Η FILMTRADE και η ΣΠΕΝΤΖΟΣ ΦΙΛΜ παρουσιάζουν την ταινία του Αντρέι
Βάιντα
ΒΑΛΕΣΑ
H ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΕΛΠΙΔΑΣ Διαμορφώνουν οι ηγέτες την εποχή τους ή είναι αποτέλεσμα των καιρών τους ; Η ιστορία ενός ανθρώπου που βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα.
24 Απριλίου 2014 στους κινηματογράφους
• •
Chicago International Film Festival 2013 - Silver Hugo (Best Actor Robert Wieckiewicz) Palm Springs International Film Festival 2014 - HP Bridging the Borders Award (Andrzej Wajda)
•
Venice Film Festival 2013 - Pasinetti Award - Special Mention (Maria Rosaria Omaggio for her performance)
•
Toronto International Film Festival 2013 - Official Selection
«Δε θέλω, αλλά είμαι υποχρεωμένος», είχε πει με νόημα ο σπουδαίος Πολωνός σκηνοθέτης Αντρέι Βάιντα -επαναλαμβάνοντας τη διάσημη φράση του Λεχ Βαλέσα όταν έγινε για πρώτη φορά πρόεδρος της χώρας το 1990- καθώς ανακοίνωνε την βιογραφική ταινία για τη ζωή του ηγέτη. Με αυτήν την ταινία, «Βαλέσα – Η δύναμη της ελπίδας», έπειτα από τις δυο προηγούμενες «Man of Marble» και «Μan of Iron», ο Βάιντα ολοκληρώνει την τριλογία του με θέμα τον αγώνα του ανθρώπου απέναντι στην αδικία. Ο Βάιντα και ο πρωταγωνιστής του Ρόμπερτ Βιεκίεβιτς, σκιαγραφούν το προφίλ του Βαλέσα, όχι μόνο μέσα από τα πολιτικά γεγονότα, τις δράσεις και τις παρεμβάσεις του, που συνέθεσαν τη δημόσια εικόνα του, αλλά περισσότερο εστιάζοντας σε έναν καθημερινό άνθρωπο και την αγάπη προς την οικογένειά του, ο οποίος, παρά το αγωνιστικό του φρόνημα και το ιδεολογικό του υπόβαθρο, δεν ήταν από εκείνους που προετοιμάζονται από μικροί για μια θέση σε μια καρέκλα, όπως αυτή του προέδρου. Η αφήγηση ξεκινάει από τα χρόνια που ο Βαλέσα δεν ήταν παρά ένας εργάτης της ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης, ο οποίος σταδιακά ανέπτυξε συνδικαλιστική δράση στην περίφημη «Αλληλεγγύη». Χαρισματικός καθώς ήταν εξελίχθηκε γρήγορα σε ένα παθιασμένο αγωνιστή της αλλαγής, που αντιστάθηκε στο καθεστώς και ένωσε τη φωνή του με την κραυγή ενός ολόκληρου λαού για ελευθερία.
Όπως επισημαίνει ο ίδιος ο σκηνοθέτης, η ταινία επικεντρώνεται στην ιδιωτική ζωή του Βαλέσα, αλλά τονίζει στο φόντο τα χρώματα μιας εποχής σε μετάβαση. Μιας εποχής ακριβώς στο μεταίχμιο των μεγάλων αλλαγών, που συμπαρέσυρε τους πιο τολμηρούς, αναδεικνύοντάς τους σε πρωταγωνιστές της ιστορίας της. Προσπαθώντας να αποτυπώσει την εικόνα του ηγέτη ως ανθρώπου με ευαισθησίες αλλά και αδυναμίες, και άστοχες κρίσεις που δεν πέρασαν απαρατήρητες, ο Βάιντα επιθυμεί μια αντικειμενική κι όχι υμνητική ματιά σε μια πολιτική προσωπικότητα, που, όπως δεν κουράζεται να επαναλαμβάνει, ήταν γέννημα της εποχής της.
