht, die wordt bekleed

gen.

door hoogleraar Hans van Luit. En vorig jaar verscheen het protocol Ernstige RekenWiskunde-

Wat is de oorzaak van dyscalculie?

problemen en Dyscalculie. Ook de afgelopen

Uit neuropsychologisch onderzoek blijkt dat

maanden zijn er weer nieuwe ontwikkelingen

specifieke hersengebieden bij leerlingen met

aan het ‘dyscalculiefront’: recent verscheen het

dyscalculie mogelijk minder actief zijn dan bij

Protocol dyscalculie: Diagnostiek voor gedragsdes-

leerlingen met een normale rekenontwikkeling.

kundigen. Eveneens ‘vers van de pers’ is het

Daar bestaat echter nog wel veel onduidelijkheid

boek Dyscalculie en rekenproblemen van Balans

over. Net als bij dyslexie lijkt bij dyscalculie

Magazine-columniste Marisca Milikowski (zie

erfelijkheid een rol te spelen, omdat het vaak bij

kader). Hoog tijd om de stand van zaken op

meerdere familieleden aanwezig is.

dyscalculiegebied op een rijtje te zetten.

Kan dyscalculie samengaan met andere

Heeft ieder kind met ernstige reken

stoornissen, zoals dyslexie?

problemen dyscalculie?

Dyscalculie komt vaker dan gemiddeld voor in

Nee, alleen wanneer is aangetoond dat de

combinatie met onder meer dyslexie en ADHD.

rekenproblemen niet alleen ernstig, maar ook

Dat meerdere stoornissen tegelijkertijd voorko-

hardnekkig zijn. Dat wil zeggen: dat de reken-

men, heet ‘co-morbiditeit’. Dat dyscalculie

problemen niet of nauwelijks verbeteren,

samen voorkomt met zowel dyslexie als met

ondanks dat ze tijdig zijn gesignaleerd en er

ADHD, daar variëren de cijfers van: van onge-

sprake is van intensieve, gespecialiseerde hulp.

veer 20 tot 60 procent. Het probleem bij meer-

Verder moet er sprake zijn van ernstige proble-

dere stoornissen is dat als er al een stoornis is

men met de automatisering van getalkennis of

vastgesteld, de andere stoornis vaak minder snel

het oproepen van rekenfeiten uit het geheugen.

wordt herkend en onderkend. Verder is de

Een kleuter kan bijvoorbeeld al problemen

problematiek complexer als sprake is van

hebben met tellen, en getalsymbolen verkeerd

meerdere stoornissen tegelijk, en zijn de reken-

benoemen en niet herkennen.

problemen daardoor soms moeilijker te behan-

Iets later zien we dat het kind optel- en aftrek-

delen.

sommen tot tien niet kan automatiseren, en ook niet de tafels. Een definitie luidt: dyscalculie is een

Zijn er, net zoals voor dyslexie, protocollen

stoornis die gekenmerkt wordt door hardnekkige

voor het onderwijs?

problemen met het leren en vlot en/of accuraat

In 2011 verscheen het protocol Ernstige Reken-

oproepen en/of toepassen van reken-/wiskunde-

Wiskundeproblemen en Dyscalculie (ERWD)voor

kennis.

het primair onderwijs. Dit is ontwikkeld door de

Bij dyscalculie doen de problemen zich in de

Nederlandse Vereniging voor Ontwikkeling van

meeste gevallen al voor op jonge leeftijd, voor

het Rekenwiskunde Onderwijs (NVORWO). Het

het zevende levensjaar. Als een leerling bijvoor-

geeft basisscholen aanwijzingen voor zo goed

beeld in de bovenbouw van de basisschool veel

mogelijk rekenonderwijs, vroegtijdige signale-

problemen ondervindt met breuken en procen-

ring van rekenproblemen en de juiste extra hulp.

ten, maar eerder geen ernstige rekenproblemen

Door het volgen van het protocol kunnen

had, kan er dus geen sprake zijn van dyscalculie.

scholen rekenproblemen zoveel mogelijk

Verder gaat het bij dyscalculie om een primair

voorkomen, het rekenonderwijs goed afstemmen

BALANS 5-2012

op de onderwijsbehoeften van de leerlingen én

Bestaat er zoiets als een dyscalculie-verkla

effectieve begeleiding bieden aan leerlingen die

ring en zo ja: waar heb je dan recht op?

toch rekenproblemen krijgen. Doel van het

Aan een leerling met dyscalculie wordt meestal

protocol is alle leerlingen op een passend en

ook een dyscalculieverklaring gegeven. Daarin

acceptabel niveau van functionele gecijferdheid te

staat welke hulp en voorzieningen de deskun-

krijgen. In de zomer van 2012 verschijnt naar

dige adviseert. Een dyscalculieverklaring mag

verwachting een soortgelijk protocol voor het

alleen worden afgegeven door een psycholoog of

voortgezet onderwijs en het middelbaar beroeps-

orthopedagoog met een psycho-diagnostische

onderwijs (protocol ERWD 2).

bevoegdheid. Met zo’n verklaring kan een

leerling op school gebruik maken van bepaalde

Vanaf volgend schooljaar wordt de

faciliteiten zoals een rekenmachine. Ook kan hij

Wet op Passend Onderwijs ingevoerd.

extra tijd krijgen bij toetsen en schoolexamens.

Wat betekent dat voor leerlingen met

Aan de dyscalculieverklaring kunnen echter geen

d yscalculie?

rechten worden ontleend: de school bepaalt zelf

Bij Passend Onderwijs gaan scholen voor

welke voorzieningen tijdens de les, bij toetsen en

regulier en speciaal onderwijs verplicht samen-

bij schoolexamens, zij toestaat. Voor het centraal

werken in regionale samenwerkingsverbanden.

eindexamen geldt dat leerlingen met een

Daarin staat welke basisondersteuning elke

dyscalculieverklaring, net als leerlingen met een

school minimaal zelf moeten kunnen bieden aan

dyslexieverklaring, in elk geval recht hebben op

alle leerlingen. Een aanbod voor leerlingen met

meer tijd. Zie voor de laatste stand van zaken

dyslexie en dyscalculie (conform de protocollen)

rondom eindexamenvoorzieningen voor leerlin-

valt onder de basisondersteuning, dus elke

gen met dyscalculie: www.balansdigitaal.nl/

school moet dat organiseren. Zie hiervoor ook

stoornissen/dyscalculie

het Referentiekader Passend Onderwijs op de

Welke hulp heeft een kind met dyscalculie

school dat doet, staat in het onderwijsondersteu-

nodig?

ningsprofiel dat alle scholen gaan opstellen.

Kinderen met dyscalculie hebben baat bij

Meer informatie over Passend Onderwijs is te

gestructureerd rekenonderwijs, waarbij de

vinden op: www.balansdigitaal.nl/onderwijs/

opgaven eenduidig en stap-voor-stap worden

passend-onderwijs/

aangeboden. Daarnaast hebben ze gerichte extra

Nieuw van Balans Magazinecolumniste Marisca Milikowski Van de hand van onze ‘eigen’ columniste Marisca Milikowski verscheen Dyscalculie en rekenproblemen, 20 obstakels en hoe ze te nemen. Zij bespreekt in dit boek de moeilijkheden, obstakels zoals zij ze noemt, die verstopt zitten in het elementaire rekenen. Ze behandelt deze in de volgorde waarin kinderen ze tegenkomen. Ook vertelt ze hoe kinderen met dyscalculie deze obstakels kunnen aanpakken: kortom, ze neemt je aan de hand

website www.passendonderwijs.nl. Hoe een

BALANS 5-2012

door rekenland, door uit te leggen hoe denkprocessen bij kinderen met dyscalculie verlopen, en wat nodig is om een taak goed uit te voeren. Ook legt Marisca gaandeweg uit wat er achter deze problemen schuilgaat. Uitgeverij Boom, € 19,50

hulp nodig met veel extra oefening en herhaling,

instituut Dyscalculie op. Dat gaat onder meer

doordat ze moeite hebben met automatiseren.

cursussen verzorgen die opleiden tot geschoold

Rekenopzoekboekjes en oplossingskaarten

gebruiker van het protocol. Voor ouders wordt

kunnen extra ondersteuning bieden. Het is

het dan mogelijk een diagnosticus en rekenbe-

wenselijk dat de rekenhulp op school gegeven

handelaar te kiezen die werkt volgens de

wordt, maar, afhankelijk van de ernst van de

richtlijnen van het protocol en het kwaliteitsinsti-

rekenproblemen en de mogelijkheden van de

tuut. Dit geeft houvast en biedt ouders een

school, is het soms nodig om buiten school hulp

waarborg voor verantwoorde rekendiagnostiek

te zoeken. Die kan het beste gegeven worden

en effectieve rekenhulp.

door een remedial teacher, psycholoog of orthopedagoog met een speciale expertise op het

Met dank aan Hans van Luit

gebied van rekenproblemen en dyscalculie. Ook sommige onderwijsbegeleidingsdiensten bieden

Meer weten?

gespecialiseerde rekenbegeleiding.

Kijk op de website van Balans voor uitgebreide informatie over de kenmerken en aanpak van dyscalculie en voor praktische tips thuis en op school.

Voor een dyscalculiebehandelaar bij u in de buurt kunt u bellen met de Advies- en Informatie

Lijn (AIL) van Balans. Wat kunnen ouders thuis doen? In het algemeen geldt: probeer thuis vooral speels en ontspannen te oefenen. Spelletjes

Stomme Sommen

zoals Rummikub, spelletjes met dobbelstenen en computeroefenspelletjes voor rekenen zijn geschikt, en je kind ervaart het niet als huiswerk. Zie voor een overzicht van geschikte (computer-) rekenspelletjes www.balansdigitaal.nl/stoornissen/dyscalculie/links-dyscalculie. Ga thuis vooral niet langdurig schools oefenen. Dit kan leiden tot demotivatie en overbelasting. Je kind moet zich op school immers al enorm inspannen voor het rekenen. Als er wél schools geoefend moet worden, bijvoorbeeld omdat school of rekenbehandelaar oefeningen voor thuis meegeeft, doe deze oefeningen dan liever dagelijks en kort (bijvoorbeeld tien minuten) dan eenmaal per

Op de basisschool dacht Raúl Saez Scheihing dat hij dom was. Alle andere kinderen in de klas snapten hun rekensommen. Hij niet. Toen hij hoorde dat zijn rekenprobleem niets met dom zijn te maken had, maar met dyscalculie, wilde Raúl hier alles over weten. Een zoektocht naar een boek voor kinderen over dyscalculie leverde niets op. Toen besloot hij zelf een boek te maken. Samen met zijn moeder Ellie Smulders, die GZ-psycholoog is, schreef hij Stomme Sommen.

week een half uur of langer.

Welke nieuwe ontwikkelingen zijn er op het gebied van dyscalculie?

