Globo 58: Hongersnood: grootste humanitaire crisis sinds WO II by Oxfam België/Belgique

Honger bedreigt

KWARTAALBLAD VAN OXFAM-SOLIDARITEIT - JUNI 2017 - NUMMER 58

30 MILJOEN MENSEN

Verantw. Uitg.: Stefaan Declercq, Vier-Windenstraat 60 - 1080 Brussel

> Pagina 7-11

Dossier

HONGERSNOOD

GROOTSTE HUMANITAIRE CRISIS SINDS WO II

“Ze zetten ons in een kooi”

Vissen zonder vangst in Gaza

Vluchtelingen in de Balkan werden slachtoffer van geweld en diefstal. Dat moet stoppen.

De Gazastrook na 10 jaar blokkade: “Ze hebben mijn boot in beslag genomen en kapotgemaakt.”

> Pagina 3

> Pagina's 12-13

coverstory Deze vrouw en dit kind wonen in Sayam Forage (Niger), een VN-vluchtelingenkamp. Net als duizenden andere Nigerianen zijn ze op de vlucht voor het geweld van Boko Haram. Door conflicten en droogtes hebben 30 miljoen mensen in Nigeria, Somalië, Zuid-Soedan en Jemen honger.

INHOUD 3

blikvangers

DE VRA AG

> Hun verhaal vind je vanaf pagina 7

Voorwoord

Bewust zijn, dat is beleid veranderen

uni is dit jaar de vastenmaand voor moslims. Een van de redenen om de ramadan te volgen is om te voelen hoe het is om honger te hebben. Het helpt empathie te ontwikkelen voor wie het minder breed heeft dan jij. Dat is iets om bij stil te staan. Sinds maart worden we geconfronteerd met schrijnende berichten over hongersnood uit Nigeria, Zuid-Soedan, Somalië en Jemen. Hoe het is om honger te hebben, heb ik zelf een heel klein beetje ervaren. Ik verbleef eens in een vluchtelingenkamp van Guatemalteken in Mexico. Toen heb ik twee dagen lang bijna niets gegeten. Als je dan gaat slapen, voel je dat lege gevoel. Het moet verschrikkelijk zijn om maandenlang amper eten of drinken binnen te krijgen. Als er een hongersnood in het nieuws komt, wordt er vaak enkel gesproken over droogte en conflicten als oorzaken. Wat wel eens vergeten wordt, is dat elke ramp uiteindelijk made by man is. Droogtes en verwoestijning hebben te maken met ontbossing, monocultuur en een economisch model dat mensen in die landen vaak wordt opgedrongen. Het evidente bij zo’n ramp is om mensen te vragen geld te geven en dat is ook absoluut nodig om levens te redden. Maar je moet ook lobbyen bij de overheden in die landen en werken aan een ander economisch model. Toen er een aantal jaren terug droogte en hongersnood dreigde in West-Afrika, heeft Oxfam samen met andere organisaties kunnen vermijden dat het zover kwam. Dat lukt door ons structurele werk beter af te stemmen op de humanitaire noden, en tegelijk campagne te voeren op lokaal vlak voor een ander beleid dat de familiale landbouw ondersteunt. Een ramp kun je niet altijd voorkomen, maar de impact ervan kun je wel verkleinen. We hebben daarom overheden gewaarschuwd en advies gegeven. We hebben samenwerkingsprogramma’s opgezet met boerenorganisaties en politici advies gegeven en beïnvloed. Zo zijn toen rijkere en armere regio’s in Burkina Faso solidair met elkaar geweest, door de voedselvoorraden verspreid in het land op te slaan en niet alleen in de rijke regio’s. Oxfam maakt die organisaties sterker. Want hulp hoeft niet blank te zijn. Hopelijk blijft het niet bij een gift als er nog eens een hongersnood uitbreekt. Want je kunt jezelf vragen stellen. Hoe wordt ons landbouwbeleid gemaakt en door wie? Welke gevolgen heeft dat voor mensen in België en in het buitenland? Hongersnoden hebben onder andere te maken met wat multinationals wel en niet mogen doen, met landbouwbeleid. De dag dat je naar het stemhokje gaat kun je dat in je achterhoofd houden. Dan kun je echt iets doen. Bewust zijn, dat is beleid veranderen. We kunnen kritische burgers zijn en onze verantwoordelijkheid nemen. Dat is ook iets om bij stil te staan. Stefaan Declercq Algemeen secretaris Oxfam-Solidariteit

• Op de Balkanroute werden migranten onmenselijk behandeld, vooral in Servië en Macedonië. • Wat zou jij doen als je staatshoofd was? • Een kwart van de winsten die banken maken, is geregistreerd in belastingparadijzen. Tijd om de regels te veranderen?

Wat kunnen we doen aan de oorzaken en gevolgen van de klimaatverandering?

dossier HONGERSNOOD: DE GROOTSTE HUMANITAIRE CRISIS SINDS WO II

• • • •

7 vragen over deze hongersnood Wat betekent hongersnood voor de betrokken mensen? “Regeringen wereldwijd treuzelen om te reageren” Hoe kano’s levens redden in Zuid-Soedan

zuidgeluid

vrijwilliger in de kijker

tweedehands

1,2,3,actie

Als je een vis krijgt, dan eet je daar een dag van. Als je leert vissen, dan eet je de hele dag… Behalve als je boot en je eten vernield worden en als je gedwongen wordt om te leven in een gebied zonder vis. Zo gaat het al 10 jaar lang in de Gazastrook door de Israëlische blokkade bestaat 10 jaar.

As’ad Merza (24) kwam als klant in de Oxfam Shop aan de Steendam in Gent. Hij bleef er plakken als vrijwilliger voor de computerverkoop.

Kledingcontainers krijgen nieuw jasje

Globo

Driemaandelijks tijdschrift nr. 58 • Tweede kwartaal 2017 Vier-Windenstraat 60, 1080 Brussel • België Tel.: +32 (0)2 501 67 00 • Fax: +32 (0)2 511 89 19 • www.oxfamsol.be Je uitschrijven of gratis abonneren op Globo? Mail naar globo@oxfamsol.be VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: Stefaan Declercq • REDACTIE EN EINDREDACTIE: Esther Favre-Félix, Julien Lepeer, Leen Speetjens, Thea Swierstra, Mieke Vandenbussche, Lieve Van den Bulck • COÖRDINATIE: Lieve Van den Bulck • Werkten mee: Lien De Tavernier • Opmaak: José Mangano • Fotografie: Tineke D’haese Art. 4 Wet 8.12.92 – Min. Besluit 18. 03. 93. Oxfam-Solidariteit vzw, Vier-Windenstraat 60, 1080 Brussel, beheert een geautomatiseerd adressenbestand voor de relatie met haar donors en sympathisanten. Uw gegevens komen daarin terecht. U heeft het recht uw gegevens op te vragen en te laten wijzigen. Richt uw schriftelijke aanvraag aan: Oxfam Schenkersbestand, Vier-Windenstraat 60, 1080 Brussel. Oxfam-Solidariteit is geregistreerd onder nummer 000500836 bij het Rijksregister van de Commissie voor de Bescherming van de private levenssfeer. De opinies en commentaren van personen en partnerorganisaties in dit tijdschrift weerspiegelen niet noodzakelijk de standpunten van Oxfam-Solidariteit. Niets uit deze Globo mag overgenomen of gekopieerd worden zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie. Deze Globo wordt gedrukt op gerecycleerd papier, Cyclus Print 90 gr.

Geverifieerd milieuzorgsysteem Maatschappelijke zetel: Vier-Windenstraat 60, B-1080 Brussel Reg. Nr BE-BXL-000021

globo • JUNI 2017

Tekst: Julien Lepeer, Leen Speetjens, Thea Swierstra, Lieve Van den Bulck

Migranten in de Balkan: "Ze goten ijskoud water over ons" In een recent Oxfamrapport getuigen migranten over hoe politie, grenswachters en ambtenaren hen in de Balkan bestolen en onmenselijk behandeld hebben.

Elektrische schokken De migranten vertellen hoe ze tijdens hun reis via de westelijke Balkanroute te maken krijgen met mishandeling,

en je op de vlucht voor oorlog en geweld, dan moet je langs de Europese grenzen in de Balkan niet rekenen op een uitgestoken hand. “We staken de Hongaarse grens over, maar de politie betrapte ons”, vertelt de jonge Majeed. “We moesten onze kleren uitdoen en in de sneeuw zitten. Daarna goten ze koud water over ons.” Het nieuwe Oxfam-rapport A Dangerous Game staat vol met gelijkaardige, schokkende getuigenissen. Het onderzoek werd uitgevoerd door het Belgrade Center for Human Rights (BCHR) en de Macedonian Young Lawyers Association, twee lokale mensenrechtenorganisaties. Zij spraken met 140 migranten en vluchtelingen. Het rapport bevat getuigenissen over incidenten in Servië en Macedonië, maar ook in de Europese lidstaten Kroatië, Hongarije en Bulgarije.