Σχετικά με την ταινία Πώς ήταν δυνατόν ένα μόνο άτομο να αλλάξει τον κόσμο τόσο δραματικά; Είναι ένα ερώτημα τόσο πολιτικό όσο και ψυχολογικό. Ο Βάιντα, εισχωρώντας στην ιδιωτική σφαίρα του Λεχ Βαλέσα -του ηγέτη του πολωνικού εργατικού συνδικάτου «Αλληλεγγύη» - προσπαθεί να συλλάβει το φαινόμενο αυτής της απίστευτης μεταμόρφωσης: ένας απλός εργάτης εξελίσσεται σε έναν χαρισματικό ηγέτη. Αμφιλεγόμενη προσωπικότητα ο Βαλέσα, καλλιεργεί έντονες συζητήσεις που διαρκούν μέχρι και σήμερα. Βοήθησε πράγματι εκατομμύρια ανθρώπους, απελευθερώνοντας τα καταπιεσμένα όνειρα της ελευθερίας, θέτοντας τις βάσεις για πολιτικές αλλαγές που ήταν πέρα από τη φαντασία όλων εκείνη την εποχή;
H ιστορία του Βαλέσα δεν έχει τοπική διάσταση. Με τον καιρό, ενσωματώνεται στο πλαίσιο της διεθνούς πολιτικής. Η ζωή ενός απλού ηλεκτρολόγου, ο οποίος μάχεται αρχικά για τα δικαιώματα των συναδέλφων του, μοιάζει σε πρώτη φάση ως τοπικό φαινόμενο έως ότου ο ίδιος ο Βαλέσα και εκατομμύρια συμπατριώτισσες και συμπατριώτες του, έγιναν είδηση παγκοσμίως για αρκετά κρίσιμα χρόνια της δεκαετίας του 80’, και οδήγησαν στην κατάρρευση της τάξης του Σιδηρούντος Παραπετάσματος.
Αυτή η ιστορική προοπτική, σε συνδυασμό με μια δυναμική ιστορία της καθημερινής ζωής στη Λαϊκή Δημοκρατία της Πολωνίας, βοηθάει στο να κατανοήσουμε το φαινόμενο αυτών των μετασχηματισμών. Ο ίδιος ο Αντρέι Βάιντα, ίσως ο μεγαλύτερος εν ζωή Πολωνός σκηνοθέτης, είχε σαν στόχο να απευθύνει την ταινία σε ένα νεαρότερο κοινό που ενδεχομένως να μην είχε ζήσει τα γεγονότα τότε από πρώτο χέρι και έχει πει σχετικά "Μερικές φορές θα πρέπει να αγωνιστούμε για την ελευθερία, μερικές φορές θα πρέπει να την υπερασπιστούμε. Σε καμία περίπτωση ωστόσο, δεν δικαιολογούμαστε να την αναπολούμε". Τώρα, 30 χρόνια μετά τα γεγονότα που ανέτρεψαν την μεταπολεμική πολιτική τάξη της Ευρώπης (μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο), ο κόσμος βιώνει το επόμενο κύμα των σύγχρονων επαναστάσεων. Το Πράσινο Κίνημα στο Ιράν, ακριβώς όπως έπραξε η Αλληλεγγύη, απασχολεί και επαναπροσδιορίζει παραδοσιακά θρησκευτικά σύμβολα για τη μεταφορά του πολιτικού μηνύματος της ελευθερίας. Πολίτες στην Αίγυπτο ξεκινούν μαζικές διαμαρτυρίες και μανιφέστα πολιτικής διαφωνίας, όχι μόνο στην πλατεία Ταχρίρ, αλλά και σε ολόκληρη την χώρα, αντιμετωπίζοντας τη βιαιότητα της αστυνομίας και των παραστρατιωτικών δυνάμεων. Οι ημι-ελεύθερες εκλογές της Βιρμανίας, όπου υπήρξε αιματοχυσία κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων, με τη χαρισματική ηγέτη της αντιπολίτευσης της Μιανμάρ να φυλακίζεται από την κυβέρνηση και να λαμβάνει το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης, ακολουθούν ένα παρόμοιο σενάριο. Επιπλέον, οι πρόσφατες μαζικές διαμαρτυρίες πολιτών στην Τουρκία και τη Βραζιλία αποδεικνύουν ότι το νέο επαναστατικό κύμα δεν περιορίζεται στην Αραβική Άνοιξη και έχει δυνατότητες για να φτάσει βαθύτερα, στα θεμέλια της παγκόσμιας τάξης πραγμάτων. Και στην χώρα μας η ανάγκη για ισχυρή ηγεσία που πραγματικά μπορεί να αλλάξει την ιστορική πορεία του τόπου είναι μεγαλύτερη από ποτέ. Μπορεί πράγματι ένας μεγάλος ηγέτης να αλλάξει την ιστορική πορεία ή αποτελεί προϊόν της εποχής του χωρίς πραγματική δυνατότητα επέμβασης; Ο Λεχ Βαλέσα έχει μια απάντηση για αυτό με τα λόγια του που κλείνουν την ταινία, να αντηχούν έντονα στην αίθουσα του Κογκρέσου των ΗΠΑ: «Τώρα άλλοι πηδούν φράχτες και γκρεμίζουν τείχη. Το κάνουν επειδή η ελευθερία είναι ένα ανθρώπινο δικαίωμα».