Vorige maand verscheen het Protocol dyscalculie: diagnostiek voor gedragsdeskundigen, opgesteld door onder andere Hans van Luit. Dit protocol biedt richtlijnen voor gedragsdeskundigen om

Raúl schrijft in het boekje welke problemen hij heeft doordat hij niet zo goed kan rekenen, hoe het dyscalculieonderzoek in zijn werk ging en hoe hij met zijn rekenstoornis omgaat. Zijn moeder geeft achtergrondinformatie bij zijn verhaal. Ook komen zijn leerkracht, klasgenootjes en zusje Eline aan het woord.

door verantwoord onderzoek te bepalen of een leerling dyscalculie heeft of niet. In samenhang hiermee richtten dyscalculiedeskundigen en oudervereniging Balans onlangs het Kwaliteits-

Uitgeverij SWP, ISBN 978 90 8560 602 4, €12,50 Ook te koop in de webwinkel van Balans, www.balansdigitaal.nl

BALANS 5-2012

advertenties

Op zomerkamp met Simbo Met extra be

geleiding

p: Let o ing voor rt le ko alans a i c e Sp van B leden

Ponyrijden, boogschieten, mountainbiken, brandingraften of liever strandjutten? In samenwerking met Balans biedt Simbo een gevarieerd aanbod van vakantiekampen. Met: Meer persoonlijke aandacht en begeleiding • Kleine groepen • Meer structuur Kijk voor het complete vakantieaanbod en meer informatie op www.balansdigitaal.nl > Zoeken op Simbo

helpt kinderen beter plannen

De Timecoach® wordt gebruikt om tijdsgrenzen te stellen. Kinderen leren beter gebruik te maken van de beschikbare tijd. Door het gebruik van de Timecoach® worden ze aangemoedigd tot zelfstandigheid, zelfverantwoordelijkheid en samenwerken. Ook kleine kinderen en kinderen die niet kunnen klokkijken, kunnen de Timecoach® moeiteloos gebruiken.

NIEUW

Tijd voor uitgestelde aandacht

Organisatie voor kinderen en jongeren met een ontwikkelingsstoornis zoals ADHD en autisme • • • • • • •

Logeerweekenden en -vakanties Kind & Ouder Vakanties Brusjes weekenden Dagopvang Thuisbegeleiding Zorg op maat AWBZ-erkend

nkelijk Oorspro lde tijd ingeste

Dat de kinderen en jongeren een geweldige tijd bij ons hebben en dat ouders en verzorgers ontlast worden staat voorop. Wij vinden het belangrijk dat de kinderen zich veilig en vertrouwd voelen. Via een positieve en persoonlijke benadering bieden wij stavast in de dagelijkse leefwereld van het kind.

Voor meer informatie kijkt u op

www.stavast.nu

WWW.TOOL4KIDS.NL

info@stavast.nu

0412 795284

Gadgets Een Magische Tingel is een lichtgewicht metalen vorm die een helder geluid (Pling!) maakt als je er bijvoorbeeld mee op tafel tikt. Het geluid van de Tingel kan gebruikt worden als aandachtssignaal voor in de klas of thuis. De Tingel is in veel verschillende vormen verkrijgbaar www.uitgeverijpica.nl €4,95

Een praktische kaartenstandaard met daarin praktische opdrachtenkaarten met schrijfoefeningen. De ‘Schrijfbreakies’ kunnen gebruikt worden als ontspanningsoefeningen tijdens de schrijfles. Bestellen via info@externedienstverlening.nl €25,–

40 kaartjes met vileine vragen voor ouders van zorgintensieve kinderen. De kaartjes zijn om je te prikkelen, uit te dagen, aan het praten en denken te zetten. Met de kaartjes kan ook een spel gespeeld worden. Geschikt voor groepen ouders om het gesprek met elkaar aan te gaan. www.coachboeken.nl €12,50

In de ‘Wij op een rij’ kunt u een foto van voor uw kind belangrijke personen plakken met daaronder de naam. Uw kind kan zo bijvoorbeeld tijdens een logeerpartij makkelijk een rits foto’s van dierbaren naast het bed op het nachtkastje zetten. Op de achterkant kan een persoonlijke boodschap geschreven worden. www.jeeetje.nl €10,50

Een handig horloge met afbeeldingen, dat op het goede moment herinnert aan een activiteit en zo meer structuur geeft bij de dagelijkse activiteiten. Het plannen van activiteiten kan via de agenda via de website www.beeldhorloge.nl. Nadeel is dat het horloge behoorlijk groot is voor om de pols en absoluut niet goedkoop, €495,-

BALANS 5-2012

De nieuwe DSM: lust of last? In het nieuwe handboek voor psychiatrische stoornissen, de DSM V, bestaat er geen onderscheid meer tussen de verschillende Autisme Spectrum Stoornissen. Asperger en PDD-NOS ‘bestaan’ straks niet meer. Wat betekent dat? TEKST Anouk van Westerloo

n de media wordt al geruime

en PDD-NOS – komen te vervallen.

lijk is zo’n classificatie maar een heel

tijd met angst en beven

Tegelijkertijd worden de eisen waar-

vage omschrijving van waar je ergens

uitgekeken naar de komst van

aan iemand moet voldoen om de

toe behoort. Dat is net zoiets als

de DSM V, het nieuwe hand-

diagnose ASS te krijgen, aange-

zeggen: jij bent een Nederlander. Wat

scherpt.

zegt dat nou over jou? Dat je een

stoornissen dat in 2013

Elke tien à twaalf jaar is de DSM toe

Nederlands paspoort hebt? Dat je

verschijnt. Grootste angst is

boek voor psychiatrische

aan een herijking. De wetenschap is

blond haar en blauwe ogen hebt? Dat

dat steeds meer ‘normaal’ gedrag

dan zo ver gevorderd dat het classifi-

je ouders hier geboren zijn? Als dat de

gemedicaliseerd wordt, en dat we

catiesysteem moet worden aangepast.

criteria zijn, doe je veel Nederlanders

straks worden overspoeld door nóg

In de DSM IV vond voor het eerst een

tekort.”

meer ADHD’ers en autisten, door de

splitsing plaats van Autisme Spectrum

ruimere definities en classificaties. En

Stoornissen. Prof. Rutger Jan van der

Heel individueel kijken

dat de invloed van farmaceutische

Gaag, hoogleraar klinische kinderen

Het classificatiesysteem voor de

bedrijven op de totstandkoming van

jeugdpsychiatrie, legt uit: “Nu is

diagnose Autisme Spectrum Stoornis

de DSM zo groot is, dat er nieuwe

wetenschappelijk gebleken dat dat

wordt volgens Van der Gaag losmazi-

stoornissen in het leven worden

onderscheid onbetrouwbaar is. Wat de

ger: “Door dit nieuwe systeem word je

geroepen om maar medicijnen te

ene psychiater PDD-NOS noemt,

gedwongen om heel precies te kijken

kunnen verkopen.

classificeert de ander als Asperger. Het

wat er echt aan de hand is. Een ASS

enige wat wél met zekerheid te

wordt niet gekenmerkt door PDD-NOS

diagnosticeren blijkt, is of iemand

of Asperger, maar door de ernst van

Maar wie focust op Autisme Spectrum

bínnen het autistisch spectrum valt of

problemen op het gebied van sociale

Stoornissen zal zien dat eerder het

daarbuiten. Ik vind het zelf goed

interactie, communicatie, starheid en

tegendeel het geval is. De verschil-

nieuws dat er straks geen subcatego-

hypersensitiviteiten. Daar komen dan

lende subcategorieën – zoals Asperger

rieën meer zullen zijn. Want uiteinde-

ook ‘ernstmaten’ in voor.

Geen subcategorieën meer

BALANS 5-2012

Zorg

Verder is het heel belangrijk om

de vier mensen hun diagnose kwijt-

gepast onderwijs te krijgen of een

iemands neuropsychologische en

raakt, en dat een kwart minder

persoonsgebonden budget. Van der

psychofysiologische profiel in kaart te

mensen in de toekomst de diagnose

Gaag: “Ik hoop dat de overheid wakker

hebben. Als een kind een enorme

zal krijgen.

zal worden en de paspoorten voor

verbaal/performaalkloof heeft, dus

zorg niet langer zal koppelen aan

een onevenwichtig IQ, is dat belang-

Wat is het probleem?

rijke informatie voor de dagelijkse

Wat gebeurt er dan met al die kinde-

lijke hulpvraag. Een classificatiesys-

bejegening. Een wat vagere classifica-

ren en volwassenen die nu wél de

teem is vooral belangrijk voor de

tie stelt hogere eisen aan de individu-

diagnose PDD-NOS of Asperger

voortgang van de wetenschap. Voor

ele diagnostiek. De illusie die we nu

hebben? Hebben die dan straks ‘niets’

Comprehension (om te begrijpen wat

hebben – u heeft PDD-NOS, wij weten

meer? Zij hebben toch niet voor niets

er aan de hand is), voor Communica-

wat goed voor u is – wordt daarmee

hulp gezocht? Van der Gaag: “Prof.

tion (het onderling communiceren

weggenomen.”

Fred Volkmar uit de VS is de geestelijk

tussen behandelaren), en voor Control

vader van de ASS-definities in de DSM

(om te bekijken of een behandeling

IV. Hij heeft ontslag genomen bij de

effectief is).

Fatsoenlijk door het leven

classificaties, maar aan de daadwerke-

Volgens Van der Gaag zal het horen

commissie van de DSM V, omdat ook

van de diagnose ASS ongeveer

een kwart van zijn patiënten straks

Flauw grapje

hetzelfde zijn als horen: u heeft

niet meer zal voldoen aan de aange-

Prof. sir Michael Rutter, een vooraan-

diabetes. Dat ene woord zegt nog

scherpte criteria. Hij maakt zich daar

staand kinderen jeugdpsychiater uit

helemaal niets over de ernst van de

grote zorgen over, omdat hij vindt dat

Groot-Brittannië, maakte daar ooit een

aandoening en van de noodzaak voor

deze mensen recht hebben op een

flauw grapje over. Als je van deze drie

begeleiding of behandeling. Van der

fatsoenlijke behandeling en begelei-

C’s een paspoortfunctie maakt, krijg je

Gaag: “Als je hoort dat je suikerziekte

ding. Terwijl hij er wetenschappelijk

CCCP. En de Sovjet-Unie is in elkaar

hebt, moet er daarna nog van alles

wél achter staat. Hij ziet ook dat dit de

geklapt omdat het zo’n enorme

worden uitgezocht. Heb je type I of

criteria zijn die de stoornis echt

bureaucratie was dat die niet meer te

type II, moet je insuline spuiten of krijg

definiëren. Ik zie zijn punt, want voor

handhaven was. Zo’n systeem moeten

je pillen, moet je op dieet of je hele

deze mensen dreigt een reëel pro-

wij niet willen. Waar ik dan ook voor

levensstijl omgooien,? Datzelfde geldt

bleem. Maar dat ze straks niet meer

pleit, is dat de overheid op andere

straks voor ASS. Krijgt iemand de

‘gelabeld’ worden met ASS, betekent

gronden hulp verleent. Niet meer op

diagnose, dan gaan we daarna kijken

niet dat ze geen problemen hebben. Er

grond van classificaties zoals ASS,

wat er voor díe persoon van belang is

moet beter worden gekeken naar wat

maar op diagnoses die veel specifieker

om een beetje fatsoenlijk door het

dan wél het probleem is en hoe we

uitleggen wat nou het probleem van

leven te kunnen gaan.”

daarbij kunnen helpen.”

een kind is. Als een kind een oneven-

In feite is volgens Van der Gaag de

wichtig IQ heeft, kampt met angsten

Dat klinkt niet slecht, voor de mensen

angst van prof. Volkmar een pijnlijke

en ernstige gedragsproblemen,

die binnen die nieuwe, losmazige clas-

illustratie van de macht van de

waardoor hij niet binnen het reguliere

sificatie nog een diagnose krijgen.

overheid, indicatieorganen en verze-

onderwijs kan functioneren zonder

Maar tegelijkertijd worden de criteria

keringsmaatschappijen. Mensen

hulp, dan vind ik dat reden genoeg om

voor ASS behoorlijk aangescherpt. Dat

hebben nu een classificatie nodig als

begeleiding te geven.”

betekent dat straks ongeveer een op

een soort paspoort voor zorg. Om

Eén op de vier mensen met ASS raakt straks zijn diagnose kwijt. Wat gebeurt er dan met al die kinderen en volwassenen die nu wél de diagnose PDD-NOS of Asperger hebben? Hebben die dan straks ‘niets’ meer?