Vluchtelingen en andere migranten op de Balkanroute krigen tijdens hun reis te maken met mishandeling, diefstal en een onmenselijke behandeling door politie en grenswachters. diefstal en onmenselijke behandeling door politie, grenswachten en andere ambtenaren. Ze worden illegaal het land uitgezet en krijgen geen mogelijkheid om asiel aan te vragen. Migranten werden geslagen, liepen zware verwondingen op, werden in de vrieskou in een bos achtergelaten, achtervolgd en gebeten door honden en kregen zelfs elektrische schokken toegediend. “Het gaat vaak om mensen die op de

Vrieskou, matrakken en diefstal 140 vluchtelingen en andere migranten vertellen in het rapport A Dangerous Game over hoe politie en grenswachters hen mishandeld hebben. • Bulgaarse agenten fouilleerden een groep migranten en namen hun waardevolle bezittingen af. • In Kroatië dwong de grenspolitie migranten om zich uit te kleden. Ze moesten via de treinsporen terug de grens met Servië oversteken. Agenten stelden zich op langs het spoor en sloegen migranten met hun matrakken.

• Servische politieagenten arresteerden een groep Afghaanse migranten. Ze namen hen mee in een combi, zogezegd naar een onthaalcentrum voor vluchtelingen. De groep werd gedropt in een bos bij de Bulgaarse grens, bij een temperatuur van -11°C.

vlucht zijn voor geweld in hun thuisland”, zegt Lien De Tavernier, beleidsmedewerkster migratie bij Oxfam. “Eens ze voet aan wal zetten in Europa, worden ze geconfronteerd met deze pijnlijke wantoestanden. Dat leggen deze getuigenissen duidelijk bloot.

"De EU doet niets om de wantoestanden te stoppen." De regeringen van de betrokken landen, waaronder ook lidstaten van de Europese Unie, laten dit gebeuren.” Pushbacks, heet dat fenomeen: onwettelijke pogingen van de autoriteiten om migranten terug te sturen. Overheden dwingen de vluchtelingen om terug te keren, zonder hen de kans te geven om asiel aan te vragen of zonder na te gaan of ze recht hebben op asiel. Dat is een ernstige schending van het internationaal en het Europees recht.

The Game De vluchtelingen die de Balkanroute volgen, noemen de pogingen om een grens over te steken cynisch The Game. Maar het is een gevaarlijk spel. Ze zijn

op weg bij vriestemperaturen in de winter en over gevaarlijk en ongekend terrein, zoals bossen en snelstromende rivieren. Daarbij komt ook het wangedrag van de politiemensen, grenswachters en andere vertegenwoordigers van de autoriteiten. “Deze brutale en illegale acties creëren een angstklimaat onder vluchtelingen en migranten. Daardoor zoeken ze hun toevlucht tot mensensmokkelaars”, weet De Tavernier.

Reactie EU blijft uit “De situatie is al vaak aangeklaagd, maar de Europese Unie doet weinig tot niets om het deze wantoestanden te stoppen”, zegt De Tavernier. “In tegendeel, Europees president Donald Tusk stak onlangs nog de loftrompet over het migratiebeleid de Balkanlanden. Dat is onbegrijpelijk.” Oxfam vraagt de regeringen van Servië, Macedonië, Kroatië, Hongarije en Bulgarije om onmiddellijk te stoppen met deze schendingen van de mensenrechten en om actie te ondernemen tegen de daders van het geweld. “We eisen dat de EU haar verantwoordelijkheid opneemt. De regeringen van de EU-lidstaten moeten van de Balkanlanden eisen dat ze het internationaal recht respecteren.”

De Westelijke Balkanroute

Noodhulp

Grenzen dicht

= de weg die gevolgd wordt door migranten die de Europese Unie binnenkomen via Macedonië en Servië.

Oxfam helpt vluchtelingen met noodhulp in Griekenland, Italië en op de Balkanroute.

Slovenië, Kroatië, Servië en Macedonië sloten in maart 2016 hun grenzen voor migranten.

JUNI 2017 • globo

Word politicus in de Republic of You Wat zou jij doen moest je aan het hoofd van je eigen land staan? Kies je voor je eigen belangen of voor bruto nationaal geluk?

is voor scholen en ziekenhuizen? Zeg je ja, dan worden je burgers gelukkig... maar krijg je wel een dreigend sms'je van de rijke barones die jouw verkiezingscampagne financiert.

Gelijk loon?

ind je dat je het zelf beter kan dan onze politici? Tijd om dat uit te testen met Republic of You, een online spel van Oxfam. In Republic of You ben jij de baas van een fictief land, en moet je 13 beslissingen nemen over belangrijke uitdagingen zoals de loonkloof, onderwijs, een rijkentaks of ontwikkelingssamenwerking. En de kleur van je eigen nationale vlag, natuurlijk. Jouw keuzes als leider in Republic of You hebben een belangrijke invloed op het leven van je burgers en op armoede en ongelijkheid. Een van de vragen die je voorgeschoteld krijgt: wil je een rijkentaks invoeren, zodat er meer geld

Een andere beslissing: wil je gelijk loon voor mannen en vrouwen? Je krijgt de keuze uit 4 antwoorden, van “absoluut” over “ja, maar dat kunnen we niet afdwingen via wetten” tot “ik heb wel betere dingen te doen”. De mening van je virtuele adviseurs is verdeeld: de ene vindt dat vrouwen er zelf voor kiezen om minder te verdienen, de andere vindt dat je moet ingrijpen. Op het einde van het spel krijg je te zien of je burgers tevreden zijn met je beleid, en hoe het zit in de échte wereld. Speel het spel op www.republicofyou.org.

Oxfam helpt mensen die gevlucht zijn voor geweld in de Democratische Republiek Congo, zoals hier in Noord-Kivu.

Zelf kiezen wat je eet helpt lokale handel In de Democratische Republiek Congo verdeelt Oxfam bonnen aan kwetsbare gezinnen.

l jarenlang liggen er mijnen verspreid over de provincie Ituri, in het noord-oosten van Congo, door conflicten tussen gewapende groeperingen. Ze vechten om de controle van het gebied. Duizenden mensen hebben hun leven verloren en honderdduizenden zijn gevlucht, soms zelfs meerdere keren. Ze zijn vaak gevlucht naar naburige dorpen, maar ook ver van hun huis of land. Deze vluchtelingen hebben geen bron van inkomsten meer, en gemeenschappen die hen opvangen zijn vaak niet veel beter af. Het gevolg: ernstige humanitaire situaties, met als grootste probleem het gebrek aan eten.

Hulp voor 20.000 mensen Oxfam werkt daarom in Ituri samen

Ga jij voor een rijkentaks in de Republic of You? Help je de loonkloof te dichten? Help je een ander land in nood?

met 3.300 gezinnen. Het gaat om gezinnen die gevlucht zijn en om de gemeenschappen die hen opvangen. Oxfam steunt hen met voedselbonnen en met cash geld. In totaal gaat het om bijna 20.000 mensen.

Waarom voedselbonnen? Waarom Oxfam geen directe voedselhulp geeft, maar wel voedselbonnen of geld? Dat is een bewuste aanpak. Op die manier kunnen gezinnen zelf kiezen welk eten ze kopen. Zo stimuleren ze ook de lokale economie, want kleine handelaars kunnen zo de kost verdienen. Oxfam zorgt in Ituri ook voor drinkwater, sanitair en hygiënekits. En samen met lokale commissies van dorpelingen zetten we beschermingsprogramma’s op om de veiligheid van de meest kwetsbare mensen (bv. alleenstaande vrouwen of kinderen) te garanderen. Dit programma wordt gefinancierd door de Europese Unie (DG ECHO).

Met voedselbonnen verdienen kleine Samuel in the Clouds: hoe klimaat handelaars meteen ook dekapot kost gaat

Klimaatfenomeen El Niño is iedereen soms te slim af Humanitaire organisaties hebben nog een lange weg af te leggen om goed voorbereid te zijn op trage rampen, zoals El Niño.

at blijkt uit het rapport A Review of Oxfam’s Disaster Risk Reduction Work (2013-16) & Early Action on El Niño, dat opgesteld is in opdracht van Oxfam. Want we willen de doeltreffendheid en de reactiesnelheid

globo • JUNI 2017

bij weerfenomeen El Niño analyseren en zo ons humanitair werk nog verbeteren. El Niño zorgt ervoor dat het zeewater langs de evenaar in de oostelijke Stille Oceaan opwarmt. Dit veroorzaakt wereldwijd weersveranderingen. El Niño herhaalt zich elke 2 tot 10 jaar. De laatste keer was in 2015-2016. Omdat dit een natuurramp is die zich traag ontwikkelt, is het soms moeilijk om op tijd geld en media-aandacht te vinden voor hulp. El Niño treft ook

verschillende landen op verschillende momenten, met bovendien een diverse impact (lichte of zware schade). De Verenigde Naties werken op dit moment standaardprocedures uit om de waarschuwingsmechanismen en vroeg ingrijpen te vergemakkelijken.