Σύνοψη Η Νέα Ευρώπη έχει τις απαρχές της στο Γκντανσκ! Η ταινία «Βαλέσα - Η δύναμη της ελπίδας» είναι η ιστορία ενός σύγχρονου ήρωα, του Λεχ Βαλέσα (Robert Więckiewicz). Η ταινία αρχίζει με την Οριάννα Φαλάτσι (Maria Rosaria Omaggio) που εμφανίζεται στο διαμέρισμα του Βαλέσα για να πάρει συνέντευξη από τον μελλοντικό νικητή του βραβείου Νόμπελ. Η γεμάτη συγκίνηση συνομιλία με μία από τις παγκοσμίου φήμης δημοσιογράφους διαπερνά όλη την ταινία. Η Φαλάτσι θέτει ερωτήματα που κανένας άλλος δεν θα ήθελε ή δεν θα τολμούσε ποτέ να ρωτήσει τον θρυλικό ηγέτη του κινήματος της «Αλληλεγγύης». Με αυτόν τον τρόπο , αποκαλύπτει την αλήθεια ενός χαρισματικού άνδρα με εκπληκτική πολιτική διαίσθηση. Η πραγματική βιογραφική ιστορία αρχίζει το 1970: Ύστερα από τη βίαιη καταστολή των
διαδηλώσεων των εργαζομένων από τις κομμουνιστικές αρχές, ο Βαλέσα αναγκάζεται να υπογράψει υποχρεωτική συνεργασία με τις Υπηρεσίες Ασφαλείας. Οι ακόλουθες σκηνές που δείχνουν την πορεία του ήρωα προς την πολιτική ωριμότητα διαπλέκονται και συνυφαίνονται με την οικογενειακή ζωή του. Η σχέση ανάμεσα στον Λεχ και την Ντανούτα (Agnieszka Grochowska), το γεμάτο από παιδιά σπιτικό τους και τα καθημερινά τους προβλήματα, είναι τόσο σημαντικά όσο και η πολιτική. Νόμιζαν ότι θα ζούσαν μια κανονική ζωή στο διαμέρισμά τους στο Γκντανσκ. Αντίθετα, βρέθηκαν στον πυρήνα των σημαντικότερων πολιτικών γεγονότων της εποχής τους, για τα οποία χρειάστηκε να πάρουν θέση. Πίσω από αυτόν τον ισχυρό άνδρα υπάρχει - όπως αποδεικνύεται- μια εξίσου ισχυρή γυναίκα, η γυναίκα του. Μερικές φορές, η ελευθερία πρέπει να κατακτηθεί με αγώνα. Η πολιτική και η αγάπη, ο φόβος και η αίσθηση της ασφάλειας, η υποταγή και η θέληση για επανάσταση. Η ταινία, όπως ακριβώς και η ζωή του Λεχ Βαλέσα, είναι γεμάτη από αντιθέσεις και αυτά όλα πλέκουν μια συναρπαστική ιστορία.