BALANS 5-2012

Producttest

‘Rondje open kaart’:

Serieus, maar niet echt spannend

“Wij zijn een rebound-instelling voor leerlingen van het voortgezet onderwijs. Onze leerlingen zijn vastgelopen in het regulier onderwijs en een aantal van hen heeft de diagnose ADHD of PDD-NOS. Wij zijn blij met de ontwikkeling van spellen zoals deze.” TEKST Monique de Mol

o reageerde docent en

doen psychologische onderzoeken om

de ict-trofee, doordat zij leerlingen

leerlingbegeleider Alja

vast te stellen welke problemen er

met dyslexie ondersteunden met

Sulsters van Time Out in

spelen. Daarnaast bepalen we hoe

ict-software. “Reden genoeg voor ons

Zoetermeer op onze

groot de leerachterstand is. Het doel

het spel te testen.”

oproep om ‘Rondje open

van Time Out is dat de jongeren na

kaart’ te testen, een spel

drie maanden weer teruggaan naar

Een rommelig begin

dat is gebaseerd op

hun oude school. Daarom hanteren

Een groepje van vijf leerlingen komt

cognitieve gedragstherapie. De

we een strak dagprogramma: ‘s

de vergaderzaal binnen en gaat het

jongeren die bij Time Out komen,

ochtends les, en ‘s middags is er

socialevaardigheidsspel spelen.

hebben vaak gedragsproblemen en

ruimte voor gedragstraining, fitness,

‘Rondje open kaart’ is voor jongeren

lopen vast op school, vertelt mede-

stage en individuele gesprekken.”

van 12 tot 18 jaar en bestaat uit drie

werker Koos de Wit. “We voeren

Twee jaar geleden won het Informatie-

sets met kaarten: een set voor jonge-

gesprekken met de nieuwe leerling en

centrum Onderwijs Zoetermeer (ICOZ)

ren met ADHD, een set met vragen

• 3 doosjes met 48 kaartjes (voor

• 2 stiften voor het laten draaien van

ADHD, PDD-nos en sociale vaardigheden) en zes blanco kaartjes per set • 1 doosje met draaiwiel + wijzerplaatjes met ‘n groene en paarse wijzer

de wijzers • 5 pionnen en 10 fiches/jokers • s pelregels + handleiding voor de spelleider

Kosten: € 99,Te bestellen bij Graviant: www.graviant.nl

Het spel bestaat uit:

BALANS 5-2012

over PDD-NOS, en een derde set om

Time Out. Hij wil niets uitbeelden,

sociale vaardigheden te oefenen. De

ondanks de aanmoedigingen van de

drie spellen hebben dezelfde kleur

andere spelers. Hij zegt het spel

kaarten - rood, blauw, geel, paars,

kinderachtig te vinden en legt het

oranje en groen- maar met verschil-

kaartje terug, onderop de stapel.

lende items. Het begon rommelig, vanaf het

Niet echt spannend

moment dat de leerlingen enthousiast

Karin is de volgende. Ze komt op

de doos openmaakten en de kaartjes

‘oranje’ en pakt een gevoelskaart met

uit het karton drukten. Op het eerste

de vraag: Als ik niet mee mag spelen,

oog was niet duidelijk welke kaarten

voel ik me ... ‘In de steek gelaten’, zegt

bij welke set hoorden. Dus een tip

ze snel. Susan mag een rode (gebeur-

vooraf: een symbooltje op de voorkant

tenis) kaart pakken met een wel heel

van de kaart geeft aan om welk spel

gemakkelijke vraag: Ik was laatst

het gaat: ADHD, PDD-NOS of SoVa

vrolijk omdat ... Ze hoeft niet lang na

(sociale vaardigheden).

te denken: “...omdat het mooi weer

Blij met een voetbal

was.” Thijs is als laatste en moet een groen kaartje pakken met een gedach-

De auteur schrijft in de toelichting dat

te erop: Als ik een goed cijfer haal,

het spel uitgaat van de cognitieve

denk ik meestal... “... “dat ik geluk heb

gedragstherapie: G(ebeurtenis) +

gehad.”

G(edachte) = G(evoel) + (G)edrag, en

De meeste vragen zijn alledaags en

dat zij G(evolgen) en G(eschiedenis) er

heel makkelijk te beantwoorden, zegt

‘Als ik een goed cijfer haal, denk ik meestal... dat ik geluk heb gehad’

stagiaire Ashley. Zij heeft twee keer het spel gespeeld met een groepje leerlingen. Echt spannend vinden ze

De meeste vragen zijn alledaags en heel makkelijk te beantwoorden, zegt een stagiaire over ‘Rondje open kaart’.

het niet, zegt ze, ze vinden het snel saai. Koos de Wit is het met haar eens en zegt dat de vragen iets meer mogen prikkelen. “Bijvoorbeeld

Voordelen

wanneer heb je voor het laatst nog aan toegevoegd heeft. Voor elke

geblowd of aan de dood gedacht, of

• H et spel is te gebruiken voor één

G-categorie heeft ze acht kaarten met

was je bang voor ruzie thuis.”

vragen bedacht. Deze vragen staan

Collega Alja brengt daartegenin dat de

ook op een antwoordformulier, zodat

vragen juist eenvoudig zijn, zodat de

de speler zijn antwoord kan opschrij-

spelers makkelijk antwoord kunnen

ven en de begeleider daar later nog op

geven. “Zo zijn de vragen niet bedrei-

terug kan komen.

gend en spelen ze het spel voor de lol.

Het spel begint. Elke leerling pakt een

De spelleider kent meestal de proble-

pion en draait aan het schijfje. De pijl

matiek van de spelers en maakt de

op één-gesprek of groepsgesprekken • D e vragen zijn vrij eenvoudig, zodat de leerling/speler makkelijk kan antwoorden • H et spel is uit te breiden met eigen vragen van docent of hulpverlener

geeft een cijfer aan voor het aantal

afweging om op dat moment door te

stappen dat je mag doen. Tom komt

vragen, of er later tijdstip op terug te

met zijn pion op ‘blauw’ en pakt een

komen.” Gedrieën zijn ze het geheel

geschiedeniskaart met de vraag: Ik ben

met elkaar eens dat een goede

• H et vierkante draaischijfje dekt

vroeger vaak blij geweest als... Hij

voorbereiding op het spel minstens zo

zegt “...ik een voetbal kreeg.” Vervol-

belangrijk is. “Je moet goed weten

gens is Jan aan de beurt. Hij komt met

welke kaarten je voor welke

zijn pion op ‘paars’ terecht en pakt een

leerling(en) gaat gebruiken.”

de cijfers af, daardoor niet goed leesbaar • D e vragen zijn saai, alledaags (volgens Ashley en de leerlingen) • H et spelelement is niet uitdagend genoeg voor de leerlingen (aldus Koos de Wit)

gedragskaart met de vraag: Beeld uit wat je doet als je bang bent ...

Om redenen van privacy zijn de namen

Jan is nieuw en sinds deze week op

van de spelers fictief

Nadelen

BALANS 5-2012

Uit de praktijk van Gedragsspecialist Maaike Kooistra

‘Die ADD’er mag best iets langer chillen’ Sanne heeft veel te weinig tijd voor haar wiskundetoets, en scoort daardoor slecht. Ruben krijgt een 1 voor topografie, terwijl hij het wel goed had geleerd. Sanne en Ruben hebben ADD, maar leerkrachten kennen dat niet. De Houtense gedragsspecialist Maaike Kooistra geeft er workshops over. “Een ADD’er valt niet op, dat is het probleem.” TEKST Maria van Amerongen ijdens een workshop voor docenten en ouders

pedagogiek doceert op de Pabo, mensen bewus-

op een ROC legt Maaike uit dat Ruben veel

ter te maken van de stoornis. “Je kunt ADD’ers

beter is in mondelinge dan in schriftelijke

niet laten aanmodderen. Een blinde onthoud je

toetsen. Zeker als het gaat om ellenlange rijtjes

toch ook geen braille?” Maaike verzorgt verschil-

met plaatsnamen. Maaike Kooistra: “Je ziet de

lende workshops. Een verslag.

deelnemers aan de workshop twijfelen: mondeling, kan dat wel? Met mijn zoon

Workshop 1: Wat is ADD eigenlijk? Speciaal

Marc, die ook ADD heeft, heb ik zoiets meege-

voor docenten, ook voor ouders

maakt. Net als veel ADD’ers heeft hij moeite met

Als ik die vrijdag naar een ROC ga, neem ik Jesse

schrijven Zijn leerkracht wilde er niet aan. Het

mee, een student met ADHD. Ook heb ik een

bleef dus een 1. Dat zie je vaak, dat rechtlijnige

filmpje in mijn tas met een gesprek met Marc,

en dat onbegrip. Zo van: o, hij heeft er geen zin

zodat de deelnemers het verschil kunnen horen

in. Of: hij is lui. Of: hij doet het met opzet. Of: hij

en zien tussen ADHD en ADD.

is dom.”

Ik vraag de groep docenten wat ze denkt dat

Marc kan vaak niet voldoen aan de eisen van de

ADD is. Snel afgeleid zijn, antwoorden ze.

maatschappij. Hij is dromerig, snel afgeleid, vaak

Verder komen ze niet. Vervolgens noem ik vijf

dingen kwijt. “ADD is zo anders dan ADHD”,

kenmerken van deze beperking en leg kort uit

zegt Maaike. “Dat impulsieve van ADHD, over

dat het een neurobiologische stoornis is. Daarna

anderen heen walsen, mensen niet laten

begin ik een gesprek met Floor. Wat is er

uitpraten, dat valt op. Docenten hebben last van

vervelend aan je ADHD? Hoe gaat school ermee

ADHD’ers. ADD merk je niet op. Daarom weten

om? Hoe kan iemand jou helpen? Hoe kun je

mensen er vaak niets van.”

jezelf helpen? Ook de deelnemers stellen vragen:

Om die reden besloot Maaike, die jarenlang in

in hoeverre heb je er zelf last van? Heeft je

het speciaal onderwijs werkte en nu onder meer

omgeving er ook last van?

BALANS 5-2012

Dan vertelt Marc in het filmpje over zijn ADD,

Ik hoor dingen als ‘Dan zie je zo’n leerkracht

waar hij last van heeft, wat docenten niet goed

denken: daar heb je die lastige ouder weer met al

doen, hoe ze hem kunnen helpen. “Ik word er

haar zorgen. Hoe kan ik daar nou mee omgaan?’

verdrietig van”, zegt een deelnemer. “Hij kan er

en ‘Mijn partner zegt dat ik me aanstel, hij

niks aan doen dat hij niet oplet, maar hij wordt

begrijpt me niet’.

wel bestraft. Heel naar.” Een ander: “Ik zie hem

Ik bied ze tips en handvatten. Vaak is een

steeds afdwalen. Dat hebben twee kinderen in

ADD’er na school doodmoe, door al het concen-

mijn klas ook heel sterk.” Weer een ander vraagt:

treren. Plan dan rust in. Laat hem chillen of een

“Wat is de scheidslijn tussen een puber die niet

uurtje langer ‘hangen’. Doe hem vooral niet op

plant en een ADD’er die niet plant?” Ik leg uit dat

drie sportclubs. Laat hem op tijd naar bed gaan.

het bij een puber af en toe zo is, maar bij een

En ruim zijn kamer samen op, dan ziet hij er niet

kind met ADD structureel.

zo tegenop.