Droogte Oxfam heeft in 22 landen gereageerd op El Niño. Dat deden we door onder andere water en voedsel uit te delen. Ook leerden we mensen hoe ze in

tijden van droogte toch zelfvoorzienend kunnen blijven. In een aantal landen was het mogelijk om veel vroeger te reageren dan elders: in Centraal-Amerika liepen al ontwikkelingsprogramma’s tegen droogte, en in Ethiopië en Soedan. “Daar komt El Niño niet onverwacht”, zegt Valentina Evangelisti, adviseur disaster risk reduction van OxfamSolidariteit. “Als El Niño eerst ZuidAmerika treft, dan weet je dat er droogte volgt in Afrika.”

Europese banken boeken 26% winsten in belastingparadijzen

Laat je verrassen door Anders Tafelen: schuif aan bij een lekker etentje bij iemand thuis en maak het gezellig met andere tafelgenoten.

De 20 grootste Europese banken gebruiken op massale schaal belastingparadijzen.

Samen geniet je volop van een fijn samenzijn rond een tafel vol lekkers: een brunch, een barbecue, een eenvoudige maaltijd of een gastronomisch diner. Je schuift aan met vrienden en familie of smeed nieuwe vriendschappen terwijl je samen een Oxfam-project steunt.

e 20 grootste banken in Europa boeken maar liefst een kwart van hun winsten in belastingparadijzen. Dat blijkt uit Opening the Vaults, een nieuw rapport van Oxfam en Fair Finance Guide. De winsten zijn niet altijd in verhouding met de reële economische activiteit die banken daar ondernemen. Zonder echte economische activiteit gebruiken banken belastingparadijzen mogelijk om belastingen te ontwijken, belastingontwijking mogelijk te maken voor hun klanten of om strengere regels in andere landen te omzeilen.

Het rapport in cijfers • De 20 grootste banken registeren 26% van hun winsten in belastingparadijzen. Dat komt naar schatting overeen met 25 miljard euro. Toch draaien de banken maar 12% van hun omzet in die landen en is slechts 7% van hun personeel er tewerkgesteld. • Filialen in belastingparadijzen zijn gemiddeld 2 keer zo winstgevend als andere filialen. Op iedere 100 euro van hun activiteiten, maken de banken 42 euro winst in belastingparadijzen. Het globale gemiddelde bedraagt 19 euro. • In 2015 parkeerden Europese banken minstens 628 miljoen euro in belastingparadijzen waar ze geen enkele werknemer tewerkstellen. Zo slaagde het Franse BNP Paribas erin om op de Kaaimaneilanden welgeteld nul euro belasting te betalen op een winst van 134 miljoen euro.

Schuif aan en eet mee

HOE WERKT HET?

"Het is tijd om een einde te maken aan belastingparadijzen", zegt Oxfam-experte Maaike Vanmeerhaeghe.

Transparantie noodzakelijk Het nieuwe rapport is gebaseerd op nieuwe Europese transparantieregels, de publieke land-per-landrapportering. Die regels verplichten banken om elk jaar financiële gegevens te publiceren over hun economische activiteiten per land. Oxfam pleit ervoor om deze publieke land-per-landrapportering te verplichten voor alle multinationals met een omzet van 40 miljoen euro die in Europa actief zijn. “Het is tijd om een einde te maken aan belastingparadijzen”, zegt Maaike Vanmeerhaeghe, beleidsmedewerker eerlijke belastingen voor Oxfam. “Fiscale transparantie is daarvoor essentieel. We hebben nu voor het eerst een zicht op de fiscale praktijken van banken, dankzij de nieuwe Europese transparantieverplichting.” Overheden moeten nu dringend een

nieuwe stap zetten. “We roepen hen op om de verplichte rapportage uit te breiden naar alle sectoren, zodat we kunnen nagaan of alle multinationals een eerlijk deel van hun belastingen betalen. Daarnaast moeten overheden ook maatregelen nemen om belastingontwijking onmogelijk te maken.”

Overheden lopen miljarden euro's mis Overheden lopen wereldwijd miljarden euro’s mis omdat multinationals belastingen ontwijken. Ontwikkelingslanden worden het hardst getroffen: elk jaar lopen ze maar liefst 90 miljard euro mis. Dat is voldoende om 124 miljoen kinderen naar school te sturen en om gezondheidszorg uit te bouwen die het leven van 6 miljoen kinderen kan redden.

Je meldt je eerst aan op de website, en dan krijg je maandelijks een overzicht van de gastentafels die georganiseerd worden. Dan schrijf je je in en bekijk je met de organisator de praktische zaken voor de avond. Je brengt je bijdrage in cash mee. Hiermee kan de gastheer of -vrouw de kosten van de avond terugbetalen en de rest schenken aan een Oxfam-project dat jullie samen uitkiezen.

IEDEREEN EET MEE Er is keuze uit twee projecten: melkboeren en -boerinnen in Burkina Faso of de voedselbedeling aan Sahrawi-vluchtelingen in de Sahara. Zo kunnen de boeren in Burkina Faso ook hun boterham verdienen en de vluchtelingen in de Sahara het levensnoodzakelijke voedsel krijgen. www.oxfamsol.be/anderstafelen 0475/57 92 25 PS: We zoeken ook nog gastvrouwen en gastheren.

Belgische banken investeren fors in fossiele brandstoffen De investering in fossiele brandstoffen door de vier grootste Belgische banken vormen een groot financieel en ecologisch risico.

et gaat om BNP Paribas Fortis, ING, KBC en Belfius, die meer dan 40 miljard euro investeren in de honderd grootste bedrijven die actief zijn in de winning van steenkool, aardolie en gas. Dat blijkt uit een onderzoek in opdracht van de Klimaatcoalitie, waarvan Oxfam-Solidariteit een van de drijvende krachten is. Bijna de helft van het bedrag (19,41 miljard euro) gaat nog steeds naar steenkool. Dat is de meest vervuilende energiebron. Een immens risico voor de planeet en onze

spaarcenten. Want om de opwarming van de aarde te beperken moet 85 procent van de fossiele brandstoffen die nu nog in de grond zitten daar ook blijven. De Klimaatcoalitie wil de banken overtuigen te stoppen met die financiering. “Hoewel de globale investeringen in duurzame energie elk jaar blijven toenemen, zijn die in fossiele energie nog veel te hoog”, zegt Brigitte Gloire, beleidsmedewerkster duurzame ontwikkeling bij Oxfam. “Steeds meer mensen verzetten zich daartegen.” Wil jij ook iets doen? Surf naar www.bankroute.be en vraag jouw bank om je geld niet meer te investeren in fossiele brandstoffen.

Vier Belgische banken investeren meer dan 40 miljard euro in fossiele brandstoffen. JUNI 2017• globo

DE VRAAG

Wat kunnen we doen aan de oorzaken en gevolgen van de klimaatverandering?

Technieken tegen droogte

Probleem in the picture

Door de klimaatverandering veranderen de seizoenen. In Tibou, een dorp in Burkina Faso, regende het vroeger van mei tot september. Nu amper van eind juli tot eind augustus. Oxfam-partner ATAD wapent mensen in Tibou met technieken tegen deze verandering, zoals kweken met zaden die minder water nodig hebben.

De rijkste landen stoten de meeste broeikasgassen uit, maar de armste landen ondervinden vaak de sterkste gevolgen van de klimaatverandering: droogte, overstromingen, extreem weer. Dat klagen we aan met mediagenieke acties, zoals hier op een Europese top over het klimaat.

Samen sterker en luider Wanneer we verandering willen, komen we samen op straat om dat te laten zien. Omdat politici druk moeten voelen om in actie te komen. Zo waren we met meer dan 10.000 op de klimaatmars in Oostende, om een stevig klimaatakkoord te eisen. Want omdat het klimaat verandert, hebben mensen in de armste landen meer honger en slaan miljoenen mensen mogelijk op de vlucht.

Zit jij met een brandende vraag over wat Oxfam doet? 6

globo â&#x20AC;˘ JUNI 2017

Blijf er niet mee zitten: stel je vraag via GLOBO, Vier-Windenstraat 60, 1080 Brussel of stuur een mailtje naar globo@oxfamsol.be. Je vraag kan ingekort of niet opgenomen worden bij plaatsgebrek.

Miljoenen mensen hebben snel voedselhulp nodig. Alles samen gaat het om een hallucinante 30 miljoen mensen met honger.

Dossier

HONGERSNOOD: grootste humanitaire crisis sinds WO II Een hongertje hebben of een maand vasten, daar raak je makkelijk over. Maar wat als je al maanden geen vers eten meer hebt? Als je je kinderen of ouders zienderogen magerder en zieker ziet worden? In Zuid-Soedan is in maart hongersnood uitgeroepen; in Nigeria, Somalië en Jemen gaat het niet veel beter. Dit is de grootste humanitaire crisis sinds de Tweede Wereldoorlog. Hoe komt dat, wat betekent dat voor mensen en wat kunnen we er aan doen?

Inhoud: • 7 vragen over deze hongersnood • Wat betekent hongersnood voor de betrokken mensen? • “Regeringen wereldwijd treuzelen om te reageren” • Hoe kano’s levens redden in Zuid-Soedan

• Teksten: Julien Lepeer, Thea Swierstra en Lieve Van den Bulck • Foto’s: Oxfam • Heeft meegewerkt: Lien De Tavernier.