Βιογραφία του Λεχ Βαλέσα Ο Λεχ Βαλέσα γεννήθηκε στο Πόποβο της Πολωνίας στις 29 Σεπτεμβρίου του 1943. Ήταν συνιδρυτής και αρχηγός του συνδικαλιστικού κινήματος «Αλληλεγγύη». Τον Αύγουστο του 1980 ηγήθηκε της απεργίας στα ναυπηγεία του Γκντανσκ. Ως αποτέλεσμα της απεργίας οι κομμουνιστικές αρχές δέχτηκαν να υπογράψουν την Συμφωνία του Γκντανσκ στις 31 Αυγούστου του 1980. Αγωνίστηκε υπέρ του δικαιώματος των εργαζομένων να συνδικαλίζονται και υπέρ της αξιοπρέπειας της ανθρώπινης εργασίας. Κατά τη διάρκεια του στρατιωτικού νόμου φυλακίσθηκε σε απομόνωση. Ο Λεχ Βαλέσα, ο χαρισματικός ηγέτης της Πολωνικής Αντιπολίτευσης, έχει οκτώ παιδιά με την αγαπημένη του γυναίκα Ντανούτα, με την οποία παντρεύτηκαν το 1969. Όταν κέρδισε το Νόμπελ Ειρήνης το 1983, ήταν εκείνη, που πήγε στο Όσλο για να το παραλάβει και να διαβάσει τον λόγο: «Θέλουμε ειρήνη και γι’ αυτό δεν καταφύγαμε ποτέ σε σωματική βία. Λαχταράμε δικαιοσύνη και γι’ αυτό είμαστε τόσο επίμονοι στον αγώνα για τα δικαιώματά μας. Αναζητάμε ελευθερία πεποιθήσεων και γι’ αυτό δεν προσπαθήσαμε ποτέ να σκλαβώσουμε την ανθρώπινη συνείδηση και ούτε σκοπεύουμε ποτέ να το κάνουμε». Κατά τη διάρκεια της μεταρρυθμιστικής διαδικασίας που ακολούθησε, ο Βαλέσα έπαιξε σημαντικό ρόλο στις συζητήσεις μεταξύ του Κομμουνιστικού Κόμματος και της αντιπολίτευσης. Εκλέχθηκε Πρόεδρος της Πολωνίας το 1990.
Σημείωμα του σκηνοθέτη "Γνωρίζω πολύ καλά ότι ο «Βαλέσα» είναι το δυσκολότερο θέμα που καταπιάστηκα στα 55 χρόνια της καριέρας μου, αλλά δεν βλέπω κανέναν άλλον σκηνοθέτη να έχει κάνει ταινία για τον Λεχ, που να την βρίσκω ενδιαφέρουσα. Δεν έχω άλλη επιλογή. Το σενάριο του Janusz Głowacki είναι το πρώτο και το μοναδικό, έτσι κάποια μέρη έχουν αλλάξει, αλλά αυτή είναι μια φυσική διαδικασία και δεν υπάρχει άλλος τρόπος όταν κάνεις μια ταινία που στο θέμα της, και στην περίπτωση αυτή είναι ο Λεχ Βαλέσα, θα ανταποκριθεί στο μέλλον τόσο μεγάλο κοινό. Θαύμαζα τον Βαλέσα από το πρώτο λεπτό που τον γνώρισα, κατά τη διάρκεια των συνομιλιών μεταξύ της Αλληλεγγύης και της Κυβερνητικής Επιτροπής. Αυτή η ταινία αντικατοπτρίζει όλα αυτά. Η ταινία απευθύνεται σε όλους, αλλά θα ήθελα περισσότερο να αγγίξει τα νεότερα άτομα, γιατί ο Λεχ είναι ένα καλό παράδειγμα να τους πείσει ότι θα πρέπει να συμμετέχουν στην πολιτική ζωή. "
ΑΝΤΡΕΪ ΒΑΪΝΤΑ (Andrzej Wajda) – Σκηνοθέτης
Ο Andrzej Wajda γεννηθηκε στις 6 Μαρτίου του 1926, στο Suwalki της Πολωνίας. Είναι κινηματογραφικός και θεατρικός σκηνοθέτης. Ο ίδιος λέει: «Μετά το τέλος του πολέμου ταξίδεψα στην Κρακοβία γιατί πίστευα ότι η μοίρα μου βρίσκεται στην Ακαδημία Καλών Τεχνών. Στη συνέχεια πήγα στο Λοτζ , λόγω της ίδρυσης της Σχολής Κινηματογράφου – της μοναδικής που υπήρχε εκείνη την εποχή - όπου νόμιζα ότι ήταν η θέση μου. Μετά έφυγα στην Βαρσοβία, επειδή ήταν το μέρος όπου παίρνονται όλες οι αποφάσεις για τη σκηνοθεσία και , εκτός αυτού, ένας άνθρωπος απλά θα πρέπει να ζήσει στη Βαρσοβία. Και τότε επέστρεψα στην Κρακοβία, για μια ακόμη φορά, επειδή το θέατρο ήταν εδώ. Πάντα μου φαινόταν ότι η ζωή δεν