Ik vertel hen over de vooroordelen, maar ook over de sterke kanten van ADD’ers: beter ontwikkelde ratio, hooggevoeligheid, kalm in stresssituaties, humoristisch, creatief. Dan gaan de deelnemers casussen bespreken, in groepjes van drie. Zoals: ‘U heeft een leerling met ADD. U vraagt de klas om in groepjes een presentatie te maken. Dat vraagt samenwerking,

Ik vraag de groep docenten wat ze denkt dat ADD is. Snel afgeleid zijn, antwoorden ze. Verder komen ze niet.

planning, afspraken maken. Niet de sterkste kanten van een ADD’er. Hoe lost u dit op? En:

Op de middelbare school is het handig als een

krijgt hij een aangepast programma?’

medestudent hem kan helpen, bijvoorbeeld met huiswerk opschrijven. “Dat scheelt twee gemiste

Workshop 2: Herkenning en erkenning.

toetsen, dus twee onvoldoendes. Ga in gesprek

Speciaal voor ouders

met school voor minder werk, zodat je kind het

Vandaag geef ik een workshop aan een groepje

gevoel krijgt dat het eens iets afkrijgt. Als je op

ouders die allen een kind hebben met ADD. Als

een muur van verzet stuit, dan moet je het jaar

eerste vraag ik wat de talenten zijn van hun

gewoon uitzingen. Of ga op zoek naar een

kinderen. Humoristisch, gezellig, gevoelig,

school met meer begrip.”

intuïtief, empathisch hoor ik het vaakst. Ik noem

Aan het eind beantwoord ik vragen. Over hoe

zelf nog wat kenmerken, en laat de film met

ouders naar school toe kunnen communiceren

Marc zien.

over eigenschappen en talenten van hun kind. Ik

Daarna wisselen we ervaringen uit. Ik hoor heel

zeg: zet van te voren op papier wat de knelpun-

wat vervelende voorbeelden van moeders, zoals

ten zijn, en geef handvatten (zoals minder werk,

een kind dat zijn rekenwerk niet afkrijgt en alle

rustig hoekje om te werken). Of neem een

ochtendpauzes alleen in de klas moet doorwer-

gedragsspecialist of de onderwijsbegeleidings-

ken. Er zijn ook positieve ervaringen, zoals een

dienst mee om het te bespreken.

docent die het goed deed, of een vriendin die het even overnam. Verder praten de moeders over

Meer informatie

hun gevoel, over hun moeheid en eenzaamheid.

06-23505937

maaike.kooistra@gmail.com /

En wat vindt dr. Ellen A. Fliers, kinderarts sociale pediatrie? “Heel erg goed dat er aandacht wordt besteed aan ADD. Ik hoor zo vaak van ouders dat de school er geen enkel begrip voor heeft, en ook simpelweg te weinig kennis heeft van de stoornis. Een workshop voor docenten en ouders lijkt

mij dan ook een goede zaak. Er bestaat naar mijn mening nog veel niet-gediagnosticeerde ADD, wat wordt veroorzaakt door het feit dat het vaak meisjes betreft die een beetje dromerig in de klas zitten, maar verder geen overlast geven.”

BALANS 5-2012

In vertrouwen Een verhaal dat je bijna niet durft te vertellen

‘Het was:

zij eruit of ik eruit’

TEKST Yvonne Hoksbergen

ij: “Ze was een jaar of 5 toen ze

op, dat zeiden ze vroeger ook over mij. Ik

tegen me zei: Ik ben niet goed

reageerde primair en dat werkte averechts. Ik

geboren, er klopt iets niet in mijn

heb me wel eens afgevraagd: Hoe hard moet je

hoofd. Verwoorden wat ze voelde

een kind slaan voordat zoiets ophoudt. Bij wijze

kon ze dus heel goed. Ze had heel

van spreken. Ik deed het nooit, maar dat spookte

explosief gedrag, was veel te direct

door m’n hoofd. Het koste mij heel veel moeite

tegen mensen. Ze mochten haar of

om er genuanceerd naar te kijken.”

ze mochten haar helemaal niet. Het lezen liep niet lekker, naar school gaan vond ze nooit leuk.

Zij: “Ik kon me totaal niet vinden in zijn aanpak:

Ze wilde steeds maar naar buiten, ze had

ik vond dat een teken van zwakte. Zo’n grote

gewoon lucht nodig. Op de crèche, bij de oppas:

kerel en dan dat kleine meisje. Maar ik was te

ze kreeg iedereen op de kast, en haar zus had

soft voor haar en liet heel veel gaan. Ik zag niet

het zwaar te verduren.

dat ze duidelijkheid nodig had en onze manier

Hij: “Elke keer werd ik weer getriggerd door haar

van leven veel te onrustig voor haar was. Ze

gedrag en dacht ik: aanpakken die meid. Ze

kroop tussen de mazen door, speelde ons tegen

moet een pak op d’r mieter krijgen. Er zit een kop

elkaar uit. Ze heeft goede voelsprieten en

‘Ik vind soms wel dat ons sociale leven tot een nulpunt is gedaald, maar rust thuis is van heel groot belang’ 52

BALANS 5-2012

manipuleerde. Lokte reacties uit, zodat wij met

Want ik was ooit degene die het liefst kinderen

elkaar op de vuist gingen. Daar was ze een kei

wilde, hij in eerste instantie niet.”

in. Altijd ruis creëren. Zo kom je steeds verder

Hij: “Ik kon de kinderen niet handelen. Omdat ik

van elkaar af te staan.

zelf nog te veel kind was? Ik voelde de onmacht

Ze was ook bang voor hem. Je wilt als man en

en er zat een grens aan mijn kunnen. Wil ik dit

vrouw elkaar met respect blijven zien, maar dat

wel zo, kan ik dit wel?

wordt verrekte lastig als je ziet hoe hij met haar

We zijn in therapie gegaan om onze relatie weer

omging. Op deze manier raakt ze nog emotio-

op de rit te krijgen. De kinderen waren een rode

neel beschadigd – dacht ik – want er is echt iets

draad in de gesprekken. Voordat ik accepteerde

anders aan de hand dan alleen maar lastig zijn.

dat ik überhaupt kinderen had, dat heeft bij mij

Ze had geen straf, maar complimentjes nodig.

heel lang geduurd. Dat is natuurlijk geen goede

Het liep helemaal uit de hand. In 2006 hadden

basis. Ik hou heel veel van ze, maar of ik altijd

we echt een gezinscrash. Toen kwam naar voren

met hen kan dealen is wat anders.

dat ze niet meer te hanteren was. Ze liep vaak

Ik ging ze erg missen, dat was goed om te

huilend op straat met Krulbeer, haar knuffel. Ze

voelen. Maar ik maak mezelf achteraf geen

was al haar veiligheid kwijt. Ook zei ze geregeld

verwijten. Het is zo gegaan, kennelijk heeft een

dat ze dood wilde. In die periode hebben we hulp

mens toch wel de energie om weer opnieuw te

gekregen en is ze gediagnosticeerd. Dyslexie,

beginnen. Er was al heel veel gebeurd, we woon-

ADHD en last van angsten, kwam daar uit. Het

den apart, het huis was al verkocht. Het was

was het moment suprême. In die periode van de

makkelijker geweest om uit elkaar te blijven. We

diagnose was onze strijd op z’n hoogtepunt. En

hebben niet voor de makkelijkste weg gekozen. Nu we een aantal jaren verder zijn, kan ik ook beter met haar omgaan. En ik hoop ook zo dat

‘Je wilt als man en vrouw elkaar met respect blijven zien, maar dat wordt verrekte lastig’

het leven voor haar ook wat relaxter wordt. Ik ben niet getest, maar ik herken veel in haar drukte en zal ook wel ADHD hebben, ik kon hen moeilijk om me heen verdragen. Kan niet tegen lawaai. Ik werd soms gek van mezelf.” Zij: “Het is toch goed gekomen. We zijn het weer gaan proberen. Met veel hulp van buitenaf. Ze zijn zelfs samen aan vechtsport gaan doen, om weer een connectie te krijgen. We lachen weer

bij haar was er de paniek, omdat we uit elkaar

meer, er is meer zelfspot.”

waren. Ik werd steeds stiller, ik wilde dat

Hij: “De basis is dat we toch wel heel veel van

geschreeuw van vader en dochter niet meer en

elkaar houden en we hebben dat op tijd kunnen

zo raakten we elkaar kwijt.”

inzien. Dat we een diagnose hadden, heeft alles uitgemaakt voor onze relatie. Niet het etiket zelf,

Hij: “Er zijn momenten geweest dat ik dacht: of

maar te weten dat al het gedrag daaruit voort-

de kinderen eruit of ik. Eigenlijk is dat ook

komt en dat ze zich zo onveilig voelde.”

letterlijk zo gegaan. Ik heb een tijd in een

Zij: “We hebben op een aantal punten ons leven

caravan gewoond en dan krijg je tijd om na te

aangepast, zijn veel duidelijker in afspraken,

denken. Ik zag dat ik in heel veel opzichten sterk

geven meer structuur en trekken nu één lijn. Ik

op haar lijk. We zijn doeners, creatief, grote

vind soms wel dat ons sociale leven tot een

fantasie, en ook die dyslexie herkende ik. Maar

nulpunt is gedaald, maar rust thuis is van heel

dat inzicht betekent nog niet dat je weet hoe je

groot belang.”

het wel goed moet doen.”

Wilt u ook uw verhaal anoniem kwijt in Balans M agazine? Reageer: redactie@balansdigitaal.nl.

oproep

Zij: “De kinderen dachten ook dat hij weg ging vanwege hen. Ik had last van een schuldgevoel.

BALANS 5-2012

advertenties

ve cti ert: A Be nise a org

18 /m t 4 r jaa

Speciaal voor kinderen met een stoornis binnen het autistisch spectrum en adhd: • Weekendopvang in heel Nederland (zie kaartje) • Themaweekenden voor oudere jeugd • Reizen naar het binnenland van Suriname • BeActive op maat: u vraagt, wij verzorgen • Vakantieopvang o.a. voetbal, survival, watersport, Center Parcs, Duinrell en sneeuwreizen. • Active Almere: diverse sportactiviteiten in Almere

Kijk op de website voor actuele programma’s

• Valkenswaard “De Kempervennen”

er i nfo rma tie: BeA Ran ctiv dst e B. a V. d2 131 Tel 6 BW 2 nr. 1 info .: 036 - Alme 25 re @12 5 3be 30521 WW a c tive 7 W.1 .nl 23B EAC TIV E.N L

Dé arbeidsmarktspecialist Amsterdam/Haarlem Friesland Flevoland Overijssel Gelderland

gezocht WAJONGers die op zoek zijn naar werk! Wij zijn enthousiaste professionals met een geheel eigen stijl. We hebben een duidelijke focus op de arbeidsmarkt. Hierdoor kennen we de kansen die de arbeidsmarkt biedt voor WAJONGers en zijn we in staat een goede afstemming te maken tussen vraag en aanbod. In dit proces bieden we jobcoaching aan werknemer én werkgever. Zoek je werk of heb je hulp nodig op je werk? Neem eens contact met ons op!