JUNI 2017 • globo

Dossier

7 vragen over deze hongersnood Honger in Afrika, dat lijkt helaas niets nieuws onder de zon. Maar de realiteit is anders: dit is de grootste humanitaire crisis sinds WO II.

1 Waar is er hongersnood?

De Verenigde Naties hebben officieel de hongersnood afgekondigd in Zuid-Soedan, eind februari (lees ook p. 11). In Nigeria is er nog geen officiële hongersnood uitgeroepen, maar het is hoogst waarschijnlijk dat die wél al aan de gang in het noordoosten van het land. Twee andere landen staan de komende maanden op de rand van een hongersnood: Jemen en Somalië (zie kaart op pagina hiernaast).

Miljoenen mensen hebben snel voedselhulp nodig. In Zuid-Soedan dreigen volgens de cijfers van de Verenigde Naties 4,9 miljoen mensen te verhongeren. In Jemen lopen 17 miljoen mensen gevaar. In Nigeria gaat het om 4,7 miljoen mensen en in Somalië om 3 miljoen mensen. Alles samen gaat het om een hallucinante 30 miljoen mensen met honger. We hebben nog nooit een humanitaire crisis op zo’n grote schaal meegemaakt sinds… 1945.

Waarom is er hongersnood?

30 miljoen mensen hebben honger door een combinatie van conflicten, de klimaatverandering en structurele problemen zoals oneerlijke handelsakkoorden en structurele aanpassingsprogramma's. In ZuidSoedan is al meer dan 3 jaar een conflict aan de gang. Boeren kunnen daardoor hun velden niet bewerken, en er is ook nog een aanhoudende droogte. Mensen hebben er al jaren honger, alleen de officiële verklaring van hongersnood (door de Verenigde Naties) is nieuw. In Nigeria zijn 2,6 miljoen mensen op de vlucht voor het conflict met Boko Haram. Ze leven in lokale gemeenschappen en in vluchtelingenkampen, waar weinig eten en water beschikbaar is. In Jemen lijden mensen honger door de burgeroorlog, die er al 2 jaar duurt. In Somalië komt daar nog eens extra droogte bij.

komt deze ramp zo plots 4 Waar vandaan?

Honger komt er niet zomaar. Hulporganisaties en mensen op het terrein waarschuwen al meer dan een jaar voor deze hongersnood. Overheden en de internationale gemeenschap hebben die waarschuwingen genegeerd (lees ook p. 10). “Maar als we nu reageren, met massale noodhulp én diplomatieke inspanningen, dan hebben we nog een kans om meer dodelijke slachtoffers te vermijden”, benadrukt Oxfam-directeur voor noodhulp Nigel Timmins.

mensen zijn het slachtoffer 2 Hoeveel van deze ramp?

Seynes Awil (30) toont het laatste eten dat ze nog heeft. Ze woont in het noorden van Somalië, dat getroffen is door ernstige droogte.

5 Hoe kunnen we helpen?

In België is het consortium 12-12 begonnen met een grote campagne om geld in te zamelen voor noodhulp, net zoals na de aardbeving in Nepal, tyfoon Haiyan of de tsunami in ZuidoostAzië. De 6 noodhulporganisaties die 12-12 vormen (waaronder ook Oxfam) zijn al langer aanwezig in de getroffen landen en doen al het mogelijke om de getroffen mensen te helpen.

30 miljoen mensen hebben honger. We hebben nog nooit een humanitaire crisis op zo’n grote schaal meegemaakt sinds WO II " Oxfam heeft tot nu toe al meer dan 1 miljoen mensen hulp geboden in Jemen en 245.000 mensen in het noordoosten van Nigeria. In 2016 al hebben we in Zuid-Soedan water en eten verdeeld aan meer dan 600.000 mensen, en die hulp willen we nu vergroten. We bouwen degelijke sanitaire voorzieningen, zodat ziektes zich niet kunnen verspreiden.

6 Is er al hulp onderweg?

“Goederen inzamelen en vervoeren is duur, en ingezamelde goederen sluiten niet altijd aan op de

lokale behoeften”, vertelt Erik Todts van 12-12. “Wij kopen zoveel mogelijk lokaal in. Zo sluiten we goed aan op de behoefte van de mensen in nood. Bovendien stimuleren we de lokale economie en besparen we op transportkosten. Een mooi voorbeeld is Plumpy’Nut: een pindapasta vol levensreddende voedingsstoffen, die veel ondervoede kinderen krijgen. Deze pasta wordt vooral geproduceerd in landen waar ondervoeding veel voorkomt. Met deze pindapasta helpen we dus niet alleen de kinderen, maar ook de economie van deze kwetsbare landen.”

7 Geld geven, helpt dat echt?

Noodhulp is een kwestie van leven of dood, dus geld geven ook. Minstens 86% van de opbrengst van de 12-12-actie wordt gebruikt voor directe noodhulp: voedsel, medische hulp en zuiver drinkwater. “Als mensen in nood zijn, moeten we hen helpen”, vindt Erik Todts. “Maar er is ook geld nodig om inwoners van kwetsbare gebieden voor te bereiden op nieuwe crises, zodat er een volgende keer minder slachtoffers vallen. Daarom werken we mee aan economische ontwikkeling en de verbetering van de landbouw.” Bijvoorbeeld door zaden te verdelen die beter bestand zijn tegen de klimaatverandering, en door samen te werken met lokale organisaties van kleine boeren. Want honger stop je niet zomaar met een simpel voedselpakket.

Waar komt die hongersnood vandaan?

Conflict = honger

Klimaat

Politiek en beleid

Waar geweld is, wil je niet blijven. Dus je vlucht. Dat betekent: weg van je job/winkel, je moestuin, van markten of handel. En geen geld = geen eten.

Er is steeds meer wetenschappelijk bewijs dat de klimaatverandering zorgt voor hogere temperaturen. Meer hitte = minder water = minder oogst.

Hongersnood kan je vermijden met de juiste politieke beslissingen: ontwikkeling op lange termijn en goed risicobeheer.

globo • JUNI 2017

Dossier

Miljoenen mensen met honger 1

Nigeria

Ter plekke: wat betekent hongersnood voor de betrokken mensen?

Door het aanslepende conflict met Boko Haram zijn mensen gevlucht. 4,7 miljoen mensen hebben honger. Oxfam wil dit jaar nog 500.000 mensen extra helpen met o.a. noodhulp, voedselbonnen, sanitair en hygiënekits.

Zuid-Soedan

Na 3 jaar gewapend conflict dreigen 4,9 miljoen mensen te verhongeren. Oxfam heeft al 600.000 mensen hulp geboden.

Somalië

Extreme droogte heeft in Somalië een humanitaire crisis veroorzaakt. Oxfam wil 220.000 mensen water en sanitair bezorgen vóór eind 2017.

1 2 3

Jemen

Door gewapende conflicten, sinds maart 2015, hebben 17 miljoen mensen in Jemen honger. Dit is een van de grootste hongersnoden ter wereld. We hebben al meer dan 1 miljoen mensen geholpen, o.a. met geld voor eten, nieuw vee en werk.

70,8% Jemen zit in de zwaarste humanitaire crisis ter wereld. 70,8 % van de bevolking heeft humanitaire hulp nodig.

30.000.000 mensen in hongersnood - of op de rand daarvan in deze 4 landen. Dit is de grootste hongersnood sinds WOII.

1.545.000 kinderen lijden aan acute, ernstige ondervoeding.

Noodhulp

mensen in NoordoostNigeria, Zuid Soedan, Somalië, en Jemen zijn in hongersnood of lopen risico op hongersnood

honger doe een gift geef

BE37 0000 0000 2828

info

www.oxfamsol.be/hongersnood

met vermelding “0058”

Hoe jouw gift een verschil kan maken Jouw steun is nodig, zodat we meer mensen kunnen bereiken met noodhulp Oxfam is ter plaatse en zorgt voor eten, drinkwater en andere broodnodige dingen: • 20 euro = een dignity-kit met stof voor kleding, een tandenborstel, tandpasta, ondergoed en een babydekentje. • 50 euro = een mand met eten voor 1 maand (rijst, maïs, olie, gierst, pinda’s) • 90 euro = tijdelijke wc-blokken (voor 40 personen)

“We vertrokken met alleen onze kleren, verder niets” “We zaten gewoon op mijn terrein toen Boko Haram mijn zoon kwam halen. Ze hebben hem vermoord.” Abdul (schuilnaam) is 65. Zijn zoon werd 3 jaar geleden meegenomen en vermoord. Abdul vertrok, want Boko Haram beloofde om terug te komen. “We zijn vertrokken met alleen de kleren die we aanhadden.”

Abdul woont nu in Jakana, een dorpje bij Maiduguri (Nigeria) dat opgericht is door mensen die van huis gevlucht zijn voor het geweld. “Ik heb nu een lapje grond waarop ik groenten kan verbouwen.” Oxfam doet in Abduls nieuwe dorp Jakana ook aan gezondheidsvoorlichting en deelt er voedsel uit.