ήταν εδώ και τώρα, όχι σε αυτό το μέρος όπου ζούσα , όχι σε αυτή την ταινία που είχα κάνει...Πιστεύω ότι η φυγή είναι το πιο σημαντικό θέμα της ζωής μου, συνεχώς συνδέει το παρελθόν μου με τα πράγματα που θα συμβούν αύριο. Νομίζω ότι η ενέργεια που οδήγησε τον πατέρα μου και τα αδέλφια του, ήταν ακριβώς η ίδια ενέργεια που αισθάνομαι στον εαυτό μου, η ενέργεια που, για να το πω έτσι , με ώθησε να εργαστώ τόσο εντατικά... » Τέσσερα από τα έργα του έχουν προταθεί για Όσκαρ: The Promised Land (1975), The Maids of Wilko (1979), Man of Iron (1981) και Katyn(2007). Το 2000 του απονεμήθηκε Τιμητικό Οσκαρ από την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών για τη συνεισφορά του στον κινηματογράφο. Ο ίδιος δώρισε το αγαλματίδιο στο Μουσείο του Πανεπιστημίου Jagiellonian στην Κρακοβία όπου και εκτίθεται μαζί με τον Χρυσό Φοίνικα των Καννών για την ταινία του «Ο άνθρωπος από σίδερο» . Πρόσφατα ο Αντρέι Βάιντα αποτέλεσε το τιμώμενο πρόσωπο του 70ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας 2013, όπου έλαβε το βραβείο Persol που ως «θρύλος του παγκόσμιου κινηματογράφου» και παρουσίασε την ταινία του «Βαλέσα, η δύναμη της ελπίδας». «O Βάιντα δεν είναι απλώς ο πιο εμβληματικός σκηνοθέτης του μεταπολεμικού πολωνικού κινηματογράφου, είναι ο σκηνοθέτης που μπόρεσε, μέσα από το έργο του (περισσότερες από 50 ταινίες στην 60χρονη καριέρα του), να θέσει τα πιο σημαντικά ερωτήματα πάνω στην ιστορία της χώρας του, και κατ' επέκταση και ολόκληρης της Ευρώπης, καλώντας μας να σκεφτούμε πάνω στην κρίσιμη σχέση ανάμεσα στις προσωπικές εμπειρίες και εκείνες ενός ολόκληρου έθνους...». Alberto Barbera , διευθυντής της Μόστρας του κινηματογράφου της Βενετίας. Bραβεία - State First Class Prize 1974 - Order of the Banner of Labor (second class) 1975 - Konrad Swinarski Prize 1976 - Premio David di Donatello Luchino Visconti, Italy 1978 - Officer’s Cross of Order of Polonia Restituta - Order of Kirill and Methodus (first class), Bulgaria 1978 - BAFTA Fellowship 1982 - Onassis Prize, Greece 1982 - Oficier, Legion d`honneur 1982 France - Cesar Award, France 1983 - Pirandello Artistic Award, Italy 1986 - Kyoto Prize, Japan 1987 - Felix European Film Awards – Lifetime Achievement Award 1990 - Order of Rising Sun, Japan 1995; Premium Imperiale, Japan 1997 - Golden Lion Life Achievement Award, Venice, 1998 - OSCAR® American Film Academy - Lifetime Achievement Award 2000 - Commandeur, Legion d`honneur France 2001- 10 - Golden Bear Life Achievement Award, IFF Berlin 2006