Callide B.V. Postbus 5108 6802 EC Arnhem

• Almere • Lunteren • Zandvoort “Zandvoort” • Zeewolde “De Eemhof” • Ouddorp “Port Zelande”

Telefoon: 026 362 10 05 info@callide.nl www.callide.nl

Levendig leren in een natuurlijke omgeving Zorgboerderij Erve Remerman is een agrarisch bedrijf waar kinderen en volwassenen met een beperking actief betrokken worden bij het boerderijleven. En kwaliteit van leven mogen ontdekken.

Erve Remerman Zorgboerderij, Bed & Breakfast, boerderijcamping & meerdere locaties.

Levendig leren in een natuurlijke omgeving

Berghum 3 | Denekamp | t. 0541 - 351 442 | m. 06 - 10 89 89 20 info@erveremerman.nl | www.erveremerman.nl

advertenties

Groot in kleinschalige zorg

Wij bieden: - Woonbegeleiding op een 24-uurs locatie (beschermde woonvorm); - Woonbegeleiding: appartementen intensieve ambulante begeleiding; - Woonbegeleiding: zelfstandige appartementen; - Gezinsondersteuning, middels ambulante hulpverlening; - Crisisopvang.

Totaalzorg Nederland biedt woonbegeleiding en crisisopvang aan zowel jong volwassenen als volwassenen die vanwege hun problematiek vastlopen of dreigen vast te lopen in diverse situaties in de samenleving.

Totaalzorg Nederland BV Van Dijklaan 17 B 5581 WG Waalre

Neem vrijblijvend contact met ons op voor de mogelijkheden.

Wij bieden onder andere: • Remedial teaching • Onderzoek • Begeleiding en training (ook ambulant) • Project voor ‘ thuiszitters’ • Dagopvang op zaterdag en in schoolvakanties Gevestigd te Krommenie 075-6406008

info@praktijkderegenboog.com www.praktijkderegenboog.com

Nu aanmelden 28 sept. Kennissymposium Balans 29 sept. Jubileumdag voor ouders Meer info: pag. 27 en de achterkant van dit blad.

Telefoon: 040-2026160 E-mail: info@totaal-zorg.nl Internet: www.totaal-zorg.nl

VAKANTIE VIEREN EN VRIENDEN MAKEN?

Master Special Educational Needs Onderwijs: speciaal voor iedereen

MAAK HET MEE BIJ WIELEWAAL!

Stichting Wielewaal organiseert vakantieactiviteiten voor kinderen en jongeren met ADHD/Autisme Spectrum Stoornis van 6 tot 35 jaar. Er zijn groepsvakanties in binnen- en buitenland: van Lemmer tot Lowlands en van surfen tot backpacken! Door het grote aantal vrijwilligers kun je optimaal genieten van je vakantie. Wil je niet zo ver van huis? Wielewaal organiseert ook vakantiedagopvang en logeerweekenden met dagopvang in diverse regio´s. Ook logeerweekenden op maat voor een groep kinderen zijn mogelijk. Nieuw in 2012: gezinsvakanties met een zorgen activiteitenaanbod op Camping de Ruimte in Dronten.Vier als gezin vakantie, terwijl de kinderen met en zonder beperking vermaakt worden door Wielewaal op de dagdelen dat het jullie uitkomt.Vrijheid en ﬂexibiliteit voor iedereen! PGB of Zorg in Natura kun je inzetten om je activiteiten te betalen. Geen recht op? Ontvang dan 50% korting dankzij een fondsenbijdrage! Nieuwsgierig geworden? Kijk voor meer informatie op:

Wilt u optimaal kunnen inspelen op verschillen tussen leerlingen? En wilt u zich verder ontwikkelen als professional? Kies dan voor de master SEN! U kunt kiezen uit vier uitstroomprofielen: Onderwijs en zorg, Onderwijs en leerproblemen, Onderwijs en gedragsproblemen, Begeleiden en innoveren.

Laat u voorlichten! • Leeuwarden • Haarlem/Den Haag/ Rotterdam/Amstelveen • Utrecht • Amsterdam (VU) • Zwolle

14 mei

19.00 uur

30 30 5 8

17.00 uur 19.30 uur 19.00 uur 18.30 uur

mei mei juni juni

Meer informatie? Kijk op www.windesheim.nl of www.oso-windesheim.nl

G E B RU I K UW LER A REN BEURS!

of bel 088 122 44 00.

CHW12462_12135_ADV_MAST_SEN_BALANSMAG.indd 1

05-04-12 10:08

Balans in ‘t land

De afdelingen van Balans De landelijke vereniging Balans is onder-

A=ADHD, P=PDD-NOS, D=Dyslexie,

Als u met een afdelingscontactpersoon wilt

verdeeld in 26 regionale afdelingen. Elke

N=NLD, O=Onderwijs, R=Rekenproblemen/

bellen, is het goed om te weten dat u:

afdeling heeft een kader van vrijwillige

Dyscalculie.

• een ervaringsdeskundige aan de lijn krijgt

ervaringsdeskundigen, meestal ouders. Per

Achter de letter kan nog een cijfer staan.

afdeling worden er activiteiten georgani-

Dat betekent dat de contactpersoon vooral

seerd. In deze rubriek een overzicht van de

kan worden gebeld over problemen in een

activiteiten in de komende maanden. Bij elke

bepaalde leeftijdsgroep.

afdeling zijn ook de namen van de regionale

1=0-6 jaar, 2=6-12 jaar, 3=12-18 jaar,

contactpersonen vermeld. Vóór de naam van

4=18-23 jaar, 5=volwassenen.

en geen professionele hulpverlener • adviezen kunt krijgen, maar geen praktische materiële hulp • een luisterend oor vindt en ervaringen kunt uitwisselen • de contactpersoon thuis in zijn / haar

elke contactpersoon is een letter afgedrukt.

eigen gezinsleven belt, en dat het

Daaraan kunt u zien over welk probleem u

telefoontje dan soms niet gelegen komt.

hem of haar kunt bellen:

In overleg kan er op een ander tijdstip opnieuw gebeld of teruggebeld worden • na 22.00 uur niet meer belt.

Groningen D mw. D. Huizing 050 - 527 74 51 Secretariaat: mw. D. Roeffen, Coendersweg 38, 9722 GH GRONINGEN d.roeffen@andersthuis.nl Oproep aan de leden in de regio Groningen Als u uw e-mailadres doorgeeft, dan houden wij u via e-mail op de hoogte van de activiteiten! N.B. Dit is geen nieuwsbrief! Reacties graag naar het secretariaat: d.roeffen@andersthuis.nl Wilt u eraan denken een wijziging in uw e-mailadres ook even aan ons door te geven?

Friesland D mw. A. Frieswijk 0513 - 62 57 81 ADD mw. M. Veenstra 0512 - 35 15 20 P mw. R. van Oosten 058 - 213 12 39

BALANS 5-2012

Contactadres van de afdeling: balans-friesland@home.nl Hier kunt u terecht voor informatie en aanvragen voor de boekentafel, voorlichting enzovoorts. Wilt u op de hoogte worden gehouden van de activiteiten van Balans Friesland? Ga dan naar de regiopagina van Friesland op www.balansdigitaal.nl en meld u aan voor onze digitale afdelingsinformatie / nieuwsbrief. Oudercontactavond Dinsdag 8 mei in Dokkum Tijdens deze avond kunt u met andere bezoekers en met ervaringsdeskundige vrijwilligers van Balans verhalen, tips en informatie uitwisselen en de informatiestand bezoeken. Afhankelijk van de deelname worden groepen samengesteld. Locatie: Regiobureau MEE, Birdaarderstraatweg 80a, 9101 PK Dokkum. Aanvang: we starten de avond gezamenlijk om 19.30 uur, vanaf 19.15

uur staat koffie/thee klaar. De avond wordt om 21.30 uur afgesloten Toegang: gratis. Meer informatie: balans-friesland@home.nl Gespreksgroepen voor ouders van kinderen met gedragsstoornissen We gaan weer starten met een gespreksgroep voor ouders van kinderen met gedragsstoornissen zoals ADHD en PDD-NOS. In 6 bijeenkomsten van 2 uur kunt u met elkaar en met ervaringsdeskundige vrijwilligers van Balans van gedachten wisselen over alles waar u mee te maken krijgt als uw kind een gedragsstoornis heeft. U bepaalt met elkaar de onderwerpen van de avonden. Kosten voor 6 bijeenkomsten: Balans-leden € 35,- per persoon; niet-leden € 50,- per persoon. Balansleden per ouderpaar € 55,-; niet-leden per ouderpaar € 85,-.

Aanmelden: Graag een e-mail naar balans-friesland@home.nl met daarin uw naam, adres en telefoonnummer en e-mailadres. En graag ook vermelden wat de problematiek en leeftijd van uw kind(eren) is. Na opgave krijgt u meer informatie over exacte locatie en tijden. Thema-avond over dyscalculie Maandag 11 juni Spreker op deze avond is prof. dr. Hans van Luit, hoogleraar diagnostiek en behandeling van kinderen met dyscalculie aan de Universiteit Utrecht. Onderwerpen die aan bod komen zijn de definiëring, signalering en begeleiding van dyscalculie. Ook wordt aandacht besteed aan klinisch en wetenschappelijk onderzoek naar dyscalculie. Deze thema-avond is interessant voor iedereen die te maken heeft met de rekenstoornis dyscalculie; leerkrachten, leerlingbegeleiders en ouders van kinderen met dyscalculie. Na de pauze is er ruimschoots gelegenheid vragen te stellen aan de spreker. Locatie: MCL Leeuwarden, Henri Dunantweg 2, 8934 AD Leeuwarden. Datum: 11 juni. Aanvang: 19.30 uur, zaal open 19.00 uur. Toegang: € 6,- voor Balans-leden, € 9,50 voor niet-leden. Kaartverkoop: uitsluitend via de website van Balans, www.balansdigitaal.nl (doorklikken naar de regiopagina van Balans Friesland).