JUNI 2017 • globo

Dossier

"Reactie van regeringen wereldwijd laat op zich wachten" Wat is een hongersnood? Waarom treedt Oxfam in actie? Hoe kan zoiets als hongersnood nog voorkomen in 2017? Onze experte legt het uit. INTERVIEW Lien De Tavernier, humanitair beleidsmedewerker bij Oxfam

“Het woord hongersnood is in feite een technische term waarvoor een aantal criteria gelden die vastgelegd zijn door de Verenigde Naties. Om het eenvoudig te stellen: de VN heeft hongersnood ingedeeld in verschillende fases, die elk overeenkomen met een bepaald hongerniveau. Je kan het vergelijken met de schaal van Richter bij aardbevingen, waarin 1 staat voor een lichte aardbeving en 8 voor een zeer zware. Voor honger zijn er 5 stadia. Fase 3 wordt bijvoorbeeld crisis genoemd en houdt in dat 1 op de 5 mensen moeilijkheden ondervindt om eten te vinden, of zijn bezittingen moet verkopen om te kunnen eten. Fase 4 wordt noodsituatie genoemd en houdt in dat 20% van de gezinnen te lijden heeft onder extreem voedseltekort, met verschillende gevallen van mensen die sterven van honger. Fase 5 wordt bestempeld als hongersnood en houdt in dat ten minste 1 op de 5 mensen aan ondervoeding lijdt, dat er dagelijks 2 op 10.000 mensen sterven en dat 30 % van de kinderen zwaar ondervoed is.”

Hoe kan het dat hongersnood nog steeds voorkomt anno 2017, terwijl we altijd horen dat we genoeg produceren om de hele planeet te voorzien van eten?

“De vier landen waarvoor wij een noodoproep hebben gelanceerd, hebben één ding met elkaar gemeen: er is een conflict in de regio. In Jemen nemen regering en rebellengroepen het tegen elkaar op. In Nigeria en de omliggende landen vluchten hele families voor de gewelddaden van Boko Haram. Somalië wordt onveilig gemaakt door Al-Shabaab, een zusterorganisatie van Al Qaeda, terwijl gewapende groepen in Zuid-Soedan een humanitaire interventie belemmeren. Deze conflicten doen miljoenen mensen op de vlucht slaan. Ze vluchten van hun huis, hun veldje, de plek waar ze werken. Al die mensen zijn nu dakloos en zijn hun bron van inkomsten kwijt. Ze houden zich op in de buurlanden of in buurdorpen, waar het er vaak niet veel beter aan toegaat. Er zijn grote concentraties van mensen en er is te weinig eten verkrijgbaar.

Lien, er wordt vaak gesproken over hongersnood, maar wat houdt hongersnood precies in?

"Conflicten doen miljoenen mensen op de vlucht slaan", verduidelijkt Lien De Tavernier. Dit meisje bij een waterverdeling door Oxfam is op de vlucht voor het conflict met Boko Haram in Nigeria. Dat leidt tot een toestand van hongersnood. Daarbij komt nog dat humanitaire hulp vaak tegengehouden wordt door gewapende groepen, wat de situatie alleen maar erger maakt. Toch mag de schuld voor de crisis niet alleen afgewimpeld worden op deze conflictsituaties. Ons internationaal handelsmodel,

"We moeten 4,4 miljard dollar zien in te zamelen tegen juli" de verdeling van rijkdom over de wereld en de klimaatverandering zijn ook essentiële factoren die deze vier landen kwetsbaar maken.”

Wat wil Oxfam dat hieraan gedaan wordt? “Wat Oxfam vraagt, is dat de politiek in actie treedt, en snel. De internationale gemeenschap moet druk zetten op de verschillende spelers in de conflicten om deze te beëindigen, maar ook om humanitaire hulp door te laten. Daarnaast is er ook het financiële aspect. Hulp ter plaatse brengen heeft een prijs. Volgens de Verenigde Naties moet tegen juli 4,4 miljard dollar ingezameld worden om hulp te bieden aan de meer dan 20 miljoen slachtoffers. Momenteel laat de reactie van regeringen

Consortium 12-12 bundelt de krachten Oxfam werkt nauw samen met andere ngo’s, en dat is geen toeval. Elke ngo heeft een bijzondere expertise: gezondheid, onderwijs, kinderbescherming en/of voeding... Daarom hebben 6 humanitaire ngo’s zich verenigd in het consortium 12-12. Ze leggen er gemeenschappelijke strategieën

10 globo • JUNI 2017

vast, zamelen samen geld in bij grote rampen en communiceren samen over crisissituaties, om de aandacht te trekken van een zo ruim mogelijk publiek. Het consortium bestaat uit Caritas, Handicap International, Dokters van de Wereld, Unicef, Plan International en Oxfam-Solidariteit.

wereldwijd nog op zich wachten. Maar bij een hongersnood telt elke dag… Het is zeker nog niet te laat voor de internationale gemeenschap om tot actie over te gaan, maar de tijd dringt. Daarom werkt Oxfam hard om beleidsmensen te beïnvloeden en te overtuigen. Pas op, we zeggen niet dat er niemand is die iets doet. In België heeft bijvoorbeeld minister van Ontwikkelingssamenwerking De Croo half mei het ingezamelde bedrag voor de actie van consortium 12-12 verdubbeld (zie kadertje, red.). We hebben ook politiek lobbywerk gedaan met onze partners in de Coalitie tegen de Honger. We hebben gesprekken gevoerd met het parlement om de kwestie van de hongersnood zo hoog mogelijk op de politieke agenda te plaatsen.”

Als het aan de politiek is om dit op te lossen, waarom mengt Oxfam zich dan hierin? “De politiek moet de fundamentele problemen oplossen, dat klopt. Maar op dit eigenste moment staan er ook levens op het spel. Daarom gaan wij en andere ngo’s over tot actie. De meest prangende behoeftes zijn om mensen te bevoorraden met water en voedsel en om hen enige veiligheid bieden. Het leven van veel mensen hangt af van snelle hulpverlening.”

Er is een hongersnood, maar Oxfam deelt water uit. Hoe komt dat?

“We doen meer dan enkel water uitdelen, maar het vormt inderdaad een groot onderdeel van ons werk ter plaatse. Toegang tot drinkbaar en zuiver water helpt om te voorkomen dat ziektes ontstaan en verspreid worden. Schoon water betekent uiteraard dat mensen kunnen drinken en dat ze ook in staat zijn om klein stuk grond te verbouwen en voor eigen eten te zorgen. Verder verdelen we ook hygiënekits en plaatsen we douches of toiletten. In sommige gevallen, wanneer er ter plaatse geen andere ngo’s aanwezig zijn, verdelen we ook eten.”

Dossier

Hoe kano’s levens redden in Zuid-Soedan “Ik help mensen die anders van honger hadden kunnen sterven. Dat houdt mij op de been.” Gabrial Puol Thiel brengt mensen in afgelegen gebieden in Zuid-Soedan tot bij de zo nodige noodhulp.

Betaalde jobs De kanovaarders ruilen de waardebonnen opnieuw in bij Oxfam en worden betaald voor dat werk. Kanovaarder Jal Banyiei, bijvoorbeeld: hij hielp vluchtelingen in het eilandengebied ten noorden van Nyal gratis, maar verdiende daardoor niets om zijn eigen gezin eten te kunnen geven. Nu vaart hij voor een inkomen: “Met dat geld kan ik weer voor mijn gezin zorgen. Ik kan zelfs wat geld opzij leggen, voor het geval dat er opnieuw een crisis uitbreekt.” De kanovaarders hebben ook een opleiding gevolgd om

abrial Puol Thiel staat rechtop in zijn kano en duwt het bootje met een lange stok van de kant af. Hij neemt telkens 2 of 3 passagiers mee door het moeras in de provincie Panyijar, in het noorden van Zuid-Soedan, naar de voedselbedeling. Veel Zuid-Soedanezen zijn gevlucht naar de droge eilanden in dit moerassig gebied, maar de weg naar de dichtstbijzijnde hulpverlening is gevaarlijk en lang. Een kanovaart naar Nyal duurt 3 dagen, en over de weg lopen duurt nog langer. “Het is stil onderweg, maar veilig”, vertelt Nyambor, die meereisde in een kano. “Ik weet hoe gevaarlijk het is voor vrouwen om lange afstanden te wandelen en alleen in de bosjes te moeten slapen. In de kano voelde ik mij heel veilig.” Stuurman Gabrial werkt voor het gratiskanoprogramma van Oxfam in de regio. Wie getroffen is door de hongersnood, krijgt waardebonnen van Oxfam en kan die gebruiken om kanovervoer te betalen. Want geld om het vervoer zelf te betalen, dat hebben de slachtoffers van de hongersnood niet.

“Ik voel dat ik een verschil kan maken”, vertelt kanovaarder Gabrial. “Ik help mensen die anders van honger hadden kunnen sterven.” mensen in nood te leren lokaliseren en te helpen. “Ik voel dat ik een verschil kan maken”, vertelt Gabrial. “Ik help mensen die anders van honger hadden kunnen sterven. Dat houdt mij gaande.” Elke dag zijn er nieuwkomers in Nyal. Ze maken deel uit van de 1,6 miljoen mensen die op de vlucht zijn voor het jarenlange geweld in de regio. In 2015 was er een vredesakkoord, maar toch gaat het geweld in Zuid-Soedan voort. Sinds juli 2016 is het conflict nog verder geëscaleerd, met gevechten in de hoofdstad Juba en tienduizenden mensen die daarvoor op de vlucht sloegen.