- European Film Award Prix FIPRESCI 2009. Φιλμογραφία: - Pokolenie (Generation) 1954 (Polish State Prize); - Idę do Słońca (I`m Going to the Sun) 1955; - Kanał (Canal) 1957 (Jury Special Award – Silver Palm, Cannes IFF 1957); - Popiół i diament (Ashes and Diamond) 1957 (FIPRESCI Prize Venice IFF 1959, D. O. Selznick`s Silver Laurel Award 1962); - Lotna 1959; - Niewinni czarodzieje (Innocent Sorcerers) 1960; - Samson 1961; - Sibirska Ledi Makbet (Siberian Lady Macbeth) 1962; - L`amour a Vingt Ans (Love at Twenty) 1962; - Popioły (Ashes) 1965; - Gates to Paradise 1968; - Wszystko na sprzedaż (Everything for Sale) 1969; - Polowanie na muchy (Hunting Flies) 1969; - Krajobraz po bitwie (Landscape After the Battle) 1970 (Golden Globe Milan 1971); - Brzezina (The Birch Wood) 1970 (FIPRESCI Milan IFF 1970, Golden Medal Moscow IFF 1971); - Wesele (The Wedding) 1973 (Silver Shell San Sebastian IFF 1973); - Ziemia obiecana (The Promised Land) 1975 (Gdańsk FF Golden Lions 1975, Golden Medal Moscow IFF 1975, Oscar® Award Nomination 1976); - Człowiek z marmuru (Man of Marble) 1977 (FIPRESCI Prize, Cannes IFF 1978, Jury Special Prize, Cartagena IFF 1980); - Bez znieczulenia (Without Anesthesia) 1978 (OCIC Prize, Cannes IFF 1979); - Panny z Wilka (The Maids of Wilko) 1979 (Oscar® Award Nomination 1980); - Dyrygent (The Conductor) 1980; - Człowiek z żelaza (Man of Iron) 1981 (Palme d`Or - Golden Palm Cannes IFF 1981, Oscar® Award Nomination 1982); - Danton 1982 (Prix Luis Delluc 1982) ; - Eine Liebe in Deutchland (A Love in Germany) 1983; - Kronika wypadków miłosnych (Chronicle of Love Affairs) 1986; - Les Possedes (The Possessed) 1987; - Korczak 1990; - Pierścionek z orłem w koronie (The Crowned-Eagle Ring ) 1992; - Nastasya 1994; - Wielki Tydzień (The Holy Week) 1995 (Silver Bear, Berlin IFF 1996); - Panna Nikt (Miss Nobody) 1996; - Pan Tadeusz (Mr Tadeusz) 1999; - Zemsta (The Revenge) 2002; - Katyń (Katyn) (2007), (Eagle Prize - Polish Film Academy Award, Best Film 2007; Oscar® Award Nomination 2008, European Film Academy Prix d’Excellence 2008); - Tatarak (Sweet Rush) (2009), (Alfred Bauer Prize for the Innovativeness – Berlin IFF 2009, European Film Academy Prix FIPRESCI 2009)
Συντελεστές της ταινίας
ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ - Andrzej Wajda ΣΕΝΑΡΙΟ - Janusz Głowacki ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ - Paweł Edelman psc
Ηθοποιοί: ΛΕΧ ΒΑΛΕΣΑ - ROBERT WIĘCKIEWICZ ΝΤΑΝΟΥΤΑ ΒΑΛΕΣΑ - AGNIESZKA GROCHOWSKA ΝΑΒΙΣΛΑΚ- ZBIGNIEW ZAMACHOWSKI MAΖΤΣΤZAK - CEZARY KOSIŃSKI ΟΡΙΑΝΝΑ ΦΑΛΑΤΣΙ – MARIA ROSARIA OMAGGIO ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΝΑΥΠΗΓΕΙΩΝ 1980 - MIROSŁAW BAKA ΠΑΠΠΑΣ – MACIEJ STUHR
Διάρκεια: 127’ Πολωνία 2013 - DCP, 35mm 2
Γραφείο Τύπου :
Λίλιαν Μπικέ P.aRt - Public Relations Τηλ. 6944 842015, 211 4059236 lilianbike@pr-art.gr