Drenthe D mw. A. van de Meer 0592 - 26 56 55 mbvdmeer@xs4all.nl AP mw. T. Kester 0592 - 35 41 83 theakester@hotmail.com

Secretariaat: mw. E. Diemers, ellen.diemers@balansregionaal.nl Nieuwsbrief Op de hoogte gehouden worden van de laatste nieuwtjes en activiteiten die in onze regio plaatsvinden? Geef dan uw e-mailadres door aan het secretariaat: ellen.diemers@ balansregionaal.nl

Zwolle-Salland Secretariaat: mw. N. Brink, Lijnbaanstraat 37, 8271 AG IJSSELMUIDEN 038 - 332 86 95 (na 14.00) BalansZwolleSalland@zonnet.nl Gespreksgroepen voor ouders met een kind met een ontwikkelingsachterstand en/of AD(H)D, ASS, DCD, ODD, NLD, MCDD De gespreksgroepen zijn voor ouders van kinderen in de basisschoolleeftijd of van pubers. U kunt zich aanmelden voor een gespreksgroep in: • Zwolle en Steenwijk: Ietje Roerig, MEE IJsseloevers Zwolle, tel. 038 455 46 46. • Deventer en Raalte: Inge Smit, MEE IJsseloevers Deventer, tel. 0570 - 66 78 78 of Petra Koerts, Carinova, tel. 0900 - 86 62. • Ommen en Hardenberg: Thea Geertma, MEE IJsseloevers Ommen, tel. 0529 - 45 20 11 of Femmie Stolte of Rinie van de Hoek, Carinova, tel. 0900 - 86 62. • Dedemsvaart, Staphorst en Dalfsen: Femmie Stolte of Rinie van de Hoek, Carinova, tel. 0900 - 86 62. Meer info? www.meeijsseloevers.nl en www.carinova.nl

Cursus / gespreksgroep voor ouders van kinderen met dyslexie Tijdens de cursus komen de volgende onderwerpen aan bod: Hoe kan ik mijn kind begeleiden? Hoe vind ik de balans tussen loslaten en helpen? Welke technische hulpmiddelen zijn er en hoe werken ze? Wat gebeurt er in het puberbrein en in het bijzonder bij pubers met dyslexie? Deze voorjaarscursus draait op dit moment. Als u belangstelling hebt voor een eventuele cursus in het najaar dan kunt u op www.balansdigitaal.nl kijken bij regio Zwolle-Salland. Lotgenotenspreekuur voor alle doelgroepen in Wijkwinkel Colmschate Wekelijks op vrijdagmiddag Tijdens dit spreekuur kunt u informatie inzien en ervaringen, tips en verhalen uitwisselen met een ervaringsdeskundig vrijwilliger van Balans, Werkgroep Deventer. Locatie: Wijkwinkel Colmschate, Flora 259, 7422 LP Deventer. Datum: wekelijks op vrijdag. Tijd: 13.00 tot 14.00 uur. Toegang: gratis. Een afspraak maken hoeft niet, maar mag wel. In dat geval kunt u contact opnemen met de Wijkwinkel Colmschate, tel. 0570 51 02 95. Thema-avond NLD Dinsdag 19 juni Tijdens deze informatieve avond over NLD, zal Ivon Jacobs van het NLD Collectief een lezing verzorgen. Daarin gaat ze in op de volgende onderwerpen: de oorzaken van NLD, NLD - ontwikkeling en toekomstperspectief, NLD in het basis/ voortgezet onderwijs. Uiteraard is er gelegenheid om vragen te stellen

BALANS 5-2012

Balans in ‘t land

A=ADHD, P=PDD-NOS, D=Dyslexie, N=NLD, O=Onderwijs, R=Reken problemen/Dyscalculie. 1=0-6 jaar, 2=6-12 jaar, 3=12-18 jaar, 4=18-23 jaar, 5=volwassenen.

en kunt u de Balans-informatiestand bezoeken. Locatie: Wijkwinkel Colmschate, Flora 259, 7422 LP Deventer. Datum: 19 juni. Tijd: 19.30 tot 21.30 uur. Toegang: gratis. Aanmelden: via e-mail bij dianavermeulen@live.nl

Twente D mw. D. van Raay 053 - 435 74 39 A mw. S. Meijran 053 - 489 80 41 N mw. H. Abbink 0546 - 56 54 25 (na 18.00 u.) A/ASS mw. M. Vlasblom 085 - 876 97 28 ASS mw. E. Dogger 053 - 432 77 32 Secretariaat: mw. A. Klein Wolterink, Rachmaninofstraat 21, 7558 DN HENGELO annynavis@kleinwolterink.nl Inloopbijeenkomst PDD-NOS, Asperger, ADHD, dyslexie, NLD Donderdag 24 mei Tijdens deze inloopavond kunt u met ervaringsdeskundige vrijwilligers van Balans en andere bezoekers ervaringen, ideeën en tips uitwisselen. En u kunt de Balans-informatiestand bezoeken en heeft de gelegenheid om informatie te verkrijgen over verschillende onderwerpen. Locatie: Bibliotheek Almelo, Het Baken 3, 7607 AA Almelo. Tijd: 19.00 tot 20.45 uur. Entree: gratis, consumpties zijn voor eigen rekening. Meer informatie: bij het secretariaat, annynavis@kleinwolterink.nl

BALANS 5-2012

Achterhoek A/P1,2 dhr. D. Wassink 0314 - 62 40 45 (na 17.30) Secretariaat: p/a Landelijk Bureau Balans, Postbus 93, 3720 AB BILTHOVEN 030 - 225 50 50 Als u uw e-mailadres aan ons doorgeeft, dan houden wij u via e-mail op de hoogte van onze activiteiten. Graag uw e-mailadres naar info.achterhoek@ balansregionaal.nl. Wilt u eraan denken eventuele wijzigingen in uw e-mailadres in de toekomst ook aan ons door te geven?

Veluwe A mw. T. Bruinsma 0341 - 25 47 59 Secretariaat: mw. A. van Groeningen 0341 - 42 75 84 agnes.vangroeningen@balansregionaal.nl Contactpersoon Dyslexie per e-mail: mw. R. de Lange, roeliedelange@ hotmail.com Inloopbijeenkomst ADHD, ASS, PDD-NOS, dyslexie “Je staat er niet alleen voor” Woensdag 23 mei Tijdens deze inloopavond kunt u met ervaringsdeskundige vrijwilligers van Balans en andere bezoekers ervaringen, ideeën en tips uitwisselen. En u kunt de Balans-informatiestand bekijken. Deze avond wordt georganiseerd in samenwerking met Centrum Jeugd en Gezin Heerde. Locatie: Verian Gebouw, Stationsstraat 21, 8181 CW Heerde. Datum: 27 maart. Tijd: 19.00 tot 21.00 uur. Entree: gratis.

Meer informatie: Nanet Tessemaker, nanet.tessemaker@hetnet.nl

Arnhem R/A/ASS mw. B. Lepp B.M.Lepp@ gmail.com D/N mw. R. Broer 0316 - 26 45 86 Contactpersoon van de werkgroep: mw. R. Broer, werkgroep.arnhem@ balansregionaal.nl Inloopbijeenkomsten in de bibliotheek Zaterdag 26 mei en 16 juni Tijdens deze inloopbijeenkomsten kunt u met ervaringsdeskundige vrijwilligers van Balans en andere bezoekers ervaringen, ideeën en tips uitwisselen. En u kunt de Balans-informatiestand bekijken. Toegang gratis. • 26 mei: Bibliotheek Oosterbeek, Generaal Urquhartlaan 1, 6861 GE Oosterbeek. Tijd: 11.00 tot 13.00 uur. • 16 juni: Bibliotheek Kronenburg, Kronenburggalerij 7, 6831 ET Arnhem. Tijd: 10.30 tot 13.00 uur. Meer informatie: mail naar de contactpersoon van Balans, rianne.broer@upcmail.nl

NijmegenRivierenland N mw. M. Holzmüller 0344 - 69 22 88 A mw. A. Vermeulen 0487 - 57 25 03 (bij voorkeur tussen 20.00 en 22.00 uur) Secretariaat: p/a Landelijk Bureau Balans, Postbus 93, 3720 AB BILTHOVEN 030 - 225 50 50 afdelingen@balansdigitaal.nl

Het Gooi en Omstreken D mw. M. Koopmans 035 - 678 01 82 DR dhr. M. de Haan 035 - 526 73 66 bekend met cluster-4 problemen Secretariaat: p/a Landelijk Bureau Balans, Postbus 93, 3720 AB BILTHOVEN 030 - 225 50 50

Oostelijk Utrecht Secretariaat: p/a Landelijk Bureau Balans, Postbus 93, 3720 AB BILTHOVEN 030 - 225 50 50 Contactavond Dyslexie Dinsdag 22 mei In samenwerking met de bibliotheek organiseert Balans Oostelijk Utrecht een contactavond waar u met elkaar en met ervaringsdeskundige vrijwilligers van Balans ervaringen, tips en verhalen kunt uitwisselen. Het gebruik van hulpmiddelen wordt uitgelegd, o.a. het werken met een Daisyspeler (voorlezen van boeken). U kunt informatie krijgen over hoe en waar u deze boeken kunt bestellen en we besteden aandacht aan verschillende softwareproducten die kinderen met dyslexie kunnen ondersteunen. En u kunt de Balansinformatiestand bezoeken. Locatie: Bibliotheek Scherpenzeel, Markt 59, 3925 JP Scherpenzeel. Datum: 22 mei. Aanvang: 20.00 uur. Entree: gratis. Meer informatie: w.e.doornenbal@ planet.nl

Westelijk Utrecht

Groot Amsterdam

D mw. A. Dekker 030 - 601 15 51 Secretariaat: mw. A. Doedens, Franciscushof 95, 4133 BC VIANEN, astrid.doedens@balansregionaal.nl

Secretariaat: al uw vragen, opmerkingen en verzoeken kunt u sturen naar groot.amsterdam@balansregionaal.nl

Inloopbijeenkomst ADHD / ADD Donderdag 7 juni Tijdens deze contactavond kunt u met ervaringsdeskundige vrijwilligers van Balans en andere bezoekers ervaringen, tips en informatie uit wisselen. Ook kunt u de Balans-stand met informatiemateriaal bezoeken. Locatie: Basisschool de Wijde Blik, Mijzijde 76 a, 3741 GP Kamerik. Datum: 7 juni. Tijd: 19.30 tot 21.00 uur. Entree: gratis. Aanmelding: graag van tevoren even laten weten dat u komt bij west.utrecht@balansregionaal.nl

Noord-HollandNoord A/P/D mw. M. Boots 0229 - 57 24 17 mary.boots@balansregionaal.nl P/ASS mw. M. Pelt 0226 - 35 57 32 marian.pelt@balansregionaal.nl Secretariaat: p/a Landelijk Bureau Balans, Postbus 93, 3720 AB BILTHOVEN 030 - 225 50 50

Kennemerland D/R/A mw. H. Dankelman 06 - 292 00 786 Secretariaat: p/a Landelijk Bureau Balans, Postbus 93, 3720 AB BILTHOVEN 030 - 225 50 50

Voor algemene vragen of verzoeken (als u bijvoorbeeld op de hoogte gehouden wilt worden van onze activiteiten) kunt u mailen naar groot.amsterdam@balansregionaal.nl Informatiebijeenkomst: “Het is geen onwil, het is AD(H)D!” Donderdag 10 mei We hebben deze avond diverse sprekers, waaronder Rob Heinrich, behandelaar bij The Busy People, specialistisch ADHD-centrum voor diagnose en behandeling in Amsterdam. De volgende punten komen o.a. aan de orde: wanneer is het ADHD en niet ‘gewoon’ druk gedrag? Wat betekent de diagnose AD(H)D voor kind en ouders, school en omgeving? Wanneer moet je ingrijpen en wanneer moet je niets doen? Wat zeg je tegen je kind en tegen de omgeving over AD(H)D? Na de presentaties is er een (panel)discussie. Datum: 10 mei. Locatie: Basisschool het Kofschip, Turfstekerpad 2, 1191 GW Ouderkerk aan de Amstel. Tijd: 20.00 tot 22.30 uur, inloop om 19.30 uur. Toegang: gratis. Koffie en thee verkrijgbaar voor € 0,50. Aanmelding: is wenselijk i.v.m. het aantal beschikbare plaatsen. Mail hiervoor naar monique.vandenboogaard@ balansregionaal.nl. Het volledige programma wordt na aanmelding toegestuurd.

BALANS 5-2012

Balans in ‘t land

A=ADHD, P=PDD-NOS, D=Dyslexie, N=NLD, O=Onderwijs, R=Reken problemen/Dyscalculie. 1=0-6 jaar, 2=6-12 jaar, 3=12-18 jaar, 4=18-23 jaar, 5=volwassenen.