Noodhulp in Zuid-Soedan Oxfam bestrijdt al langer honger op 9 verschillende plaatsen in Zuid-Soedan, ook in de provincie Panyijar. We zorgen voor eten, drinkwater en hygiëne

voor de mensen op de vlucht. Zo slagen we erin om veel families humanitaire hulp te verlenen en om levens te redden. We helpen ook Zuid-Soedanese vluchtelingen die naar Oeganda, Ethiopië, Congo en Tsjaad gevlucht zijn. In 2016 heeft Oxfam al 600.000 mensen in Zuid-Soedan geholpen met noodhulp en hulp op langere termijn. Het gaat bijvoorbeeld om nieuw gereedschap, vorming, nieuwe zaden of vee, zodat mensen opnieuw zelf voor hun inkomen kunnen zorgen. In maart heeft Oxfam in Panyijar eten verdeeld aan 2.000 mensen die pas aangekomen waren en niets te eten hadden. Oxfam verdeelt regelmatig noodvoedsel, tot nu toe voor 415.000 mensen in totaal. Maar ook schoon water, veilig sanitair en hygiëneproducten zijn belangrijk: die helpen de vaak verzwakte slachtoffers om ziektes te vermijden.

Dit doen we nog ter plaatse:

Somalië: water, water, water

Jemen: geld voor eten en drinken

Nigeria: strijden tegen cholera

Oxfam helpt meer dan 280.000 gevluchte Somali in buurland Ethiopië door water aan te voeren met trucks, door waterputten en boorgaten (voor waterwinning) te herstellen en door dierenvoer uit te delen. Hiermee gaan we 700.000 mensen bereiken die lijden onder de droogte.

Oxfam geeft in een aantal dorpen in Jemen geld aan de meest kwetsbare mensen. Meer dan 1.500 gezinnen, oftewel meer dan 10.000 mensen, ontvangen drie maanden lang 1 keer per maand 24.500 riyals (90 euro). Hiermee kunnen zij eten, drinken en medicijnen kopen en hun schulden afbetalen.

De Nigeriaanse stad Maiduguri lag zwaar onder vuur door Boko Haram. Zowat de helft van de 14.000 inwoners is daardoor ontheemd. Oxfam zette er een WASH-programma op (water, sanitair en hygiëne). Mensen leren er onder andere welke hygiënische maatregelen nodig zijn om cholera te voorkomen.

JUNI 2017 • globo 11

De vissers in de Gazastrook willen gewoon hun job blijven doen en een inkomen blijven verdienen, maar de Israëlische blokkade maakt hun werk quasi onmogelijk.

Vissers zonder vis in de Gazastrook De Gazastrook raakt maar een Israëlische haven. Daar hebben ze ons 24 uur lang vastgehouden. Uitniet heropgebouwd. De eindelijk ze ons hebben teruggestuurd Israëlische blokkade naar Gaza.” verstikt er de bevolking, om te beginnen de vissers. Vissen waar geen vis zit

e hebben mijn boot in beslag genomen. We waren 2 mijl ten noorden van Gaza-Stad aan het vissen. Deze boot was de voornaamste bron van inkomsten voor drie gezinnen. Nu heb ik niets meer: geen werk en geen boot.” Waal Bashir Abu Ryala is visser in de Gazastrook. Beter gezegd: dat was hij. Zonder zijn boot kan hij zijn beroep uitoefenen en niet voldoende verdienen om zijn gezin te onderhouden. Bovenop de woede om het verlies van zijn boot komt ook de vernedering, gezien de omstandigheden waarin die is vernield. “We waren op zee gegaan”, vertelt Waal Bashir. “We hadden onze netten uitgegooid en kwamen later terug om ze weer binnen te halen. Op dat moment kwamen twee Israëlische schepen op ons af. We probeerden te vluchten, maar ze bevalen ons te stoppen en openden het vuur op de boot. Toen de motor vernield was, hebben ze het schip in beslag genomen en ons aangehouden. Ze bevalen ons onze kleren uit te doen en met hen mee te komen naar

12 globo • JUNI 2017

Het verhaal van Waal Bashir is geen alleenstaand geval. Oxfampartner Union of Agricultural Work Committees (UAWC, de Unie van Comités voor Landbouwarbeid) had in 2014 al melding gemaakt van 49 andere gevallen. Ondertussen ligt dat aantal nog veel hoger. Een van de groepen die steun krijgen van de UAWC zijn de vissers van de Gazastrook. Zij hebben heel wat te verduren gekregen, in het bijzonder de beperkingen die de Israëli’s hebben ingesteld op de zones waarin gevist mag worden.

De situatie van de vissers is nog slechter sinds de bommen van 2014 De vissers zijn bang van de Israëli’s. “Binnen een afstand van 4 tot 5 kilometer van de kust zit er haast geen vis”, zegt Abu Bashar, algemeen directeur van UAWC in de Gazastrook. “De

Israëli’s laten de vissers tot 6 mijl uit de kust gaan, maar enkel buiten het seizoen. Zodra het visseizoen begint, dwingen ze de vissers weer om dichter bij de kust te blijven.”

cash-for-work Om deze rampzalige situatie voor de vissers het hoofd te bieden, heeft UAWC samen met Oxfam cash-forworkprogramma’s (geld voor werk) opgezet. Cash-for-work biedt mensen die hun inkomensbron verloren hebben

de mogelijkheid om geld te verdienen. Hun werk komt de gemeenschap op lange termijn ten goede. Voor de vissers van Gaza is het programma eenvoudig: 25 dagen werken aan een loon van 10 tot 15 euro per dag, naargelang het opleidingsniveau. Sommigen herstellen bijvoorbeeld boten, anderen repareren visnetten. Na afloop van het programma is het materiaal dat nodig is om te kunnen vissen weer hersteld, de vissers hebben hun gezinnen in

10 jaar blokkade De ingrijpende controles door Israël belemmeren de heropbouw van de Gazastrook. Door de blokkade die Israël in 2007 heeft ingesteld, geraken er geen goederen of mensen in of uit de Gazastrook. En door de bombardementen van 2014 is er meer materiaal nodig voor de heropbouw, maar het Gaza Reconstruction Mechanism (GRM) verhindert dit. De Verenigde Naties, de Israëlische en de Palestijnse autoriteiten hebben het mechanisme opgezet om de regels van de blokkade te versoepelen en de heropbouw van de Gazastrook mogelijk te maken. Maar in de praktijk

heeft Israël zijn greep op Gazastrook behouden en versterkt het mechanisme enkel de oorspronkelijke blokkade. “Beslissingen over wat er al dan niet binnen mag, verlopen traag en willekeurig”, zegt Catherine De Bock van Oxfam-Solidariteit. “Het hele mechanisme moet zo snel mogelijk worden herzien. Oxfam roept de internationale gemeenschap op tot actie, want in zijn huidige vorm komt het GRM neer op een collectieve bestraffing van alle Palestijnen. Dit vormt een schending van het internationaal humanitair recht. 1,8 miljoen mensen worden gegijzeld in Gaza. Zij hebben hulp nodig, en snel.”

TEKST: Julien Lepeer

Zuidgeluid

Op alle niveaus pleiten voor het einde van de blokkade Oxfam werkt sinds 2004 samen met UAWC AAN projecten in de landbouw, visserij en heropbouw van de Gazastrook en op de Westelijke Jordaanoever. Oxfam levert hierbij structurele en financiële steun. Samen met lokale Oxfam-teams geeft UAWC opleidingen en gaan we na wat de behoeften van de mensen zijn. Oxfam financiert cash-forworkprogramma’s, maar volgt ook op

UAWC Wie? De Union of Agricultural Work Committees (UAWC of Unie van Comités voor Landbouwarbeid) is een Palestijnse ngo die actief is in Gaza en op de Westelijke Jordaanoever.

wat de gevolgen zijn van de Israëlische blokkade en het Gaza Reconstruction Mechanism (zie kader onderaan p.12) voor de bevolking. Hiervoor werken we samen met lokale ngo’s die mensenrechten. Samen doen we beleidsbeïnvloeding om een einde te maken aan de Israëlische blokkade, want die heeft al 10 jaar een verstikkende impact op de Palestijnse bevolking in de Gazastrook.

Wat? De UAWC helpt boeren en vissers om hun productiviteit te verhogen en hun producten te verkopen. UAWC helpt mensen in de Gazastrook om opnieuw eigen bestaansmiddelen op te bouwen.

De Gazastrook

De Gazastrook is een 41 kilometer lange strook land aan de oostkust van de Middellandse Zee. De grootste stad in het gebied is Gaza. De Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever vormen samen de door Israël bezette Palestijnse gebieden. Een 700 km lange muur scheidt de Gazastrook van Israël en Egypte. 1,8 miljoen Palestijnen zitten er opgesloten door de blokkade sinds 2007. De export is nog amper 3% van de export vóór de blokkade. 80% van de bevolking heeft internationale hulp nodig. TURKIJE SYRIË LIBANON

Middellandse Zee

Tientallen mensen voeren met Oxfam actie, zoals hier in 2014 in Londen, tegen de Israëlische blokkade van de Gazastrook.

de tussentijd kunnen onderhouden en ze kunnen weer thuiskomen met de visvangst die de bevolking van de Gazastrook zo hard nodig heeft. Ahmad Tolba neemt deel aan een cash-for-workprogramma waarin hij visnetten repareert. “Ik ben 60 jaar en visser van beroep. Dit werk is mijn enige bron van inkomsten. Ons gezin telt 14 leden, waarvan er 6 leven van het werk op zee. Iemand van het lokale visserscomité nam contact op met mij en vertelde me over het cash-forworkprogramma. Ik heb me meteen kandidaat gesteld, want zo kan ik een aantal uitgaven en schulden aflossen. Daarnaast moet ik uiteraard ook nog inkopen doen. Jammer genoeg bevinden alle vissers zich in deze situatie.”

2014: een tragisch keerpunt

Deze zeer strikte regels en het misbruik dat ermee gepaard gaat, zijn de gevolgen van de blokkade die Israël in 2007 heeft ingesteld. Maar de omstandigheden waarin de vissers leven, of beter gezegd overleven, zijn

sinds 2014 verder verslechterd. De Israëlische aanval op de Gazastrook heeft toen bijna het hele gebied tot puin herleid. Heel wat gebouwen waarin de vissers werkten, werden door granaten geraakt, net als de huizen waarin ze woonden. Waar moet je dan het beetje vis dat je vangt, opslaan? Hoe bewaar je ze? En waar berg je je materiaal op?

12 uur per dag geen elektriciteit

Zoveel levens werden verwoest door tien jaar Israëlische blokkade en door de bombardementen van 2014. De situatie treft alle inwoners van de Gazastrook. Van meer dan 100.000 inwoners werd het huis verwoest.

"Het is niet ieder voor zich, maar allemaal samen" Slechts 9,7 % van de getroffen woningen is heropgebouwd en gedurende minstens twaalf uur per dag is er geen elektriciteit.

ISRAËL GAZASTROOK

EGYPTE

IRAK BEZET PALESTIJNS GEBIED

JORDANIË SAOUDI-ARABIË

In een recent rapport wijst Oxfam op een groot gevaar voor de inwoners: 96% van het beschikbare water is niet drinkbaar. De meeste irrigatie-, afwaterings- en sanitaire systemen werken niet meer, terwijl de grondwaterlaag vol zeewater zit. Het risico op ziekten neemt toe en ook de landbouw wordt bedreigd, zonder het nog maar te hebben over de levensnoodzakelijke behoefte aan drinkbaar water.

"Ik hoop dat de Israëliërs ons laten vissen"

Net als de andere inwoners van Gaza zijn de vissers aan het einde van hun krachten. Enige hoop koesteren lukt nauwelijks. “Wat ik wil?”, zegt Aid Youssef Hanya, ook een visser. “Ik hoop eerst en vooral op een veiliger leven voor mijn gezin en mij. Daarna zou ik weer een vaste bron van inkomsten willen vinden. Ik hoop dat de Israëlische patrouilles ons tot 12 mijl of verder laten vissen. Ze geven ons zelfs geen ademruimte op volle zee. Ik heb behoefte aan een flinke hap verse lucht.”

Abu Bashar van Oxfam-partner UAWC in de Gazastrook In afwachting van een politieke oplossing blijft de UAWC de vissers steunen. Abu Bashar van de UAWC: “De inwoners zien geen toekomst meer wegens het gebrek aan werk en de politieke verdeeldheid en zo meer. De UAWC probeert bij te dragen tot de oplossing. We moeten de crisis trotseren en niet ontvluchten. En we moeten het niet ieder voor zich doen, maar allemaal samen.” “We proberen de problemen zo goed mogelijk te verhelpen, maar we hebben geen oplossing op lange termijn. Het is de verantwoordelijkheid van de internationale gemeenschap om oplossingen te vinden voor het echte onderliggende probleem.” Dit programma krijgt financiële steun van de Belgische ontwikkelingssamenwerking.

60%

1,8 miljoen mensen

80%

De economie in de Gazastrook ligt aan diggelen: meer dan 60% van de jongeren zit zonder werk, een triest wereldrecord.

= de totale bevolking van de Gazastrook, die wordt verstikt door de Israëlische blokkade.

van de inwoners in de Gazastrook ontvangen internationale hulp.

JUNI 2017 • globo 13

vrijwilliger in de kijker

As’ad Merza (24) kwam als klant in de Oxfam Shop aan de Steendam in Gent. Hij bleef er plakken als vrijwilliger voor de computerverkoop.

“Ik ben een vluc hteling uit de Syrische stad Aleppo en woo n nu tien maa nd en in Gent. De maatschappe lijk assistente va n het OCMW di begeleidt zei da e mij t ik in de twee dehandswinke Oxfam voordelig l van aan een laptop kon geraken.” “Ik raakte in ge sprek met Lus Sels (rechts op foto, red.), de de winkelverantw oordelijke, en haar gepolst of ik he b ze nog wat hu lp kon gebruike vroeg me de vo n. Ze lgende ochten d terug te kom er verder over en om te praten. Dat he b ik gedaan en ben ik hier vrijw zo illiger geworde n.”

“Wat ik he mensen t leukst vind a an het . De kla vrijwillig nte werken ers leer ik w n en de colle g a’s. Via werk hier zijn at Oxfa had ik n d m is en d og noo doet. To e anderen die e it v weet ik en ik no hier dat het an Oxfam geh g oord. M e ter wer aar sind in Syrië woond eld. In d en van de gro e s ik ots ez gelege nheid o e winkel werk te ngo’s van h in België ben en is bo m mijn e t land is Nederla vendien en ook nds te een go oefene e d e n."

14 globo • JUNI 2017

k ik computers er en dan maa hi ik n be k ee indows en ik de w ze, installeer W er “Twee dagen in te at rm fo Ik mijzelf rkoop. op. Dat heb ik s klaar voor de ve a’ m am gr ro mijn al basisp as gewend om w ik en zet er een aant nd fe heb veel geoe aangeleerd. Ik ” r te herstellen. eigen compute

Ook vrijwilliger worden? Kijk op: www.oxfamsol.be/vrijwilligerswerk

Waar vind je een Oxfamtweedehandswinkel? Vlaanderen

ANTWERPEN: Lange Koepoortstraat 49A, 2000 Antwerpen • 03 707 11 61 • di t/m za: 10-18u • kleding, brocante, boeken, computers ANTWERPEN: Quellinstraat 28 , 2000 Antwerpen • 03 227 44 82 • ma t/m za: 10-18u • Bookshop ANTWERPEN: Brederodestraat 27, 2018 Antwerpen • 03 238 24 60 • di t/m vr: 10-18u, za 10-17u • Oxfam Boutique: kleding, brocante, boeken BRUGGE: Leopold II-laan 19, 8000 Brugge • 050 31 04 51 • di t/m za: 10-17u30 • kleding, brocante, boeken, computers GENK : Vennestraat 147, 3600 Genk • 089 30 42 69 • di/t/m za: 10-18 • kleding, boeken, brocante, computers GENT: Sint-Amandstraat 16, 9000 Gent • 09 233 42 13 • ma t/m za: 10-18u • Bookshop GENT: Bij Sint-Jacobs 12, 9000 Gent • 09 223 13 53 • wo t/m za: 10-18u, zo: 10-13u • Oxfam Boutique: kleding, brocante GENT: Steendam 73, 9000 Gent • 09 224 02 80 • di t/m za 10-18u • kleding, brocante, boeken, computers HASSELT: Dorpsstraat 21, 3500 Hasselt • 011 21 50 11 • ma t/m za: 10-18u • Bookshop KNOKKE-HEIST: Elizabetlaan 141, 8300 Knokke-Heist • 050 51 04 51 • ma tot za : 10-12u30, 14-18u • kleding, boeken, computers, brocante • Ook Oxfam-Wereldwinkel KORTRIJK: Budastraat 21, 8500 Kortrijk • 056 31 26 22 • ma t/m za: 10-18u • Bookshop LEUVEN: Parijsstraat 60, 3000 Leuven • 016 50 07 05 • ma t/m za: 10-18u • Bookshop MECHELEN: O.L. Vrouwestraat 53, 2800 Mechelen • 015 43 67 10 • ma t/m vr: 9u30-17u30, za: 10-17u • kleding, brocante, boeken OOSTENDE: Torhoutsesteenweg 641, 8400 Oostende • 059 51 87 78 • di t/m za: 10-18u • kleding, brocante, boeken, computers ROESELARE: Westlaan 210, 8800 Roeselare • 051 25 24 55 • ma t/m za: 10-18u • kleding, brocante, boeken, computers SINT-NIKLAAS: Ankerstraat 44, 9100 Sint-Niklaas • 03 776 72 59 • di t/m vr: 9u30-17u30, za: 10-17u • kleding, brocante, boeken, computers WILRIJK: Jules Moretuslei 157, 2610 Wilrijk • 03 828 83 33 • di t/m vr: 9u30-17u30, za: 10-17u • kleding, brocante, boeken, computers