Rijnland Contactpersoon: mw. T. Volkers Postadres: Verdistraat 227, 2324 KE LEIDEN info@balansrijnland.nl Thema-avond over dyscalculie Dinsdag 5 juni Spreker op deze avond is prof. dr. Hans van Luit, hoogleraar diagnostiek en behandeling van kinderen met dyscalculie aan de Universiteit Utrecht. Onderwerpen die aan bod komen zijn de definiëring, signalering en

begeleiding van dyscalculie. Ook wordt aandacht besteed aan klinisch en wetenschappelijk onderzoek naar dyscalculie. Deze thema-avond is interessant voor iedereen die te maken heeft met de rekenstoornis dyscalculie; leerkrachten, leerlingbegeleiders en ouders van kinderen met dyscalculie. Na de pauze is er ruimschoots gelegenheid om vragen te stellen aan de spreker. Locatie: Groene Hart Leerpark, Prinses Beatrixlaan 4, 2404 XC Alphen aan den Rijn.

Datum: 5 juni. Aanvang: 20.00 uur, zaal open 19.30 uur. Toegang: € 7,- voor Balans-leden, € 9,- voor niet-leden. Aanmelden: gewenst bij info@ balansrijnland.nl Oudergespreksgroepen Start september Balans Rijnland start in september met een nieuwe oudergespreksgroep. Wilt u graag ervaringen uitwisselen met andere ouders, tips krijgen of geven of heeft u behoefte uw hart te luchten

26 JUNI IN PURMEREND

Regiosymposium over pubers, “Totale controle of loslaten?” Groot Amsterdam organiseert samen met Kennemerland en Noord-Holland-Noord een symposium over pubers. De puberteit is voor veel kinderen en ouders een lastige levensfase. Pubers met een gedrag- of leerstoornis hebben het vaak nog moeilijker met zichzelf, met de wereld om hen heen en met hun ouders. En ouders met het gedrag van hun puber. Hoe houd je het als ouder gezellig, hoe zorg je ervoor dat het op school goed blijft gaan, hoe houd je nog een klein beetje controle op het leven van je puber? Is het een kwestie van er bovenop zitten of juist wat meer loslaten? De avond start met een symposiumfilm en daarna delen twee sprekers hun kennis en ervaring over jongeren met ADHD en/of ASS en krijgt u tips wat wel en wat niet werkt. UvA-psycholoog prof. dr. Saskia van der Oord heeft onderzocht waarom pubers met ADHD plannen en organiseren zo moeilijk vinden. Vaardigheden die juist op de middelbare school belangrijk zijn. Ze keek wat deze jongeren daarbij kan helpen en ontwikkelde een training specifiek voor deze groep. Is het mogelijk dat daardoor ook de symptomen van ADHD verminderen en het functioneren op school en in het gezin verbeteren?

BALANS 5-2012

Maddy Hulshof is leerkracht en schrijfster van het boek “Dirigeren van de oceaan”. In haar boek geeft zij inzicht in de complexe wereld van autisme. Aan de hand van sprekende voorbeelden en dagelijkse voorvallen legt Maddy Hulshof uit waarom pubers met ASS bepaald gedrag vertonen en geeft zij praktische tips hoe je voorbij dit gedrag kunt kijken. Dit symposium wordt georganiseerd door drie Balansafdelingen: Kennemerland, Noord-Holland Noord en Groot Amsterdam. Vooraf, tijdens de pauze en na afloop is er gelegenheid om de informatiemarkt te bezoeken. Locatie: Theater de Purmaryn, Waagplein 1, 1441 BR Purmerend. Datum: 26 juni. Tijd:19.30 tot 22.00 uur. Toegang: € 7,50 voor Balans-leden en € 15 voor niet-leden. Kaartverkoop: uitsluitend via de website van Balans, www.balansdigitaal.nl, doorklikken naar regio Groot Amsterdam, Kennemerland of Noord-Holland-Noord.

over de belevenissen met uw kind en de problemen waar u tegenaan loopt? Geef u dan nu alvast op voor deze gespreksgroep in uw regio. Zodra er meer gegevens bekend zijn, zoals locatie en data, kunt u die vinden op onze website www.balansrijnland.nl Voor aanmelding en informatie kunt u mailen naar Tineke Valentijn: info@ balansrijnland.nl

Groot Den Haag A mw. L. Regeer 06 - 212 684 87 D/R/O mw. A. Mennes mennesjmla@ ziggo.nl 070 - 399 89 61 Secretariaat: mw. C. Pille, Emmastraat 18, 2282 AP RIJSWIJK c.pille@hetnet.nl Activiteitendag voor kinderen van 8 tot 14 jaar (ouders zijn ook welkom!) Zondagmiddag 10 juni Ook dit jaar toveren we campingterrein de Delflandhoeve in Delft om tot een uitdagend speelparadijs: circus, trampoline, knutselen, kanoën, ballonnenkunst, theater en muziek, poffertjes. De activiteiten voor de kinderen vinden plaats zonder de ouders. Voor ouders is er de mogelijkheid om in contact te komen met elkaar onder het genot van koffie en thee. Ook is er een informatiestand met films en ervaringsdeskundigen om uw vragen te beantwoorden. Dit vindt plaats op dezelfde locatie, afgescheiden van de kinderen. Locatie: Delflandhoeve in Delft. Datum: 10 juni. Tijd: 13.00 tot 16.00 uur. Kosten: kinderen € 7,50 per persoon, ouders € 5,- per persoon. Aanmelden: zowel ouders als kinderen

via een mail naar activiteitendag.delft@ balansregionaal.nl. Vermeld bij aanmelding kind(eren): naam, leeftijd kind(eren), zwemdiploma en toestemming kanoën ja/nee, en naam en telefoonnummers van ouders/ verzorgers. Vermeld bij aanmelding ouders: naam en aantal personen, geïnteresseerd in AD(H)D, dyslexie, PDD-NOS, Asperger, auto ja / nee. Meer informatie: www.balansdigitaal.nl, doorklikken naar regiopagina Groot Den Haag.

Groot Rotterdam Secretariaat: mw. C. van Bommel, Patrijsstraat 45, 3291 XN STRIJEN caroline.vanbommel@balansregionaal.nl Contactpersoon via e-mail: Vragen over ADHD en Asperger kunt u mailen naar zwackhalen@scarlet.nl Nieuwsbrief per e-mail Balans-afdeling Groot Rotterdam geeft regelmatig een nieuwsbrief met de laatste nieuwtjes en tips uit de regio per e-mail uit. Wanneer u deze ook wilt ontvangen kunt u een mail sturen naar caroline.vanbommel@balansregionaal.nl

Zeeland D mw. J. de Groot 0113 - 35 17 25 Secretariaat: mw. J. de Groot, Trumanlaan 31, 4463 WR GOES 0113 - 35 17 25 balanszeeland@live.nl Informatiemarkt dyslexie Zaterdag 2 juni Deze informatiemarkt wordt georganiseerd in samenwerking met de bibliotheek Terneuzen. Zorgaanbieders op het gebied van dyslexie presenteren zich met hun diensten en producten aan ouders en andere betrokkenen van kinderen met dyslexie. Locatie: Bibliotheek Terneuzen, Oostkant 1, 4453 HA Terneuzen. Datum: 2 juni. Tijd: 10.00 tot 12.30 uur. Entree: gratis. Inlichtingen: tel. 0115 - 64 84 11 en e-mail balanszeeland@live.nl of terneuzen@ bibliotheekzeeuwsvlaanderen.nl Standhouders kunnen zich nog aanmelden.

West-Brabant Secretariaat: mw. I. Dhaeze, balanswestbrabant@ziggo.nl

Zuid-Holland-Oost

Midden-Brabant

A4,5 dhr. V. Schillevoort 0182 - 54 60 54 (graag na 19.00 uur ’s avonds) AP1-3 mw. A. Nijhuis 06 - 103 657 79 (m.u.v. dinsdag- en donderdagochtend) Secretariaat: mw. M. Luik, maaike.luik@ balansregionaal.nl

Voor contact en informatie: Kerngroep Den Bosch: balansdenbosch@zonnet.nl Kerngroep Waalwijk: kerngroep.waalwijk@balansregionaal.nl Kerngroep Tilburg: kerngroep.tilburg@balansregionaal.nl

BALANS 5-2012

Balans in ‘t land

A=ADHD, P=PDD-NOS, D=Dyslexie, N=NLD, O=Onderwijs, R=Reken problemen/Dyscalculie. 1=0-6 jaar, 2=6-12 jaar, 3=12-18 jaar, 4=18-23 jaar, 5=volwassenen.

Gespreksgroep voor ouders van kinderen met gedragsproblemen in Waalwijk De kerngroep Waalwijk gaat een gespreksgroep starten van 5 bijeenkomsten. Hierin kunnen ouders met elkaar informatie, tips en adviezen uitwisselen. Ook kunnen ze bij elkaar hun verhaal kwijt. Locatie: MEE Waalwijk, Dr. Kuyperlaan 54, 5142 TD Waalwijk. Exacte datums zijn nog niet bekend. Kosten voor de 5 bijeenkomsten: € 35,- voor 1 persoon, samen met uw partner € 45,Aanmelden kan bij Monique Mommersteeg, tel. 06 - 141 662 75. Of stuur een e-mail naar balanswaalwijk@hotmail.com Vermeld bij aanmelding a.u.b. om welke doelgroep het gaat, bijvoorbeeld PDDNOS, ADHD enz. Ook willen we graag weten wat de leeftijd van uw kind(eren) is.

Noord-Oost-Brabant Secretariaat: p/a Landelijk Bureau Balans, Postbus 93, 3720 AB BILTHOVEN 030 - 225 50 50

Zuid-Oost-Brabant Het secretariaat is bereikbaar via afdelingen@balansdigitaal.nl Inloopbijeenkomst alle doelgroepen 19 september in Veldhoven Tijdens deze inloopbijeenkomst voor ouders en/of begeleiders van kinderen met leer- of gedragsproblemen kunt u met andere bezoekers en ervaringsdeskundigen van Balans ervaringen, tips en informatie uitwisselen. Meer gegevens zoals exacte locatie en tijd volgen in de

BALANS 5-2012

komende nummers van Balans Magazine. Thema-avond “Schoolkeuze” Donderdag 1 november Deze informatie-avond over het onderwerp Schoolkeuze wordt georganiseerd in Eindhoven. Meer gegevens zoals locatie en tijd volgen in de komende nummers van Balans Magazine.