brussel

BRUSSEL: Vlaamsesteenweg 102-104, 1000 Brussel • 02 522 40 70 • ma: 14u30-18u, di t/m za: 11-18u • vintage kleding, brocante, boeken BRUSSEL: Hoogstraat 243, 1000 Brussel • 02 502 39 59 • di t/m za: 11-17u30, zo: 11-15u • kleding, brocante BRUSSEL: Kartuizersstraat 37, 1000 Brussel • 02 502 30 03 • di t/m vr: 11-18u, za: 13-18u • Oxfam Kids: kleding, accessoires voor kinderen BRUSSEL: Vossenstraat 19, 1000 Brussel • 02 513 83 23 • di t/m vr: 11-15u, za: 10-17u30, zo: 10u30-15u • herenkleding en accessoires ELSENE: Elsensesteenweg 254, 1050 Elsene • 02 648 58 42 • ma t/m za: 10-18u • Bookshop ELSENE: Elsensesteenweg 252, 1050 Elsene • 02 647 48 51 • ma t/m za: 10-18u • computers ETTERBEEK: Waversteenweg 295, 1040 Etterbeek • 02 640 09 25 • ma : 14-18u, di t/m vr: 11-18u, za: 11-15u • kleding, boeken, brocante JETTE: Auguste Hainautstraat 9, 1090 Jette • 02 427 25 75 • ma t/m vr: 10-18u, za: 10-17u • kleding, boeken, brocante, computers SCHAARBEEK: Brabançonnelaan 133, 1030 Schaarbeek • 02 732 72 68 • di t/m za 9-15u • kleding UKKEL: Vanderkinderestraat 248, 1180 Ukkel • 02 344 98 78 • ma t/m za: 10-18u (zomer 13-18u) • bookshop VORST: Neerstalsesteenweg 66, 1190 Vorst • 02 332 59 91 • ma t/m za: 10-18u • kleding, boeken, brocante, computers

wallonië

ANS: Rue de l’Yser 185A, 4430 Ans • 04 371 20 44 • ma t/m za: 10-17u45 • kleding, boeken, brocante, computers • Ook Oxfam-Magasins du monde BERGEN: Rue de Houdin 5b • 7000 Bergen • 065 84 75 04 • ma t/m za: 10-18u • computers, boeken CHARLEROI: Rue de Montigny 66, 6000 Charleroi • 071 31 80 62 • di-vr: 10-17u30, za: 10-16u • kleding, brocante CINEY: Rue St. Gilles 61, 5590 Ciney • 083 67 85 04 • di t/m za: 10-18u • kleding, brocante, boeken, computers DINANT: Rue Grande 61-63, 5500 Dinant • 082 66 68 50 • ma t/m vr: 10-17u (zomer 18u), za: 11-17u (zomer 18u) • kleding, brocante, boeken, computers EUPEN: Kirchstrasse 39B (City-Passage), 4700 Eupen • 087 35 23 60 • di t/m vr 10-18u, za 10-14u • kleding, brocante, boeken, computers HERSTAL: Rue Grande Foxhalle 99, 4040 Herstal • 04 240 08 01 • ma: 12-16u45, di t/m vr: 10-16u45, za: 12-16u (juli/aug: gesloten op za) • kleding, brocante, boeken, computers HOEI: Rue Montmorency 2, 4500 Hoei • 085 23 32 98 • wo: 9-16u, vr 10-17u, za 10-12u en 14-16u • kleding LUIK: Rue de la Casquette 19b, 4000 Luik • 04 223 27 87 • ma t/m vr: 10-18u, za: 10-17u • kleding, brocante, boeken, computers LUIK: Rue St Séverin 117, 4000 Luik • 04 221 49 58 • ma t/m za: 10-17u • kleding, brocante, boeken, computers LUIK: Rue Puits-en-sock 137, 4020 Luik • 04 341 18 00 • ma t/m vr: 9-16u45, za: 9-15u45 • kleding, boeken, brocante, computers LUIK: Rue St. Gilles 29, 4000 Luik • 04 222 24 42 • ma t/m vr: 10-17u30, za: 10-17u • Bookshop MARCINELLE: Chée de Philippeville 290/292, 6001 Marcinelle • 071 37 65 05 • di t/m za: 10-18u • kleding, brocante, boeken, computers NAMEN: Rue de Bomel 9, 5000 Namen • 081 22 22 22 • ma t/m vr: 10-18u, za: 10-17u • kleding, brocante, boeken, computers, NAMEN: Av de la Plante 27, 5000 Namen • 081 26 28 38 • di t/m vr: 11-18u, za: 10-15u • computers NAMEN: Bas de la Place 12-14, 5000 Namen • 081 22 91 22 • ma t/m za: 9u30-18u • Bookshop NIJVEL: Rue de Namur 36, 1400 Nijvel • 067 77 34 85 • di t/m vr: 9u30-17u30, za 10-14u • kleding, brocante, boeken, computers

Tweedehands

Spaarpotten voor hongersnood Oxfam heeft in mei spaarpotten op de toonbank gezet in al haar tweedehandswinkels. Met het geld dat klanten in deze spaarpotten steken kunnen we direct slachtoffers van de hongersnood in Afrika en Jemen steunen. In maart dit jaar brak er honger uit in vier landen tegelijk. In zowel Nigeria, Zuid-Soedan, Somalië als Jemen hebben 30 miljoen mensen honger door droogte en geweld. De Verenigde Naties spreken van de ergste humanitaire ramp sinds 1945 (zie ook dossier vanaf p. 7). Snelle actie is geboden, anders vallen er nog veel meer slachtoffers. Oxfam lanceerde daarom al een oproep om hulp via het consortium 12-12. Maar alle kleintjes helpen. “We hopen met de spaarpotten kleingeld maar ook grotere giften in te zamelen voor onze noodhulpoproepen of andere

projecten”, zegt verantwoordelijke schenkersrelaties Jeroen Van Hove. “Als mensen een fiscaal attest willen, dan geven we een flyer mee zodat ze een overschrijving kunnen doen.” Het is de bedoeling dat de spaarpotten blijvend in de winkels staan. “Na afsluiting van de noodhulpoproep komt er een andere boodschap op de spaarpotten over ons structureel ontwikkelingswerk”, zegt Van Hove. Rekeningnummer: BE37 0000 0000 2828 Met vermelding "0058"

Kledingcontainers krijgen nieuw jasje De zeshonderd kledingcontainers van Oxfam-Solidariteit die overal in het land staan krijgen een make-over. Elk halfjaar worden vijftig oude containers vervangen door exemplaren met een fris groen kleurtje en foto’s van Oxfam-projecten wereldwijd. Volgens adjunct-directeur tweedehands Frédéric Van Hauteghem van Oxfam zijn er meerdere redenen voor die verandering. “We willen een vrolijker en kleurrijk model aanbieden aan gemeenten. Zo tonen we waarvoor de inzameling dient en kunnen we onze projecten en filosofie in de kijker zetten.” “Daar komt bij dat een aantal illegale inzamelaars hetzelfde groen als wij gebruikt. Reden waarom we ons daarvan duidelijk willen onderscheiden. Bovendien blijkt dat hoe meer foto’s je op je container plakt, hoe minder last je hebt van graffiti.”

Waarom Karla vrijwilliger is in een Oxfam Bookshop “Helpen in de Oxfam Bookshop is een enorme verrijking van mijn leven. Als verpleegkundige stond ik altijd ten dienste van de mensen. Ik blijf me inzetten voor de mensen, maar op een andere manier.” Karla Lenaert is verantwoordelijk voor de interne communicatie en organisatie in de Oxfam Bookshop van Leuven. Ze is al vrijwilliger sinds de oprichting van de winkel in 2013. JUNI 2017 • globo 15

Zoek je nog een cadeautje

noodhulp

honger

voor Vaderdag?

DOE EEN GIFT

BE37 0000 0000 2828

Vaderdag nadert. Oei, en je hebt nog geen cadeautje? Geen paniek. Geef je papa een cadeautje van Oxfam Pakt Uit: koffie, bomen of een bijenkorf. Dan maak je niet alleen hem blij, maar steun je ook mensen in Oxfam-projecten.

met vermelding 0058

INFO:

> oxfamsol.be/ hongersnood

Bekijk de cadeautjes op > www.oxfampaktuit.be

gezocht:

de tofste vrijwilligers! Zin om je eens helemaal te smijten als vrijwilliger op een tof evenement?

> Voer mee campagne in een Oxfam-tentje op één van de festivals

> Steek de handen uit de mouwen op Oxfam Trailwalker

• Wanneer? Deze zomer! • Waar? Les Ardentes, de Gentse Feesten, Dranouter, Pukkelpop of Fête de Solidarité

• Wat: barbecueën, de kassa of een checkpoint bemannen, deelnemers registreren of aanmoedigen, benen masseren, met een (vracht) wagen rijden… • Wanneer? Enkele uren (of dagen?) van 23 t.e.m. 27 augustus 2017 • Waar? Hoge Venen

Info vind je hier: > oxfamsol.be/festivals > oxfamtrailwalker.be

@oxfam_sol