Limburg D mw. G. van Rhee 0455 - 31 18 70 Secretariaat: mw. L. Boerma 06 - 512 760 30 (tussen 20.00 en 22.00 uur) Liset.boerma@balansregionaal.nl

Flevoland Secretariaat: mw. G. Oving, Hoornstraat 7, 1324 SH ALMERE balansflevoland@gmail.com Oproep e-mailadressen De afdeling Flevoland wil u graag op de hoogte houden van haar activiteiten en vraagt u daarvoor uw e-mailadres. Wilt u dit mailen naar leonie.wilpshaar@ balansregionaal.nl met eventueel uw naam en woonplaats daarbij vermeld? En wilt u toekomstige wijzigingen in uw e-mailadres ook aan ons doorgeven? Autismecafé Dinsdag 5 juni Het autismecafé heeft als doel om mantelzorgers en familie van mensen met autisme te informeren en bij elkaar te brengen voor lotgenotencontact. Het wordt georganiseerd door Carrefour, Welzijnsgroep Noordoostpolder. Tijdens deze bijeenkomsten zijn altijd

ervaringsdeskundige vrijwilligers van Balans aanwezig om het gesprek waarvan u met elkaar het onderwerp bepaalt, te begeleiden. Locatie: Optimist Emmeloord, Hoefbladstraat 1a-b, 8302 VM Emmeloord. Datum: 5 juni. Tijd: 19.30 tot 21.30 uur. Entree: gratis, koffie en thee kosten € 1. Opgaven en meer informatie: Berry van Dam van Carrefour, info@carrefour.nu Informatiemarkt “Lezen is niet altijd vanzelfsprekend” Zaterdag 16 juni Deze informatiemarkt is bedoeld voor mensen bij wie het lezen niet altijd vanzelfsprekend is. Het kan gaan om personen die leeshulpmiddelen nodig hebben. Maar het kan ook gaan om mensen met dyslexie of afasie. Balans Flevoland is aanwezig met een informatiestand en ervaringsdeskundige vrijwilligers kunnen u te woord staan. Locatie: Nieuwe Bibliotheek Almere Stad, Stadhuisplein 101, 1315 XC Almere. Toegang: gratis.

Chat en Forum op www.balansdigitaal.nl Service voor leden van Balans. Ga naar www.balansdigitaal.nl en log in op Mijn Balans, met uw e-mailadres en wachtwoord. Via Mijn Balans of via de button rechts op uw scherm kunt u naar forum of chat gaan. Op het Forum vindt u informatie en lotgenotencontact. Voor een meer direct contact met andere ouders kunt u inloggen op de chat. Daar is van maandag tot en met vrijdag van 21.00 tot 22.00 uur een ervaren chatmoderator aanwezig die u welkom heet en u wegwijs maakt op de chat.

Service

Balans is de landelijke vereniging voor ouders van kinderen met ontwikkelingsstoornissen bij leren en/of gedrag. Balans biedt ouders actuele, doelgerichte informatie en onderling contact. Tevens behartigt Balans de collectieve belangen van haar leden bij de overheid en bij relevante partijen zoals de zorg en het onderwijs. Leden van de oudervereniging ontvangen Balans Magazine negen keer per jaar. Scholen en instellingen kunnen zich op Balans Magazine abonneren.

Adresgegevens Postadres: Postbus 93 3720 AB Bilthoven Bezoekadres: Soestdijkseweg Zuid 217 3721 AD Bilthoven Telefoon: 030 225 50 50 E-mail: info@balansdigitaal.nl Website: www.balansdigitaal.nl

Wilt u lid worden van Oudervereniging Balans U krijgt dan: • 9 keer per jaar het informatieve blad Balans Magazine • Exclusieve toegang tot alle informatie op de website • Contact met andere leden via het forum en chat • Aantrekkelijke ledenkorting op boeken, folders, brochures en producten uit onze webwinkel • Mogelijkheid gebruik te maken van collectieve ziektekostenverzekeringen via Balans • Aantrekkelijke kortingen op toegang activiteiten en symposiums van Balans Lid worden kan eenvoudig via onze website of met de antwoordkaart in dit blad. Uw lidmaatschap kan op elk moment ingaan en wordt jaarlijks automatisch verlengd. Via onze website kunt u inloggen in ‘Mijn Balans’. Hier kunt u uw persoonlijke gegevens beheren. Bijvoorbeeld een adreswijziging doorgeven of de betaalwijze van het

lidmaatschap aanpassen. U kunt ook een mail sturen naar ons e-mailadres of tijdens kantooruren bellen met onze administratie: 030 225 50 50. Opzeggen van het lidmaatschap moet schriftelijk en uiterlijk twee maanden voor het verstrijken van het lidmaatschapsjaar. Heeft uw vragen, opmerkingen of suggesties voor de redactie van dit blad? Stuur dan een e-mail naar redactie@balansdigitaal.nl . Inhoudelijke vragen aan Balans kunt u stellen aan de Advies- en Informatielijn of het Steunpunt Dyslexie. Kijk voor meer informatie op bladzijde 4 van dit blad. Balans is ook te volgen via Twitter en Facebook. Kijk voor meer informatie op onze website

Tarieven lidmaatschap en abonnement In het schema vindt u de tarieven voor het lidmaatschap van Landelijke Oudervereniging Balans (ouders) of het abonnement op Balans Magazine (scholen/instellingen). Bent u reeds lid van Vereniging Impuls, de NVA en/of de ADF-stichting, dan krijgt u bij Balans als nieuw lid of abonnee korting. Wanneer wordt betaald via automatische incasso krijgen ouders, studenten en buitengewone leden € 1,-, en scholen en instellingen € 2,- korting op de contributie.

Soort lidmaatschap Prijs per jaar Prijs met korting¹ Ouder(s) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 48,- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 39,Student . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 33,- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 27,Buitenland (binnen Europa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 72,- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 59,Buitenland (buiten Europa)² . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 99,- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 80,Buitengewoon lid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 48,- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 39,Soort lidmaatschap Prijs per jaar Prijs met korting¹ Scholen/instellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 63,- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 51,2e en volgend abonnement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 38,- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . n.v.t. Buitenland (binnen Europa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 73,- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 60,Buitenland (buiten Europa)² . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 114,- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 92,Balans KIDS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 18,- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . n.v.t. Impulsief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . € 18,- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . n.v.t. Bulkabonnement onderwijsinstellingen . . . . . . . . . . . . . op aanvraag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . n.v.t. 1 P rijs inclusief korting voor nieuwe leden of abonnees van Balans, die reeds lid zijn van Impuls, de NVA of de ADF-stichting. 2 Buiten Europa worden de werkelijke portokosten doorberekend.

BALANS 5-2012

Gepland

Colofon Hoofdredactie Yolande de Best

In het volgende nummer

• Interview

Redactie Maria van Amerongen, Joli Luijckx, Cecilia Janssen

met dé ‘dyscalculie’ professor

Van Luit, over het nieuwe protocol • Hoe

krijg je jongeren met

gedragsstoornissen aan het werk? • 10

vragen over de boodschappers van

ons brein •

Workshop DCD voor ouders & kinderen: een verslag

• Een

andere aanpak voor ADHD

Foto Daantje Snaterse

Vormgever Peter Snaterse over de rubriek ‘Trots’: “Natuurlijk is het heerlijk om Balans Magazine ‘ns helemaal op te frissen! Echt genieten doe ik van onze nieuwe rubriek ‘Trots’. De verhalen van Balans-ouders over hun kinderen… ze raken me diep. Ik kreeg van de eerste aflevering zelfs tranen in mijn ogen. Ik kijk nu alweer uit naar de foto’s & verhalen in het juni-nummer.”

extra… vanwege 25 jaar Balans

Een heleboel kortingsbonnen voor de leukste uitstapjes! 64

BALANS 5-2012

Verder werkten mee Melanie Rietbroek, Anouk van Westerloo, Marisca Milikowski, Arga Paternotte, Thijs Rooimans, Patricia Bouwhuis, Ginette Wieken, Jurgen Breeman, Yvonne Hoksbergen, Jessica Westerweel, Monique de Mol, Katinka Slump Uitgave Balans Publicaties Redactieadres Balans, Postbus 93, 3720 AB Bilthoven E-mail: redactie@balansdigitaal.nl tel. 030 - 225 50 50 Foto omslag Fotozee Basisvormgeving en lay-out BeeldinZicht, Rotterdam Peter Snaterse Druk Senefelder Misset, Doetinchem Advertenties Jetvertising bv, Postbus 1890, 2280 DW Rijswijk tel. 070 - 399 00 00, fax 070 - 390 24 88 E-mail: info@jetvertising.nl Internet: www.jetvertising.nl

Wij willen benadrukken dat Balans geen verantwoordelijkheid draagt voor de inhoud van de – afgedrukte en bijgesloten – advertenties. Het feit dat wij reclame afdrukken of bijsluiten voor bepaalde producten of diensten, betekent niet dat wij deze bij u aanbevelen. U dient zelf te beoordelen of de geadverteerde producten / diensten voor u van belang kunnen zijn. Eventuele negatieve ervaringen kunt u mailen naar info@balansdigitaal.nl

ISSN 1872-0560 Het juni/julinummer van Balans Magazine verschijnt in week 22 en 23

advertentie

Het enige op voedblad vo or 4-16 jaar, ww w.jm

DUH, BOEIT NIET ZO VOER

voor ouders

3KO3RT% ING!

ouders.nl

JE EEN (ECHT) GOED GESPR EK

17 TIPS

TEKENINGEN

VERTELLEN A LLES OVER JE KIND

FAALANGST TRUCS

Maak kennis met J/M! En lees in J/M alles wat jij als ouder wilt weten over opvoeden, school, ouderschap, gezondheid van je kind. Want J/M is het blad voor en door ouders, het blad dat je raakt, met informatie waar je echt iets aan hebt.

Smartphon es NIET ALT IJD SLIM

ZE HELPEN ÉC HT

Koffie & opvoedtips

5€ 15,

WAAROM DE ADVIEZEN VABESTE VRIENDINNE N JE N KOMEN

J-M_Mei_2012

_05.indd 1

16e jaargang

- nummer 5 -

mei 2012 los se

nummers € 4,5

NUMMERS VOOR

03-04-12 09:4 4

(het abonnement stopt automatisch)

5 Redenen om dit abonnement te nemen: 1: J/M is voor alle ouders van kinderen 4 en 16 jaar 2: J/M is eerlijk over opvoeden en geeft betrouwbare informatie 3: J/M laat ouders zelf aan het woord 4: J/M geeft altijd praktische tips 5: je krijgt korting op J/M cursussen, specials, in de webshop, plus gratis iPad app!

ZIN IN DIT J/M ABONNEMENT? Ga naar www.jmouders.nl/balans Of bel gratis 0800-0220660 Je ontvangt 5 x J/M voor slechts € 15,- (i.p.v. € 22,50) www.jmouders.nl/abonnementsvoorwaarden

Symposium

Jubileumdag Voor alle Balans ouders

zaterdag 29 september 2012

Thema van de dag:

Wat doet een

‘etiket’?

Onze kinderen hebben een etiket: dyslexie, dyscalculie of autisme. Of ADHD, PDD NOS, ODD, DCD, NLD. De politiek wil dat het aantal kinderen met een etiket afneemt. Omdat het slecht zou zijn om met een etiket door het leven te gaan. Wat vinden ouders, kinderen en deskundigen? Daarover gaat het deze dag, met een zeer gevarieerd programma. Met: • Een film, waarin ouders en ‘etikettenkinderen’ aan het woord komen; Lezingen: • Professor dr. Rutger Jan van der Gaag (onder voorbehoud) Over: hoe etiketten ontstaan zijn en welke waarde ze hebben. • Professor dr. Wied Ruijssenaars Over: de geschiedenis van de leerstoornissen in de afgelopen 25 jaar & de winst van het etiket? • Kinder- en jeugdpsychiater Michiel Noordzij Met ideeën over hoe het onderwerp ‘etiket in het gezin’ besproken kan worden. • En natuurlijk: uw eigen inbreng & ervaringen! De presentatie is in handen van Pia Dijkstra, bekend van radio & tv en tegenwoordig als 2e kamer fractielid van D66 onder meer verantwoordelijk voor het dossier zorg.

Datum: Zaterdag 29 september 2012 Locatie: NBC Nieuwegein Kosten: € 25,- per persoon. Meer info en aanmelden: www.balansdigitaal.nl

De dag wordt feestelijk afgesloten door c abaretier

Karin Bloemen!